HABERLER - Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü

KAZI - ARAfiTIRMAuzun y›llardan beri tar›msal faaliyetler nedeniyletahrip olmufltur. Kaz›lar›n yürütüldü¤ü alan ayn›zamanda 20. yy bafllar›nda mezarl›k olarak kullan›ld›¤›ndantahribat›n boyutu daha da artm›flt›r.Geç Neolitik mimarisi k›smen takip edilebilir niteliktedir.Dönemin karakteristik yerleflme plan›na sahipolan Hakemi Use’de bu tabakaya ait iki yap› kat› saptanm›flt›r.Her iki yap› kat› benzer özellikler göstermektedir.Dikdörtgen planl› konutlar birkaç küçükodaya sahiptir. Gün ›fl›¤›na ç›kart›lan ocaklar›n pekço¤u yap›lar›n d›fl›nda yer almaktad›r. Ocaklar›n içindenve civar›ndan toplanan botanik kal›nt›lar›ndan,bunlar›n beslenme amaçl› kullan›ld›¤›n› göstermektedir.Geç Neolitik seramik yap› katlar›na göre belirginfarkl›l›k göstermektedir. Üstteki I. yap› kat›ndakiörnekler daha ince bir iflçilik göstermekte olup, kapyüzeylerini süsleyen boya bezekler daha itinal› yap›lm›flt›r.Bu yap› kat› serami¤i içinde bölgenin KuzeySuriye-Kilikya ile iliflkisini gösteren seramik örneklerdikkat çekmektedir. Bunlar aras›nda Amuq, Tell el-Kerkh, Tell Aray, Tell Halula ve Kosak Shamali gibiyerleflimlerden bilinen çizi bezeli ve bask› bezeklikaplar ile Dark Faced Burnished Ware olarak bilinenörnekler yer almaktad›r. Bu yap› kat›nda ayn› zamandaOrta Mezopotamya ile iliflkiyi gösteren Samarraparçalar›na rastlanm›flt›r. Söz konusu parçalar aras›nda“Kuzey” tipi örneklerin yan› s›ra “Klasik” Samarratipi parçalar da ele geçmifltir.Geç Neolitik II. yap› kat›nda ise seramik daha kabagörünümlüdür. Bezekler daha düzensizdir. Bu yap›kat› kaplar› aras›nda Proto Hassuna tiplerinin yan› s›raStandart Hassuna tipleri de ele geçmifltir. Hem çizihem de boyal› parçalardan oluflan bu seramikler sony›llarda Suriye’nin Türkiye s›n›r› yak›nlar›ndaki TellSabi Abyad’daki buluntulardan hareketle “OrangeFine Ware” olarak adland›r›lan örnekler ile yak›n benzerlikgöstermektedir. Serami¤in yan› s›ra di¤er küçükbuluntular da göz önüne al›nd›¤›nda Hakemi Use’ninII. yap› kat›n›n, Sabi Abyad’›n 8-6. yap› katlar›ylaça¤dafl görmek mümkündür. Orta Habur bölgesindekiTell Boueid II yerleflimi de Hakemi Use ile ça¤daflolmal›d›r (Early Transitional Period).Hakemi Use’nin içinde bulundu¤u bölge AkeramikNeolitik için önemli referanslara sahiptir (Hallan Çemi,Çayönü, Kortik gibi). Ancak, Güneydo¤u AnadoluBölgesi’nin bu bölümünde Seramikli Neolitik hakk›ndabilgi yok denilecek kadar azd›r (Çayönü’nde k›s›tl›bilgiler vard›r). Bölgenin seramik öncesi ile seramikliNeolitik aras›ndaki geçifl kültürleri hakk›nda neredeysehiçbir fley bilinmemektedir. Hakemi Use’de II. yap›kat›nda az say›da oldukça kaba