VERG‹DE GÜNDEMKIYMETL‹MADENLER‹N ARAMA,‹fiLETME,ZENG‹NLEfiT‹RME VERAF‹NAJFAAL‹YETLER‹NEYÖNEL‹K TESL‹M VEH‹ZMETLERDE KATMADE⁄ER VERG‹S‹‹ST‹SNASI<strong>UYGULAMA</strong>SININ USULVE ESASLARIBar›fl EKENBilindi¤i üzere ülkemiz vergi rejimi biryeniden yap›land›r›lma süreci içerisinde olupbu sürecin üç temel aflamas› bulunmaktad›r.‹lk iki aflama, s›ras›yla mali milat uygulamas›n›nkald›r›lmas› ve vergi bar›fl›n›n getirilmesiile tamamlanm›flt›r. Üçüncü aflamada iseenflasyon muhasebesi, yat›r›m ve istihdamteflvikleri, yat›r›m indirimi uygulamas›de¤ifliklikleri gibi uygulamaya yönelik birtak›m düzenlemeler getirilmifl olup gerekligörülen di¤er konularda de¤ifliklikleringerçeklefltirilmesine devam edilmektedir.Söz konusu üçüncü aflama kapsam›nda,31.07.<strong>2004</strong> tarihli Resmi Gazete’de yay›mlanarakyürürlü¤e giren 5228 say›l› “ Baz›Kanunlarda ve 178 Say›l› Kanun HükmündeKararnamede De¤ifliklik Yap›lmas›Hakk›nda Kanun” un 14. maddesi ile KatmaDe¤er Vergisi Kanunu 13. maddesinde yeralan istisna hükümlerine köklü düzenlemelergetirilmifltir.Yukar›da bahsi geçen kanunun 14 üncümaddesiyle Katma De¤er Vergisi Kanununun13 üncü maddesinin bafll›¤›, “Araçlar,k›ymetli maden ve petrol aramalar› ileulusal güvenlik harcamalar› ve yat›-r›mlarda istisna” fleklinde de¤ifltirilmifl,mülga (b) bendi yeniden düzenlenmifl, (c)bendi de¤ifltirilmifl ve maddeye (e) ve (f)bentleri eklenmifltir.Ayr›ca maddenin son f›kras›nda yap›lande¤ifliklikle, Bakanlar Kuruluna Vergi UsulKanununun 232 nci maddesinde yer alan veilgili y›lda uygulanmakta olan haddi, istisnauygulamas›nda asgari tutar olarak belirlemeve belirlenen bu tutar› iki kat›na kadar art›rma,s›f›ra kadar indirme, Maliye Bakanl›¤›na daistisna kapsam›na girecek teslim ve hizmetleritan›mlama, istisnaya iliflkin usul ve esaslar›belirleme konusunda yetki verilmifltir.Maliye Bakanl›¤› da, Kanunun ilgili maddesindeverilen yetkiye dayanarak 19.01.2005tarihli Resmi Gazete’de yay›mlad›¤› 93 serino’lu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤i ileistisna uygulamas›n›n usul ve esaslar›n›belirlemifltir.Bu yaz›m›zda, Katma De¤er Vergisi Kanununun13. maddesinde yer alan, alt›n, gümüflve platin ile ilgili arama, iflletme, zenginlefltirmeve rafinaj faaliyetlerine yönelik teslimve hizmetlerde istisna uygulamas›na iliflkinhükümler konusunda aç›klamalarda bulunulacakt›r.1. Alt›n, Gümüfl ve Platin ile ‹lgiliArama, ‹flletme, Zenginlefltirme veRafinaj Faaliyetlerine YönelikTeslim ve Hizmetlerde ‹stisna1.1 ‹stisna Kapsam›na Giren Mal veHizmetlerSöz konusu istisna uygulamas›na konuedilebilecek mal ve hizmet al›mlar›n›n alt›n,gümüfl veya platin ile ilgili arama, iflletme,zenginlefltirme ve rafinaj faaliyetlerininyürütülmesi ile ilgili olmas› gerekmektedir.Yukar›da belirtilen faaliyetlerde bulunaniflletmelerin mobilya, mefruflat ve benzeridemirbafllar ile insan tafl›maya yönelik araçal›mlar› ile bu ve benzeri iktisadi k›ymetlereiliflkin olarak yapacaklar› yedek parça, yak›t,bak›m ve onar›m masraflar› söz konusuistisnadan faydalanamayacakt›r. Yine buiflletmelerin idari birimlerinin bak›m, onar›m›s›tma, ayd›nlatma giderleri ile her türlü büromalzemesi, k›rtasiye, yiyecek, giyecek gibik›saca genel yönetim giderleri olarak s›n›fland›rabilece¤imizgiderlerin karfl›lanmas› içinyap›lacak mal ve hizmet al›mlar›nda sözkonusu istisna hükümlerinden faydalan›lamayacakt›r.