PAKIET INFORMACYJNY ECTS

PAKIET INFORMACYJNY ECTS 

UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI 

WYDZIAŁ HUMANISTYCZNY 

I N S T Y TU T P E D A G O G I K I 

PRACA SOCJALNA 

STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE 

ROK AKADEMICKI 2009/2010 

1

Spis treści: 

1. INFORMACJE O WYDZIALE HUMANISTYCZNYM ............................3 

2. WPROWADZENIE DO ECTS ....................................................5 

3. INFORMACJE O INSTYTUTCIE PEDAGOGIKI ................................8 

4. STRUKTURA ORGANIZACYJNA IP ............................................9 

5. PRACA SOCJALNA - CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW I STOPNIA .........11 

6. SIATKI GODZIN .................................................................15 

7. SYLABUSY PRZEDMOTÓW – STUDIA STACJONARNE ......................17 

8. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE.................................................17 

9. PRZEDMOY KIERUNKOWE .....................................................47 

10. PRZEDMIOTY SPECJALNOŚCIOWE..........................................65 

11. SYLABUSY PRZEDMOTÓW – STUDIA NIESTACJONARNE ................91 

12. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE ...............................................91 

13. PRZEDMOY KIERUNKOWE....................................................119 

14. PRZEDMIOTY SPECJALNOŚCIOWE..........................................135 

2

1. INFORMACJE O WYDZIALE HUMANISTYCZNYM 

Władze Wydziału Humanistycznego 

Dziekan 

prof. US dr hab. Barbara Kromolicka 

Prodziekani prof. US dr hab. Urszula Chęcińska 

prof. US dr hab. Andrzej Wojtaszak 

dr hab. Henryk Walczak 

Charakterystyka Wydziału 

Wydział Humanistyczny jest największą jednostką organizacyjną Uniwersytetu 

Szczecińskiego, zatrudniającą ponad 200 nauczycieli akademickich i umożliwiającym 

kształcenie na różnych kierunkach studiów ponad 6.500 osobom. 

W strukturze organizacyjnej Wydziału znajdują się: 

Instytut Filozofii 

Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych 

Instytut Pedagogiki 

Instytut Politologii i Europeistyki 

Instytut Psychologii 

Instytut Socjologii 

Katedra Badań nad Konfliktami i Pokojem 

Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej 

ADRES : ul. Krakowska 71/79 

71-017 Szczecin 

tel./fax +48 91 444 32 33 

Katedra Edukacji Artystycznej 

ADRES: 

ul. J. Malczewskiego 10/12 

71-616 Szczecin 

3

Formy kształcenia 

Wydział Humanistyczny prowadzi studia w systemie dziennym, na który przypada 

ok. połowy studiujących, a także w systemie zaocznym i wieczorowym (formy te działają 

na zasadach komercyjnych). Studenci kierunków humanistycznych mogą zdobywać 

uprawnienia nauczycielskie, a także inne specjalizacje w zależności od kierunków. 

Studia są prowadzone na poziomie zawodowym i magisterskim. Instytuty 

Pedagogiki, Politologii i Europeistyki oraz Socjologii organizują ponadto różnego rodzaju 

studia podyplomowe i eksternistyczne. 

W instytutach działają liczne studenckie Koła Naukowe. 

Działalność naukowa 

Oprócz działalności dydaktycznej, pracownicy Wydziału prowadzą wszechstronne 

badania naukowe, finansowane w oparciu o środki przyznawane przez Ministerstwo Nauki i 

Szkolnictwa Wyższego. Pracownicy samodzielni Wydziału obecni są w krajowych gremiach 

naukowych, w tym również Komitetach Naukowych i Komisjach Polskiej Akademii Nauk. 

Główne kierunki badań naukowych Wydziału: 

dzieje Pomorza Zachodniego, dwudziestolecie międzywojenne w Polsce, historia 

słowiańszczyzny, Polska a Europa Zachodnia w dwudziestoleciu międzywojennym, 

systemy polityczne, kryzysy społeczno-polityczne w Polsce, stosunki polskoniemieckie, 

mniejszości narodowe, integracja z Unią Europejską, 

socjologia morska, przemiany w społecznościach ziem zachodniej i północnej Polski, 

problemy bezrobocia, 

dydaktyka i wychowanie w szkole wyższej, funkcjonowanie wychowawcze rodziny, 

patologia społeczna i resocjalizacja. 

Na uwagę zasługuje duża aktywność pracowników Wydziału. Uczestniczą oni 

czynnie w licznych konferencjach i sympozjach w kraju i za granicą. Organizują corocznie 

kilkanaście konferencji o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Owocem aktywności 

badawczej są liczne publikacje w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych oraz 

tomach zbiorowych i monografie naukowe. 

Wydział Humanistyczny rozwija współpracę z uczelniami zagranicznymi, w tym 

uniwersytetami niemieckimi (w Greifswaldzie, Rostocku, Berlinie, Moguncji, Fuldzie, 

Kolonii), czeskimi (w Ołomuńcu, Pardubicach, Pilźnie), włoskimi (w Genui, Bari), 

4

francuskimi (w Bordeaux, Cergy-Pontoise), estońskimi (w Tallinie), szwedzkimi (w Falun), 

hiszpańskimi (w Salamance) i wieloma innymi. 

2. WPROWADZENIE DO ECTS 

Co to jest system ECTS? 

Wyjazdy polskich studentów do zagranicznych ośrodków badawczych stały się 

faktem, a budowanie „Europy bez granic” umożliwi też studentom zza granicy podjęcie 

studiów w polskich uczelniach wyższych. Istotnym warunkiem dla pełnego rozwoju tej 

formy kształcenia jest pełne uznawanie okresu studiów odbywanych za granicą i 

uzyskanych dyplomów. Temu celowi ma służyć opracowany jako projekt pilotażowy w 

ramach Programu Erasmus – tzw. Europejski System Transferu Punktów (European Credit 

Transfer System) zwany dalej ECTS, mający się przyczynić do udoskonalenia procedur i 

pełnego uznawania okresu studiów odbywanych za granicą. Opracowany projekt ma także 

ułatwić polskim studentom studiowanie na tym samym kierunku w uczelniach polskich 

wprowadzających system ECTS. 

„Pełne uznawanie studiów” oznacza, że okres studiów odbyty za granicą lub w innej 

polskiej uczelni zastępuje porównywalny okres studiów odbyty w uczelni macierzystej, 

niezależnie od różnic w treści programów. Stosowanie ECTS opiera się na wzajemnym 

zaufaniu pomiędzy współpracującymi ze sobą uczelniami i każda uczelnia sama wybiera 

sobie partnerów do tej współpracy. 

Jak działa system ECTS? 

Stosowanie systemu ECTS opiera się o następujące dokumenty: 

Pakiet Informacyjny – w którym zawarte są informacje o kierunkach studiów, 

programach nauczania, regulaminie studiów, zasadach przyjęcia oraz przepisach 

administracyjnych uczelni. Pakiet będący swego rodzaju przewodnikiem adresowany jest 

do studentów i nauczycieli akademickich w uczelniach partnerskich. Ma pomóc im w 

wyborze odpowiedniego programu zajęć i zaplanowaniu studiów a także uzyskać 

praktyczne informacje. Pakiet aktualizowany jest co roku, najczęściej dostępny jest w 

formie publikacji lub w wersji elektronicznej. 

5

Porozumienie o planach i programach zajęć – obowiązuje zarówno uczelnię 

macierzystą jak i zagraniczną oraz studenta. Student, po wybraniu uczelni w której 

zamierza odbyć pewien okres studiów, wypełnia formularz zgłoszeniowy. W porozumieniu z 

koordynatorem ECTS wydziału macierzystego, ustala na podstawie pakietu informacyjnego 

uczelni przyjmującej program zajęć w tejże uczelni. Po przyjęciu wniosku studenta przez 

uczelnię przyjmującą, student oraz uczelnia macierzysta i przyjmująca podpisują 

porozumienie o programie zajęć, w jakich student ma uczestniczyć oraz liczbę punktów 

ECTS, jaka ma być przyznana za ich zaliczenie. 

Wykaz zaliczeń – jest podstawowym dokumentem uprawniającym studenta do 

ubiegania się o pełne zaliczenie okresu studiów za granicą. Stanowi także potwierdzenie 

faktu odbycia studiów za granicą dla przyszłych pracodawców. W wykazie odnotowuje się 

wszystkie przedmioty i zajęcia, w których student uczestniczył wraz z uzyskaną liczbą 

punktów oraz ocenami przyznanymi zgodnie ze skalą ocen stosowaną w danej uczelni. 

Połączenie punktów i stopni daje odpowiednio „ilościowy” i „jakościowy” opis pracy 

studenta w okresie studiów za granicą. Wykazy zaliczeń studenta z uczelni macierzystej 

dołączane do formularzy zgłoszeniowych są szczególnie pomocne przy podejmowaniu 

decyzji przez uczelnię przyjmującą. 

Punkty ECTS i zasady ich przyznawania 

Punkty ECTS są wartością liczbową (od 1 do 60) przyporządkowaną poszczególnym 

przedmiotom na podstawie pracy, jaką musi wykonać student, aby je zaliczyć. 

Odzwierciedlają one pracę, jakiej wymaga każdy przedmiot w stosunku do całkowitej ilości 

pracy, jaką musi wykonać student aby zaliczyć pełny rok akademicki studiów w danej 

uczelni. Punkty są zatem przyporządkowywane wykładom, ćwiczeniom praktycznym, 

seminariom, konsultacjom, zajęciom grupowym i indywidualnym, pracom terenowym, 

pracy samodzielnej w bibliotece i domu oraz egzaminom. Punkty ECTS są relatywnym, a 

nie bezwzględnym, miernikiem ilości pracy wymaganej od studenta, ponieważ określają 

jaka część z całości pracy wymaganej w danym roku akademickim przypada na określony 

przedmiot w programie. W ramach ECTS ilość pracy wymaganej w całym roku akademickim 

odpowiada 60 pkt, na semestr przypada zatem po 30 punktów. Punkty przyporządkowuje 

6

się wszystkim nauczanym przedmiotom, jeśli stanowią one integralną część programu 

studiów i pod warunkiem, że podlegają one ocenie. Rozliczenie studentów następuje za 

rok akademicki. 

Punkty ECTS przyporządkowywane są przedmiotom. Natomiast ich przyznanie 

studentom następuje dopiero po zaliczeniu przedmiotów zgodnie z wymogami uczelni 

przyjmującej. Punkty nie są przyznawane za dobre oceny - liczba punktów za dany 

przedmiot jest z góry ustalona i taka sama dla wszystkich studentów, którzy ten przedmiot 

zaliczyli. Jakość pracy jaka została włożona w zaliczenie przedmiotu wyrażana jest w 

postaci ocen. 

Uczelnia wysyłająca i przyjmująca przygotowuje dla każdego studenta biorącego 

udział w ECTS wykaz zaliczeń przed jego wyjazdem na studia do innej uczelni i po jego 

powrocie. Uczelnia macierzysta uznaje liczbę punktów uzyskanych za konkretne 

przedmioty w partnerskich uczelniach i wówczas punkty za przedmioty zaliczone w uczelni 

przyjmującej zastępują punkty, które normalnie studenci uzyskaliby w uczelni 

macierzystej. W ten sposób uczelnia macierzysta uznaje okres studiów odbyty przez 

studenta w uczelni przyjmującej. 

7

3. INFORMACJE O INSTYTUTCIE PEDAGOGIKI 

Instytut Pedagogiki US zatrudnia 52 nauczycieli akademickich, w tym: jednego 

profesora tytularnego, siedmiu doktorów habilitowanych (na stanowiskach profesorów US), 

36 adiunktów, sześciu starszych wykładowców i dwóch wykładowców. 

W strukturze Instytutu działa siedem Katedr naukowo-dydaktycznych (Katedra 

Dydaktyki Ogólnej, Katedra Teorii Wychowania, Katedra Pedagogiki Społecznej, Katedra 

Pedagogiki Ogólnej, Katedra Historii Wychowania, Katedra Pedagogiki Specjalnej oraz 

Katedra Wczesnej Edukacji) . 

Instytut Pedagogiki prowadzi zajęcia dydaktyczne na studiach stacjonarnych i 

niestacjonarnych I°, II° ,III° na dwóch kierunkach: PRACA SOCJALNA oraz PEDAGOGIKA w 

zakresie następujących specjalności: Pedagogika Wczesnoszkolna i Przedszkolna; 

Pedagogika Opiekuńcza i Resocjalizacyjna, Edukacja Elementarna i Integracyjna. W roku 

akademickim 2008/2009 w Instytucie Pedagogiki łącznie studiuje 1 767 studentów, w tym 

na studiach stacjonarnych 909 studentów, na niestacjonarnych 858. 

Ponadto Instytut Pedagogiki organizuje bogatą ofertę studiów podyplomowych 

adresowaną do absolwentów szkół wyższych, którzy aspirują do zawodu nauczycielskiego 

oraz tych, będących czynnymi nauczycielami podnoszącymi swoje kwalifikacje w zakresie: 

pedagogika ogólna, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, pedagogika wczesnoszkolna, 

pedagogika przedszkolna, integracja w edukacji wczesnoszkolnej, edukacja rehabilitacja 

osób z niepełnosprawnością intelektualną, pedagogika resocjalizacyjna, logopedia i 

tyflodydaktyka. 

Bazę dydaktyczną Instytutu Pedagogiki stanowi budynek przy ul. Ogińskiego 16/17, 

w którym jest 14 sal o pow. 630 m2 , biblioteka i czytelnia z 36 miejscami oraz dwie 

pracownie informatyczne z liczbą 27 stanowisk komputerowych. W drugim budynku przy 

Alei Wojska Polskiego 107/109 znajduje się 18 sal dydaktycznych o powierzchni 545 m2. 

Zajęcia ze studentami realizowane są również w salach wykładowych i ćwiczeniowych w 

budynku Wydziału Humanistycznego przy ul. Krakowskiej oraz w Pracowni Plastycznej przy 

ul. Malczewskiego. 

8

4. STRUKTURA ORGANIZACYJNA INSTYTUTU PEDAGOGIKI 

1. KATEDRA PEDAGOGIKI OGÓLNEJ 

Kierownik: prof. zw. dr hab. Maria Czerepaniak-Walczak 

- dr hab. Lucyna Dziaczkowska 

- dr Agnieszka Chmielewska-Długosz 

- dr Lidia Marek 

- dr Małgorzata Mikut 

- dr Justyna Nowotniak 

2. KATEDRA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ 

Kierownik: prof. dr hab. Barbara Kromolicka 

- dr Beata Bugajska 

- dr Anna Dąbrowska 

- dr Urszula Kazubowska 

- dr Ilona Kość 

- dr Hubert Kupiec 

- dr Małgorzata Moś 

- dr Paweł Popek 

- dr Aleksandra Sander 

- dr Katarzyna Serdyńska 

3. KATEDRA DYDAKTYKI OGÓLNEJ 

Kierownik: prof. dr hab. Włodzimierz Krysiak 

- dr Janina Świrko-Pilipczuk 

- dr hab. Tomasz Zimny 

- dr Mariola Gańko-Karwowska 

- dr Dorota Ciechanowska 

4. KATEDRA TEORII WYCHOWANIA 

Kierownik: prof. dr hab. Zbigniew Romańczuk 

-prof. dr hab. Andrzej Sowiński 

- dr Cezary Hendryk 

- dr Iwona Jazukiewicz 

- dr Anna Murawska 

- dr Bernard Sack 

- dr Małgorzata Wałejko 

- mgr Piotr Mączka 

9

5. KATEDRA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ 

Kierownik: prof. dr hab. Teresa Żółkowska 

- dr Lilianna Konopska 

- dr Barbara Ostapiuk 

- dr Irena Ramik-Mażewska 

- dr Witor Moś 

- dr Dorota Szarkowicz 

- dr Marcin Wlazło 

- mgr Małgorzata Stecewicz 

6. KATEDRA HISTORII WYCHOWANIA 

Kierownik: dr hab. Wiesław Andrukowicz 

- dr Robert Jankowski 

- dr Joanna Król 

- dr Elżbieta Magiera 

7. KATEDRA WCZESNEJ EDUKACJI 

Kierownik: dr hab. Urszula Chęcińska 

- dr Małgorzata Falkiewicz-Szult 

- dr Bożena Grzeszkiewicz 

- dr Elżbieta Jaroni 

- dr Małgorzata Kunicka 

- dr Julita Orzelska 

- dr Elżbieta Perzycka 

- dr Artur Stachura 

- mgr Beata Birnbach 

- mgr Ewa Mrówka 

10

5. PRACA SOCJALNA – CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW 

STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA 

/studia stacjonarne/ 

I. CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW 

Studia pierwszego stopnia na kierunku: Praca socjalna trwają 6 semestrów. Liczba 

godzin zajęć wynosi. 2190 co odpowiada wartości 186 ECTS w tym 885 godzin 

wyznaczonych standardami kształcenia. 

Studia kończą się złożeniem pracy dyplomowej oraz egzaminem dyplomowym. 

Absolwent uzyskuje tytuł licencjata. 

II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA 

Absolwenci trzyletnich wyższych studiów zawodowych na kierunku Praca socjalna 

dysponują rzetelnym przygotowaniem teoretycznym w zakresie przygotowania do 

wykonywania zawodu pracownika socjalnego. Szerokie, interdyscyplinarne przygotowanie 

absolwentów kierunku praca socjalna odpowiada złożoności współczesnych problemów 

cywilizacyjnych pozwalającą poznać i zrozumieć zachodzące procesy społeczne oraz 

uwarunkowania funkcjonowania człowieka w środowisku. Obejmuje zatem, wiedzę 

filozoficzną, socjologiczną, psychologiczną, pedagogiczną, prawną oraz ekonomiczną. 

Absolwent posiada kompetencje i sprawności niezbędne do realizacji zadań stawianych 

przed pracownikiem socjalnym; dokonywania diagnozy sytuacji i zjawisk, potrzeb 

będących przyczyną trudnego położenia jednostek, grup i społeczności lokalnych; 

stosowania metod, technik i środków interwencji socjalnej oraz ewaluacji podejmowanych 

działań służących rozwiązywaniu problemów w zakresie ograniczonych możliwości 

zdobywania środków utrzymania, dysfunkcjonalności rodziny w pełnieniu zadań 

opiekuńczo –wychowawczych, niepełnosprawności, patologii społecznej i uchodźctwa; 

opracowywania i wdrażania programów wspomagania socjalnego. 

Absolwent przygotowany jest do pracy w regionalnych, ośrodkach polityki społecznej, 

pracy z rodzinami, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, domach pomocy społecznej 

dla osób starszych oraz niepełnosprawnych intelektualnie, psychicznie i fizycznie, w 

jednostkach organizacyjnych do spraw zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, 

11

ośrodkach wsparcia, placówkach dla osób bezdomnych, alkoholików, narkomanów, 

zakładach karnych, ośrodkach dla uchodźców, w organizacjach pozarządowych 

zajmujących się diagnozowaniem i przeciwdziałaniem wyżej wymienionym problemom. 

Absolwent posiada umiejętność refleksyjnego spojrzenia na własną rolę zawodową. 

Po zakończonych studiach absolwent ma opanowany język obcy na poziomie 

biegłości językowej B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, 

potrafi posługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu problematyki społecznej. 

Posiada umiejętności posługiwania się nowoczesnymi środkami przekazu i informacji. Jest 

przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. 

III. CHARAKTERYSTYKA PRAKTYK ZAWODOWYCH 

Studentów obowiązuje 8 tygodni praktyki w regionalnych ośrodkach polityki społecznej i 

pomocy społecznej, pracy z rodzinami dysfunkcjonalnymi, w placówkach opiekuńczowychowawczych, 

domach pomocy społecznej dla osób starszych oraz niepełnosprawnych 

intelektualnie, psychicznie i fizycznie, w jednostkach organizacyjnych do spraw 

zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, ośrodkach wsparcia, placówkach dla osób 

bezdomnych, alkoholików, narkomanów, zakładach karnych, ośrodkach dla uchodźców, w 

organizacjach pozarządowych zajmujących się diagnozowaniem i przeciwdziałaniem wyżej 

wymienionym problemom. 

12

STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA 

KIERUNEK: Praca socjalna 

/studia niestacjonarne/ 

I.CHARAKTERYSTYKA STUDIÓW 

Studia pierwszego stopnia na kierunku: Praca socjalna trwają 6 semestrów. Liczba 

godzin zajęć wynosi 1380 co odpowiada wartości 186 ECTS w tym 825 godzin 

wyznaczonych standardami kształcenia. 

Studia kończą się złożeniem pracy dyplomowej oraz egzaminem dyplomowym. 

Absolwent uzyskuje tytuł licencjata. 

II.KWALIFIKACJE ABSOLWENTA 

Absolwenci trzyletnich wyższych studiów zawodowych na kierunku Praca socjalna 

dysponują rzetelnym przygotowaniem teoretycznym w zakresie przygotowania do 

wykonywania zawodu pracownika socjalnego. Szerokie, interdyscyplinarne przygotowanie 

absolwentów kierunku praca socjalna odpowiada złożoności współczesnych problemów 

cywilizacyjnych pozwalającą poznać i zrozumieć zachodzące procesy społeczne oraz 

uwarunkowania funkcjonowania człowieka w środowisku. Obejmuje zatem, wiedzę 

filozoficzną, socjologiczną, psychologiczną, pedagogiczną, prawną oraz ekonomiczną. 

Absolwent posiada kompetencje i sprawności niezbędne do realizacji zadań stawianych 

przed pracownikiem socjalnym; dokonywania diagnozy sytuacji i zjawisk, potrzeb 

będących przyczyną trudnego położenia jednostek, grup i społeczności lokalnych; 

stosowania metod, technik i środków interwencji socjalnej oraz ewaluacji podejmowanych 

działań służących rozwiązywaniu problemów w zakresie ograniczonych możliwości 

zdobywania środków utrzymania, dysfunkcjonalności rodziny w pełnieniu zadań 

opiekuńczo –wychowawczych, niepełnosprawności, patologii społecznej i uchodźctwa; 

opracowywania i wdrażania programów wspomagania socjalnego. 

Absolwent przygotowany jest do pracy w regionalnych, ośrodkach polityki społecznej, 

pracy z rodzinami, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, domach pomocy społecznej 

dla osób starszych oraz niepełnosprawnych intelektualnie, psychicznie i fizycznie, w 

jednostkach organizacyjnych do spraw zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, 

ośrodkach wsparcia, placówkach dla osób bezdomnych, alkoholików, narkomanów, 

zakładach karnych, ośrodkach dla uchodźców, w organizacjach pozarządowych 

13

zajmujących się diagnozowaniem i przeciwdziałaniem wyżej wymienionym problemom. 

Absolwent posiadają umiejętność refleksyjnego spojrzenia na własną rolę zawodową, 

Po zakończonych studiach absolwent ma opanowany język obcy na poziomie 

biegłości językowej B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, 

potrafi posługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu problematyki społecznej. 

Posiada umiejętności posługiwania się nowoczesnymi środkami przekazu i informacji. Jest 

przygotowany do podęcia studiów drugiego stopnia. 

III. CHARAKTERYSTYKA PRAKTYK ZAWODOWYCH 

Studentów obowiązuje 8 tygodni praktyki w regionalnych ośrodkach polityki społecznej i 

pomocy społecznej, pracy z rodzinami dysfunkcjonalnymi, w placówkach opiekuńczowychowawczych, 

domach pomocy społecznej dla osób starszych oraz niepełnosprawnych 

intelektualnie, psychicznie i fizycznie, w jednostkach organizacyjnych do spraw 

zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, ośrodkach wsparcia, placówkach dla osób 

bezdomnych, alkoholików, narkomanów, zakładach karnych, ośrodkach dla uchodźców, w 

organizacjach pozarządowych zajmujących się diagnozowaniem i przeciwdziałaniem wyżej 

wymienionym problemom. 

14

6.SIATKI GODZIN 

15

7.SYLABUSY PRZEDMIOTÓW 

Sylabus rok akademicki 2009/2010 

Nr kodu przedmiotu 

Nazwa przedmiotu 

Filozofia 

Rodzaj zajęć 

Liczba godzin 

Semestr 

Punkty ECTS 

Tryb studiów 

wykład 

15 

I 

Stacjonarne 

I stopień 

Prowadzący: Karol Polcyn 

Nazwa jednostki: Pedagogika 

Nazwa kierunku: Praca Socjalna 

Założenia i cele zajęć: przedstawienie problemow filozofii wspolczesnej 

Metody dydaktyczne: wyklad i dyskusja 

Tematyka zajęć: filozofia wspolczesna 

Lp. Tematyka zajęć Godzin 

1. Wprowadzenie 1 

2. Podstawy logiki 2 

3. Podstawy filozofii jezyka 4 

4. Zagadnienie umyslu i ciala 4 

5. Znaczenie slow 4 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin 

4 Literatura 

ü obowiązkowa: 

Frege Gottlob, Pisma semantyczne; 

Nagel Thomas, Co to wszystko znaczy?; 

Putnam Hilary, Znaczenie i referencja; 

Zeglen Urszula, Filozofia umyslu 

ü uzupełniająca: 

Chalmers David, Swiadomy umysl; 

Kripke Saul, Wittgenstein o regulach i prywatnym jezyku 

17



Filozofia 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I 

Stacjonarny I ° 




Założenia i cele zajęć: rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia. 

Metody dydaktyczne: dyskusja nad wcześniej przeczytanym tekstem. 

Tematyka zajęć: współczesne problemy filozoficzne 


1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

9. 

10. 

Wprowadzenie 

Literatura do zajęć 

Sceptycyzm 

Nagel, Co to wszystko znaczy?; Kartezjusz, Rozprawa o metodzie 

Inne umysły 

Nagel, Co to wszystko znaczy? 

Zagadnienie umysłu i ciała 

Nagel, Jak to jest byc nietoperzem? Kripke, Nazywanie i koniecznosc 

Znaczenie slow 


Wolna wola 


Dobro i zło 

Nagel, Co to wszystko znaczy; Holowka, Etyka w dzialaniu 

Spawiedliwosć 

Nagel, Co to wszystko znaczy?; Holowka, Etyka w dzialaniu 

Śmierć 


Sens zycia 


1 

2 

1 

2 

2 

2 

2 

1 

1 

1 

18

Forma i warunki zaliczenia: referat na ćwiczeniach, aktywnosc w dyskusji 

4 Literatura: 

Holowka Jacek, Etyka w dzialaniu 

Kartezjusz, Rozprawa o metodzie 

Kripke Saul, Nazywanie i koniecznosc 

Nagel Thomas, Co to wszystko znaczy? 

Nagel Thomas, Jak to jest byc nietoperzem? 

Wojtysiak Jacek, Filozofia i zycie 

19



ETYKA 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

WYKŁADY 

15 

II 

2 

STACJONARNY 

Prowadzący: dr Krzysztof Saja 

Nazwa jednostki: INSTYTUT PEDAGOGIKI 

Nazwa kierunku: PRACA SOCJALNA 

Założenia i cele zajęć: 

Metody dydaktyczne: 

Tematyka zajęć: 


1 

Zagrożenia etyki; subiektywizm, relatywizm, amoralizm 

2 

2 

O etyce 

1 

3 

Równość i jej implikacje 

1 

4 

Uprawnienia moralne 

1 

5 

Pornografia 

1 

6 

Prostytucja 

1 

7 

Aborcja 

1 

8 

Samobójstwo i Eutanazja 

1 

9 

Odpowiedzialność zbiorowa 

1 

10 Słaba wola 1 

11 Kara 1 

12 Bogaci i biedni 1 

13 Nieposłuszeństwo obywatelskie 1 

14 Obowiązki polityczne 1 

Forma i warunki zaliczenia: 

20

4 Literatura 


· Peter Singer, Etyka praktyczna, Książka i Wiedza, Warszawa 2003. 

· Peter Singer, Przewodnik po etyce, Książka i Wiedza, Warszawa 1998. 

· Simon Blackburn, Sens dobra, Wprowadzenie do etyki, tłum. T.Chawziuk, Dom 

Wydawniczy Rebis, Poznań 2002 

· W.Tyburski, A.Wachowiak, R.Wiśniewski, Historia filozofii i wtyki do współczesności. 

Źródła i komentarze, Dom Organizatora, Toruń 2002 

· Peter Vardy, Paul Grosch, Etyka, tłum. J. Łoziński, Zysk i S-Ka, Poznań 1995. 

· Alasdair MacIntyre, Krótka historia etyki, tłum. A. Chmielewski, PWN, Warszawa 2002. 

· Vernon Bourke, Historia etyki, tłum. A.Białek, Wyd. Krupski i S-ka, 1994. 

· F.Ricken, Etyka ogólna, tłum. P.Domański, Kęty 2001. 

· Jacek Hołówka, Etyka w działaniu, Prószyński i Spółka, Warszawa 2001 

21




Socjologia wychowania 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykład 

15 

1 

3 

stacjonarne 

Prowadzący: dr Anna Królikowska 

Nazwa jednostki: Instytut Pedagogiki 


Założenia i cele zajęć: wprowadzenie w zagadnienia socjologii wychowania, ukazanie zagadnień z 

różnych perspektyw socjologicznych. 

Metody dydaktyczne: wykład 



1. 

2. 

Socjologia wychowania jako subdyscyplina socjologii. Podstawowe 

pojęcia socjologii wychowania. Socjalizacja a wychowanie. 

Różne sposoby rozumienia środowiska. Problem: środowisko a 

predyspozycje wrodzone. Środowisko wychowawcze 

3. Fazy i mechanizmy socjalizacji 1 

4. Teorie socjalizacji 2 

5. 

6. 

7. 

Strukturalne zróżnicowanie warunków socjalizacji. Cechy 

makrostruktury jako czynniki różnicujące 

Rodzina jako podstawowa agenda socjalizacji. Perspektywa 

diachronicznej i synchronicznej zmienności 

Rodzina jako instytucja. Problemy z funkcją reprodukcyjną rodzin. 

Kryzys i deinstytucjonalizacja rodziny? 

8. Dziecko wobec mediów. Media jako agenda socjalizacji 1 

9. Szkoła jako struktura instytucjonalna 1 

10. System oświaty a mobilność społeczna 1 

11. Rola i rodzaje kontroli społecznej 1 

12. Dewiacje społeczne, teorie i praktyka 1 

13. Wybrane teorie młodzieży; wartości i kondycja współczesnej młodzieży 1 

2 

1 

1 

1 

1 


Podstawą zaliczenia przedmiotu jest 1) uczestniczenie w ćwiczeniach (z jedną dopuszczalną 

nieusprawiedliwioną nieobecnością) będące podstawą dopuszczenia do 2) egzaminu ustnego 

Literatura: 

Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa 2005 

Bourdieu P., Passeron J.-C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006 

22

Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków (fragmenty) 

Filipiak M., Socjologia kultury. Zarys zagadnień, Lublin 2000 

Gauchet M., Nowy wiek osobowości. Próba psychologii współczesnej, „Res Publica Nowa”, grudzień 

2002 

Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, 

Warszawa 2002 

Giddens A., Socjologia, Warszawa 2005, r. 5, 7, 8 

Giza-Poleszczuk A., Rodzina i system społeczny, w: M. Marody, Wymiary życia społecznego. Polska 

na przełomie XX i XXI wieku, Wyd. Scholar, Warszawa 2007, s. 290-314 

Grabowska M., Młodzież – poza polityką i demokracją, „Kultura i Społeczeństwo”, 1998, nr 1 

Griese H., Socjologiczne teorie młodzieży, Kraków 1996 

Hirszowicz M., Neyman E., Zbędni, biedni, niebezpieczni, „Kultura i Społeczeństwo” 2000 nr1. 

