cezasizlik_sorunu
cezasizlik_sorunu
cezasizlik_sorunu
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
maddede zorla kaybetme suçu yer almamakla<br />
birlikte, akıbeti henüz bilinmeyen mağdurlar<br />
açısından, “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma”<br />
kapsamında değerlendirme yapılarak bu fiillerin<br />
insanlığa karşı suç kapsamında sayılması<br />
ve bu mağdurlar bakımından dava veya ceza<br />
zamanaşımının işlememesi gereklidir. Diğer<br />
taraftan, TCK’nın 77. Maddesi’nde zorla<br />
kaybetme fiilinin sayılmamış olması, akıbeti<br />
açığa çıkarılan mağdurlara yönelik zorla<br />
kaybetmelerin insanlığa karşı suç niteliğini<br />
ortadan kaldırmamalıdır. Zira insanlığa karşı<br />
suçların uluslararası örfi hukuk, hukukun<br />
genel ilkeleri ve içtihat hukuku çerçevesinde<br />
tanınmış olması karşısında, bu suçlarla ilgili<br />
zamanaşımı kurallarının, suçların işlendikleri<br />
dönem itibariyle ulusal hukukta bulunmaması,<br />
bu suçlardan dolayı sorumluluğu bulunanların<br />
soruşturulması ve yargılanmasına engel<br />
olmamalıdır. 17<br />
Ağır insan hakları ihlalleriyle ilgili davalar<br />
açıldıktan sonra da yargılamaların, faillerin<br />
tespiti ve caydırıcı şekilde cezalandırılması<br />
ile sonuçlanması için özellikle mağdur veya<br />
şikayetçilerin duruşmalara etkin katılımı ve<br />
erişimi önündeki engellerin kaldırılması da çok<br />
önemlidir. Bu kapsamda örneğin davaların,<br />
olayın gerçekleştiği yerde açıldıktan sonra<br />
başka illere nakledilmesi yönündeki yaygın<br />
uygulama, mağdur ve şikayetçilerin mahkemeye<br />
erişimi önünde ciddi bir sorun oluşturmaktadır.<br />
Bu uygulamaya güvenlik güçleri tarafından<br />
işlenen ağır insan hakları ihlalleri bağlamında<br />
sıklıkla başvurulduğu görülmektedir. Zorla<br />
kaybedilen kişilere ilişkin hukuki verilerin<br />
analizi sonucunda, Hakikat Adalet Hafıza<br />
Merkezi’nin, davaların nakli yönünde ortaya<br />
çıkardığı tablo bu konuda çarpıcı bir eğilimi<br />
ortaya koymaktadır. Buna göre, incelenen<br />
veriler içerisinde, davaların olayın yaşandığı<br />
yerden başka şehirlere nakledildiği dosyaların<br />
oranı %90 olarak tespit edilmiş ve bu durum,<br />
zorla kaybetme olaylarında cezasızlığa<br />
yol açan en önemli nedenlerden biri olarak<br />
değerlendirilmiştir. Davanın nakli sonucunda<br />
davaya katılmak için mağdur ve vekili, her<br />
seferinde davanın görüleceği yere gidip<br />
gelmek zorunda kalmakta, pek çok durumda<br />
mağdurların ekonomik koşulları, davaya<br />
katılmak amacıyla yapılacak yolculuğu<br />
karşılamaya uygun olmayabilmektedir.<br />
Sanık, mağdur ve tanıklar farklı yerlerde<br />
bulunurken, davanın bambaşka bir yerde<br />
görülmesi, yargılamaların gidişatını da son<br />
derece olumsuz etkilemektedir. Nitekim doğal<br />
hakim ve doğal mahkeme ilkesi, yargılamanın,<br />
olayın meydana geldiği yer mahkemesinde<br />
ve bu yer hakimi tarafından görülmesini<br />
gerektirir. Davaların nakli uygulamasında<br />
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 19.<br />
Maddesi’ne dayanılarak genellikle, davanın,<br />
olayın gerçekleştiği yerde görülmesinin kamu<br />
güvenliğini tehlikeye düşürdüğü gerekçesi<br />
ileri sürülmekte, ancak bu soyut ve genel<br />
nitelikli gerekçeye temel teşkil eden olgular<br />
hiçbir şekilde ortaya konulmamaktadır. Bu<br />
nedenle, somut ve vakalara dayanan haklı<br />
nedenler bulunmaksızın verilen nakil kararları<br />
ile adeta keyfi bir biçimde adalete eşit ve etkin<br />
biçimde erişim sağlanmasının önüne geçilmesi<br />
söz konusu olmaktadır. Bu uygulama adeta<br />
davaların peşinin bırakılması ve kamuoyunun<br />
gündeminden düşürülmesi için bulunmuş bir<br />
ara yol işlevi görmektedir. 18 Bu kapsamda<br />
kamuoyunda da bilinen gazeteci Metin<br />
Göktepe davasının Afyon’a, Gazi Mahallesi<br />
davasının Trabzon’a, Mardin Kızıltepe’de kolluk<br />
güçleri tarafından vurulan 12 yaşındaki Uğur<br />
Kaymaz’ı ve babası Ahmet Kaymaz’ı öldüren<br />
sanık polislerin yargılandığı dava ile Muğla’da<br />
öldürülen Şerzan Kurt davasının Eskişehir’e<br />
ve daha geçtiğimiz günlerde beraat kararı ile<br />
sonuçlanan Musa Çitil davasının Mardin’den<br />
Çorum’a nakledilmesi kararları örnek<br />
gösterilebilir. 19<br />
Suçunun Ulusal Hukukta Tanınması ve Zamanaşımı Meselesi”.<br />
2013:90.<br />
18 Üçpınar, H., Koç, A. Mevzuat ve Uygulamalar Işığında<br />
Cezasızlık Olgusu. 2011:140.<br />
17 Bu görüşün pozitif hukuk kaynakları arasındaki dayanağını<br />
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 7. Maddesi’nde ve BM<br />
Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin 15. Maddesi’nde<br />
bulmak mümkün. Ayrıntılı bilgi için bkz. Sevdiren, Ö. 2013:94.<br />
19 Bu konu ile ilgili bir haber için bkz. “BDP Dava Nakilleri İçin<br />
Kanun Teklifi Sunacak”. bianet, 4 Şubat 2014. http://www.bianet.<br />
org/bianet/siyaset/153256-bdp-dava-nakilleri-icin-kanunteklifi-sunacak<br />
20<br />
CEZASIZLIK SORUNU: SORUŞTURMA SÜRECİ
Change language