Cinedergi 85

n Merhaba! Bu ay, didaktik
kaygılarla yakından uzaktan
ilgisi olmamasına rağmen
ders niteliğinde bir filmi
yorumlayacağız. Filmimiz, Bulgar
sinemacılar Kristina Grozeva
ve Petar Valchanov’un senaryosunu
kaleme alıp yönetmenliğini
üstlendiği 2014 yapımı “Urok”
(“Ders”).
Film, Bulgaristan’da küçük bir
kasabada İngilizce öğretmenliği
yapan Nadia’nın, girdiği sınıfta
çalınan bir cüzdanın peşine
düşmesiyle başlar. Cüzdanı çalan
kişiyi ortaya çıkarmaya çalışan
Nadia’nın amacı, hırsıza olduğu
kadar diğer öğrencilere de bir
hayat dersi vermektir. Bu süreçte
Nadia, öyle kendinden emindir
ki, bizler de onu izlerken “Evet”
deriz, “hırsızlık kötü bir şeydir ve
hiçbir durumda başvurulmaması
gerekir.” Ne var ki, bir süre sonra
Nadia’nın dünyası, sorumsuz
kocasının evin mortgage kredilerini
ödemediğinin ortaya
çıkmasıyla başına yıkılır. Evleri, üç
gün içinde açık artırmayla satışa çıkacaktır
ve Nadia, para için başvurduğu kimseden
olumlu dönüş alamamıştır. Bunun üzerine,
hasta küçük kızları ile sokağa atılmamak için son
çare olarak tefeciye borçlanır. Zaten Nadia’nın
düşüşü de o zaman başlar. Tefeciye borcunu bir
türlü ödeyemeyen Nadia, bu nedenle tefecinin çirkin
tekliflerinin bir kısmını yerine getirmek zorunda
kalır. Ve sonunda, çareyi banka soygunu yapmakta
bulacaktır.
Film, başta da söylediğim gibi, bir tür hayat dersi
niteliğinde. Aslında bize zaten bildiklerimizi, güçlü
bir hikaye çerçevesinde tekrar anlatıyor. Zira bu
film bir kez daha hatırlatıyor ki, her insan içinde
bulunduğu koşullara göre değerlendirilmelidir.
Aksi takdirde hayat, büyük büyük laflar edenlerle
hep alay edecek, onları gülünç duruma
düşürecektir. Filmin başında da Nadia’ya, paraya
ihtiyacı olmadığından, “hırsızlık” hayli uzaktır ve
Nadia, kanunlarda olduğu kadar ahlaki yasalarda
de suç olarak addedilen bu eylemi katı bir biçimde
yargılamaktadır. Ancak, kendisi de bir bankayı soymak
durumda kaldığında, tüm değer yargıları bir bir
dönüşüme uğrayacaktır. Bir başka değişle Nadia,
kötüye giden koşullarla birlikte, kendi içsel devrimini
yaşayacaktır.
Filmden çıkarabileceğimiz bir diğer önemli
“ders” de, başkalarını sınarken aslında kendimizi
sınadığımız gerçeği... Bunun günlük yaşamda ne
kadar farkındayız bilmiyorum ama birine “şu 100
metreyi koşabilir misin” diye sorarken aslında kendimizin
koşup koşamayacağını merak ediyoruz bana
kalırsa. Tıpkı Nadia’nın cüzdanını ortada bırakıp
bir köşede gizlenerek hırsızın gelmesini beklerken
aslında farkında olmadan, kredi borcu nedeniyle
çıkmaza giren kendi benliğinin sınırlarını anlamaya
çalışması gibi. Belki o, o an bunun farkında değil
ama bir süre sonra yapacakları aslında bir başkasını
değil, kendini sınadığının kanıtı niteliğinde.
Madem dersler etrafında ördük bu makaleyi, oradan
devam edelim ve filmin bir diğer dersine geçelim. O
da, “ağaçlara bakarken ormanı görememek” diyebilir
miyiz? Bence evet, zira post modern çağ hepimize
bunu yaşatıyor, o kadar takılmışız ki parçalara,
zihnimiz bütünü kaybediyor. Hırsızlık suçtur diyoruz,
fahişelik kötü bir şeydir, uyuşturucu satmak ve
kullanmak da öyle. Ama neden içinde yaşadığımız