Hurrelmann K., Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii socjalizacji, 

Poznań 1994; 

Jakubowska B., Tradycyjny i nowoczesny wymiar szkolnictwa wiejskiego, „Przegląd Humanistyczny” 

2003, nr 4, s. 45-54 

Koseła K., Pokolenie okresu transformacji, „Przegląd Powszechny”, 1996 nr 2 

Kukołowicz T., Sytuacja wychowawcza w nowych kategoriach rodzin w okresie transformacji 

ustrojowej, w: M. Ziemska (red.) Rodzina współczesna, Warszawa 2005 

Kwieciński Z., Bezbronni. Odpad szkolny na wsi, Toruń 2002 

Kwieciński Z., Wykluczanie, Toruń 2002 

Kwieciński Z., Wyrównywanie szans edukacyjnych główne strategie, „Problemy Opiekuńczo- 

Wychowawcze”, 2003, nr 1, s. 3-7 

Łaciak B., Świat społeczny dziecka, Warszawa 1998 

Machaj I., (red.), Małe struktury społeczne, 1999 Lublin 

Mariański J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością, Lublin 1995 

Marody M., Technologie intelektu, Warszawa 1987 

Mead G. H., Umysł, osobowość i społeczeństwo, Warszawa 1975 

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Warszawa 1978 

Meighan R., Socjologia edukacji, Toruń 1993 

Mielicka H., Socjologia wychowania. Wybór tekstów, Kielce 2000 

Mikiewicz P., Oblicza szkoły - od czego zależy wpływ edukacji na społeczny los człowieka, „Kultura i 

Społeczeństwo” 2003 nr 4 

Modrzewski J., Miasto jako środowisko socjalizacji młodzieży studiującej, „Dydaktyka Szkoły 

Wyższej” nr 3, 1987 

Pawlak R., Wyrównywanie szans edukacyjnych a polska reforma edukacji, „Kultura i Edukacja”, 

2005, nr 1, s. 58-71 

Przecławska A., Rowicki L., Młodzi Polacy u progu nadchodzącego wieku, Warszawa 1997 

Sawisz A., System oświaty jako system przemocy symbolicznej w koncepcji Pierre Bourdieu, „Studia 

Socjologiczne” 1978 nr 2, s. 241-262 

Siemaszko A., Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa 1993 

Socha R., Dzieci pegeerów, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2000 nr 10, s. 32-38 

Smolińska-Theiss B., Dzieciństwo w Polsce, „Kwartalnik pedagogiczny”, 2000, nr 3-4; 

Szawiel T. (red.), Pokolenie JPII. Przeszłość i przyszłość zjawiska religijnego, Warszawa 2008 

Szczęsny W., Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki, Warszawa 2003; 

Świda-Ziemba H., Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, Warszawa 1998 

Tillman K.-J., Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, Warszawa 1996 

Turner J., Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Poznań 1998 

Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1993 

Tyluś U., Kariera zawodowa uczniów wiejskich szkół podstawowych, „Nowa Szkoła” 2003, nr 2. 

Urban B. (red.), Społeczne konteksty zaburzeń w zachowaniu, Kraków 2001 

Waloszek D., Zreformowana edukacja a szanse życiowe dzieci ze środowiska wsi popegeerowskiej, 

„Edukacja”, 2002 nr 2, s. 72-81 

Waloszek D., Edukacja dzieci na wsi : studium możliwości, „Pedagogika Społeczna”, 2005, nr 1. 

Wincławski W., Typowe środowiska wychowawcze współczesnej Polski, Warszawa 1976. 

Wrong D., Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej, w: E. Mokrzycki (red.), 

Kryzys i schizma, Warszawa 1984 

23


Nr kodu przedmiotu Nazwa przedmiotu: Psychologia Ogólna 


Liczba godzin 

Semestr 

Liczba punktów 

Tryb studiów 

Wykłady 

15 

I 

3 

Stacjonarne*lic 

Prowadzący: Sylwia Seul-Michałowska 

Nazwa jednostki: Instytut Psychologii 


Założenia i cele zajęć: Cel kształcenia: zaznajomienie z podstawowymi problemami psychologii 

jako dziedziny badań i praktycznego działania, uświadamianie znaczenia typów wiedzy w 

porównaniu z wiedzą potoczną oraz prezentacja podstawowych zagadnień obszarów zainteresowań 

psychologii, kluczowych zagadnień wiedzy podstawowej oraz jej subdyscyplin naukowych oraz 

stosowanych; zróżnicowania badań i praktycznego działania, przedstawienie terminologii, pojęć i 

koncepcji w kontekście rozwiązywania problemów psychologicznych człowieka, miejsca w świecie 

naturalnym, materialnym i społeczno kulturowym, 

Metody nauczania: wykłady wzbogacone o elementy audiowizualne 

L.p. TEMATYKA zajęć 

1. Psychologia, jako nauka o człowieku, geneza zachowania (interakcja 

struktury biologicznej podmiotowej, środowiska i czasu) 

2. Metody badania (eksperymentalne i w naturalnym środowisku) poznawania 

(obiektywne i subiektywne), testy, wnioskowanie statystyczne, 

3 Związek psychiki z ciałem i OUN - biologiczne mechanizmy, OUN a funkcje 

psychiczne, system endokrynny i odpornościowy, psychoimmunologia 

4 Psychologiczne koncepcje człowieka (behawiorystyczne, psychoanalityczne, 

poznawcze, humanistyczne, społeczno-kulturowe, socjobiologiczne, 

postmodernistyczne) 

5 Poznawcze regulatory zachowań, Świadomość, spostrzeganie, pamięć, 

uczenie, myślenie, (twórcze), style poznawcze 

6 Różnice indywidualne, temperament, osobowość 

Procesy dynamizujące zachowania: emocje, motywy, zadania, 

7 Społeczne(interakcje, wpływ społeczny, komunikowanie) i rozwojowe 

(okresy sensytywne, kryzysy w rozwoju procesów) determinanty zachowania 

8 Psychologia i psycholog profesjonalista (badania, diagnoza, pomoc, 

efektywność i etyczność działań) 

RAZEM 15 godzin 

Forma zaliczenia: egzamin testowy na podstawie wykładów i literatury 

Godzin 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

1 

24

Nr kodu przedmiotu Psychologia Ogólna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Cwiczenia 

15 

I 

4 





Zostaną ustalone terminy na zajęciach krótkie sprawdziany (15 minut). 

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest aktywne uczestnictwo na wszystkich zajęciach (zgodnie z 

regulaminem studiów) oraz pozytywne zaliczenie sprawdzianów w ciągu tygodnia od podania 

wyników. 


Godzin 

1. Organizacyjne 1 

2. Procesy poznawcze spostrzeganie i uwaga (wrażenia zmysłowe, 

wyodrębnianie cech, synteza percepcyjna, kategoryzacja, czynności 

automatyczne i kontrolowane, funkcje uwagi, selektywna, podzielna). 

Wyobrażenia a inne procesy psychiczne. 

3 Uczenie się (warunkowanie klasyczne i instrumentalne, uczenie wykraczające 

poza warunkowanie, strategie poznawcze, wiedza, kontrola, efekty uczenia 

się). Aprobata a działanie, wzmocnienie a uczenie, styl poznawczy uczenia i 

myślenia, giętkość a efektywność uczenia 

4 Pamięć jako zdolność i proces, rodzaje pamięci, przetwarzanie informacji, 

strategie pamięciowe i metapamięć (zapamiętywanie sylab, słów, krzywa 

pamięci) badania pamięci, 

5 Myślenie, (definicja, poznawcze koncepcje inteligencji. Skojarzenia, pojęcia, 

umysł a język myśli 

6 Rozwiązywanie problemów. Inteligencja) i twórczość (pojęcie, struktura 

procesu twórczego a cechy indywidualne). plastyczność –wpływ nastawienia 

na rozwiązywanie problemów, 

7 Emocje (powstawanie, stany emocjonalne, ekspresja emocji podstawowych i 

pochodnych, wpływ na inne procesy psychiczne, regulacja automatyczna i 

podmiotowa, strategie poprawiania nastroju). natura emocji a świadomość 

8 Motywacja (procesy u podłoża wpływ na zachowanie, mechanizmy i typy 

motywacji, przywracanie równowagi, konflikt; inni ludzie w motywacji) 

Konstruowanie przyszłości, 

Literatura 

Obowiązkowa: 

Mietzel G. (1999) Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk, GWP 

uzupełniająca 

Kozielecki J (1998). Koncepcje psychologiczne człowieka Warszawa: Wydawnictwo „Żak” 

Strelau j (red.) (2000) Psychologia. Podręcznik akademicki, t.2 Psychologia ogólna. Gdańskie 

Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 

Aronson. Ph. (wydanie jakiekolwiek) Psychologia i życie. PWN Warszawa, 

wybrane artykuły dostępne u prowadząceg 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

25

Nr kodu przedmiotu Psychologia społeczna 


Wykłady 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 

Punkty ECTS- 

3 

Tryb studiów 


Prowadzący: dr Ilona Sowińska-Gługiewicz 

Nazwa jednostki: Zakład Psychologii 


Założenia i cele zajęć: zapoznanie słuchaczy z obszarami pojęciowymi, prawami i teoriami 

psychologii społecznej; ukazanie interakcji społecznych w różnych układach naturalnych i 

formalnych; podkreślenie relacji funkcjonalnych między jednostką a grupą. 

Metody dydaktyczne: wykład z elementami aktywizującymi słuchaczy. 



Wprowadzenie w problematykę przedmiotu. Przedstawienie rozwoju 

psychologii społecznej. Przedmiot psychologii społecznej. Psychologia 

społeczna a inne nauki. 

Metody badań. Sposoby wyjaśniania istoty wpływu społecznego. 2 

Grupy – pojęcie, struktura . 2 

Informacja a przebieg procesów społecznych. 2 

Kontakty interpersonalne i więzi społeczne. 2 

Funkcjonowanie człowieka w grupie społecznej. . 2 

Procesy grupowe. 2 

Komunikacja między ludźmi. Komunikacja Autoprezentacja. 2 


RAZEM 15 

4 Literatura 


· Aronson E., i inni, Psychologia społeczna. Serce i umysł. Zysk i s-ka. 

· Aronson E. Psychologia społeczna. 

· Doliński D., Techniki wpływu społecznego. Scholar, Warszawa 2005. 

· Wosińska W., Psychologia życia społecznego. GWP, Gdańsk 2004. 

· Strelau J. (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3 GWP, Gdańsk 2000. 


· Aronson E., Człowiek istota społeczna. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa 1995. 

· Haetley P., Komunikacja w grupie. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 2000. 

· Leary M., Wywieranie wrażenia na innych. GWP, Gdańsk 2000. 

· Macrea C.N., i inni, (red.). Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. GWP, Gdańsk 1999. 

· Olster C.K. Grypy. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Warszawa. 2000. 

· Steward J., Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi. Wydawnictwo 

Naukowe PWN. Warszawa, 2002 

2 

26



Psychologia społeczna 


ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

IV 


3 

Tryb studiów 





Założenia i cele zajęć: ukazanie związków jednostki z jej otoczeniem i wzajemnego wpływu 

jaki na siebie wywierają. Ukazanie w jaki sposób można wykorzystać wiedzę teoretyczną w 

różnych dziedzinach praktyki społecznej. 

Metody dydaktyczne: konwersatorium z elementami ćwiczeń, zajęcia warsztatowe, prezentacje 

w podgrupach 



Uprzedzenia i stereotypy 

11 Ṁacrae C.N., Stangor Ch., Hewstone M.(red.) Stereotypy i uprzedzenia. 

Najnowsze ujęcie. GWP. Gdańsk 1999. 

Rodzaje komunikacji: komunikacja niewerbalna i werbalna 

12. 

Wosińska W. Psychologia życia społecznego. GWP. Gdańsk 20004 

Postawy – struktura, geneza, zmiana postaw 

13 Ȧronson E. i in. Psychologia społeczna Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 

2006 

Zachowania asertywne i nieasertywne 

14. Król-Fijewska M. Trening asertywności Instytut Psychologii Zdrowia i 

Trzeźwości. Warszaawa 1993. 

Działanie w grupie. Przywództwo i rywalizacja w grupie 

Aronson >, i in Psychologia społeczna. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 

15. 

2006 

Razem 

10 godz. 

2 

2 

2 

2 

2 

Forma i warunki zaliczenia: aktywność słuchaczy na zajęciach i pozytywne zaliczenie przez 

studentów pisemnego kolokwium 

4 Literatura: 


· taka sama jak na wykładach z psychologii społecznej 

27



Pedagogika społeczna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykład 

15 

I 

4 

stacjonarne 

Prowadzący: dr hab. Barbara Kromolicka prof. US 




1. Poznanie przedmiotu i zakresu zainteresowań pedagogiki społecznej. 

2. Uświadomienie społecznego charakteru procesów wychowawczych. 

3. Opanowanie umiejętności interpretacji zjawisk społecznych dotyczących poza 

dydaktycznych procesów uspołecznienia wychowanków i ludzi dorosłych. 

4. Poznanie czynników stymulujących procesy wychowawcze w środowisku oraz tendencji ich 

przemian. 

5. Rozbudzenie wrażliwości społecznej 

Metody dydaktyczne: wykład konwersatoryjny 



Geneza i rozwój pedagogiki społecznej. 

Środowiska wychowawcze w perspektywie pedagogiki społecznej 

· Środowisko biologiczne, społeczne, kulturowe i duchowe 

· Swoistość środowiska lokalnego 

· Struktura i przemiany środowiska, 

· Kryteria postrzegania środowiska lokalnego 

· Istota więzi w środowisku lokalnym 

Siły społeczne w środowisku lokalnym 

· Aktywność społeczna Polaków 

· Uwarunkowania aktywizacji społeczności lokalnej 

1 

2 

2 

Wsparcie społeczne jako kategoria pedagogiczna 

· Istota i płaszczyzny wsparcia 

· Rozwój spirali życzliwości. 

Rodzina w systemie współczesnego sytemu opieki 

· Kierunki przeobrażeń współczesnej rodziny 

· Cechy rodziny mocnej 

· Odpowiedzialność rodzicielska 

Kultura socjalna społeczeństwa 

· Etos opiekuńczy 

· Normatywność działań socjalnych w społeczeństwie 

Wolontariat w sferze kultury socjalnej 

· Istota działania społecznego 

· Cechy wolontariatu 

Pedagogika społeczna w służbie człowiekowi 

· Idea i społeczne znaczenie opieki hospicyjnej 

· Bezdomność jako zjawisko i obszar działania społecznego 

2 

2 

2 

2 

2 

28


Egzamin sesja zimowa 

4 Literatura obowiązkowa: 

Michaele Weber., Pedagogika społeczna, Gdańsk 2008 

Andrzej Radziewicz Winnicki, Pedagogika społeczna, Warszawa 2008 

Jacek Piekarski., U podstaw pedagogiki społecznej, Łódź 2007 

Ewa. Marynowicz-Hetka., Pedagogika społeczna T 1. T..2. PWN Warszawa 2006 , 2007 

Barbara Kromolicka, Andrzej Radziewicz Winnicki., Pedagogika społeczna w Polsce po 1989 r. 

Katowice 2007 

Mariusz Cichosz., Polska pedagogika społeczna w latach 1945-2003 cz 1, cz. 2 Bydgoszcz 2004 

Danuta Urbaniak –Zając, Pedagogika społeczna w Niemczech. Stanowiska teoretyczne i problemy 

praktyki. Łódź 2003 

Stanisław Kawula., Pedagogika społeczna. Dokonania, teraźniejszość, przyszłość. Toruń 2002 

uzupełniająca: 

Frąckowiak T , Pedagogika Nadziei, Poznań 2007 

Radziewicz –Winnicki A., Społeczeństwo w trakcie zmiany. GWP, Gdańsk 2004 

Lepalczyk I,Pilch T., Pedagogika społeczna, Warszawa 1995 

Kromolicka B (red)., Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych. Toruń 2005 

Kromolicka B., Wolontariusz w służbie człowiekowi umierającemu. Szczecin 2000 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I 

4 

stacjonarne 

I st. 

Prowadzący: dr Anna Dąbrowska 

Nazwa jednostki: Wydział Humanistyczny US 

Nazwa kierunku: PRACA SOCJLANA 


1. Rozszerzenie wiedzy dotyczącej współczesnego wymiaru pedagogiki społecznej. 

2. Przekazanie wiadomości na temat podstawowych środowisk wychowawczych i ich wpływu na 

rozwój człowieka. 

3. Kształtowanie postaw prospołecznych studentów. 

Metody dydaktyczne: Metody aktywizujące 


29


1. 

2. 

3. 

4. 

Wprowadzenie do pedagogiki społecznej. 

- 

Helena Radlińska jako twórczyni polskiej pedagogiki społecznej. 

W. Theiss, Radlińska, Warszawa 1997 

Helena Radlińska – portret pedagoga (rozprawy, wspomnienia, 

materiały), Acta Universitas Lodziensis, Folia Paedagogica et 

Psychologica 34, 1994 

Pedagogika społeczna, Podręcznik Akademicki 2, praca zb. pod red. E. 

Marynowicz-Hetka, Warszawa 2007 

Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, 

pr. Zb. pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, E. Cyrańskiej, 

Łódź 1998 

I. Lepalczyk, Helena Radlińska – życie i twórczość, Toruń 2001 

Współczesny wymiar pedagogiki społecznej. 

Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i 

komentarze, praca zb. pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, 

D. Urbaniak-Zając, Katowice 1998; 

A. Przecławska, Pedagogika społeczna – tradycyjne odniesienie i 

współczesne wyzwania, w: Pedagogika społeczna jako dyscyplina 

akademicka, Stan i perspektywy, pr. Zb. pod red. E. Marynowicz-Hetka, 

J. Piekarskiego, E. Cyrańskiej, Łódź 1998; 

S. Kawula, Pedagogika społeczna wobec wyzwań współczesności, w: 

Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, 

pr. Zb. pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, E. Cyrańskiej, 

Łódź 1998; 

A. Przecławska, W. Theiss, Pedagogika społeczna dyskusji ciąg dalszy, 

„Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 1994, vol. 24, Nr 8 

Rodzina jako podstawowy komponent środowiska wychowawczego. 

S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke, Pedagogika rodziny, Toruń 2005; 

A. Kwak, Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, 

Warszawa 2005; 

Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną, Poznań 

1991; 

Z. Tyszka, Rodzina w świecie współczesnym – jej znaczenie dla 

jednostki i społeczeństwa, w: Pedagogika społęczna. Człowiek w 

zmieniającym się świecie, praca zb. pod red. T. Pilcha, I. Lepalczyk, 


1 

2 

2 

2 

Z. Dąbrowska-Caban, Rodzina polska u progu XXI wieku, „Problemy 

Rodziny”, 1999, vol. 39, nr 4. 

5. Problematyka pedagogicznego wspomagania rodziny. 2 

30

6. 

7. 

8. 

M. Dziemianowicz, Szanse i zagrożenia procesów wychowania w 

rodzinie, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2001, vol. 41, nr 7.; 

T. Rostowska, Co zagraża podstawowym funkcjom rodziny w Polsce?, 

„Problemy Rodziny”, 2000, vol. 40, nr 5; 

W. Danilewicz, J. Izdebska, B. Krzesińska-Żach, Pomoc dziecku i 

rodzinie w środowisku lokalnym, Białystok 1995; 

E. Marynowicz-Hetka, Rodzina i instytucje socjalno-wychowawcze, Łódź 

1991. 

Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze. 

J. Szmagalski, Przewodzenie małym grupom. Działanie grupowe, 


B. Misztal, Grupy rówieśnicze młodzieży, Wrocław 1974 ; 

E. Wysocka, Oblicza współczesnej młodzieży: cechy, dążenia, 

zagrożenia i problemy, „Pedagogika Społeczna”, 2001, nr 1; 

A. Przecławska, L. Rowicki, Młodzi Polacy u progu nadchodzącego 

wieku, Warszawa 1997; 

T. Pilch, Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze, w: 

Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, praca zb. 

pod red. T. Pilcha, I. Lepalczyk, Warszawa 1995 

Pedagogika społeczna wobec zagrożeń rozwoju człowieka 

marginalizacją. 

Marginalizacja w problematyce pedagogiki społecznej i praktyce pracy 

socjalnej, praca zb. pod red. K. Marzec-Holki, Bydgoszcz 2005; 

A. Radziewicz-Winnicki, Społeczeństwo w trakcie zmiany, Gdańsk 2005; 

T. Pilch, Pedagogika społeczna wobec procesu marginalizacji, 

„Pedagogika Społeczna”, 2001, nr 1; 

J. Surzykiewicz, Człowiek w sytuacjach kryzysowych w aspekcie zadań i 

granic pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, „Problemy Opiekuńczo- 

Wychowawcze”, 2003, vol. 43, nr 4 

Diagnoza społeczna i jej zastosowanie w pedagogice społecznej. 

E.A. Mazurkiewicz, Diagnostyka w pedagogice społecznej, w: 

Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, praca zb. 

pod red. T. Pilcha, I. Lepalczyk, Warszawa 1995; 

S. Ziemski, Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973; 

Elementy diagnostyki pedagogicznej, praca zb. pod red. I. Lepalczyk, J. 

Bandury, Warszawa 1987; 

Między praktyką a teorią wychowania, praca zb. pod red. T. 

Dąbrowskiej, B. Wojciechowskiej-Charlak, Lublin 1996 

2 

2 

2 


1. Obecność na planowanych zajęciach. 

2. Aktywne uczestnictwo w zajęciach. 

3. Wykazanie się podstawami wiedzy z wymienionych w programie zagadnień. 

31

4 Literatura 


· Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, praca zbiorowa pod red. T. 

Pilcha, I. Lepalczyk, Warszawa 1995 

· Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki 1 i 2, praca zbiorowa pod red. E. 

Marynowicz-Hetka, Warszawa 2006, 2007. 

· Pedagogika społeczna: dokonania – aktualność, perspektywy, praca zbiorowa pod 

redakcją S. Kawuli, Toruń 2001 

· Pedagogika społeczna – kręgi poszukiwań, praca zbiorowa pod red. A. Przecławskiej, 

Warszawa 1996 

· Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, praca zbiorowa pod red. D. 

Lalak, T. Pilcha, Warszawa 1999 

32



Pedagogika specjalna 


wykład 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 

stacjonarne 

Prowadzący: dr Lilianna Konopska 

Nazwa jednostki: Katedra Pedagogiki Specjalnej Instytut Pedagogiki US 

Nazwa kierunku: PS studia stacjonarne I stopnia 

Założenia i cele zajęć: Efektem realizacji przedmiotu jest nabycie przez studenta wiedzy z zakresu 

podstawowych zagadnień teoretycznych pedagogiki specjalnej oraz z praktyki kształcenia i 

wychowania osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Student jest wyposażony w wiedzę z 

zakresu dziedzin szczegółowych pedagogiki specjalnej, czynników etiologicznych powodujących 

różnego rodzaju niepełnosprawności, ich klasyfikacji, stopnia nasilenia, odmienności rozwojowych, 

specyfiki kształcenia i problemów opiekuńczo-wychowawczych oraz stosowanych alternatywnych 

metod rehabilitacyjnych i porozumiewania się. Jest zorientowany w problemach edukacji, integracji 

i normalizacji osób niepełnosprawnych. 

Metody dydaktyczne: wykład, pokaz (prezentacja PowerPoint), pokaz (film) 



1. 

2. 

3. 

Pojęcie uszkodzenia, niepełnosprawności i upośledzenia w kontekście 

definicji zdrowia. 

Przedmiot, zakres, cele i zadania pedagogiki specjalnej. Terminologia 

pedagogiki specjalnej. 

Problematyka pedagogiki specjalnej w aspekcie historycznym. Współczesne 

tendencje rozwojowe pedagogiki specjalnej. 

4. Działy szczegółowe pedagogiki specjalnej. 1 

5. 

Podstawy teoretyczne wychowania i kształcenia specjalnego – kierunki i 

zasady (rewalidacja, ortodydaktyka, metodyka oddziaływań 

interwencyjnych). 

6. Diagnoza i orzecznictwo w zakresie kształcenia specjalnego. 1 

Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki. Etiologia i rodzaje uszkodzeń 

7. 

narządu słuchu. Metody badania słuchu fizycznego. 

(c.d.) Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki. Etiologia i rodzaje 

8. 

uszkodzeń narządu słuchu. Metody badania słuchu fizycznego.. 

Wybrane zagadnienia z tyflopedagogiki. Etiologia i rodzaje wad wzroku. 

9. 

Rozwój, wychowanie i nauczanie osób z uszkodzonym narządem wzroku. 

Wybrane zagadnienie z pedagogiki leczniczej. Choroby przewlekłe i ich 

10. 

wpływ na rozwój psychofizyczny dziecka. 

Wybrane problemy osób z nieprawidłowościami narządu ruchu (klasyfikacja 

11. nieprawidłowości narządu ruchu, rozwój, wychowanie i nauczanie dzieci 

niepełnosprawnych ruchowo). 

Wybrane zagadnienia z pedagogiki osób z trudnościami w uczeniu się. 

12. Dysleksja, dysgrafia i dysortografia – wybrane elementy diagnozy 

pedagogicznej. 

13. Wybrane zagadnienia z pedagogiki resocjalizacyjnej. 1 

14. Wybrane zagadnienia z pedagogiki osób niepełnosprawnych intelektualnie. 1 

15. Problemy edukacji, integracji i normalizacji osób niepełnosprawnych. 1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

33

4 Literatura 


1. Cytowska B., Winczura B. (red.): Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego 

dziecka. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2006. 

2. Dykcik W. (red.): Pedagogika specjalna, Poznań, 2001, Wyd. Naukowe UAM. 

3. Obuchowska I.: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, Warszawa, 1999, WSiP. 

4. Sękowska Z.: Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Warszawa 2001, Wyd. Naukowe APS. 

5. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – aktualne osiągnięcia i wyzwania. Szczecin, 

2005, Wyd. OFICYNA IN PLUS. 

6. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość. II. Szczecin, 2007, 

Wyd. Print Group. 


1. Doroszewska J.: Pedagogika specjalna (T. I, II), Warszawa, 1981, Zakład Narodowy im. 

Ossolińskich. 

2. Błeszyński J. (red.).: Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Oficyna 

Wydawnicza Impuls, 2006. 

3. Hulek A. (red.): Pedagogika rewalidacyjna, Warszawa, 1977, PWN. 

4. Żółkowska T.: Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością 

intelektualną (uwarunkowania i obszary), Szczecin, 2004, Wyd. OFICYNA IN PLUS. 

Forma i warunki zaliczenia: uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń, egzamin 

34





ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 

stacjonarne 


Nazwa jednostki: Katedra Pedagogiki Specjalnej Instytut Pedagogiki 



podstawowych zagadnień teoretycznych pedagogiki specjalnej oraz z praktyki kształcenia i 

wychowania osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Student jest wyposażony w wiedzę z 

zakresu dziedzin szczegółowych pedagogiki specjalnej, czynników etiologicznych powodujących 

różnego rodzaju niepełnosprawności, ich klasyfikacji, stopnia nasilenia, odmienności rozwojowych, 

specyfiki kształcenia i problemów opiekuńczo-wychowawczych oraz stosowanych alternatywnych 

metod rehabilitacyjnych i porozumiewania się. Jest zorientowany w problemach edukacji, integracji 

i normalizacji osób niepełnosprawnych. 

Metody dydaktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, dyskusja dydaktyczna, pokaz 



1. 

Zajęcia organizacyjne. Omówienie zasad zaliczenia ćwiczeń i egzaminu. 

Wprowadzenie w problematykę pedagogiki specjalnej. Zapoznanie z 

literaturą przedmiotu. 

Lit.: Wg załączonego spisu 

Pojęcie normy i odchylenia od normy, zdrowia, choroby, sprawności i 

niepełnosprawności. Stosunek do osób niepełnosprawnych – rys 

historyczny. 





Maria Grzegorzewska – sylwetka. Zastosowanie i wartości rewalidacyjne 

metody ośrodków pracy M. Grzegorzewskiej. Metoda ośrodków 

zainteresowań Owidiusza Decrolyeg’o. 


Zasady pracy pedagogicznej z osobami niepełnosprawnymi 

(ortodydaktyka, rewalidacja, rehabilitacja). Dzieci o specjalnych 

potrzebach edukacyjnych. 


1 

1 

1 

1 

1 

Klasyfikacje działów szczegółowych pedagogiki specjalnej. 


Znaczenie wczesnej diagnozy w rehabilitacji osób z uszkodzonym 

narządem słuchu. Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu w placówce 

masowej. 


1 

1 

35

Alternatywne metody komunikowania się niesłyszących. Zastosowanie i 

działanie aparatów słuchowych i implantów ślimakowych. Zasady 

porozumiewania się z osobami z uszkodzonym narządem słuchu. 


Porozumiewanie się osób z uszkodzonym narządem wzroku (alfabet 

Brail’a). Sprzęt rehabilitacyjny wspomagający funkcjonowanie i 

nauczanie osób niewidomych. 


Odmienność somatyczna. Problemy opiekuńczo-wychowawcze rodziców 

dzieci przewlekle chorych. Problemy leczenia, hospitalizacji i 

rehabilitacji dzieci przewlekle chorych. Dziecko i rodzina w obliczu 

choroby terminalnej – dziecięce hospicja 


Charakterystyka wybranych metod stosowanych w rehabilitacji dzieci 

niepełnosprawnych ruchowo. 


Zajęcia wyrównawcze i kompensacyjno-rewalidacyjne w przedszkolu i 

w szkole. Dziecko z ADHD. 


Pojęcie niedostosowania społecznego. Cele wychowania 

resocjalizującego. Problem opieki nad osobami społecznie 

niedostosowanymi. 


Charakterystyka osób z różnymi stopniami niepełnosprawności 

intelektualnej. Autyzm wczesnodziecięcy. 


Wychowanie i nauczanie osób niepełnosprawnych intelektualnie. 

Wybrane metody terapeutyczne i alternatywne metody komunikowania 

się osób niepełnosprawnych intelektualnie. 


1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

Forma i warunki zaliczenia: obecność i aktywność na ćwiczeniach, przygotowanie pracy z 

wybranego działu szczegółowego pedagogiki specjalnej. 

4 Literatura 


1. Cytowska B., Winczura B. (red.): Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka. 

Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2006. 




5. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – aktualne osiągnięcia i wyzwania. Szczecin, 2005, 

6. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość. II. Szczecin, 2007, Wyd. 


1. Doroszewska J.: Pedagogika specjalna (T. I, II), Warszawa, 1981, 

2. Błeszyński J. (red.).: Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Oficyna 

Wydawnicza Impuls, 2006. 


4. Żółkowska T.: Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością 

intelektualną (uwarunkowania i obszary), Szczecin, 2004. 

36



Metodologia badań społecznych 


wykład 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

III 


3 

Tryb studiów 

stacjonarny 

Prowadzący: dr Tomasz Zimny 

Nazwa jednostki: Instytut Pedagogiki Katedra Dydaktyki Ogólnej 

Nazwa kierunku: Praca socjalna 

Założenia i cele zajęć: Przyswojenie podstawowych pojęć związanych z: projektowaniem, 

przygotowywaniem i realizacją badań empirycznych, analizą materiału empirycznego i konstrukcją 

raportu z badań. 

Metody dydaktyczne: Wykład z prezentacjami: klasyfikacji, procesów, przykładów badań 



1. Zmienne w badaniu i ich rodzaje. 2 

2. Pytania badawcze i hipotezy. 1 

3. Projektowanie badania. Typy, klasy, schematy, procedury, metody. 1 

4. Badania jakościowe oraz ilościowe. 1 

5. Zależności między zmiennymi. 1 

6. 

Metody i techniki zbierania danych w badaniach jakościowych i 

ilościowych: 

7. Metody analizy danych w badaniach jakościowych i ilościowych 1 

8. 

Elementarne pojęcia statystyczne – rozkład jego właściwości i ich 

miary. 

9. Określanie różności między zbiorowościami. 2 

10. Konstrukcja raportu z badań 2 

2 

2 


Obecność na zajęciach 

Egzamin 

4 Literatura 


· KONARZEWSKI K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, WSiP, 

Warszawa 

· PALKA St., 2006, Metodologia badania. Praktyka pedagogiczna, GWP, Gdańsk 

· ZIMNY T., 2007, Zastosowanie metod statystycznych w badaniach i diagnostyce 

pedagogicznej, US, Szczecin 


· GNITECKI J., 2006, Wstęp do ogólnej metodologii badań w naukach pedagogicznych. T1. 

Status metodologiczny nauk pedagogicznych, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 

· ŁOBOCKI J., 2003, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 

37



ćw 

Liczba godzin 

15 



Semestr Punkty ECTS 

III 

3 

Tryb studiów 

stacjonarny 




Założenia i cele zajęć: Nabycie umiejętności: projektowania, przygotowywania i realizacji prostych 

badań empirycznych, analizy materiału empirycznego i konstrukcji raportu z badań. 

Metody dydaktyczne: praca w małych grupach – projektowanie (fragmentarycznie) badań 

empirycznych, analiza przykładowego materiału empirycznego, konstrukcja raportu z badań. 



Stawianie pytań badawczych i określanie rodzaju badań, zmiennych i ich rodzaju 

KONARZEWSKI K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, 

1. 

WSiP, Warszawa 

PALKA St., 2006, Metodologia badania. Praktyka pedagogiczna, GWP, Gdańsk 

ZIMNY T., 2007, Zastosowanie metod statystycznych w badaniach i diagnostyce 


Dobieranie stosownych metod, technik badawczych do problemów badawczych 


2. WSiP, Warszawa 



Sposoby konstruowania narzędzi badawczych 





Metody analizy jakościowej danych empirycznych (kodowanie, analiza treści, 

analiza sekwencyjna itp.) 

