REOLOGIA W TECHNOLOGII BETONU - Katedra Inżynierii ...

Jej rozpoznanie warunkuje określenie wielkości fizycznych i charakterystyk
materiałowych mieszanki stanowiących o urabialności, a w konsekwencji, sformułowanie
relacji fizycznych określających urabialność odpowiednio do stosowanych procesów,
metod i warunków wykonania betonu.
2. Przyczyny problemów z urabialnością
Intencją wprowadzenia i stosowania pojęcia urabialności w technologii betonu było
wg Powersa [2] umożliwienie oceny jak dobrze dana mieszanka betonowa odpowiada
szczególnej metodzie wykonania betonu, w danych warunkach pracy. Wiadomo bowiem,
że właściwości mieszanki wpływają istotnie na uformowanie i właściwości stwardniałego
betonu zaś ocena tak rozumianej urabialności umożliwia kształtowanie właściwości
mieszanki, odpowiednio do metody i warunków wykonania z niej betonu. Zasadność
i istotność takiej oceny nie budzi wątpliwości. Ale wymienione wcześniej wątpliwości, co
do natury i istoty urabialności, są przyczyną trudności w zdefiniowaniu jej jako kryterium
oceny oraz sprzeczności w jej traktowaniu. Uważa się bowiem, że skoro różne mieszanki
betonowe są w różnym stopniu podatne na stosowaną metodę technologiczną i warunki
wykonywania betonu, to urabialność jest właściwością samej mieszanki. Zatem urabialność
jest konsekwencją składu mieszanki, a jej kształtowanie jest kwestią odpowiedniego
doboru tego składu. Takie traktowanie urabialności kryje w sobie jednak wewnętrzne
sprzeczności, zauważone już przez Powersa [2]. Z jednej strony, urabialność traktowana
jest jako samoistna właściwość mieszanki. Z drugiej zaś, kiedy to pojęcie odnosimy nie do
mieszanki w ogóle, lecz do określonej mieszanki o danym składzie, pojawia się,
wynikające z potrzeb technologicznych, traktowanie urabialności jako oceny podatności tej
mieszanki na stosowaną metodę i warunki wykonania betonu. Mówi się wtedy, że
mieszanka jest urabialna, trudno urabialna lub nieurabialna, albo, że jej urabialność jest
„dobra” lub „zła”. Okazuje się także, że ta sama mieszanka wykazując na przykład dobrą
podatność na zagęszczanie wibracyjne, jest niepodatna na samozagęszczanie. Jest również
wiadomym, że im bardziej mieszanka jest płynna, czyli podatna na grawitacyjny rozpływ
przy układaniu jej w deskowaniu lub w formie, tym mniejsza jest jej podatność na
zachowanie stabilności tj. jednorodności.
Czy zatem urabialność może być traktowana jako właściwość fizyczna mieszanki?
Pytanie to jest tym bardziej zasadne, że w konsekwencji rozwoju i zmechanizowania
procesów i metod technologicznych wykonywania betonu pojęcie urabialności stało się
wieloznaczne, dzieląc się na szereg pojęć składowych, takich jak: mieszalność,
pompowalność, układalność, zagęszczalność, stabilność mieszanki. Każde z nich służy
określeniu wymaganych dla odpowiedniego procesu właściwości mieszanki oraz ocenie
czy i w jakim stopniu ona te wymagania spełnia. Z badań autora wynika [5,6], że
przyczyny tych wątpliwości, sprzeczności i trudności w traktowaniu pojęcia urabialności,
skutkujące jego subiektywnością i niewielką użytecznością technologiczną, tkwią w jego
dotychczasowym pojmowaniu i rozpatrywaniu go w umownych kategoriach pojęciowych
tradycyjnej technologii betonu. Bardzo liczne, podejmowane przez wiele lat przez szereg
badaczy, próby znalezienia jednej, obiektywnej właściwości mieszanki betonowej,
określającej jej podatność na metody i warunki wykonania betonu, które mogą być
wielorakie i różnorodne, skończyły się niepowodzeniem. Wg Neville'a [1] żadna z prób nie
dała rezultatów całkowicie zadowalających. W pewnym stopniu, pomiar urabialności
78