GJUHE SHQIPE 1-9 perfundimtare - IZHA

REPUBLIKA E SHQIPËRISË 

MINISTRIA E ARSIMIT DHE SHKENCËS 

INSTITUTI I ZHVILLIMIT TË ARSIMIT 

KURRIKULA KOMBËTARE E ARSIMIT BAZË 

PROGRAM LËNDOR 

Fusha: GJUHË SHQIPE DHE LETËRSI 

Lënda: GJUHË SHQIPE 

Klasa: 1- 9 

Kodi: _______ 

Kordinatore: 

Erida KOLECI 

Tiranë, 2012

2 

Grupi i punës: 

Ardian MARASHI 

Aljula JUBANI 

Enkelejda KAPIA 

Dhurata SHEHRI 

Alfred MULLAI 

Lindita AGURIDHI 

Erida KOLECI 

Luljeta MINAROLLI 

Gjergj VANGJELI 

GJUHË SHQIPE

3 

1. TË PËRGJITHSHME 

Gjuha shqipe është lëndë e detyrueshme në arsimin bazë. Ajo zhvillohet përgjatë nëntë 

viteve të këtij arsimi, në 1570 orë mësimore dhe zë afërsisht 23% të kurrikulës. Hartimi i 

programit të Gjuhës shqipe është bazuar në Kornizën Kurrikulare të Arsimit Parauniversitar dhe 

në Standardet e të Nxënit të fushës së Gjuhës shqipe dhe Letërsisë. Programi i Gjuhës shqipe 

është ndërtuar mbi bazën e parimit të integrimit (brenda lëndës dhe ndërlëndor), të parimit të 

rimarrjes së njohurive, duke i zgjeruar dhe thelluar ato, si dhe të parimit linear. 

Objekti i studimit të lëndës 

Objekti i studimit të kësaj lënde është gjuha. Ajo është mjeti dhe rruga më të cilën njohim 

botën. Gjuha mbart brenda saj shpirtin, kulturën, vlerat, historinë dhe filozofinë e popullit tonë. 

Ajo është pjesë e identitetit tonë kombëtar. Duke qenë kaq e rëndësishme në jetën njerëzore, 

edhe mësimi i saj është një nga detyrat parësore të shkollës. 

Zhvillimi gjuhësor është themelor për rritjen intelektuale, shoqërore dhe emocionale të nxënësve 

dhe duhet konsideruar edhe si elementi kryesor i gjithë kurrikulës së arsimit bazë. Kur nxënësit 

mësojnë të përdorin gjuhën gjatë viteve të para të shkollës, ata kanë marrë aftësitë e para e të 

domosdoshme për të vazhduar me tej. 

Të pajisur me këto aftësi, nxënësit: 

vlerësojnë fuqinë dhe pasurinë shprehëse e leksikore të Gjuhës shqipe; 

mësojnë të shprehin ndjenjat dhe opinionet e tyre; 

mësojnë të mbështesin idetë e tyre me argumente bindëse; 

bëhen të vetëdijshëm se gjuha duhet përdorur në varësi të situatës dhe qëllimit që kanë. 

Nxënësve iu nevojiten aftësitë gjuhësore, jo vetëm që të marrin informacion, të 

bashkëveprojnë me të tjerët dhe të shprehin veten e tyre, por edhe të tregojnë se sa të aftë e të 

përgatitur janë. Aftësia për të komunikuar qartë dhe saktë, me gojë dhe me shkrim, në mënyra e 


4 

forma të ndryshme dhe me saktësi gramatikore e drejtshkrimore do t’i ndihmojë nxënësit që të 

jenë të suksesshëm edhe në botën përtej shkollës. 

Duke lexuar dhe reflektuar mbi një shumëllojshmëri tekstesh letrare e joletrare, nxënësit 

zbulojnë botën brenda dhe përreth tyre, ndërtojnë identitetin e tyre. Nëpërmjet teksteve që 

lexojnë ose dëgjojnë ata mësohen të çmojnë natyrën, vlerat dhe diversitetin në shoqëri. 

Mësimi i gjuhës i orienton nxënësit që të respektojnë trashëgiminë kulturore të njerëzimit, sepse 

një pjesë e madhe e kapitalit intelektual dhe shpirtëror të njeriut jeton në gjuhë dhe si gjuhë. 

Synimi i lëndës 

Mësimi i gjuhës shqipe në arsimin bazë synon që nxënësit: 

të zhvillojnë aftësitë për të folur, dëgjuar, lexuar dhe shkruar tekste të llojeve të ndryshme 

letrare dhe joletrare, tekste të shtypura dhe elektronike, si dhe të kultivojnë nëpërmjet këtyre 

teksteve mendimin kritik e krijues; 

të gjejnë, krahasojnë, analizojnë e vlerësojnë informacione nga tekste të ndryshme, t’i 

përshtatin ato me qëllime dhe audienca të caktuara, si dhe t’i integrojnë ato me përvojat e 

tyre; 

të zotërojnë njohuritë, aftësitë dhe qëndrimet e duhura rreth sistemit gjuhësor të shqipes, të 

cilat do t’u mundësojnë të marrin pjesë suksesshëm në jetën e përditshme. 

Risitë e programit lëndor të Gjuhës shqipe 

Ky program është hartuar duke u mbështetur në: 

elementet pozitive të programeve tona të mëparshme; 

programet e kësaj lënde në vende të ndryshme të Europës; 

kornizën e PISA-s 2009. 1 

1 

Në PISA 2009, fusha kryesore për vlerësim ishte Të lexuarit (Reading) 


5 

Gjuha shqipe dhe Letërsia zhvillohen të integruara nga klasa e parë deri në klasën e 

gjashtë. Ky integrim gjallon për vetë natyrën e ekzistencës së letërsisë si art i fjalës, në sajë të 

gjuhës. Në këtë mënyrë janë të zhvilluara edhe kurrikulat e gjuhëve amtare në një sërë vendesh 

europiane. 

Në klasat 7-9, fusha e Gjuhës shqipe dhe Letërsisë organizohet në dy lëndë: Gjuhë 

shqipe dhe Letërsi. Programi i Gjuhës shqipe do të zhvillohet sërish përmes 5 linjave: të 

lexuarit, të shkruarit, të dëgjuarit, të folurit dhe njohuri rreth sistemit gjuhësor. Ndryshimi është 

se teksti letrar në këto klasa është në përqindje të vogël (20%), në raport me tekstet joletrare dhe 

do të jetë në funksion të studimit të gjuhës, për çështje të tilla: si nuancat gjuhësore, zgjedhja e 

fjalëve, krahasimet me tekstet joletrare etj. Teksti letrar do të studiohet gjerësisht për qëllime 

letrare dhe estetike në lëndën e letërsisë në klasat 7-9. 

Ky program ka të njëjtat linja si dhe programi e mëparshëm. Ato janë: të lexuarit, të 

shkruarit, të folurit, të dëgjuarit, njohuri rreth sistemit gjuhësor. Në ndryshim nga programi i 

mëparshëm, këtu linja e të dëgjuarit dhe të folurit kanë secila nënlinjat dhe objektivat e veta. 

Ndërsa linjat janë të njëjta, nënlinjat ndryshojnë. 

Programi synon të përmirësojë edhe raportin njohuri/përpunim njohurish. Ky raport në 

programin e ri është 60- 70% njohuri me 30 -40 % përpunim njohurish. 

Në lidhje me ngarkesën konceptuale, theksojmë që janë shmangur përsëritjet e 

panevojshme të disa koncepteve vit pas viti. Po kështu, nuk janë përfshirë në program disa 

njohuri që paraqesin vështirësi për zhvillimin dhe karakteristikat e moshës së nxënësve dhe që 

nuk cenojnë formimin gjuhësor të tyre. 

Programi lëndor do të shoqërohet edhe me një udhëzues kurrikular që do të jetë 

material ndihmës për mësuesit e gjuhës shqipe dhe për autorët e teksteve. 


6 

Organizimi dhe struktura e programit lëndor 

Linjat dhe nënlinjat mbeten pothuajse të njëjta gjatë gjithë arsimit bazë. Renditja e linjave 

nuk është lineare, pra gjatë zbatimit në klasë nuk do të thotë që duhet të zhvillohet linja e parë, 

pastaj e dyta e kështu me radhë. Përkundrazi, linjat ndërthuren dhe plotësojnë njëra.-tjetrën 

Sigurisht, shpërndarja e njohurive përgjatë vitit shkollor nuk bëhet e rastësishme, por mendohet 

me kujdes që në fillim nga autorët e teksteve dhe mësuesit. 

Në klasat I-VI, sasia e orëve në javë dhe totali i tyre do të jetë si më poshtë: 

Klasat 1 2 3 4 5 6 

Orë/javë 8 8 6 5 5 5 

orë gjithsej 280 280 210 175 175 175 

Në klasat VII-IX, sasia e orëve në javë dhe totali i tyre do të jetë si më poshtë: 

Klasat 7 8 9 

Orë/javë 3 3 3 

orë gjithsej 105 105 105 

Linjat në program 

Programi është organizuar në pesë linja: të lexuarit, të shkruarit, të dëgjuarit, të folurit 

dhe njohuri rreth sistemit gjuhësor. Më poshtë është dhënë një përshkrim i shkurtër i këtyre 

linjave. 


7 

Linja e të folurit në këtë program përqendrohet në: 

a) shqiptimin, theksin dhe intonacionin, pasi është e domosdoshme që nxënësit të shqiptojnë 

saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët dhe fjalitë, me qëllim që të jenë të 

kuptueshëm dhe interesantë për të tjerët; 

b) organizimin e të folurit, i cili ka të bëjë me saktësinë, qartësinë, kuptueshmërinë dhe 

shprehësinë që duhet t’i karakterizojë nxënësit gjatë të folurit dhe prezantimeve të ndryshme 

me gojë. Një element i rëndësishëm në këtë linjë është edhe komunikimi joverbal dhe të 

folurit në publik; 

c) diskutimin dhe bashkëveprimin në grup, pasi ky është element i rëndësishëm për të marrë 

pjesë suksesshëm në jetë. 

Linja e të dëgjuarit në këtë program përqendrohet në kërkesat që nxënësit të tregojnë 

sjellje dhe qëndrime të përshtatshme gjatë të dëgjuarit si: vëmendje, kontakt me sy, pëlqim, 

nxitje dhe interes. Kjo linjë synon që nxënësit të dëgjojnë dhe të kuptojnë një larmi tekstesh të 

folura, të tregojnë se i kanë kuptuar këto tekste, si dhe të shprehin opinionet dhe vlerësimin e 

tyre rreth teksteve që dëgjojnë. 

Linja e të lexuarit në programin e ri përqendrohet tek: 

a) procesi i të lexuarit i cili synon aftësimin e nxënësve në : 

të lexuarit fillestar (klasa 1-3) që formon tek nxënësit shprehitë e para të të lexuarit; 

të lexuarit për të kuptuar tekstet; 

të lexuarit kritik dhe vlerësimi i tekstit që nxit gjykimin dhe vlerësimin e nxënësve. 

b) llojet e teksteve të lexuara të cilat janë grupuar në dy ndarje të mëdha: 2 

të lexuarit e teksteve letrare; 

të lexuarit e teksteve joletrare. 


8 

Linja e të shkruarit në këtë program përqendrohet tek: 

a) procesi i të shkruarit që synon aftësimin e nxënësve në: 3 

shkrimin e dorës (klasa 1-2), pra shkrimin e shkronjave të alfabetit, shkrimin e saktë të 

fjalëve dhe respektimin e hapësirës mes fjalëve në një fjali (gjatë tre klasave të para); 

planifikimin që nënkupton mbledhjen, kërkimin dhe përzgjedhjen e informacionit të 

domosdoshëm për punën me shkrim; 

realizimin dhe organizimin e ideve gjatë të shkruarit që ka të bëjë me respektimin e 

strukturës dhe të formës së një shkrimi; 

rishikimin dhe redaktimin e një shkrimi që synon veçimin e elementëve të domosdoshëm 

për përmirësim dhe redaktim të tyre. Nxënësit përdorin njohuritë rreth sistemit gjuhësor 

për rishikimin e teksteve që shkruajnë; 

b) llojet e teksteve të shkruara të cilat janë grupuar në dy ndarje të mëdha: 

të shkruarit personal dhe krijues; 

të shkruarit funksional. 

Linja e njohurive rreth sistemit gjuhësor synon që nxënësit të zhvillojnë njohuritë, 

aftësitë dhe qëndrimet e tyre rreth sintaksës, morfologjisë, drejtshkrimit, leksikologjisë, 

semantikës dhe fonetikës për një përdorim të qëllimshëm të gjuhës në nivelet e fjalëve, fjalive 

dhe tekstit. 

Nënlinjat e Gjuhës shqipe në klasat 1-6 do të jenë: 

Të folurit 

Shqiptimi dhe intonacioni 

Organizimi i të folurit 

Diskutimi dhe bashkëveprimi në grup 

3 Ndonëse nënlinja e të shkruarit si proces është ndarë në tre nënndarje, objektivat e këtyre nënndarjeve nuk 

konsiderohen të ndara, pasi së bashku, ato nënkuptojnë hapat e domosdoshëm që duhen ndjekur gjatë këtij 

procesi. Objektivat e kësaj nënlinje zbatohen në dy nënlinjat e tjera: të shkruarit personal dhe krijues dhe të 

shkruarit funksional. 


9 

Të dëgjuarit 

Qëndrimet dhe sjellja gjatë të dëgjuarit 

Të dëgjuarit për të kuptuar 

Të dëgjuarit e qëllimshëm 4 

Të lexuarit 

Të lexuarit fillestar (klasa 1-3) 

Të lexuarit për të kuptuar 

Të lexuarit kritik dhe vlerësimi i tekstit 5 

Të lexuarit e teksteve letrare 

Të lexuarit e teksteve joletrare 

Të shkruarit 

Shkrimi i dorës (klasa 1-2) 

Të shkruarit si proces 

Të shkruarit personal dhe krijues 

Të shkruarit funksional 

Njohuri gjuhësore 

Sintaksë 

Morfologji 

Leksikologji dhe semantikë 

Drejtshkrim 6 

Fonetikë dhe fonologji (klasa e pestë dhe e gjashtë) 

4 Aftësitë e nxënësve për të dëgjuar në mënyrë të qëllimshme janë të kushtëzuara nga aftësia e nxënësve për të 

kuptuar tekstin që dëgjojnë. 

5 Aftësitë e nxënësve për të lexuar në mënyrë kritike dhe për ta vlerësuar tekstin realizohen pasi nxënësit e kanë 

kuptuar tekstin që lexojnë. Nxënësit i përdorin aftësitë e të lexuarit për të kuptuar dhe vlerësuar gjatë studimit të 

teksteve letrare dhe joletrare. 

6 Temat e drejtshkrimit nuk duhen trajtuar të veçuara, por duhet të integrohen me njohuritë morfologjike dhe 

sintaksore. 


10 

Linjat dhe nënlinjat e gjuhës shqipe në klasat 7-9 do të jenë: 


Qëndrimet dhe sjellja gjatë të dëgjuarit 

Të dëgjuarit për të kuptuar 

Të dëgjuarit e qëllimshëm 7 

Të folurit 

Shqiptimi dhe intonacioni 

Organizimi i të folurit 

Diskutimi dhe bashkëveprimi në grup 

Të lexuarit 

Të lexuarit për të kuptuar 

Të lexuarit kritik dhe vlerësimi i tekstit 8 

Të lexuarit e teksteve të ndryshme 9 

7 Aftësitë e nxënësve për të dëgjuar në mënyrë të qëllimshme janë të kushtëzuara nga aftësia e nxënësve për të 

kuptuar tekstin që dëgjojnë. 

8 Aftësitë e nxënësve për të lexuar në mënyrë kritike dhe për ta vlerësuar tekstin realizohen pasi nxënësit e kanë 

kuptuar tekstin që lexojnë. Nxënësit i përdorin aftësitë e të lexuarit për të kuptuar dhe vlerësuar gjatë studimit të 


9 Teksti letrar në klasat 7-9, do jetë në përqindje të vogël (20%) dhe në funksion të studimit të gjuhës si: nuancat 

gjuhësore, zgjedhja e fjalëve, krahasimet me tekstet joletrare etj. Ky tekst do të studiohet gjerësisht për qëllime 

letrare dhe estetike në lëndën e letërsisë që zhvillohet në klasat 7-9. 


11 

Të shkruarit 

Të shkruarit si proces 

Të shkruarit për qëllime personale dhe funksionale 

Njohuri rreth sistemit gjuhësor 

Sintaksë 

Morfologji 

Leksikologji dhe semantikë 

Drejtshkrim 10 

Fonetikë dhe fonologji (klasa e shtatë) 

Përdoruesit e programit 

Përdoruesit e programit janë mësuesit, autorët e teksteve, prindërit dhe komuniteti, 

specialistët e arsimit dhe fakultetet e mësuesisë. 

Mësuesit do ta përdorin programin e gjuhës shqipe për të krijuar një tablo të qartë rreth 

asaj se çfarë duhet të mësojnë nxënësit dhe se si duhet të ndërtojnë mësimdhënien për të 

përmbushur kërkesat e programit. 

Autorët e teksteve do ta përdorin programin e gjuhës shqipe për të hartuar tekste që janë 

në funksion të realizimit të tyre. Leximi i kujdesshëm i programit për çdo klasë, nga klasa e parë 

deri në klasën e nëntë do t’i ndihmojë për të shmangur ngarkesën e panevojshme. 

Prindërit dhe komuniteti nëpërmjet programit mund të informohen për njohuritë, 

aftësitë dhe vlerat që marrin fëmijët e tyre në lëndën e gjuhës shqipe. 

Specialistët e arsimit mund ta përdorin programin e gjuhës shqipe për qëllime 

inspektimi, vlerësimi, studimi etj. 

Fakultetet e mësuesisë mund ta përdorin programin lëndor për të përshtatur kurrikulat e 

tyre, me qëllim përgatitjen efektive të mësuesve të ardhshëm, si dhe për praktikën pedagogjike të 

studentëve. 

10 Temat e drejtshkrimit nuk duhen trajtuar të veçuara, por duhet të integrohen me njohuritë morfologjike dhe 

sintaksore. 


12 

2. SYNIMET E PROGRAMIT LËNDOR SIPAS CIKLEVE 

Gjuhë shqipe 1-6 

Gjatë gjashtë viteve të para të shkollimit nxënësit do të aftësohen: 

të lexojnë rrjedhshëm tekste të ndryshme letrare dhe joletrare, të përshtatshme për moshën 

dhe qëllimin që kanë; 

të përdorin strategjitë e duhura për të kuptuar tekstin; 

të gjykojnë dhe të shprehin idetë që dalin nga tekstet dhe t’i lidhin ato me jetën dhe me 

mjedisin rreth tyre; 

të jenë folës dhe dëgjues aktivë dhe korrektë në situata të ndryshme komunikimi; 

të shkruajnë tekste të ndryshme në varësi të qëllimit dhe lexuesit; 

të shkruajnë pasi kanë mbledhur dhe përpunuar nga burime të ndryshme informacionin e 

nevojshëm; 

të përdorin dhe të analizojnë rregullat gramatikore; 

të pasurojnë njohjet dhe përdorimin e dukurive leksikologjike dhe fjalëformuese; 

të respektojnë rregullat e drejtshqiptimit dhe drejtshkrimit të gjuhës shqipe. 

Gjuhë shqipe 7-9 

Gjatë tre viteve të fundit të arsimit bazë nxënësit do të konsolidojnë njohuritë dhe aftësitë 

e tyre në gjuhë. Ata do të aftësohen që të kuptojnë, të reflektojnë dhe të përdorin informacione të 

ndryshme në mënyrë të pavarur. Gjatë gjashtë viteve të para ata kanë fituar njohuritë bazë rreth 

gjuhës, ndaj mësimdhënia në klasat 7-9 do të ndërtohet mbi këtë themel. 

Objektivat e lëndës së Gjuhës shqipe kërkojnë nga nxënësit: 

të përmirësojnë aftësitë e tyre si folës, dëgjues, lexues, dhe shkrues për të ndërtuar 

marrëdhënie ndërvepruese në mjedise të ndryshme komunikimi në shkollë e jashtë saj; 

të përmirësojnë shprehitë e tyre në leximin dhe dëgjimin aktiv e kritik; 


13 

të aftësohen me procesin e përftimit dhe përdorimit të informacionit dhe të mësojnë, të 

vlerësojnë e të përdorin shumë lloje burimesh; 

të përforcojnë njohuritë bazë rreth strukturës së gjuhës shqipe dhe të dialekteve të saj; 

të përdorin gjuhën standarde në situata dhe për qëllime të ndryshme, si dhe të respektojnë, 

përdorin dhe vlerësojnë pasurinë leksikore të gjuhës shqipe; 

të përdorin fuqinë e medias për të prodhuar imazhe dhe për të formësuar perceptimet e tyre 

rreth botës. 

3. KËRKESA PËR ZBATIMIN E PROGRAMIT 

Hartimi i programit është mbështetur te Korniza Kurrikulare e Arsimit Parauniversitar 

dhe te standardet e të nxënit të fushës së Gjuhës shqipe dhe Letërsisë, ku bën pjesë edhe lënda e 

Gjuhës shqipe. Ky program është një dokument zyrtar, pjesë e tërësisë së dokumenteve zyrtare 

për tu zbatuar në lëndën e gjuhës shqipe. 

Për të siguruar një përdorim sa më të mirë të programeve është e vlefshme njohja me dokumentet 

e lartpërmendura. Te Korniza Kurrikulare, zbatuesit e programit duhet t’u kushtojnë vëmendje e 

veçantë sidomos: 

synimeve të përgjithshme të kurrikulës së arsimit parauniversitar; 

synimeve të aftësive ndërkurrikulare; 

vlerësimit të nxënësit; 

parimeve e metodave të mësimdhënies. 

Në mënyrë që tërësia e dokumenteve zyrtare (Korniza Kurrikulare, standardet e fushës së 

të nxënit dhe programe lëndore) të zbatohen më së miri në dobi të nxënësve, përdoruesit e tyre 

duhet të njohin thellë programin lëndor të lëndës së gjuhës shqipe të klasave 1-9. 

Zbatimi i programit duhet të bëhet duke respektuar diversitetin gjinor, gjuhësor, etnik, kulturor e 

fetar. 


