Materiały z konferencji konserwatorstwa archeologicznego, 2007

Ratownicze badania autostradowe pod Krakowem przybliżają nam jeszcze jeden problem
osadniczy. Chodzi tu o kwestie istnienia niewielkich, wczesnoholoceńskich oczek
wodnych w okresie funkcjonowania osad we wczesnym neolicie. Ich obecność w postaci
rozległych, nieckowatych obniżeń terenu, wypełnionych później intensywnie ciemnymi,
w znacznej mierze przesyconymi treściami organicznymi depozytami, stwierdzana
jest stosunkowo często na wielicko-bocheńskich obszarach lessowych (ryc. 12). Jak
wykazała analiza, obiekty tego typu w znacznej części zawierały jałowe pod względem
kulturowym wypełniska. Świadczy to o tym, że w momencie objęcia przez osadnictwo
wczesnoneolityczne terenu, na którym one występowały, interesujące nas oczka wodne
były już całkowicie wypełnione materiałem denudacyjnym. Zdarzają się jednak i takie
przypadki, kiedy analiza wypełnisk oczek wodnych ujawnia obecność w nich materiału
zabytkowego kultury ceramiki wstęgowej rytej. Pozwala to nam sądzić, że część z nich
zachowała jeszcze we wczesnym neolicie swój pierwotny charakter i była nadal wypełniona
wodą. W związku z tym można podejrzewać, że stanowiły one ważny element,
wokół którego organizowana była przestrzeń wewnętrzna osad.
Przytoczone wyżej wybrane przykłady korzyści poznawczych, wynikających z odkrywania
technikami wykopaliskowymi rozległych przestrzeni są wystarczająco przekonywające,
by dalszy, efektywny rozwój wiedzy o osadach i konstrukcjach budowlanych
wczesnego neolitu upatrywać przede wszystkim w realizacji ratownictwa archeologicznego
na wielkich inwestycjach. Oczywiście badań tego typu nie można prowadzić
w tradycyjny sposób, wypracowany w trakcie wieloletnich doświadczeń zebranych
na kopanych na niewielką skalę stanowiskach. Badania na szlakach projektowanych
dróg i autostrad procentują wtedy, gdy we właściwych proporcjach udaje się skojarzyć
odpowiednio wysokie nakłady finansowe, właściwe nasycenie sprzętem mechanicznym
(buldożery, motopompy itd.), zastosowanie adekwatnych technik wykopaliskowych
i pomiarowych, zapewnienie efektywnej współpracy przedstawicieli różnorodnych dyscyplin
przyrodniczych i last but not least zaangażowanie licznej i wykształconej kadry
archeologów.
Bibliografia
Bakels C. C., Four Linearbandkeramik Settlements and their Environment. A Paleoecological Study
of Sittard, Stein, Elsloo and Hienheim, Analecta Praehistorica Leidensia, t. 11, 1978
Burchard B., Z badań neolitycznej budowli trapezowatej w Niedźwiedziu, pow. Miechów (stan. 1),
Sprawozdania Archeologiczne, t. 25, 1973
Burchard B., Wyniki badań wykopaliskowych na osadzie kultury pucharów lejkowatych na stan. 1
w Niedźwiedziu, gm. Słomniki, woj. Kraków w latach 1965-1973, Sprawozdania Archeologiczne,
t. 29, 1977
Buttler W., Haberey W., Die bandkeramische Ansiedlung bei Köln-Lidenthal, Berlin-Leipzig,
1936
Chmielewski B., Okoński J., Suchorska-Rola M., Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych
na stanowisku nr 2 w Zagórzu, gm. Niepołomice w latach 2003-2004, Zeszyty Ośrodka
41