2004 YILI BÜTÇES‹N‹N UYGULAMA SONUÇLARI AÇIKLANDI ...

VERG‹DE GÜNDEMHukuk Dünyas›ndan...&bildirimin di¤er tarafa yap›lmas›ndanbafllayarak sekiz hafta sonra feshedilmiflolur.Kanunun getirdi¤i di¤er bir düzenlemeyegöre bu süreler asgari olup sözleflme ileartt›r›labilir.Süresi belirli olmayan sürekli ifl sözleflmelerinin‹fl Kanunu’nun 13. maddesindebelirtilen esaslara uymadan sona erdirilmesihalinde ifli terk eden iflçi ya daiflçinin ifline son veren iflveren ayn›maddede belirtilen bildirim sürelerineiliflkin ücret tutar›nda tazminat ödemekdurumunda kalacakt›r. Bu tazminat ‘ihbartazminat›’ olarak adland›r›lmaktad›r.1475 say›l› eski ‹fl Kanunu döneminde,süresi belirsiz ifl sözleflmelerinin feshindeherhangi bir neden gösterme zorunlulu¤ubulunmamaktad›r. Bununla beraber;taraflar›n kötü niyetli olarak ifl akdini feshetmeleri hali göz önünde bulundurarakbununla ilgili düzenlemeler yap›lm›flt›r.Bu ba¤lamda; iflverenin fesih hakk›n›kötüye kullanmas›n› hükme ba¤layan 1475say›l› ‹fl Kanununun 13. maddesinin Cbendinin 3. f›kras›nda (DIK 16/D,2)“iflçinin sendikaya üye olmas›, flikâyetebaflvurmas› gibi sebeplerle iflindenç›kart›lmas› hallerinde ve genel olarakhizmet akdini fesih hakk›n›n kötüyekullan›ld›¤›n› gösteren di¤er durumlarda(A) bendinde yaz›l› önellere ait ücretlerinüç kat› tutar› tazminat olarak ödenir.”fleklinde bir düzenlemeye gidilmifltir.Görüldü¤ü gibi, an›lan f›krada iflverencefesih hakk›n›n kötüye kullan›lmas›na iliflkiniki örnek verilmekle yetinilmifl ve “genelolarak fesih hakk›n›n kötüye kullan›ld›¤›n›gösteren di¤er durumlar” anlat›m›na yerverilmek suretiyle isabetli olarak bu hakk›ndürüstlük kurallar›na uygun flekildekullan›p kullanmad›¤›n›n takdiri her olay›nözelli¤ine göre yarg› organ›na b›rak›lm›flt›r.4Daha önce de belirtilmifl oldu¤u gibi, 4857say›l› yeni ‹fl Kanunu’nda ise söz konusudurum iflveren aç›s›ndan tamamen de¤iflmiflve iflverenin iflçinin ifl akdini feshederkenhakl› bir neden göstermesizorunlulu¤u getirilmifltir. Böylelikle deiflverenin kötü niyetli olarak ifl akdini feshetme ihtimali ortadan kalkm›flt›r.2.2. SÜRES‹Z FES‹HB‹LD‹R‹M‹ (hakl› nedenle fesih)Hakl› nedenle fesih hakk›, dürüstlük kural›gere¤i ifl iliflkisini sürdürmesi kendisindenbeklenemeyecek tarafa belirli veya belirsizsüreli ifl akdini derhal feshetme yetkisiveren bir bozucu yenilik do¤uran hakt›r.Sürekli borç iliflkileri yaratan ifl akdindeortaya ç›kan bir durum nedeniyle bu iliflkiyedevam taraflardan biri için katlan›lmazhale gelmifl ise hakl› nedenle fesih hakk›ortaya ç›kar.Hakl› nedenle fesih karfl› taraf›n kabulünegerek kalmaks›z›n tek tarafl› irade beyan›ylaifl akdini sona erdirir. Bu irade beyan›karfl› tarafa ulaflt›¤›, onun hukuki alan›nagirdi¤i andan itibaren hukuki sonuçdo¤urur.Afla¤›da belirtilecek olan hakl› fesihnedenlerinden birinin do¤umu ile ifl akdikendili¤inden sona ermez. Bunun içinsözleflmeyi fesih iradesinin belirgin birbiçimde ortaya konulmufl olmas› veya buyöndeki iradeyi a盤a vuran bir davran›fl›nbulunmas› gerekir. 