14 

Objektivat e programit 

Programi lëndor është strukturuar në linja që vijnë njëra pas tjetrës dhe për secilën prej 

tyre janë hartuar një sërë objektivash. Linjat e programit janë ndarë në nënlinja. Për secilën 

nënlinjë janë hartuar objektiva, të cilët nuk synojnë të përshkruajnë vetëm përmbajtjen, por edhe 

shprehi e qëndrime, që janë po aq të domosdoshme, sa edhe përmbajtja. Linjat dhe nënlinjat janë 

vendosur në kolonën e majtë dhe objektivat përkatës në kolonën e djathtë. Pavarësisht se 

objektivat janë hartuar për çdo linjë, në zbatim lënda duhet parë si një e tërë, me ndërthurje të 

linjave me njëra-tjetrën. Objektivat e të nxënit grupohen në objektiva të njohurive, aftësive e 

shprehive dhe qëndrimeve. 

Realizimi i objektivave në tema ose njësi dhe renditja e tyre është zgjedhje e lirë e 

zbatuesve të programit. Objektivat e programit janë për të gjithë nxënësit dhe të detyruara për 

përdoruesit e programit. Kjo do të thotë që të gjithë nxënësve duhet t’u jepet mundësia që të 

nxënë ç’ka përshkruhet tek objektivat. Një objektiv përmbushet në nivele të ndryshme nga 

nxënës të ndryshëm. 

Le të marrim një objektiv nga programi: “Nxënësit duhet të jenë të aftë të shkruajnë një 

ndodhi personale”. Kjo do të thotë se të gjithë nxënësve duhet t’u jepet mundësia që të shkruajnë 

një ndodhi personale, por jo nga të gjithë do të pretendohet i njëjti nivel realizimi. Një nivel 

arritjeje është zbatimi i disa hapave të domosdoshëm për shkrimin e një teksti të tillë. Një nivel 

më i lartë se ky është cilësia e mirë e trajtimit të secilit nga hapat e një shkrimi të tillë. Nëse të 

gjithë hapat do të zhvilloheshin sipas kërkesave të mësuara, atëherë do të kishim përmbushjen e 

këtij objektivi në një nivel të lartë. 

Mësuesi dhe autorët e materialeve mësimore duhet të mbulojnë të gjitha nivelet e 

nxënësve. 


15 

Orët mësimore 

Në program, për secilën linjë është shënuar një sasi orësh sugjeruese. Shuma e orëve 

sugjeruese për secilën linjë është e barabartë me sasinë e orëve vjetore të përcaktuar në Planin 

Mësimor të Arsimit Bazë. Kjo ka si qëllim që, përdoruesit e programit të orientohen për peshën 

që zë secila linjë në orët totale vjetore. Për klasën e nëntë, 10 orë mësimore janë parashikuar të 

përdoren në fund të vitit shkollor për përgatitjen e nxënësve për Provimin e Lirimit, për të 

cilën përzgjidhen njohuritë thelbësore të të gjitha viteve, të cilat kanë rol parësor në formimin 

gjuhësor të nxënësve. 

Programi i Gjuhës shqipe është strukturuar në linja që vijnë njëra pas tjetrës, por kjo nuk 

do të thotë që mësimdhënia do të zhvillohet në këtë renditje gjatë viteve shkollore. Është e 

rëndësishme të theksojmë se brenda një ore mësimi mund të realizohen: të lexuarit, të shkruarit, 

të folurit, të dëgjuarit dhe njohuri rreth sistemit gjuhësor, pavarësisht se cila linjë do të ketë 

peshë specifike më të madhe. Përdoruesit e programit duhet të respektojnë sasinë e orëve vjetore 

të lëndës. 

Shpërndarja e orëve të sugjeruara sipas linjave 

Theksojmë edhe një herë që brenda një ore mësimi nxënësit duhet të lexojnë, 

shkruajnë, dëgjojnë, lexojnë dhe marrin njohuri rreth sistemit gjuhësor. Natyrisht që në një 

orë mësimi, njëra nga linjat ka peshë më të madhe se të tjerat. Pra, nëse në klasën e tretë, në 

linjën e të folurit sugjerohen 15 orë, kjo do të thotë që në 15 orë i kushtohet më shumë kohë dhe 

rëndësi kësaj linje. 

Raporti, në përqindje njohuri të reja-përpunim njohurish 

Raporti njohuri- përpunim njohurish në programin e gjuhës shqipe është 60- 70% 

njohuri me 30 -40 % përpunim njohurish. 


16 

Përpunimi i njohurive 

Përpunimi i njohurive përmban: 

përsëritjen e njohurive; 

vlerësimin e njohurive, 

integrimin e njohurive të reja të një linje me njohuritë e linjave paraardhëse; 

integrimin e njohurive të reja me njohuritë e lëndëve të tjera; 

detyrat/ projektet përmbledhëse; 

vlerësimin semestral dhe vjetor (nuk janë të detyruara). 

Në orët mësimore që i përkasin përpunimit të njohurive, mësuesit zhvillojnë edhe tema 

me nismën e tyre ose me kërkesën e vetë nxënësve. Këto tema mund ta kenë pikënisjen nga 

ngjarje aktuale gjatë vitit shkollor ose thjesht nga kureshtja dhe interesi i nxënësve për tema të 

caktuara. 

Pjesë e përpunimit të njohurive është vlerësimi i realizimit të objektivave, i cili ka për 

qëllim të nxjerrë në pah shkallën e realizimit të tyre dhe të përmirësojë e të përforcojë njohuri e 

aftësi të papërmbushura të kësaj lënde. 

Në orët e përpunimit të njohurive, nxënësve duhet t’u krijohet mundësia të punojnë me 

detyra të tipeve të ndryshme, me projekte kurrikulare si dhe të përdorin burime të ndryshme 

informacioni, përfshirë edhe TIK-un. Përpunimi i njohurive duhet të ketë në qendër të vëmendjes 

lidhjen e gjuhës shqipe me jetën reale dhe me lëndët e tjera. 

Udhëzime për leximin e teksteve letrare dhe joletrare 

Gjatë mësimit të Gjuhës shqipe nga klasa e parë deri në klasën e gjashtë nxënësit do të 

lexojnë tekste letrare (poezi, prozë dhe tekst dramatik) dhe joletrare (tekst përshkrues, tekst 

shpjegues, tekst bindës/argumentues dhe tekst informativ). 

Përsa i përket përfaqësimit të teksteve letrare dhe teksteve joletrare, këshillohet të respektohen 

afërsisht raportet: 


17 

60% me 40% në klasat 1-6 

20 % me 80 % në klasat 7-9 11 

Për leximet e teksteve letrare këshillohet të zgjidhen pjesë përfaqësuese nga letërsia 

shqipe dhe botërore në përshtatje me moshën dhe zhvillimin e fëmijëve. Këto tekste duhet të 

plotësojnë kriteret artistike dhe didaktike të gjatësisë, të strukturës dhe qartësisë së gjuhës. 

Këshillohet që nxënësit të lexojnë fragmente dhe vepra nga periudha të ndryshme letrare, 

nga letërsia antike deri te ajo bashkëkohore, përfshirë këtu edhe krijimtarinë gojore folklorike. 

Njëkohësisht këshillohet që nxënësit të lexojnë dhe analizojnë vepra dhe fragmente nga 

gjini të ndryshme letrare. Më konkretisht, në klasat 1- 9 këshillohet të respektohen raportet: 

70% prozë, 30% poezi dhe dramë. 

Leximet jashtë klase 

Për leximet jashtë klase të mbahet parasysh shtojca përkatëse e programeve të gjuhës 

shqipe dhe letërsisë. Këshillohet që përgjatë një viti shkollor të zhvillohen 5-6 vepra për 

lexime jashtë klase. Orët e leximeve jashtë klase, mësuesit duhet t’i vendosin në planin e tyre 

mësimor, kur të bëjnë zbërthimin analitik të programit. Është e rëndësishme që gjatë këtyre 

orëve, nxënësve t’ju krijohet mundësia të zgjedhin edhe vepra që janë të pëlqyera e të preferuara 

për ta. 

Veprat e rekomanduara për lexime jashtë klase duhet të jenë: 

nga letërsia shqipe dhe letërsia botërore; 

nga autorë të periudhave të ndryshme duke ndjekur parimin kronologjik; 

nga gjini dhe lloje të ndryshme letrare. 

Përzgjedhja e leximeve jashtë klase nga autorë të ndryshëm, periudha të ndryshme, nga 

gjini dhe lloje të ndryshme letrare krijon mundësi për pasurimin e përvojës letrare së nxënësve. 

Shënim: Në klasat 7-9, leximet jashtë klase do të zhvillohen në lëndën e letërsisë. 

11 Përqindja e vogël e tekstit letrar në klasat 7-9, është e justifikueshme, pasi ky tekst do të studiohet i plotë dhe për 

qëllime estetike dhe letrare në lëndën e letërsisë 


18 

4. INTEGRIMI DHE LIDHJA NDËRLËNDORE 

Një nga parimet mbi të cilat ndërtohet lënda e Gjuhës shqipe është parimi i integrimit, 

ç’ka do të thotë që duhet të ketë një ndërthurje të linjave dhe nënlinjave brenda orëve mësimore. 

Nuk duhet të ketë asnjëherë ndarje të plota mes linjave të programit pasi ato rrjedhin nga njëratjetra 

dhe zhvillohen së bashku. Natyrisht, në orë të ndryshme mësimore linjat kanë pesha të 

ndryshme. P.sh në një orë pune me shkrim, qëllimi i orës së mësimit përqendrohet tek të 

shkruarit. 

Lënda e Gjuhës shqipe është bazuar edhe në integrimin ndërlëndor. Kjo do të thotë që 

zbatuesit e këtij programi duhet të realizojnë parimin e integrimit të njohurive dhe aftësive të 

Gjuhës shqipe me njohuri dhe aftësi të fushave të tjera të dijeve, të tilla si: Muzika, Arti 

pamor, Historia, Gjuha e huaj, Matematika, Teknologjia etj. 

Lënda e Gjuhës përdor edhe njohuri dhe aftësi që nxënësit kanë marrë në lëndët e mësipërme. 

Më konkretisht, këto njohuri dhe aftësi janë dhënë në tabelën e mëposhtme: 

Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


Të folurit 


Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


Muzikë 

Nxënësit: 

interpretojnë krijime të ndryshme 

muzikore (përfshirë edhe këngët popullore) 

të periudhave të ndryshme historike; 

vlerësojnë efektet muzikore në një film, 

dramë, dokumentar, emision për fëmijë si 

elemente që ndihmojnë për të kuptuar 

domethënien e filmit, dramës, 

dokumentarit etj. 

Art pamor 

Nxënësit: 

interpretojnë karakteristikat e veprave të 

artit pamor në periudha të ndryshme kohore 


19 

Të folurit 


Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


Të folurit 


Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


Të folurit 


Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


Të folurit 


Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


dhe kontekste të ndryshme kulturore; 

përdorin elementet e artit pamor për të 

shprehur emocionet e marra nga një tekst. 

Matematikë 

Nxënësit: 

përdorin tabela dhe grafikë për të kuptuar 

dhe interpretuar informacione të ndryshme 

me shkrim dhe me gojë. 

Gjuhë e huaj 

Nxënësit: 

përdorin leksikun e gjuhës së huaj për të 

shpjeguar etimologjinë e fjalëve të huaja. 

TIK 

Nxënësit: 

shkruajnë në Word tekste të llojeve të 

ndryshme; 

përdorin programin Power Point për të 

bërë prezantime të ndryshme; 

përdorin internetin për të mbledhur 

informacione të ndryshme; 

ndërtojnë tabela dhe grafikë të thjeshtë për 

të përpunuar e prezantuar informacione të 

ndryshme. 

Histori 

Nxënësit: 

përdorin njohuritë për periudha dhe 

personalitete të ndryshme historike për të 


20 

Të folurit 


Gjuha shqipe 

Të lexuarit 

Të shkruarit 


Të folurit 


analizuar dhe vlerësuar kontekstin e 


Unë dhe shoqëria 

Nxënësit: 

përdorin njohuritë për etikën dhe normat 

e vlerat shoqërore gjatë diskutimeve në 

grup ose në situata të ndryshme 

komunikimi. 

5. METODOLOGJITË E MËSIMDHËNIES 

Metodat e mësimdhënies janë mjaft të rëndësishme për të realizuar një mësimdhënie 

efektive. Përdorimi i tyre do të shërbejë për zhvillimin gjuhësor të nxënësve. 

Mësuesit duhet të përditësojnë çdo ditë njohuritë rreth metodave, teknikave dhe 

strategjive të mësimdhënies me qëllim që të zhvillojnë tek nxënësit dëshirën për dijen, virtytet 

njerëzore, ambicien për të qenë të suksesshëm dhe aktivë në jetën e përditshme. Metoda, 

strategji dhe teknika të tilla, si: diskutim për njohuritë paraprake, diagramë piramidale, lexim i 

drejtuar, imagjinata e drejtuar, parashikim me terma paraprake, harta e konceptit, rrjeti i 

diskutimit, pyetje autorit, ditaret e të nxënit, pyetja sjell pyetjen etj. shërbejnë si nxitje për 

nxënësit në procesin e të nxënit dhe si garanci për rezultate të mira në procesin e të nxënit. 

Mësimdhënia e gjuhës shqipe duhet të karakterizohet nga kriteret e mëposhtme: 

Mësimdhënie me në qendër nxënësin 

Nxënësit do të jenë në qendër të procesit të mësimdhënies. Ky proces do të ndërtohet në 

varësi të nevojave, aftësive dhe interesave të nxënësve. Nxënësit e një klase janë të ndryshëm, 

përsa i përket mënyrës se si ata nxënë: individualisht, në grup, nën udhëheqjen e mësuesit, të 

pavarur, me anë të mjeteve konkrete etj. Përpos kësaj, lënda e gjuhës shqipe kërkon që nxënësit 

të nxënë konceptet, të zotërojnë shprehitë dhe të zbatojnë njohuritë gjuhësore. Të dy këto kushte 


21 

diktojnë nevojën për strategji të ndryshme të mësimdhënies të cilat përshtaten me objektin e të 

nxënit dhe nevojat e nxënësve. Qëllimi i çdo strategjie të mësimdhënies është që çdo nxënës të 

mësojë dhe të zbatojë njohuritë gjuhësore në mënyrë efektive. 

Të mësuarit bashkëveprues 

Mësuesit do të sigurojnë një mjedis të pasur dhe nxitës për komunikim dhe ndërveprim mes 

nxënësve. Ata do të përdorin metoda, strategji dhe teknika që nxtitn të mësuarit bashkëveprues. 

Nxënësit gjatë orëve të gjuhës shqipe shpesh do të nxiten të punojnë së bashku. Detyrat e 

përbashkëta do t’u sigurojnë nxënësve më shumë kohë për të folur dhe për të ndarë përvojat e 

tyre me njëri-tjetrin. Njëherazi, edhe shkalla e zotërimit të gjuhës rritet. Puna në grupe do të 

nxisë tolerancën ndaj mendimit të tjetrit, si dhe do të ndikojë në përdorimin e formave 

demokratike për të ndarë përgjegjësitë dhe punën. 

Integrimi 

Linjat e programit: të lexuarit, të shkruarit, të folurit, të dëgjuarit dhe njohuri rreth sistemit 

gjuhësor do të trajtohen në mënyrë të integruar që të sigurohen lidhje kuptimplota mes tyre. 

Asnjëherë nuk mund të bëhen veprimtari vetëm për njërën nga linjat e programit. Ato plotësojnë 

njëra-tjetrën dhe zhvillohen së bashku. Një lidhje e fortë ndërmjet këtyre linjave forcon cilësinë e 

të nxënit të nxënësve. 

Procesi i rimarrjes së njohurive 

Aftësitë, njohuritë rreth sistemit gjuhësor, llojet e ndryshme të teksteve do të zhvillohen duke u 

rishikuar dhe rishqyrtuar vit pas viti, por në një nivel më të lartë vështirësie. Kjo do t’u 

mundësojë nxënësve të përparojnë nga niveli bazë në nivele më të larta të përdorimit të gjuhës. 


22 

6. METODAT E VLERËSIMIT TË ARRITJEVE 

Roli kryesor i vlerësimit është të përmirësojë të nxënit. Informacioni i siguruar nga 

vlerësimi i ndihmon mësuesit të kuptojnë anët e dobëta dhe anët e forta të nxënësve në 

përmbushjen e objektivave të programit për secilën klasë, si dhe u jep mundësi të përmirësojnë 

mësimdhënien dhe të bëjnë propozime për përmirësimin e programeve. 

Në përzgjedhjen e praktikave të vlerësimit, përcaktimin e kohës së përshtatshme për vlerësim 

dhe përzgjedhjen e materialeve që do të vlerësohen duhet patur parasysh: 

përcaktimi i qëllimit dhe strategjisë së vlerësimit; 

përzgjedhja e veprimtarive që mundësojnë demonstrimin e arritjes së objektivave; 

përdorimi i vlerësimit për të verifikuar çfarë dinë aktualisht nxënësit; 

besimi se të gjithë nxënësit mund t’i përmirësojnë arritjet; 

Vlerësimi i nxënësve ndahet në tre tipa kryesorë: 

Vlerësimi diagnostikues që zakonisht kryhet në fillim të vitit shkollor ose para zhvillimit 

të një grupi orësh, për të identifikuar njohuritë paraprake, interesat ose aftësitë që kanë nxënësit 

rreth asaj për të cilën po kryhet vlerësimi. Ky informacion përdoret për të orientuar praktikat e 

mësimdhënies të mësuesit dhe të nxënit e nxënësve në mënyrë që të përcaktohen teknikat 

korrigjuese. Vlerësimi diagnostikues mund të jetë i shkurtër, i shpejtë, joformal dhe mund të 

bëhet me gojë dhe me shkrim. 

Vlerësimi formues është një proces që ndodh gjatë gjithë kohës në klasë dhe informon 

nxënësit dhe mësuesit mbi progresin e nxënësve. Të dhënat dhe informacioni i mbledhur nga 

vlerësimi formues përdoren për të përmirësuar proceset e mësimdhënies dhe të nxënit. Fokusi i 

vlerësimit formues nuk duhet të jetë vetëm vlerësimi me notë i nxënësit. 

Vlerësimi përmbledhës kryhet më shpesh në fund të një grupi orësh, për të përcaktuar 

çfarë është mësuar mbas një periudhe kohe dhe shoqërohet me notë. Vlerësimet përmbledhëse 

përdoren jo vetëm për të informuar nxënësit e prindërit për progresin e nxënësve, por edhe për të 

përmirësuar praktikat e mësimdhënies dhe të nxënit. 


23 

Gjatë zbatimit të programit nxënësve duhet t’u jepet mundësia të punojnë edhe në grup, 

për kryerjen e detyrave të cilat mund të zgjidhen me këtë metodë pune. Në këto raste mësuesi 

parashtron peshën e vlerësimit me notë të grupit, në tërësi dhe të secilit nxënës, në veçanti. 

Mësuesi nuk e ka të detyrueshëm vlerësimin me notë të nxënësve në çdo orë mësimi dhe 

të vendosë nota në regjistër për secilën prej tyre. Si rregull, nxënësit dhe mësuesit duhet të 

bashkëbisedojnë lirshëm si partnerë rreth përvetësimit të njohurive të fituara të orëve të kaluara 

dhe mirëkryerjes së detyrave jashtë klase. 

Komponentët e vlerësimit janë vlerësim me gojë dhe vlerësim me shkrim. Vlerësimi me 

shkrim shërben për aftësimin e komunikimit me shkrim. Mësuesi e vlerëson nxënësin me notë 

për parashtrimet me gojë, në testimet periodike me shkrim dhe në punët me shkrim, të zhvilluara 

vetë ose në grup. 

Mësuesi planifikon testime periodike me shkrim për blloqe të gjera orësh mësimi, të cilat 

i bashkojnë objektiva të ndërlidhur të të nxënit. Një formë e vlerësimit me shkrim nga nxënësit 

janë edhe testimet semestrale dhe përfundimtare, të cilat nuk janë domosdoshmërish të 

detyrueshme. 

Vlerësimi i punëve me shkrim është një mjet shumë i rëndësishëm i njohjes së aftësive 

gjuhësore të nxënësve. Njohja e këtij niveli, tashmë, nuk mund të bëhet vetëm me rrugët praktike 

e tradicionalisht të njohura, si: qortimet nga mësuesi. Praktikat e reja sot orientojnë vendosjen e 

kritereve dhe të standardeve të përshtatshme dhe të arritshme nga nxënësit. Kështu, duhen 

kërkuar forma të larmishme vlerësimi, të cilat të pasqyrojnë nivelin real të arritjeve të nxënësve 

për marrjen e masave për përmirësimin e tij. Mësuesi duhet ta ndjekë gjithë procesin e të 

shkruarit që nga planifikimi dhe deri tek rishikimi dhe redaktimi. Shënimet e mësuesit janë 

shumë të rëndësishme për vlerësimin e punëve me shkrim të nxënësve; ato duhet të jenë të tilla 

që t’i motivojnë ata. Vlerësimi që nxënësit mund t’i bëjnë njëri-tjetrit, është një tjetër formë e 

rëndësishme që ndihmon mbarëvajtjen e punës në këtë drejtim. 

Portofoli i nxënësit, si një mundësi vlerësimi e vetëvlerësimi, është një koleksion i 

punimeve të tij përgjatë vitit shkollor. Ai mund të përmbajë punë me shkrim, detyra tematike, 

projekte lëndore e ndërlëndore etj. Përzgjedhjet për portofolin bëhen nga nxënësi, mësuesi 

rekomandon. 


24 

Çrregullime të diagnostikuara, si: disleksia, vështirësi të veçanta gjuhësore të fëmijëve të 

ardhur rishtas nga emigracioni ose të fëmijëve të shtetasve të huaj, banues në vendin tonë, 

merren parasysh nga mësuesit duke u mundësuar këtyre nxënësve të vlerësohen me mënyra të 

posaçme. 

