PDF SAYI 41 - Hayat Online

More documents

Recommendations

Info

Lieferzeiten: täglich von 12.00-22.00 Uhr Mindestbestellwert 10 Euro
dosya Bugün müslümanlar dünyanýn her yerinde yaþamaktadýrlar; bu sebeple günümüzde, dünyanýn her yerinde yiyip içecekleri ve kullanacaklarý nesnelerin helâl olup olmadýðýný bilmeye ihtiyaçlarý vardýr. Ýslam ülkelerinde halkýn, kolayca din alimi bulmasý ve gýda hakkýnda bilgi almasý mümkündür. Ama özellikle müslümanlarýn az olduðu, alimlerin yeterince bulunmadýðý gayr-i müslim ülkelerde bu imkan oldukça kýsýtlýdýr. Ýslam ülkelerinde helâl haram konusunda bilgi almak kolay olmakla beraber burada da alimler (mezhepler, yorumlar) arasýnda farklýlýklar bulunduðu için halkýn kafasý karýþmakta, kime inanacaklarýný, nasýl davranacaklarýný bilemez hale gelmektedirler. Ýþte bu sebepler ve amiller, uluslararasý saygýnlýk ve yaygýnlýðý bulunan bir kurum veya kuruluþun helâl gýda konusuna el atmasýný, mezhebi ne olursa olsun her müslümanýn, yiyeceði, içeceði ve kullanacaðý nesnenin dinî hükmü hakkýnda açýk ve seçik bilgi vererek bu sýkýntýyý gidermesini zarurî hale getirmiþtir. Ancak bu zarurî hizmetin önünde bazý engellerin ve halledilmesi gereken problemlerin bulunduðu da bir gerçektir. Bu problemlerin bence önemli olanlarýný, çözüm tekliflerimle birlikte þöylece sýralamak mümkündür: 1. Ýrtibat ve koordinasyon eksikliði Helâl gýda tespiti konusunda yerel ve uluslararasý teþebbüsler, çalýþmalar ve bunlarý yürüten kiþiler ve kuruluþlar vardýr. Ama bunlar arasýnda gerekli ve yeterli bir baðlantý, bilgi alýþveriþi ve iþbirliði mevcut deðildir. 2. Yeni ürünler, uygulamalar ve teknikler Farklý deðerlendirmeler ve fetvalar yalnýzca mezhep farkýnda deðil, haram, mekruh, helâl gibi hükümlerin, yeni ürünlere, tekniklere ve uygulamalara taþýnmasýnda da ortaya çýkmaktadýr. Jelatin, koruma maddeleri gibi Prof. Dr. Hayrettin KARAMAN Gerçekler “<strong>Hayat</strong>”ýn Ýçinde Gizlidir yeni çýkan bazý ürünler, þoklama ve birden fazla hayvaný birden kesme, makina ile kesme gibi yeni teknikler, tavuk yolmada yapýldýðý gibi yeni bazý uygulamalar hakkýnda verilen farklý fetvalar bu maddeye örnektir. 3. Saðlýk-hüküm iliþkisi Öncelikle bir ürünün – saðlýkla iliþkisi (saðlýða zararlý olup olmamasý) parantez içinde olmak üzere – dinde haram veya mekruh kýlýnmasýný araþtýrmak ve hükme baðlamak gerekirken araya saðlýkla iliþkisi de sokulmakta, bu yüzden iþe fýkýh alimi olmayan taraflar da dahil olmakta, saðlýkla iliþki konusu çok kere tartýþmaya açýk olduðu, bazý durumlarda kesinlik ve zararýn ölçüsü de devreye girdiði için sonuç almak güçleþmektedir. Mesela hormon ve kimyevî gübre kullanýlarak elde edilen ürünler ile genlerinde deðiþiklik yapýlan ürünlerin kýsa, orta ve uzun vadede insan saðlýðýna ve tabiatýna nasýl tesir edeceði konusu uzmanlarý arasýnda tartýþýlmaktadýr; bu konularýn çoðunda henüz kesin bilgi yoktur. Fýkýh alimleri, saðlýða kesin zararý konusunda uzman raporu bulunmayan bir nesneye bu açýdan bakmazlar, nesneleri haram kýlan baþka özellik ve sebepler üzerinde dururlar; böyle de olmasý gerekir. Bu konuda önemle üzerinde durulmasý gereken bir husus da, bu yeni uygulamalar ve katkýlar olmadan, bunlar engellendiði takdirde dünyada – organik/tabiî yoldan – elde edilecek gýda maddelerinin ihtiyacý karþýlamaya yetip yetmeyeceðidir. Milyarlarca insaný aç býrakmak yerine, tahammül edilebilir az zararla doyurmak zarurî hayat 15 Aralýk / 15 Ocak - 15 Dezember / 15 Januar 2009-10 . Muharrem 1431 13 “Helâl Gýda Sertifikasý” ile ilgili problemler olarak tercih edilecektir. 4. Zaruret kaidesi Ýslam, mensuplarýnýn iþlerini zorlaþtýrmak, onlarý zora ve çýkmaza sokmak istemez, müslüman olduklarý için güçsüz, yoksul ve yoksun kalmalarýna razý olmaz. Bu sebeple mükelleflerin önüne “zarurete dayalý ruhsat” kapýsýný açmýþtýr. Problemlerin geçici çözümünde çok önemli rol alacak olan zaruret konusu hakkýnda belirsizlikler ve tartýþmalar sona erdirilmeli, tarifler ve sýnýrlar açýk olarak ortaya konmalýdýr. Bilindiði gibi haram olan bir þeyi mübah hale getiren zaruret, yalnýzca “ölüm veya bir organý kaybetme” tehlikesi ile sýnýrlý deðildir. Temin edilmediði, karþýlanmadýðý, giderilmediði takdirde insana sýkýntý, zorluk, rahatsýzlýk veren, hayatýn normal akýþýný menfî olarak etkileyen her durum –ferde ait olsun, guruba ve topluluða ait olsun – zaruret çerçevesine girer. Meþakkat kolaylaþtýrmaya yol açar. Bir darlýk, bir sýkýntý ile karþýlaþma varsa bunlarý ortadan kaldýrmak üzere hükümde geniþlik getirilir. 