çanak-çömlek parçalar›narastlanm›flt›r. Bu parçalar›n daha alt katlaraait olmas› muhtemeldir. Bu kaba yap›m örnekler Önasya’dailk üretilen çanak çömleklere yak›n benzerlikgösterirler (Coarse Ware). Hakemi Use’de henüz anatopra¤a inilmedi¤i dikkate al›nd›¤›nda yerleflimin altkatmanlar›nda seramik kullan›m›n›n bafllang›c› üzerineönemli bilgilere ulafl›laca¤› beklenebilir. HakemiUse kaz›lar› ayn› zamanda Hassuna/Samarra serami-¤inin yay›l›m› hakk›nda da önemli sonuçlar vermifltir.fiimdiye kadar Hassuna ve Samarra serami¤inin Anadoluiçlerindeki varl›¤› flüpheyle karfl›lanmaktayd›.Buluntular daha çok günümüz Türkiye-Suriye moderns›n›r› boyunca ele geçmekteydi. Oysa Hakemi Usebuluntular›yla daha da iç k›s›mlarda, Toroslar’›n güneyinekadar bu seramiklerin ulaflt›¤› ispatlanm›flt›r.Bugünkü buluntular›n ›fl›¤› alt›nda Hakemi Use’ninHassuna/Samarra serami¤inin Önasya’daki en kuzeys›n›r›n› oluflturdu¤unu söyleyebiliriz. Hakemi Useyine ayn› zamanda fianl›urfa’dan Hakkariye kadaruzanan co¤rafyada kaz›s› yap›lm›fl ilk ve tek SeramikliNeolitik yerleflme olma özelli¤ine sahiptir. Gelecektekikaz›lardan elde edilecek sonuçlar ile sadece bölgeiçin de¤il, ayn› zamanda Önasya prehistoryas› içinönemli verilere ulafl›laca¤› kuflkusuzdur.Harmanören (Göndürle Höyük)Mezarl›k Kaz›s› - 2004Halil Tekin2004 Harmanören Mezarl›k kaz›s›na ‹.Ü. Rektörlü¤ü,Bilimsel Araflt›rma Projeleri Yürütücü Sekreterli¤i’nin maddi deste¤iyle devam edilmifltir. Ayr›ca, s›n›rl›olarak da Akdeniz Medeniyetleri Enstitüsü, Vehbi KoçVakf› ile Türk Tarih Kurumu yöneticilerinden destekal›nm›flt›r. Kaz›m›za yard›mc› olan bu kurum yöneticilerinecandan teflekkür ederim.Alan yöneticili¤ini Arkeolog Nesrin Özsait’in yapt›¤›kaz›ya Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eskiça¤Tarihi Anabilim Dal›’ndan Yrd. Doç. Dr. ÖzdemirKoçak, ‹.Ü. Edebiyat Fakültesi Eskiça¤ Tarihi AnabilimDal›’ndan Arafl Gör. Dr. Erkan Konyar, CumhuriyetÜniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Eskiça¤Tarihi Anabilim Dal›’ndan Ö¤retim Görevlisi Dr. AdemIfl›k, Arkeolog Mustafa Bilgin, Mühendis Pelin Ercan,‹.Ü. Edebiyat Fakültesi Eskiça¤ Tarihi Yüksek Lisansö¤rencilerimizden Özden Özdemir, Baflak Güvel, ileTarih Bölümü mezunlar›m›zdan Harun Oy, ‹smailBaytak, Salih Kaymakç›, Beyil Öner ile, Arkeoloji,Klasik Filoloji ve Tafl›nabilir Kültür Varl›klar›n›Koruma ve Onar›m bölümlerinden 14 lisans ö¤rencisikat›lm›flt›r. Özveriyle çal›flan ekip üyelerimize candanteflekkür ederim.18.08.-27.09.2004 tarihleri aras›nda sürdürülen kaz›-da tek açmada çal›fl›ld›. 3 x 5 m boyutlar›nda bafllananV açmas› aç›lan ceple bat›ya do¤ru 2 m geniflledi.24 TÜRK ESK‹ÇA⁄ B‹L‹MLER‹ ENST‹TÜSÜ HABERLER