4. KONARZEWSKI K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, 



Metody analizy ilościowej danych empirycznych (metody statystyczne) 





Określanie różności między zbiorowościami 





Zależności między zmiennymi 





1 

1 

2 

2 

4 

1 

2 

38

8. 

Konstrukcja raportu z badań empirycznych – wprowadzenie, problematyka, 

pytania (hipotezy), metodologia (zmienne i narzędzia pomiaru, próbka), 

prezentacja i analiza wyników, wnioski. Układ graficzny i zasady cytowania 

literatury 



2 


Aktywne uczestniczenie w zajęciach 

Zaliczenie sprawdzianu 

4 Literatura: 


· GNITECKI J., 2006, Wstęp do ogólnej metodologii badań w naukach pedagogicznych. T1. 

Status metodologiczny nauk pedagogicznych, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 

· ŁOBOCKI J., 2003, Metody badań pedagogicznych, Warszawa. 

39



Prawo w pomocy społecznej 


ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

III 


4 

Tryb studiów 

stacjonarne 

Prowadzący: mgr Urszula Chmielewska 

Nazwa jednostki: 

Uniwersytet Szczeciński – Wydział Humanistyczny 

Nazwa kierunku: 

Praca socjalna 


zapoznanie studentów z podstawowymi instytucjami prawa z którymi zetkną się w trakcie pracy 

zawodowej jako pracownicy socjalni podlegający przepisom Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o 

pomocy społecznej ( tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. nr. 115, -poz. 728 wraz ze zmianami 

wprowadzonymi z dniem 8.10.2008 r. 


praca w grupach, analiza akt sądowych, prezentacja samodzielna studenta, sporządzanie 

projektów pism inicjujących postępowania przewidziane treścią Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 

r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Ustawy z 

dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Ustawy z dnia 26 października 1982 

r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Ustawa z dnia 21 czerwca 

2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, Ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom 

uprawnionym do alimentów. 



Temat zajęć: Ogólne wiadomości o prawie. 

Literatura do zajęć: 

- Wojciech Siuda „Elementy prawa dla ekonomistów”. 

Wydawnictwo: 

Scriptum, Poznań 2006, s.9-55. 

Temat zajęć: Prawo konstytucyjne. 


- Wojciech Siuda „Elementy prawa dla ekonomistów”. 

Wydawnictwo: Scriptum, Poznań 2002, s.57-86. 

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – Ustawa z dnia 2 

kwietnia 1997 r. (Dz.U.z 1997 r. nr 78.poz.483). 

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Wybór źródeł w 

opracowaniu Dariusza Dudka, Lubelskie Wydawnictwo 

Prawnicze, wydanie z 2001 r. 

Temat zajęć: Pomocniczość zasadą ustrojową Rzeczypospolitej 

Polskiej 


- Marek Andrzejewski „ Ochrona Praw dziecka w rodzinie 

dysfunkcyjnej”, Warszawa. Zakamycze 2003, s. 64-92 

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – Ustawa z dnia 2 

kwietnia 1997 r. (Dz.U.z 1997 r. nr 78.poz.483) 

3 

2 

2 

40

6. 

Temat zajęć: Niepełnosprawność, ubezwłasnowolnienie i opieka 

prawna. 


- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i 

społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 

123, poz. 776, z późn. zm.). 

- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 

dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i 

stopniu niepełnosprawności ( Dz.U. z 2003 nr 139, poz.1328). 

- Tadeusz Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Wydawnictwo 

C.H. Beck, Warszawa 2003, s.268-292. 

- Kodeks rodziny i opiekuńczy, art.145-184. 

- Kodeks cywilny, art. 8 –22. 

- Kodeks postępowania cywilnego, art. 544-560. 

- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst 

jednolity Dz.U. z 2008 r. nr. 115, -poz. 728 wraz ze zmianami 

wprowadzonym z dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Podstawy prawne ubezwłasnowolnienia. Zadania 

pracowników pomocy społecznej w stosunku do osób spełniających 

warunki na wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie. Udział w 

rozprawie przez Sądem Okręgowym w Szczecinie jako publiczność w 

sprawach o ubezwłasnowolnienie. 




- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej( Tekst 



Temat zajęć: Piecza zastępcza jako element systemu pomocy 

społecznej 




- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa z dnia 2 

kwietnia 1997 r. (Dz.U.z 1997 r. nr 78.poz.483) 

- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej( tekst 



2 

2 

2 

7. 

Temat zajęć: Podstawowe wiadomości o kodeksie postępowania 

administracyjnego. 


- Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania 

administracyjnego( (tekst jednolity Dz.u. z 2000 r. nr 98 poz. 

1071 wraz ze zmianami na 21 listopada 2005 r.) art.1-163. 

2 

Forma i warunki zaliczenia: - aktywność na ćwiczeniach plus dwie prace pisemne ( jedna 

dotycząca zagadnień konstytucyjnych, a druga to projekt wywiadu przeprowadzanego przez 

pracownika pomocy społecznej na oryginalnym druku na podstawie analizy akt o 

ubezwłasnowolnienie, przydzielonych indywidualnie studentowi przez prowadzącego) 

4 Literatura: 


· „Praca socjalna wobec rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń człowieka” pod redakcją 

Józefy Brągiel i Piotra Sikory, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005 

· Iwona Sierpowska „Prawo pomocy społecznej”, Zakamycze 2006 

41

· „Standardy Unii europejskiej w reformowaniu instytucjonalnej pomocy społecznej w 

Polsce” (w:) „Polityka społeczna wobec reform”, red. L. Frąckiewicz, A. Frąckiewicz- 

Wronka, Katowice 1999 





ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

czwarty 


4 

Tryb studiów 

stacjonarne 


Nazwa jednostki: Uniwersytet Szczeciński – Wydział Humanistyczny 





zawodowej jako pracownicy socjalni podlegający przepisom Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o 

pomocy społecznej ( tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. nr. 115, -poz. 728 wraz ze zmianami 

wprowadzonymi z dniem 8.10.2008 r. 


praca w grupach, analiza akt sądowych, prezentacja samodzielna studenta, sporządzanie 

projektów pism inicjujących postępowania przewidziane treścią Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 

r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Ustawy z 

dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Ustawy z dnia 26 października 1982 

r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Ustawa z dnia 21 czerwca 

2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, Ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom 

uprawnionym do alimentów. 



Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób chorych 

psychicznie. 


- Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia 

psychicznego (Dz. U. z 1994 r., nr 111, poz. 535). 

- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( tekst 



4 

Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób, które zostały 

skazane za przestępstwo 

4 

42


- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy 

(tekst jednolity w Dz. U. 1997 r. nr 90 poz. 557 wraz ze 

zmianami na dzień 1 lutego 2008 r.). 


jednolity Dz.U. z 2008 r. nr 115, poz. 728 wraz ze zmianami 


Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób dotkniętych 

nałogiem alkoholizmu. 


- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w 

trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity w: 

Dz.U. z 20007 r. nr 70, poz. 473 wraz ze zm. na dzień 10 

października 2007 r. 




4 

4. 

5. 

Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób uprawnionych do 

alimentów 


- Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom 

uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2007 r. nr 192, poz. wraz 

ze zm. na dzień 30 września 2008 r.1378) 

- Tadeusz Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, 

Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003, s.239-266 

- Kodeks rodziny i opiekuńczy, art.128- 144 


jednolity Dz.U. z 2008 r. nr. 115, poz. 728 wraz ze zmianami 


Temat zajęć: Dodatki mieszkaniowe 


- Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych 

(Dz.U. z 2001 r. nr 71, poz.734 wraz ze zmianami na dzień 

27.02 2007r.) 

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2001 r. w 

sprawie dodatków mieszkaniowych. Dz.U. z 2001r., nr 156, 

poz.1817 wraz ze zmianami. na dzień 18.05. 2006 r. 

4 

4 

6. 

7. 

Temat zajęć: Udział w rozprawie jako publiczność w sprawie o 

odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. 


- Kodeks cywilny, art. 888-902 




Temat zajęć: Spotkanie z wychowawcą więziennym. 

4 

4 

43

8. 


- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy 

(tekst jednolity w Dz. U. 1997 r. nr 90 poz. 557 wraz ze 

zmianami na dzień 1 lutego 2008 r.). 




Temat zajęć: Status prawny pracownika pomocy społecznej. 





2 

Forma i warunki zaliczenia: - aktywność na ćwiczeniach plus dwie prace pisemne ( jedna 

dotycząca zagadnień konstytucyjnych, a druga to projekt wywiadu przeprowadzanego przez 

pracownika pomocy społecznej na oryginalnym druku na podstawie analizy akt o 

ubezwłasnowolnienie, przydzielonych indywidualnie studentowi przez prowadzącego) 

4 Literatura: 


· „Praca socjalna wobec rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń człowieka” pod redakcją 

Józefy Brągiel i Piotra Sikory, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005 


· „Standardy Unii europejskiej w reformowaniu instytucjonalnej pomocy społecznej w 

Polsce” (w:) „Polityka społeczna wobec reform”, red. L. Frąckiewicz, A. Frąckiewicz- 

Wronka, Katowice 1999 

44



Podstawy ekonomii i zarządzania 


ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 

stacjonarny 




Założenia i cele zajęć: Przyswojenie podstawowych pojęć z zakresu ekonomii i zarządzania; 

Rozumienia procesów społeczno-ekonomicznych; Rozumienie problemów związanych z organizacją i 

zarządzaniem. Umiejętność formułowania celów, planowania i oceny skuteczności i racjonalności 

działania. 

Metody dydaktyczne: Dyskusja w małych zespołach i w całej grupie dziekańskiej– przywoływanie 

praw, reguł i zasad oraz poszukiwanie ich egzemplifikacji; formułowanie pytań i poszukiwanie na 

nie odpowiedzi. 



1. 

Mikro i makro ekonomiczne podmioty gospodarowania. 

Milewski R. (red.), 2005, Elementarne zagadnienia ekonomii 

Czarny B, Rapacki R., 2002, Podstawy ekonomii, PWE Warszawa 

Prawa rynku – jego rodzaje i funkcjonowanie w systemach gospodarczych 

2. 



Procesy demograficzne edukacja ustawiczna i rynek pracy a wytwarzanie i 

podział PKB. Zjawisko bezrobocia i jego geneza 

3. Milewski R. (red.), 2005, Elementarne zagadnienia ekonomii, Wyd. Naukowe 

Sen A., 2002, Rozwój i wolność, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 


4. 

5. 

Gospodarowanie w przedsiębiorstwie 

Milewski R. (red.), 2005, Elementarne zagadnienia ekonomii, 

Gospodarowanie w gospodarstwie domowym 


Cykl sprawnego działania i jego egzemplifikacje 

6. Kieżun W. 1997, Sprawne zarządzanie organizacją, SGH Warszaw 

Kotarbiński T., 1974, Abecadło praktyczności, WP Warszawa 

Na czym polega racjonalność, sprawność, efektywność, skuteczność i 

ekonomiczność działania w wymiarze jednostkowym i społecznym? 


Zimny Z. M. 1977, Racjonalność działań jednostkowych i społecznych, 

Katowice 

2 

2 

3 

2 

2 

2 

2 


Aktywne uczestnictwo w zajęciach, Napisanie pracy zaliczeniowej 

4 Literatura: 


Dowolne podręczniki z podstaw ekonomii oraz z podstaw zarządzania 

45



wykłady 

Liczba godzin 

15 



Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 

stacjonarny 





Rozumienia procesów gospodarowania na poziomie Państwa, przedsiębiorstwa i gospodarstwa 

domowego; Rozumienie problemów związanych z organizacją i zarządzaniem. Umiejętność 

formułowania celów, planowania i oceny skuteczności i racjonalności działania. 

Metody dydaktyczne: Wykład z prezentacjami procesów i praw ekonomicznych oraz struktury 

działania 



1. Prawa i teorie ekonomiczne 1 

2. 

Systemy społeczno-gospodarcze. Gospodarka centralnie planowana, 

gospodarka rynkowa. 

3. Prawa rynku – ich funkcjonowanie w systemach społeczno-gospodarczych. 2 

4. Rynek pracy i geneza zjawiska bezrobocia 2 

5. 

6. 

Państwo – jego cele i funkcje społeczne i gospodarcze, budżet i sfera 

świadczeń społecznych. 

Przedsiębiorstwo – rodzaje, majątek, wynik finansowy, koszty, produkcja, 

motywowanie pracowników. 

7. Gospodarstwo domowe- 2 

8. 

9. 

Pojęcia – organizacji i zarządzania. Prakseologiczne podstawy wiedzy o 

organizacji i zarządzaniu – pojęcie sprawnego działania. Cykl działania. 

Efektywne zarządzanie czasem, trudności w gospodarowaniu czasem. 

Techniki zarządzania czasem. 


Aktywne uczestniczenie w zajęciach, 

Napisanie pracy zaliczeniowej 

ü 4 Literatura obowiązkowa: 

Milewski R. (red.), 2005, Elementarne zagadnienia ekonomii, Wyd. Naukowe PWN Warszawa 

· Kieżun W. 1997, Sprawne zarządzanie organizacją, SGH Warszaw 

· Nosal Cz., 2001, Psychologia myślenia i działania menedżera: rozwiązywanie 

problemów, podejmowanie decyzji, kreowanie strategii. Wydaw. Arkade, Kraków 


· B. Czarny, R Rapacki, 2002, Podstawy Ekonomii, PWE Warszawa 

· Kotarbiński T., 1974, Abecadło praktyczności, WP Warszawa 

1 

2 

2 

2 

1 

46

9. PRZEDMOTY KIERUNKOWE 



Wprowadzenie do pracy socjalnej 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykład 

30 

I i II 

stacjonarne 

I st. 



Nazwa kierunku: Praca Socjalna I 


4. Poznanie pojęcia pracy socjalnej i jej związku z innymi naukami społecznymi. 

5. Wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności kluczowe dla świadczenia usług z zakresu 

pracy socjalnej. 

6. Zapoznanie studentów ze świadczeniami pracy socjalnej w systemach opieki zdrowotnej, z 

osobami niepełnosprawnymi fizycznie, w zakresie zdrowia psychicznego i innymi. 

7. Przekazanie wiedzy na temat wypalenia zawodowego wśród pracowników socjalnych i 

sposobów przeciwdziałania. 

Metody dydaktyczne: Metoda podająca: wykład 



Praca socjalna jako działalność zawodowa. Ewolucja pomocy 

społecznej w Europie i Ameryce. 

Ogólna charakterystyka pracy socjalnej. Cele pracy socjalnej w 

wymiarze międzynarodowym. 

Praca socjalna a pomoc społeczna. Główne zdania pracownika 

socjalnego według Pincusa i Minahana. 

Praca socjalna a inne dyscypliny naukowe zajmujące się pomocą 

człowiekowi. 

Umiejętności pracy socjalnej i metody pracy socjalnej. 2 

Modele (podejścia) pracy socjalnej z jednostkami. 2 

Praca nad kontaktem. Modelowanie kontaktu z klientem. Kontakt ze 

współpracownikami. 

Zbieranie informacji o kliencie i ich interpretacja. 2 

Dokumentowanie; typy dokumentów, schematyzacja – rytualizacja, 

retoryka, tłumaczenie na język dokumentarny. 

Konstruowanie i realizacja planu pomocy klientowi. 2 

Praca nad zaufaniem. Zapobieganie zaburzeniom uczuć klienta. 

Dowartościowywanie, dbanie o satysfakcję klienta. 

Samodoskonalenie i profesjonalna tożsamość. Satysfakcja zawodowa. 2 

Ku etyce pracy socjalnej. Wartości i etyka pracy socjalnej. 2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

47

Praca socjalna w systemach opieki zdrowotnej (m.in. praca socjalna w 

szpitalach, w domach opieki społecznej, w programach „hospicjum”). 

Wypalenie zawodowe wśród pracowników socjalnych i sposoby 

przeciwdziałania. 

2 

2 


4. Obecność na planowanych zajęciach. 

5. Kolokwium zaliczeniowe. 

Wykłady i ćwiczenia tworzą spójną całość. Głównym zadaniem wykładów jest ukierunkowanie 

studenta na samodzielną pracę naukową. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie 

zaliczenia z ćwiczeń. 

4 Literatura 


· M. Granosik, Profesjonalny wymiar pracy socjalnej, BPS, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, 

Katowice 2006. 

· R.A. Skidmore, M.G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej, Katowice 1998. 

· J. Szmagalski, Teoria pracy socjalnej a ideologia i polityka społeczna, Warszawa 1996. 

· S. Pawlas-Czyż (red.), Praca socjalna wobec współczesnych problemów społecznych, 

Toruń 2007. 

· B. DuBois i K. K. Miley, Praca socjalna. Zawód, który dodaje sił, BPS, Wydawnictwo 

Naukowe „Śląsk”, Katowice 1999. 


· E. Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna, Warszawa 2006 (rozdział 11). 

· Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2005, Tom IV. 





ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

I/II 


5 

Tryb studiów 

Stacjonarne, 

licencjackie 

Prowadzący: mgr Anna Linka 


Nazwa kierunku: Pedagogika Pracy Socjalnej i Resocjalizacyjnej 


Metody dialogowe-wykład konwersatoryjny, burza mózgów, dyskusja akademicka, dyskusja 

panelowa, sesja wątpliwości i zastrzeżeń, meta plan. 

Metody aktywizujące- metoda sytuacyjna, metoda symulacyjna, gry i zabawy dydaktyczne, metoda 

rozstrzygnięć sądowych, 


48

Lp. 

1. 

2. 

Główne założenia pracy socjalnej. 

Tematyka zajęć 

Zadania, cele, funkcje pracy socjalnej, wartości, umiejętności, zadania 

pracownika socjalnego, w aspekcie aktywizacji zawodowej osób 

niepełnosprawnych. 

Rex.A. Skidmore, Milton G. Thackeray. Wprowadzenie do pracy 

socjalnej, Katowice 1998 

A. Bańka, Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy. 

Psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym, 2005 

Geneza i rozwój pracy socjalnej. 

Źródła i formy zorganizowanej pomocy drugiemu człowiekowi od 

starożytnej filantropii do powstania pracy socjalnej. 

J. Radwan – Pragłowski, K. Frysztacki Społeczne dzieje pomocy 

człowiekowi. Od filantropii do pracy socjalne, Katowice 1998 

God 

z 

2 

2 

3. 

4. 

5. 

Historia instytucji zajmujących się pracą socjalną. 

Dzieje zinstytucjonalizowanej pomocy innym od rodziny po organizacje 

pozarządowe z uwzględnieniem pomocy osobom niepełnosprawnym. 

J. Radwan – Pragłowski, K. Frysztacki,Społeczne dzieje pomocy… 

A. Bańka Rola poradnictwa zawodowego w integracji osób 

niepełnosprawnych z rynkiem pracy w: Poradnictwo zawodowe dla osób 

niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 2003, Materiały konferencyjne. 

Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr Fundacja Współpracy, Warszawa 

2003. 

Organizacje pozarządowe i wolontariat, a społeczność lokalna. 

Rola trzeciego sektora w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego. 

Idea wolontariatu a praca socjalna. Rola organizacji pozarządowych w 

aktywizowaniu społeczności lokalnych. 

Małgorzata Załuska, Witold Toczyński, Organizacje pozarządowe w 

społeczeństwie obywatelskim., Katowice 1998 

Praca socjalna a różnice kulturowe. 

Praca pracownika socjalnego w środowiskach zróżnicowanych kulturowo. 

Praca z subkulturami. Kulturowy uwarunkowania postrzegania osób 


K. Czekaj, K. Gorlach, M. Leśniak, Labirynty współczesnego 

społeczeństwa., Katowice 1998 

E. Boczar , Metody poznawania i rozumienia osoby niepełnosprawnej w 

poradnictwie zawodowym, w: Poradnictwo zawodowe dla osób 



2003. 

C.N Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, Stereotypy i uprzedzenia. 

2 

2 

2 

49

6. 

7. 

Najnowsze ujęcie, Gdańsk, 1999 

Praca socjalna w relacji z innymi dyscyplinnami. 

Relacje pracy socjalnej z psychologią, socjologią, doradztwem i 

psychiatrią, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki osób 


Rex.A. Skidmore, Milton G. ThackerayWprowadzenie do pracy socjalnej, 

Katowice 1998 

B. Ławniczak, Rola i zadania psychologa w procesie orzekania o stopniu 

niepełnosprawności, w: Poradnictwo zawodowe dla osób 



2003. 

T. Jokisz, Rola i zadania lekarza w procesie orzekania o stopniu 

niepełnosprawności, w: Poradnictwo zawodowe dla osób 



2003. 

J. Grabowski ,Rola doradcy zawodowego w procesie orzekania 

niepełnosprawności w: Poradnictwo zawodowe dla osób 



2003. 

B. Kurkus-Rozowska, Ocena możliwości psychofizycznych osób 

niepełnosprawnych w celu ich optymalnego 

zatrudnienia. w:B. Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem 

niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno – 

metodyczne doradcy zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, Zespół 

Wydawniczy, Warszawa 1998. 

Podstawowe zadania pracy socjalnej. 

Omówienie zadań pracy socjalnej na przykładzie rozwiązywania 

problemów niepełnosprawności. 

Rex.A. Skidmore, Milton G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy 

socjalnej… 

W. Mikołajewicz, Praca socjalna jako działanie wychowawcze, Katowice 

1999 

M. Misztal-Kurek Rola warsztatów terapii zajęciowej w rehabilitacji osób 

niepełnosprawnych 

w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 

2003, Materiały konferencyjne. Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr 

Fundacja Współpracy, Warszawa 2003. 

L. Konarska-Kąpieś Wybór szkoły i zawodu 

w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 



2 

2 

8. 

Relacja pracy socjalnej i pomocy społecznej. 

Praca socjalna, a pomoc społeczna – konteksty, różnice, wzajemne 

powiązania. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych jako 

2 

50

9. 

10. 

zadanie pomocy społecznej i pracy socjalnej. 

T, Kazimierczyk, Marta Łuszczyńska, Wprowadzenie do Pomocy 

Społeczne, Katowice 1998 

T. Majewski, Barbara Szczepankowska, Rehabilitacja zawodowa osób 

niepełnosprawnych, w: Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem 

niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty 

informacyjno – metodyczne doradcy zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, 

Zespół Wydawniczy, Warszawa 1998. 

Polityka społeczna a praca socjalna. 

Społeczne, ekonomiczne i polityczne determinanty pracy socjalnej na 

przykładzie aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. 

Rajkiewicz, J. Supińska, M. Księżpolski, Polityka społeczna, Katowice 

1998 

Wojciech Kreft, Rola informacji zawodowej w planowaniu kariery osób 

niepełnosprawnych, w: Poradnictwo zawodowe dla osób 



2003. 

Relacja klient – pracownik socjalny. 

Charakterystyka osób zajmujących się pomaganiem. Relacje 

interpersonalne w pracy z klientem indywidualnym i grupowym. 

Specyfika relacji doradca zawodowy – osoba niepełnosprawna 

Charles D. Garvin, Brett A. Seabury, Działania Interpersonalne w Pracy 

Socjalnej.BPS, Katowice, 1998 

C. Noworol, Narzędzia oceny zawodowej osób niepełnosprawnych, w: 

Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 



Pomoc społeczna w Unii Europejskiej 

Systemy pomocy społecznej w wybranych krajach. Aktywizacja 

zawodowa osób niepełnosprawnych w UE. 

2 

2 

11. Grażyna Firlit-Fesnak, Małgorzata Szylko-Skoczna 

Polityka społeczna,PWN, Warszawa 2007 

Tadeusz Majewski ,Polityka Unii Europejskiej wobec zatrudnienia osób 

niepełnosprawnych, w: Poradnictwo zawodowe dla osób 



2003. 

2 

12. 

Specyficzne problemy osób niepełnosprawnych w aspekcie 

poradnictwa zawodowego 

Specyfika pracy doradcy zawodowego z osobami z różnymi 

niesprawnościami. Ich potrzeby, uwarunkowania, specyficzne problemy 

w relacji doradca – klient. Osoby niewidome, niesłyszące, z 

niepełnosprawności ą narządów ruchu, 

Stanisław Kotowski, Osoby niewidome i słabo widzące. 

w:Barbara Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem 

2 

51

13. 

14. 

15. 




Bogdan Szczepankowski, Osoby z uszkodzonym słuchem 





Janusz Kirenko, Osoby z niesprawnością narządu ruchu z powodu 

uszkodzenia rdzenia kręgowego 


niepełnosprawności... 

B. Moskalewicz, Osoby po przebytej amputacji kończyn 





Specyficzne problemy osób niepełnosprawnych w aspekcie 

poradnictwa zawodowego 

Specyfika pracy doradcy zawodowego z osobami z różnymi 

niesprawnościami. Ich potrzeby, uwarunkowania, specyficzne problemy 

w relacji doradca – klient. Osoby upośledzone umysłowo, z zaburzeniami 

psychicznymi i neurologicznymi, osoby z chorobami układu 

oddechowego. 

Krystyna Mrugalska, Osoby z upośledzeniem umysłowym 





Joanna Meder, Osoby z zaburzeniami psychicznymi 


niepełnosprawności … 

T. Jakubowska, W. Kuran, Osoby z zaburzeniamineurologicznymi: B. 

Szczepankowska, A. Ostrowska Problem niepełnosprawności w 

poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno – metodyczne doradcy 

zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, Zespół Wydawniczy, Warszawa 1998. 

J. Borak – Kwapisz, Osoby z chorobami układu oddechowegow: Barbara 

Szczepankowska, A. Ostrowska Problem niepełnosprawności… 

Projekcja filmu „Zakład” Teresy Kotlarczyk (1990) i próba 

zinterpretowania przedstawionych w nim wydarzeń według pojęć, 

kategorii, definicji i procesów opisywanych w pracy socjalnej, a 

omawianych na zajęciach. 

Debata „Czy pracownik socjalny może być osobą niepełnosprawną ?” 

Przygotowanie do debaty na podstawie przerobionej na zajęciach 

literatury dotyczącej aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. 

2 

2 

Forma i warunki zaliczenia: kolokwium zaliczeniowe 

52



Rozwój człowieka w cyklu życia 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykłady 

15w 

I/II 

5 

stacjonarne 

Prowadzący: dr Bożena Grzeszkiewicz 

Nazwa jednostki: Instytut pedagogiki 

Nazwa kierunku: I PS 


- Zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami rozwoju dziecka w okresie dzieciństwa 

- Nabywanie umiejętności wiązania wiedzy psychologiczno-pedagogicznej z praktyką wychowania 

dzieci 

- Rozwijanie zainteresowań problematyką rozwoju dziecka 

Metody dydaktyczne: wykłady i ćwiczenia 



1. Przebieg rozwoju dziecka 2 w 

2. Dziecko w okresie wczesnego dzieciństwa 3 w 

3. Dziecko w okresie średniego dzieciństwa. Wiek przedszkolny 5 w 

4. Dziecko w okresie późnego dzieciństwa. Młodszy wiek szkolny 5w 

5. 

6. 

7. 

8. 

9. 

10 

Wczesne dzieciństwo. Potencjał dziecka 

Wczesne dzieciństwo. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym 

zakresie 

Wiek przedszkolny. Potencjał dziecka 

Wiek przedszkolny. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym 

zakresie 

Wiek szkolny. Potencjał dziecka 

Wiek szkolny. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym zakresie 

2 ćw 

2 ćw 

3 ćw 

3 ćw 

2 ćw 

3 ćw 


4 Literatura 


Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa t. I 1996;t 

.II 200; t.III2002. 

· A. Birch, Psychologia rozwojowa w zarysie, Warszawa 2005. 

53

· H. Sękowska (red.), Psychologia kliniczna, Warszawa 2006. 

· A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna, Warszawa 2002. 


· B. Grzeszkiewicz (red.), Współczesność i przyszłość edukacji elementarnej, Szczecin 

2006. 

· J. Lubowiecka, Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, Warszawa 

2000. 

· Artykuły w „Wychowanie w Przedszkolu” 

· Artykuły w „Życie Szkoły” 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

letni 

5 

Stacjonarne 

I stopnia 



Nazwa kierunku: I PPS 




dzieci 


Metody dydaktyczne: ćwiczenia 




Literatura: 

- Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, 

Warszawa t. I 1996;t.II 200; t.III2002. 

- A. Birch, Psychologia rozwojowa w zarysie, Warszawa 2005. 

Wczesne dzieciństwo. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym 

zakresie 

2 

2 

54

Literatura: 

H. Sękowska (red.), Psychologia kliniczna, Warszawa 2006. 


Literatura: 




- A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna, Warszawa 2002. 

3 

Wiek przedszkolny. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym 

zakresie 

Literatura: 

- H. Sękowska (red.), Psychologia kliniczna, Warszawa 2006. 

3 


Literatura: 





Literatura: 


2 

3 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie z oceną 

4 Literatura: 


· A. Brzezińska, M. Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, 

Poznań 1992. 

· M. Kwiatowska, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Warszawa 1988. 

· Artykuły w „Wychowanie w przedszkolu” 


55



Diagnoza Psychospołeczna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykład 

15 

III 

3 

stacjonarny 

Prowadzący: prof. Szymon E. Draheim 




psychologicznej 

Zapoznanie studentów z podstawowymi problemami diagnozy 

Metody dydaktyczne: Wykład 



Podstawy teoretyczne diagnozy psychologicznej 

Diagnoza kliniczna versus ilościowa 

Metody kwestionariuszowe w diagnozowaniu osobowości 

Metody projekcyjne jako narzędzia diagnozy 

Diagnozowanie jako postępowanie badawcze 

Orzeczenia psychologiczne jako raport z badania diagnostycznego 

Społeczny kontekst diagnozy psychologicznej 

Etyczne problemy diagnozowania 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny 

4 Literatura 


Strelau J., Dolinski D.(2008). (Red.), Psychologia, t.II s.23-94, GWP 

Paluchowski J. (2007). Diagnoza psychologiczna, s.11-94 

Costa P., McCrae R. (2005). Osobowość człowieka dorosłego. WAM 


Lilenfeld S., Wood J., Garb H. (2002).Status naukowy technik projekcyjnych. Kraków: WUJ. 

56



Diagnoza psychospołeczna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

zimowy 

stacjonarne 

Prowadzący: dr Beata Kozińska 

Nazwa jednostki: Instytut Pedagogiki i Psychologii 

Nazwa kierunku: Pedagogika. Praca socjalna 

Założenia i cele zajęć: Uczestnicy zajęć nabywają umiejętności w zakresie praktycznego 

diagnozowania, działań interwencyjnych, profilaktycznych oraz terapii korygującej i wspierającej 

rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży. 

Metody dydaktyczne: dyskusja, studium przypadku 



Definicja pojęcia diagnoza. Etapy i techniki postępowania 

diagnostycznego, błędy diagnostyczne. Etyka diagnosty. 

1. 

Psychologia kliniczna, (2008), H. Sęk (red.), Warszawa: PWN. 

2 

Swobodne techniki diagnostyczne: wywiad, rozmowa, obserwacja. 

2. Suchańska, A. (2007). Rozmowa i obserwacja w diagnozie 

psychologicznej. Warszawa: WAiP. 

Diagnoza systemowa. 

3. Kozłowska, A. (2000), Znaczenie relacji rodzinnych dla pozytywnego 

rozwoju dziecka : diagnoza i terapia. Warszawa : CMPPP. 

Diagnoza w sytuacji szkolnej. Portret psychologiczny. Badanie struktury 

potrzeb. Diagnoza zdolności funkcjonowania w grupie. Diagnozowanie 

zainteresowań, prognozowanie powodzenia w nauce szkolnej i 

planowanie kariery zawodowej. 

Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR, ( 2008),.J. Wciórka (red. 

wyd. pol.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner. 

4. 

ICD-10 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w 

ICD-10, (2000), S. Pużyński, J. Wciórka (red.), Kraków: Vesalius. 

Klasyfikacja diagnostyczna DC:0-3R. Klasyfikacja diagnostyczna 

zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i 

wczesnego dzieciństwa 

4 

4 

3 

Diagnozowanie problemów rodzinnych. Wykorzystanie technik 

projekcyjnych w badaniu osobowości zdrowej i zaburzonej, dzieci i 

dorosłych. 

Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. T. 

VI, Metody diagnostyczne w badaniach dzieci i młodzieży, (2005), M. 

5. Oleś (red). Lublin: TN KUL. 

2 

Wywiad psychologiczny. Tom 3. Wywiad w różnych kontekstach 

praktycznych, (2005), K. Stemplewska - Żakowicz K. (red.), Warszawa. 