Öte yandan, yukar›da say›lan faaliyetlerinicras› ile ilgili ekipman, makine, teçhizat,sarf malzemesi, yedek parça, ifl makinesi,enerji, etüt, proje, müflavirlik, inflaat iflleri,tafl›ma, her türlü kiralamalar (binek otomobilihariç), sat›n al›nmas› veya kiralanmas› istisnakapsam›na giren iktisadi k›ymetlerin tadil,bak›m ve onar›m hizmetleri gibi mal vehizmet al›mlar› istisna kapsam›nda de¤erlendirilebilece¤itebli¤ hükmünden aç›kçaanlafl›lmaktad›r.1.2. Arama Faaliyetlerinde ‹stisnaUygulamas›1.2.1 Arama Faaliyetlerinin Bafllang›çAflamas›nda ‹stisna Uygulamas›Arama faaliyetlerinin bafllang›ç aflamas›ndaistisna uygulamas›n›n, istisna kapsam›na girenal›mlarda önce katma de¤er vergisininuygulanmas› ve daha sonra verginin iadeedilmesi prensibi benimsenmifltir. ‹stisnan›nbu flekilde uygulanmas›n›n temel nedeni iseEnerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl›¤›nca astl›n,gümüfl veya platin aramaya yönelik ruhsatverilmemesi, genel olarak bu tarz faaliyetlerdebulunan firmalara maden arama ad› alt›ndaruhsat verilmesidir.Buna göre, maden arama ruhsat›na sahipfirmalar taraf›ndan Maden Kanununun 24.maddesi uyar›nca arama faaliyeti raporlar›Enerji ve Tabi kaynaklar Bakanl›¤›’naverilecektir. ‹lgili bakanl›¤›n, raporun kapsad›¤›dönem içerisinde söz konusu aramafaaliyetlerinin alt›n gümüfl veya platinbulgusuna yönelik oldu¤unun tespiti halindefirmalar ad›na tebli¤ ekinde bulunan bir neviistisna belgesi düzenlenecek ve firmalar sözkonusu belgeye istinaden bu dönem içerisindeyapm›fl olduklar› istisna kapsam›nda de¤erlendirilecekal›mlar›na iliflkin yüklendiklerikatma de¤er vergisini verilecek ilk beyannamedeiade olarak beyan edeceklerdir.Beyannamede ortaya ç›kacak KDV alaca¤›,nakden ya da mahsuben iadesi yeminli malimüflavir tasdik raporu veya vergi incelemeraporu ile gerçeklefltirilecektir. ‹hracat istisnas›için öngörülen limitler yeminli mali müflavirtasdik raporlar› içinde geçerli olacakt›r.‹ade için, iade talep dilekçesi ile birlikteyeminli mali müflavir tasdik raporunun vergidairesine verilmesi yeterlidir. Ancak beyannameninverilmesinden sonra iade tutar› kadarbanka teminat mektubunun verilmesi halindesöz konusu talep gerçeklefltirilecek, teminatmektubunun çözülmesi için ise yeminli malimüflavir tasdik raporu ya da vergi incelemeraporunun sonucu beklenecektir.1.2.2. Alt›n, Gümüfl veya Platin BulgusunuGösteren Faaliyet Raporundan SonrakiAflamada ‹stisna Uygulamas›Alt›n, gümüfl veya platin bulgusuna rastland›¤›nailiflkin faaliyet raporunun Enerji veTabii Kaynaklar Bakanl›¤›nca kabul edil-8MART 2005