Pjesë e vlerësimit është edhe informimi i nxënësve dhe prindërve për rezultatet e 

vlerësimit. Informacioni është përshkrues ose me notë. Detaje që kanë lidhje me vlerësimin në 

arsimin bazë gjenden në dokumente zyrtare të posaçme për këtë 

KLASA 1 

35 javë x 8 orë në javë= 280 orë 

Objektivat e klasës së parë sipas linjave 

Linja: TË FOLURIT 

Orë të sugjeruara: 20 orë 

Përshkrimi i përmbajtjes së linjës 

Nxënësit shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët. Ata shprehin qartë dhe 

kuptueshëm mendimet e tyre, shoqërojnë të folurin edhe me disa elemente joverbale, 

bashkëpunojnë në grup si dhe organizojnë lojë me role. 

Nënlinja Objektiva Terma/Koncepte 

Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 

Nxënësit duhet të jenë të aftë: 

të shqiptojnë saktë fjalët gjatë të folurit; 

të përdorin intonacionin dhe ritmin e duhur; 

të shqiptojnë saktë rrokjen e theksuar në fjalë. 

kyçe 

Shqiptim 

Intonacion 

Theksi 

Ritëm 

Rrokje e 

theksuar 


25 

Organizimi i të 

folurit 

Diskutimi dhe 

bashkëveprimi 

në grup 


të shprehin qartë, saktë dhe kuptueshëm mendimet e 

tyre; 

të diskutojnë për tema që u interesojnë dhe që lidhen 

me veprimtarinë e tyre të përditshme; 

të tregojnë para të tjerëve (shokëve dhe shoqeve të 

klasës, mësueses, prindërve) histori të thjeshta: të 

dëgjuara, të lexuara ose të përjetuara; 

të ritregojnë një përrallë ose tregim të shkurtër duke 

ndjekur rendin e ngjarjeve; 

të krijojnë dhe tregojnë një histori mbi bazën e 

figurave ose vizatimeve; 

të japin për shokët, shoqet e klasës dhe mësuesen 

udhëzime dhe sqarime të thjeshta; 

të përdorin disa elemente joverbale si: shprehja e 

fytyrës dhe gjestet etj; 

të recitojnë vjersha të shkurtra, të mësuara 

përmendësh; 

të luajnë në role pjesë të thjeshta si: përralla, fabula, 

tregime të shkurtra etj; 

të shprehin emocione dhe ndjesi të ndryshme me 

anë të pantomimës. 


të bashkëbisedojnë lirshëm me shokët e shoqet e 

klasës; 

t’u japin mundësinë të tjerëve për të folur gjatë 

diskutimeve në grup; 

Qartësi dhe 

saktësi 

Ritregim 

Pantomimë 

Recitim 

Lojë me role 

Shprehje e 

fytyrës 

Gjeste 

Bashkëbisedim 


26 

të marrin fjalën, vetëm pasi të tjerët kanë mbaruar 

së foluri. 

Linja: TË DËGJUARIT 


Përshkrimi i përmbajtjes së linjës 

Nxënësit demonstrojnë sjellje dhe qëndrime të përshtatshme gjatë të dëgjuarit. Ata dëgjojnë dhe 

kuptojnë një larmi tekstesh të folura, demonstrojnë se i kuptojnë këto tekste, si dhe shprehin 

opinionet rreth tyre. 

Nënlinjat Objektiva Terma/koncepte 

Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


për të kuptuar 


− 

− 

të tregojnë sjellje të përshtatshme gjatë të dëgjuarit 

si p.sh: 

janë të vëmendshëm; 

nuk i ndërpresin të tjerët. 


të dëgjojnë një larmi tekstesh të folura si: biseda, 

diskutime në grupe të vogla, poezi, gjëegjëza, 

përralla, 

ndodhi personale, tregime, teatër me 

kukulla, dramatizime, shfaqje të ndryshme për 

fëmijë, emisione televizive për fëmijë, filma 

vizatimorë, filma për fëmijë, rregulla praktike, 

udhëzime etj; 

të bëjnë pyetje rreth asaj që dëgjojnë, kur nuk 

kuptojnë një fjalë ose një situatë të caktuar; 

të ritregojnë shkurtimisht informacionin që dëgjojnë 

për të treguar se e kanë kuptuar atë; 

të lidhin tekstin e dëgjuar me njohuritë e mëparshme 

kyçe 

Vëmendje 

Bisedë 

Diskutime në 

grupe të vogla 

Poezi 

Gjëegjëzë 

Përrallë 

Anekdotë 

Ndodhi 

personale 

Tregime 

Teatër me 

kukulla dhe 

dramatizime 

Emision 


27 

Të dëgjuarit e 

qëllimshëm 

ose përvojat e tyre personale dhe të tregojnë 

ngjashmëritë ose lidhjet mes tyre. 


të dallojnë fjalë ose fraza me të cilat fillojnë 

përrallat, rrëfimet personale (na ishte njëherë, kjo që 

po ju tregoj, më kanë ndodhur vitin e kaluar); 

të shprehin mendime dhe ndjenjat e tyre pasi 

dëgjojnë një tekst. 

televiziv 

Film 

Rregulla 

praktike 

Udhëzim 

Lidhje mes 

dëgjuesit dhe 

tekstit 

Frazat 

(klishetë) 

hyrëse të 

përrallave dhe 

rrëfimeve 

personale 

Mendim dhe 

ndjenja 

personale 

Linja: TË LEXUARIT 


Përshkrimi i përmbajtjes së linjës: 

Nxënësit dallojnë zanoret dhe bashkëtingëlloret e alfabetit dhe përdorin lidhjen mes shkronjës 

dhe tingullit për të lexuar. Ata lexojnë rrjedhshëm dhe me intonacionin e duhur tekste të 

thjeshta. Nxënësit kuptojnë tekstet e lexuara, lidhin informacionin ose subjektin e këtyre 

teksteve me përvojat dhe ndodhitë e tyre personale. Ata gjithashtu shprehin me fjalë të thjeshta 

opinionet dhe ndjesitë e tyre rreth tekstit që lexojnë. 

Nënlinja Objektiva Terma/koncepte 

Të lexuarit 

fillestar 


të emërtojnë shkronjat e alfabetit; 

të dallojnë shkronjat e mëdha nga shkronjat e vogla; 

kyçe 

Shkronjat e 

alfabetit (të 

mëdha e të 

vogla) 


28 

Të lexuarit 

për të 

kuptuar 

të dallojnë zanoret dhe bashkëtingëlloret e gjuhës 

shqipe; 

të përdorin lidhjen mes shkronjës dhe tingullit për të 

lexuar dhe kuptuar fjalë të reja; 

të shqiptojnë drejt tingujt, rrokjet dhe fjalët; 

të identifikojnë tiparet dalluese të një fjalie si shkronja 

e madhe në fillim të saj, shenja e pikësimit në fund; 

të mbajnë trupin në një qëndrim të përshtatshëm dhe 

librin në pozicionin e duhur gjatë kohës që lexojnë. 


të lexojnë me zë dhe me intonacionin e duhur tekste 

të thjeshta; 

të respektojnë gjatë leximit shenjat e pikësimit, si: 

presja, pika, pikëpyetja, pikëçuditësja; 

të parashikojnë rreth përmbajtjes së tekstit duke u 

mbështetur te titulli dhe ilustrimet e tekstit; 

të pyesin për t’u sqaruar rreth përmbajtjes së një 

teksti, ose rreth fjalëve të panjohura për ta (Ku? Kur? 

Pse? Si ndodh kjo? Çfarë do të thotë?); 

të rilexojnë tekstin për të kuptuar më mirë atë; 

t’u përgjigjen pyetjeve rreth brendisë së tekstit; 

të ritregojnë brendinë e tekstit që lexojnë duke 

respektuar rendin logjik të ngjarjeve; 

të lidhin pjesën që lexojnë me filma që kanë parë, me 

udhëtime, me përvoja personale (dalja e një dhëmbi 

të ri, marrja e një kafshë shtëpiake në shtëpi) me 

ngjarje nga jeta e tyre etj. (A ka ndodhur edhe në jetën 

tuaj diçka e tillë? Çfarë ju kujton kjo histori?). 

Tinguj 

Zanore 

Bashkëtingëllore 

Rrokje 

Fjalë 

Tipare dalluese 

të fjalisë 

Lexim me zë 

Rrjedhshmëri 

Intonacion 

Parashikim rreth 

përmbajtjes së 

tekstit 

Sqarim rreth 

brendisë së 

tekstit 

Rilexim 

Brendi e tekstit 

Lidhje e tekstit 

me përvojat 

personale 


29 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

Të lexuarit 

e teksteve 

letrare 

Të lexuarit 

e teksteve 

joletrare 


të shprehin ndjenjat dhe mendimet personale rreth 

pjesës që lexojnë, me ndihmën ose nxitjen e 

mësuesve (Si ndjeheni pasi keni lexuar këtë përrallë? 

A do donit të përfundonte ndryshe? Çfarë do të kishit 

bërë ju, në një rast të tillë?); 

të përshkruajnë elemente të thjeshta: 

− të një teksti letrar si: ngjarjet, personazhet, 

mjedisi; 

− të një teksti joletrar p.sh; në një kalendar të 

dallojnë ditët, javët, muajt, ditët e pushimeve. 


të lexojnë tekste letrare të thjeshta si: përralla, 

tregime të thjeshta, fabula, poezi, gjëegjëza; 

të bëjnë përshkrime të thjeshta të personazheve në 

pjesët që lexojnë; 

të dallojnë prozën nga poezia (rreshta, vargje), të 

ndihmuar nga mënyra e të shkruarit; 

të lexojnë me interes, emocion, dëshirë dhe me 

ndjenjë. 


të lexojnë tekste joletrare si: kalendarë të thjeshtë, 

udhëzime, kartolina, letra etj; 

të dallojnë elementët e këtyre teksteve si p.sh në një 

kalendar dallojnë vitin, muajt, ditët, në një kartolinë 

dallojnë frazat hyrëse, urimin dhe dërguesin e 

kartolinës etj. 

Mendim dhe 

ndjenja 

personale rreth 

tekstit 

Përshkrim i 

thjeshtë i 

personazhit 

Tipare të 

thjeshta të 

teksteve 

Përrallë 

Tregim 

Fabul 

Gjëegjëzë 

Poezi 

Kalendar 

Udhëzim 

Kartolinë 


30 

Linja: TË SHKRUARIT 



Nxënësit shkruajnë shkronjat e shtypit dhe të dorës duke mbajtur dorën, trupin, fletoren ose 

fletën në pozicionin e duhur. Ata u përgjigjen me shkrim pyetjeve të ndryshme dhe shkruajnë 

tekste të thjeshta si kartolina, letra dhe urime. Me ndihmën e mësueses ato rishikojnë punët e 

tyre me shkrim për të rregulluar gabimet drejtshkrimore. 

Nënlinjat Objektiva Terma/Koncepte 

Të shkruarit 

si proces 

Shkrimi i dorës 


të dallojnë dhe shkruajnë shkronjat e gjuhës shqipe, të 

shtypit dhe të dorës; 

të tregojnë me saktësi lidhjen shkronjë- tingull; 

të plotësojnë pjesët që u mungojnë fjalëve ose fjalive; 

të shkruajnë fjalë me tre-katër rrokje; 

të shkruajnë fjali duke respektuar hapësirën mes 

fjalëve; 

të kopjojnë pjesë që kanë dialog, deri në 3-4 fjali; 

të shkruajnë fjalë dhe fjali me të diktuar; 

të mbajnë gjatë të shkruarit pozicionin e duhur të 

trupit, dorës, fletores ose fletës ku shkruajnë. 

kyçe 

Shkronjat e 

shtypit 

Shkronjat e 

dorës 

Lidhja 

shkronjëtingull 

Hapësirë mes 

fjalëve 

Zhvillimi dhe organizimi i ideve gjatë të shkruarit 


t’u përgjigjen me shkrim pyetjeve të thjeshta; 

të shkruajnë fjali të thjeshta duke i lidhur kuptimshëm 

fjalët me njëra –tjetrën. 

të shkruajnë tekste të thjeshta; 

Fjali 

Tekst 


31 

Të shkruarit 

personal dhe 

krijues 

Të shkruarit 

funksional 

Rishikimi dhe redaktimi i të shkruarit 


të rishikojnë punët e tyre për të rregulluar gabimet 

drejtshkrimore (me ndihmën e mësueses) 


të shkruajnë tregime të thjeshta nisur nga figurat e 

dhëna; 

të përshkruajnë me 3-4 fjali një personazh nga 

përrallat ose tregimet. 


të shkruajnë kartolina, letra dhe urime të thjeshta 

mbështetur në një model të dhënë. 

Gabim 

drejtshkrimor 

Tregim 

Përshkrim 

personazhesh 

Kartolinë 

Letër 

Urim 

Linja: NJOHURI RRETH SISTEMIT GJUHËSOR 



Nxënësit dallojnë marrëdhënien shkronjë – tingull, ndajnë fjalinë në fjalë, fjalët në rrokje dhe 

rrokjet në tinguj. Nxënësit dallojnë nën udhëheqjen e mësueses fjalë që shprehin veprime 

(folje), fjalë që emërtojnë njerëz dhe kafshë (emra), fjalë që shënojnë cilësi të emrave 

(mbiemra). Nxënësit përdorin shkronjën e madhe në emrat e njerëzve dhe emrat e përveçëm të 

kafshëve, si dhe shenjat e pikësimit si pika dhe pikëpyetja. 

Objektiva 

Terma/koncepte 


të dallojnë marrëdhënien shkronjë-tingull, rrokjen, 

fjalën dhe fjalinë; 

të ndajnë fjalinë në fjalë, fjalën në rrokje, rrokjen në 

tinguj; 

kyçe 

Shkronjë 

Tingull 

Rrokje 

Fjalë 

Fjali 


32 

të dallojnë, me ndihmën e mësueses, fjalët që tregojnë 

veprime (foljet); 

të gjejnë fjalë që tregojnë veprime që janë kryer në të 

shkuarën, kryhen tani dhe do të kryhen në të ardhmen; 

të dallojnë me ndihmën e mësueses, fjalë që tregojnë 

njerëz, sende, vende, kafshë (emra) 

të shkruajnë me shkronjë të madhe emrat e njerëzve 

dhe emrat e përveçëm të kafshëve; 

të gjejnë dhe të shkruajnë fjalët që tregojnë cilësi të 

njerëzve, sendeve, kafshëve (mbiemrat); 

të përdorin shkronjën e madhe në fillim të fjalisë dhe në 

titullin e një pjese; 

të ndajnë si duhet fjalët në fund të rreshtit; 

të përdorin drejt pikën dhe pikëpyetjen në fund të 

fjalisë. 

Folje 

Emër 

Mbiemër 

Shkronjë e 

madhe tek emrat 

e njerëzve dhe 

tek emrat e 

përveçëm të 

kafshëve 

Shkronjë e 

madhe në fillim 

të fjalisë dhe në 

titullin e një 

pjese 

Ndarje e fjalëve 

në fund të 

rreshtit 

Drejtshkrimi i 

shenjave të 

pikësimit (pikën 

dhe 

pikëpyetjen) 


33 

KLASA 2 


Objektivat e klasës së dytë sipas linjave 




Nxënësit shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët. Ata shprehin saktë, qartë 

dhe kuptueshëm mendimet e tyre, shoqërojnë të folurin edhe me elemente joverbale, 

bashkëpunojnë në grup si dhe organizojnë lojë me role. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 


folurit 


të shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e duhur 

fjalët dhe fjalitë; 

të respektojnë theksin e fjalëve gjatë shqiptimit. 


të flasin qartë, rrjedhshëm dhe kuptueshëm; 

të përqendrohen në çështjet kryesore, kur 

përshkruajnë një ngjarje ose një përvojë të tyre 

(p.sh. nxënësit tregojnë pse një objekt i sjellë nga 

shtëpia është shumë i rëndësishëm për ta); 

të pasurojnë fjalorin me fjalë e shprehje specifike, 

në përshtatje me temën për të cilën flasin; 

të recitojnë vjersha të shkurtra, të mësuara 

kyçe 

Shqiptimi 

Intonacioni 

Theksi 

Çështjet 

kryesore 

Përzgjedhje e 

fjalëve dhe 

frazave 

Shprehje e 

fytyrës 

Gjestet 

Prezantime 


34 

Diskutimi dhe 


në grup 

përmendësh; 

të shprehin emocione dhe ndjesi të ndryshme me 

anë të pantomimës; 

të organizojnë një lojë me role (me ndihmën e 

mësuesit ose të një të rrituri); 

të shprehin opinionet e tyre rreth interpretimit të 

shokëve dhe shoqeve të klasës. 

të shoqërojnë të folurin me shprehjen e duhur të 

fytyrës dhe gjestet; 

të përdorin gjatë prezantimeve gojore edhe elemente 

të tilla si: foto dhe piktura. 


të diskutojnë në grupe të vogla për tema që ju 

interesojnë (brenda klasës); 

të bëjnë pyetje dhe të japin përgjigje të thjeshta gjatë 

një pune në grup; 

të ndajnë informacionin ose një përvojë personale 

me të tjerët etj; 

të shprehin mendimet, ndjenjat dhe emocionet e 

tyre. 

gojore 

Lojë me role 

Pantomimë 

Bashkëveprim 

në grup 


35 




Nxënësit demonstrojnë sjellje dhe qëndrime të përshtatshme gjatë të dëgjuarit si: vëmendje, 

pëlqim dhe interes. Ata dëgjojnë dhe kuptojnë një larmi tekstesh të folura, demonstrojnë se i 

kanë kuptuar këto tekste, si dhe shprehin opinionet e tyre rreth teksteve që dëgjojnë. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 




− 

− 

− 

të shfaqin sjellje të përshtatshme gjatë të dëgjuarit si 

p.sh: 

ndjekin me vëmendje tekstin që dëgjojnë; 

nuk e ndërpresin tjetrin, kur është duke folur; 

e shohin në sy personin gjatë kohës që flet; 

të shprehin pëlqim dhe interes ndaj asaj që 

dëgjojnë: (Më pëlqen kjo që po dëgjoj!) 


të dëgjojnë biseda, sqarime, diskutime në grupe të 

vogla, poezi, gjëegjëza, përralla, ndodhi personale. 

tregime, dramatizime të ndryshme, emisione 

televizive, shfaqje për fëmijë, rregulla praktike, 

udhëzime etj; 

të pyesin, kur nuk janë të qartë rreth asaj që 

dëgjojnë; 

të veçojnë fjalët ose detajet kyçe gjatë të dëgjuarit; 

të ritregojnë shkurtimisht tekstin që dëgjojnë; 

kyçe 

Vëmendje 

Kontakt me sy 

Shprehje 

pëlqimi dhe 

interesi 

Bisedë 

Sqarim 

Diskutim në 

grupe të vogla 

Poezi 

Gjëegjëzë 

Përrallë 

Ndodhi 

personale 

Tregim 

Dramatizim 


36 


qëllimshëm 

të veçojnë disa detaje që ju duken interesante në 

tekstin që dëgjojnë (muzika që shoqëron rrëfimin e 

një përralle, zëri i personazheve etj.); 

të lidhin informacionin e dëgjuar me përvojat e tyre 

ose me informacione që i kanë lexuar në tekste të 

tjera. 


të shprehin mendimet dhe ndjenjat e tyre rreth 

tekstit që dëgjojnë; 

të bëjnë përgjithësime të thjeshta pasi dëgjojnë një 

tekst. 

Emision për 

fëmijë 

Udhëzim 

Lidhje e 

informacionit 

me dëgjuesin 

Mendime dhe 

ndjenja 


tekstit 

Përgjithësime 

të thjeshta 




Nxënësit lexojnë rrjedhshëm dhe me intonacionin e duhur tekste të thjeshta letrare dhe joletrare. 

Ata përdorin strategji të thjeshta për të kuptuar tekstin si: lidhje me njohuritë e mëparshme, 

rilexim, pyetje rreth paqartësive, mbajtje shënimesh, nënvizime etj. Ata demonstrojnë kuptimin 

e tekstit duke treguar brendinë dhe ngjarjet kryesore. Nxënësit gjithashtu bëjnë konkluzione të 

thjeshta dhe japin mendimet e tyre rreth tekstit që lexojnë. 

Nënlinja Objektiva Terma/koncepte 

Të lexuarit 

fillestar 


të shqiptojnë drejt tingujt, rrokjet dhe fjalët; 

të njohin tiparet dalluese të një fjalie si shkronja e 

madhe në fillim të saj, shenja e pikësimit në fund; 

të mbajnë trupin në një qëndrim të përshtatshëm 

dhe librin në pozicionin e duhur gjatë kohës që 

lexojnë. 

kyçe 

Tinguj 

Rrokje 

Fjalë 

Tipare dalluese 

të fjalisë 


37 

Të lexuarit për 

të kuptuar 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 


të lexojnë me zë, rrjedhshëm dhe me intonacionin e 

theksin e duhur tekste të thjeshta; 

të parashikojnë për subjektin që do të lexojnë 

mbështetur në titull, ilustrime ose fjalët kyçe; 

të bëjnë pyetje gjatë leximit për çështje ose fjalë që 

nuk i njohin, nuk i kanë të qarta ose nuk i kuptojnë; 

të rilexojnë tekstin për të kuptuar më mirë atë (kur 

është e nevojshme); 

të nënvizojnë gjatë leximit idetë më të rëndësishme 

(me ndihmën e mësueses); 

të tregojnë që e kanë kuptuar tekstin e lexuar: 

− duke ritreguar shkurtimisht dhe me fjalë të 

thjeshta brendinë; 

− duke përmendur çështjet kryesore, ose 

− duke dhënë shembuj ose ilustrime nga teksti. 

t’u përgjigjen pyetjeve rreth brendisë; 

të lidhin tekstin që lexojnë me përvojat dhe jetën e 

tyre ose me tekste të lexuara më parë (A ka 

ngjashmëri ky tregim me tregimin... që lexuam 

javës që shkoi? Çfarë keni të përbashkët ju me 

personazhin e tregimit? Çfarë ju kujton kjo ngjarje, 

ose ky personazh?). 


të shprehin mendimet dhe ndjenjat personale rreth 

asaj që lexojnë (Pse mendoni se ajo që ka ndodhur 

nuk është e drejtë? Si u ndjetë pasi lexuat këtë 

përrallë?); 

Lexim me zë 

Rrjedhshmëri 

Intonacion 

Theks 

Parashikim 

rreth temës ose 

subjektit 

Sqarim rreth 

tekstit 

Rilexim 

Idetë kryesore 


Shembuj dhe 

ilustrime nga 

teksti 

Lidhja e tekstit 

me lexuesin 

Mendime dhe 

ndjenja 


tekstit 


38 

Të lexuarit e 

teksteve 

letrare 

të tregojnë disa elemente të thjeshta: 

− të teksteve letrare si: vargjet, ngjarjet, 

personazhet, koha dhe mjedisi; 

− të teksteve joletrare si p.sh. te fjalorët e thjeshtë 

dallojnë fjalët e renditura në rend alfabetik, 

sqarimet rreth fjalëve etj. 


të lexojnë me interes, emocion, dëshirë dhe me 

ndjenjë; 

të lexojnë poezi, përralla nga folklori, përralla nga 

autorë të ndryshëm, tregime, fabula, gjëegjëza etj; 

të tregojnë me fjalët e tyre brendinë e një tregimi 

ose përralle; 

të përshkruajnë me fjalë të thjeshta personazhet dhe 

përmbajtjen e pjesës së lexuar; 

të tregojnë se cilët janë personazhet e preferuara, 

duke e mbështetur mendimin me argumente të 

thjeshta; 

të krijojnë lidhje ndërmjet filmave, figurave dhe 

historive të lexuara; 

të dallojnë elemente të tekstit, të tilla, si: paragrafi, 

rreshti, strofa, vargu; 

të tregojnë se si ndikojnë ilustrimet për të kuptuar 

më mirë tekstin; 

të krahasojnë poezinë me gjëegjëzën, përrallën dhe 

tregimin. 