57

Forma i warunki zaliczenia: analiza studiów przypadków 




wykład 



Aksjologia pracy socjalnej 

Liczba godzin Semestr Punkty ECTS 

15 zimowy 

Tryb studiów 

Stacjonarne 

I stopnia 

Prowadzący: dr Beata Bugajska 

Nazwa jednostki: Wydział Humanistyczny 

Nazwa kierunku: II Praca socjalna 


- przekazanie podstawowej wiedzy z zakresu aksjologii pracy socjalnej 

- rozwój wrażliwości społecznej 

Metody dydaktyczne: metody podające - wykład 



1. Problematyka aksjologii ogólnej. 2 

2. Aksjologia pracy socjalnej. 2 

3. Idee socjalne w historii ludzkości 2 

4. Wartości w życiu człowieka 4 

5. Geneza zachowania prospołecznego – dlaczego ludzie pomagają? 2 

6. Praca socjalna jako wartość. 2 

7. Prawa człowieka w pracy socjalnej. 4 

8. Etyczne i moralne wartości zawodu pracownika socjalnego. 2 

9. Dylematy etyczne pracownika socjalnego. 2 

10.Profesjonalizm w pracy socjalnej 2 

11.Ekskluzja i inkluzja społeczna 2 

12.Przejawy dyskryminacji podopiecznych pomocy społecznej. 2 

58

13.Godne społeczeństwo. Program troski o ludzkość 2 

Forma i warunki zaliczenia: obecność na wykładach 

4 Literatura 


· P. Singer (red.) Przewodnik po etyce, Warszawa 1998 

· S. Ossowski: Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 2000 

· G. Grzybek; Etyczne podstawy pracy socjalnej, Bielsko-Biała, 2007 

· J. K. Galbraith: Godne społeczeństwo. Program troski o ludzkość, Warszawa1999 

· B. Kromolicka: Społeczno-zawodowa rola pracownika socjalnego. Studium z pedagogiki 

społecznej. Sz-n 2002. 

· P. Vardy; P. Grosch: Etyka, Poznań 1995 


· D. A. Rybczyńska; B. Olszak- Krzyżanowska: Aksjologia pracy socjalnej, Katowice 1999. 

· K. Frysztacki, K. Piętek (red.) Wielowymiarowość pracy socjalnej, Toruń 2002. 

· W. Cichoń: Wartości, człowiek, wychowanie, Kraków 1996 

· K. Popielski (red.) Człowiek – Wartość –Sens, Lublin, 1996 

· J. Mironiuk: Mądrze Godnie Szczęśliwie. Wprowadzenie do etyki, Gdynia 2003. 

· M. Marody: Pojęcie wartości w wyjaśnianiu zachowań społecznych, Podstawy życia 

społecznego w Polsce, M. Marody; E. Grucwa-Leśny (red.), Warszawa 1996. 

· Z. Bauman, Życie na przemiał, Warszawa 2005 

59






Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

zimowy 

4 

stacjonarne I 

stopnia 






- kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości innych osób oraz radzenia sobie w 

sytuacji rozpoznanego konfliktu wartości; 

- kształtowanie umiejętności interpretowania konkretnych problemów podopiecznych 

w odniesieniu do ich świata wartości 


Metody dydaktyczne: metody aktywizujące, metoda sytuacyjna 



Podstawowe pojęcia aksjologii pracy socjalnej 

aksjologia, praca socjalna, etyka, wartości, system wartości, 

1. potrzeby 

G. Grzybek: Etyczne podstawy pracy socjalnej, Bielsko-Biała 2007. 

Rzeczywistość i świat wartości podopiecznego 

1 

2. K. Frysztacki, K. Piętek (red.) Wielowymiarowość pracy socjalnej, 

Toruń 2002. 

Etyka zawodowa pracownika socjalnego 

Kodeks etyczny pracownika socjalnego 

3. D. A. Rybczyńska; B. Olszak- Krzyżanowska: Aksjologia pracy socjalnej, 


2 

2 

Godność jako wartość w pracy socjalnej 

4. G. Grzybek: Etyczne podstawy pracy socjalnej, Bielsko-Biała 2007 

2 

5. 

Odpowiedzialność i tolerancja w pracy socjalnej 

---------------------------------------------------------------------------------------- 

R. Ingarden: Książeczka o człowieku 

K. Frysztacki, K. Piątek (red.) Wielowymiarowość pracy socjalnej, 

2 

60

Toruń 2002 

6 

7 

Sprawiedliwość w pracy socjalnej 

J. Mironiuk: Mądrze Godnie Szczęśliwie. Wprowadzenie do etyki, 

Gdynia 2003. 

D. A. Rybczyńska; B. Olszak- Krzyżanowska: Aksjologia pracy socjalnej, 


Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie - metoda sytuacyjna 

2 

4 

Forma i warunki zaliczenia: praca zaliczeniowa 

4 Literatura: 




· B. Kromolicka: Społeczno-zawodowa rola pracownika socjalnego. Studium z pedagogiki 

społecznej. Szczecin 2002. 


· B. Bugajska: Godność w życiu ludzi starych. Wyzwanie dla profesjonalnej opieki [w:] B. 

Kromolicka, B. Bugajska, K. Seredyńska (red.) Pomoc i opieka w starości, Szczecin 2007 

61



Polityka społeczna 


wykłady 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

IV 


5 

Tryb studiów 

Stacjonarne 

Prowadzący: dr Aleksandra Sander 

Nazwa jednostki: Katedra Pedagogiki Społecznej, Instytut Pedagogiki 

Nazwa kierunku: praca socjalna 


1. prezentacja kształtowania się polityki społecznej jako instytucji 

2. zapoznanie z systemem opieki społecznej i jego funkcjami 

3. prezentacja polityki społecznej jako dyscypliny naukowej i jako działalności 


podające 



1. Rys historyczny rozwoju polityki społecznej 2 

2. System socjalny – jego elementy i funkcje 2 

3. Przedmiot polityki społecznej 2 

4. Polityka socjalna jako nauka 4 

5. Polityka socjalna jako działalność 4 

6. Uwarunkowania polityki społecznej 2 

7. Instrumenty polityki społecznej 4 

8. Doktryny polityki społecznej 4 

9. Dialog społeczny – definicja i jego podmioty 2 

10. Ewaluacja polityki socjalnej 4 


Egzamin 

pisemna praca egzaminacyjna 

4 Literatura 


· Rajkiewicz A., Supińska J., Księżpolski M.: Polityka społeczna, „Śląsk”, Katowice 1998 

· Frąckiewicz L.: Polityka społeczna, „Śląsk”, Katowice, 1998 


· Głąbecka K.: Polityka społeczna w Unii Europejskiej, „Elipsa”, Warszawa 2001 

· Wódz K., Piątek K.: Socjologia i polityka społeczna, „Akapit”, Toruń 2004 

62



ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 



Semestr Punkty ECTS Tryb studiów 

Stacjonarne I` 





· zapoznanie z ogólnymi korelacjami warunkującymi politykę socjalną; 

· zaprezentowanie współczesnych uwarunkowaniami polityki socjalnej; 

· zapoznanie z wybranymi formami polityki społecznej 


metoda objaśniająco-poglądowa, metody problemowe 



1. 

2. 

człowiek jako podmiot zainteresowań polityki socjalnej 

Rajkiewicz A., Supińska J., Księżopolski M. (red.): Polityka społeczna, 

Lisowski A.: Badanie potrzeb społecznych, 

Związki z innymi jako podstawa tworzenia się form życia społecznego 

Bocheńska-Seweryn M., Kluzowa K. (red.): Elementy socjologii, 

2 

4 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

Struktury społeczne 

Bocheńska-Seweryn M., Kluzowa K. (red.): Elementy socjologii 

stratyfikacja społeczna 


Umowa społeczna jako podstawa współczesnej demokracji 

Grzywacz W.: Wprowadzenie do polityki społecznej 

modele i skale polityki społecznej 

Rajkiewicz A., Supińska J., Księżopolski M. (red.): Polityka społeczna 

kwestie społeczne w polityce społecznej 


Frąckiewicz L.: Polityka społeczna 

Geneza i identyfikacja problemów społecznych 

Czekaj K., Gorlach K., Leśniak M.: Labirynt współczesnego 

2 

2 

2 

2 

2 

4 

63

społeczeństwa 

zabezpieczenie społeczne 

9. Rajkiewicz A., Supińska J., Księżopolski M. (red.): Polityka społeczna, 

Frąckiewicz L.: Polityka społeczna, 

Auleytner J.(red.): Nauka o polityce społecznej 

polityka ludnościowa i rodzinna 

10. Księżopolski M.: Polityka społeczna, 

Golinowska St.: Polityka społeczna. Koncepcje – instytucje - koszty, 


opieka zdrowotna 

11. 

12. 


Golinowska St.: Polityka społeczna. Koncepcje – instytucje - koszty 

prawne uwarunkowania polityki społecznej 

Dziwięcka-Bokun L.: Systemowe determinanty polityki socjalnej, r. 5 


4 

2 

2 

2 


Indywidualne prace pisemna dotycząca wykazania znajomości teoretycznych zagadnień z zakresu 

polityki społecznej, 

4 Literatura: 


· Grzywacz W.: Wprowadzenie do polityki społecznej, 

· Gołębicka K.: Polityka społeczna w Unii Europejskiej, 

· Polityka społeczna, Rajkiewicz A. 

· Dziwięcka-Bokun L.: Systemowe determinanty polityki socjalnej 

64

10. PRZEDMOTY SPECJALNOŚCIOWE 



Pedagogika opiekuńcza 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykłady 

30 

III 

4 

stacjonarne 

Prowadzący: dr Małgorzata Moś 



Założenia i cele zajęć: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i 

problematyką pedagogiki opiekuńczej. 

Metody dydaktyczne: metody aktywizujące 



1. Pedagogika opiekuńcza jako subdyscyplina w zespole nauk pedagogicznych 

2. Podstawowe pojęcia pedagogiki opiekuńczej 2 

3. Geneza i rozwój pedagogiki opiekuńczej 4 

4. Pedagogika opiekuńcza czy praca socjalna 2 

5. Opieka w wymiarze kulturowym 4 

6. Opieka w perspektywie psychologicznej 4 

7. Kategorie opieki 2 

8. Rozwój systemu opieki w Polsce 4 

9. Opieka nad dzieckiem w Polsce i niektórych krajach Europy 4 

Forma i warunki zaliczenia: Egzamin pisemny 

4 Literatura 


· Dąbrowski Z.(1999).Pedagogika opiekuńcza w zarysie.Warszawa 

· Jundziłł E. ,Pawłowska R.(2008).Pedagogika opiekuńcza przeszłość- teraźniejszość – 

przyszłość Gdańsk 

4 

65

· Kelm A.(2000). Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej. Warszawa 


· Brańka Z.(red.)(2002).Podmioty opieki i wychowania. Kraków 

· Gajewska G.(2006). Pedagogika opiekuńcza . Elementy metodyki. Zielona Góra 

· Olubiński A. (red.)( 2002). Tożsamość oraz dylematy pedagogiki opiekuńczej. Toruń 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

III 

4 

stacjonarne 









1. Opieka nad dzieckiem w rodzinie 

2. Zastępcze formy nad dziećmi młodzieżą w Polsce 4 

3. Przyczyny sieroctwa społecznego 2 

4. Dzieciństwo w placówce opiekuńczo-wychowawczej 2 

5. Samotność i osamotnienia dziecka-przyczyny i sposoby pomocy 2 

6. Dzieci i młodzież szczególnej troski i wsparcia- dzieci uzależnione 4 

7. Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym 2 

8. Główne zadania opieki paliatywnej i hospicyjnej 2 

9. Analiza wybranych zagrożeń we współczesnym świecie 4 

10.Dzieci doświadczające przemocy. Prawa dziecka w domu i w szkole 4 


4 Literatura 





4 

66








wykład 


Metodyka pracy wychowawczo-opiekuńczej 

Liczba godzin Semestr Punkty ECTS Tryb studiów 

15 W VII 

5 stacjonarne 

Prowadzący: dr Bernard Sack 


Nazwa kierunku: Pedagogika. PRACA SOCJALNA 


· przygotowanie studentów do pracy na różnych stanowiskach w placówkach opiekuńczo - 

wychowawczych, 

· przekazanie wiedzy i kształtowanie umiejętności interakcyjnych w złożonym przebiegu procesów 

wychowawczych, 

· zwiększanie zdolności rozumienia mechanizmów funkcjonowania różnych grup ludzi i umiejętności 

kontaktowania się z nimi, 

· kształtowanie gotowości reprezentowania interesów dzieci i młodzieży, zgodnie z potrzebami ich 

osobistego rozwoju i potrzebami społecznymi, 

· przygotowanie kandydatów na wychowawców/opiekunów do współdziałania z indywidualnymi i 

zbiorowymi siłami społecznymi, sponsorami w środowisku oraz do kierowania się odpowiednimi 

zasadami, formami, metodami i środkami rozwiązywania problemów opiekuńczo - wychowawczych, 

jak też badania ich wyników. 

Metody dydaktyczne: wykład, dyskusja, konwersatorium 


67


1 OGÓLNE ZAŁOŻENIA METODYKI PRACY OPIEKUŃCZO- 

WYCHOWAWCZEJ 

2 

2 Kierowanie zespołem wychowawczym 2 

3 Metodyka pracy w toku rozwijania działalności samorządowej 2 

4 

5 

PLANOWANIE PRACY OPIEKUŃCZO – WYCHOWAWCZEJ 

Metody organizowania środowiska lokalnego na rzecz działalności 

opiekuńczo - wychowawczej 

2 

2 

6 Konflikt. Rozwiązywanie konfliktów. 3 

7 Negocjacje jako jeden ze sposobów rozwiązywania konfliktów. 2 

Forma i warunki zaliczenia: pozytywna ocena z egzaminu 

4 Literatura 


Badziukiewicz B.: Vademecum wychowawcy. Warszawa 2005; 

Bielawska D.: Elementy metodyki wychowania, Szczecin 1998; 

Ciczkowski W. (red.): Praca opiekuńczo-wychowawcza w teorii i w praktyce, Olsztyn 1997; 

Dąbrowski Z.: Pedagogika opiekuńcza w zarysie, Olsztyn 2006; 

Gajewska G.: Pedagogika opiekuńcza: elementy metodyki, Zielona Góra 2004;. 

Gerard I. Nierenberg: Sztuka negocjacji jako metoda osiągnięcia celu. Wyd. STUDIO EMKA, 


Gordon T.: Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa 1995; 

Hauk. D.: Łagodzenie konfliktów w szkole i w pracy z młodzieżą. Jedność, Kielce 2003; 

Janowski A.: Poznawanie uczniów. Zdobywanie informacji w pracy wychowawczej. Warszawa 

2002; 

Nowak M.: Podstawy pedagogiki otwartej, Lublin 2000; 

Nowak M.: Teorie i koncepcje wychowania. WAiP, Warszawa 2008; 


Badora S.: Uczucia i profesjonalizm. O formach opieki zastępczej, Częstochowa 1998; 

Borowski R., Wysocki D.: Placówki opiekuńczo-wychowawcze, Płock 2001; 

Brągiel J., Badora S. (red.): Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie 

pomocy społecznej, Opole 2005, 

Dryll E: Interakcja wychowawcza, Warszawa 2001 

Jarosz E.: Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Katowice 2003; 

Kamieńska U.: Zarys metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej w rodzinnych i instytucjonalnych 

formach wychowania, Katowice 2002; 

Kępski Cz. (red.): Opieka i wychowanie, Lublin 1998; 

Kolankiewicz M. (red.): Zagrożone dzieciństwo. Rodzinne i instytucjonalne formy opieki, Warszawa 

1998; 

Kutrzyk-Jurków I., Charążka A.: Wychowywać, ale jak? Warszawa 2005; 

Łobocki M.: ABC wychowania dla nauczycieli i wychowawców. Warszawa 1992; 

Łobocki M.: Wychowanie w klasie szkolnej. Warszawa 1985; 

68

Nauczyciel-uczeń: między przemocą a dialogiem : obszary napięć i typy interakcji. Red. M. 

Dudzikowa. Kraków 1996; 

Sokołowska-Dzioba T. (red.): Kształtowanie umiejętności wychowawczych, Lublin 2002; 

Speck O.: Być nauczycielem: trudności wychowawcze w czasie zmian społeczno-kulturowych. 

Gdańsk 2005; 

Stankiewicz R. (red.): Nauczyciel-Opiekun-Wychowawca, Poznań-Zielona Góra 2002; 

Strykowski W.: Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej. Poznań 2003; 

Wojciechowska-Charlak D.(red.): Praca opiekuńczo-wychowawcza, Kielce 2003, 


05.9 I 06.K 034 


ćwiczenia 




30 

VII 

5 stacjonarne 

Prowadzący: dr Bernard Sack 


Nazwa kierunku: Pedagogika 


· zgromadzenie wiedzy o osobowości wychowanków, o warunkach ich życia i czynnikach 

wyznaczających ich rozwój i w rezultacie dawać obiektywną diagnozę warunków, w jakich 

przebiegają procesy opiekuńczo-wychowawcze, 

· wskazywanie, jak należy stosować zasady, formy, metody i techniki działań wychowawczych i 

opiekuńczych, żeby ich przebieg był prawidłowy, a efekty korzystne, 

· dostarczanie wiedzy o tym, jak może i powinna być realizowana praca wychowawcza i opiekuńcza, 

aby można było kształtować osobowość wychowanka zgodnie z przyjętymi celami, 

· rozwijanie wiedzy na temat pożądanych przez wychowawcę dyspozycji kierunkowych i 

instrumentalnych, które pozostają realnymi wymaganiami zapewniają mu pomyślność zawodową, 

· formułowanie zadania stojące przed instytucjami realizującymi funkcje: wychowawczą i opiekuńczą, 

w oparciu o przyjęty ideał wychowania i znajomość potrzeb dzieci, 

· opisywanie doświadczenia i osiągnięcia metodyczne pedagogów i instytucji opiekuńczowychowawczych. 

Metody dydaktyczne: dyskusja, m. problemowa, m, przypadków, sytuacyjna, giełda pomysłów, 

gry dydaktyczne, m. ekspresyjne 

69



1 ZAJĘCIA ORGANIZACYJNE 2 

Metodyka werbalnego i niewerbalnego oddziaływania na jednostkę 

2 

Rylke H.; Klimowicz G.: Szkoła dla ucznia. WSiP, Warszawa 1992; Hamer 

H.: Klucz do efektywnego nauczania. Weda, Warszawa 1992; Janowski A.: 

Poznanie uczniów. WSiP, Warszawa 1994; Łobocki M.: Praca 

wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. UMCS, Lublin 1998; Dąbrowska T. E. 

Wojciechowska-Charlak: Między praktyką a teoria wychowania. UMCS, 

Lublin 1996 

6 

3 

4 

Metodyka pracy z grupą 

Kotarbiński T.: Traktat o dobrej robocie. Ossolineum, Wrocław 1973; Łobocki 

M.: Poradnik wychowawcy klasy. WSiP, Warszawa 1985; Łobocki M.: W 

poszukiwaniu skutecznych form wychowania. WSiP, Warszawa 1990; Janowski 

A.: Poznanie uczniów. WSiP, Warszawa 1994; Katz D.; Kahn L.: Społeczna 

psychologia organizacji. PWN, Warszawa 1979 

Kierowanie zespołem wychowawczym 

Mika S.: Psychologia społeczna dla nauczycieli. WSiP, Warszawa 1987; 

Muszyński H.: Wychowanie moralne w zespole. WSiP, Warszawa 1974; 

Janowski A.: Kierowanie wychowawcze w toku lekcji. PWN, Warszawa 1970; 

Cardin R.: Wywieranie wpływu na ludzi. Wyd. Psychologiczne, Gdańsk 1998; 

Łobocki M.: W poszukiwaniu skutecznych form wychowania. WSiP, Warszawa 

1990 

Planowanie pracy wychowawczej 

5 Arends R. I.: Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa 1998; Radziewicz J.: O 

planowaniu pracy wychowawczej. WSiP, Warszawa 1998; Robertson J.: Jak 

zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie. WSiP, Warszawa 1998 

Metodyka tworzenia i rozwijania samorządności w zespole 

wychowawczym 

Radziewicz J.: Nauka demokracji. CODN, Warszawa 1993; Radziewicz J., 

6 Migros M.: O samorządności uczniów w procesie wychowania szkolnego. NK, 

Warszawa 1988; Łobocki M.: ABC wychowania. WSiP, Warszawa 1992; 

Kamiński A.: Samorząd jako metoda wychowania. PZWS, Warszawa 1973; 

Hamer H.: Klucz do efektywnego nauczania. Weda, Warszawa 1994 

Współdziałanie wychowawcy ze środowiskiem 

4 

2 

6 

4 

7 

Arends R.I.: Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa 1998; Łobocki M.: Poradnik 

wychowawcy klasy. WSiP, Warszawa 1985; Łobocki M.: Współdziałanie 

nauczycieli i rodziców w procesie wychowania. NK, Warszawa 1985; 

Szczepański J.: Szkoła w społeczeństwie. /w:/ Sztuka nauczania. (red. K. 

Kruszewski) PWN, Warszawa 1993; Paris S.G., Ayres L. R.: Stawanie się 

refleksyjnym uczniem i nauczycielem. WSiP, Warszawa 1997 

6 

Forma i warunki zaliczenia: aktywność merytoryczna, obecność 

4 Literatura: 


· Gordon Th.: Wychowanie bez porażek w praktyce. PAX, Warszawa 1994 

· Gordon Th.: Wychowanie bez porażek w szkole. PAX, Warszawa 1995 

70

· Dąbrowska T. E. Wojciechowska-Charlak: Między praktyką a teoria wychowania. UMCS, Lublin 

1996 

· Newcomb T., Turner R., Converse P.: Psychologia społeczna. PWN, Warszawa 1970 

· Zieleniewski J. Organizacja zespołów ludzkich. PWN, Warszawa 1976 

· Hamer H.: Klucz do efektywnego nauczania. Weda, Warszawa 1992 

· Janowski A.: Poznanie uczniów. WSiP, Warszawa 1994 

· Łobocki M.: Praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. UMCS, Lublin 1998 

· Dąbrowska T. E. Wojciechowska-Charlak: Między praktyką a teoria wychowania. UMCS, Lublin 

1996 



05. 6 I 06. K 026 

Pedagogika resocjalizacyjna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykłady 

30 

VI 

5 

stacjonarne 

Prowadzący: dr Hubert Kupiec 


Nazwa kierunku: Pedagogika Pracy Socjalnej i Resocjalizacyjna 

Założenia i cele zajęć: Przedmiot ma na celu przedstawienie modelowych rozwiązań w 

zakresie organizowania oddziaływań resocjalizacyjnych osób niedostosowanych społecznie 

zarówno w środowisku otwartym jak i w placówkach zamkniętych. 

Metody dydaktyczne: wykład audytoryjny, prezentacja 



1. Zarys dziejów resocjalizacji w Polsce i na świecie do XX w. 8 

2. Przedmiot cele i zadania pedagogiki resocjalizacyjnej 2 

3. System resocjalizacji – funkcje, rodzaje działań, procedury 2 

4. Zasady i etapy procesu resocjalizacji 2 

5. Behawioralny i psychodynamiczny model resocjalizacji 4 

6. 

Reedukacyjne i prakseologiczne koncepcje oddziaływań 

resocjalizacyjnych 

2 

71

7. Resocjalizacja w środowisku otwartym – warunki skutecznej probacji 4 

8. Resocjalizacja instytucjonalna – możliwości i ograniczenia 4 

9. Kierunki reform systemu resocjalizacji w Polsce i na świecie 2 


4 Literatura 


· L.Pytka: Pedagogika resocjalizacyjna, W-wa 2000, 

· Cz. Czapów, Wychowanie resocjalizujące, W-wa 1978 , PWN. 

· H. Machel, Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk 2003 


· S. Jedlewski, Cz. Czapów, Pedagogika resocjalizacyjna, W-wa 1971, PWN. 

· Mudrecka, Z zagadnień pedagogiki resocjalizacyjnej, Opole 2004. 

· M. Kalinowski, J. Pełka, Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Warszawa 2003 

· K. Pospiszyl Resocjalizacja nieletnich. Doświadczenia i koncepcje, Warszawa 1990 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

III/IV 

5 

stacjonarne 

I stopnia 

Prowadzący: dr Paweł Popek 

Nazwa jednostki: US WH IP Katedra Pedagogiki Społecznej 

Nazwa kierunku: Praca socjalna IIr. I stopień 


– wprowadzenie studentów w złożoną teoretyczną i praktyczną problematykę procesu 

resocjalizacji osób nieprzystosowanych społecznie 

– przyswojenie wiedzy dotyczącej przesłanek diagnostycznych, prognostycznych, 

korekcyjnych, tworzenia i kierowania procesem wychowania resocjalizacyjnego 


metoda problemowa, dyskusja dydaktyczna wielokrotna, pogadanka konwencjonalna, 

metoda sytuacyjna przypadków zdarzeń 

72



1. 

2. 

3. 

4. 

Społeczne aspekty pedagogiki resocjalizacyjnej 

Mudrecka I.: Z zagadnień pedagogiki resocjalizacyjnej. Uniwersytet 

Opolski. Opole 2004 

Ramy prawne systemu resocjalizacji w Polsce 

Borowski R., Wysocki D.: Instytucje wychowania resocjalizacyjnego. 

Novum. Płock 2001 

Programy resocjalizacyjne w środowisku otwartym 

Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjne. Wyd. Akademii Pedagogiki 

Specjalnej. Warszawa 2001 

Koncepcje opieki naprawczej 

Pospieszyl K.: Resocjalizacja. Żak. Warszawa 1998 

Bielicki E.: Z problematyki resocjalizacyjnej. Wyd. KPSW. Bydgoszcz 

2005 

Frąckowiak P.: Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach 

dla nieletnich. Garmond Oficyna Wydawnicza. Poznań 2006 

Charakter pracy resocjalizacyjnej kuratora sądowego 

5. Kuberska-Gaca K., Kościańska A.: Metodyka pracy kuratora 

sądowego i opiekuna społecznego. Wyd. WSP w Częstochowie. 

Częstochowa 1986 

6. 

7. 

8. 

9. 

Specyfika wychowania resocjalizacyjnego w warunkach zamkniętych 

Baran B., Bielawiec A.: Osobowość nieletnich przebywających w 

placówkach resocjalizacyjnych. Wyd. Nauk. US. Szczecin 1994 

Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjne, Wyd. Akademii Pedagogiki 


Charakterystyka procesu wychowania resocjalizacyjnego 

Cichowicz J.: Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży. Wyd. 

WSP w Olsztynie. Olsztyn 1992 

Kierunki reform systemu resocjalizacji nieletnich w Polsce i w 

Europie 

Frąckowiak P.: Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach 

dla nieletnich. Garmond Of. Wyd., Poznań 2006 

Zakład Karny oraz pomoc postpenitencjarna jako formy procesu 

resocjalizacji 

Bałandynowicz A.: Probacja, Resocjalizacja z udziałem 

społeczeństwa, Warszawa 2006 

3 

4 

4 

3 

3 

4 

3 

3 

3 


Indywidualne prace pisemna dotycząca wykazania znajomości teoretycznych zagadnień z 

zakresu przedmiotu 

4 Literatura: 


· Jedlewski S., Czapów Cz.: Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 1971 

· Sitkowski K.: Odpowiedzialność nieletnich w świetle ustawy oraz orzecznictwa. Bielsko- 

Biała 1998 

· Margierski B., Zajęcka: Psychopatologia i psychoprofilaktyka. Kraków 2000 

· Wolan T.: Resocjalizacja. Uwarunkowania, doświadczenia, projekty zmian. Wyd. Kontrakt, 

Chorzów 2006 

73



PATOLOGIA SPOŁECZNA 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

30 

III 

2 

STACJONARNE 

WYKŁADY 

Prowadzący: dr hab.n.med. prof.US Andrzej Potemkowski 




Wprowadzenie w zagadnienia patologii społecznej w odniesieniu do złożonych problemów 

współczesnych społeczeństw. Omówienie teorii dewiacji, stereotypów i uprzedzeń. 

Wprowadzenie w problematykę uzależnień i ich społecznych konsekwencji. Życie społeczne a 

problemy patologii seksualnych, bezdomności, agresji. Terroryzm i skrajne orientacje 

polityczne jako szczególny problem współczesnego społeczeństwa. Instytucje a patologia 

społeczna: mobbing, korupcja. 

Metody dydaktyczne: wykład multimedialny. 



1. Definicja patologii społecznej 2 

2. Przyczyny patologii społecznych w świetle teorii. 2 

Stereotypy i uprzedzenia a patologia społeczne 2 

Uzależnienia i ich skutki społeczne. 7 

Samobójstwo jako problem społeczny 1 

Agresja u dzieci i młodzieży jako patologia społeczna. Dzieci ulicy. 2 

Patologie seksualne 5 

Homoseksualizm w kontekście społecznym 1 

Szczególne patologie społeczne: bezdomność, handel ludźmi. 2 

Terroryzm jako szczególny problem współczesnych społeczeństw 3 

Patologie w instytucjach społecznych: mobbing, korupcja. 3 

Forma i warunki zaliczenia: pisemny egzamin testowy 

74

4 Literatura 


ü 

· Pospiszil, I. ( 2008). Patologie społeczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 

· Urban, B. (1998). Problemy współczesnej patologii społecznej. Kraków: Wydawnictwo 

Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

· Urban, B. ( 2000). Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Kraków: 

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

· Urban, B. ( 2001). Dewiacje wśród młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe 

Uniwersytetu Jagiellońskiego 


· Wolska,A. ( 2002). Psychologiczne czynniki ryzyka popełnienia zabójstwa. Szczecin: 

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. 

· Wolska, A. (2002). Model czynników ryzyka popełnienia przestępstwa agresywnego. 

Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. 

· Papież, J., Płukis, A. ( 2000). Przemoc dzieci i młodzieży. Toruń: Wydawnictwo Adam 

Marszałek. 

75



Patologie społeczne 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

zimowy 

stacjonarne 




Założenia i cele zajęć: zapoznanie studentów z podstawowymi teoriami z zakresu patologii 

społecznych; opanowanie podstawowych umiejętności interwencji w wybranych sytuacjach 

patologicznych (diagnostyka i znajomość procedur). 




Patologia społeczne – definicje. Wybrane teorie dewiacji. Przyczyny 

zjawisk patologicznych. 

6. Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.1, 2. 

Kozak, S. (2007). Patologie wśród dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin. 

R. 1. 

Przestępstwa z nienawiści – terroryzm. Uprzedzenia, stereotypy, 

7. 

dyskryminacja. 

Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.3, 4. 

Uzależnienia. Kryteria rozpoznania uzależnienia. Uwarunkowania i 

skutki uzależnienia.. 

8. Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.7. 


R. 2, 3. 

Rola rodziny w kształtowaniu osobowości dzieci. Dysfunkcjonalność 

rodziny a przemoc w rodzinie. Przemoc wobec dzieci. 



R. 4. 

Dewiacja samotnicza – samobójstwo. Samookaleczenia. 

10.Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.5. 


R. 2. 

Wykluczenie społeczne. Mobbing, bezdomność, dzieci ulicy. 

11. 

Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.11. 

Forma i warunki zaliczenia: prezentacja wybranych zagadnień. 

2 

2 

8 

8 

5 

5 

76



Gerontologia pedagogiczna 


wykład 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

I 


Tryb studiów 

stacjonarne 

jednolite 

magisterskie 



Nazwa kierunku: Pedagogika pracy socjalnej i resocjalizacja 


- przekazanie podstawowej wiedzy z zakresu gerontologii pedagogicznej; 

- uwrażliwianie na potrzeby i możliwości rozwojowe ludzi starych; 

- przełamywanie niekorzystnych stereotypów starości; 

- budzenie refleksji nad biegiem własnego życia i możliwości indywidualnego przygotowania 

do starości. 




1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

Wyjaśnienie pojęć: gerontologia, geriatria, geragogika. Zadania 

gerontologii pedagogicznej 

Starzenie się i starość w aspekcie biologicznym, psychologicznym i 

społecznym. 

Przegląd wybranych teorii starzenia się. 

Bieg życia człowieka. Starość jako sytuacja w biegu życia. 

Starość w perspektywie antropologii kulturowej. Kulturowa wartość 

starości i miejsce człowieka starszego w społeczeństwie 

tradycyjnym i współczesnym. 2 

2 

2 

2 

2 

6. 

Demograficzne starzenie się ludności w Polsce i na świecie. 