mesinden sonra arama faaliyeti devamediyorsa firmalar, arama faaliyetlerindekullan›lacak mal ve hizmetleri belirten birlisteyi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl›¤›naverecekler, bu listeler Enerji ve TabiiKaynaklar Bakanl›¤›nca de¤erlendirilecekve gerekli görülmesi halinde baz› mal vehizmetlerin liste kapsam›ndan ç›kar›larakörne¤i ilgili tebli¤ ekinde yer alan bir yaz›tanzim edilerek onaylanacakt›r.Söz konusu yaz›ya sahip firmalar, yaz› ekindebelirtilmifl bulunan mal ve hizmetlerinal›m›nda katma de¤er vergisi uygulanmamas›n›sa¤lamak amac›yla sat›c› firmalarayaz›n›n ve ekindeki listenin firma yetkililerinceonaylanm›fl bir örne¤ini vereceklerdir.Böylece sat›c› firma taraf›ndan katma de¤ervergisi hesaplanmayacak ancak bahsi geçenyaz› ve eki listesi sat›c› firma taraf›ndan VergiUsul Kanunu hükümlerine göre saklanacakt›r.Bu düzenleme tam istisna mahiyetindeoldu¤undan, istisna kapsam›na giren teslimve hizmetler dolay›s›yla yüklenilen vergilerindirim yoluyla telafi edilememeleri halindemükelleflere nakden veya mahsuben iadeedilebilecektir. Mükellefler istisna kapsam›ndakiifllemlerin beyan edildi¤i dönembeyannamelerine; iade talep dilekçesi veyukar›da sözü edilen Bakanl›k yaz›s›n›n ekiile birlikte bir örne¤ini, istisna kapsam›ndakisat›fllara ait yüklenilen vergi tablosunu,istisnaya konu ifllemlerin gerçekleflti¤idöneme iliflkin indirilecek katma de¤er vergisive istisna kapsam›nda düzenlenen sat›flfaturalar›n›n listesini ekleyeceklerdir.Söz konusu verginin iadesi ifllemleri 84 SeriNo.lu Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤ininihracat istisnas›ndan do¤an katma de¤ervergisinin iadesindeki esaslar çerçevesindesonuçland›r›lacakt›r. ‹ade için yeminli malimüflavir tasdik raporunun ibraz› halinde deihracat istisnas› için öngörülen limitler geçerliolacakt›r.1.3. ‹flletme ve ZenginlefltirmeFaaliyetlerinde ‹stisna Uygulamas›Maden Kanunu hükümlerine göre, Enerji veTabi Kaynaklar Bakanl›¤›ndan alt›n, gümüflveya platin madenleri için iflletme ruhsat›alan firmalarla, zenginlefltirme iflini yapaniflletmelerin bu ifllemlerde kullan›lan mal vehizmet al›fllar›nda istisna uygulamas›yaz›m›z›n (1.2.2.) bölümünde belirtilen esaslarçerçevesinde yürütülecektir.1.4. Rafinaj Faaliyetlerinde ‹stisnaUygulamas›Rafinaj; toz, külçe, takoz, granül ve benzeriformattaki cevherin ya da daha önceden rafineedilmifl süs eflyas› ile k›ymetli maden ihtivaeden hurda, at›k, döküntü ve cüruflar›nkimyasal, metalürjik ya da günün teknolojisineba¤l› olarak baflka yöntemler kullan›laraksaflaflt›r›lmas› sonucunda k›ymetlimadenler borsas›nda ifllem görebilecek herçeflit k›ymetli madenin elde edilmesi ifllemidir.‹stisna uygulamas›ndan, yapt›klar› ifllemlerHazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan yay›mlanm›flolan K›ymetli Madenler Borsas›nda ‹fllemGörecek Alt›n Standard› ve RafinerileriHakk›nda Tebli¤ ile K›ymetli MadenlerBorsas›nda ‹fllem Görecek Gümüfl ve PlatinStandartlar› ve Rafinerileri Hakk›nda Tebli¤hükümlerine göre “rafinaj faaliyeti” say›lanmükellefler, münhas›ran alt›n, gümüfl veyaplatinin rafinaj› faaliyetlerinde kullan›lan malve hizmet al›mlar› için faydalanabileceklerdir.Rafinaj ifllemleri dolay›s›yla uygulanacakistisna arama faaliyetlerinin bafllang›c›ndaoldu¤u gibi verginin önce tahsili daha sonraiadesi fleklinde gerçeklefltirilecektir. Bunedenle bu tür faaliyette bulunan mükelleflerinyapacaklar› mal ve hizmet al›mlar›esnas›nda katma de¤er vergisi uygulanacakve ödenen bu vergiler ilgili dönemde indirimkonusu yap›lacakt›r.