TÜRK SÖZÜ TAHLİLÎ FİHRİST - İNCELEME - METİN

Hakan sustu, Türk gençliği yürüdü.Arkasından tezgâhları sürüdü.Her tarafı iş ordusu bürüdü!Buymuş meğer Türk’ün Kızıl Elması!!Böyle demiş Oğuz Han’ın Yasası!GÖKALPTİCARETİN İSTİKBALİ: 1FAZLA KAZANÇBugün görüyoruz ki, ekmek, et, ve sâéir şeyler pahalılaşıyor; bilfarz, bugünkü etfiéâtı ile on sene evvelki fiéât arasında yüzde elli fark vardır ve bu fark, on sene sonrayarım misli ziyadeleşecektir. Bunun ispata lüzumu yok!. Yalnız sebebini bilmek lâzım. Bumuèâmelede en mühim sebep, kazancın ziyadeleşmesidir; şüphesiz ki, biraz garip geldi.Diyeceksiniz ki, bizim sanèatkârlarımızın bugünkü kazançları eski zamana nispetle çokazdır. Hâlbuki bugün, her şeye pahalıdır, yaèni kazanç ile yenilecek şeyler aynı derecedebulunmuyor? Türk ticareti için doğru olan bu mütâlaèa, ticaret ilmi için doğru olamaz.Avrupa’da olan bu ticaret ilmi, bizi de çemberlemiştir; daha iyi, daha sağlam, daha ucuzmallarını hepimiz alıyor, giyiyoruz, yiyiyoruz ve kullanıyoruz ve bu suretle henüz bizdeteşekkül etmeyen ticaret ilmi içine giriyoruz ki, bu âlem de bizim bir istinâtgâhımız oluyorve yavaş yavaş millî sanèatkârlarımızı bir sel gibi, basıp götürüyor. İşte herkese malınısatan bu ticaret ilmi kazanıyor, aynı rayiç pahalılığa mukabil kazanıyor. Zira, fazlakazanmak için (amel) ve (servet) gibi iki şeyden istifade ediliyor, mesela bir kunduracı,hem kendisi işleyerek kazanıyor ve hem de kazandığını para ile bir (kooperatif) şirketininbirkaç hissesine iştirak ediyor ve tekrar istifade ediyor, eğer fazla para biriktirmiş ise beşaltı (kooperatif) şirketine de iştirak edebilir. İşte bugünkü masrafa göre kâr!.. hâlbuki, bizde böyle olmuyor; bilfarz Uzun Çarşı meséelesini anlatalım: Eski zamanda, Uzun Çarşı’nınişi güzelmiş, memleketin muhtaç olduğu tahta işleri, dökme işleri, ağaçlık, dama tahtası,tavla tahtası ve sâéire gibi şeyler yapılır, satılırmış. Fakat bu eşya, daha ucuz bir fîéât ileAvrupa’dan getirilince Uzun Çarşı işsizliğe başladı; Avrupa maèmûlâtı ile rekâbetedemiyordu. Çünkü, Uzun Çarşı’da her dükkân ayrı ayrı iş görüyor ve el ile birtakım40