Charakterystyka populacji pod względem płci, wieku, stanu 

cywilnego. Konsekwencje wynikające z przemian demograficznych 

dla życia społecznego. 

2 

7. 

Człowiek starszy w obliczu własnej starości (zapoznanie z wynikami 

badań własnych dotyczącymi problematyki poczucia tożsamości 

ludzi starszych oraz doświadczania przez nich rzeczywistości). 2 

77

8. 

9. 

Charakterystyczne problemy życiowe i potrzeby wieku starszego. 

Wspomaganie człowieka starszego w środowisku lokalnym. 

2 

2 

10. 

11. 

12. 

13. 

14. 

Socjalne zabezpieczenie starości w Polsce i na świecie. 

Wybrane zagadnienia opieki nad człowiekiem starym. Opieka nad 

człowiekiem chorym na chorobę Alzheimera. 2 

Organizacja pracy opiekuńczej w domu pomocy społecznej ( dziennego 

i stałego pobytu). 2 

Aktywizacja starości. Uniwersytet Trzeciego Wieku jako możliwość 

samorealizacji. 2 

Formy kontaktów i współdziałania między pokoleniami. Integracja 

międzypokoleniowa. 2 

2 

15. 

Wychowanie do starości. 

2 


4 Literatura 


· B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red), Podstawy gerontologii 

społecznej, Warszawa 2006 

· B. Synak (red.) Polska starość, Gdańsk 2002 

· M. Halicka, Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok 2004 

· ( red.) B. Bugajska, Życie w starości, Szczecin 2007 

· (red.) B. Kromolicka, B. Bugajska, K. Seredyńska, Pomoc i opieka starości, Szczecin 2007 

· B. Bugajska, Tożsamość człowieka w starości. Studium socjopedagogiczne, Szczecin 2005 


· A. Zych, Człowiek wobec starości, Warszawa 1995 

· E. Trafiałek; Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych, Kielce 

1998. 

· Synak, Ludzie starzy, (w:) Encyklopedia Socjologii, tom 2 

· P. Błędowski; Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Warszawa 2002. 

· Szatur- Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa 2000. 

· J. Halik (red.) Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się 

społeczeństwa, Warszawa 2002. 

· M. Susułowska, Psychologia starzenia się, Warszawa 1989 

78





ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

zimowy 


Tryb studiów 

Stacjonarne 

jednolite 

magisterskie 



Nazwa kierunku: Gerontologia pedagogiczna 





- budzenie refleksji nad biegiem własnego życia i możliwości indywidualnego przygotowania 

do starości. 




Podstawowe pojęcia gerontologii pedagogicznej. 

1. B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red), Podstawy 

gerontologii społecznej, Warszawa 2006 

2 

2. 

Możliwości i ograniczenia starości. 

M. Halicka, Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok 2004 

( red.) B. Bugajska, Życie w starości, Szczecin 2007 

2 

3. 


(red.) B. Kromolicka, B. Bugajska, K. Seredyńska, Pomoc i opieka 

starości, Szczecin 2007 

B. Synak (red.) Polska starość, Gdańsk 2002 

2 

4. 

Społeczne teorie starzenia się – interpretacja starości w wybranych 

utworach literackich 

B. Synak, Ludzie starzy, (w:) Encyklopedia Socjologii, tom 2 

4 

5. 

Zapoznanie z działalnością Domu Pomocy Społecznej dla ludzi 

starych 


4 

79


6. 

7. 

Zasady i metody pracy z ludźmi starszymi. Indywidualizacja opieki. 

Standardy opiekuńcze. 

B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red), Podstawy 


Przezwyciężanie, ograniczanie i kompensowanie ujemnych stron 

opieki instytucjonalnej. 

B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red), 

Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa 2006 


8. B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red), 

Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa 2006 

Bezpieczna starość 

2 

2 

2 

9. 

Szatur- Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, 

Warszawa 2000. 

B. Bugajska, Tożsamość człowieka w starości. Studium 

socjopedagogiczne, Szczecin 2005 

1. 


samorealizacji. 



Przygotowanie do starości. Integracja międzypokoleniowa. 

2 



4 

Kolokwium zaliczeniowe 

3. 2 


4 Literatura: 


ü A. Zych, Człowiek wobec starości, Warszawa 1995 

ü E. Trafiałek; Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych, Kielce 1998. 

ü B. Synak, Ludzie starzy, (w:) Encyklopedia Socjologii, tom 2. 

ü P. Błędowski; Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Warszawa 2002. 

ü B. Szatur- Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa 2000. 

ü J. Halik (red.) Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się 

społeczeństwa, Warszawa 2002. 

ü M. Susułowska, Psychologia starzenia się, Warszawa 1989 

80



ćwiczenia 


Komunikacja interpersonalna/Warsztaty komunikacji 

interpersonalnej 


30 

III 

stacjonarne 



Nazwa kierunku: II PS 

Założenia i cele zajęć: Efektem realizacji przedmiotu jest nabycie przez studenta ogólnej wiedzy z zakresu 

komunikacji interpersonalnej. Student zna podstawowe zasady i techniki skutecznego porozumiewania się. 

Potrafi określić własne wzorce komunikacji. Potrafi rozpocząć pracę nad wykształceniem u siebie prawidłowych 

wzorców komunikacji. 

Metody dydaktyczne: ćwiczenia, zajęcia warsztatowe, dyskusja, pokaz (prezentacja PowerPoint), 

metody aktywizujące, problemowe 


Lp. 

1. 

2. 

3. 


Istota procesu komunikowania się. Zasady komunikacji językowej. 


Wybrane zagadnienia z analizy transakcyjnej. Rodzaje komunikatów. 


Znaczenie prawidłowego komunikowania się w pracy dydaktycznej i 

wychowawczej nauczyciela. 


Godzin 

30 

1 

3 

Godzin 

15 

2 

2 1 

4. 

5. 

Techniki aktywnego słuchania. 


Bariery komunikacji. 


3 

3 

3 

6. 

7. 

8. 

9. 

Własne wzorce komunikacji. 


Wybrane zagadnienia z komunikacji niewerbalnej. Rodzaje niewerbalnych 

aktów komunikacyjnych. Funkcje komunikacji niewerbalnej. 


Nadawca i odbiorca w niewerbalnych aktach komunikacyjnych – co mówi nasze 

ciało? 


Wykorzystanie znajomości zasad komunikacji językowej i niejęzykowej 

w sytuacjach dialogu, autoprezentacji i publicznych wystąpień. 

3 2 

3 1 

6 

6 

6 

81

4 Literatura 

‣ obowiązkowa: 

1. Jagieła J. (red.): Analiza transakcyjna w teorii i praktyce pedagogicznej. Wyd. WSP, 

Częstochowa 1992. 

2. Montanari L.: Poznajemy język ciała. Techniki animacji oraz gry i zabawy dla dzieci i młodzieży. 

Jedność, Kielce 2003. 

3. Nęcki Z.: Komunikacja międzyludzka. Antykwa, Kraków 2000. 

4. Peasse A.: Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów. Jedność, Kielce 2005. 

5. Stewart J. (red.).: Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi. PWN, Warszawa 

2002. 

‣ uzupełniająca: 

1. Cooper P.J.: Sprawne porozumiewanie się. Wyd. CODN, Warszawa 2002. 

2. Grabias S.: Język w zachowaniach społecznych. Wyd. UMCS, Lublin 1997. 

3. Grochowalska M.: Gestykulacja i mowa. O niewerbalnym komunikowaniu się dzieci w wielu 

przedszkolnym. Wyd. Akademii Pedagogicznej, Kraków 2002. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie z oceną, obecność i aktywność na ćwiczeniach, 

Praca indywidualna studenta: 

przygotowanie i przeprowadzenie warsztatu z zakresu komunikacji interpersonalnej. 

82



Historia pomocy społecznej 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

w 

15 

I 

5 

Stacjonarny 

Prowadzący: dr Ilona Kość 



Założenia i cele zajęć: celem zajęć jest poznanie historycznej perspektywy pomagania drugiemu 

człowiekowi. Przez wieki kształtowała się i zmieniała idea czynienia dobra, kolejne epoki kreowały 

inne koncepcje pomocy społecznej. Ważne jest poznanie i zrozumienie poglądów postaci, których 

teorie na trwale wpisały się w historie pomocy społecznej. 




1. Różne oblicza stanowienie pomocy w Rzymie. 1 

2. Filozofia średniowiecza i jej odniesienie do istoty pomocy 1 

3. Renesansowe idee pomocy drugiemu człowiekowi 2 

4. Nowożytne formy niesienia pomocy. 2 

5. 

Idee Wielkiej Rewolucji Francuskiej i tworzenie się szkolnictwa 

elementarnego 

6. Ojciec filantropów – Jan Henryk Pestalozzi. 2 

7. Filantropii i filantropiści . 1 

8. Opieka społeczna w XIX wieku. 2 

9. Historia pomocy społecznej w Polsce. Polska 2 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin ustny 

4 Literatura 

obowiązkowa: 

Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od filantropii greckiej do pracy socjalnej, red. J. Radwan- 

Prągłowski, K. Frysztacki, Katowice 1998. 

Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, Warszawa 

Państwo socjalne w Europie Historia–Rozwój-Perspektywy, red. K. Kraus, T. Geisen, 

K. Piątek, Toruń 2005 

Okoń W., Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa 1993 

2 

*uzupełniająca: 

Golinowska St., Topińska L, Pomoc społeczna- zmiany i warunki 

działania, Warszawa 2002. 

Koncepcje opieki i zawody opiekuńcze, red. Kawczyńska-Butrym Z., Olsztyn 2001. 

Krzyszkowski J., Elementy organizacji i zarządzania w pomocy społecznej, Łódź 1998. 

skutecznego 

83

Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. red. D. Lalak , T. Pilch, Warszawa 

1999. 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Ćw. 

15 

I 

5 

Stacjonarne 




Założenia i cele zajęć: celem studiowania historii pomocy społecznej jest poznanie różnych 

rodzajów form i zakresu świadczenia pomocy drugiemu człowiekowi na przestrzeni wieków – od 

starożytności po XXI wiek. Studenci winni zdobyć umiejętność analizowania i wartościowania 

sposobów świadczenia pomocy w powiązaniu z ich kontekstualnością kulturową, społecznoekonomiczną 

i polityczną. 


Tematyka zajęć: dominują metody aktywizujące: burza mózgów; sytuacyjna; inscenizacja; 

problemowa oraz metody oparte na słowie: dyskusja i praca z książką. 


1. 

2. 

3. 

Grecka idea prometeizmu i złotego wieku. 

Radwan-Pragłowski J., Frysztacki K.: Społeczne dzieje pomocy 

człowiekowi: od filantropii greckiej do pracy socjalnej, Warszawa 1996. 

Rzymskie początki pomocy społecznej. 



Chrześcijanizm średniowiecza w poglądach świętego Augustyna i sw. 

Franciszka. 



Jean-Louis Goglin, Nędzarze w Średniowiecznej Europie , Oficyna 

Wydawnicza Volumen Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1998, s.136- 

137. 

Świat staropolski – Andrzej Frycz Modrzewski i Piotr Skarga. 

1 

1 

1 

4. 

Modrzewski A. F., O naprawie Rzeczypospolitej, Warszawa 1914. 



5. 2 

2 

84

6. 

7. 

8. 

9. 

10. 

Renesansowe oblicze pomocy drugiemu człowiekowi. 



Czasy nowożytne i zmiana filozofii myślenia o człowieku. 



Wiek XVIII – czas kapitalizmu i rewolucyjnych zmian. 



Stulecie filozofów i ich wpływ na istotę pomagania drugiemu 

człowiekowi. 



Socjalizm i komunizm. 



Praca socjalna w Polsce w XIX wieku 



2 

1 

2 

2 

2 

Forma i warunki zaliczenia: studiowanie literatury 

4 Literatura: 


Wódz K.: W kręgu ubóstwa. Próba analizy psychospołecznych aspektów zjawiska, 


Bronisław Geremek, Litość i Szubienica. Dzieje Nędzy i Miłosierdzia, Warszawa 

1989. 

Bursz-Konopka H., Historia pomocy społecznej w Polsce, [w:] Pomoc społeczna w Polsce, cz. 

2, pod red. J. Staręgi-Piasek, Warszawa 1985. 

Góra W. A., Początki pracy socjalnej w świecie, „Praca Socjalna" 1988, nr 4. 

Góra W. A., Tradycje opieki i pomocy społecznej w Polsce, „Praca Socjalna" 1989, 

nr 2. 

Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak i T. Pilch, Warszawa, 

1999. 

Oleszczyńska A., Z historii pomocy społecznej oraz kształcenia pracowników socjalnych, „Opiekun 

Społeczny" 1983, nr 1-2, Warszawa. 

85


Nr kodu 

przedmiotu 


System opieki medycznej i pomocy społecznej 


wykłady 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

I 


9 

Tryb studiów 

stacjonarne Iº 

Prowadzący: dr Dorota Szarkowicz 

Nazwa jednostki: Instytut Pedagogiki US 

Nazwa kierunku: Praca socjalna, I rok 


· zapoznanie studentów z genezą i rozwojem opieki medycznej i pomocy społecznej w Polsce, 

· ukazanie polskiego systemu opieki medycznej i pomocy społecznej, 

· przybliżenie studentom podstawowej literatury przedmiotu oraz aktów prawnych wyznaczających 

funkcjonowanie polskiego systemu opieki medycznej i pomocy społecznej. 




1. Wprowadzenie w problematykę systemowego ujmowania zagadnień 1 

społecznych. 

2. Ewolucja form opieki i pomocy drugiemu człowiekowi – od pomocy wzajemnej 2 

w rodzinie tradycyjnej do rozwiązań systemowych. 

3. Pomoc społeczna – podstawowe pojęcia. 2 

4. Podstawy prawne funkcjonowania systemu pomocy społecznej. 1 

5. Pomoc społeczna jako instytucja polityki społecznej 1 

6. Organizacja systemu pomocy społecznej we współczesnej Polsce. 1 

7. Znaczenie sektora pozarządowego w pomocy społecznej. 1 

8. System opieki zdrowotnej w Polsce – podstawowe pojęcia. 2 

9. Podstawy prawne funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce. 1 

10. Zakres świadczeń opieki zdrowotnej. 1 

11. Narodowy Fundusz Zdrowia. 1 

12. Ochrona zdrowia w Unii Europejskiej. 1 


Literatura 

‣ obowiązkowa 

· Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. z 2004r., nr 64, poz. 593 z 

późn. zmianami). 

· Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 

sierpnia 2004r. (D. U. z 2004r., nr 210, poz. 2135 z późn. zmianami). 

‣ uzupełniająca 

· Aktywna polityka społeczna z perspektywy Europy socjalnej, red. K. Piątek, A. Karpacki, 

„Akapit”, Toruń 2007. 

· Diagnoza społeczna 2005. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, 


86

· Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i kształcenia, red. B. 

Kromolicka, Toruń 2005. 

· A. R. Dietrich, Szczególne cechy opieki zdrowotnej i ich konsekwencje dla alokacji, „Problemy 

Polityki Społecznej. Studia i dyskusje” 2002, nr 4. 

· M. Janoś-Kresło, Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce, SGH, Warszawa 

2003. 


Nr kodu 

przedmiotu 




ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

30 

Semestr 

I/II 


Tryb studiów 

stacjonarne Iº 



Nazwa kierunek: Praca socjalna, I rok 


· zapoznanie z polskim systemem opieki medycznej i pomocy społecznej, 

Metody dydaktyczne: metody aktywizujące, metoda problemowa 



1. Wprowadzenie w problematykę systemu opieki medycznej i pomocy 1 

społecznej. Zajęcia organizacyjne. 

2. Ogólne zasady i zakres pomocy społecznej. 

2 

Literatura: 

· Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dział I, Rozdział 1) 

3. Zadania jednostek samorządu terytorialnego i organów administracji rządowej 2 

w zakresie pomocy społecznej. 

Literatura: 


4. Świadczenia z pomocy społecznej w formie zasiłków i usług. 

3 

- rodzaje świadczeń, 

- kryteria udzielania. 

Literatura: 

· Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dział II, Rozdział 1) 

5. Opieka nad rodziną i dzieckiem. 

12 

Literatura: 

· . Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dział II, Rozdział 4) 

· Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy 

społecznej, red. J. Brągiel, S. Badora, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 

2005 

· Z opieki zastępczej w dorosłe życie – założenia a rzeczywistość, red. A. 

Kwak, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2006 

· Z. Węgierski, Opieka nad dzieckiem osieroconym – teoria i praktyka, 

Akapit, Toruń 2006 

6. Domy pomocy społecznej. 

Literatura: 

4 

87


· Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak, 

T. Pilch, „Żak”, Warszawa 1999 (hasło: dom pomocy społecznej) 

· Formy opieki, wychowania i wsparcia… 

7. Integracja uchodźców jako zadanie pomocy społecznej. 

Literatura: 


8. Pracownik socjalny w systemie pomocy społecznej. 

Literatura: 

· Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dział III, Rozdział 2) 

· Socjologia i polityka społeczna a aktualne problemy pracy socjalnej: 

dylematy teorii i praktyki społecznej, red. K. Wódz, K. Piątek, „Akapit”, 

Toruń 2004 

· T. Kaźmierczak, M. Łuczyńska, Wprowadzenie do pomocy społecznej, 

„Śląsk”, Katowice 1998 

9. Organizacje pozarządowe w systemie pomocy społecznej. 

Literatura: 

· Aktywna polityka społeczna z perspektywy Europy socjalnej, red. K. Piątek, 

A. Karwacki, Akapit, Toruń 2007 

· Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i 

kształcenia, red. B. Kromolicka, Toruń 2005 

· W stronę aktywnej polityki społecznej, red. T. Kaźmierczak, M. Rymsza, 

Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2003 

· F. Riessman, Nowa definicja samopomocy: polityka i praktyka, PARPA, 

Warszawa 2000 

10. Świadczenia opieki zdrowotnej. 

Literatura: 

· Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków 

publicznych z dnia 27 sierpnia 2004r. (D. U. z 2004r., nr 210, poz. 2135 z 


· I. Rudawska, Opieka zdrowotna – aspekty rynkowe i marketingowe, 

Warszawa 2007 

· A. R. Dietrich, Szczególne cechy opieki zdrowotnej i ich konsekwencje dla 

alokacji, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje” 2002, nr 4. 

11. Prawa pacjenta. 

Literatura: 

· Karta Praw Pacjenta 

12. Programy zdrowotne. 

Literatura: 




2 

4 

6 

3 

4 

2 

Literatura 

‣ Uzupełniająca 

• M. Janoś-Kresło, Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce, SGH, 

Warszawa 2003 

• Aktywna polityka społeczna z perspektywy Europy socjalnej, red. K. Piątek, A. Karwacki, 


88



ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 


Projekt socjalny 


Stacjonarne I` 





ü przekazanie usystematyzowanej wiedzy na temat zagadnień dotyczących projektowania 

ü 

działań socjalnych; 

zaznajomienie z rolą działań socjalnych w pracy socjalnej 


metoda objaśniająco-poglądowa, metoda problemowe, metoda częściowo poszukująca 


1. 

2. 


tok postępowania celowościowego 

Marynowicz-Hetka E., Piekarski J.: Wokół problemów działania 

społecznego 

model działań praktycznych nastawionych na wykonywanie zadań 

Lishman J.: Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej 

projekt socjalny jako rodzaj metodycznego działania w obszarze pracy 

socjalnej 

3. Kantowicz E.: Teoretyczny kontekst projektu socjalnego i próby jego 

zastosowań. W: Praca socjalna 4/2000 

Konstrukcja i realizacja autorskiego projektu 

Ewaluacja autorskich projektów socjalnych 

4. 24 

2 

2 

2 


Konstrukcja i realizacja projektu socjalnego dla wybranej grupy klienckiej 

4 

Literatura: 


89

ü Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze (red.) 

Marynowicz-Hetka E., Piekarski J., Urbanaik-Zając 

ü Czasopismo: Praca Socjalna 

ü Kawula St.: Człowiek w relacjach socjopedagogicznych, Toruń 2004 

ü Marynowicz-Hetka E., Piekarski J.: Wokół problemów działania społecznego 

ü Lishman J.: Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej 

90

11. SYLABUSY STUDIÓW NIESTACJONARNYCH 

12. PRZEDMOTY PODSTAWOWE 




Filozofia 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykład 

15 

I 

Niestacjonarne 

I stopień 




Założenia i cele zajęć: przedstawienie problemow filozofii współczesnej 

Metody dydaktyczne: wykład i dyskusja 

Tematyka zajęć: filozofia współczesna 


Wprowadzenie 1 

Podstawy logiki 2 

Podstawy filozofii języka 4 

Zagadnienie umysłu i ciała 4 

Znaczenie slow 4 


4 Literatura 


Frege Gottlob, Pisma semantyczne; 

Nagel Thomas, Co to wszystko znaczy?; 

Putnam Hilary, Znaczenie i referencja; 

Zeglen Urszula, Filozofia umyslu 


Chalmers David, Swiadomy umysl; 

Kripke Saul, Wittgenstein o regulach i prywatnym jezyku 

91



Filozofia 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I 

Niestacjonarny I ° 




Założenia i cele zajęć: rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia. 

Metody dydaktyczne: dyskusja nad wcześniej przeczytanym tekstem. 

Tematyka zajęć: współczesne problemy filozoficzne 


Wprowadzenie 

Literatura do zajęć 

Sceptycyzm 

Nagel, Co to wszystko znaczy?; Kartezjusz, Rozprawa o metodzie 

Inne umysly 


Zagadnienie umyslu i ciala 

Nagel, Jak to jest byc nietoperzem? Kripke, Nazywanie i koniecznosc 

Znaczenie slow 


Wolna wola 


Dobro i zlo 

Nagel, Co to wszystko znaczy; Holowka, Etyka w dzialaniu 

Spawiedliwosc 

Nagel, Co to wszystko znaczy?; Holowka, Etyka w dzialaniu 

Smierc 


Sens zycia 


1 

2 

1 

2 

2 

2 

2 

1 

1 

1 

92

Forma i warunki zaliczenia: referat na ćwiczeniach, aktywnosc w dyskusji 

4 Literatura: 

Holowka Jacek, Etyka w dzialaniu 

Kartezjusz, Rozprawa o metodzie 

Kripke Saul, Nazywanie i koniecznosc 

Nagel Thomas, Co to wszystko znaczy? 

Nagel Thomas, Jak to jest byc nietoperzem? 

Wojtysiak Jacek, Filozofia i zycie 

93



ETYKA 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

WYKŁADY 

15 

II 

2 

NIESTACJONARNY 

Prowadzący: dr Krzysztof Saja 

Nazwa jednostki: INSTYTUT PEDAGOGIKI 






Zagrożenia etyki; subiektywizm, relatywizm, amoralizm 

2 

O etyce 

1 

Równość i jej implikacje 

1 

Uprawnienia moralne 

1 

Pornografia 

1 

Prostytucja 

1 

Aborcja 

1 

Samobójstwo i Eutanazja 

1 

Odpowiedzialność zbiorowa 

1 

Słaba wola 

1 

Kara 

1 

Bogaci i biedni 

1 

Nieposłuszeństwo obywatelskie 

1 

Obowiązki polityczne 

1 


4 Literatura 


Peter Singer, Etyka praktyczna, Książka i Wiedza, Warszawa 2003. 

Peter Singer, Przewodnik po etyce, Książka i Wiedza, Warszawa 1998. 

94

Simon Blackburn, Sens dobra, Wprowadzenie do etyki, tłum. T.Chawziuk, Dom Wydawniczy Rebis, 

Poznań 2002 

W.Tyburski, A.Wachowiak, R.Wiśniewski, Historia filozofii i wtyki do współczesności. Źródła i 

komentarze, Dom Organizatora, Toruń 2002 

Peter Vardy, Paul Grosch, Etyka, tłum. J. Łoziński, Zysk i S-Ka, Poznań 1995. 

Alasdair MacIntyre, Krótka historia etyki, tłum. A. Chmielewski, PWN, Warszawa 2002. 

Vernon Bourke, Historia etyki, tłum. A.Białek, Wyd. Krupski i S-ka, 1994. 

F.Ricken, Etyka ogólna, tłum. P.Domański, Kęty 2001. 

Jacek Hołówka, Etyka w działaniu, Prószyński i Spółka, Warszawa 2001 

95




Socjologia wychowania 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykład 

15 

1 

3 

niestacjonarne 

Prowadzący: dr Anna Królikowska 



Założenia i cele zajęć: wprowadzenie w zagadnienia socjologii wychowania, ukazanie zagadnień z różnych 

perspektyw socjologicznych. 




Socjologia wychowania jako subdyscyplina socjologii. Podstawowe pojęcia 

socjologii wychowania. Socjalizacja a wychowanie. 

Różne sposoby rozumienia środowiska. Problem: środowisko a predyspozycje 

wrodzone. Środowisko wychowawcze 

Fazy i mechanizmy socjalizacji 1 

Teorie socjalizacji 2 

Strukturalne zróżnicowanie warunków socjalizacji. Cechy 

makrostruktury jako czynniki różnicujące 

Rodzina jako podstawowa agenda socjalizacji. Perspektywa diachronicznej i 

synchronicznej zmienności 

Rodzina jako instytucja. Problemy z funkcją reprodukcyjną rodzin. Kryzys i 

deinstytucjonalizacja rodziny? 

Dziecko wobec mediów. Media jako agenda socjalizacji 1 

Szkoła jako struktura instytucjonalna 1 

System oświaty a mobilność społeczna 1 

Rola i rodzaje kontroli społecznej 1 

Dewiacje społeczne, teorie i praktyka 1 

Wybrane teorie młodzieży; wartości i kondycja współczesnej młodzieży 1 

2 

1 

1 

1 

1 


Podstawą zaliczenia przedmiotu jest 1) uczestniczenie w ćwiczeniach (z jedną dopuszczalną 

nieusprawiedliwioną nieobecnością) będące podstawą dopuszczenia do 2) egzaminu ustnego 

Literatura: 

Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa 2005 

Bourdieu P., Passeron J.-C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006 

Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków (fragmenty) 

Filipiak M., Socjologia kultury. Zarys zagadnień, Lublin 2000 

Gauchet M., Nowy wiek osobowości. Próba psychologii współczesnej, „Res Publica Nowa”, grudzień 2002 

96

Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2002 

Giddens A., Socjologia, Warszawa 2005, r. 5, 7, 8 

Giza-Poleszczuk A., Rodzina i system społeczny, w: M. Marody, Wymiary życia społecznego. Polska na 

przełomie XX i XXI wieku, Wyd. Scholar, Warszawa 2007, s. 290-314 

Grabowska M., Młodzież – poza polityką i demokracją, „Kultura i Społeczeństwo”, 1998, nr 1 

Griese H., Socjologiczne teorie młodzieży, Kraków 1996 

Hirszowicz M., Neyman E., Zbędni, biedni, niebezpieczni, „Kultura i Społeczeństwo” 2000 nr1. 

Hurrelmann K., Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii socjalizacji, Poznań 1994; 

Jakubowska B., Tradycyjny i nowoczesny wymiar szkolnictwa wiejskiego, „Przegląd Humanistyczny” 2003, nr 4, 

s. 45-54 

Koseła K., Pokolenie okresu transformacji, „Przegląd Powszechny”, 1996 nr 2 

Kukołowicz T., Sytuacja wychowawcza w nowych kategoriach rodzin w okresie transformacji ustrojowej, w: M. 

Ziemska (red.) Rodzina współczesna, Warszawa 2005 

Kwieciński Z., Bezbronni. Odpad szkolny na wsi, Toruń 2002 

Kwieciński Z., Wykluczanie, Toruń 2002 

Kwieciński Z., Wyrównywanie szans edukacyjnych główne strategie, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 

2003, nr 1, s. 3-7 

Łaciak B., Świat społeczny dziecka, Warszawa 1998 

Machaj I., (red.), Małe struktury społeczne, 1999 Lublin 

Mariański J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością, Lublin 1995 

Marody M., Technologie intelektu, Warszawa 1987 

Mead G. H., Umysł, osobowość i społeczeństwo, Warszawa 1975 

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Warszawa 1978 

Meighan R., Socjologia edukacji, Toruń 1993 

Mielicka H., Socjologia wychowania. Wybór tekstów, Kielce 2000 

Mikiewicz P., Oblicza szkoły - od czego zależy wpływ edukacji na społeczny los człowieka, „Kultura i 

Społeczeństwo” 2003 nr 4 

Modrzewski J., Miasto jako środowisko socjalizacji młodzieży studiującej, „Dydaktyka Szkoły Wyższej” nr 3, 

1987 

Pawlak R., Wyrównywanie szans edukacyjnych a polska reforma edukacji, „Kultura i Edukacja”, 2005, nr 1, s. 

58-71 

Przecławska A., Rowicki L., Młodzi Polacy u progu nadchodzącego wieku, Warszawa 1997 

Sawisz A., System oświaty jako system przemocy symbolicznej w koncepcji Pierre Bourdieu, „Studia 

Socjologiczne” 1978 nr 2, s. 241-262 

Siemaszko A., Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa 1993 

Socha R., Dzieci pegeerów, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2000 nr 10, s. 32-38 

Smolińska-Theiss B., Dzieciństwo w Polsce, „Kwartalnik pedagogiczny”, 2000, nr 3-4; 

Szawiel T. (red.), Pokolenie JPII. Przeszłość i przyszłość zjawiska religijnego, Warszawa 2008 

Szczęsny W., Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki, Warszawa 2003; 

Świda-Ziemba H., Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, Warszawa 1998 

Tillman K.-J., Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, Warszawa 1996 

Turner J., Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Poznań 1998 

Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1993 

Tyluś U., Kariera zawodowa uczniów wiejskich szkół podstawowych, „Nowa Szkoła” 2003, nr 2. 

Urban B. (red.), Społeczne konteksty zaburzeń w zachowaniu, Kraków 2001 

Waloszek D., Zreformowana edukacja a szanse życiowe dzieci ze środowiska wsi popegeerowskiej, „Edukacja”, 

2002 nr 2, s. 72-81 

Waloszek D., Edukacja dzieci na wsi : studium możliwości, „Pedagogika Społeczna”, 2005, nr 1. 

Wincławski W., Typowe środowiska wychowawcze współczesnej Polski, Warszawa 1976. 

Wrong D., Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej, w: E. Mokrzycki (red.), Kryzys i 

schizma, Warszawa 1984 

97


Nr kodu przedmiotu Nazwa przedmiotu: Psychologia Ogólna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykłady 

15 

I 

3 

niestacjonarne*lic 




Założenia i cele zajęć: Cel kształcenia: zaznajomienie z podstawowymi problemami psychologii jako dziedziny 

badań i praktycznego działania, uświadamianie znaczenia typów wiedzy w porównaniu z wiedzą potoczną oraz 

prezentacja podstawowych zagadnień obszarów zainteresowań psychologii, kluczowych zagadnień wiedzy 

podstawowej oraz jej subdyscyplin naukowych oraz stosowanych; zróżnicowania badań i praktycznego 

działania, przedstawienie terminologii, pojęć i koncepcji w kontekście rozwiązywania problemów 

psychologicznych człowieka, miejsca w świecie naturalnym, materialnym i społeczno kulturowym, 

Metody nauczania: wykłady wzbogacone o elementy audiowizualne 


Godzin 

1. Psychologia, jako nauka o człowieku, geneza zachowania (interakcja struktury 

biologicznej podmiotowej, środowiska i czasu) 

2. Metody badania (eksperymentalne i w naturalnym środowisku) poznawania 

(obiektywne i subiektywne), testy, wnioskowanie statystyczne, 

3 Związek psychiki z ciałem i OUN - biologiczne mechanizmy, OUN a funkcje psychiczne, 

system endokrynny i odpornościowy, psychoimmunologia 

4 Psychologiczne koncepcje człowieka (behawiorystyczne, psychoanalityczne, 

poznawcze, humanistyczne, społeczno-kulturowe, socjobiologiczne, 

postmodernistyczne) 

5 Poznawcze regulatory zachowań, Świadomość, spostrzeganie, pamięć, uczenie, 

myślenie, (twórcze), style poznawcze 

6 Różnice indywidualne, temperament, osobowość 

Procesy dynamizujące zachowania: emocje, motywy, zadania, 

7 Społeczne(interakcje, wpływ społeczny, komunikowanie) i rozwojowe (okresy 

sensytywne, kryzysy w rozwoju procesów) determinanty zachowania 

8 Psychologia i psycholog profesjonalista (badania, diagnoza, pomoc, efektywność i 

etyczność działań) 

RAZEM 15 godzin 

Forma zaliczenia: egzamin testowy na podstawie wykładów i literatury 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

1 

98

Nr kodu przedmiotu Psychologia Ogólna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Cwiczenia 

15 

I 

4 

Niestacjonarne*lic 




Zostaną ustalone terminy na zajęciach krótkie sprawdziany (15 minut). 