5. Mezhepler Mezheplere bakýldýðýnda helâl gýda konusunda köklü ve þümullü bir ihtilafýn bulunduðu görülür. Mesela deniz ürünleri içinden yalnýzca balýða helâl diyen mezhepler yanýnda, bu ürünlerin hemen tamamýna helâl diyenler vardýr. Kara hayvanlarý içinden, En’am suresinde zikredilen “... murdar ölmüþ hayvan, akmýþ kan, domuz eti ve Allah’tan baþka bir tanrý adý anýlarak (veya böyle bir tanrýya ibadet olsun diye) kesilmiþ hayvan...” (En’am Sûresi,[6:145]) müstesna hiçbir kara hayvanýna haram demeyen mezhepler vardýr. Hayvaný keserken besmele çekmenin gerekli olup olmadýðý ihtilaflýdýr. Bu ve benzeri konularda birbirine tamamen zýt ictihadlar mevcuttur. Bu durumda “helâl damgasý ve sertifikasýnda mezhep farklýlýklarý” önemli bir problem olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Bu problemin halli için teorik olarak þunlar akla gelir: a) Ýhtilaflý ise helâl damgasý vurmamak (Bu helâl sýnýrýný iyice daraltýr). b) Damganýn altýnda küçük yazý veya sembollerle mezhep farklýlýklarýný göstermek (Bunda da mükellef için güçlükler vardýr). c) Ýhtilaflý maddeleri de helâl olarak damgalamak, ancak yalnýzca bir tek iþaretle “ihtifalý, mezheplere göre farklý” olduðunu göstermek. d) Bütün muteber mezhepler Ýslam’ý temsil ettiðine ve sýradan müslümanlar da aldýklarý fetvaya göre bu mezheplerin her biri ile amel etme imkanýna sahip bulunduklarýna göre, bir mezhebe (muteber bir müctehidin ictihad ve fetvasýna) göre helâl olan gýdaya helâl damgasýný basmak (Ben de buna katýlýyorum). Belki baþka formüller de ileri sürülebilir, ancak bunlarýn tartýþýlmasý ve birinde karar kýlýnmasý gerekmektedir. 6. Kurumlar arasýndaki çatýþma Helâl sertifikasý verecek olan heyetin, kuruluþun, kurumun devletle iliþkisinde de bazý problemler vardýr: Bu iþi kamu kurumlarý mý, özel kesim mi üstlenmelidir? Her ikisinin fayda ve zararlarý nedir? Çatýþma olursa problem nasýl çözülecektir? Kamu otoritesinin gücünü kötüye kullanmasý ihtimali bu iþi sivil kesimin yapmasýnýn daha saðlýklý olacaðýný düþündürüyor. Ancak sivil kesimde de hem istismar, hem de çatýþma ihtimali vardýr. 7. Maddenin hal ve mahiyet deðiþtirmesi Fýkýh alimi olmayan tabipler, kimya uzmanlarý, biyologlar... “karýþým ve deðiþim” yoluyla maddenin baþkalaþmasýný farklý anlamakta ve anlatmakta, bu konuda fýkýhtan ayrýlmaktadýrlar. Bu yüzden fýkýhta “deðiþme ve baþkalaþma” olarak kabul edilen durumlar onlara böyle görünmemekte, fýkhýn helâl dediðine haram deme yolu açýlmaktadýr. Haram, helâl, mekruh ve necis hükümleri dine ait hükümlerdir. Týp, kimya, fizik branþlarý bakýmýndan “deðiþme, yok olma, baþkalaþma” olarak kabul edilmeyen bir çok “deðiþme ve baþkalaþma” fýkýhta (dinde) deðiþme olarak kabul edilmiþ ve buna baðlý olarak da temiz-pis, helâl-haram hükümleri verilmiþtir. Müspet bilimlerin fetva konusunda yardýmlarý ancak, insan saðlýðýna zararýn tespiti ile sýnýrlý olmalýdýr. Bunun ötesinde din hükmü, fýkýhtaki deðiþme ölçülerine göre verilmelidir. Ýki alan arasýndaki farký açýk hale getirmek üzere bazý örnekler sunmayý yararlý görüyorum: “Dince pis olan nesne az suya veya az sývý maddeye karýþtýðý zaman su ve sývý pis olur; içilmez ve onunla dînî temizlik yapýlmaz. Çok suya pislik karýþtýðý zaman ise suyun rengi, tadý ve kokusundan biri, katýþan pislik belli olacak þekilde deðiþmedikçe su pis olmaz. Çok su Hanefîlere göre yeri köþeli ise yüzeyi 10x10 arþýn, yuvarlak ise 36 arþýn, derinliði ise bir karýþa yakýn yerdeki sudur. Arþýn yaklaþýk iki karýþtýr. Þâfiîlere göre iki kulledir (büyücek küp), Ýmam Malik’e göre ise az su, içine düþen pisliðin rengi, tadý veya kokusu belli
Page 1: Gelsenkirchen-Hassel Anasýnýfý S
Page 4 and 5: Gerçekler “Hayat”ýn Ýçinde

PDF SAYI 41 - Hayat Online

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?