Öte yandan, rafinaj faaliyetlerinde kullan›lanmal ve hizmetlerle birlikte rafinaj› yap›lacakolan ürünün sat›n al›nmas›nda yüklenilenkatma de¤er vergisi iade konusu yap›labilecektir.Söz konusu yüklenilen vergi tutar›verilecek ilk KDV beyannamesinde iadeolarak gösterilecek ve mükellefin iste¤inegöre nakden veya mahsuben iade edilecektir.Yüklenilen katma de¤er vergisinin iade talebibir dilekçe ile yap›lacakt›r.‹ade talebi birdilekçe ile yap›lacakt›r. Dilekçeye, ihracatistisnas›ndan kaynaklanan katma de¤ervergisinin iadesinde oldu¤u gibi, istisnayakonu edilebilecek harcamalara iliflkin bir listeile ayn› döneme iliflkin indirilecek katmade¤er vergisinin gösterildi¤i bir liste eklenecektir.Söz konusu iade talepleri, (84) serinumaral› Katma De¤er Vergisi GenelTebli¤inin ihracat istisnas›ndan do¤an katmade¤er vergisi iadesindeki esaslar çerçevesindesonuçland›r›lacakt›r.Ayr›ca, iade iflleminin birbirini izleyen oniki dönem boyunca mahsuben yap›lmas› veyanakden iade edilen tutar›n asgari limitlerinalt›nda kalmas› durumunda, bu dönemdegerçeklefltirilen iadeler için ayr›ca yeminlimali müflavir tasdik raporu istenecektir.1.5. Yürürlük13 üncü maddenin (c) bendinde yap›lande¤ifliklik hükmü 1.1.<strong>2004</strong> tarihindeyürürlü¤e girmifltir. Ancak dileyen mükellefler,Tebli¤in yay›mland›¤› 19.01.2005tarihini içine aan dönemden önce ya da01.01.<strong>2004</strong> tarihinden sonra yapm›fl olduklar›istisna kapsam›nda bulunan al›mlar›naistinaden iade talebinde bulunabileceklerdir.Bu tür iade ifllemleri yaz›m›z›n 1.2.1 ve 1.4bölümlerinde aç›kland›¤› üzere gerçeklefltirilecektir.Ancak, bu dönemle ilgili iade tutarlar›n›n sözkonusu tebli¤in yay›m›n› izleyen 3 ayiçerisinde verilecek beyannamelerden birisinedahil edilmesi esast›r. Bu beyannameye; sözüedilen dönemde yap›lan istisna kapsam›ndakimal ve hizmet al›fllar›n›n aylar itibariyledökümünü gösteren liste ile yüklenilen vergitablosu eklenecektir. ‹ade talebi ile ilgiliolarak verilecek beyannameye, bu tablodagösterilen toplam vergi tutar› iade olarakdahil edilecektir.Öte yandan, iadenin yeminli müflavir tasdikraporu ile talep edildi¤i durumlarda budönemler için tek bir iade raporu düzenlenebilecektir.Ancak bu raporda her döneminiade hesab› ayr›ca yap›l›p iade tutar›belirtilecektir.1.6 Parasal LimitYaz›m›z›n önceki bölümlerinde de belirtildi¤iüzere Katma De¤er Vergisi Kanununun 13.maddesi ile söz konusu istisnan›n uygulanmas›ndaalt s›n›r tespit etme yetkisi BakanlarKurulu’na verilmifltir.Bakanlar Kurulu kendisine verilen yetkiyedayanarak 03.12.<strong>2004</strong> tarihli Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e giren <strong>2004</strong>/8127say›l› Kararname ile söz konusu istisnaifllemlerinde uygulanacak alt limiti 100 YTLolarak belirlemifltir.Buna göre, yaz›m›zda aç›klamaya çal›flt›¤›m›zistisna hükümleri katma de¤er vergisi hariç100 YTL ve üzeri mal ve hizmet al›mlar›ndauygulanabilecektir. Bir mal ve hizmet al›mbelgesi ile istisna kapsam›nda olan ve istisnakapsam›nda olmayan birden fazla ifllemingerçeklefltirilmesi durumunda ise sadeceistisna kapsam›na girmeyen ifllemler üzerindenkatma de¤er vergisi hesaplanacakt›r.MART 2005 9