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest aktywne uczestnictwo na wszystkich zajęciach (zgodnie z regulaminem 

studiów) oraz pozytywne zaliczenie sprawdzianów w ciągu tygodnia od podania wyników. 


Godzin 

1. Organizacyjne 1 

2. Procesy poznawcze spostrzeganie i uwaga (wrażenia zmysłowe, wyodrębnianie cech, 

synteza percepcyjna, kategoryzacja, czynności automatyczne i kontrolowane, funkcje 

uwagi, selektywna, podzielna). Wyobrażenia a inne procesy psychiczne. 

3 Uczenie się (warunkowanie klasyczne i instrumentalne, uczenie wykraczające poza 

warunkowanie, strategie poznawcze, wiedza, kontrola, efekty uczenia się). Aprobata 

a działanie, wzmocnienie a uczenie, styl poznawczy uczenia i myślenia, giętkość a 

efektywność uczenia 

4 Pamięć jako zdolność i proces, rodzaje pamięci, przetwarzanie informacji, strategie 

pamięciowe i metapamięć (zapamiętywanie sylab, słów, krzywa pamięci) badania 

pamięci, 

5 Myślenie, (definicja, poznawcze koncepcje inteligencji. Skojarzenia, pojęcia, umysł a 

język myśli 

6 Rozwiązywanie problemów. Inteligencja) i twórczość (pojęcie, struktura procesu 

twórczego a cechy indywidualne). plastyczność –wpływ nastawienia na rozwiązywanie 

problemów, 

7 Emocje (powstawanie, stany emocjonalne, ekspresja emocji podstawowych i 

pochodnych, wpływ na inne procesy psychiczne, regulacja automatyczna i 

podmiotowa, strategie poprawiania nastroju). natura emocji a świadomość 

8 Motywacja (procesy u podłoża wpływ na zachowanie, mechanizmy i typy motywacji, 

przywracanie równowagi, konflikt; inni ludzie w motywacji) Konstruowanie 

przyszłości, 

Literatura 

Obowiązkowa: 

Mietzel G. (1999) Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk, GWP 

uzupełniająca 

Kozielecki J (1998). Koncepcje psychologiczne człowieka Warszawa: Wydawnictwo „Żak” 

Strelau j (red.) (2000) Psychologia. Podręcznik akademicki, t.2 Psychologia ogólna. Gdańskie Wydawnictwo 

Psychologiczne. Gdańsk 

Aronson. Ph. (wydanie jakiekolwiek) Psychologia i życie. PWN Warszawa, 

wybrane artykuły dostępne u prowadzącego 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

99

Nr kodu przedmiotu Psychologia społeczna 


Wykłady 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 

Punkty ECTS- 

3 

Tryb studiów 

Niestacjonarne*lic 




Założenia i cele zajęć: zapoznanie słuchaczy z obszarami pojęciowymi, prawami i teoriami psychologii 

społecznej; ukazanie interakcji społecznych w różnych układach naturalnych i formalnych; podkreślenie 

relacji funkcjonalnych między jednostką a grupą. 

Metody dydaktyczne: wykład z elementami aktywizującymi słuchaczy. 



Wprowadzenie w problematykę przedmiotu. Przedstawienie rozwoju 

psychologii społecznej. Przedmiot psychologii społecznej. Psychologia 

społeczna a inne nauki. 

Metody badań. Sposoby wyjaśniania istoty wpływu społecznego. 2 

Grupy – pojęcie, struktura . 2 

Informacja a przebieg procesów społecznych. 2 

Kontakty interpersonalne i więzi społeczne. 2 

Funkcjonowanie człowieka w grupie społecznej. . 2 

Procesy grupowe. 2 

Komunikacja między ludźmi. Komunikacja Autoprezentacja. 2 

RAZEM 15 

2 


4 Literatura 


· Aronson E., i inni, Psychologia społeczna. Serce i umysł. Zysk i s-ka. 

· Aronson E. Psychologia społeczna. 

· Doliński D., Techniki wpływu społecznego. Scholar, Warszawa 2005. 

· Wosińska W., Psychologia życia społecznego. GWP, Gdańsk 2004. 

· Strelau J. (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3 GWP, Gdańsk 2000. 


· Aronson E., Człowiek istota społeczna. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa 1995. 

· Haetley P., Komunikacja w grupie. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 2000. 

· Leary M., Wywieranie wrażenia na innych. GWP, Gdańsk 2000. 

· Macrea C.N., i inni, (red.). Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. GWP, Gdańsk 1999. 

· Olster C.K. Grypy. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Warszawa. 2000. 

· Steward J., Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi. Wydawnictwo Naukowe PWN. 

Warszawa, 2002 

100



Psychologia społeczna 


ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

IV 


3 

Tryb studiów 





Założenia i cele zajęć: ukazanie związków jednostki z jej otoczeniem i wzajemnego wpływu jaki na siebie 

wywierają. Ukazanie w jaki sposób można wykorzystać wiedzę teoretyczną w różnych dziedzinach 

praktyki społecznej. 

Metody dydaktyczne: konwersatorium z elementami ćwiczeń, zajęcia warsztatowe, prezentacje w 

podgrupach 



Uprzedzenia i stereotypy 

Macrae C.N., Stangor Ch., Hewstone M.(red.) Stereotypy i uprzedzenia. 

Najnowsze ujęcie. GWP. Gdańsk 1999. 

Rodzaje komunikacji: komunikacja niewerbalna i werbalna 

Wosińska W. Psychologia życia społecznego. GWP. Gdańsk 20004 

Postawy – struktura, geneza, zmiana postaw 

Aronson E. i in. Psychologia społeczna Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 2006 

Zachowania asertywne i nieasertywne 

Król-Fijewska M. Trening asertywności Instytut Psychologii Zdrowia i 

Trzeźwości. Warszaawa 1993. 

Działanie w grupie. Przywództwo i rywalizacja w grupie 

Aronson >, i in Psychologia społeczna. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 2006 

2 

2 

2 

2 

2 

Razem 

10 godz. 

Forma i warunki zaliczenia: aktywność słuchaczy na zajęciach i pozytywne zaliczenie przez studentów 

pisemnego kolokwium 

4 Literatura: 


· taka sama jak na wykładach z psychologii społecznej 

101





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykład 

15 

I 

4 


Prowadzący: dr hab. Barbara Kromolicka prof. US 




6. Poznanie przedmiotu i zakresu zainteresowań pedagogiki społecznej. 

7. Uświadomienie społecznego charakteru procesów wychowawczych. 

8. Opanowanie umiejętności interpretacji zjawisk społecznych dotyczących poza dydaktycznych 

procesów uspołecznienia wychowanków i ludzi dorosłych. 

9. Poznanie czynników stymulujących procesy wychowawcze w środowisku oraz tendencji ich przemian. 

10. Rozbudzenie wrażliwości społecznej 

Metody dydaktyczne: wykład konwersatoryjny 



Geneza i rozwój pedagogiki społecznej. 

Środowiska wychowawcze w perspektywie pedagogiki społecznej 

· Środowisko biologiczne, społeczne, kulturowe i duchowe 

· Swoistość środowiska lokalnego 

· Struktura i przemiany środowiska, 

· Kryteria postrzegania środowiska lokalnego 

· Istota więzi w środowisku lokalnym 

Siły społeczne w środowisku lokalnym 

· Aktywność społeczna Polaków 

· Uwarunkowania aktywizacji społeczności lokalnej 

1 

2 

2 

Wsparcie społeczne jako kategoria pedagogiczna 

· Istota i płaszczyzny wsparcia 

· Rozwój spirali życzliwości. 

Rodzina w systemie współczesnego sytemu opieki 

· Kierunki przeobrażeń współczesnej rodziny 

· Cechy rodziny mocnej 

· Odpowiedzialność rodzicielska 

Kultura socjalna społeczeństwa 

· Etos opiekuńczy 

· Normatywność działań socjalnych w społeczeństwie 

Wolontariat w sferze kultury socjalnej 

· Istota działania społecznego 

· Cechy wolontariatu 

Pedagogika społeczna w służbie człowiekowi 

· Idea i społeczne znaczenie opieki hospicyjnej 

· Bezdomność jako zjawisko i obszar działania społecznego 

2 

2 

2 

2 

2 


Egzamin sesja zimowa 

4 Literatura obowiązkowa: 

102

Michaele Weber., Pedagogika społeczna, Gdańsk 2008 

Andrzej Radziewicz Winnicki, Pedagogika społeczna, Warszawa 2008 

Jacek Piekarski., U podstaw pedagogiki społecznej, Łódź 2007 

Ewa. Marynowicz-Hetka., Pedagogika społeczna T 1. T..2. PWN Warszawa 2006 , 2007 

Barbara Kromolicka, Andrzej Radziewicz Winnicki., Pedagogika społeczna w Polsce po 1989 r. Katowice 2007 

Mariusz Cichosz., Polska pedagogika społeczna w latach 1945-2003 cz 1, cz. 2 Bydgoszcz 2004 

Danuta Urbaniak –Zając, Pedagogika społeczna w Niemczech. Stanowiska teoretyczne i problemy praktyki. 

Łódź 2003 

Stanisław Kawula., Pedagogika społeczna. Dokonania, teraźniejszość, przyszłość. Toruń 2002 


Frąckowiak T , Pedagogika Nadziei, Poznań 2007 

Radziewicz –Winnicki A., Społeczeństwo w trakcie zmiany. GWP, Gdańsk 2004 

Lepalczyk I,Pilch T., Pedagogika społeczna, Warszawa 1995 

Kromolicka B (red)., Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych. Toruń 2005 

Kromolicka B., Wolontariusz w służbie człowiekowi umierającemu. Szczecin 2000 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I 

4 

stacjonarne 

I st. 



Nazwa kierunku: PRACA SOCJLANA 


Rozszerzenie wiedzy dotyczącej współczesnego wymiaru pedagogiki społecznej. 

Przekazanie wiadomości na temat podstawowych środowisk wychowawczych i ich wpływu na rozwój 

człowieka. 

Kształtowanie postaw prospołecznych studentów. 

Metody dydaktyczne: Metody aktywizujące 



1. 

2. 

Wprowadzenie do pedagogiki społecznej. 

- 

Helena Radlińska jako twórczyni polskiej pedagogiki społecznej. 

1 

2 

103

3. 

4. 

5. 

6. 

W. Theiss, Radlińska, Warszawa 1997 

Helena Radlińska – portret pedagoga (rozprawy, wspomnienia, materiały), Acta 

Universitas Lodziensis, Folia Paedagogica et Psychologica 34, 1994 

Pedagogika społeczna, Podręcznik Akademicki 2, praca zb. pod red. E. 

Marynowicz-Hetka, Warszawa 2007 

Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, pr. Zb. 

pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, E. Cyrańskiej, Łódź 1998 

I. Lepalczyk, Helena Radlińska – życie i twórczość, Toruń 2001 

Współczesny wymiar pedagogiki społecznej. 

Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze, praca 

zb. pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, D. Urbaniak-Zając, 

Katowice 1998; 

A. Przecławska, Pedagogika społeczna – tradycyjne odniesienie i współczesne 

wyzwania, w: Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka, Stan i 

perspektywy, pr. Zb. pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, E. 

Cyrańskiej, Łódź 1998; 

S. Kawula, Pedagogika społeczna wobec wyzwań współczesności, w: Pedagogika 

społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, pr. Zb. pod red. E. 

Marynowicz-Hetka, J. Piekarskiego, E. Cyrańskiej, Łódź 1998; 

A. Przecławska, W. Theiss, Pedagogika społeczna dyskusji ciąg dalszy, 

„Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 1994, vol. 24, Nr 8 

Rodzina jako podstawowy komponent środowiska wychowawczego. 

S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke, Pedagogika rodziny, Toruń 2005; 

A. Kwak, Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Warszawa 2005; 

Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną, Poznań 1991; 

Z. Tyszka, Rodzina w świecie współczesnym – jej znaczenie dla jednostki i 

społeczeństwa, w: Pedagogika społęczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, 

praca zb. pod red. T. Pilcha, I. Lepalczyk, Warszawa 1995; 

Z. Dąbrowska-Caban, Rodzina polska u progu XXI wieku, „Problemy Rodziny”, 

1999, vol. 39, nr 4. 

Problematyka pedagogicznego wspomagania rodziny. 

M. Dziemianowicz, Szanse i zagrożenia procesów wychowania w rodzinie, 

„Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 2001, vol. 41, nr 7.; 

T. Rostowska, Co zagraża podstawowym funkcjom rodziny w Polsce?, „Problemy 

Rodziny”, 2000, vol. 40, nr 5; 

W. Danilewicz, J. Izdebska, B. Krzesińska-Żach, Pomoc dziecku i rodzinie w 

środowisku lokalnym, Białystok 1995; 

E. Marynowicz-Hetka, Rodzina i instytucje socjalno-wychowawcze, Łódź 1991. 

Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze. 

J. Szmagalski, Przewodzenie małym grupom. Działanie grupowe, Warszawa 

1998; 

B. Misztal, Grupy rówieśnicze młodzieży, Wrocław 1974 ; 

E. Wysocka, Oblicza współczesnej młodzieży: cechy, dążenia, zagrożenia i 

problemy, „Pedagogika Społeczna”, 2001, nr 1; 

A. Przecławska, L. Rowicki, Młodzi Polacy u progu nadchodzącego wieku, 


T. Pilch, Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze, w: Pedagogika 

społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, praca zb. pod red. T. Pilcha, 

I. Lepalczyk, Warszawa 1995 

2 

2 

2 

2 

7. Pedagogika społeczna wobec zagrożeń rozwoju człowieka marginalizacją. 2 

104

8. 

Marginalizacja w problematyce pedagogiki społecznej i praktyce pracy 

socjalnej, praca zb. pod red. K. Marzec-Holki, Bydgoszcz 2005; 

A. Radziewicz-Winnicki, Społeczeństwo w trakcie zmiany, Gdańsk 2005; 

T. Pilch, Pedagogika społeczna wobec procesu marginalizacji, „Pedagogika 

Społeczna”, 2001, nr 1; 

J. Surzykiewicz, Człowiek w sytuacjach kryzysowych w aspekcie zadań i granic 

pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, „Problemy Opiekuńczo- 

Wychowawcze”, 2003, vol. 43, nr 4 

Diagnoza społeczna i jej zastosowanie w pedagogice społecznej. 

E.A. Mazurkiewicz, Diagnostyka w pedagogice społecznej, w: Pedagogika 

społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, praca zb. pod red. T. Pilcha, 

I. Lepalczyk, Warszawa 1995; 

S. Ziemski, Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973; 

Elementy diagnostyki pedagogicznej, praca zb. pod red. I. Lepalczyk, J. 

Bandury, Warszawa 1987; 

Między praktyką a teorią wychowania, praca zb. pod red. T. Dąbrowskiej, B. 

Wojciechowskiej-Charlak, Lublin 1996 

2 


Obecność na planowanych zajęciach. 

Aktywne uczestnictwo w zajęciach. 

Wykazanie się podstawami wiedzy z wymienionych w programie zagadnień. 

4 Literatura 


· Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, praca zbiorowa pod red. T. Pilcha, I. 

Lepalczyk, Warszawa 1995 

· Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki 1 i 2, praca zbiorowa pod red. E. Marynowicz-Hetka, 

Warszawa 2006, 2007. 

· Pedagogika społeczna: dokonania – aktualność, perspektywy, praca zbiorowa pod redakcją S. 

Kawuli, Toruń 2001 

· Pedagogika społeczna – kręgi poszukiwań, praca zbiorowa pod red. A. Przecławskiej, Warszawa 

1996 

· Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, praca zbiorowa pod red. D. Lalak, T. 

Pilcha, Warszawa 1999 

105





wykład 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 






podstawowych zagadnień teoretycznych pedagogiki specjalnej oraz z praktyki kształcenia i wychowania osób 

ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Student jest wyposażony w wiedzę z zakresu dziedzin szczegółowych 

pedagogiki specjalnej, czynników etiologicznych powodujących różnego rodzaju niepełnosprawności, ich 

klasyfikacji, stopnia nasilenia, odmienności rozwojowych, specyfiki kształcenia i problemów opiekuńczowychowawczych 

oraz stosowanych alternatywnych metod rehabilitacyjnych i porozumiewania się. Jest 

zorientowany w problemach edukacji, integracji i normalizacji osób niepełnosprawnych. 

Metody dydaktyczne: wykład, pokaz (prezentacja PowerPoint), pokaz (film) 



Pojęcie uszkodzenia, niepełnosprawności i upośledzenia w kontekście definicji 

16. 

zdrowia. 

Przedmiot, zakres, cele i zadania pedagogiki specjalnej. Terminologia pedagogiki 

17. 

specjalnej. 

Problematyka pedagogiki specjalnej w aspekcie historycznym. Współczesne 

18. 

tendencje rozwojowe pedagogiki specjalnej. 

19. Działy szczegółowe pedagogiki specjalnej. 1 

20. 

Podstawy teoretyczne wychowania i kształcenia specjalnego – kierunki i zasady 

(rewalidacja, ortodydaktyka, metodyka oddziaływań interwencyjnych). 

21. Diagnoza i orzecznictwo w zakresie kształcenia specjalnego. 1 

Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki. Etiologia i rodzaje uszkodzeń narządu 

22. 

słuchu. Metody badania słuchu fizycznego. 

(c.d.) Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki. Etiologia i rodzaje uszkodzeń 

23. 

narządu słuchu. Metody badania słuchu fizycznego.. 

Wybrane zagadnienia z tyflopedagogiki. Etiologia i rodzaje wad wzroku. Rozwój, 

24. 

wychowanie i nauczanie osób z uszkodzonym narządem wzroku. 

Wybrane zagadnienie z pedagogiki leczniczej. Choroby przewlekłe i ich wpływ na 

25. 

rozwój psychofizyczny dziecka. 

Wybrane problemy osób z nieprawidłowościami narządu ruchu (klasyfikacja 

26. nieprawidłowości narządu ruchu, rozwój, wychowanie i nauczanie dzieci 

niepełnosprawnych ruchowo). 

Wybrane zagadnienia z pedagogiki osób z trudnościami w uczeniu się. Dysleksja, 

27. 

dysgrafia i dysortografia – wybrane elementy diagnozy pedagogicznej. 

28. Wybrane zagadnienia z pedagogiki resocjalizacyjnej. 1 

29. Wybrane zagadnienia z pedagogiki osób niepełnosprawnych intelektualnie. 1 

30. Problemy edukacji, integracji i normalizacji osób niepełnosprawnych. 1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

4 Literatura 


106

7. Cytowska B., Winczura B. (red.): Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka. 

Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2006. 




11. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – aktualne osiągnięcia i wyzwania. Szczecin, 2005, Wyd. 

OFICYNA IN PLUS. 

12. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość. II. Szczecin, 2007, Wyd. Print 

Group. 


5. Doroszewska J.: Pedagogika specjalna (T. I, II), Warszawa, 1981, Zakład Narodowy im. 

Ossolińskich. 

6. Błeszyński J. (red.).: Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Oficyna Wydawnicza 

Impuls, 2006. 


8. Żółkowska T.: Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną 

(uwarunkowania i obszary), Szczecin, 2004, Wyd. OFICYNA IN PLUS. 

Forma i warunki zaliczenia: uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń, egzamin 





ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 



Nazwa jednostki: Katedra Pedagogiki Specjalnej Instytut Pedagogiki 



podstawowych zagadnień teoretycznych pedagogiki specjalnej oraz z praktyki kształcenia i wychowania osób 

ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Student jest wyposażony w wiedzę z zakresu dziedzin szczegółowych 

pedagogiki specjalnej, czynników etiologicznych powodujących różnego rodzaju niepełnosprawności, ich 

klasyfikacji, stopnia nasilenia, odmienności rozwojowych, specyfiki kształcenia i problemów opiekuńczowychowawczych 

oraz stosowanych alternatywnych metod rehabilitacyjnych i porozumiewania się. Jest 

zorientowany w problemach edukacji, integracji i normalizacji osób niepełnosprawnych. 

Metody dydaktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, dyskusja dydaktyczna, pokaz 


107


Zajęcia organizacyjne. Omówienie zasad zaliczenia ćwiczeń i egzaminu. 

Wprowadzenie w problematykę pedagogiki specjalnej. Zapoznanie z literaturą 

przedmiotu. 


Pojęcie normy i odchylenia od normy, zdrowia, choroby, sprawności i 

niepełnosprawności. Stosunek do osób niepełnosprawnych – rys historyczny. 





Maria Grzegorzewska – sylwetka. Zastosowanie i wartości rewalidacyjne metody 

ośrodków pracy M. Grzegorzewskiej. Metoda ośrodków zainteresowań Owidiusza 

Decrolyeg’o. 


Zasady pracy pedagogicznej z osobami niepełnosprawnymi (ortodydaktyka, 

rewalidacja, rehabilitacja). Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 


1 

1 

1 

1 

1 

Klasyfikacje działów szczegółowych pedagogiki specjalnej. 


Znaczenie wczesnej diagnozy w rehabilitacji osób z uszkodzonym narządem 

słuchu. Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu w placówce masowej. 


Alternatywne metody komunikowania się niesłyszących. Zastosowanie i 

działanie aparatów słuchowych i implantów ślimakowych. Zasady 

porozumiewania się z osobami z uszkodzonym narządem słuchu. 


Porozumiewanie się osób z uszkodzonym narządem wzroku (alfabet Brail’a). 

Sprzęt rehabilitacyjny wspomagający funkcjonowanie i nauczanie osób 

niewidomych. 


Odmienność somatyczna. Problemy opiekuńczo-wychowawcze rodziców dzieci 

przewlekle chorych. Problemy leczenia, hospitalizacji i rehabilitacji dzieci 

przewlekle chorych. Dziecko i rodzina w obliczu choroby terminalnej – 

dziecięce hospicja 


Charakterystyka wybranych metod stosowanych w rehabilitacji dzieci 

niepełnosprawnych ruchowo. 


Zajęcia wyrównawcze i kompensacyjno-rewalidacyjne w przedszkolu i w szkole. 

Dziecko z ADHD. 


Pojęcie niedostosowania społecznego. Cele wychowania resocjalizującego. 

Problem opieki nad osobami społecznie niedostosowanymi. 


Charakterystyka osób z różnymi stopniami niepełnosprawności intelektualnej. 

Autyzm wczesnodziecięcy. 


Wychowanie i nauczanie osób niepełnosprawnych intelektualnie. Wybrane 

metody terapeutyczne i alternatywne metody komunikowania się osób 

niepełnosprawnych intelektualnie. 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

108


Forma i warunki zaliczenia: obecność i aktywność na ćwiczeniach, przygotowanie pracy z wybranego działu 

szczegółowego pedagogiki specjalnej. 

4 Literatura 


7. Cytowska B., Winczura B. (red.): Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka. Oficyna 

Wydawnicza Impuls, Kraków, 2006. 




11. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – aktualne osiągnięcia i wyzwania. Szczecin, 2005, 

12. Żółkowska T. (red.): Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość. II. Szczecin, 2007, Wyd. 


5. Doroszewska J.: Pedagogika specjalna (T. I, II), Warszawa, 1981, 

6. Błeszyński J. (red.).: Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Oficyna Wydawnicza 

Impuls, 2006. 


8. Żółkowska T.: Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną 

(uwarunkowania i obszary), Szczecin, 2004. 

109



wykład 

Liczba godzin 

15 



Semestr 

III 


3 

Tryb studiów 

niestacjonarny 




Założenia i cele zajęć: Przyswojenie podstawowych pojęć związanych z: projektowaniem, przygotowywaniem i 

realizacją badań empirycznych, analizą materiału empirycznego i konstrukcją raportu z badań. 

Metody dydaktyczne: Wykład z prezentacjami: klasyfikacji, procesów, przykładów badań 



11. Zmienne w badaniu i ich rodzaje. 2 

12. Pytania badawcze i hipotezy. 1 

13. Projektowanie badania. Typy, klasy, schematy, procedury, metody. 1 

14. Badania jakościowe oraz ilościowe. 1 

15. Zależności między zmiennymi. 1 

16. Metody i techniki zbierania danych w badaniach jakościowych i ilościowych: 2 

17. Metody analizy danych w badaniach jakościowych i ilościowych 1 

18. Elementarne pojęcia statystyczne – rozkład jego właściwości i ich miary. 2 

19. Określanie różności między zbiorowościami. 2 

20. Konstrukcja raportu z badań 2 


Obecność na zajęciach 

Egzamin 

4 Literatura 


· KONARZEWSKI K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, WSiP, Warszawa 

· PALKA St., 2006, Metodologia badania. Praktyka pedagogiczna, GWP, Gdańsk 

· ZIMNY T., 2007, Zastosowanie metod statystycznych w badaniach i diagnostyce pedagogicznej, US, 

Szczecin 


· GNITECKI J., 2006, Wstęp do ogólnej metodologii badań w naukach pedagogicznych. T1. Status 

metodologiczny nauk pedagogicznych, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 

· ŁOBOCKI J., 2003, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 

110



ćw 

Liczba godzin 

15 



Semestr Punkty ECTS 

III 

3 

Tryb studiów 





Założenia i cele zajęć: Nabycie umiejętności: projektowania, przygotowywania i realizacji prostych badań 

empirycznych, analizy materiału empirycznego i konstrukcji raportu z badań. 

Metody dydaktyczne: praca w małych grupach – projektowanie (fragmentarycznie) badań empirycznych, 

analiza przykładowego materiału empirycznego, konstrukcja raportu z badań. 



Stawianie pytań badawczych i określanie rodzaju badań, zmiennych i ich rodzaju 

KONARZEWSKI K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, WSiP, 

1. 

Warszawa 




Dobieranie stosownych metod, technik badawczych do problemów badawczych 


2. Warszawa 



Sposoby konstruowania narzędzi badawczych 


3. Warszawa 



Metody analizy jakościowej danych empirycznych (kodowanie, analiza treści, analiza 

sekwencyjna itp.) 

4. KONARZEWSKI K., 2000, Jak uprawiać badania oświatowe. Metodologia praktyczna, WSiP, 

Warszawa 


Metody analizy ilościowej danych empirycznych (metody statystyczne) 


5. Warszawa 



Określanie różności między zbiorowościami 


6. Warszawa 



Zależności między zmiennymi 


7. Warszawa 



Konstrukcja raportu z badań empirycznych – wprowadzenie, problematyka, pytania 

(hipotezy), metodologia (zmienne i narzędzia pomiaru, próbka), prezentacja i analiza 

8. wyników, wnioski. Układ graficzny i zasady cytowania literatury 


Warszawa 


Aktywne uczestniczenie w zajęciach 

Zaliczenie sprawdzianu 

1 

1 

2 

2 

4 

1 

2 

2 

111

4 Literatura: 


· GNITECKI J., 2006, Wstęp do ogólnej metodologii badań w naukach pedagogicznych. T1. Status 

metodologiczny nauk pedagogicznych, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 

· ŁOBOCKI J., 2003, Metody badań pedagogicznych, Warszawa. 

112





ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

III 


4 

Tryb studiów 



Nazwa jednostki: 

Uniwersytet Szczeciński – Wydział Humanistyczny 





zawodowej jako pracownicy socjalni podlegający przepisom Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy 

społecznej ( tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. nr. 115, -poz. 728 wraz ze zmianami wprowadzonymi z dniem 

8.10.2008 r. 


praca w grupach, analiza akt sądowych, prezentacja samodzielna studenta, sporządzanie projektów pism 

inicjujących postępowania przewidziane treścią Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji 

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o 

ochronie zdrowia psychicznego, Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i 

przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, Ustawy z 

dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. 



Temat zajęć: Ogólne wiadomości o prawie. 


- Wojciech Siuda „Elementy prawa dla ekonomistów”. Wydawnictwo: 


Temat zajęć: Prawo konstytucyjne. 


- Wojciech Siuda „Elementy prawa dla ekonomistów”. Wydawnictwo: 


- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 

r. (Dz.U.z 1997 r. nr 78.poz.483). 

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Wybór źródeł w opracowaniu 

Dariusza Dudka, Lubelskie Wydawnictwo Prawnicze, wydanie z 2001 r. 

Temat zajęć: Pomocniczość zasadą ustrojową Rzeczypospolitej Polskiej 




- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 

r. (Dz.U.z 1997 r. nr 78.poz.483) 

3 

2 

2 

Temat zajęć: Niepełnosprawność, ubezwłasnowolnienie i opieka prawna. 2 

113

6. 


- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej 

oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z 

późn. zm.). 

- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 

lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu 

niepełnosprawności ( Dz.U. z 2003 nr 139, poz.1328). 

- Tadeusz Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Wydawnictwo C.H. 

Beck, Warszawa 2003, s.268-292. 

- Kodeks rodziny i opiekuńczy, art.145-184. 



- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity 

Dz.U. z 2008 r. nr. 115, -poz. 728 wraz ze zmianami wprowadzonym z 

dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Podstawy prawne ubezwłasnowolnienia. Zadania pracowników 

pomocy społecznej w stosunku do osób spełniających warunki na wszczęcie 

postępowania o ubezwłasnowolnienie. Udział w rozprawie przez Sądem 

Okręgowym w Szczecinie jako publiczność w sprawach o ubezwłasnowolnienie. 




- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej( Tekst jednolity 


dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Piecza zastępcza jako element systemu pomocy społecznej 




- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 

r. (Dz.U.z 1997 r. nr 78.poz.483) 

- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej( tekst jednolity 


dniem 8.10.2008 r. 

2 

2 

7. 

Temat zajęć: Podstawowe wiadomości o kodeksie postępowania 

administracyjnego. 


- Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania 

administracyjnego( (tekst jednolity Dz.u. z 2000 r. nr 98 poz. 1071 

wraz ze zmianami na 21 listopada 2005 r.) art.1-163. 

2 

Forma i warunki zaliczenia: - aktywność na ćwiczeniach plus dwie prace pisemne ( jedna dotycząca 

zagadnień konstytucyjnych, a druga to projekt wywiadu przeprowadzanego przez pracownika pomocy 

społecznej na oryginalnym druku na podstawie analizy akt o ubezwłasnowolnienie, przydzielonych 

indywidualnie studentowi przez prowadzącego) 

4 Literatura: 


· „Praca socjalna wobec rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń człowieka” pod redakcją Józefy 

Brągiel i Piotra Sikory, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005 


· „Standardy Unii europejskiej w reformowaniu instytucjonalnej pomocy społecznej w Polsce” (w:) 

„Polityka społeczna wobec reform”, red. L. Frąckiewicz, A. Frąckiewicz- Wronka, Katowice 1999 

114





ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

czwarty 


4 

Tryb studiów 



Nazwa jednostki: Uniwersytet Szczeciński – Wydział Humanistyczny 





zawodowej jako pracownicy socjalni podlegający przepisom Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy 

społecznej ( tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. nr. 115, -poz. 728 wraz ze zmianami wprowadzonymi z dniem 

8.10.2008 r. 


praca w grupach, analiza akt sądowych, prezentacja samodzielna studenta, sporządzanie projektów pism 

inicjujących postępowania przewidziane treścią Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji 

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o 

ochronie zdrowia psychicznego, Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i 

przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, Ustawy z 

dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. 



Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób chorych psychicznie. 


- Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego 

(Dz. U. z 1994 r., nr 111, poz. 535). 

- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( tekst jednolity 


dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób, które zostały skazane za 

przestępstwo 


- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (tekst 

jednolity w Dz. U. 1997 r. nr 90 poz. 557 wraz ze zmianami na dzień 1 

lutego 2008 r.). 


Dz.U. z 2008 r. nr 115, poz. 728 wraz ze zmianami wprowadzonym z 

dniem 8.10.2008 r. 

4 

4 

Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób dotkniętych nałogiem 

alkoholizmu. 


- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i 

przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity w: Dz.U. z 20007 r. nr 

70, poz. 473 wraz ze zm. na dzień 10 października 2007 r. 



dniem 8.10.2008 r. 

4 

115

4. 

5. 

Temat zajęć: Rola pomocy społecznej wobec osób uprawnionych do alimentów 


- Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do 

alimentów (Dz. U. z 2007 r. nr 192, poz. wraz ze zm. na dzień 30 

września 2008 r.1378) 

- Tadeusz Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Wydawnictwo C.H. 

Beck, Warszawa 2003, s.239-266 

- Kodeks rodziny i opiekuńczy, art.128- 144 


Dz.U. z 2008 r. nr. 115, poz. 728 wraz ze zmianami wprowadzonym z 

dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Dodatki mieszkaniowe 


- Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. 

z 2001 r. nr 71, poz.734 wraz ze zmianami na dzień 27.02 2007r.) 

