PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kökleri suyun içine do ğru uzar. Bu köklerin uç k ıs ımlar ın ın 2-3 mm'lik
bölümlerinden, mürver özü içinde boyuna kesitler al ınır. Bunun için, mürver özü
ortada ikiye bölünür, kök ucunun ezilmemesi için, mürver özünün uç k ı sm ında,
eksene dikey do ğrultuda kur şun kalemin .ucu ile, kökün kal ı nl ığında ve şeklinde
bir yatak aç ı l ır. Kök ucu bu yata ğa konarak, hafifçe bast ırıl ır. Jiletle boyuna
kesitler al ı n ır. Kesitler lam üstündeki bir damla su için konur, lamel kapat ılarak
incelenir. Kökün en uç k ısm ında, baz ı hücreleri ni şasta taneleri ihtiva eden yüksük
(Calyptra) vard ır. Bunun hemen alt ında, yani kök ucunda tepe meristemini te şkil
eden hücreler görülür. Dikdörtgen şeklindeki bu hücreler, ince çeperli, bol
protoplazmal ı büyük çekirdekli ve çok az vakuollüdürler. Asetokarminle boyama
yap ı l ırsa, hücre bölünmesinin sathalar ı da görülebilir ( Şekil 2.1).
Deney II. Cimlendirilmi ş arpa (Hordeum sativum) köklerinin uç k ıs ı mlar ından
ayn ı metodla al ınan kesitlerde de tepe meristemi incelenir.
2. Lateral Meristemler
Bitkinin ana eksenine paralel seyreden meristemlerdir. Dikotiledon gövdelerinde
ve köklerinde bulunan kambiyum, mantarla şmış örtü dokuda göreceğimiz
mantar kambiyumu bu tip meristemlerdir.
Deney I. Elma (Malus silvestri,$) ağac ı n ın bir y ı ll ık sürgünlerinden enine
kesitler al ınır. Korteksle odun bölgesi aras ında, ışınsal doğrultuda dizilmi ş 4-5 s ı ra
dikdörtgen şeklinde kambiyum hücresinin gövdeyi halka şeklinde çevreledi ğ i
görülür. Bu hücreler geli şme mevsimi boyunca teğetsel yönde bölünerek çok say ıda
hücre s ıras ı meydana getirir. Bunlardan içeriye ve d ışar ıya doğru itilenler
deği şikliğe uğrayarak sürekli dokular ı olu ştururlar. içeriye itilenler odunu, d ışar ıya
itilenler de sekonder korteksi meydana getirirler. Böylece çok y ı ll ık bitkilerde enine
kal ınla şma sağlanm ış olur ( Şekil 2.2).
Deney II. Mürver (Sambucus nigra) dallar ından al ınan enine kesitlerde
bitkinin d ış yüzeyini kaplayan mantarla şm ış hücre tabakalar ın ın alt ında 1 veya 2 s ıra
düzgün dikdörtgen şeklinde ince çeperli mantar kambiyumu (fellogen) bulunur. Bu
da bölünerek peridermi olu şturur (bak sayfa 80) .
42