Tipare të 

thjeshta të 

teksteve letrare 

dhe joletrare 

Poezi 

Përralla 

Tregime 

Fabula 

Gjëegjëza 

Përshkrim 

personazhi 

Paragraf 

Rresht 

Strofë 

Varg 

Krahasime 

tekstesh 


39 


teksteve 

joletrare 


të lexojnë ditar, fjalorë të thjeshtë, udhëzime, revista 

për fëmijë; 

të veçojnë idenë ose informacionin e rëndësishëm 

nga teksti i lexuar (me ndihmën e mësueses); 

të veçojnë disa elemente të teksteve si: titujt, 

kapitujt dhe ilustrimet; 

të tregojnë se si ndikojnë ilustrimet për të kuptuar 

më mirë tekstin. 

Ditar 

Fjalorë të 

thjeshtë 

Udhëzime 

Revista për 

fëmijë 

Titujt 

Kapitujt 

Ilustrimet 




Nxënësit përcaktojnë me ndihmën e mësueses, temën, qëllimin dhe lexuesin e punës me shkrim. 

Ata mbledhin informacion nga burime të ndryshme para se të shkruajnë kartolina, letra, plane të 

thjeshta, përshkrime etj. Me ndihmën e mësueses veçojnë elementet që duhen përmirësuar në 

punën me shkrim si: zgjedhjen e fjalëve, gabimet drejtshkrimore etj. 


Të shkruarit 

si proces 

Shkrimi i dorës 


të shkruajnë saktë shkronjat e alfabetit; 

të respektojnë hapësirën mes shkronjave, fjalëve 

dhe fjalive; 

të kopjojnë saktë dhe qartë tekste të thjeshta; 

të shkruajnë fjalë dhe fjali me të diktuar (diktime); 

të mbajnë në pozicion të përshtatshëm trupin, 

dorën dhe fletën ose fletoren gjatë të shkruarit. 

kyçe 

Shkronjë 

Hapësirë mes 

shkronjave 

Pozicion i 

përshtatshëm 

gjatë të shkruarit 

Diktim 


40 

Planifikimi i të shkruarit 


të pyesin për t’u sqaruar rreth tekstit ose temës që 

do të shkruajnë; 

të studiojnë modele të gatshme të punëve me 

shkrim (p.sh modele kartolinash, letrash, urimesh). 

Sqarime rreth 

temës 

Modele të 

gatshme 



të shkruajnë për tema të përshtatshme për moshën 

e tyre; 

të shprehin qartë dhe saktë, me shkrim mendimet e 

tyre; 

të përdorin termat dhe fjalët e duhura në tekstet e 

shkruara. 

Terminologji e 

duhur 

Rishikim i tekstit 

të shkruar 

Korrigjime të 

gabimeve 

drejtshkrimore 



të bëjnë, me ndihmën e mësueses, rishikime të 

thjeshta të punës ose detyrës së tyre si: ndryshim 

të rendit të fjalëve, heqje ose zëvendësim të tyre 

etj., me qëllim përmirësimin e saj; 

të bëjnë qortime të thjeshta drejtshkrimore. 


41 

Të shkruarit 

personal 

dhe krijues 

Të shkruarit 

funksional 


të shkruajnë në ditar gjërat që u bëjnë më tepër 

përshtypje nga jeta e përditshme; 

të përshkruajnë shokë, miq, të afërm, objekte, sende 

e kafshë të njohura e të dashura; 

të përshkruajnë me fjalët e tyre si e kuptojnë një 

pikturë, një pamje apo një fotografi; 

të shkruajnë hyrje dhe mbyllje të tjera të një tregimi 

ose përralle. 


të shkruajnë tekste të shkurtra si: një urim, një 

kartolinë, një letër drejtuar një shoku duke përdorur 

një model të thjeshtë; 

të hartojnë një plan të thjeshtë të regjimit ditor; 

të kopjojnë saktë, qartë e kuptueshëm udhëzime, 

njoftime, orientime e porosi të thjeshta. 

Ditar 

Përshkrim 

Hyrje dhe mbyllje 

të një teksti 

Urim 

Kartolinë 

Letër 

Plan i thjeshtë 

ditor 

Udhëzim 


42 




Nxënësit dallojnë fjalitë në një tekst. Zhvendosin, shtojnë ose heqin fjalë në një fjali pa e 

prishur kuptimin e saj. Nxënësit dallojnë fjalitë pyetëse dhe dëftore, pohore dhe mohore si dhe 

vendosin shenjat e pikësimit në fund të tyre. Nxënësit nisin të dallojnë emrin, mbiemrin, foljen, 

përemrin dhe numërorin si dhe disa kategori gramatikore të tyre. Nxënësit përdorin drejt 

shkronjën e madhe (disa raste të përdorimit të saj), ndajnë si duhet fjalët në fund të rreshtit, si 

dhe shkruajnë saktë numërorët 1-20. 


Sintaksë 

Morfologji 


të dallojnë fjalitë në një tekst; 

të renditin fjalitë sipas rendit logjik në një tekst të 

shkurtër; 

të zhvendosin fjalët në një fjali, në mënyrë të tillë që 

të mos prishet kuptimi i saj; 

të shtojnë dhe të heqin fjalë në një fjali të thjeshtë pa 

prishur kuptimin e saj; 

të gjejnë dhe të formojnë fjali dëftore dhe pyetëse; 

të gjejnë dhe të formojnë fjali pohore dhe mohore. 


Emri 

të dallojnë fjalët që tregojnë emra njerëzish, sendesh 

dhe kafshësh; 

të dallojnë emrat e gjinisë femërore nga ata 

mashkullore (në mënyrë intuitive); 

të dallojnë emrin në numrin njëjës dhe në numrin 

shumës. 

Fjali 

Tekst 

kyçe 

Fjali dëftore 

Fjali pyetëse 

Fjali pohore 

Fjali mohore 

Emri 

Gjinia e emrit 

Numri i emrit 


43 

Folja 

të gjejnë në një tekst fjalët që tregojnë veprim; 

të dallojnë kohën e kryerjes së një veprimi, nisur nga 

koncepti kohë: dje-sot-nesër; 

të zgjedhojnë folje të rregullta në kohën e tashme, të 

shkuar dhe të ardhme, sipas modeleve të dhëna; 

të zgjedhojnë foljet kam, jam në kohën e tashme, të 

shkuar dhe të ardhme; 

Folja 

Kohë e tashme 

Kohë e shkuar 

Kohë e ardhme 

Mbiemri 

të dallojnë mbiemrin si fjalë që tregon cilësi të emrit; 

të dallojnë mbiemrin e nyjshëm të gjinisë femërore 

dhe mashkullore, nisur nga nyja e përparme;. 

të dallojnë kur mbiemri është në numrin njëjës dhe në 

numrin shumës, nisur nga emri që përcakton; 

Përemri 

të gjejnë dhe të formojnë fjali me përemrat vetorë: 

unë, ti, ai, ajo, ne, ju, ata, ato. 

Mbiemri 

Gjinia e 

mbiemrit 

Numri i 

mbiemrit 

Përemri vetor 

Numërori 

të shkruajnë me fjalë dhe saktë numërorët 1-20. 

Numërori 


44 

Drejtshkrim 


të përdorin drejt pikën dhe pikëpyetjen në fund të 

fjalisë; 

të përdorin drejt shkronjën e madhe në fillim të 

fjalisë; 

të përdorin drejt shkronjën e madhe për emra 

njerëzish, vendesh dhe kafshësh; 

të ndajnë si duhet fjalët në fund të rreshtit; 

të shkruajnë saktë foljet që në kohën e tashme, veta e 

parë, numri njëjës marrin mbaresën j; 

të shkruajnë saktë numërorët 1-20. 

Pikëpyetje dhe 

pikëçuditëse në 

fund të fjalisë 

Shkronjë e 

madhe 

Ndarja e 

fjalëve në fund 

të rreshtit 


foljeve 


numërorëve 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 


të gjejnë fjalë sinonimike për një grup fjalësh të 

dhëna; 

të zëvendësojnë në një tekst disa fjalë me sinonimet e 

tyre (të dhëna); 

të gjejnë fjalë antonimike për një grup fjalësh të 

dhëna; 

Sinonim 

Antonim 


45 

KLASA 3 


Objektivat e klasës së tretë 




Nxënësit shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët. Ata shprehin qartë dhe 

kuptueshëm mendimet e tyre, shoqërojnë të folurin edhe me elemente joverbale, bashkëpunojnë 

në mënyrë aktive në grup. Nxënësit me ndihmën e mësueses organizojnë lojë me role dhe 

komentojnë e gjykojnë interpretimet e shokëve dhe shoqeve të tyre. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 


të shqiptojnë saktë tingujt dhe fjalët; 

të flasin qartë e rrjedhshëm duke përdorur cilësitë e 

duhura të zërit si: 

− 

− 

− 

ritmi; 

intonacioni; 

theksi i fjalës; 

të lexojnë me zë për të përcjellë tek të tjerët ndjenjat 

dhe emocionet. 

kyçe 

Shqiptim 

Intonacion 

Theks 

Ritëm 


46 


folurit 

Diskutimi dhe 


në grup 


të flasin për tematika nga jeta reale dhe veprimtaria 

e tyre e përditshme (rreth vetes, njerëzve dhe 

objekteve të dashura për ta, historive dhe përvojave 

të tyre etj.); 

të shfaqin qartë dhe në mënyrë logjike mendimet, 

idetë, pëlqimet dhe përjetimet e tyre; 

të përzgjedhin format e përshtatshme për të përcjellë 

mendimet, faktet, ngjarjet dhe këndvështrimet e tyre 

si: përmbledhje, rrëfime, lojë me kukulla, 

dramatizime, recitime etj; 

të përshtasin të folurit me dëgjuesit si: shokët e 

shoqet e klasës, fëmijë më të vegjël se ata, mësuesit 

etj.; 

të fitojnë një teknikë recitimi të pëlqyeshme për të 

tjerët; 

të imitojnë zërin e një personazhi të një tregimi dhe 

të përralle; 

të imitojnë zërin e një personi që flet në një 

transmetim (reklamë, batutë, film etj.); 

të japin mendimin e tyre për pjesët dramatike që 

shohin ose marrin pjesë. 


të flasin qartë dhe në përputhje me rregullat e 

diskutimit në grup; 

të marrin fjalën në një bisedë, në momentin e 

përshtatshëm; 

Diskutim për 

tema të 

ndryshme 

Qartësi 

mendimi 

Forma të 

ndryshme gjatë 

të folurit 

Përshtatje e të 

folurit me 

dëgjuesin 

Lojë me role 

Imitim 

Diskutim dhe 

bashkëveprim 

në grup 

Marrja e fjalës 

në bisedë 

Siguri dhe 

besim gjatë të 


47 

të pyesin për të sqaruar gjërat që nuk kuptojnë dhe 

t’u përgjigjen pyetjeve të ndryshme; 

të shfaqin me siguri e besim në vetvete, mendimet, 

ndjenjat, përjetimet dhe emocionet e tyre duke 

diskutuar me shokët e shoqet e klasës për tema të 

ndryshme si: lojërat, familja, shkolla, shoqëria, 

mjedisi, librat, veprimtaritë sportive, koha e lirë, 

udhëtimet, shëndeti, interneti, biblioteka etj. 

folurit 

Formulimi i 

pyetjeve 

Përgjigje 





kontakt me sy dhe interes ndaj folësit. Ata dëgjojnë dhe kuptojnë një larmi tekstesh të folura, 

demonstrojnë se i kanë kuptuar këto tekste, si dhe shprehin opinionet e tyre rreth teksteve që 

dëgjojnë. Nxënësit nisin të dallojnë ndjenjat dhe qëndrimet e folësit, si dhe format që ndjek 

folësi për tërhequr vëmendjen e të tjerëve. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


për të 

kuptuar 


të demonstrojnë sjellje të përshtatshme gjatë të 

dëgjuarit si p.sh: 

− 

− 

të mos e ndërpresin tjetrin, kur është duke folur; 

të shohin në sy personin gjatë kohës që flet; 

të dëgjojnë me vëmendje dhe interes atë që thuhet. 


të dëgjojnë nga burime të ndryshme: biseda, ftesa, 

porosi, sqarime, diskutime në grupe të vogla dhe të 

mëdha, rrëfime e ndodhi personale dhe jopersonale, 

kyçe 

Vëmendje 

Kontakt me sy 

Bisedë 

Ftesë 

Porosi 

Sqarim 

Diskutim 


48 


e 

qëllimshëm 

poezi, proza të shkurtra, dramatizime të ndryshme, 

emisione për fëmijë, këshilla, udhëzime, receta etj.; 

të parashikojnë duke përdorur: 

− njohuritë e mëparshme (çështje ose koncepte të 

njohura); 

− elementet e intonacionit (toni i zërit, ritmi, volumi); 

të veçojnë detajet kryesore të asaj që dëgjojnë; 

të bëjnë pyetje të ndryshme rreth një teksti me qëllim 

që ta kuptojnë mirë atë; 

të dallojnë rendin e ngjarjeve dhe ideve; 

të ritregojnë shkurtimisht tekstin që dëgjuan duke e 

ilustruar me shembuj nga teksti; 

të krahasojnë informacionin që marrin nga burime të 

ndryshme (filma për fëmijë, emisione televizive etj). 


të veçojnë elementet, ndodhitë, personazhet etj, që ju 

bëjnë përshtypje ose që ju krijojnë emocion gjatë të 

dëgjuarit; 

të përcaktojnë se si ndjehet folësi ndërkohë që flet 

(me ndihmën e mimikës dhe gjesteve që përdor 

folësi); 

të nxjerrin konkluzione duke u bazuar në idetë 

kryesore dhe detajet kyçe. 

Rrëfim e 

ndodhi 

personale 

Poezi 

Prozë 

Dramatizime të 

ndryshme 

Film vizatimor 

Këshillë 

Udhëzim 

Recetë 

Parashikim 

rreth 

përmbajtjes 

Detaj kryesor 

Rendi i 

ngjarjeve 

Brendi 

Krahasim 

Përshtypje 

Ndjenjat e 

folësit 

Konkluzion 


49 




Nxënësit lexojnë rrjedhshëm dhe me intonacionin e duhur tekste të thjeshta letrare dhe joletrare. 

Ata përdorin strategji të thjeshta për të kuptuar tekstin si: lidhje me njohuritë paraprake, rilexim, 

pyetje rreth paqartësive, mbajtje shënimesh, nënvizime, bëjnë parashikime rreth brendisë etj. 

Ata demonstrojnë të kuptuarit e tekstit duke treguar brendinë dhe veçuar idetë dhe 

informacionin kryesor. Nxënësit gjithashtu, japin mendimet e tyre rreth tekstit që lexojnë, si dhe 

dallojnë disa elemente të thjeshta të teksteve letrare dhe joletrare. 


Të lexuarit 

fillestar 

Të lexuarit 

për të 

kuptuar 


të lexojnë tekste të ndryshme, në shkollë dhe në 

shtëpi, për të fituar rrjedhshmërinë e duhur gjatë 

leximit; 

të respektojnë intonacionin e duhur gjatë leximeve me 

zë të pjesëve në poezi apo në prozë; 

të respektojnë gjatë të lexuarit shenjat e pikësimit si: 

pika, pikëpyetja, pikëçuditësja; 

të mbajnë trupin në një qëndrim të përshtatshëm dhe 

librin në pozicionin e duhur gjatë kohës që lexojnë. 


− 

− 

− 

të zgjedhin për të lexuar, tekstet që përmbushin 

qëllimin që kanë si p.sh: 

një tregim komik për tu argëtuar; 

një fjalor për të gjetur kuptimin e një fjale; 

një revistë për të marrë një informacion etj.; 

kyçe 

Rrjedhshmëri 

Intonacion 

Respektimi i 

shenjave të 

pikësimit 

Zgjedhja e 

tekstit në 

funksion të 

qëllimit 

Parashikime 

për brendinë e 

tekstit 

Rilexim 


50 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

të parashikojnë brendinë e tekstit duke u bazuar te: 

− titulli, fotot dhe ilustrimet ose, 

− një grup fjalësh kyçe, të shkëputura nga teksti 

(parashikim me terma paraprakë); 

t’i rikthehen leximit të tekstit deri sa ta kuptojnë atë; 

të kuptojnë elementet pamore të teksteve si piktura, 

ilustrime, lista, tabela, harta etj; 

të veçojnë me nënvizime dhe kujtojnë detajet kryesore 

në një tekst; 

të ritregojnë brendinë e materialit të lexuar, duke 

ndjekur rendin e ngjarjeve dhe duke e shoqëruar me 

detaje nga teksti; 

të krahasojnë idetë e tekstit me njohuritë e mëparshme 

dhe me përvojat e tyre ose tekste të lexuara më parë 

(Çfarë ndryshimi ka mes lojërave të fëmijëve në këtë 

tregim dhe lojërave të fëmijëve sot? Dini arsye të 

tjera, përveç këtyre që janë dhënë në tekst, pse bimët 

janë të rëndësishme?). 


të shprehin opinionet dhe mendimet e tyre rreth tekstit 

si p.sh: duke veçuar tiparet që pëlqejnë tek një 

personazh ose komentuar një veprim të tij (Çfarë ju 

pëlqen tek ky personazh? Cili është mendimi juaj për 

mbylljen e këtij tregimi?); 

të gjejnë hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen në tekstet që 

lexojnë; 

të dallojnë disa elemente të teksteve si p.sh: kohën, 

mjedisin, personazhet e një fabule ose tabelën e 

përmbajtjes, kapitujt, ilustrimet në një revistë. 


Krahasim me 

njohuritë e 

mëparshme 

Lidhje e 

lexuesit me 

tekstin 

Opinionet dhe 

mendimet e 

nxënësve rreth 

tekstit 

Strukturë 

Elemente të 

teksteve 


51 


teksteve 

letrare 


teksteve 

joletrare 


të lexojnë me dëshirë, interes, emocion dhe me 

ndjenjë tekste të ndryshme; 

të lexojnë poezi të thjeshta, gjëegjëza, fabula, përralla, 

tregime; 

të rilexojnë dhe tregojnë pjesën që ju pëlqen më 

shumë dhe është më e këndshme për ta; 

t’u përgjigjen pyetjeve (Kush? Çfarë? Kur? Ku? Pse?) 

në lidhje me ngjarjet që ndodhin në tregim, përrallë, 

fabul etj; 

të analizojnë ngjarjet, mjedisin dhe kohën në një tekst 

letrar; 

të analizojnë personazhet dhe veprimet e tyre 

mbështetur në një skedë orientuese; 

të gjejnë krahasimet në një tekst; 

të diskutojnë me të tjerët dhe të japin opinionet e tyre 

për librat që lexojnë; 

të krahasojnë një tregim, me një film ose teatër me 

kukulla që trajtojnë të njëjtin subjekt. 


të lexojnë revista për fëmijë, udhëzime dhe porosi të 

shkurtra, fletë ditari etj; 

të tregojnë me fjalët e tyre brendinë duke e ilustruar 

me detaje nga teksti; 

të veçojnë idetë dhe informacionin kryesor; 

të identifikojnë tiparet e tekstit si: titujt, nëntitujt, 

ndarjen në paragrafë; 

Poezi 

Gjëegjëza 

Fabula 

Përralla 

Tregime 

Analizë e 

personazheve 

Krahasimi 

Opinion për 

librin 

Krahasime 

tekstesh që 

trajtojnë të 

njëjtin subjekt 

Revistë për 

fëmijë 

Udhëzim 

Porosi të 

shkurtra 

Ditar 

Brendi 

Ide kryesore 

Tipare të 


52 

të krahasojnë tekste të ndryshme që trajtojnë të njëjtën 

çështje ose japin të njëjtin informacion si p.sh një 

artikull në një revistë për fëmijë dhe një ditar që 

përshkruajnë një ditë të zakonshme të një fëmije në 

shkollë. 

tekstit 

Krahasime të 

thjeshta 

tekstesh 




Nxënësit mbledhin informacion nga burime dhe në forma të ndryshme para se të shkruajnë. 

Nxënësit shkruajnë për njerëzit e tyre të dashur, për heronjtë e tyre të preferuar, për natyrën, 

për ndodhitë e tyre personale, udhëzime, njoftime, plane veprimtarish etj. Me ndihmën e 

mësueses veçojnë elementet që duhen përmirësuar në punën me shkrim si: zgjedhja e fjalëve, 

gabimet drejtshkrimore etj. 


