Branko Bjelajac

Evrope tada nije uživao, slušali su Sveto pismo i službu Božiju na jeziku koji su mogli da
razumeju.
U to vreme, postojala su dva slovenska pisma, glagoljica i ćirilica, koja je dobila
ime u Ćirilovu čast, jer se veruje da ju je on izmislio. Glagoljica je nestala sa srpskih prostora
tokom XIV veka, a savremeni istraživači smatraju da je to pismo bilo samo prerađena verzija
rukopisnog grčkog pisma sa dodatim slovenskim znacima, odnosno prilagođena verzija
slovenskom glasovnom sistemu. Istraživanja pokazuju da je Ćirilo zaista formirao glagoljično
pismo, te su na to pismo braća prevela novozavetne i starozavetne knjige za potrebe svoje
misijske službe.
Međutim, ostalo je nejasno, da li je ćirilicu izmislio on, uz pomoć svoga brata, ili je
samo (ponovo) izvršio izmene i reviziju na već postojećem pismu južnoslovenskih naroda -
glagoljici, uz unošenje novih slovnih znakova, ili je to učinio njihov učenik Kliment Ohridski
ili, čak, neki njegov sledbenik.
“Prva ćirilica bila je kombinacija grčkih slova za zajedničke grčko-slovenske
glasove i glagoljskih slova ili njihovih uprošćenih zamjena za posebne slovenske
glasove.” 39
Pojedini istraživači ipak smatraju da su ćirilicu razvili učenici Ćirila i Metodija u
IX veku. U prvim sačuvanim knjigama (Miroslavljevo jevanđelje, kraj XII veka) ćirilica se već
pojavljuje kao zreo i razvijen sistem koji ima osobine tzv. srpske jezičke redakcije.
“Naporedni život ćirilice i glagoljice najduže će se održati u severnoj i srednjoj
Dalmaciji... Krajem XII veka ćirilica ne samo što je konačno ovladala u srpskoj
državi, nego se sve do turskoga doba dokumentuje u Bosni, Humu i Dubrovniku
kao jedino ili glavno pismo kad god se pišu slovenski jezički tekstovi.” 40
Opisi njihovoga rada koje nalazimo u biografijama dva brata ukazuju da je prevod
Novoga zaveta bio u formi lekcionara. 41 Rad na prevodu je započet u Konstantinopolju a
završen je na misijskom polju odnosno u Moravskoj, Panoniji i kasnije u Bugarskoj.
39 PET VEKOVA SRPSKOG [TAMPARSTVA, 1494-1994, Srpska akademija
nauka i umetnosti - Matica srpska - Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 1994.
godine
40 Pe{ikan, Mitar: NA[A AZBUKA I WENE NORME, Vukova zadu`bina - Politika
- Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1993. godine
41 Lekcionar - Kwiga biblijskih tekstova iz koje se ~ita na bogoslu`ewima. Izraz se
naro~ito koristi za gr~ke rukopise Novoga zaveta u kojoj su evan|eqa i poslanice
napisane ne po redu kakav je u Svetom pismu, ve} u odlomcima po redu ~itawa
tokom crkvenih slu`bi. Lekcionari imaju ogroman zna~aj za tekstualna prou~avawa
Novoga zaveta. Ukoliko kwiga sadr`i samo delove Evan|eqa onda se naziva
eva|elistar, ako sadr`i delove poslanica zove se epistolar; ukoliko sadr`i tekstove iz
oba dela onda se naziva plenar. Navedeno prema: PICTORIAL ENCYCLOPEDIA
OF THE BIBLE, Volume 3, H-L, Zondervan, Grand Rapids, 1990; i prema:
Vujaklija, Milan: LEKSIKON STRANIH RE^I I IZRAZA, A.D. Geca Kon,
Beograd, 1936. godine
26