Materiały z konferencji konserwatorstwa archeologicznego, 2007

Ryc. 1. Zrekonstruowana
mapa strefy osadniczej
(czerwona pogrubiona
linia) we wczesnym
neolicie w rejonie
Targowiska i Szarowa
(częściowo wg Naglik
2003).
Fig. 1. Reconstructed
map of settlement zone
(red trick line) in Early
Neolithic in the region of
Targowisko and Szarów
(partly according to
Naglik 2003).
Podobnie działo się także poza granicami naszego kraju. Dopiero odkrycie „jam
po słupach” (w początkach XX w. w trakcie badań rzymskich budowli wojskowych
nad Renem), wskazujących, że również drewniane budowle pozostawiały ślady w ziemi,
otworzyło nowe możliwości metodyczne w badaniach osad (Jankuhn 1983: 20). Wtedy
też Notgemeinschaft der deutschen Wissenschaft skonstatowało, że kontynuowanie
niemieckich badań prahistorycznych jedynie w zakresie studiów typologiczno-chronologicznych
nie doprowadzi do nowych rezultatów. W sprawozdaniu tej instytucji z 1927
roku postanowiono wspomóc więc finansowo badania osad (Jankuhn 1983: 20). Jednym
z efektów tego nowego nastawienia do problematyki osadniczej były nowatorskie badania
w Kolonii-Lidenthal. Odkryto tam po raz pierwszy ślady długich domów kultury
ceramiki wstęgowej rytej (Buttler, Haberey 1936). Były one jednak interpretowane nie
jako domy mieszkalne, lecz jako stodoły („Erntescheunen”; por. Buttler, Haberey 1936,
ryc. 30; Coudart 1998: 19; Lüning 2000: 157).
W latach 70. i 80. ubiegłego wieku zdefiniowano strategie wyboru i zasiedlenia określonych
stref krajobrazowych i podstawy gospodarcze wczesnoneolitycznych grup ludzkich
(Sielmann 1972; Kruk 1973; 1980a). Sprecyzowano też poglądy na temat form
i wielkości osad kultury ceramiki wstęgowej rytej (np. Modderman 1970; Bakels 1978;
Kruk 1980b; Lüning 1982; Milisauskas 1986). W ustalonym kanonie nie mieściła się
jedynie wielka osada w Bylanach (Soudský 1962; Pavlů, Rulf, Zapotocká 1986). Nieco
później stworzono szczegółową klasyfikację długich domów (np. Modderman 1970;
Pavúk 1994; Coudart 1998).
Ten krótki przegląd początków studiów nad osadami i domostwami we wczesnym
neolicie w Polsce i Europie uświadamia, że zagadnienia te nie są i nie były nigdy ani
jednoznaczne, ani oczywiste. Wymagały wzajemnego sprzężenia odpowiednich środków
finansowych, nowej metodyki badań terenowych i rozległej wiedzy, pozwalającej
na taką lub inną interpretację odkrywanych zabytków i ich zespołów. Dokonujący
się stale postęp w omawianej dziedzinie wiedzy nie byłby jednak możliwy bez przyjęcia
pewnej postawy badawczej. Chodzi o to, by w obliczu odkrywanych w czasie prac
33