Të shkruarit 

si proces 



− 

të formulojnë pyetje rreth temës për t’u sqaruar rreth 

tekstit që do të shkruajnë; 

të mbledhin informacion për temën që do të shkruajnë 

në forma dhe nga burime të ndryshme si: 

diskutimet me shokët, mësuesen dhe me njerëzit e 

familjes; 

− lexime të ndryshme në revista, televizion dhe 

media të tjera; 

të shohin libra për fëmijë me ilustrime, piktura dhe 

pamje të ndryshme që shërbejnë si nxitje për të 

shkruarit; 

kyçe 

Sqarim rreth 

temës 

Mbledhje e 

informacionit 

Nxitje e 

imagjinatës 


informacionit 


53 

të renditin në një fletë informacionet më të 

rëndësishme që do t’u shërbejnë për detyrën ose 

punën me shkrim. 



të shkruajnë tekste të shkurtra duke ndjekur modelin e 

përshtatshëm për qëllimin dhe lexuesin; 

të përshkruajnë me detaje të thjeshta e të qarta histori 

e përvoja vetjake të ndihmuar nga pyetjet: Kush? 

Cili? Çfarë? Si? Kur? Ku?; 

të përshkruajnë ngjarje në rend kronologjik; 

të mbështesin idetë kryesore me detaje të ndryshme; 

të zgjedhin fjalët dhe frazat e duhura për të shprehur 

si duhet mendimet e tyre; 

të shoqërojnë punën me shkrim me foto ose pamje të 

ndryshme. 


tekstit në 

varësi të 

qëllimit dhe 

lexuesit 

Organizimi i 

punës me 

shkrim 



të rishikojnë dhe rregullojnë punët me shkrim për të 

dhënë më qartë mendimet ose për të shprehur më 

bukur ndjenjat (vetë ose me ndihmën e mësueses); 

të gjejnë fjalët, shprehjet ose fjalitë e papërshtatshme 

dhe më pas t’i zëvendësojnë, shtojnë ose t’i heqin; 

të përmirësojnë punët e tyre me ndihmën e mësueses 

ose nga shokët e shoqet e klasës: 

duke bërë korrigjime të thjeshta (gabime 

drejtshkrimore ose gramatikore); 

duke përmirësuar paraqitjen e punës me shkrim 

Rishikim i 

punës me 

shkrim 

Zëvendësim 

fjalësh ose 

fjalish 

Gabim 

drejtshkrimor 

Paraqitje e 

punës me 

shkrim 


54 

Të shkruarit 

personal dhe 

krijues 

Të shkruarit 

funksional 

p.sh: hapësirën mes fjalëve, fjalive ose paragrafëve. 


të shkruajnë për njerëzit e tyre të dashur, për heronjtë 

e tyre të preferuar, për natyrën, për lojërat dhe për 

librat e preferuar; 

të ritregojnë ndodhi ose ngjarje personale: 

− duke përzgjedhur momente interesante; 

− duke rrëfyer në vetën e parë mendimet dhe 

ndjenjat; 

− duke shprehur rëndësinë e këtyre ngjarjeve dhe 

duke treguar pse ato janë të paharrueshme për ta; 

të përshkruajnë personazhet duke pasqyruar ndjenjat 

dhe mendimet, paraqitjen e jashtme dhe veprimet e 

tyre; 

të shkruajnë hyrje ose mbyllje të tjera për përrallat ose 

tregimet e lexuara; 

të ndërtojnë histori duke u mbështetur tek disa figura 

ose pamje të ndryshme. 


të shkruajnë urime, kartolina, letra falenderimi, ftesa 

për ditëlindje etj; 

të plotësojnë saktë modelet gjysmë të gatshme duke u 

ndihmuar nga fjalë apo pyetje ndihmëse; 

të shkruajnë udhëzime e porosi të thjeshta për të 

tjerët; 

të shkruajnë plane të thjeshta për veprimtari të 

përbashkëta me klasën. 

Përshkrime të 

njerëzve të 

dashur, të 

heronjve të 

preferuar, të 

natyrës 

Ritregime 

ndodhish 

personale 

Rrëfim në 

vetën e parë 

dhe të tretë 

Përshkrime 

personazhesh 

Hyrje dhe 

mbyllje 

përrallash 

Urim 

Kartolinë 

Letër 

falenderimi 

Ftesë 

Udhëzim 

Këshillë 

Plan 

veprimtarish 


55 




Nxënësit dallojnë tekstin dhe fjalinë. Nxënësit zhvendosin, heqin ose shtojnë fjalë ose grupe 

fjalësh në fjali pa e prishur kuptimin e saj. Ata nisin të dallojnë strukturën e fjalisë dhe grupet 

kryesore në të. Nxënësit dallojnë emrin, mbiemrin, foljen, ndajfoljen, përemrin vetor dhe pronor 

si dhe kategoritë kryesore gramatikore të tyre. Nxënësit përdorin drejt shenjat e pikësimit, 

shkronjën e madhe dhe fjalët mohuese. Nxënësit gjejnë sinonime dhe antonime për fjalë të 

caktuara, si dhe nisin të përdorin fjalorin për nevojat e tyre. 


Sintaksë 

Morfologji 


të tregojnë dhe dallojnë se çfarë është teksti; 

të dallojnë fjalitë në një tekst; 

të njohin strukturën e fjalisë së thjeshtë; 

të zhvendosin grupe fjalësh ose fjalë në një fjali, në 

mënyrë të tillë që të mos prishet kuptimi i saj; 

të shtojnë ose të heqin grupe fjalësh ose fjalë në një 

fjali të thjeshtë, pa prishur kuptimin e saj; 

të njohin e të dallojnë grupet kryesore në fjali; 

të njohin e të dallojnë grupet plotësuese në fjali; 

të dallojnë dhe të formojnë fjali dëftore, pyetëse; 

të dallojnë dhe të formojnë fjali pohore dhe mohore. 


Emri 

të gjejnë fjalët që tregojnë emra njerëzish, sendesh 

dhe kafshësh; 

të krahasojnë emrat e gjinisë femërore me emrat 

Tekst 

Fjali 

kyçe 

Strukturë e 

fjalisë 

Grupe fjalësh 



Fjali pohore 

Fjali mohore 

Emri 

Gjinia e emrit 

Numri i emrit 

Rasa e emrit 

Trajta e emrit 


56 

gjinisë mashkullore nisur nga mbaresat e tyre; 

të dallojnë emrat në numrin njëjës dhe në numrin 

shumës; 

të gjejnë rasën dhe trajtën e emrit; 

t’i përdorin emrat në formën e duhur gjatë të folurit 

dhe të shkruarit. 

Folja 

të zgjedhojnë foljet e rregullta në kohën e tashme; 

të zgjedhojnë foljet e rregullta në kohën e ardhme; 

të zgjedhojnë foljet e rregullta në kohën e pakryer; 

të zgjedhojnë foljet e rregullta në kohën e kryer të 

thjeshtë; 

t’i përdorin foljet në formën e duhur gjatë të folurit 

dhe të shkruarit; 

të vendosin foljet e kohës së tashme në kohën e 

pakryer, në kohën e ardhme dhe anasjelltas. 

Mbiemri 

të dallojnë mbiemrin si fjalë që tregon cilësi të emrit; 

të krahasojnë mbiemrat e nyjshëm dhe të panyjshëm; 

të përcaktojnë gjininë e mbiemrit, ndihmuar nga emri 

që cilëson; 

të dallojnë numrin e mbiemrit, ndihmuar nga emri që 

cilëson; 

t’i përdorin mbiemrat në trajtën e duhur gjatë të folurit 

dhe të shkruarit. 

Përemri 

të dallojnë përemrat vetorë; 

Folja 

Koha e tashme 

Koha e ardhme 

Koha e pakryer 

Koha e kryer e 

thjeshtë 

Mbiemri 

Mbiemri i 

nyjshëm dhe i 

panyjshëm 

Gjinia e 

mbiemrit 

Numri i 

mbiemrit 


Përemri 

pronor 

Ndajfolje 


57 

të dallojnë përemrat pronorë. 

Numërori 

Ndajfolja 

të dallojnë ndajfoljen si fjalë që tregon cilësi të foljes 

Drejtshkrim 

Numërori 

të dallojnë numërorin si fjalë që tregon sasi. 


të përdorin drejt shenjat e pikësimit ., ?, !; 

të ndajnë saktë fjalët në fund të rreshtit; 

të shkruajnë drejt fjalët mohuese nuk dhe s’; 

të shkruajnë saktë fjalët mohuese si: askush, kurrkush, 

asnjë, asnjeri, asnjëra, askurrkush, kurrkund, kurrgjë 

etj; 

të drejtshkruajnë foljet e rregullta në kohën e tashme; 

të drejtshkruajnë foljet e rregullta në kohën e ardhme; 

të drejtshkruajnë foljet e rregullta në kohën e pakryer; 

të drejtshkruajnë foljet e rregullta në kohën e kryer të 

thjeshtë; 

të drejtshkruajnë foljet kam e jam në kohën e pakryer 

dhe të kryer të thjeshtë; 

të shkruajnë saktë emrat e përveçëm; 

të shkruajnë saktë emrat mashkullorë në numrin 

shumës; 

të drejtshkruajnë mbiemrat; 

të drejtshkruajnë përemrat vetorë dhe pronorë; 

të drejtshkruajnë ndajfoljet që kanë të njëjtën temë si 

mbiemrat (i shpejtë dhe shpejt). 

Shenjë e 

pikësimit 

Ndarja e 

fjalëve në fund 

të rreshtit 


fjalëve 

mohuese 


foljeve në 

kohën e 

tashme, në 

kohën e 

ardhme, në 

kohën e 

pakryer dhe në 

kohën e kryer 

të thjeshtë 


emrave të 

përveçëm 


emrave në 


58 

numrin shumës 


përemrave 

pronorë dhe 

vetorë 


ndajfoljeve 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 


të gjejnë fjalë sinonimike dhe antonimike me fjalët e 

dhëna; 

të zëvendësojnë në një tekst një grup fjalësh me 

sinonimet e tyre; 

të përdorin fjalorin për të gjetur kuptimin e fjalëve të 

panjohura. 

Sinonime 

Antonime 


59 

KLASA 4 


Objektivat e klasës së katërt sipas linjave 




Nxënësit shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët. Ata identifikojnë 

qëllimin e të folurit, shprehin saktë, qartë dhe kuptueshëm mendimet e tyre, shoqërojnë të 

folurin edhe me elemente joverbale, bashkëpunojnë në mënyrë aktive në grup. Nxënësit me 

ndihmën e mësueses organizojnë lojë me role dhe komentojnë e gjykojnë interpretimet e 

shokëve dhe shoqeve të tyre dhe japin sugjerime për përmirësim. 

Nënlinjat Objektiva Terma/ koncepte 

Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 


folurit 


të shqiptojnë saktë tingujt dhe fjalët; 


duhura të zërit, si: lartësia e zërit, theksi, ritmi, 

intonacioni; 

të shqiptojnë fjalët, duke respektuar theksin e tyre. 


të identifikojnë qëllimin e të folurit si p.sh: të 

argëtojnë shokët e shoqet e klasës, të pyesin, të 

sqarojnë diçka, të zgjidhin një problem, të bëjnë një 

përmbledhje etj; 

kyçe 

Shqiptimi 

Intonacioni 

Theksi 

Ritmi 

Qëllimi i të 

folurit 

Tema për 

diskutime të 

zgjedhura nga 

nxënësit 


60 

Diskutimi dhe 


në grup 

të zgjedhin temën dhe çështjet për të cilat duan të 

diskutojnë dhe të japin mendimet e tyre në klasë; 

të shfaqin mendime dhe ide në përshtatje me 

dëgjuesin dhe situatën; 

të mbledhin dhe përzgjedhin fakte, ide dhe ilustrime 

nga një ose më shumë burime; 

të përzgjedhin forma të përshtatshme për të përcjellë 

idetë, faktet, ngjarjet dhe këndvështrimet e tyre si: 

përmbledhje, udhëzim, rrëfim, lojë me role, 

dramatizime etj; 

të interpretojnë me ndjenjë pjesë të mësuara 

përmendësh; 

të zgjedhin fjalët dhe frazat e duhura për të tërhequr 

vëmendjen e dëgjuesve si dhe: 

− duke shmangur termat diskriminues; 

− duke shmangur fjalët e huaja. 

të mbajnë një qëndrim të përshtatshëm të trupit dhe 

të shoqërojnë të folurit me gjeste dhe lëvizje të 

thjeshta; 

të planifikojnë dhe realizojnë lojë me role dhe të 

përdorin fjalët dhe veprimet për të përcjellë situata, 

karaktere dhe emocione; 

të përdorin gjatë të folurit gjuhën standarde. 


të flasin qartë, në përputhje me normat e vlerat 

shoqërore në situata të ndryshme komunikimi në 

klasë; 


përvojat dhe argumentet e tyre: 

Rrëfim me 

subjekt 

Grumbullim i 

informacionit 

të kërkuar 

Shprehje dhe 

justifikimi i një 

mendimi ose 

ideje 

Vendosje 

kontakti me 

dëgjuesit gjatë 

të folurit 

Zgjedhje e 

fjalëve 

Elementet 

joverbale gjatë 

të folurit 

Lojë me role 

Gjuhë 

standarde 

Përputhshmëri 

me normat dhe 

vlerat 

shoqërore 

Siguri dhe 


folurit 


61 

− duke trajtuar tema të ndryshme si: loja, familja, 

shkolla, shoqëria, mjedisi, veprimtaritë sportive, 

koha e lirë, udhëtimet, televizori, interneti, 

biblioteka, shëndeti etj; 

− duke dhënë detaje dhe shembuj konkretë për të 

ilustruar mendimet e tyre; 

të sugjerojnë, reagojnë, shfaqin këndvështrimet e 

tyre ose të refuzojnë brenda rregullave të 

mirësjelljes dhe respektit. 

Mirësjellje dhe 

respekt 

Bashkëveprim 

në grup 





kontakt me sy dhe pozicion korrekt të trupit. Ata shfaqin interes dhe inkurajojnë folësin. Ata 

dëgjojnë dhe kuptojnë një larmi tekstesh të folura, demonstrojnë se i kanë kuptuar këto tekste, si 

dhe shprehin opinionet e tyre rreth teksteve që dëgjojnë. Nxënësit dallojnë qëllimin ose 

synimin, ndjenjat dhe qëndrimet e folësit, si dhe format që ndjek folësi për të tërhequr 

vëmendjen e të tjerëve. Nxënësit veçojnë fjalët dhe shprehjet që ju bëjnë përshtypje dhe ju 

përcjellin emocion. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


të demonstrojnë sjellje të përshtatshme gjatë të 

dëgjuarit si: 

− 

− 

− 

të mos e ndërpresin tjetrin, kur është duke folur; 

ta shohin në sy personin gjatë kohës që flet; 

të mbajnë trupin në një pozicion korrekt; 

të nxitin folësin me shprehje të tilla, si: po, kuptoj, 

pikërisht ashtu etj. 

kyçe 

Vëmendje 

Kontakt me sy 

me folësin 

Pozicion 

korrekt i trupit 

Inkurajim ose 

nxitje e folësit 


62 


për të 

kuptuar 


e 

qëllimshëm 


të dëgjojnë në situata të ndryshme brenda dhe jashtë 

klasës, duke u përqendruar në qëllimin që kanë 

(dëgjojnë që të hartojnë një përmbledhje, dëgjojnë që 

të bëjnë sugjerime gjatë një pune në grup etj); 

të veçojnë detajet dhe çështjet kryesore të tekstit që 

dëgjojnë; 

të mbajnë shënime gjatë të dëgjuarit (kur është e 

nevojshme); 

të bëjnë pyetje të ndryshme rreth një teksti; 

të interpretojnë informacionin e marrë nga burime të 

ndryshme (filma për fëmijë, filma vizatimorë etj.); 

të lidhin informacionin që dëgjojnë me përvojat 

personale dhe njohuritë që kanë marrë nga librat, 

revistat, televizionet dhe mediat e tjera; 

të dallojnë rendin e ngjarjeve në një tekst; 

të dallojnë shkakun dhe pasojën në një tekst që 

dëgjojnë. 


të dallojnë problemin dhe zgjidhjen në një tekst që 

dëgjojnë; 

të identifikojnë qëllimin ose synimin e folësit (të 

udhëzojë, të informojë, të bindë); 

të zbulojnë ndjenjat e folësit (lumturi, zemërim, 

konfuzion, habi); 

Praktikimi i 

dëgjimit në 

situata të 

ndryshme 

Qëllimi i 

dëgjimit 

Detaje dhe 

çështje 

kryesore 

Pyetje 

Mbajtje 

shënimesh 

Interpretim 

informacioni 

Lidhje e 

informacionit 

me njohuritë e 

mëparshme 

Shkak 

Pasojë 

Problem 

Zgjidhje 

Qëllimi i 

folësit 

Ndjenjat e 

folësit 

Elementet 

joverbale 


63 

të shpjegojnë se si ndikon gjuha e trupit dhe toni i 

zërit për të kuptuar tekstin që dëgjojnë; 

të përcaktojnë se si ndikon mbi ta, teksti që dëgjojnë, 

duke veçuar fjalët që u krijojnë emocion. 

Ndikimi i 

tekstit 




Nxënësit përzgjedhin materiale të përshtatshme për të lexuar në varësi të qëllimit që kanë. Ata 

përdorin strategji të thjeshta (para, gjatë dhe pas leximit) për të kuptuar tekstin si: lidhje me 

njohuritë paraprake, rilexim, pyetje rreth paqartësive, mbajtje shënimesh, nënvizime, 

parashikime rreth brendisë etj. Ata demonstrojnë kuptimin e tekstit duke treguar brendinë dhe 

veçuar idetë dhe informacionin kryesor. Nxënësit gjithashtu nxjerrin konkluzione të thjeshta, 

japin mendimet e tyre rreth tekstit që lexojnë si dhe dallojnë disa elemente të thjeshta të 



Të lexuarit 

për të 

kuptuar 


të përzgjedhin materiale të përshtatshme në varësi të 

qëllimit që kanë (një tregim për kënaqësi, një udhëzim 

për të mësuar një lojë elektronike, një revistë për të 

marrë një informacion për shëndetin); 

të përdorin strategjitë e duhura (para, gjatë dhe pas të 

lexuarit) për të kuptuar tekstin si p.sh: 

− 

− 

− 

të kujtojnë njohuritë e tyre të mëparshme; 

të bëjnë pyetje të ndryshme, për t’u sqaruar dhe 

për të kuptuar më mirë brendinë (p.sh rreth fjalëve 

që nuk ua dinë kuptimin); 

të përqendrohen dhe të kuptojnë edhe ilustrimet, 

pamjet, fotografitë që ka në tekst; 

kyçe 

Përzgjedhja e 

materialit për 

lexim në 

funksion të 

qëllimit 

Parashikim i 

përmbajtjes 

dhe strukturës 

së teksteve mbi 

bazën e 

ilustrimeve, 

titujve dhe 

njohurive të 

mëparshme 


64 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

− të lexojnë rrjedhshëm, saktë dhe me intonacionin e 

duhur; 

− të mbajnë shënime dhe nënvizojnë detajet kryesore 

në një tekst; 

të bëjnë një përmbledhje të çështjeve kryesore duke i 

ilustruar me detaje dhe fragmente nga teksti; 

të krahasojnë informacionin e tekstit me njohuritë dhe 

përvojat e tyre, me tekste të lexuara më parë dhe me 

botën rreth tyre (A ju ka ndodhur edhe ju diçka e tillë? 

Cilat libra, revista, filma apo shfaqje që keni parë ose 

lexuar ju kujton ky tregim? A keni lexuar libra të tjerë 

të ngjashëm, me këtë që lexuam nga ky autor?); 


të shprehin mendimet dhe opinionet e tyre rreth ideve 

dhe informacionit që lexojnë (A jeni dakord me këtë 

veprim të personazhit? Pse?); 

të veçojnë disa elemente të formës së teksteve dhe të 

diskutojnë rreth funksionit të tyre, p.sh në një revistë: 

titullin, nëntitujt, tekstin e shkruar, fotot, listat, hartat 

etj; 

të dallojnë në tekste të thjeshta elementet e strukturës 

si: hyrja, zhvillimi, mbyllja; 

të identifikojnë me ndihmën e mësueses disa elemente 

të thjeshta të stilit dhe të gjuhës si: zgjedhjen e fjalëve, 

përdorimin e fjalive të ndryshme dhe të sqarojnë se si 

ndikon tek ata kjo mënyrë të shkruari (llojet e 

ndryshme të fjalive e bëjnë më interesant tekstin, 

pyetjet retorike i japin shprehësi etj). 

dhe përvojave 

në lexim 

Bërje pyetjesh 

Shënime 

Përmbledhje 

Krahasime 

Opinionet dhe 

mendimet e 

tyre rreth 

tekstit që 

lexojnë 

Element i 

formës, 

strukturës dhe 

stilit të 

teksteve 


65 


teksteve 

letrare 


teksteve 

joletrare 


të përdorin format e leximit shprehës; 

të lexojnë poezi të thjeshta, fabula, përralla, tregime, 

romane për fëmijë, legjenda, fjalë të urta; 

të përzgjedhin për të lexuar pjesë që u përkasin llojeve 

dhe gjinive të ndryshme letrare; 

të tregojnë subjektin e librave që lexojnë, mjedisin ku 

dhe kohën kur zhvillohet ngjarja; 

të listojnë tiparet e personazheve që pëlqejnë, duke u 

ndalur në pamjen e jashtme, në veprimet, mendimet, 

ndjenjat dhe në bashkëveprimin me personazhet e 

tjerë; 

të fantazojnë për mjediset dhe për fatin e 

personazheve; 

të dallojnë rimën dhe strofën në një poezi; 

të dallojnë disa elementë të përbashkët dhe të veçantë 

mes poezisë dhe prozës, fabulës dhe përrallës; 

të veçojnë krahasimet dhe epitetet në një tekst letrar; 

të diskutojnë me të tjerët dhe të japin opinionet e tyre 

për librat që lexojnë; 

të krahasojnë një tregim, me një film ose teatër me 

kukulla që trajtojnë të njëjtin subjekt; 

të krijojnë lidhje ndërmjet filmave, figurave dhe 

historive të lexuara. 


të lexojnë fletë ditari, letra, revista, gazeta për fëmijë, 

enciklopedi, atlase, udhëzime (edhe në formë tekste 

Poezi 

Fabul 

Përrallë 

Tregim 

Roman për 

fëmijë 

Fjalë të urta 

Të përbashkëta 

dhe ndryshime 

mes gjinive 

dhe llojeve të 

ndryshme 

letrare 

Rimë dhe 

strofë në poezi 

Krahasim 

Epitet 

Personazh 

Subjekt 

Mjedis dhe 

kohë 

Lidhjet e 

letërsisë me 

fusha të tjera 

artistike 

Ditar 

Letra 

Revista 


66 

elektronike); 

të dallojnë idetë dhe çështjet kryesore të trajtuara në 

tekst; 

të shprehin mendimet dhe opinionet e tyre rreth 

informacionit të dhënë në tekstin joletrar; 

të sqarojnë funksionet e tabelave, ilustrimeve, fotove 

etj që shoqërojnë tekstet; 

të krahasojnë informacione nga burime të ndryshme si 

p.sh: për lojërat e fëmijëve lexojnë një artikull reviste 

dhe shohin një emision televiziv; 

Gazeta për 

fëmijë 

Enciklopedi 

për fëmijë 

Atlase 

Udhëzime 

Ide dhe çështje 

kryesore 




Nxënësit përcaktojnë me ndihmën e mësueses, temën, qëllimin dhe lexuesin e punës me shkrim. 

