cezasizlik_sorunu

kendisini “Cumhuriyet’in savcısı” olarak
nitelemek suretiyle “işin içine devlet girdiği
zaman taraf olmak zorunda” olduğunu
beyan etmesi bu yaklaşımın yansımalarıdır. 59
Bu konuda, savcıların, özellikle kamu
görevlilerinin suç işleme gerekçelerine nasıl
baktıklarını gösteren çarpıcı bir örnek olması
açısından, “devlet ve millet için hareket
edenlere” hoşgörü gösterilmesi gerektiğini
savunan bir görüşmecinin sözlerine daha
geniş biçimde yer vermek yararlı olacaktır:
“Yani kastedilen özel durum, devlet normal
vatandaş suç işlediğinde farklı bir anlayışla
şey yapıyor, devlet adına suç işlediğini
söyleyen insanlara karşı farklı yaklaşıyor.
O zaman şunu sormak lazım, devlet adına
suç işlediği söylenen kişiyi o suça iten ne
Ya da kendisi mi karar verebiliyor Yani
genelde memur X, memur Y, memur Z
mi yapıyor Memur Z’nin içinde ne kadar
kötülük var yaptığı işte Onu da sorgulamak
lazım. Bu artık dünyanın her tarafında
var olan bir şey. Devletler kendi devletinin
ve toplumunun menfaati için bazı şeyler
yapıyorlar, yani bu bir realite. Ama şu var,
yani sırf kamu görevlisi suç işledi diye, ben
biraz şey açısından bakmak gerektiğini
düşünüyorum, yani somut soru bir kamu
görevlisinin yargılanmasıyla bir vatandaşın
yargılanmasıysa, kamu görevlisi bu eylemi
yapıyorken ne adına hareket ediyor Kamu
görevlisi trafik polisi olabilir, vatandaştan
rüşvet alıyor olabilir. O vatandaşa göre
bence daha ağır cezalandırılması gereken
bir şey. Hem bir kötülük içinde hem devleti
de kirletiyor. Ama bir grup gösterici düşünün,
[...] yaşanan işte, bilmem nelerin posterleri,
devlete başkaldıran bir anlayışı savunan,
esnafın camlarını kırarak, bilmem ne yaparak,
polis panzerlerine saldırarak, zaman zaman
yaralayarak bir de, polisin birisi havaya ateş
edecekken mermi sekmiş gitmiş oradaki bir
göstericiye çarpmış, ne kadar kötülük var
içinde Yani kötülüğü de sorgulamak bence
adalet. Kişinin içinde taşıdığı kötülük, yani
demin rüşvet alan trafik polisinden bahsettim
veya bir suçluyu cezaevinden kaçıran
bir kamu görevlisi, devletin güvenliğini,
güvenilirliğini sarsıyor. Yani her somut olaya
bakmalı diye düşünüyorum. (…) Kişinin
içinde taşıdığı özel kast, yapılan eylemi güzel
okumak lazım, tahlil etmek lazım (…)” 60
Bir taraftan savcının bağımsızlığı ve
tarafsızlığını sağlamak üzere hiçbir
kurumsal mekanizma oluşturulmazken,
diğer taraftan CMK’da savcıya genel bir
tarafsızlık payesi atfedilerek, örneğin maddi
gerçeğin ortaya çıkarılması ve adil bir
yargılamanın yapılabilmesi için savcıların,
şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri
toplamakla görevlendirildiği, soruşturma ve
kovuşturmada çok temel roller aldığı ve buna
uygun olarak da geniş yetkilerle donatıldığı
görülmektedir. Güvenlik güçlerince işlenen
ağır insan hakları ihlallerinin cezasızlığında
soruşturma aşamasındaki aksaklıkların etkisi
çok fazla olmakta, eksik soruşturmaların
neden olduğu olumsuzluklar yargılama ve
hüküm üzerinde de belirleyici olmaktadır.
Özellikle bu tür ağır hak ihlalleriyle ilgili
olarak AİHM tarafından verilen pek çok
kararda etkili soruşturma yapılmadığı yönünde
tespitler yer almaktadır. Etkili bir soruşturma
aynı zamanda “bağımsız ve tarafsız bir
soruşturma” yürütülmesi zorunluluğunu içerir.
Savcılığın ise bağımsız ve tarafsız bir yargı
makamı olarak işleyebilmesinin önünde çok
fazla engel bulunmaktadır.
Savcıların atamaları, yükselme, yer
değiştirme ve diğer özlük işleri ya da disiplin
cezaları hakkında karar verme yetkisi,
Venedik Komisyonu Raporu’nda önerildiği
gibi, diğer devlet organlarından “bağımsız”
bir Savcılar Kurulu’nun elinde olmalıdır. Bu
kurul, savcıların yürütme karşısında belli
ölçüde bağımsız olmalarını ve bu güvence
içerisinde hareket etmelerini sağlayacak
şekilde düzenlenmelidir. Mevcut sistemde,
savcılar için ayrı bir kurul öngörülmediği
gibi, başkanlığını yürütmeye bağlı bir adalet
bakanının yaptığı ve bakan müsteşarının
toplantılara üye olarak katıldığı bir kurulun bu
işlevi yerine getiremeyeceği açıktır.
59 Sancar, M., Atılgan, E. Ü. 2009:139.
60 Sancar, M., Atılgan, E. Ü. 2009:138-139.
38
CEZASIZLIK SORUNU: SORUŞTURMA SÜRECİ