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie 

dodatków mieszkaniowych. Dz.U. z 2001r., nr 156, poz.1817 wraz ze 

zmianami. na dzień 18.05. 2006 r. 

4 

4 

6. 

7. 

8. 

Temat zajęć: Udział w rozprawie jako publiczność w sprawie o odwołanie 

darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. 


- Kodeks cywilny, art. 888-902 



dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Spotkanie z wychowawcą więziennym. 


- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (tekst 

jednolity w Dz. U. 1997 r. nr 90 poz. 557 wraz ze zmianami na dzień 1 

lutego 2008 r.). 



dniem 8.10.2008 r. 

Temat zajęć: Status prawny pracownika pomocy społecznej. 




dniem 8.10.2008 r. 

4 

4 

2 

Forma i warunki zaliczenia: - aktywność na ćwiczeniach plus dwie prace pisemne ( jedna dotycząca 

zagadnień konstytucyjnych, a druga to projekt wywiadu przeprowadzanego przez pracownika pomocy 

społecznej na oryginalnym druku na podstawie analizy akt o ubezwłasnowolnienie, przydzielonych 

indywidualnie studentowi przez prowadzącego) 

4 Literatura: 


· „Praca socjalna wobec rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń człowieka” pod redakcją Józefy 

Brągiel i Piotra Sikory, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005 


· „Standardy Unii europejskiej w reformowaniu instytucjonalnej pomocy społecznej w Polsce” (w:) 

„Polityka społeczna wobec reform”, red. L. Frąckiewicz, A. Frąckiewicz- Wronka, Katowice 1999 

116





ćwiczenia 

Liczba godzin 

15 

Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 






Rozumienia procesów społeczno-ekonomicznych; Rozumienie problemów związanych z organizacją i 

zarządzaniem. Umiejętność formułowania celów, planowania i oceny skuteczności i racjonalności działania. 

Metody dydaktyczne: Dyskusja w małych zespołach i w całej grupie dziekańskiej– przywoływanie praw, reguł i 

zasad oraz poszukiwanie ich egzemplifikacji; formułowanie pytań i poszukiwanie na nie odpowiedzi. 



8. 

Mikro i makro ekonomiczne podmioty gospodarowania. 



Prawa rynku – jego rodzaje i funkcjonowanie w systemach gospodarczych 

9. 



Procesy demograficzne edukacja ustawiczna i rynek pracy a wytwarzanie i podział 

PKB. Zjawisko bezrobocia i jego geneza 

10. Milewski R. (red.), 2005, Elementarne zagadnienia ekonomii, Wyd. Naukowe 

Sen A., 2002, Rozwój i wolność, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 


11. 

12. 

Gospodarowanie w przedsiębiorstwie 


Gospodarowanie w gospodarstwie domowym 


Cykl sprawnego działania i jego egzemplifikacje 


Kotarbiński T., 1974, Abecadło praktyczności, WP Warszawa 

Na czym polega racjonalność, sprawność, efektywność, skuteczność i ekonomiczność 

działania w wymiarze jednostkowym i społecznym? 

14. 

Kieżun W. 1997, Sprawne zarządzanie organizacją, SGH Warszaw 

Zimny Z. M. 1977, Racjonalność działań jednostkowych i społecznych, Katowice 

2 

2 

3 

2 

2 

2 

2 


Aktywne uczestnictwo w zajęciach, Napisanie pracy zaliczeniowej 

4 Literatura: 


Dowolne podręczniki z podstaw ekonomii oraz z podstaw zarządzania 

117



wykłady 

Liczba godzin 

15 



Semestr 

II 


3 

Tryb studiów 






Rozumienia procesów gospodarowania na poziomie Państwa, przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowego; 

Rozumienie problemów związanych z organizacją i zarządzaniem. Umiejętność formułowania celów, 

planowania i oceny skuteczności i racjonalności działania. 

Metody dydaktyczne: Wykład z prezentacjami procesów i praw ekonomicznych oraz struktury działania 



10. Prawa i teorie ekonomiczne 1 

11. 

Systemy społeczno-gospodarcze. Gospodarka centralnie planowana, gospodarka 

rynkowa. 

12. Prawa rynku – ich funkcjonowanie w systemach społeczno-gospodarczych. 2 

13. Rynek pracy i geneza zjawiska bezrobocia 2 

14. 

15. 

Państwo – jego cele i funkcje społeczne i gospodarcze, budżet i sfera świadczeń 

społecznych. 

Przedsiębiorstwo – rodzaje, majątek, wynik finansowy, koszty, produkcja, 

motywowanie pracowników. 

16. Gospodarstwo domowe- 2 

17. 

18. 

Pojęcia – organizacji i zarządzania. Prakseologiczne podstawy wiedzy o organizacji i 

zarządzaniu – pojęcie sprawnego działania. Cykl działania. 

Efektywne zarządzanie czasem, trudności w gospodarowaniu czasem. Techniki 

zarządzania czasem. 


Aktywne uczestniczenie w zajęciach, 

Napisanie pracy zaliczeniowej 

ü 4 Literatura obowiązkowa: 

Milewski R. (red.), 2005, Elementarne zagadnienia ekonomii, Wyd. Naukowe PWN Warszawa 

· Kieżun W. 1997, Sprawne zarządzanie organizacją, SGH Warszaw 

· Nosal Cz., 2001, Psychologia myślenia i działania menedżera: rozwiązywanie problemów, 

podejmowanie decyzji, kreowanie strategii. Wydaw. Arkade, Kraków 


· B. Czarny, R Rapacki, 2002, Podstawy Ekonomii, PWE Warszawa 

· Kotarbiński T., 1974, Abecadło praktyczności, WP Warszawa 

1 

2 

2 

2 

1 

118

13. PRZEDMOTY KIERUNKOWE 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykład 

30 

I i II 


I st. 



Nazwa kierunku: Praca Socjalna I 


Poznanie pojęcia pracy socjalnej i jej związku z innymi naukami społecznymi. 

Wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności kluczowe dla świadczenia usług z zakresu pracy socjalnej. 

Zapoznanie studentów ze świadczeniami pracy socjalnej w systemach opieki zdrowotnej, z osobami 

niepełnosprawnymi fizycznie, w zakresie zdrowia psychicznego i innymi. 

Przekazanie wiedzy na temat wypalenia zawodowego wśród pracowników socjalnych i sposobów 


Metody dydaktyczne: Metoda podająca: wykład 



Praca socjalna jako działalność zawodowa. Ewolucja pomocy społecznej w 

Europie i Ameryce. 

Ogólna charakterystyka pracy socjalnej. Cele pracy socjalnej w wymiarze 

międzynarodowym. 

Praca socjalna a pomoc społeczna. Główne zdania pracownika socjalnego 

według Pincusa i Minahana. 

Praca socjalna a inne dyscypliny naukowe zajmujące się pomocą człowiekowi. 2 

Umiejętności pracy socjalnej i metody pracy socjalnej. 2 

Modele (podejścia) pracy socjalnej z jednostkami. 2 

Praca nad kontaktem. Modelowanie kontaktu z klientem. Kontakt ze 

współpracownikami. 

Zbieranie informacji o kliencie i ich interpretacja. 2 

Dokumentowanie; typy dokumentów, schematyzacja – rytualizacja, retoryka, 

tłumaczenie na język dokumentarny. 

Konstruowanie i realizacja planu pomocy klientowi. 2 

Praca nad zaufaniem. Zapobieganie zaburzeniom uczuć klienta. 

Dowartościowywanie, dbanie o satysfakcję klienta. 

Samodoskonalenie i profesjonalna tożsamość. Satysfakcja zawodowa. 2 

Ku etyce pracy socjalnej. Wartości i etyka pracy socjalnej. 2 

Praca socjalna w systemach opieki zdrowotnej (m.in. praca socjalna w 

szpitalach, w domach opieki społecznej, w programach „hospicjum”). 

Wypalenie zawodowe wśród pracowników socjalnych i sposoby 



2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

119

Obecność na planowanych zajęciach. 

Kolokwium zaliczeniowe. 

Wykłady i ćwiczenia tworzą spójną całość. Głównym zadaniem wykładów jest ukierunkowanie studenta na 

samodzielną pracę naukową. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń. 

4 Literatura 


· M. Granosik, Profesjonalny wymiar pracy socjalnej, BPS, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 

2006. 

· R.A. Skidmore, M.G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej, Katowice 1998. 

· J. Szmagalski, Teoria pracy socjalnej a ideologia i polityka społeczna, Warszawa 1996. 

· S. Pawlas-Czyż (red.), Praca socjalna wobec współczesnych problemów społecznych, Toruń 2007. 

· B. DuBois i K. K. Miley, Praca socjalna. Zawód, który dodaje sił, BPS, Wydawnictwo Naukowe 

„Śląsk”, Katowice 1999. 


· E. Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna, Warszawa 2006 (rozdział 11). 

· Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2005, Tom IV. 





ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

I/II 


5 

Tryb studiów 

niestacjonarne, 

licencjackie 

Prowadzący: mgr Anna Linka 


Nazwa kierunku: Pedagogika Pracy Socjalnej i Resocjalizacyjnej 


Metody dialogowe-wykład konwersatoryjny, burza mózgów, dyskusja akademicka, dyskusja panelowa, sesja 

wątpliwości i zastrzeżeń, meta plan. 

Metody aktywizujące- metoda sytuacyjna, metoda symulacyjna, gry i zabawy dydaktyczne, metoda 

rozstrzygnięć sądowych, 


Lp. Tematyka zajęć Godz 

Główne założenia pracy socjalnej. 

1. 

Zadania, cele, funkcje pracy socjalnej, wartości, umiejętności, zadania 

pracownika socjalnego, w aspekcie aktywizacji zawodowej osób 


Rex.A. Skidmore, Milton G. Thackeray. Wprowadzenie do pracy socjalnej, 

Katowice 1998 

A. Bańka, Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy. 

Psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym, 2005 

2 

2. 

Geneza i rozwój pracy socjalnej. 

2 

120

Źródła i formy zorganizowanej pomocy drugiemu człowiekowi od starożytnej 

filantropii do powstania pracy socjalnej. 

J. Radwan – Pragłowski, K. Frysztacki Społeczne dzieje pomocy człowiekowi. Od 

filantropii do pracy socjalne, Katowice 1998 

Historia instytucji zajmujących się pracą socjalną. 

Dzieje zinstytucjonalizowanej pomocy innym od rodziny po organizacje 

pozarządowe z uwzględnieniem pomocy osobom niepełnosprawnym. 

3. J. Radwan – Pragłowski, K. Frysztacki,Społeczne dzieje pomocy… 

2 

4. 

5. 

6. 

A. Bańka Rola poradnictwa zawodowego w integracji osób niepełnosprawnych z 

rynkiem pracy w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 

czerwiec 2003, Materiały konferencyjne. Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr 


Organizacje pozarządowe i wolontariat, a społeczność lokalna. 

Rola trzeciego sektora w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Idea 

wolontariatu a praca socjalna. Rola organizacji pozarządowych w aktywizowaniu 

społeczności lokalnych. 

Małgorzata Załuska, Witold Toczyński, Organizacje pozarządowe w 

społeczeństwie obywatelskim., Katowice 1998 

Praca socjalna a różnice kulturowe. 

Praca pracownika socjalnego w środowiskach zróżnicowanych kulturowo. Praca z 

subkulturami. Kulturowy uwarunkowania postrzegania osób niepełnosprawnych. 

K. Czekaj, K. Gorlach, M. Leśniak, Labirynty współczesnego społeczeństwa., 

Katowice 1998 

E. Boczar , Metody poznawania i rozumienia osoby niepełnosprawnej w 

poradnictwie zawodowym, w: Poradnictwo zawodowe dla osób 

niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 2003, Materiały konferencyjne. Biuro 

Koordynacji Kształcenia Kadr Fundacja Współpracy, Warszawa 2003. 

C.N Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze 

ujęcie, Gdańsk, 1999 

Praca socjalna w relacji z innymi dyscyplinnami. 

Relacje pracy socjalnej z psychologią, socjologią, doradztwem i psychiatrią, ze 

szczególnym uwzględnieniem problematyki osób niepełnosprawnych. 

Rex.A. Skidmore, Milton G. ThackerayWprowadzenie do pracy socjalnej, 

Katowice 1998 

B. Ławniczak, Rola i zadania psychologa w procesie orzekania o stopniu 

niepełnosprawności, w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 - 

13 czerwiec 2003, Materiały konferencyjne. Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr 


T. Jokisz, Rola i zadania lekarza w procesie orzekania o stopniu 

niepełnosprawności, w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 - 



J. Grabowski ,Rola doradcy zawodowego w procesie orzekania 

niepełnosprawności w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 - 



2 

2 

2 

121

7. 

8. 

B. Kurkus-Rozowska, Ocena możliwości psychofizycznych osób 

niepełnosprawnych w celu ich optymalnego 

zatrudnienia. w:B. Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem 


metodyczne doradcy zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, Zespół Wydawniczy, 


Podstawowe zadania pracy socjalnej. 

Omówienie zadań pracy socjalnej na przykładzie rozwiązywania problemów 

niepełnosprawności. 

Rex.A. Skidmore, Milton G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej… 

W. Mikołajewicz, Praca socjalna jako działanie wychowawcze, Katowice 1999 

M. Misztal-Kurek Rola warsztatów terapii zajęciowej w rehabilitacji osób 

niepełnosprawnych 

w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 2003, 

Materiały konferencyjne. Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr Fundacja 

Współpracy, Warszawa 2003. 

L. Konarska-Kąpieś Wybór szkoły i zawodu 

w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 2003, 



Relacja pracy socjalnej i pomocy społecznej. 

Praca socjalna, a pomoc społeczna – konteksty, różnice, wzajemne powiązania. 

Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych jako zadanie pomocy 

społecznej i pracy socjalnej. 

T, Kazimierczyk, Marta Łuszczyńska, Wprowadzenie do Pomocy Społeczne, 

Katowice 1998 

T. Majewski, Barbara Szczepankowska, Rehabilitacja zawodowa osób 

niepełnosprawnych, w: Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem 


metodyczne doradcy zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, Zespół Wydawniczy, 


Polityka społeczna a praca socjalna. 

Społeczne, ekonomiczne i polityczne determinanty pracy socjalnej na przykładzie 

aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. 

2 

2 

9. Rajkiewicz, J. Supińska, M. Księżpolski, Polityka społeczna, Katowice 1998 

Wojciech Kreft, Rola informacji zawodowej w planowaniu kariery osób 

niepełnosprawnych, w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 - 



2 

10. 

Relacja klient – pracownik socjalny. 

Charakterystyka osób zajmujących się pomaganiem. Relacje interpersonalne w 

pracy z klientem indywidualnym i grupowym. Specyfika relacji doradca 

zawodowy – osoba niepełnosprawna 

Charles D. Garvin, Brett A. Seabury, Działania Interpersonalne w Pracy 

Socjalnej.BPS, Katowice, 1998 

C. Noworol, Narzędzia oceny zawodowej osób niepełnosprawnych, w: 

Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 -13 czerwiec 2003, 



2 

11. 

Pomoc społeczna w Unii Europejskiej 

Systemy pomocy społecznej w wybranych krajach. Aktywizacja zawodowa osób 

122 

2

12. 

13. 

14. 

15. 

niepełnosprawnych w UE. 

Grażyna Firlit-Fesnak, Małgorzata Szylko-Skoczna 

Polityka społeczna,PWN, Warszawa 2007 

Tadeusz Majewski ,Polityka Unii Europejskiej wobec zatrudnienia osób 

niepełnosprawnych, w: Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 12 - 



Specyficzne problemy osób niepełnosprawnych w aspekcie poradnictwa 

zawodowego 

Specyfika pracy doradcy zawodowego z osobami z różnymi niesprawnościami. Ich 

potrzeby, uwarunkowania, specyficzne problemy w relacji doradca – klient. 

Osoby niewidome, niesłyszące, z niepełnosprawności ą narządów ruchu, 

Stanisław Kotowski, Osoby niewidome i słabo widzące. 

w:Barbara Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem niepełnosprawności 

w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno – metodyczne doradcy 


Bogdan Szczepankowski, Osoby z uszkodzonym słuchem 




Janusz Kirenko, Osoby z niesprawnością narządu ruchu z powodu uszkodzenia 

rdzenia kręgowego 

w:Barbara Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem niepełnosprawności... 

B. Moskalewicz, Osoby po przebytej amputacji kończyn 




Specyficzne problemy osób niepełnosprawnych w aspekcie poradnictwa 

zawodowego 

Specyfika pracy doradcy zawodowego z osobami z różnymi niesprawnościami. Ich 

potrzeby, uwarunkowania, specyficzne problemy w relacji doradca – klient. 

Osoby upośledzone umysłowo, z zaburzeniami psychicznymi i neurologicznymi, 

osoby z chorobami układu oddechowego. 

Krystyna Mrugalska, Osoby z upośledzeniem umysłowym 




Joanna Meder, Osoby z zaburzeniami psychicznymi 

w:Barbara Szczepankowska, Antonina Ostrowska Problem niepełnosprawności … 

T. Jakubowska, W. Kuran, Osoby z zaburzeniamineurologicznymi: B. 

Szczepankowska, A. Ostrowska Problem niepełnosprawności w poradnictwie 

zawodowym. Zeszyty informacyjno – metodyczne doradcy zawodowego, Krajowy 

Urząd Pracy, Zespół Wydawniczy, Warszawa 1998. 

J. Borak – Kwapisz, Osoby z chorobami układu oddechowegow: Barbara 

Szczepankowska, A. Ostrowska Problem niepełnosprawności… 

Projekcja filmu „Zakład” Teresy Kotlarczyk (1990) i próba zinterpretowania 

przedstawionych w nim wydarzeń według pojęć, kategorii, definicji i procesów 

opisywanych w pracy socjalnej, a omawianych na zajęciach. 

Debata „Czy pracownik socjalny może być osobą niepełnosprawną ?” 

Przygotowanie do debaty na podstawie przerobionej na zajęciach literatury 

dotyczącej aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. 

2 

2 

2 


123





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykłady 

15w 

I/II 

5 



Nazwa jednostki: Instytut pedagogiki 

Nazwa kierunku: I PS 




dzieci 


Metody dydaktyczne: wykłady i ćwiczenia 



1. Przebieg rozwoju dziecka 2 w 

2. Dziecko w okresie wczesnego dzieciństwa 3 w 

3. Dziecko w okresie średniego dzieciństwa. Wiek przedszkolny 5 w 

4. Dziecko w okresie późnego dzieciństwa. Młodszy wiek szkolny 5w 

5. 


2 ćw 

6. Wczesne dzieciństwo. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym zakresie 2 ćw 

7. 


3 ćw 

8. Wiek przedszkolny. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym zakresie 3 ćw 

9. 

10 



2 ćw 

3 ćw 


4 Literatura 


Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa t. I 1996;t 

.II 200; t.III2002. 

· A. Birch, Psychologia rozwojowa w zarysie, Warszawa 2005. 

· H. Sękowska (red.), Psychologia kliniczna, Warszawa 2006. 

124

· A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna, Warszawa 2002. 


· B. Grzeszkiewicz (red.), Współczesność i przyszłość edukacji elementarnej, Szczecin 

2006. 

· J. Lubowiecka, Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, Warszawa 

2000. 

· Artykuły w „Wychowanie w Przedszkolu” 






Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I/II 

5 


I stopnia 



Nazwa kierunku: I PPS 




dzieci 


Metody dydaktyczne: ćwiczenia 




Literatura: 




2 

Wczesne dzieciństwo. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym zakresie 

Literatura: 


2 

Wiek przedszkolny. Potencjał dziecka 3 

125

Literatura: 




- A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna, Warszawa 2002. 

Wiek przedszkolny. Rozpoznawanie ryzyka rozwoju i pomoc w tym zakresie 

Literatura: 

- H. Sękowska (red.), Psychologia kliniczna, Warszawa 2006. 


Literatura: 





Literatura: 


2 

3 

3 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie z oceną 

4 Literatura: 


· A. Brzezińska, M. Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, 

Poznań 1992. 

· M. Kwiatowska, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Warszawa 1988. 

· Artykuły w „Wychowanie w przedszkolu” 


126



Diagnoza Psychospołeczna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Wykład 

15 

III 

3 


Prowadzący: prof. Szymon E. Draheim 



Założenia i cele zajęć: Zapoznanie studentów z podstawowymi problemami diagnozy psychologicznej 

Metody dydaktyczne: Wykład 



Podstawy teoretyczne diagnozy psychologicznej 

Diagnoza kliniczna versus ilościowa 

Metody kwestionariuszowe w diagnozowaniu osobowości 

Metody projekcyjne jako narzędzia diagnozy 

Diagnozowanie jako postępowanie badawcze 

Orzeczenia psychologiczne jako raport z badania diagnostycznego 

Społeczny kontekst diagnozy psychologicznej 

Etyczne problemy diagnozowania 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemny 

4 Literatura 


Strelau J., Dolinski D.(2008). (Red.), Psychologia, t.II s.23-94, GWP 

Paluchowski J. (2007). Diagnoza psychologiczna, s.11-94 

Costa P., McCrae R. (2005). Osobowość człowieka dorosłego. WAM 


Lilenfeld S., Wood J., Garb H. (2002).Status naukowy technik projekcyjnych. Kraków: WUJ. 

127



Diagnoza psychospołeczna 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I 





Założenia i cele zajęć: Uczestnicy zajęć nabywają umiejętności w zakresie praktycznego diagnozowania, 

działań interwencyjnych, profilaktycznych oraz terapii korygującej i wspierającej rozwój psychospołeczny 

dzieci i młodzieży. 




Definicja pojęcia diagnoza. Etapy i techniki postępowania diagnostycznego, 

błędy diagnostyczne. Etyka diagnosty. 

12. 

Psychologia kliniczna, (2008), H. Sęk (red.), Warszawa: PWN. 

2 

Swobodne techniki diagnostyczne: wywiad, rozmowa, obserwacja. 

13. Suchańska, A. (2007). Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej. 

Warszawa: WAiP. 

Diagnoza systemowa. 

14. Kozłowska, A. (2000), Znaczenie relacji rodzinnych dla pozytywnego rozwoju 

dziecka : diagnoza i terapia. Warszawa : CMPPP. 

Diagnoza w sytuacji szkolnej. Portret psychologiczny. Badanie struktury 

potrzeb. Diagnoza zdolności funkcjonowania w grupie. Diagnozowanie 

zainteresowań, prognozowanie powodzenia w nauce szkolnej i planowanie 

kariery zawodowej. 

Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR, ( 2008),.J. Wciórka (red. wyd. pol.). 

15. Wrocław: Elsevier Urban & Partner. 

ICD-10 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10, 

(2000), S. Pużyński, J. Wciórka (red.), Kraków: Vesalius. 

Klasyfikacja diagnostyczna DC:0-3R. Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń 

psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa 

4 

4 

3 

Diagnozowanie problemów rodzinnych. Wykorzystanie technik projekcyjnych w 

badaniu osobowości zdrowej i zaburzonej, dzieci i dorosłych. 

Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. T. VI, Metody 

diagnostyczne w badaniach dzieci i młodzieży, (2005), M. Oleś (red). Lublin: TN 

16. 

KUL. 

2 

Wywiad psychologiczny. Tom 3. Wywiad w różnych kontekstach praktycznych, 

(2005), K. Stemplewska - Żakowicz K. (red.), Warszawa. 



128






Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykład 

15 

zimowy 

4 


I stopnia 







Metody dydaktyczne: metody podające - wykład 



14. Problematyka aksjologii ogólnej. 2 

15. Aksjologia pracy socjalnej. 2 

16. Idee socjalne w historii ludzkości 2 

17. Wartości w życiu człowieka 4 

18. Geneza zachowania prospołecznego – dlaczego ludzie pomagają? 2 

19. Praca socjalna jako wartość. 2 

20. Prawa człowieka w pracy socjalnej. 4 

21. Etyczne i moralne wartości zawodu pracownika socjalnego. 2 

22. Dylematy etyczne pracownika socjalnego. 2 

23. Profesjonalizm w pracy socjalnej 2 

24. Ekskluzja i inkluzja społeczna 2 

25. Przejawy dyskryminacji podopiecznych pomocy społecznej. 2 

26. Godne społeczeństwo. Program troski o ludzkość 2 

Forma i warunki zaliczenia: obecność na wykładach 

129

4 Literatura 



· S. Ossowski: Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 2000 

· G. Grzybek; Etyczne podstawy pracy socjalnej, Bielsko-Biała, 2007 

· J. K. Galbraith: Godne społeczeństwo. Program troski o ludzkość, Warszawa1999 

· B. Kromolicka: Społeczno-zawodowa rola pracownika socjalnego. Studium z pedagogiki społecznej. Szn 

2002. 



· D. A. Rybczyńska; B. Olszak- Krzyżanowska: Aksjologia pracy socjalnej, Katowice 1999. 

· K. Frysztacki, K. Piętek (red.) Wielowymiarowość pracy socjalnej, Toruń 2002. 


· K. Popielski (red.) Człowiek – Wartość –Sens, Lublin, 1996 

· J. Mironiuk: Mądrze Godnie Szczęśliwie. Wprowadzenie do etyki, Gdynia 2003. 

· M. Marody: Pojęcie wartości w wyjaśnianiu zachowań społecznych, Podstawy życia społecznego w 

Polsce, M. Marody; E. Grucwa-Leśny (red.), Warszawa 1996. 

· Z. Bauman, Życie na przemiał, Warszawa 2005 






Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

I 

4 

niestacjonarne I 

stopnia 






- kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości innych osób oraz radzenia sobie w sytuacji 

rozpoznanego konfliktu wartości; 

- kształtowanie umiejętności interpretowania konkretnych problemów podopiecznych w odniesieniu do 

ich świata wartości 


Metody dydaktyczne: metody aktywizujące, metoda sytuacyjna 

130



Podstawowe pojęcia aksjologii pracy socjalnej 

aksjologia, praca socjalna, etyka, wartości, system wartości, potrzeby 

G. Grzybek: Etyczne podstawy pracy socjalnej, Bielsko-Biała 2007. 

1 

Rzeczywistość i świat wartości podopiecznego 

K. Frysztacki, K. Piętek (red.) Wielowymiarowość pracy socjalnej, Toruń 2002. 

Etyka zawodowa pracownika socjalnego 

Kodeks etyczny pracownika socjalnego 



Godność jako wartość w pracy socjalnej 

G. Grzybek: Etyczne podstawy pracy socjalnej, Bielsko-Biała 2007 

Odpowiedzialność i tolerancja w pracy socjalnej 

---------------------------------------------------------------------------------------- 

R. Ingarden: Książeczka o człowieku 

K. Frysztacki, K. Piątek (red.) Wielowymiarowość pracy socjalnej, Toruń 2002 

2 

2 

2 

2 

6 

7 

Sprawiedliwość w pracy socjalnej 

J. Mironiuk: Mądrze Godnie Szczęśliwie. Wprowadzenie do etyki, Gdynia 2003. 



Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie - metoda sytuacyjna 

2 

4 

Forma i warunki zaliczenia: praca zaliczeniowa 

4 Literatura: 




· B. Kromolicka: Społeczno-zawodowa rola pracownika socjalnego. Studium z pedagogiki społecznej. 

Szczecin 2002. 


· B. Bugajska: Godność w życiu ludzi starych. Wyzwanie dla profesjonalnej opieki [w:] B. Kromolicka, B. 

Bugajska, K. Seredyńska (red.) Pomoc i opieka w starości, Szczecin 2007 

131





wykłady 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

IV 


5 

Tryb studiów 






4. prezentacja kształtowania się polityki społecznej jako instytucji 

5. zapoznanie z systemem opieki społecznej i jego funkcjami 

6. prezentacja polityki społecznej jako dyscypliny naukowej i jako działalności 


podające 



1. Rys historyczny rozwoju polityki społecznej 2 

2. System socjalny – jego elementy i funkcje 2 

3. Przedmiot polityki społecznej 2 

4. Polityka socjalna jako nauka 4 

5. Polityka socjalna jako działalność 4 

6. Uwarunkowania polityki społecznej 2 

7. Instrumenty polityki społecznej 4 

8. Doktryny polityki społecznej 4 

9. Dialog społeczny – definicja i jego podmioty 2 

10. Ewaluacja polityki socjalnej 4 


Egzamin 

pisemna praca egzaminacyjna 

4 Literatura 


· Rajkiewicz A., Supińska J., Księżpolski M.: Polityka społeczna, „Śląsk”, Katowice 1998 

· Frąckiewicz L.: Polityka społeczna, „Śląsk”, Katowice, 1998 


· Głąbecka K.: Polityka społeczna w Unii Europejskiej, „Elipsa”, Warszawa 2001 

· Wódz K., Piątek K.: Socjologia i polityka społeczna, „Akapit”, Toruń 2004 

132





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

IV 

5 

niestacjonarne I` 





· zapoznanie z ogólnymi korelacjami warunkującymi politykę socjalną; 

· zaprezentowanie współczesnych uwarunkowaniami polityki socjalnej; 

· zapoznanie z wybranymi formami polityki społecznej 


metoda objaśniająco-poglądowa, metody problemowe 



człowiek jako podmiot zainteresowań polityki socjalnej 

1. 


2 

Lisowski A.: Badanie potrzeb społecznych, 

Związki z innymi jako podstawa tworzenia się form życia społecznego 

2. 

Bocheńska-Seweryn M., Kluzowa K. (red.): Elementy socjologii, 

4 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

Struktury społeczne 


stratyfikacja społeczna 


Umowa społeczna jako podstawa współczesnej demokracji 

Grzywacz W.: Wprowadzenie do polityki społecznej 

modele i skale polityki społecznej 


kwestie społeczne w polityce społecznej 



Geneza i identyfikacja problemów społecznych 

Czekaj K., Gorlach K., Leśniak M.: Labirynt współczesnego społeczeństwa 

2 

2 

2 

2 

2 

4 

133

zabezpieczenie społeczne 

9. Rajkiewicz A., Supińska J., Księżopolski M. (red.): Polityka społeczna, 


Auleytner J.(red.): Nauka o polityce społecznej 

polityka ludnościowa i rodzinna 

10. Księżopolski M.: Polityka społeczna, 

Golinowska St.: Polityka społeczna. Koncepcje – instytucje - koszty, 


opieka zdrowotna 

11. 

12. 


Golinowska St.: Polityka społeczna. Koncepcje – instytucje - koszty 

prawne uwarunkowania polityki społecznej 

Dziwięcka-Bokun L.: Systemowe determinanty polityki socjalnej, r. 5 


4 

2 

2 

2 


Indywidualne prace pisemna dotycząca wykazania znajomości teoretycznych zagadnień z zakresu polityki 

społecznej, 

4 Literatura: 


· Grzywacz W.: Wprowadzenie do polityki społecznej, 

· Gołębicka K.: Polityka społeczna w Unii Europejskiej, 

· Polityka społeczna, Rajkiewicz A. 

· Dziwięcka-Bokun L.: Systemowe determinanty polityki socjalnej 

134

14. PRZEDMOTY SPECJALNOŚCIOWE 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykłady 

15 

III 

4 










1. Pedagogika opiekuńcza jako subdyscyplina w zespole nauk pedagogicznych 2 

2. Podstawowe pojęcia pedagogiki opiekuńczej 2 

3. Współczesne formy opieki nad dziećmi i młodzieżą 2 

4. Dzieciństwo w placówce opiekuńczo-wychowawczej 2 

5. Samotność i osamotnienia dziecka-przyczyny i sposoby pomocy 2 

6. Prawa dziecka- założenia i rzeczywistość 3 

7. Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym 2 


4 Literatura 










135





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

III 

4 





Założenia i cele zajęć: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i problematyką 

pedagogiki opiekuńczej. 




11.Opieka nad dzieckiem w rodzinie 

4 

12.Zastępcze formy nad dziećmi młodzieżą w Polsce 4 

13.Przyczyny sieroctwa społecznego 2 

14.Dzieciństwo w placówce opiekuńczo-wychowawczej 2 

15.Samotność i osamotnienia dziecka-przyczyny i sposoby pomocy 2 

16.Dzieci i młodzież szczególnej troski i wsparcia- dzieci uzależnione 4 

17.Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym 2 

18.Główne zadania opieki paliatywnej i hospicyjnej 2 

19.Analiza wybranych zagrożeń we współczesnym świecie 4 

20.Dzieci doświadczające przemocy. Prawa dziecka w domu i w szkole 4 


4 Literatura 



· Jundziłł E. ,Pawłowska R.(2008).Pedagogika opiekuńcza przeszłość- teraźniejszość – przyszłość 

Gdańsk 






136



ĆWICZENIA 

Liczba godzin 

15 



Semestr 

IV 


4 

Tryb studiów 

niest. I o 

Prowadzący: dr ANNA MURAWSKA 


Założenia i cele zajęć: zakłada się, że efekcie zajęć studenci poznają specyfikę instytucjonalnych 

środowisk opiekuńczo-wychowawczych, pogłębią rozumienie czynników warunkujących pracę opiekuńczowychowawczą 

i nabędą umiejętności w zakresie organizowania i realizacji pracy opiekuńczowychowawczej. 