Ata mbledhin informacion nga burime dhe në forma të ndryshme para se të shkruajnë. Nxënësit 

shkruajnë për njerëzit e tyre të dashur, për heronjtë e tyre të preferuar, për natyrën, për ndodhitë 

e tyre personale ose histori të imagjinuara, shkruajnë udhëzime, njoftime, plane veprimtarish, 

plotësojnë pyetësorë të thjeshtë etj. Me ndihmën e mësueses veçojnë elementet që duhen 

përmirësuar në punën me shkrim si zgjedhja e fjalëve, gabimet drejtshkrimore etj. 


Të shkruarit 

si proces 



të përcaktojnë qartë qëllimin, temën dhe lexuesin për 

të realizuar në mënyrën e duhur punën me shkrim 

p.sh. shkruajnë poezi për një antologji të nxënësve të 

shkollës; 

të nxitin imagjinatën dhe të mbledhin idetë për punët 

me shkrim gjatë të shkruarit duke ndjekur disa 

kyçe 

Qëllim 

Temë 

Lexues 

Imagjinatë 

Mbledhje 

informacioni 

Shënim 

Model i 

gatshëm 


67 

strategji të thjeshta si: 

− duke identifikuar përvojat ose njohuritë e 

mëparshme (çfarë dini ose çfarë njohjesh keni 

rreth temës që do të shkruani?); 

− duke përdorur libra për fëmijë me ilustrime dhe 

figura e piktura të ndryshme që shërbejnë si nxitje 

për të shkruarit; 

të mbledhin informacion dhe të mbajnë shënime 

nga tekste të ndryshme, të shkruara dhe elektronike; 

të studiojnë modele të gatshme (modele letrash, 

urimesh, njoftimesh, udhëzimesh etj.) para se të nisin 

punën me shkrim; 

të shënojnë në një fletë informacionin më të 

rëndësishëm, të nevojshëm për punën me shkrim. 



të rendisin idetë dhe çështjet kryesore duke i 

mbështetur me informacionin dhe detajet e duhura; 

të shkruajnë të njëjtin subjekt në forma të ndryshme 

p.sh.: përshkruajnë një ngjarje në formën e një letre 

për një shok ose si një tregim të shkurtër; 

të përdorin fjalë dhe fraza të veçanta që krijojnë 

emocion ose përshtypje të veçantë tek lexuesi; 

të përdorin ligjëratën e drejtë në një tregim për të 

tipizuar më mirë një personazh; 

të përdorin fjali të ndryshme në gjatësi dhe strukturë si 

p.sh fjali të përbëra me fjalët (lidhëzat): sepse, në 

qoftë se etj.; 

Renditje e 

informacionit 

Fjalë që 

krijojnë 

emocion te 

lexuesi 

Ligjëratë e 

drejtë 

Fjali të 

ndryshme 

Paragraf 

Saktësi gjatë të 

shkruarit 


68 

të shtojnë në një tekst një dialog mes personazheve 

ose një ndodhi të re, një paragraf; 

të përdorin gjatë të shkruarit gjuhën standarde dhe të 

zbatojnë rregullat e drejtshkrimit. 

Të shkruarit 

personal dhe 

krijues 



të identifikojnë në punët e tyre (me ndihmën e 

mësueses) elementët që kanë nevojë për përmirësime 

(Si mund ta riorganizoni punën tuaj me shkrim që të 

kuptohet më lehtë nga lexuesi? A ka lidhje mes 

fjalive? A mund të riorganizoni ndryshe fjalitë në 

punën tuaj?); 

të gjejnë fjalët, shprehjet ose fjalitë e papërshtatshme 

dhe më pas t’i zëvendësojnë ose t’i heqin ato; 

të redaktojnë punët e tyre vetë, me ndihmën e 

mësueses duke bërë: 

− korrigjime të thjeshta (drejtshkrim, shenjat e 

pikësimit, gabime gramatikore); 

− përmirësime të paraqitjes së punës me shkrim 

p.sh.: hapësira mes fjalëve, fjalive ose 

paragrafëve. 


të rrëfejnë ngjarje, shprehin ndjenja dhe përcjellin ide 

rreth botës reale dhe imagjinare si p.sh: për pushimet, 

për librat, për universin, për anijet kozmike etj.; 

të shkruajnë për të afërmit, për shokët e tyre, për 

artistët dhe sportistët e tyre të preferuar etj; 

Identifikimi i 

elementëve që 

duhen 

përmirësuar 

Praktikimi i 

përdorimit të 

gjuhës 

standarde 

Zëvendësime 

fjalësh 

Korrigjime 

gabimesh 


dhe 

gramatikore 

Përshkrime 

Rrëfime 

ngjarjesh reale 

e imagjinare 


69 

Të shkruarit 

funksional 

të përshkruajnë personazhet e librave që lexojnë duke 

pasqyruar ndjenjat dhe mendimet, paraqitjen e jashtme 

dhe veprimet e tyre; 

të shkruajnë duke u mbështetur në imagjinatën e 

nxitur nga fantazia njerëzore në përralla dhe legjenda 

etj. 


të shkruajnë urime, kartolina dhe ftesa për miqtë dhe 

shokët; 

të shkruajnë sipas modeleve të dhëna, punë me shkrim 

të tipit: këshilla, udhëzime, njoftime, thirrje etj. 

t’u përgjigjen pyetësorëve të thjeshtë; 

të japin informacione të shkurtra p.sh një informacion 

të shkurtër për aktivitetet e klasës; 

të plotësojnë plane veprimtarish argëtuese, sportive 

dhe artistike që mund të organizojnë klasat e katërta të 

shkollës. 

Letra 

Urime 

Kartolina 

Këshilla 

Udhëzime 

Njoftime 

Pyetësorë 

Plane 

veprimtarish 




Nxënësit dallojnë fjalinë dhe tekstin. Nxënësit zhvendosin, heqin ose shtojnë fjalë ose grupe 

fjalësh në fjali pa e prishur kuptimin e saj. Ata dallojnë strukturën e fjalisë, grupet kryesore, si 

dhe gjejnë kryefjalën dhe kallëzuesin në fjali. Nxënësit dallojnë fjalët e ndryshueshme dhe fjalët 

e pandryshueshme, dallojnë emrin, mbiemrin, foljen, ndajfoljet, përemrat, lidhëzat si dhe 

kategoritë kryesore gramatikore të tyre (te fjalët e ndryshueshme). Nxënësit përdorin drejt 

pothuajse të gjitha shenjat e pikësimit, shkronjën e madhe, emrat, foljet, ndajfoljet dhe fjalët 

mohuese. Nxënësit gjejnë sinonime dhe antonime për fjalë të caktuara, dallojnë kuptimet e 

figurshme të fjalëve si dhe të përdorin fjalorin për nevojat e tyre. 


70 


kyçe 

Sintaksë Nxënësit duhet të jenë të aftë: 

të dallojnë një tekst nga joteksti (një grup fjalish që 

nuk kanë lidhje kuptimore); 

të dallojnë fjalinë që përmban peshën kuptimore 

më të madhe brenda paragrafit; 

të kryejnë veprime me grupet e fjalëve në fjali. 

të zgjerojnë ose të shkurtojnë strukturat e fjalive; 

të dallojnë llojin e fjalisë sipas kumtimit; 

të dallojnë grupin foljor dhe grupin emëror; 

Tekst 

Fjali 

Grupe fjalësh 

Grup foljor 

Grup emëror 

Kryefjalë 

Kallëzues 

Përshtatja e 

kryefjalës me 

kallëzuesin 

të gjejnë kryefjalën në fjali, me ndihmën e fjalëve 

pyetëse; 

të dallojnë kallëzuesin në fjali, me ndihmën e 

fjalëve pyetëse; 

të zgjerojnë grupin e kryefjalës dhe kallëzuesit në 

fjalitë që i kërkohen; 

të përshtatin kallëzuesin me kryefjalën, në vetë e 

numër. 

Morfologji Nxënësit duhet të jenë të aftë: 

të dallojnë emrat e përgjithshëm e të përveçëm, si 

edhe numrin, gjininë, rasën dhe trajtën e emrit; 

të përdorin trajtën e duhur të emrit në gjuhën e 

folur dhe të shkruar; 

të dallojnë mbiemrin dhe kategoritë gramatikore të 

tij; 

të përdorin trajtën e duhur të mbiemrit në gjuhën e 


Fjalë të 

ndryshueshme dhe 

fjalë të 

pandryshueshme 

Emri dhe 

kategoritë e tij 

gramatikore 

Mbiemri dhe 


gramatikore 


71 

Drejtshkrim 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 

të dallojnë dhe përdorin përemrin vetor, pronor, 

dëftor; 

të zgjedhojnë në kohën e tashme, në kohën e kryer 

të thjeshtë dhe në kohën e pakryer foljet marr, dal, 

jap dhe shoh; 

të përdorin në fjali foljet ndihmëse kam, jam; 

të gjejnë ndajfoljen; 

të dallojnë lidhëzat. 


të përdorin drejt shenjat e pikësimit: pikën, 

pikëpyetjen, pikëçuditësen; 

të përdorin saktë shenjat e pikësimit në dialog; 

të përdorin shkronjat e mëdha me korrektësi në 

fillim të fjalisë, në emrat e njerëzve, emrat e 

përveçëm të kafshëve, emrat e vendeve; 

të shkruajnë saktë mbiemrat e nyjshëm në numrin 

shumës; 

të përshtatin gjininë e mbiemrit të nyjshëm me 

gjininë e emrit që shoqëron; 

të shkruajnë saktë foljet: marr, dal, jap dhe shoh, 

në fjali. 


të gjejnë fjalë sinonimike dhe antonimike me 

fjalët e dhëna, me qëllim pasurimin e fjalorit të 

tyre; 

Ndajfolja dhe 

llojet e saj 

Përemri dhe llojet 

e tij 

Zgjedhimi i 

foljeve marr, jap, 

dal, shoh 

Foljet ndihmëse 

Lidhëzat 

Shenja pikësimi 

Përdorimi i 

shkronjës së 

madhe 


mbiemrave të 

nyjshëm në 

numrin shumës 


foljeve të 

parregullta 

Antonime 

Sinonime 

Fjalë me shumë 

kuptime 

Dallimi i fjalëve 

të gjuhës 


72 

të dallojnë fjalët me shumë kuptime në gjuhën e 


të dallojnë kuptimin e fjalëve sipas kontekstit të 

tekstit; 

të përdorin fjalorin për të gjetur kuptimin e fjalëve 

që nuk i njohin; 

të dallojnë njësi dialektore (fjalë e fonema) nga 

ato të gjuhës standarde; 

standarde nga 

fjalët dialektore 

Përdorimi i 

fjalorit 

KLASA 5 


Objektivat e klasës së pestë sipas linjave 




Nxënësit shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët dhe fjalitë. Ata 

identifikojnë qëllimin e të folurit, shprehin saktë, qartë dhe kuptueshëm mendimet e tyre, 

shoqërojnë të folurin edhe me elemente joverbale, bashkëpunojnë në mënyrë aktive në grup. 

Nxënësit bëjnë disa dallime mes gjuhës së folur dhe të shkruar. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 



kyçe 

Shqiptim 

Intonacion 

Theks 


73 


folurit 

duhura të zërit si: theksi, ritmi, lartësia e zërit, 

intonacioni; 

të shqiptojnë saktë fjalët duke respektuar theksin e 

tyre (p.sh.: punëtor dhe kala); 

të përdorin në fjali theksin e duhur (p.sh. theksi tek 

kryefjala ose tek kallëzuesi); 

të tregojnë se kuptimi përcillet jo vetëm nëpërmjet 

fjalëve, por edhe me ndihmën e ritmit, tonit dhe 

intonacionit të zërit, theksit (p.sh gjatë leximit 

shprehës të poezive, tregimeve etj.). 


të identifikojnë qëllimin që kanë kur flasin si p.sh.: 

− të justifikojnë opinionet dhe mendimet e tyre në 

një diskutim në grup; 

− të ofrojnë zgjidhje të një problemi; 

− të japin informacione rreth një teme; 

− të ndajnë të dhëna; 

− të argëtohen në një lojë me role etj.; 

të flasin qartë dhe kuptueshëm duke dhënë opinione, 

mendime, ndjesi dhe informacione të ndryshme; 

të prezantojnë një argument në mënyrë të qartë dhe 

duke e mbështetur me detaje të shumta; 

të zgjedhin fjalët dhe frazat e duhura në përshtatje 

me dëgjuesit dhe situatën; 

të shprehin ndjenjat dhe emocionet e tyre me një 

fjalor të pasur duke përdorur shprehje frazeologjike, 

fjalë të urta, fjalë me kuptim të figurshëm etj.; 

të bëjnë disa dallime të vogla mes gjuhës së folur 

dhe gjuhës së shkruar si: 

Ritëm 

Qëllim i të 

folurit 

Qartësi të 

foluri 

Zgjedhje 

fjalësh në 

përshtatje me 

dëgjuesin 

Fjalor i pasur 

Dallime të 

thjeshta mes 

gjuhës së folur 

dhe gjuhës së 

shkruar 

Elemente 

joverbale si: 

gjeste, mimika 

Vendosje 

kontakti me 

dëgjuesit 


74 

Diskutimi dhe 


në grup 

− fjali të thjeshta dhe fjali të përbëra; 

− përdorimi i njëjësit dhe shumësit; 

të përdorin në mënyrë korrekte gjatë të folurit 

elementet joverbale si: gjestet, mimika, kontakti me 

sy; 

të recitojnë pjesë të mësuara përmendësh; 

të prezantojnë duke e shoqëruar edhe me mjete 

pamore si: postera, harta, lista, pamje etj., kur është 

e mundur edhe me ndihmën e kompjuterit; 

të përdorin gjuhën standarde gjatë të folurit. 


të marrin pjesë në diskutime në grup duke pyetur, 

duke u përgjigjur dhe bashkëpunuar me të tjerët; 

të shfaqin me siguri e besim në vetvete mendimet, 

përvojat dhe argumentet e tyre; 

të nxitin diskutimet në grup duke ofruar kontributin 

e tyre; 

të diskutojnë bashkërisht në grup për të arritur 

objektivin e një detyre duke ofruar idetë, zgjidhjet 

dhe këndvështrimet e tyre. 

Teknikë 

recitimi 

Mjete gjatë 

prezantimit 

Gjuhë 

standarde 

Bashkëveprim 

në grup 

Pyetje dhe 

përgjigje gjatë 

bashkëpunimit 

Siguri dhe 


folurit 


75 




Nxënësit demonstrojnë qëndrime dhe sjellje të përshtatshme gjatë të dëgjuarit si: vëmendje, 

kontakt me sy, mbajtje të trupit në pozicion korrekt. Nxënësit inkurajojnë ose nxitin të tjerët në 

bashkëbisedime. Ata përdorin strategji të shumta, para, gjatë dhe pas dëgjimit në mënyrë që të 

qartësohen dhe të kuptojnë tekste të ndryshme. Nxënësit gjykojnë dhe vlerësojnë tekstin e 

dëgjuar duke dhënë mendimet dhe opinionet e tyre. Ata dallojnë qëllimin, ndjenjat dhe 

emocionet e folësit. Ata vlerësojnë edhe format që përdor folësi për të siguruar vëmendjen dhe 

interesin e dëgjuesve. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


për të 

kuptuar 


të tregojnë sjellje të përshtatshme gjatë të dëgjuarit si 

p.sh: 

− 

− 

− 

ta shohin në sy personin gjatë kohës që flet; 

të mbajnë trupin në një pozicion korrekt; 

të jenë të vëmendshëm ndaj asaj që dëgjojnë; 

të përfshihen duke nxitur dhe duke shfaqur interes 

ndaj 

të tjerëve në bashkëbisedime (Mund të më 

thuash diçka më shumë?Të lutem, ma trego edhe 

njëherë! etj.). 


të identifikojnë qëllimin e të dëgjuarit në situata të 

ndryshme formale dhe joformale; 

të përdorin strategji të shumta, para, gjatë dhe pas 

dëgjimit në mënyrë që të qartësohen dhe të kuptojnë 

tekstet. Disa nga këto strategji janë: 

kyçe 

Kontakt me sy 

me folësin 

Pozicion 


Vëmendje 

Nxitje ose 

inkurajim 

Qëllim 

Pyetje 

Përmbledhje të 

ideve dhe 

çështjeve 

kryesore 

Shënime 


76 


e 

qëllimshëm 

− të pyesin rreth fakteve, informacioneve dhe 

gjykimeve që dëgjojnë nga një prezantim, në 

mënyrë që të sqarohen dhe të kuptojnë tekstin; 

− të parashikojnë rreth brendisë që dëgjojnë (kur 

dëgjojnë pjesë-pjesë një rrëfim, lexim i drejtuar); 

− mbajnë shënime për çështjet kryesore; 

− të përmbledhin idetë dhe çështjet kryesore duke e 

ilustruar me detaje dhe ilustrime nga teksti si: p.sh. 

përmbledhin para një grupi të vogël një episod të 

një programi televiziv të preferuar ose 

përmbledhin çështjet kryesore të një pjese letrare 

që lexohet në klasë etj (për të treguar që e kanë 

kuptuar tekstin); 

të lidhin përmbajtjen e një prezantimi me gojë me atë 

të librave, artikujve, filmave, videove, shfaqjeve 

televizive, pjesëve dramatike që trajtojnë të njëjtën 

temë; 

të bëjnë dallimin mes shkakut dhe pasojës (kjo ndodh 

për shkak të...). 


të analizojnë një tekst dhe të shpjegojnë funksionin që 

kanë elementët e tij si: idetë dhe informacioni, 

zgjedhja e fjalëve, toni i zërit, gjuha e trupit (A ju 

komunikon toni i zërit të folësit, një mesazh të 

ndryshëm nga fjalët e tij?); 

të bëjnë përgjithësime të thjeshta duke u bazuar në 

idetë kryesore dhe detajet kyçe; 

të gjejnë problemin dhe zgjidhjen që propozohet në 

një tekst që dëgjojnë; 

Parashikime 

Detaje dhe 

ilustrime nga 

teksti 

Lidhje e 

dëgjuesit me 

tekstin 

Dallimi mes 

shkakut dhe 

pasojës 

Përgjithësim 

Ide kryesore 

dhe detaje kyçe 

Fakte në tekste 

Problemi dhe 

zgjidhja në një 

tekst 

Qëllimi i 

folësit 


77 

të identifikojnë qëllimin ose synimin e folësit si: të 

udhëzojë, të informojë, të bindë etj. (Pse folësi e 

përmend këtë ide shumë shpesh?). 




Nxënësit zgjedhin tekstin që lexojnë në varësi të qëllimit që kanë. Ata përdorin disa strategji 

para, gjatë dhe pas leximit për të kuptuar tekstin. Nxënësit demonstrojnë të kuptuarit e tekstit 

duke treguar brendinë dhe duke e ilustruar atë me fragmente dhe detaje nga teksti. Nxënësit 

gjykojnë me argumente idetë dhe informacionin e tekstit, dallojnë elemente të formës dhe 

strukturës së teksteve, krahasojnë personazhe, ide, informacione etj. Ata zbulojnë ngjashmëritë 

dhe ndryshimet mes teksteve. 


Të lexuarit 

për të 

kuptuar 


të zgjedhin tekstin që lexojnë në varësi të qëllimit që 

kanë si p.sh: një fjalor për të sqaruar e gjetur kuptimin 

e një fjale, një enciklopedi për fëmijë që të marrin 

informacion, një biografi për t’u njohur me jetën dhe 

veprën e një autori, një tregim për kënaqësi estetike 

dhe për tu argëtuar etj.; 

të përdorin disa strategji për të kuptuar tekstin, para, 

gjatë dhe pas leximit si p.sh: 

− 

− 

− 

të aktivizojnë njohuritë e mëparshme nëpërmjet 

një diskutimi në grup; 

të lexojnë pjesë-pjesë tekstin dhe të parashikojnë 

se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë 

arsyetime dhe argumente për parashikimin e tyre; 

t’i rikthehen leximit të tekstit deri sa ta kuptojnë 

atë; 

kyçe 

Zgjedhja e 

tekstit në 

varësi të 

qëllimit 

Lexim për të 

kuptuar 

Lexim për të 

kërkuar 

Parashikim i 

përmbajtjes 

Dallim i 

çështjeve 

kryesore nga 

ato dytësore 

Pyetje 

Përmbledhje 


78 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 


teksteve 

letrare 

të përmbledhin idetë kryesore duke i ilustruar me 

fragmente dhe detaje nga teksti; 

t’u përgjigjen pyetjeve të mësueses rreth brendisë së 

tekstit; 

të lidhin idetë dhe informacionin e tekstit me 

njohuritë, përvojën dhe leximet e mëparshme ose 

dukuri të jetës së përditshme (A ju kujton ky 

personazh diçka nga jeta juaj?). 


të gjykojnë me argumente idetë dhe informacionin e 

tekstit (A mendoni se ky veprim zbulon diçka nga 

karakteri i personazhit? Ku e mbështetni mendimin 

tuaj?); 

të krahasojnë në një tekst dy ose më shumë ide, 

koncepte, detaje, personazhe etj; 

të dallojnë elementë të formës dhe strukturës së 

teksteve dhe sqarojnë funksionin e tyre; 

të zbulojnë ngjashmëritë dhe ndryshimet mes teksteve 

të ndryshme që trajtojnë të njëjtën tematikë; 

të dallojnë lexuesin që i drejtohet ai tekst. 


të lexojnë tekste letrare si: poezi, këngë popullore, 

poema, fabula, tregime, novela, legjenda, përralla, 

mite, romane për fëmijë, drama; 

të dallojnë temat ose idetë kryesore në tekstet letrare 

(poezi, prozë ose tekste dramatike); 

të rilexojnë dhe tregojnë pjesën që ju pëlqen më 

shumë dhe është më e këndshme për ta, si dhe të 

Lidhje e tekstit 

me lexuesit 

Gjykime 

Elemente të 

formës dhe 

strukturës së 

teksteve 

Krahasim 

tekstesh 

Lexues i tekstit 

Poezi 

Poema 

Këngë 

popullore 

Fabula 

Legjenda 

Mite 

Tregime 


79 

argumentojnë pëlqimin e tyre; 

t’u përgjigjen pyetjeve (Kush? Çfarë? Kur? Ku? 

