ruwxiyliqtin` rawajlaniw tariyxi kk

6-tema. Amir Temur ha`m temuriyler dinastiyasi da`wirindegi
ruwxiyliq tariyxi.
JOBA:
1.A`mir Temurdin` xaliq aldindag`i xizmetleri.
2.Amir Temurdin el jurtti o`z tuwi astina ja`mlestiriu sebepleri
3. Amir Temur ruuxiyliginin baska xaliklarga tasiri, zulimliqtan azat boliwiga ja`rdemi.
1.A`mir Temurdin` xaliq aldindag`i xizmetleri.
Amir Temur a`qqu` jildin` 9 aprelinde Shaxrisabzdin` Xuja Ilgor awilinda du`n`yag`a kelgen.
Temurdin` jaslig`i ha`m jigitshilik jillari ma`mleket awir ja`miyetlik-siyasiy jag`dayg`a tu`sip qalg`an
da`wirlerge dus keldi. Uzaq ha`m mashaqatli gu`reslerden son` Amir Temur o`z qarsilaslarin jen`ip.
ha`kimiyatti qolg`a kirgizdi. Mayda feodallardi birlestirip, orylastirilg`an ma`mleket payda etti. Onda
ekonomikaliq ha`m ma`deniy o`zgerisler isledi.
Amir Temurdin` tariyx aldindag`i xizmeti ulli. Birinshiden ol el-jurtti o`z tuwi astina birlestire
aldi, oraylastirilg`an iri feodal ma`mleketin jaratti. Bunin` menen o`nermentshilik, sawda-satiqtin`
rawajlaniwina bekkem jag`day jaratip berdi. Ekinshiden, Amir Temur birqatar xaliqlar ha`m jurtlardin`
zulimliqtan azat boliwina ja`rdem berdi. Ma`selen sol da`wirdin` en` qu`diretli hu`kimdarlarinan
esaplang`an Bayazit Jildirimdi jen`ip, Balkan yarim atawi ha`m Evropa xaliqlarina azatliq alip berdi.
Altin Orda xani Toqtamisqa qarsi eki ma`rtebe shabul jasap, Rossiyanin` mon`g`ollar hu`kimdarlig`inan
qutiliwin q00 jilg`a tezlestirdi.
Sahibqirannin` jaratiwshiliq tarawindag`i tariyxiy xizmetleri u`lken. Amir Temur ha`m onin`
a`wla`dlari ha`reketleri menen qurilg`an medreseler, meshitler, saraylar, bazarlar, qalalar, kanallar ha`m
basqa qurilislardin` san sanag`i joq. Amir temurdin` tikkiley basshilig`inda qurilg`an Biybixanim
meshiti, Guri Amir. Axmad Yassavi, Zan`gi Ata maxbaralari, Aqsaray ha`m Shoxi Zinda memorialliq
kompleksleri, saray-bag`lar solardin` qatarina kiredi.
Tariyx bul eski du`n`yada ju`da` ko`p ja`hangirlerdi ko`rgen. Amir Temurdin` olardan parqi
sonda. Ol o`mir boyi jaratiwshiliq penen mashqul bolg`an. Onin` G`qay bir jerden bir tas alsam, ornina
on tas qoydirdim, bir terek kestirsem, ornina on na`l otirg`izdimG` degen so`zleri onin` jaratiwshiliq
islerin tastiyiqlaydi. G`eger bizin` qu`diretimizdi bilmekshi bolsan`iz, qurg`an bina`larimizg`a qaran`G`
degende Amir Temur da`slep o`z xalqina. Keleshek a`wla`dlarina mu`ra`jat etken desek aljaspaymiz.
Ha`rqanday ja`miyet rawajlaniwin ilim-bilimsiz ko`z aldig`a keltirip bolmaydi. Bunday joqari
pazilet sahipqirannin` urpag`i Mirza Ulig`bekke o`tkeni gu`mansiz. Onin` ma`mleket basshisi boliwi
menen birge ulli alim da`rejesine jetiwinde babasi Amir Temurdin` xizmeti og`ada u`lken bolg`an.
Amir Temurdin` ruwxiyatti belgilewshi basli qag`iydasi-onin` pu`tkil o`miri boyi a`mel etken
G`Ku`sh-a`dalattaG` degen urani esaplanadi. Bunda Amir Temur o`miri ha`m xizmetinin` pu`tkil
mazmuni ja`mlengen. Amir Temurdin` ruwxiy ha`m ag`artiwshiliq ko`z-qaraslari onin` o`z perzentleri,
aqliq-shawliqlarina. Taxt iyelerine qaldirg`an u`git-na`siyatlari G`Temur tu`ziklerindeG` o`z
sa`wleleniwin tapqan. Onda minanday qatarlardi oqiw mu`mkin' G`Ju`z min` atliq a`sker qila almag`an
isti bir duris ila`j benen a`melge asiriw mu`mkinG`