cezasizlik_sorunu
cezasizlik_sorunu
cezasizlik_sorunu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kişisel nedenlerle, ideolojik eğilimlerinin bir<br />
sonucu olarak veya yalnızca bir çıkarı olduğu<br />
için “taraflı” karar vermesi mümkündür. Bununla<br />
birlikte, bağımsızlığın sağlanmadığı koşullarda,<br />
tarafsız hareket edebilme imkanı da azalır.<br />
Şüpheli ya da sanık konumundaki kişilerin<br />
devlet görevlileri olması halinde özellikle<br />
devlete karşı tarafsızlığı sağlamak konusundaki<br />
zorluğun da altını çizmek gerekir. Burada yine<br />
tarafsızlık ve bağımsızlığın iç içe geçtiği bir<br />
durum konusudur. Yürütme erki karşısında,<br />
bağımsızlığını koruyacak güvencelerden yoksun<br />
bir yargının, siyasal yönü olan yargılamalarda<br />
tarafsız davranması son derece zordur. Bununla<br />
birlikte, böyle bir durumda bağımsızlığın tam<br />
anlamıyla sağlanması da, yargının tarafsızlığını<br />
kendiliğinden getirmez. 30 Hatta tarafsızlık,<br />
aynı zamanda psikolojik boyutu olan, bireysel<br />
zihniyet ve algı kalıplarını içeren bir hali ifade<br />
ettiğinden yargının tarafsızlığını sağlamak,<br />
bağımsızlığını sağlamaktan çok daha zordur.<br />
Yargının baskı altına alınması ya da<br />
yönlendirilmesi çok farklı biçimlerde olabilir. Bu<br />
baskı ve yönlendirmeler öncelikle yasal yollarla<br />
yapılabilir. Örneğin, kaynağını Anayasa ve<br />
yasalardan alan yetkilerin kullanılması yoluyla<br />
bu durum gerçekleştirilebilir. Yargı erkine<br />
bağlı olarak görev yapan çeşitli organlar için<br />
Anayasa ve diğer yasalarda yeterli güvencelerin<br />
öngörülmediği hallerde bu baskının<br />
gerçekleşme olasılığı daha yüksektir. Bundan<br />
başka hukuk dışı yollarla yargının baskı altına<br />
alınması ile de karşılaşılır. Özellikle hakimler<br />
ya da savcılar üzerinde kaba güç kullanılması<br />
ya da bu yöndeki tehditlerle, veya ekonomik<br />
çıkar vaat edilmesi ya da sağlanması gibi<br />
hukuka aykırı yöntemlerle yargı organlarının<br />
yönlendirilmeye çalışıldığı durumlar da söz<br />
konusu olabilir. 31<br />
Kamu görevlilerinin işledikleri ağır insan hakları<br />
ihlallerinin cezasız kalması <strong>sorunu</strong> açısından<br />
bakıldığında, “bağımsızlığın zedelenmesi”<br />
konusunda daha ziyade yargı organları için<br />
yeterli güvencelerin bulunmadığı koşulların,<br />
diğer bir ifadeyle yasal yollarla yapılan baskı<br />
ve yönlendirmelerin belirleyici olduğunu<br />
ifade etmek gerekir. Örneğin Anayasa’da<br />
yargı teşkilatının düzenlenmesine ilişkin<br />
kurallar, hakimler ve savcıların mesleğe<br />
kabul edilmelerine, yükselmelerine, yer<br />
değiştirmelerine ve özlük haklarına ilişkin<br />
diğer konuları düzenleyen kurallar, HSYK’nın<br />
oluşumu ve yetkilerine ilişkin Anayasa’da ve<br />
diğer yasalarda yer alan düzenlemeler, bu<br />
doğrultuda değerlendirilmesi gereken hukuki<br />
mevzuatı oluşturmaktadır.<br />
2- Hakimlik ve Savcılık Meslekleriyle<br />
İlgili Hususların Yargı Bağımsızlığı<br />
İlkelerine Göre Düzenlenmesi<br />
Hakimlik ve savcılık meslekleri açısından<br />
bazı konuların yargı bağımsızlığı ilkelerine<br />
göre düzenlenmesi büyük önem taşır. Çünkü<br />
bu konulara ilişkin işlemler siyasal iktidarın<br />
hakimler ve savcılar üzerinde doğrudan veya<br />
dolaylı olarak baskı kurmasına imkan verir.<br />
Bu konuları şu başlıklar altında sıralamak<br />
mümkündür: hakim ve savcı adaylarının<br />
nitelikleri, atanmaları ve yükseltilmeleri,<br />
tayinleri, nakilleri, disiplin işleri, görevden<br />
uzaklaştırılmaları, görevden alınmaları, görev<br />
süresi ve özlük hakları. 32<br />
Atamalar ve görevde yükselmeler, mesleğe<br />
başlarken objektif ölçütlere bağlanmazsa<br />
siyasal iktidar tarafından hakimler üzerinde<br />
baskı kurmak için araç olarak kullanılabilir.<br />
Bu durum aynı zamanda hakim veya savcıların<br />
siyasal iktidarın onaylayacağı şekilde<br />
davranma yönünde çaba göstermelerine<br />
de yol açabilir. Bu nedenle atamalar ve<br />
yükseltmelerde liyakat esas alınmalı, yani<br />
hakimin yetenekleri, kapasitesi ve meziyetleri<br />
ölçüt olarak kabul edilmelidir. Bu niteliklerin<br />
ilgili kişide bulunup bulunmadığı da objektif<br />
yöntemlerle tespit edilmelidir. 33 Avrupa<br />
Konseyi Bakanlar Komitesi’nin, Hakimlerin<br />
Bağımsızlığı, Etkinliği ve Rolü Hakkında Üye<br />
30 Sancar, M., Aydın, S. 2009:112.<br />
32 Gönenç, L. 2011:14.<br />
31 Gönenç, L. 2011:4.<br />
33 Gönenç, L. 2011:18.<br />
30<br />
CEZASIZLIK SORUNU: SORUŞTURMA SÜRECİ
Change language