Pse?) në lidhje me ngjarjet që ndodhin në tregim, 

përrallë, fabul, legjendë etj; 

të analizojnë elemente të thjeshta në një tekst si: 

subjekti, personazhi kryesor, personazhe dytësore, 

mjedisi ose hapësira ku zhvillohen ngjarjet; 

të analizojnë personazhet duke u mbështetur në: 

− dialogjet, përshkrimet dhe veprimet e tyre; 

− marrëdhëniet me personazhet e tjera; 

− fjalët e personazheve të tjera për të. 

të gjejnë në një tekst: 

− rimën dhe onomatopenë; 

− personifikimin, krahasimin, hiperbolën, epitetin; 

të dallojnë disa elementë të tekstit dramatik si: skenat, 

aktet, grupin e personazheve, fjalët e personazheve, 

didaskalitë; 

të krahasojnë tregimin me përrallën dhe legjendën; 

të dallojnë elemente të stilit si: fjalitë e llojeve të 

ndryshme; mbiemrat dhe ndajfoljet dhe të tregojnë 

funksionin e tyre; 

të diskutojnë me të tjerët dhe japin opinionet e tyre 

për librat që lexojnë për leximet jashtë klase dhe 

lexime të tjera. 

Novela 

Romane 

Drama 

Temë 

Ide kryesore 

Subjekt 

Personazh 

kryesor 

Personazh 

dytësor 

Efektet 

tingullore 

Rimë 

Aliteracion 

Onomatope 

Krahasim 

Hiperbolë 

Epitet 

Skenë në një 

tekst dramatik 

Akt 

Grup 

personazhesh 

Fjalët e 

personazheve 

Didaskalitë 

Elementë të 

stilit 

Diskutime dhe 

opinione 


80 


teksteve 

joletrare 


të lexojnë tekste joletrare si: udhëzime të shkurtra, 

sqarime, argumente, artikuj në gazeta dhe revista për 

fëmijë; 

të dallojnë temat ose idetë kryesore në tekstet 

joletrare; 

të analizojnë strukturën e një teksti joletrar: hyrjen, 

zhvillimin, mbylljen; 

të kuptojnë funksionet e elementeve grafike të disa 

teksteve si: hartat, tabelat, ilustrimet. 

Udhëzime 

Sqarime 

Argumente 

Gazeta dhe 

revista për 

fëmijë 

Tema dhe ide 

kryesore 

Elementët 

grafike të 

tekstit 




Nxënësit përcaktojnë qëllimin, temën dhe lexuesin për të realizuar në mënyrën dhe formën e 

duhur punën me shkrim. Ata bëjnë një punë përgatitore për të mbledhur informacion nga 

burime të ndryshme (edhe elektronike). Nxënësit shkruajnë tekste koherente duke u përqendruar 

në temën që do të trajtojnë dhe duke lidhur logjikisht fjalitë në paragraf dhe paragrafët mes tyre, 

mbështetin idetë me argumente të thjeshta ose shembuj të ndryshëm. Ata praktikohen të 

përdorin gjatë të shkruarit gjuhën standarde. Nxënësit përmirësojnë dhe korrigjojnë formën dhe 

përmbajtjen e punëve të tyre me shkrim. Shkruajnë tekste për qëllime të ndryshme personale 

dhe funksionale. 


Të shkruarit 

si proces 



të përcaktojnë qëllimin, temën dhe lexuesin për të 

realizuar në mënyrën dhe formën e duhur tekstin e 

shkruar (me ndihmën e mësueses); 

kyçe 

Qëllimi 

Temë 

Lexues 

Mbledhje 

informacioni 

Intervistë 


81 

të mbledhin informacion nga burime të ndryshme, të 

shtypura ose elektronike, duke ndjekur disa strategji të 

thjeshta si p.sh 

− të intervistojnë njerëz (prindër, mësues, të afërm) 

që kanë njohuri rreth temës që do trajtojnë; 

− të studiojnë modele të gatshme; 

− të mbajnë shënime nga burimet e shfrytëzuara për 

punën me shkrim dhe të renditin idetë dhe 

informacionin sipas rëndësisë. 



të shkruajnë tekste, gjithmonë e më të gjata dhe 

komplekse; 

të shkruajnë tekste koherente duke u përqendruar në 

temën që do të trajtojnë dhe duke lidhur logjikisht 

fjalitë në paragraf dhe paragrafët mes tyre; 

të mbështetin idetë me argumente të thjeshta ose 

shembuj të ndryshëm; 

të përdorin gjuhën e gjallë e të figurshme për të 

emocionuar dhe rritur interesin e lexuesit si p.sh folje 

për të përshkruar veprime ose sjellje, mbiemra për të 

cilësuar dhe karakterizuar personazhet etj.; 

të përdorin në një punë me shkrim lloje të ndryshme 

fjalish, lidhëza për të lidhur idetë, përemra për të 

krijuar lidhje brenda dhe mes fjalive; 

të përdorin gjatë të shkruarit gjuhën standarde; 

të zbatojnë rregullat e pikësimit si: pikën, presjen, 

pikëpyetjen, pikëçuditësen, thonjëzat për ligjëratën e 

drejtë. 

Modele të 

gatshme 

Ide 

Argumente të 

thjeshta 

Shembuj 

Përqendrim në 

temë 

Lidhje e fjalive 

në paragraf 

Lidhje e 

paragrafëve në 

tekst 

Lloje të 

ndryshme 

fjalish 

Përdorim i 

gjuhës 

standarde 

Zbatimi i 

rregullave të 

drejtshkrimit 

Përmirësimi i 

shprehjes dhe 

përmbajtjes 


82 

Të shkruarit 

personal dhe 

krijues 



të identifikojnë me ndihmën e mësueses, në punët e 

tyre elementet që kanë nevojë për përmirësime si p.sh 

përdorimin e gjuhës (mund të shtoni dy mbiemra për 

të përcaktuar ose përshkruar më mirë këtë 

personazh?); 

të rishikojnë dhe të rregullojnë punët me shkrim për të 

dhënë më qartë mendimet, për të përmirësuar 

përmbajtjen, për të rritur interesin e lexuesit ose për 

të shprehur më mirë ndjenjat; 

të rishikojnë punët e tyre për të gjetur fjalët, shprehjet 

ose fjalitë e papërshtatshme dhe më pas t’i 

zëvendësojnë ose t’ i heqin; 

të korrigjojnë gabimet drejtshkrimore; 

të rishikojnë punët e shokëve dhe shoqeve të klasës, 

me qëllim përmirësimin e tyre. 


të përshkruajnë natyrën, vendlindjen, fëmijërinë e 

tyre etj; 

të rrëfejnë ngjarje, të shprehin ndjenja, të përcjellin ide 

rreth botës reale dhe imagjinare; 

të përshkruajnë personazhet duke pasqyruar: ndjenjat 

dhe mendimet, paraqitjen e jashtme dhe botën 

shpirtërore; 

të krahasojnë dy- tre tekste letrare që trajtojnë të 

njëjtën tematikë; 

Korrigjimi i 

gabimeve 


Përshkrime të 

natyrës, 

vendlindjes, 

fëmijërisë 

Ndodhi 

personale 

Rrëfime 

imagjinare 

Krahasime 

personazhesh 


83 

Të shkruarit 

funksional 

të krahasojnë dy ose më shumë personazhe, ngjarje, 

mjedise nga një tregim, përrallë, fabul, roman për 

fëmijë etj, duke konkretizuar me shembuj dhe 

ilustrime nga teksti; 

të shprehin me shkrim ndjenjat dhe përjetimet që ju 

ngjall një poezi ose një tregim. 


të shkruajnë udhëzime, argumente të thjeshta dhe 

njoftime; 

të shkruajnë duke respektuar strukturën e tekstit që 

përfshin paraqitjen e çështjes kryesore (hyrje), idetë, 

argumentet dhe detajet mbështetëse e ilustruese dhe 

konkluzionet; 

të shkruajnë një letër formale drejtuar p.sh një 

shkrimtari, një redaksie gazete ose reviste; 

të respektojnë formën ose modelin e përshtatshëm p.sh 

gjatë shkrimit të një letre, njoftimi ose e-mail-i të 

shkruajnë formulimet e hapjes e të mbylljes dhe 

nënshkrimin. 

Paraqitje e 

çështjes 

kryesore 

Argumente, ide 

dhe detaje 

mbështetëse 

Konkluzione 

Letër formale 

Udhëzim 

Argument 

Njoftim 


84 




Nxënësit dallojnë dhe përdorin fjali dëftore, pyetëse, nxitëse dhe dëshirore. Ata dallojnë dhe 

përdorin kryefjalën, kallëzuesin, përcaktorin, kundrinorin dhe rrethanorin në fjali. Nxënësit 

dallojnë fjalët e ndryshueshme dhe fjalët e pandryshueshme, dallojnë emrin, foljen, përemrat 

dhe trajtat e shkurtra të përemrit vetor, lidhëzat, parafjalët, pasthirrmat si dhe kategoritë 

kryesore gramatikore të tyre (te fjalët e ndryshueshme). Nxënësit përdorin drejt shenjat e 

pikësimit, shkruajnë drejt fjalët në ligjëratën e drejtë, përdorin saktë shkronjën e madhe etj. 

Nxënësit dallojnë pjesët përbërëse të fjalës, fjalët e parme dhe fjalët jo të parme. Nxënësit 

gjejnë sinonime dhe antonime për fjalë të caktuara, dallojnë kuptimet e figurshme të fjalëve si 

dhe përdorin fjalorin për nevojat e tyre. 


Sintaksë 


të ndërtojnë drejt fjalinë, duke patur si bazë fjalën 

si njësi leksiko-gramatikore, logjikën e thënies, 

intonacionin e përfunduar; 

të ndërtojnë 

dëshirore, nxitëse; 

dhe dallojnë fjali dëftore, pyetëse, 

të dallojnë kryefjalën e shprehur me emër, 

përemër, grup emëror; 

të formojnë fjali ku kryefjala të jetë e shprehur me 

emër, përemër, grup emëror; 

të dallojnë përcaktorin brenda grupit emëror dhe të 

tregojnë me se shprehet; 

të gjejnë 

përcaktorin dhe të tregojnë me se 

shprehet (emër, mbiemër, përemër, numëror); 

të dallojnë kallëzuesin dhe 

shprehet; 

të tregojnë me se 

kyçe 



Fjali dëshirore 

Fjali nxitëse 

Kryefjala 

Përcaktor 

Kallëzuesin 

Kundrinorin 

Rrethanorin 


85 

të dallojnë kundrinorin dhe të tregojnë me se 

shprehet; 

të formojnë fjali që kanë kundrinor; 

të ndërtojnë grupe foljore që kanë kundrinor; 

të krijojnë fjali me grupet foljore të ndërtuara; 

të gjejnë rrethanorin dhe të tregojnë me se 

shprehet. 

Morfologji 


të përcaktojnë klasën e fjalëve të ndryshueshme 

dhe të pandryshueshme; 

të dallojnë emrat konkretë dhe abstraktë; 

të krahasojnë emrat e përgjithshëm me të 

përveçëm, konkretët me abstraktët; 

të lakojnë përemrat vetorë; 

të dallojnë përemrat vetorë që dalin me 2 trajta 

gjatë lakimit (të plotë e të shkurtër); 

të njohin mënyrën e formimit të trajtave të 

bashkuara m’i, t’i; 

të dallojnë dhe të përdorin përemrin pyetës 

(kush, cili, çfarë, ç, sa); 

të dallojnë dhe të përdorin përemrin lidhor (që, i 

cili); 

të dallojnë dhe të përdorin përemrin e pacaktuar; 

të gjejnë dhe përdorin përemrin dëftor; 

të dallojnë dhe përdorin përemrin pronor; 

të dallojnë dhe përdorin përemrin vetvetor; 

Fjalët e 

ndryshueshme 

Fjalët e 


Emra të 

përgjithshëm 

Emra të përveçëm 

Emra konkretë 

Emra abstraktë 


Trajtat e shkurtra 

të përemrit vetor 

Përemri pyetës 

Përemri lidhor 

Përemri i 

pacaktuar 

Përemri dëftor 

Përemri pronor 

Përemri vetvetor 

Mënyrat e foljes 

Lidhëzat 


86 

të përcaktojnë mënyrën e shprehjes së veprimit 

nga folja; 

të dallojnë lidhëzat; 

të dallojnë parafjalët; 

të dallojnë dhe të përdorin parafjalët bazë të rasës 

emërore, kallëzore e rrjedhore; 

të dallojnë dhe të përdorin pasthirrmat. 

Parafjalët sipas 

rasave 

Pasthirrmat 

Drejtshkrim 

Fjalëformim 

të dallojnë pjesët përbërëse të fjalës: rrënja, tema 

parashtesa, prapashtesa, mbaresa; 

të dallojnë fjalët e parme nga fjalët jo të parme. 


të përdorin drejt shenjat e pikësimit: (.) (,)(’) (:) 

(?) (!) (?!) (“,,) (-); 

të vendosin saktë shenjat e pikësimit në dialog; 

të përdorin saktë shenjat e pikësimit në ligjëratën 

e drejtë; 

të përdorin shkronjën e madhe në fillim të fjalisë, 

tek emrat e përveçëm dhe në rastet e tjera, si: 

emërtimet e rrugëve, institucioneve etj.; 

të shkruajnë saktë numrin shumës të emrave 

mashkullorë të tipit (shkëmb, mulli, lepur); 

të shkruajnë drejt mbiemrat e panyjshëm në 

numrin shumës; 

të përdorin drejt apostrofin te trajtat e shkurtra, të 

bashkuara; 

të përdorin drejt apostrofin tek përemri pyetës ç’; 

Shenjat e 

pikësimit 

Shenjat e 

pikësimit në 

dialog 

Shenjat e 


ligjëratën e drejtë 

Shkronja e madhe 

Shumësi i 

mbiemrave të 

panyjshëm 

Apostrofi 


pasthirrmave 


datave 


87 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 

Fonetikë dhe 

fonologji 

të shkruajnë drejt datat; 

të shkruajnë drejt pasthirrmat. 


të përcaktojnë kuptimet e fjalës në kontekstin e 

dhënë; 

të dallojnë kuptimet e figurshme të fjalëve; 

të dallojnë dhe të përdorin në fjali për të 

përmirësuar gjuhën e folur dhe të shkruar 

sinonimet, antonimet dhe homonimet; 

të përcaktojnë se çfarë janë fjalët e urta dhe 

shprehjet frazeologjike dhe t’i përdorin ato; 

të dallojnë fjalët dialektore nga fjalët e gjuhës 

standarde; 

të përdorin fjalorin për qëllime të ndryshme. 


të gjejnë vendin e theksit në fjalë; 

të dallojnë bashkëtingëlloret e zëshme dhe të 

pazëshme. 

Kuptimet e 

fjalëve 

Sinonimet 

Antonimet 

Homonimet 

Shprehjet 

frazeologjike 

Fjalët e urta 

Fjalë dialektore 

Theksi 


e zëshme 


e pazëshme 


88 

KLASA 6 


Objektivat e klasës së gjashtë sipas linjave 




Nxënësit shqiptojnë saktë dhe me intonacionin e theksin e duhur fjalët dhe fjalitë. Ata 

identifikojnë qëllimin e të folurit, shprehin saktë, qartë dhe kuptueshëm mendimet e tyre, 

shoqërojnë të folurin edhe me elemente joverbale, bashkëpunojnë në mënyrë aktive në grup. 

Nxënësit bëjnë disa dallime mes gjuhës së folur dhe të shkruar. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 


folurit 


të flasin qartë e rrjedhshëm; 

të përdorin gjatë të folurit intonacionin e duhur; 

të shqiptojnë saktë fjalët duke respektuar theksin e 

tyre; 

të përdorin saktë theksin në fjali (p.sh theksi tek 

kryefjala ose tek kallëzuesi). 


të identifikojnë në çdo situatë qëllimin e të folurit si 

p.sh të zgjidhin një problem përmes një dialogu, të 

japin informacion gjatë një pune në grup; 

kyçe 

Shqiptimi 

Intonacioni 

Theksi 

Rrjedhshmëri 

Qëllim 


formës së 

përshtatshme 

të të folurit 


89 

Diskutimi dhe 


në grup 

të përzgjedhin format të përshtatshme për të 

përcjellë idetë, faktet, ngjarjet dhe këndvështrimet e 

tyre si: njoftim, rrëfim, përshkrim, argument etj; 

të flasin në situata të ndryshme, punë në dyshe, punë 

në grupe të vogla dhe të mëdha, diskutime; 

të flasin qartë dhe në mënyrë koherente duke 

renditur logjikisht idetë dhe informacionin si p.sh: 

prezantojnë një argument me një deklaratë hyrëse në 

favor të një çështjeje, duke vazhduar më pas 

dëshmitë dhe provat mbështetëse dhe në fund bëjnë 

një përmbledhje ose nxjerrin një konkluzion; 

të përdorin fjalët dhe frazat e duhura për të 

komunikuar qartë dhe për të tërhequr dëgjuesin; 

të shprehin mendimet e tyre me një fjalor të pasur 

duke përdorur: shprehje frazeologjike, fjalë të urta, 

fjalë me kuptim të figurshëm etj.; 

të dallojnë elementë të tillë si: toni, theksi, 

intonacioni dhe efekte të tjera tingullore dhe t’i 

përdorin në përshtatje me situatën dhe qëllimin që 

kanë (“e trashin” zërin gjatë një loje me role); 

të përdorin gjatë komunikimit elemente joverbale si: 

shprehjet e fytyrës, gjestet dhe lëvizjet e trupit; 

të shoqërojnë të folurit edhe me elemente pamore si: 

imazhe, foto, tabela, harta, grafikë etj; 

të përdorin gjuhën standarde gjatë të folurit. 


të zgjedhin tema të caktuara që janë interesante për 

ta që të organizojnë diskutime në grup; 

Situata të 

ndryshme të të 

folurit 

Qartësi 

Renditje 

logjike e ideve 

Fjalë dhe fraza 

për të tërhequr 

dëgjuesin 


Shprehje 

frazeologjike 


Fjalë me 

kuptim të 

figurshëm 

Elemente 

joverbale gjatë 

të folurit 

Elemente 

pamore që 

shoqërojnë të 

folurit 

Përzgjedhje 

temash 

Rregullat e 

diskutimit në 

grup 


90 

të vendosin rregullat e diskutimit në grup dhe t’i 

zbatojnë ato; 

të argumentojnë mendimet dhe këndvështrimet e 

tyre; 

të përdorin mënyrat e duhura për të siguruar 

vëmendjen e të tjerëve; 

të vlerësojnë pas një diskutimi, kontributet e njëritjetrit 

gjatë diskutimit. 

Argument 

Vlerësime 




Nxënësit demonstrojnë qëndrime dhe sjellje të përshtatshme gjatë të dëgjuarit si: vëmendje, 

kontakt me sy, mbajtje të trupit në pozicion korrekt. Ata nxitin dhe inkurajojnë të tjerët në 

bashkëbisedime. Nxënësit përdorin strategji të shumta, para, gjatë dhe pas dëgjimit në mënyrë 

që të qartësohen dhe të kuptojnë tekstet. Nxënësit gjykojnë dhe vlerësojnë tekstin e dëgjuar 

duke dhënë mendimet dhe opinionet e tyre. Ata dallojnë qëllimin, ndjenjat dhe emocionet e 

folësit. Ata vlerësojnë edhe format që përdor folësi për të siguruar vëmendjen dhe interesin e 

dëgjuesve. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


të mbajnë gjatë të dëgjuarit kontakt me sy me folësin, 

pozicion korrekt të trupit dhe shprehje të përshtatshme 

në fytyrë; 

të tregojnë respekt, ndjeshmëri dhe interes dhe ndaj 

folësit duke e inkurajuar me shprehje të tilla si: Kjo që 

po thoni është interesante!, Më emocionuat! etj; 

kyçe 

Kontakt me sy 

me folësin 

Pozicion 

korrekt të 

trupit 

Respekt 

Ndjeshmëri 

Interes ndaj 

asaj që 

dëgjohet 


91 


për të 

kuptuar 


e 

qëllimshëm 


të identifikojnë qëllimin e të dëgjuarit në situata të 

ndryshme si p.sh: të identifikojnë disa ide të një 

prezantimi, të dallojnë strategjitë e përdorura nga 

folësi për të ngjallur interesin e dëgjuesve, të kuptojnë 

nëntekstin e një poezie; 

të përdorin strategjitë e duhura (para, gjatë dhe pas të 

dëgjuarit) me qëllim që të kuptojnë atë që lexojnë. 

të bëjnë dallimin mes shkakut dhe pasojës; 

të përmbledhin dhe sqarojnë informacionin ose idetë e 

dëgjuara duke i ilustruar më fragmente dhe detaje; 

të krahasojnë informacionin e dëgjuar me njohuritë e 

tyre të mëparshme. 


të bëjnë përgjithësime të thjeshta duke u bazuar në 


të gjejnë problemin dhe zgjidhjen që propozohet në 

një tekst që dëgjojnë; 

të dallojnë faktet nga opinionet në tekstet që dëgjojnë; 

të dallojnë këndvështrime të ndryshme gjatë të 

dëgjuarit dhe të sugjerojnë këndvështrime dhe 

pikëpamje të tjera; 

të dallojnë strategjitë e folësit dhe analizojnë efektin e 

tyre tek dëgjuesit p.sh: ndryshimi i papritur i humorit, 

i tonit të zërit, ndalesat ose pauzat gjatë të folurit (Pse 

Nxitje ose 

inkurajim i 

folësit 

Qëllimi 

Shënime 

Bërje pyetjesh 

Përmbledhje e 

informacionit 

të dëgjuar 

Shkaku dhe 

pasoja 

Përgjithësime 

të thjeshta 

Opinione dhe 

mendime 

personale 

Problemi dhe 

zgjidhjet në një 

tekst 

Fakti dhe 

opinioni 

Shkaku dhe 

pasoja 


92 

aktori ndaloi për pak kohë në këtë pjesë të tregimit?); 

të shpjegojnë se si elementet joverbale si: gjuha e 

trupit dhe shprehja e fytyrës i ndihmojnë për të 

kuptuar tekstin (Çfarë kuptuat ju nga toni i zërit, 

intonacioni, mimika e fytyrës dhe gjestet e folësit? A i 

kushtoi vëmendje folësi gjuhës së trupit, që “të fliste” 

edhe me të?). 

të përcaktojnë se si ndikon mbi ta, teksti që dëgjojnë: 

− duke dalluar tingujt, ritmin që u tërheqin shqisat; 

− duke veçuar fjalët që u krijojnë emocion; 

të reagojnë ndaj tekstit që dëgjojnë: ta pranojnë, ta 

refuzojnë, ta kundërshtojnë etj, si dhe të argumentojnë 

zgjedhjen e tyre. 

