cezasizlik_sorunu
cezasizlik_sorunu
cezasizlik_sorunu
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin,<br />
Savcının Ceza Adaleti Sistemindeki Rolü<br />
Hakkında (2000)19 sayılı tavsiye kararına<br />
göre; devlet, savcıların mesleğe alınma,<br />
yükselme, yer değiştirme işlemlerinin,<br />
belirli grupların çıkarlarını gözeten her<br />
türlü yaklaşıma karşı güvence oluşturacak<br />
ve cinsiyet, ırk, dil, din gibi çok çeşitli<br />
nedenlerle ayrımcılığa maruz kalınmasını<br />
engelleyecek şekilde adil ve tarafsız<br />
usullerle gerçekleştirilmesini sağlamak;<br />
savcıların meslekte ilerlemelerinde<br />
ve yükselmelerinde, yerlerinin<br />
değiştirilmesinde liyakat ve tecrübe gibi<br />
bilinen ve objektif ölçütleri hakim kılmak<br />
zorundadır. 41 BM tarafından kabul edilen<br />
Savcıların Rolüne Dair İlkeler içerisinde<br />
de; savcıların derecelerinin yükselmesiyle<br />
ilgili sistemin objektif faktörlere göre<br />
düzenleneceği ve özellikle mesleki<br />
nitelikleri, ehliyeti, dürüstlüğü ve tecrübeyi<br />
esas alacağı; bu konularda adil ve tarafsız<br />
bir usule göre karar verileceği belirtilmiştir.<br />
Ayrıca Venedik Komisyonu’nun Yargı<br />
Bağımsızlığı Raporu’nda da bir savcının,<br />
rızası olmaksızın yer değiştirme suretiyle<br />
başka bir yere atanmasının, önemli<br />
müdahale yollarından biri olabileceği<br />
vurgulanmıştır. 42 Raporda bu tür yer<br />
değiştirme tehditlerinin genel olarak bir<br />
savcı üzerinde baskı uygulamanın aracı<br />
olabildiğine ya da “söz dinlemeyen” bir<br />
göre, derece yükseltmesi için HSYK’nın gözeteceği koşullar<br />
arasında hakim ve savcıların “ahlaki gidişleri”, “çıkardıkları<br />
işlerin miktar ve mahiyetleri”, “göreve bağlılıkları ve devamları”,<br />
“üst merciler ve müfettişlerce haklarında düzenlenen hal<br />
kağıtları ve sicil fişleri”, “kanun yolu incelemesinden geçen<br />
işleri” yer almaktadır. Bu düzenlemenin de ortaya koyduğu gibi,<br />
Kurul, hakimlerin ve savcıların meslekte ilerlemeleri yönünden<br />
karar verirken, hal kağıtları ve sicil fişlerinin yanı sıra kanunda<br />
muğlak bir şekilde ifade edilmiş bu ölçütlere dayanacaktır.<br />
41 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Cezai Adalet Sisteminde<br />
Savcılığın Rolü ile ilgili Üye Devletlere Sunduğu (2000)19 sayılı<br />
tavsiye kararının Türkçe metni için bkz. http://www.barobirlik.<br />
org.tr/dosyalar/duyurular/hsykkanunteklifi/COE%20Bak.%20<br />
Kons.%20Rec%202000-19.pdf<br />
42 Avrupa Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonu’nun (Venedik<br />
Komisyonu) 85. Genel Kurul toplantısında kabul edilen rapor için<br />
bkz. “Yargı Sisteminin Bağımsızlığı, Bölüm II: Savcılık”, Avrupa<br />
Konseyi Venedik Komisyonu, 2010. http://www.venice.coe.int/<br />
webforms/documents/CDL-AD(2010)040.aspx.<br />
savcının kritik bir davadan alınmasının söz<br />
konusu olabildiğine açıkça yer verilmektedir.<br />
Bu tür yer değiştirmelerde Savcılar Yüksek<br />
Kurulu gibi bağımsız bir organa başvuru<br />
imkanının mutlaka tanınması gerektiğinin<br />
altı çizilmektedir.<br />
HSYK’nın hakim ve savcıların meslekte<br />
ilerlemeleri yönünden verdiği kararlar yargı<br />
denetimine de açık değildir. Esasında 2010<br />
yılında yapılan anayasa değişikliğine kadar<br />
HSYK’nın hiçbir kararına karşı yargıya<br />
başvuru yolu açık değildi. 43 159. maddede<br />
yapılan değişiklikle HSYK’nın meslekten<br />
çıkarma cezasına ilişkin kararlarına karşı<br />
yargı yolu açılmış olsa da, Kurul’un, bunun<br />
dışında kalan hiçbir kararına karşı yargısal<br />
başvuru kabul edilmemiştir. Kurul’un verdiği<br />
bazı kararlara karşı idari başvuru dışında<br />
denetim usulü öngörülmemiştir. Örneğin,<br />
hakim ve savcıların görevde yükselmelerine<br />
ilişkin HSYK kararlarına karşı yine Kurul’a<br />
yapılacak yazılı bir başvuruyla bir defa daha<br />
inceleme talep edilebilmekte, talebin reddi<br />
kararı aleyhine İtirazları İnceleme Kurulu’na<br />
itiraz edilebilmekte ancak süreç burada<br />
sona ermektedir. 44 Kurul’un verdiği birçok<br />
karara karşı bu itiraz yolu dahi tanınmamıştır.<br />
Hakim ve savcıların özlük hakları konusunda<br />
böylesine geniş bir karar yetkisine sahip olan<br />
HSYK idari bir kuruldur. Kurul’un kararlarının<br />
bir tek istisna dışında yargı denetimi dışında<br />
olması, hakim ve savcıların bağımsızlığını<br />
zedeleyen, hukuk devleti ilkesiyle çelişen bir<br />
durumdur. Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı<br />
müsteşarının Kurul’un tabii üyesi olması ise<br />
bu çelişkiyi daha da artırmakta, hakim ve<br />
savcılar üzerinde yürütmenin kontrolünü<br />
temin etmektedir. Bu raporun yazımı<br />
sırasında 6087 Sayılı HSYK Kanunu’nda<br />
15.02.2014 Tarih ve 6524 Sayılı Kanun ile<br />
önemli değişiklikler yapılmıştır. 45 HSYK<br />
Kanunu mevcut haliyle dahi hayli tartışma<br />
43 Anayasa’nın “Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu” başlıklı<br />
159. Maddesi, 07.05.2010 Tarih ve 5982 Sayılı Kanun’un 22.<br />
Maddesi ile yeniden düzenlenmiştir.<br />
44 2802 Sayılı Kanun, md. 29.<br />
45 15.02.2014 Tarih ve 6524 Sayılı Kanun, 27.02.2014 Tarih ve<br />
28926 Sayılı Resmi Gazete.<br />
32<br />
CEZASIZLIK SORUNU: SORUŞTURMA SÜRECİ
Change language