24 Kıbrıs’ta Mülkiyet <strong>ve</strong> <strong>Siyaset</strong>Bu şekliyle, adanın yeniden birleşmesi ‘Kıbrıs’ın Rumlarının ilk ulusal önceliği’ durumundadır;çünkü bu, başka şeyler yanında, ‘Kıbrıs anlaşmazlığının, Kıbrıs Elenizminin ata topraklarında varoluşunu gü<strong>ve</strong>nce altına alan <strong>ve</strong> böylece onun tarihsel mekanının birliğini yeniden tesis eden, tekçözümüdür’. 53Gerçekten de, yerinden edilmiş kişilerin mülklerine yeniden sahip olma yanında orijinalbölgelere geri dönüş hakkı bağlamında ‘insan haklarına saygı ilkesi’ için mücadele, bir çokKıbrıslı Rum’un gözünde, sadece bireysel hakları değil, çok daha karmaşık başka bir konuyu daiçerir. Bu, aynı zamanda, kolektif bir hakkın, yani ‘Kıbrıs Elenizminin ata toprakları üzerindekihakkının’ savunulmasını gerektirir. Ve bunun temeli, Kıbrıslı Rumların ‘kolektif bilincine’ yerleşmişbir inanç, tarihsel olarak ‘Kıbrıs’ın Rum olduğu’ inancıdır. 54Örneğin, Lobby for Cyprus Newsletter’de yayımlanan ‘Göçmenler Mallarını Geri Almalı,Yeniden İnşa Etmeli <strong>ve</strong> Geri Dönmelidir’ (‘Refugees Must Reclaim, Rebuild and Return’ başlıklıyazıdan şu alıntıyı ele alınız:Hem Kıbrıs’taki, hem de diasporadaki [Kıbrıs dışındaki] göçmenler… kendi haklarını talepetmeye niyetli olduklarını hiç durmadan duyurmalıdırlar… Göçmenlerin, tapularınıkullanma <strong>ve</strong> kendilerine ait olanı geri isteme haklarını kullanmalarının önemini ne kadarvurgulasak yetmez. Kıbrıs Rum kimliğini adanın her yerinde muhafaza etmek için,olabildiğince çok sayıda Kıbrıslı Rumun, kuzeyin özgürleştirilmiş bölgesine sürekli ya dageçici olarak yeniden yerleşmesi tercih edilir. 55Bu, Kıbrıs Rum tarafında düzenli olarak vurgulanan derinde yerleşmiş bir duygudur; <strong>ve</strong> Kıbrıssorununun ‘doğru’ çözümünün, zorla kabul ettirilen iki-bölgeli formüller aracılığıyla ‘yurdumuzunetnik temizlik yapılarak bölünmesi’ni tanımamaktan <strong>ve</strong> 1974’ten beri yitirilmiş olan kuzeydeki(anlamlı <strong>ve</strong> duygusal bir söyleyişle) ata topraklarında ‘Rumluğu’ yeniden tesis etmekten geçtiğidüşüncesini yaşatan bu duygudur.Bu inanışa uygun olarak, Kıbrıs Rum tarafı, Kıbrıslı Rumların kuzeydeki haklarını yenidentesis etmek için (BM’deki toplumlararası görüşmeler çerçe<strong>ve</strong>si dışında) uygulanabilir uluslararasıyöntemler aradı. Böylece, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yapılan çeşitlibaşvurulara, ya doğrudan devlet başvuruları yoluyla (örneğin, 1994’te açılan Cyprus v. Turkeydavası), ya da Mahkeme’ye yapılan bireysel başvuruları destekleyerek (özellikle 1993’te53 Caesar V. Mavratsas, ‘The Ideological Contest Between Greek-Cypriot Nationalism and Cypriotism 1974–1995:Politics, Social Memory and Identity’, Ethnic and Racial Studies, cilt 20, sayı 4 (Ekim 1997); http://www.cyprusconflict.net/Nationalism.htm(20 Ocak 2006’da erişildi).54 A.g.y. Ayrıca bakınız Yiannis Papadakis, ‘The Politics of Memory and Forgetting in Cyprus’, Journal of MediterraneanStudies, cilt 3, sayı 1, s. 139–154; http://www.cyprus-conflict.net/Nationalism.htm (20 Ocak 2006’da erişildi); <strong>ve</strong> TakisHadjidemetriou, ‘Yeni özgürlüklerle okul’, Kıbrıs – Yunanistan – Türkiye: Aynı Tarihin Farklı Tefsirleri (Rumca <strong>ve</strong> Türkçeolarak iki dilde yayınlanmış) (Lefkoşa: OPEK, 2005).55 Sayı 14 (28 Eylül 2001); vurgular eklenmiştir. Lobby for Cyprus, kendini ‘Kıbrıslı Rum Göçmenlerin sesi’ <strong>ve</strong> ‘‘hedefi,Kıbrıs’ın yeniden birleşmesi olan, siyasi partilerden bağımsız bir kuruluş’ olarak tarif eden etkili bir Kıbrıslı gruptur.