5 1475 say›l› eski ‹flKanunu’nun 16. ve 17. maddeleri iflçi veiflveren aç›s›ndan sözleflmenin hakl› birnedene dayan›larak sona erme hallerinidüzenlemifltir. ‹lgili maddelere göre;2.2.1. ‹flçinin Hakl› NedenleDerhal Fesih Hakk›1475 say›l› eski ‹fl Kanunun 16. maddesiuyar›nca süresi belirli olsun veya olmas›n,sürekli hizmet akitlerinde iflçi, afla¤›dayaz›l› hallerde, dilerse akdi süreninbitiminden önce veya bildirim önelinibeklemeksizin fesh edebilir.1. Sa¤l›k sebepleri:a. Hizmet akdinin konusu olan iflin yap›lmas›sözleflme s›ras›nda bilinmeyen veiflin mahiyetinden do¤an bir sebeple iflçininsa¤l›¤› veya yaflay›fl› için tehlikeli olursa,b.‹flçinin sürekli olarak yak›ndan vedo¤rudan do¤ruya buluflup görüfltü¤üiflveren yahut baflka bir iflçi bulafl›c› veyaiflçinin ifli ile ba¤daflamayan bir hastal›¤atutulursa,2.Ahlak ve iyi niyet kurallar›nauymayan haller ve benzerleri:a. Hizmet akdi yap›ld›¤› s›rada bu akdinesasl› noktalar›ndan biri hakk›nda yanl›flvas›flar ve flartlar göstermek yahut gerçe¤euygun olmayan bilgiler vermek veyasözler söylemek gibi hallerle iflveren iflçiyiyan›lt›rsa,b. ‹flveren iflçinin veya ailesi üyelerindenbirinin fleref ve namusuna dokunacakflekilde sözler söyler veya davran›fllardabulunursa,c. ‹flçi iflvereninin evinde oturmakta ise,bunlar›n yaflay›fl tarzlar› genel ahlakbak›m›ndan düzgün olmazsa,ç. ‹flçinin, iflverene yahut onun ailesiüyelerinden birine karfl› sataflmada bulurveya göz da¤› verirse, yahut iflçiyi veyaailesi üyelerinden birini kanuna karfl›davran›fla özendirir, k›flk›rt›r, sürükleryahut iflçiye veya ailesi üyelerinden birinekarfl› hapsi gerektiren bir suç ifllerse yahutiflçi hakk›nda fleref ve haysiyet k›r›c› as›ls›za¤›r isnat veya ithamlarda bulunursa,d. ‹flveren taraf›ndan iflçinin ücreti kanunhükümleri veya ifl sözleflmesi flartlar›gere¤ince hesap edilmez veya ödenmezise,e. Ücretin parça bafl›na veya ifl tutar›üzerinden ödenmesi kararlaflt›r›l›p daiflveren taraf›ndan iflçiye yapabilece¤i say›ve tutardan az ifl verildi¤i hallerde aradakiücret fark› zaman esas›na göre ödenerekiflçinin eksik ald›¤› ücret karfl›lanmaz iseyahut ifl flartlar› esasl› bir tarzda de¤iflir,baflkalafl›r veya uygulanmaz ise (sözleflmelerebu f›kradaki haller hakk›nda baflkatürlü kay›t konmamak flart› ile)3. Zorlay›c› sebepler:‹flçinin çal›flt›¤› ifl yerinde bir haftadanfazla süre ile iflin durmas›n› gerektirecekzorlay›c› sebepler ortaya ç›karsa.Yukar›da yer alan nedenlerden birine4 SÜZEK, Sarper, ‹fl Hukuku (Genel Esaslar-‹fl Akdi), sy: 454, bask›: Eylül 20025 SÜZEK, Sarper, ‹fl Hukuku (Genel Esaslar-‹fl Akdi), sy: 470, bask›: Eylül 200218MART 2005