yzna 2007 - Politechnika Łódzka
yzna 2007 - Politechnika Łódzka
yzna 2007 - Politechnika Łódzka
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
W Y D A R Z E N I A<br />
ŻYCIE UCZELNI 4/<strong>2007</strong> 12<br />
Jubileusz dziesięciu wypraw architektów w Karpaty Wschodnie.<br />
Huculszcz<strong>yzna</strong> 1995-<strong>2007</strong><br />
Jadalnia<br />
przy sanatorium<br />
dr. Tarnawskiego<br />
w Kosowie<br />
na Pokuciu<br />
W maju 1995 r. zaczê³o siê zupe³nie niewinnie:<br />
6 uczestników, niewielki bud¿et<br />
i dwa tygodnie wêdrówki po wsiach i górach<br />
Huculszczyzny – mitycznej krainy po-<br />
³o¿onej na po³udniowo-wschodnich kresach<br />
historycznej Rzeczypospolitej, nad Czeremoszami<br />
(Bia³ym i Czarnym) oraz nad Prutem.<br />
To kraina znana z opowieœci dziadków<br />
i wujków, którzy bywali tam przed<br />
II wojn¹ œwiatow¹. Pierwszy zachwyt urod¹<br />
krajobrazów i goœcinnoœci¹ ludzi, pierwsze<br />
obserwacje reliktowych form drewnianej,<br />
ludowej architektury, pierwsze pomiary…<br />
Nikt wówczas nie przypuszcza³, ¿e przedsiêwziêcie<br />
trwaæ bêdzie tyle lat i rozroœnie<br />
siê do tak znacznych rozmiarów.<br />
Zaczynaliœmy skromnie – zaledwie kilka<br />
zmierzonych i doϾ schematycznie narysowanych<br />
archaicznych, huculskich cha-<br />
³up, kilkanaœcie plenerowych rysunków<br />
odrêcznych i dwadzieœcia rolek negatywów<br />
zamienionych na wyj¹tkowej urody zdjêcia<br />
pokazane na niedu¿ej wystawie w Instytucie<br />
Architektury i Urbanistyki.<br />
W nastêpnych latach wskaŸniki ju¿<br />
tylko ros³y: w 1996 r. 9 uczestników,<br />
w 1998 r. a¿ 19 osób i trzy tygodnie<br />
w Karpatach. W <strong>2007</strong> r. by³o nas na Ukrainie<br />
25 osób i w ten sposób pobity zosta³<br />
swoisty rekord.<br />
W ci¹gu tych trzynastu lat przewinê-<br />
³o siê przez obozy naukowe na HuculszczyŸnie<br />
ponad 130 osób, w tym czterech<br />
went, który wzi¹³ udzia³ w siedmiu wyprawach,<br />
w tym tylko raz jako student<br />
praktykant, póŸniej jako student-opiekun,<br />
a po skoñczeniu studiów jako architekt<br />
wspomagaj¹cy swymi umiejêtnoœciami<br />
i dobr¹ rad¹ najm³odszych adeptów<br />
architektury.<br />
Pomiary<br />
inwentaryzacyjne<br />
Pomiarami inwentaryzacyjnymi objêliœmy<br />
kilkadziesi¹t obiektów, w tym oko³o<br />
20 tradycyjnych domostw huculskich<br />
i oko³o 70 drewnianych cerkwi z XVIII-XX<br />
w. (z czego – jak dot¹d – ju¿ ponad 30<br />
zosta³o zmierzonych szczegó³owo). Dla<br />
niektórych obiektów ludowej architektury<br />
nasze pomiary sta³y siê tzw. ostatni¹<br />
pos³ug¹ – jedyn¹ form¹ utrwalenia dla<br />
potomnoœci ostatnich reliktów archaicznego<br />
œwiata Hucu³ów, znikaj¹cego dos³ownie<br />
na naszych oczach w procesie<br />
przemian kulturowych.<br />
W latach 1998, 1999, 2000 w ramach<br />
wspó³pracy z ówczesnym Biurem Pe³nomocnika<br />
Rz¹du ds. Polskiego Dziedzictwa<br />
Kulturalnego za Granic¹ i Stowarzyszeniem<br />
Wspólnota Polska zinwentaryzowa-<br />
pracowników naukowych Wydzia³u Budownictwa,<br />
Architektury i In¿ynierii Œrodowiska.<br />
Osiem osób pojecha³o tam wiêcej<br />
ni¿ raz. Swoistym rekordzist¹ jest<br />
Wojciech Parda³a, dziœ ju¿ nasz absolliœmy<br />
8 budynków legendarnego Zak³adu<br />
Przyrodoleczniczego dr. Apolinarego Tarnawskiego<br />
w Kosowie na Pokuciu.<br />
W sam¹ porê, bo stan obiektów tego niezwykle<br />
wa¿nego dla kultury polskiej zespo³u<br />
architektoniczno-krajobrazowego<br />
z prze³omu XIX i XX w. systematycznie ulega<br />
pogorszeniu. Ostatnio zawali³y siê piêkne<br />
£azienki, w których jeszcze w XIX w.<br />
wykorzystywano energiê s³oneczn¹ do<br />
ogrzewania wody i wykonywania zabiegów<br />
przyrodoleczniczych. W agonalnym<br />
stanie jest kiosk studni, coraz bardziej<br />
cieknie dach przepiêknej Jadalni Letniej…<br />
Niestety, fakt przekazania kompletu rysunków<br />
inwentaryzacyjnych dyrekcji istniej¹cego<br />
tam wci¹¿ sanatorium nie pomóg³.<br />
Brakuje funduszy na prace remontowe,<br />
konserwatorskie i restauratorskie.<br />
A bywali wszak u Tarnawskiego na<br />
kuracjach przedstawiciele œmietanki intelektualno-towarzyskiej<br />
zarówno Galicji,<br />
jak i – póŸniej – II Rzeczypospolitej: politycy,<br />
pisarze, aktorzy, biskupi… Ostatni¹<br />
noc przed opuszczeniem Kraju spêdzi³y<br />
tam we wrzeœniu 1939 r. najwy¿-<br />
sze w³adze Polski zdradziecko zaatakowanej<br />
z dwóch stron.<br />
W ruinie pozostaje tak¿e ju¿ od II wojny<br />
œwiatowej gmach Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego<br />
im. Józefa Pi³sudskiego<br />
na szczycie Popa Iwana w Czarnohorze<br />
(2022 m n.p.m.), który zmierzyliœmy<br />
w niezwykle trudnych warunkach atmosferycznych<br />
w maju 1996 r.<br />
Tymczasem od 2002 r. najwiêksz¹<br />
uwagê poœwiêcamy drewnianym cerkwiom.<br />
Wypracowana zosta³a metoda<br />
bardzo krótkich (bo jednodniowych, sic!)<br />
a równoczeœnie intensywnych i szczegó-<br />
³owych pomiarów, maj¹ca na celu zebranie<br />
maksymalnie du¿ej iloœci danych.<br />
Pomiary te pos³u¿¹ w niedalekiej przysz³oœci<br />
do opracowania systematyki form<br />
przestrzennych cerkwi huculskich.<br />
Wystawy<br />
retrospektywne<br />
Ka¿dorazowo po zakoñczeniu prac dokumentacyjnych<br />
odbywaj¹ siê wystawy
Change language