Tarafların Çatışan Talepleri: Nedenler <strong>ve</strong> Amaçlar25Mahkeme’ye gönderilen Loizidou v. Turkey <strong>ve</strong> 1998’de açılan Arestis v. Turkey) davaları) tarafoldu. Burada beklenti şuydu: Mahkeme’nin (a) Kıbrıslı Rumların iddia ettiği gibi, ‘Türkiye’ninKıbrıs’ı işgali yasadışıdır’ görüşünü teyit etmesi; (b) Kıbrıslı Rumların kuzeydeki mülklerineyeniden sahip olma <strong>ve</strong> geri dönme haklarını onaylaması.AİHM Kararlarının Kıbrıslı Rumlara Göre YorumuMahkeme’nin – şimdi artık çok iyi bilinen Loizidu v. . Turkey davasında – Türkiye’nin İnsan HaklarıKonvansiyonu’nu ihlal ettiğine <strong>ve</strong> Kıbrıslı Rum başvuru sahibi Bayan Loizidou’nun mülküne ilişkinhakkının sürmekte olduğuna karar <strong>ve</strong>rmesi, AİHM’ndeki Kıbrıs Rum çabalarının dönüm noktasıoldu. 56 Bu durum, o zamanki Kıbrıslı Rum cumhurbaşkanı Klerides tarafından, ‘Kıbrıs sorununaçok geniş etki yapacak’ olan ‘büyük bir zafer’ olarak nitelendi. 57Mahkeme kararı, bir çok Kıbrıslı Rum tarafından, ‘mülkiyet meselesi (siyasi olmaktan çok)yasadışı bir durumu düzeltme meselesidir <strong>ve</strong> tamamen 1974’teki bölünmenin yarattığı bir insanhakları ihlalleri sorunudur’ şeklindeki kendi görüşlerinin sağlam bir onayı olarak selamlandı.Karardan bu yana, mülkiyet meselesinin mevcut uluslararası hukukun uygulanması yoluylaKıbrıslı Rumların endişe <strong>ve</strong> beklentilerini tatmin edici bir şekilde çözülebileceği düşüncesi, KıbrısRum tarafında yaygınlaşmaya başladı. Kıbrıs’ın ‘gerçek anlamda’ yeniden birleşmesi, yerindenedilmiş kişilerin geri dönüş <strong>ve</strong> mülklerini yeniden elde etme hakkının, hiç bir kısıtlama <strong>ve</strong>yatalimat olmadan, teminat altına almış olacaktır.Örneğin, Mahkeme’nin daha sonra aldığı Bayan Loizidou’ya Türkiye tarafından ödenecektazminata dair kararının Lobby for Cyprus tarafından nasıl tarif edildiğine bakınız:Bu davanın asıl anlamı, onun mali etkisinden çok, siyasi yansımalarında bulunur. KıbrıslıRum göçmenlere, arazilerinin mülkiyetinden feragat etmeleri için, mülk takası <strong>ve</strong>yatazminat sunma fikri artık ölmüştür.Titina Loizidou’nun Türkiye’ye karşı kazandığı fevkalade zafer, Kıbrıs’ı yenidenbirleştirmek amacıyla BM aracılığında yürütülen görüşmeler üzerinde büyük bir etkiyapacaktır… Hiçbir göçmen <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya arazi sahibi, Kıbrıs’ın kalıcı bölünmesine yol açacakolan iki-bölgeli, iki toplumlu bir çözümü kolaylaştırmak için arazisinden feragat edecekdeğildir. 5856 Loizidou v. Turkey (Merits), AİHM kararı, 18 Aralık 1996.57 Glafkos Klerides’in 18 Aralık 1996 tarihli açıklaması, http://www.hri.org/news/ cyprus/cna/1996/96-12-18.cna.html(9 Ekim 2006’da erişildi).58 ‘The Case of Loizidou v. Turkey: The Political Fallout’, 10 Ağustos 1998. Lobby açıklamasıhttp://www.lobbyforcyprus.org adresinde bulunabilir (16 Aralık 2005’te erişildi).