Metody dydaktyczne: dyskusja, praca z tekstem, metoda problemowa, metoda symulacyjna 



1. Zajęcia organizacyjne: problematyka przedmiotu, literatura, warunki zaliczenia 2 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

Temat zajęć: Wychowanie i opieka; istota procesów, wymiary wychowania, zakres i 

funkcje opieki 

Literatura do zajęć: Z. Dąbrowski, Pedagogika opiekuńcza w zarysie, Olsztyn 2006; 

M. Nowak, Podstawy pedagogiki otwartej, Lublin 2000. 

Temat zajęć: Rozpoznawanie potrzeb opiekuńczo-wychowawczych 

Literatura do zajęć: Jarosz E, Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, 

Katowice 2003; Z. Dąbrowski, Pedagogika opiekuńcza w zarysie, Olsztyn 2006 

Temat zajęć: Zadania i funkcjonowanie wybranych placówek opiekuńczowychowawczych 

Literatura do zajęć: J. Brągiel, S. Badora (red.), Formy opieki, wychowania i wsparcia 

w zreformowanym systemie pomocy społecznej, Opole 2005, Kolankiewicz M. (red.), 

Zagrożone dzieciństwo. Rodzinne i instytucjonalne formy opieki, Warszawa 1998; 

R. Borowski, D. Wysocki, Placówki opiekuńczo-wychowawcze, Płock 2001. 

Temat zajęć: Metody i formy pracy opiekuńczo-wychowawczej z grupą 

(komunikowanie się, kształtowanie więzi i norm grupowych, rozwiązywanie 

konfliktów) 

Literatura do zajęć: U. Kamińska, Zarys metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej w 

rodzinnych i instytucjonalnych formach wychowania, Katowice 2002; W. Ciczkowski 

(red.), Praca opiekuńczo-wychowawcza w teorii i w praktyce, Olsztyn 1997; 

T. Sokołowska-Dzioba (red.), Kształtowanie umiejętności wychowawczych, Lublin 2002; 

G. Gajewska, Pedagogika opiekuńcza: elementy metodyki, Zielona Góra 2004. 

Temat zajęć: Metody i formy pracy opiekuńczo-wychowawczej z wychowankiem 

(interakcje wychowawcze, rozmowa wychowawcza, indywidualny plan pracy 

wychowawczej) 

Literatura do zajęć: D. Bielawska, Elementy metodyki wychowania, Szczecin 1998; 

B. Wojciechowska-Charlak (red.), Praca opiekuńczo-wychowawcza, Kielce 2003, 

E. Dryll, Interakcja wychowawcza, Warszawa 2001. 

Temat zajęć: Sylwetka opiekuna-wychowawcy; postawy opiekuńcze i 

wychowawcze, zasady procesu opiekuńczo-wychowawczego 

Literatura do zajęć: Z. Dąbrowski, Pedagogika opiekuńcza w zarysie, Olsztyn 2006; 

Badora S.: Uczucia i profesjonalizm. O formach opieki zastępczej, Częstochowa 1998. 

4 

2 

6 

6 

6 

4 

137


- obecność na zajęciach 

- aktywny udział w zajęciach będący konsekwencją studiowania literatury oraz namysłu nad 

rzeczywistością, wskazujący na rozumienie ujętych w programie zagadnień, umiejętność ich 

wyjaśniania i stosowania w analizowaniu i projektowaniu działalności opiekuńczej i 

wychowawczej; 

- wykonanie zadań uzgodnionych z osobą prowadzącą ćwiczenia. 

4 Literatura: 


üCz. Kępski (red.), Opieka i wychowanie, Lublin 1998 

üR. Stankiewicz (red.), Nauczyciel-Opiekun-Wychowawca, Poznań-Zielona Góra 2002 

üM. Nowak, Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa 2008 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

wykłady 

15 

letni 


I stopnia 



Nazwa kierunku: Praca Socjalna IIr, I stopień 


2. wprowadzenie studentów w złożoną teoretyczną i praktyczną problematykę procesu 

resocjalizacji osób nieprzystosowanych społecznie 

3. przyswojenie wiedzy dotyczącej przesłanek diagnostycznych, prognostycznych, 

korekcyjnych, tworzenia i kierowania procesem wychowania resocjalizacyjnego 


wykład problemowy 



1. 

Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka teoretyczna i działalność 

praktyczna 

2. Ramy prawne systemu resocjalizacji nieletnich w Polsce 2 

3. 

4. 

Metody wychowania resocjalizacyjnego: ukierunkowanie 

resocjalizacyjne, pobudzanie, metody wzmacniania 

Procedury wychowania resocjalizacyjnego: antropotechnika, 

kulturotechnika 

2 

3 

2 

138

5. Diagnoza w resocjalizacji 2 

6. Oddziaływania profilaktyczne w strategii resocjalizacji 2 

7. Kierunki zmian i reform w systemie resocjalizacji nieletnich 2 


pozytywna ocena z egzaminu 

4 Literatura 


· Konopczyński M.: Metody twórczej resocjalizacji. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007 

· Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna, WAPS, Warszawa 2001 

· Pospieszyl K.: Resocjalizacja, Żak, Warszawa 1998 

· Urban B., Stanik J.M.: Resocjalizacja t1 i t2, PWN, Warszawa 2007 

· Wysocka E., Diagnoza w resocjalizacji, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2008 


· Urban B. (red.): Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. 

Wydawnictwo UJ, Kraków 2001 

· Bałandynowicz A., Probacja, Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa, Warszawa 2006 

· Wolan T., Resocjalizacja, uwarunkowania - doświadczenia - projekty zmian, Chorzów 

2005 





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

III/IV 

5 


I stopnia 



Nazwa kierunku: Praca socjalna IIr. I stopień 


– wprowadzenie studentów w złożoną teoretyczną i praktyczną problematykę procesu resocjalizacji 

osób nieprzystosowanych społecznie 

– przyswojenie wiedzy dotyczącej przesłanek diagnostycznych, prognostycznych, korekcyjnych, 

tworzenia i kierowania procesem wychowania resocjalizacyjnego 


metoda problemowa, dyskusja dydaktyczna wielokrotna, pogadanka konwencjonalna, metoda 

sytuacyjna przypadków zdarzeń 

139



10. 

11. 

12. 

13. 

14. 

15. 

16. 

17. 

18. 

Społeczne aspekty pedagogiki resocjalizacyjnej 

Mudrecka I.: Z zagadnień pedagogiki resocjalizacyjnej. Uniwersytet Opolski. 

Opole 2004 

Ramy prawne systemu resocjalizacji w Polsce 

Borowski R., Wysocki D.: Instytucje wychowania resocjalizacyjnego. Novum. 

Płock 2001 

Programy resocjalizacyjne w środowisku otwartym 

Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjne. Wyd. Akademii Pedagogiki 


Koncepcje opieki naprawczej 

Pospieszyl K.: Resocjalizacja. Żak. Warszawa 1998 

Bielicki E.: Z problematyki resocjalizacyjnej. Wyd. KPSW. Bydgoszcz 2005 

Frąckowiak P.: Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach dla 

nieletnich. Garmond Oficyna Wydawnicza. Poznań 2006 

Charakter pracy resocjalizacyjnej kuratora sądowego 

Kuberska-Gaca K., Kościańska A.: Metodyka pracy kuratora sądowego i 

opiekuna społecznego. Wyd. WSP w Częstochowie. Częstochowa 1986 

Specyfika wychowania resocjalizacyjnego w warunkach zamkniętych 

Baran B., Bielawiec A.: Osobowość nieletnich przebywających w 

placówkach resocjalizacyjnych. Wyd. Nauk. US. Szczecin 1994 

Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjne, Wyd. Akademii Pedagogiki 


Charakterystyka procesu wychowania resocjalizacyjnego 

Cichowicz J.: Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży. Wyd. WSP w 

Olsztynie. Olsztyn 1992 

Kierunki reform systemu resocjalizacji nieletnich w Polsce i w Europie 

Frąckowiak P.: Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach dla 

nieletnich. Garmond Of. Wyd., Poznań 2006 

Zakład Karny oraz pomoc postpenitencjarna jako formy procesu 

resocjalizacji 

Bałandynowicz A.: Probacja, Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa, 

Warszawa 2006 

3 

4 

4 

3 

3 

4 

3 

3 

3 


Indywidualne prace pisemna dotycząca wykazania znajomości teoretycznych zagadnień z zakresu 

przedmiotu 

4 Literatura: 


· Jedlewski S., Czapów Cz.: Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 1971 

· Sitkowski K.: Odpowiedzialność nieletnich w świetle ustawy oraz orzecznictwa. Bielsko-Biała 1998 

· Margierski B., Zajęcka: Psychopatologia i psychoprofilaktyka. Kraków 2000 

· Wolan T.: Resocjalizacja. Uwarunkowania, doświadczenia, projekty zmian. Wyd. Kontrakt, Chorzów 

2006 

140



PATOLOGIA SPOŁECZNA 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

WYKŁADY 

15 

I 

4 


Prowadzący: dr hab.n.med. prof.US Andrzej Potemkowski 




Wprowadzenie w zagadnienia patologii społecznej w odniesieniu do złożonych problemów 

współczesnych społeczeństw. Omówienie teorii dewiacji, stereotypów i uprzedzeń. 

Wprowadzenie w problematykę uzależnień i ich społecznych konsekwencji. Życie społeczne a 

problemy patologii seksualnych, bezdomności, agresji. Terroryzm i skrajne orientacje 

polityczne jako szczególny problem współczesnego społeczeństwa. Instytucje a patologia 

społeczna: mobbing, korupcja. 

Metody dydaktyczne: wykład multimedialny. 



1. Definicja patologii społecznej 1 

2. Przyczyny patologii społecznych w świetle teorii. 1 

3. Stereotypy i uprzedzenia a patologia społeczne 1 

4. Uzależnienia i ich skutki społeczne. 3 

5. Samobójstwo jako problem społeczny 1 

6. Agresja u dzieci i młodzieży jako patologia społeczna. Dzieci ulicy. 2 

7. Patologie seksualne 2 

8. Homoseksualizm w kontekście społecznym 1 

9. Szczególne patologie społeczne: bezdomność, handel ludźmi. 1 

10. Terroryzm jako szczególny problem współczesnych społeczeństw 1 

11. Patologie w instytucjach społecznych: mobbing, korupcja. 1 

Forma i warunki zaliczenia: pisemny egzamin testowy 

141

4 Literatura 


· Pospiszil, I. ( 2008). Patologie społeczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 

· Urban, B. (1998). Problemy współczesnej patologii społecznej. Kraków: Wydawnictwo 

Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

· Urban, B. ( 2000). Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Kraków: 

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

· Urban, B. ( 2001). Dewiacje wśród młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe 

Uniwersytetu Jagiellońskiego 


· Wolska,A. ( 2002). Psychologiczne czynniki ryzyka popełnienia zabójstwa. Szczecin: 

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. 

· Wolska, A. (2002). Model czynników ryzyka popełnienia przestępstwa agresywnego. 

Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. 

· Papież, J., Płukis, A. ( 2000). Przemoc dzieci i młodzieży. Toruń: Wydawnictwo Adam 

Marszałek. 



ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 


Patologie społeczne 


stacjonarne 




Założenia i cele zajęć: zapoznanie studentów z podstawowymi teoriami z zakresu patologii społecznych; 

opanowanie podstawowych umiejętności interwencji w wybranych sytuacjach patologicznych (diagnostyka i 

znajomość procedur). 




Patologia społeczne – definicje. Wybrane teorie dewiacji. Przyczyny zjawisk 

patologicznych. 

17. Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.1, 2. 

Kozak, S. (2007). Patologie wśród dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin. R. 1. 

Przestępstwa z nienawiści – terroryzm. Uprzedzenia, stereotypy, 

18. 

dyskryminacja. 

2 

2 

142

Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.3, 4. 

Uzależnienia. Kryteria rozpoznania uzależnienia. Uwarunkowania i skutki 

uzależnienia.. 


Kozak, S. (2007). Patologie wśród dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin. R. 2, 3. 

Rola rodziny w kształtowaniu osobowości dzieci. Dysfunkcjonalność rodziny a 

przemoc w rodzinie. Przemoc wobec dzieci. 



Dewiacja samotnicza – samobójstwo. Samookaleczenia. 



Wykluczenie społeczne. Mobbing, bezdomność, dzieci ulicy. 

22. 

Popiszyl, I. (2008). Patologie społeczne. Warszawa: PWN. R.11. 

8 

8 

5 

5 

Forma i warunki zaliczenia: prezentacja wybranych zagadnień. 

143





wykład 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

I 


Tryb studiów 

stacjonarne 

jednolite 

magisterskie 



Nazwa kierunku: Pedagogika pracy socjalnej i resocjalizacja 





- budzenie refleksji nad biegiem własnego życia i możliwości indywidualnego przygotowania do starości. 




16. 

Wyjaśnienie pojęć: gerontologia, geriatria, geragogika. Zadania gerontologii 

pedagogicznej 

17. Starzenie się i starość w aspekcie biologicznym, psychologicznym i społecznym. 2 

18. 

19. 

20. 

Przegląd wybranych teorii starzenia się. 

Bieg życia człowieka. Starość jako sytuacja w biegu życia. 

Starość w perspektywie antropologii kulturowej. Kulturowa wartość starości i 

miejsce człowieka starszego w społeczeństwie tradycyjnym i 

współczesnym. 2 

2 

2 

2 

21. 

Demograficzne starzenie się ludności w Polsce i na świecie. Charakterystyka 

populacji pod względem płci, wieku, stanu cywilnego. Konsekwencje 

wynikające z przemian demograficznych dla życia społecznego. 2 

22. 

Człowiek starszy w obliczu własnej starości (zapoznanie z wynikami badań 

własnych dotyczącymi problematyki poczucia tożsamości ludzi starszych 

oraz doświadczania przez nich rzeczywistości). 2 

23. 

24. 



2 

2 

25. 

26. 

Socjalne zabezpieczenie starości w Polsce i na świecie. 

Wybrane zagadnienia opieki nad człowiekiem starym. Opieka nad człowiekiem 

chorym na chorobę Alzheimera. 2 

2 

27. Organizacja pracy opiekuńczej w domu pomocy społecznej ( dziennego i stałego 2 

144

pobytu). 

28. 

29. 


samorealizacji. 2 

Formy kontaktów i współdziałania między pokoleniami. Integracja 

międzypokoleniowa. 2 

30. 

Wychowanie do starości. 

2 


4 Literatura 


· B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska (red), Podstawy gerontologii społecznej, 

Warszawa 2006 

· B. Synak (red.) Polska starość, Gdańsk 2002 

· M. Halicka, Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok 2004 

· ( red.) B. Bugajska, Życie w starości, Szczecin 2007 

· (red.) B. Kromolicka, B. Bugajska, K. Seredyńska, Pomoc i opieka starości, Szczecin 2007 

· B. Bugajska, Tożsamość człowieka w starości. Studium socjopedagogiczne, Szczecin 2005 


· A. Zych, Człowiek wobec starości, Warszawa 1995 

· E. Trafiałek; Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych, Kielce 1998. 

· Synak, Ludzie starzy, (w:) Encyklopedia Socjologii, tom 2 

· P. Błędowski; Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Warszawa 2002. 

· Szatur- Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa 2000. 

· J. Halik (red.) Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa, 


· M. Susułowska, Psychologia starzenia się, Warszawa 1989 





ćwiczenia 

Liczba godzin 

30 

Semestr 

zimowy 


Tryb studiów 

Stacjonarne 

jednolite 

magisterskie 



Nazwa kierunku: Gerontologia pedagogiczna 

145





- budzenie refleksji nad biegiem własnego życia i możliwości indywidualnego przygotowania do starości. 




Podstawowe pojęcia gerontologii pedagogicznej. 



2 

6. 

Możliwości i ograniczenia starości. 

M. Halicka, Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok 2004 

( red.) B. Bugajska, Życie w starości, Szczecin 2007 

2 

7. 




B. Synak (red.) Polska starość, Gdańsk 2002 

2 

8. 

Społeczne teorie starzenia się – interpretacja starości w wybranych 

utworach literackich 

B. Synak, Ludzie starzy, (w:) Encyklopedia Socjologii, tom 2 

4 

Zapoznanie z działalnością Domu Pomocy Społecznej dla ludzi starych 

5. (red.) B. Kromolicka, B. Bugajska, K. Seredyńska, Pomoc i opieka 


4 

6. 

7. 

Zasady i metody pracy z ludźmi starszymi. Indywidualizacja opieki. 

Standardy opiekuńcze. 



Przezwyciężanie, ograniczanie i kompensowanie ujemnych stron opieki 

instytucjonalnej. 






Bezpieczna starość 

2 

2 

2 

9. 

Szatur- Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa 

2000. 

B. Bugajska, Tożsamość człowieka w starości. Studium 

socjopedagogiczne, Szczecin 2005 

146

4. 


samorealizacji. 



Przygotowanie do starości. Integracja międzypokoleniowa. 

2 



4 

Kolokwium zaliczeniowe 

6. 2 


4 Literatura: 


ü A. Zych, Człowiek wobec starości, Warszawa 1995 

ü E. Trafiałek; Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych, Kielce 1998. 

ü B. Synak, Ludzie starzy, (w:) Encyklopedia Socjologii, tom 2. 

ü P. Błędowski; Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Warszawa 2002. 

ü B. Szatur- Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa 2000. 

ü J. Halik (red.) Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa, 


ü M. Susułowska, Psychologia starzenia się, Warszawa 1989 

147



Komunikacja interpersonalna/Warsztaty komunikacji interpersonalnej 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

15 

III 




Nazwa kierunku: II PS 

Założenia i cele zajęć: Efektem realizacji przedmiotu jest nabycie przez studenta ogólnej wiedzy z zakresu 

komunikacji interpersonalnej. Student zna podstawowe zasady i techniki skutecznego porozumiewania się. 

Potrafi określić własne wzorce komunikacji. Potrafi rozpocząć pracę nad wykształceniem u siebie prawidłowych 

wzorców komunikacji. 

Metody dydaktyczne: ćwiczenia, zajęcia warsztatowe, dyskusja, pokaz (prezentacja PowerPoint), metody 

aktywizujące, problemowe 


Lp. 

10. 

11. 

12. 


Istota procesu komunikowania się. Zasady komunikacji językowej. 


Wybrane zagadnienia z analizy transakcyjnej. Rodzaje komunikatów. 


Znaczenie prawidłowego komunikowania się w pracy dydaktycznej i 

wychowawczej nauczyciela. 


Godzin 

30 

1 

3 

Godzi 

n 

15 

2 

2 1 

13. 

14. 

Techniki aktywnego słuchania. 


Bariery komunikacji. 


3 

3 

3 

15. 

16. 

17. 

Własne wzorce komunikacji. 


Wybrane zagadnienia z komunikacji niewerbalnej. Rodzaje niewerbalnych 

aktów komunikacyjnych. Funkcje komunikacji niewerbalnej. 


Nadawca i odbiorca w niewerbalnych aktach komunikacyjnych – co mówi nasze 

ciało? 


3 2 

3 1 

6 

6 

148

18. 

Wykorzystanie znajomości zasad komunikacji językowej i niejęzykowej w 

sytuacjach dialogu, autoprezentacji i publicznych wystąpień. 

6 

4 Literatura 

‣ obowiązkowa: 

6. Jagieła J. (red.): Analiza transakcyjna w teorii i praktyce pedagogicznej. Wyd. WSP, Częstochowa 1992. 

7. Montanari L.: Poznajemy język ciała. Techniki animacji oraz gry i zabawy dla dzieci i młodzieży. Jedność, 

Kielce 2003. 

8. Nęcki Z.: Komunikacja międzyludzka. Antykwa, Kraków 2000. 

9. Peasse A.: Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów. Jedność, Kielce 2005. 

10. Stewart J. (red.).: Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi. PWN, Warszawa 2002. 

‣ uzupełniająca: 

4. Cooper P.J.: Sprawne porozumiewanie się. Wyd. CODN, Warszawa 2002. 

5. Grabias S.: Język w zachowaniach społecznych. Wyd. UMCS, Lublin 1997. 

6. Grochowalska M.: Gestykulacja i mowa. O niewerbalnym komunikowaniu się dzieci w wielu przedszkolnym. 

Wyd. Akademii Pedagogicznej, Kraków 2002. 

Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie z oceną, obecność i aktywność na ćwiczeniach, 

Praca indywidualna studenta: 

przygotowanie i przeprowadzenie warsztatu z zakresu komunikacji interpersonalnej. 

149





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

w 

10 

I 

5 





Założenia i cele zajęć: celem zajęć jest poznanie historycznej perspektywy pomagania drugiemu człowiekowi. 

Przez wieki kształtowała się i zmieniała idea czynienia dobra, kolejne epoki kreowały inne koncepcje pomocy 

społecznej. Ważne jest poznanie i zrozumienie poglądów postaci, których teorie na trwale wpisały się w 

historie pomocy społecznej. 




10. Różne oblicza stanowienie pomocy w Rzymie. 1 

11. Filozofia średniowiecza i jej odniesienie do istoty pomocy 1 

12. Renesansowe idee pomocy drugiemu człowiekowi 1 

13. Nowożytne formy niesienia pomocy. 1 

14. Idee Wielkiej Rewolucji Francuskiej i tworzenie się szkolnictwa elementarnego 1 

15. Ojciec filantropów – Jan Henryk Pestalozzi. 1 

16. Filantropii i filantropiści . 1 

17. Opieka społeczna w XIX wieku. 1 

18. Historia pomocy społecznej w Polsce. 2 

Forma i warunki zaliczenia: egzamin ustny 

4 Literatura 

obowiązkowa: 

Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od filantropii greckiej do pracy socjalnej, red. J. Radwan- 

Prągłowski, K. Frysztacki, Katowice 1998. 

Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, Warszawa 

Państwo socjalne w Europie Historia–Rozwój-Perspektywy, red. K. Kraus, T. Geisen, 

K. Piątek, Toruń 2005 

Okoń W., Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa 1993 

*uzupełniająca: 

Golinowska St., Topińska L, Pomoc społeczna- zmiany i warunki skutecznego 

działania, Warszawa 2002. 

Koncepcje opieki i zawody opiekuńcze, red. Kawczyńska-Butrym Z., Olsztyn 2001. 

Krzyszkowski J., Elementy organizacji i zarządzania w pomocy społecznej, Łódź 1998. 

Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. red. D. Lalak , T. Pilch, Warszawa 1999. 

150





Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

Ćw. 

5 

I 

5 





Założenia i cele zajęć: celem studiowania historii pomocy społecznej jest poznanie różnych rodzajów form i 

zakresu świadczenia pomocy drugiemu człowiekowi na przestrzeni wieków – od starożytności po XXI wiek. 

Studenci winni zdobyć umiejętność analizowania i wartościowania sposobów świadczenia pomocy w powiązaniu 

z ich kontekstualnością kulturową, społeczno-ekonomiczną i polityczną. 


Tematyka zajęć: dominują metody aktywizujące: burza mózgów; sytuacyjna; inscenizacja; problemowa oraz 

metody oparte na słowie: dyskusja i praca z książką. 


13. 

14. 

Grecka idea prometeizmu i złotego wieku i rzymskie początki pomocy 

społecznej. 

Radwan-Pragłowski J., Frysztacki K.: Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od 

filantropii greckiej do pracy socjalnej, Warszawa 1996. 

Chrześcijanizm średniowiecza w poglądach świętego Augustyna i sw. 

Franciszka. 



Jean-Louis Goglin, Nędzarze w Średniowiecznej Europie , Oficyna Wydawnicza 

Volumen Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1998, s.136-137. 

Renesansowe oblicze pomocy drugiemu człowiekowi. Świat staropolski – 

Andrzej Frycz Modrzewski i Piotr Skarga. 

1 

1 

15. Radwan-Pragłowski J., Frysztacki K.: Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od 

filantropii greckiej do pracy socjalnej, Warszawa 1996. Modrzewski A. F., O 

naprawie Rzeczypospolitej, Warszawa 1914. 

1 

16. 

Czasy nowożytne i zmiana filozofii myślenia o człowieku. Wiek XVIII – czas 

kapitalizmu i rewolucyjnych zmian. 



1 

Stulecie filozofów i ich wpływ na istotę pomagania drugiemu człowiekowi. 

17. 



Forma i warunki zaliczenia: studiowanie literatury, egzamin ustny 

1 

4 Literatura: 


Wódz K.: W kręgu ubóstwa. Próba analizy psychospołecznych aspektów zjawiska, 


151

Bronisław Geremek, Litość i Szubienica. Dzieje Nędzy i Miłosierdzia, Warszawa 

1989. 

Bursz-Konopka H., Historia pomocy społecznej w Polsce, [w:] Pomoc społeczna w Polsce, cz. 2, pod red. 

J. Staręgi-Piasek, Warszawa 1985. 

Góra W. A., Początki pracy socjalnej w świecie, „Praca Socjalna" 1988, nr 4. 

Góra W. A., Tradycje opieki i pomocy społecznej w Polsce, „Praca Socjalna" 1989, 

nr 2. 

Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak i T. Pilch, Warszawa, 1999. 

Oleszczyńska A., Z historii pomocy społecznej oraz kształcenia pracowników socjalnych, „Opiekun Społeczny" 

1983, nr 1-2, Warszawa. 


Nr kodu 

przedmiotu 




wykłady 

Liczba godzin 

10 

Semestr 

zimowy 


Tryb studiów 

niestacjonarne Iº 



Nazwa kierunku: Praca socjalna, I rok 


· zapoznanie studentów z genezą i rozwojem opieki medycznej i pomocy społecznej w Polsce, 

· ukazanie polskiego systemu opieki medycznej i pomocy społecznej, 

· przybliżenie studentom podstawowej literatury przedmiotu oraz aktów prawnych wyznaczających 

funkcjonowanie polskiego systemu opieki medycznej i pomocy społecznej. 




1. Wprowadzenie w problematykę systemowego ujmowania zagadnień 1 

społecznych. 

2. Ewolucja form opieki i pomocy drugiemu człowiekowi – od pomocy wzajemnej 2 

w rodzinie tradycyjnej do rozwiązań systemowych. 

3. Pomoc społeczna – podstawowe pojęcia. 2 

4. Organizacja systemu pomocy społecznej we współczesnej Polsce. 1 

5. Znaczenie sektora pozarządowego w pomocy społecznej. 2 

6. System opieki medycznej w Polsce – podstawowe pojęcia. 1 

7. Narodowy Fundusz Zdrowia. 1 


Literatura 

‣ obowiązkowa 

· Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. z 2004r., nr 64, poz. 593 z 


· Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 

sierpnia 2004r. (D. U. z 2004r., nr 210, poz. 2135 z późn. zmianami). 

152

‣ uzupełniająca 

· Aktywna polityka społeczna z perspektywy Europy socjalnej, red. K. Piątek, A. Karpacki, 

„Akapit”, Toruń 2007. 

· Diagnoza społeczna 2005. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, 


· Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i kształcenia, red. B. 

Kromolicka, Toruń 2005. 

· A. R. Dietrich, Szczególne cechy opieki zdrowotnej i ich konsekwencje dla alokacji, „Problemy 

Polityki Społecznej. Studia i dyskusje” 2002, nr 4. 

· M. Janoś-Kresło, Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce, SGH, Warszawa 

2003. 


Nr kodu 

przedmiotu 




ćwiczenia 

Liczba godzin 

10 

10 

Semestr 

zimowy 

letni 


Tryb studiów 

niestacjonarne Iº 



Nazwa kierunek: Praca socjalna, I rok 


· zapoznanie z polskim systemem opieki medycznej i pomocy społecznej, 

Metody dydaktyczne: metody aktywizujące, metoda problemowa 



1. Wprowadzenie w problematykę systemu opieki medycznej i pomocy 1 

społecznej. Zajęcia organizacyjne. 

2. Ogólne zasady i zakres pomocy społecznej. 

1 

Literatura: 


3. Zadania jednostek samorządu terytorialnego i organów administracji rządowej 1 

w zakresie pomocy społecznej. 

Literatura: 


4. Świadczenia z pomocy społecznej w formie zasiłków i usług. 

2 

- rodzaje świadczeń, 

- kryteria udzielania. 

Literatura: 


5. Opieka nad rodziną i dzieckiem. 

Literatura: 

4 

153

· . Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dział II, Rozdział 4) 

· Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy 

społecznej, red. J. Brągiel, S. Badora, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 

2005 

· Z opieki zastępczej w dorosłe życie – założenia a rzeczywistość, red. A. 

Kwak, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2006 

· Z. Węgierski, Opieka nad dzieckiem osieroconym – teoria i praktyka, 


6. Domy pomocy społecznej. 

Literatura: 


· Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak, 

T. Pilch, „Żak”, Warszawa 1999 (hasło: dom pomocy społecznej) 

· Formy opieki, wychowania i wsparcia… 

7. Integracja uchodźców jako zadanie pomocy społecznej. 

Literatura: 


8. Pracownik socjalny w systemie pomocy społecznej. 

Literatura: 

· Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dział III, Rozdział 2) 

· Socjologia i polityka społeczna a aktualne problemy pracy socjalnej: 

dylematy teorii i praktyki społecznej, red. K. Wódz, K. Piątek, „Akapit”, 

Toruń 2004 

· T. Kaźmierczak, M. Łuczyńska, Wprowadzenie do pomocy społecznej, 

„Śląsk”, Katowice 1998 

9. Organizacje pozarządowe w systemie pomocy społecznej. 

Literatura: 

· Aktywna polityka społeczna z perspektywy Europy socjalnej, red. K. Piątek, 

A. Karwacki, Akapit, Toruń 2007 

· Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i 

kształcenia, red. B. Kromolicka, Toruń 2005 

· W stronę aktywnej polityki społecznej, red. T. Kaźmierczak, M. Rymsza, 

Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2003 

· F. Riessman, Nowa definicja samopomocy: polityka i praktyka, PARPA, 

Warszawa 2000 

10. Świadczenia opieki zdrowotnej. 

Literatura: 




· I. Rudawska, Opieka zdrowotna – aspekty rynkowe i marketingowe, 

Warszawa 2007 

· A. R. Dietrich, Szczególne cechy opieki zdrowotnej i ich konsekwencje dla 

alokacji, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje” 2002, nr 4. 

11. Prawa pacjenta. 

Literatura: 

· Karta Praw Pacjenta 

2 

1 

2 

2 

2 

2 

Literatura 

‣ Uzupełniająca 

• M. Janoś-Kresło, Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce, SGH, 

Warszawa 2003 

• Aktywna polityka społeczna z perspektywy Europy socjalnej, red. K. Piątek, A. Karwacki, 


154



Projekt socjalny 


Liczba godzin 

Semestr 


Tryb studiów 

ćwiczenia 

30 

4 

nietacjonarne I` 





ü przekazanie usystematyzowanej wiedzy na temat zagadnień dotyczących projektowania działań 

ü 

socjalnych; 

zaznajomienie z rolą działań socjalnych w pracy socjalnej 


metoda objaśniająco-poglądowa, metoda problemowe, metoda częściowo poszukująca 



5. 

tok postępowania celowościowego 

Marynowicz-Hetka E., Piekarski J.: Wokół problemów działania społecznego 

2 

6. 

model działań praktycznych nastawionych na wykonywanie zadań 

Lishman J.: Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej 

projekt socjalny jako rodzaj metodycznego działania w obszarze pracy 

socjalnej 

7. Kantowicz E.: Teoretyczny kontekst projektu socjalnego i próby jego 

zastosowań. W: Praca socjalna 4/2000 

2 

2 

Konstrukcja i realizacja autorskiego projektu 

Ewaluacja autorskich projektów socjalnych 

8. 24 


Konstrukcja i realizacja projektu socjalnego dla wybranej grupy klienckiej 

155

4 

Literatura: 


ü Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze (red.) Marynowicz-Hetka 

E., Piekarski J., Urbanaik-Zając 

ü Czasopismo: Praca Socjalna 

ü Kawula St.: Człowiek w relacjach socjopedagogicznych, Toruń 2004 

ü Marynowicz-Hetka E., Piekarski J.: Wokół problemów działania społecznego 

ü Lishman J.: Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej 

156

PAKIET INFORMACYJNY ECTS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?