Këndvështrime 

dhe pikëpamje 

të ndryshme 

Strategjitë e 

folësit për të 

siguruar 

vëmendjen e 

dëgjuesit 

Elementet 

joverbale si 

gjuha e trupi, 

shprehja e 

fytyrës etj. 




Nxënësit zgjedhin tekstin që lexojnë në varësi të qëllimit që kanë. Ata përdorin disa strategji 

para, gjatë dhe pas leximit për të kuptuar tekstin. Nxënësit demonstrojnë të kuptuarit e tekstit 

duke treguar brendinë dhe duke e ilustruar atë me fragmente dhe detaje nga teksti. Nxënësit 

gjykojnë me argumente idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe të nënkuptuar, dallojnë 

elemente të formës dhe strukturës së teksteve, krahasojnë personazhe, ide, informacione etj. 

Ata zbulojnë ngjashmëritë dhe ndryshimet mes teksteve. Nxënësit lexojnë, kuptojnë, 

interpretojnë dhe gjykojnë një shumëllojshmëri tekstesh letrare dhe joletrare. Nxënësit dallojnë 

epitetin, krahasimin, metaforën, hiperbolën dhe personifikimin në një tekst letrar. 


Të lexuarit 

për të 

kuptuar 


të zgjedhin për të lexuar materialin e përshtatshëm në 

varësi të qëllimit që kanë si p.sh: 

të lexojnë disa 

kyçe 

Përzgjedhja e 

tekstit për të 

lexuar në 

varësi të 


93 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

burime informacioni për të krahasuar trajtimin e të 

njëjtës temë në mënyra të ndryshme, të lexojnë për 

kënaqësi një roman për fëmijë; 

të përdorin strategjitë e duhura para, gjatë dhe pas 

leximit si: 

− aktivizimi i njohurive e mëparshme (stuhi 

mendimi); 

− përqendrimi në elementet që shoqërojnë tekstet 

(piktura, ilustrime, lista, tabela, harta etj.) për të 

kuptuar më mirë tekstin; 

− sqarimi i moskuptimeve, fjalëve ose çështjeve të 

paqarta duke bërë pyetje; 

t’u përgjigjen pyetjeve rreth brendisë së tekstit; 

të tregojnë brendinë e tekstit duke u ndalur në çështjet 

kryesore dhe duke i ilustruar këto çështje me shembuj 

dhe fakte nga teksti; 

të klasifikojnë detajet (veçojnë të gjitha detajet që 

përshkruajnë peizazhin dimëror në një tregim); 

të interpretojnë idetë e dhëna në mënyrë të 

drejtpërdrejtë dhe të nënkuptuar në tekst (Pse autori 

nuk e jep në mënyrë të drejtpërdrejtë këtë ide? Si e 

kuptoni ju?); 

të zgjerojnë të kuptuarit e teksteve duke lidhur dhe 

krahasuar informacionin e tekstit me përvojat e 

ndodhitë e tyre personale dhe njohuritë e marra nga 

tekste të tjera. 


të gjykojnë dhe vlerësojnë idetë dhe informacionin e 

dhënë në një tekst duke argumentuar me fakte dhe 

qëllimit 

Aktivizimi i 

njohurive të 

mëparshme 

Parashikime 

rreth brendisë 

Elementë që 

shoqërojnë 

tekstet 

Pyetje për të 

kuptuarit 


Ilustrime dhe 

fakte nga 

teksti 

Klasifikimi i 

detajeve 

Interpretimi i 

ideve të tekstit 

Lidhja e 

informacionit 

të tekstit me 

lexuesin 

Gjykime dhe 

vlerësime të 

tekstit 

Mënyrë e 


94 


teksteve 

letrare 

shembuj qëndrimin e tyre; 

të analizojnë mënyrën e organizimit të tij: shkak dhe 

pasojë, problem dhe zgjidhje etj; 

të tregojnë se si autori përshtat gjuhën me qëllimin 

dhe lexuesit, me synimin që të ndikojë tek ata. 


të lexojnë poezi, përralla, gjëegjëza, mite, legjenda, 

anekdota, tregime, novela, romane, drama etj.; 

të dallojnë temat ose idetë kryesore në tekstet letrare 

(poezi, prozë ose tekste dramatike); 

të tregojnë me fjalët e tyre brendinë ose ngjarjet 

kryesore duke i ilustruar me fragmente nga teksti; 

të dallojnë nëntekstin në një tekst letrar (çfarë detajesh 

ka përdorur autori që ju e kuptoni kështu poezinë? Pse 

nuk ka zgjedhur ta shprehë në mënyrë të drejtpërdrejtë 

këtë ide?); 

të analizojnë personazhet duke u mbështetur tek fjalët, 

veprimet dhe idetë dhe këndvështrimet e tyre; 

të gjejnë dhe analizojnë rimën, ritmin, aliteracionet; 

të gjejnë dhe analizojnë disa elemente të tekstit 

dramatik (skenat, personazhet në vepër, fjalët e 

personazheve, didaskalitë etj); 

të dallojnë epitetin, krahasimin, metaforën, hiperbolën 

dhe personifikimin në një tekst letrar; 

të diskutojnë me të tjerët dhe japin opinionet e tyre 

për librat që lexojnë. 

organizimit të 

një teksti 

Autori dhe 

lexuesi 

Poezi 

Gjëegjëzë 

Mit 

Legjendë 

Anekdotë 

Përrallë 

Tregim 

Novelë 

Roman 

Dramë 

Temë dhe ide 

kryesore 

Parashikime 


dhe 

personazheve 


Nënteksti 

Rimë 

Ritmi 

Aliteracioni 

Elemente të 

tekstit 

dramatik 


95 


teksteve 

joletrare 


të lexojnë një shumëllojshmëri tekstesh joletrare nga 

kultura të ndryshme, të shtypura dhe elektronike si: 

biografi, artikuj gazete, ditar, katalog, atlase, 

përmbledhje, interpretime, udhëzime, receta dhe 

porosi të shkurtra, poster, argumente të thjeshta, 

intervista; 

të dallojnë idetë dhe çështjet kryesore të trajtuara në 

tekst duke i ilustruar me fragmente nga teksti; 

të dallojnë informacionin dhe idetë e rëndësishme dhe 

ato dytësore; 

të analizojnë karakteristikat gjuhësore, leksikun ose 

fjalorin, qëllimin e këtyre teksteve joletrare; 

të dallojnë strukturën e organizimit të teksteve 

joletrare (rendin kronologjik, renditjen logjike të 

fakteve, shkakun dhe pasojën, problemin dhe 

zgjidhjen etj); 

të krahasojnë tekste që trajtojnë të njëjtën çështje ose 

tematikë; 

të krahasojnë një tekst letrar nga joletrar duke u 

mbështetur në funksionin, qëllimin dhe leksikun e 

përdorur. 

Epiteti 

Krahasimi 

Metafora 

Hiperbola 

Personifikim 

Biografi 

Artikuj gazete 

Ditar 

Katalog 

Atlas 

Përmbledhje 

Udhëzime 

Receta 

Intervista 

Argumente të 

thjeshta 

Ide të 

rëndësishme 

dhe dytësore 

Elemente të 


një teksti 


96 





duhur punën me shkrim. Ata planifikojnë dhe mbledhin informacion nga burime të ndryshme 

(edhe elektronike). Nxënësit shkruajnë tekste koherente duke u përqendruar në temën që do të 

trajtojnë dhe duke lidhur logjikisht fjalitë në paragraf dhe paragrafët mes tyre, mbështetin idetë 

me fakte, opinione, argumente të thjeshta ose shembuj të ndryshëm. Ata praktikohen të 

përdorin gjatë të shkruarit gjuhën standarde. Nxënësit përmirësojnë dhe korrigjojnë formën dhe 

përmbajtjen e punëve të tyre me shkrim. Ata shkruajnë tekste për qëllime të ndryshme 

personale, krijuese dhe funksionale. Nxënësit përdorin kompjuterin për disa nga punët me 

shkrim. 


Të shkruarit 

si proces 



të përcaktojnë tematikën, qëllimin dhe lexuesin për një 

larmi punësh me shkrim; 

të mbledhin dhe përzgjedhin fakte, informacione, 

komente etj., nga një ose më shumë burime të 

shtypura ose digjitale për të pasuruar të shkruarit; 

të zgjedhin nga informacionet e mbledhura ata që 

janë më të përshtatshme për qëllimin që kanë (p.sh 

nëse do të shkruajnë një intervistë për fëmijërinë e një 

personi të njohur, atëherë nga informacionet që kanë 

mbledhur për jetën dhe veprën e tij do të veçojnë 

kryesisht ato që kanë lidhje me këtë moshë); 

të rendisin ose të klasifikojnë informacionin gjatë 

përgatitjes paraprake për punën ose detyrën me shkrim 

( kur është e nevojshme renditen në një tabelë) në 

kyçe 

Tematikë 

Qëllim 

Lexues 

Mbledhje 

informacioni 

Burim 

informacioni 

Përzgjedhje 

informacioni 

Renditje e 

informacionit 

Shqyrtim kritik 

i informacionit 

të mbledhur 


97 

mënyrë që të sigurojnë koherencë gjatë të shkruarit; 

të përcaktojnë nëse informacioni dhe idetë që kanë 

mbledhur janë të rëndësishme dhe në përshtatje me 

qëllimin (shqyrtim kritik të informacionit) dhe të 

kërkojnë informacion shtesë, kur është e nevojshme. 



të zgjedhin formën e përshtatshme për punën me 

shkrim në varësi të qëllimit që kanë, si dhe për të 

ndikuar tek lexuesit; 

të prezantojnë një çështje, të mbështetin idetë kryesore 

me fakte, detaje e shembuj të ndryshëm dhe të japin 

një konkluzion ose përfundim; 

të shkruajnë të njëjtin subjekt në forma të ndryshme 

p.sh: përshkruajnë një ngjarje në formën e një letre 

drejtuar një shoku ose si një informacion për senatin e 

shkollës etj; 

të shkruajnë në stilin e autorit duke shtuar në një tekst 

një dialog mes personazheve ose një ndodhi të re, një 

paragraf etj.; 

të ndërthurin gjatë të shkruarit fjalitë të thjeshta me 

fjalitë e përbëra, për t’i dhënë gjallëri punës më shkrim; 

të shkruajnë duke respektuar rregullat drejtshkrimore 

dhe shenjat e pikësimit; 

të realizojnë punë me shkrim duke përdorur 

teknologjinë (përfshirë edhe internetin) me ndihmën e 

mësuesve ose të rriturve; 

të përdorin gjuhën standarde gjatë të shkruarit. 

Formë të 

ndryshme të 

shkruari 

Prezantimi i 

një çështjeje 

Mbështetje e 

ideve me 

detaje dhe 

ilustrime 

Konkluzione 

Përfundime 

Shkrimi i një 

subjekti në 

forma të 

ndryshme 

Shkrim në 

stilin e autorit 

Ndërthurje e 

fjalive të 

shkurtra me 

fjalitë e gjata 

Respektimi i 

rregullave 



98 



Të shkruarit 

personal dhe 

krijues 

të përcaktojnë elementët që duhen përmirësuar në 

punën me shkrim, pasi ka marrë edhe sugjerimet e 

mësuesit ose të shokëve; 

të rishikojnë punën me shkrim për të përmirësuar 

përmbajtjen, qartësinë ose për ta bërë më të gjallë atë 

që kanë shkruar; 

të rishikojnë punët e tyre për të përmirësuar gjuhën 

dhe për të pasuruar fjalorin; 

të rishikojnë punët e tyre me shkrim për të shmangur 

gabimet drejtshkrimore dhe shenjat e pikësimit. 


të shkruajnë tregime të shkurtra duke iu përmbajtur 

disa elementëve si: personazh, dialog, fabul, mjedis, 

kohë; 

të shkruajnë brendinë e një libri të preferuar për ta; 

të përshkruajnë personazhet duke pasqyruar ndjenjat 

dhe mendimet, paraqitjen e jashtme dhe veprimet e 

tyre; 

të shkruajnë për ndjenjat dhe përjetimet që ju ngjall 

një tekst letrar si: tregim, poezi, përrallë etj; 

të krahasojnë dy ose më shumë personazhe, ngjarje, 

mjedise nga një tregim, dramë etj duke konkretizuar 

me shembuj nga teksti; 

të krahasojnë dy ose më shumë tekste që trajtojnë të 

njëjtën tematikë; 

Elemente që 

duhen 

përmirësuar 

Përmirësim i 

përmbajtjes 

Përmirësimi i 

qartësisë 

Korrigjime 

gabimesh 


Tregime të 

shkurtra 

Mjedis 

Kohë 

Subjekt 

Brendi e një 

libri të 

preferuar 

Përshkrime 

personazhesh 

Krahasime 

personazhesh 

Gjuhë 

shprehëse 



99 

Të shkruarit 

funksional 

të përdorin një gjuhë shprehëse dhe fjalor të pasur 

gjatë të shkruarit. 


të shkruajnë shpjegime, udhëzime, njoftime të 

shkurtra; 

të shkruajnë letra formale p.sh. drejtuar stafit drejtues 

të shkollës ose përfaqësuesve të pushtetit vendor për 

probleme të ndryshme të shkollës, drejtuar një gazetari 

etj; 

të shkruajnë një intervistë drejtuar një personi të 

dashur ose të pëlqyeshëm për ta nga fusha e artit, 

sportit, kinematografisë; 

të respektojnë formën ose modelin e përshtatshëm 

gjatë të shkruarit. 

Raporte 

Shpjegime 

Udhëzime 

Njoftime 

Letra formale 

Intervista 


100 




Nxënësit gjejnë gjymtyrët kryesore të fjalisë. Ata dallojnë kundrinorët, rrethanorët, përcaktorët 

dhe llojet e tyre. Nxënësit dallojnë fjalinë e thjeshtë dhe fjalinë e përbërë. Nxënësit klasifikojnë 

pjesët e ligjëratës si të ndryshueshme dhe të pandryshueshme, zgjedhojnë foljen në të gjitha 

mënyrat dhe kohët e tyre dhe dallojnë lidhëzat bashkërenditëse dhe nënrenditëse si dhe llojet e 

tyre. Ata analizojnë fjalën sipas përbërësve të saj, dallojnë parashtesat dhe prapashtesat dhe 

krijojnë fjalë të prejardhura prej tyre, dallojnë dhe përdorin fjalët e përbëra. Nxënësit zbatojnë 

rregullat drejtshkrimore gjatë të shkruarit. Ata marrin njohuri rreth fushës leksikore të fjalëve, 

familjes së fjalëve, fjalëve të urta, shprehjeve frazeologjike, dialekteve, fjalëve të huaja në 

gjuhën shqipe. 


Sintaksë 


të gjejnë gjymtyrët kryesore të fjalisë së thjeshtë; 

të dallojnë kallëzuesin dhe kryefjalën; 

të veçojnë në fjali kundrinorin e drejtë; 

të dallojnë kundrinorin e zhdrejtë pa parafjalë dhe me 

parafjalë; 

të krahasojnë kundrinorin e zhdrejtë nga kundrinorët i 

drejtë; 

të dallojnë të gjithë llojet e rrethanorëve me 

karakteristikat e tyre; 

të gjejnë përcaktorin brenda grupit emëror; 

të identifikojnë përcaktorin sipas llojeve të tij; 

të gjejnë ndajshtimin si një lloj përcaktori; 

të dallojnë fjalinë e thjeshtë dhe fjalinë e përbërë; 

kyçe 

Gjymtyrët 

kryesore 

Kryefjalë 

Kallëzues 

Kundrinor i 

drejtë 

Kundrinor i 

zhdrejtë 

Llojet e 

rrethanorëve 

Llojet e 

përcaktorëve 

Fjali e përbërë 


101 

Morfologji 


të klasifikojnë pjesët e ligjëratës si të ndryshueshme 

dhe të pandryshueshme; 

të analizojnë emrin dhe kategoritë e tij gramatikore; 

të dallojnë foljet sipas kuptimit leksikor; 

të zgjedhojnë foljet në: 

− mënyrën dëftore dhe kohët e saj; 

− mënyrën lidhore dhe kohët e saj; 

− mënyrën kushtore dhe kohët e saj; 

− mënyrën habitore dhe kohët e saj; 

− mënyrën dëshirore dhe kohët e saj; 

− mënyrën urdhërore dhe kohët e saj; 

të vendosin një folje në mënyrat dhe kohët e kërkuara; 

të krijojnë një tekst letrar (përralla, fabula tregime të 

thjeshta) duke përdorur foljet në kohë dhe mënyra të 

ndryshme; 

të dallojnë lidhëzat bashkërenditëse dhe nënrenditëse 

si dhe llojet e tyre; 

të lidhin dy fjali të thjeshta në një të përbërë duke 

përdorur lidhëzat e duhura. 

Fjalëformim 

të analizojnë fjalën sipas përbërësve të saj (rrënja, 

tema, parashtesa, prapashtesa dhe mbaresa); 

të dallojnë parashtesat dhe prapashtesat dhe krijojnë 

fjalë të prejardhura prej tyre; 

të dallojnë dhe të përdorin fjalët e përbëra. 

Fjalë të 

ndryshueshme 

Fjalë të 

pandryshuesh 

me 

Emri dhe 

kategoritë 

gramatikore 

Zgjedhimi i 

foljes në të 

gjitha mënyrat 

dhe kohët e 

tyre 

Lidhëz 

bashkërenditës 

e 

Lidhëz 

nënrenditëse 

Përbërësit e 

fjalës 

Parashtesë 

Prapashtesë 

Fjalë e përbërë 


102 

Drejtshkrim 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 


të përdorin drejt shenjat e pikësimit; 

të shkruajnë saktë fjalët që e kanë zanoren e në 

pozicione të ndryshme 

të shkruajnë saktë fjalët që e kanë shkronjën ë në 

pozicione të ndryshme; 

të shkruajnë drejt foljet në të gjitha kohët dhe 

mënyrat; 

të drejtshkruajnë lidhëzat; 

të shkruajnë saktë datat. 


të dallojnë fushën leksikore të fjalëve; 

të krijojnë familje fjalësh ndihmuar nga rrënja dhe 

elementët fjalëformues të dhënë; 

të krijojnë familje fjalësh duke i renditur ato sipas 

mënyrës së formimit; 

të përcaktojnë kuptimin e parë nga kuptimi i 

figurshëm të fjalëve; 

të krahasojnë fjalinë e thjeshtë me fjalët e urta dhe të 

veçojnë vlerat e tyre në komunikim; 

të dallojnë dialektet e gjuhës shqipe; 

të dallojnë fjalën shqipe nga fjalët e huaja. 

Shenjat e 

pikësimit 


zanores e 


zanores ë 


foljeve 


lidhëzave 

Shkrimi i 

datave 

Fushë 

leksikore 

Familje fjalësh 

Kuptim i parë 

Kuptim i 

figurshëm 


Shprehje 

frazeologjike 

Dialektet në 

gjuhën shqipe 

Fjalë shqipe 

dhe fjalë e huaj 


103 

Fonetikë dhe 

fonologji 


të dallojnë bashkëtingëlloret e zëshme, të shurdhëta 

dhe të tingullta; 

të dallojnë llojet e ndryshme të intonacionit në 

fjali. 


e zëshme 


e pazëshme 


e tingullt 

Intonacioni në 

fjali 

KLASA 7 


Objektivat e klasës së shtatë sipas linjave 




Nxënësit shqiptojnë saktë dhe rrjedhshëm fjalët, duke respektuar intonacionin, ritmin dhe 

theksin. Ata përshtatin të folurit me qëllimin, dëgjuesin dhe situatën. Nxënësit përzgjedhin 

formën, fjalët dhe elementet joverbale për të siguruar vëmendjen dhe interesin e dëgjuesve. 

Nxënësit ndërtojnë marrëdhënie ndërvepruese në mjedise të ndryshme komunikimi në shkollë 

dhe jashtë saj. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 


të shqiptojnë saktë, qartë dhe rrjedhshëm fjalët duke 

kyçe 

Shqiptimi 

Intonacioni 

Rrjedhshmëria 


104 


folurit 

respektuar: 

− intonacionin; 

− ritmin; 

− theksin e fjalëve dhe fjalive p.sh: 

Genti e fitoi konkursin- theksi bie tek kryefjala; 

Genti e fitoi konkursin- theksi bie tek kallëzuesi. 


të shfaqin mendime dhe ide në përshtatje me 

dëgjuesin, qëllimin dhe situatën; 

të flasin për tematika të ndryshme dhe të 

përshtatshme për moshën e tyre; 

të zgjedhin formën e përshtatshme për të përcjellë 

informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tyre; 

të flasin qartë, në mënyrë koherente duke përdorur 

një fjalor të përshtatshëm për situatën dhe dëgjuesin; 

të zgjedhin fjalët, frazat dhe terminologjinë e duhur 

për të tërhequr vëmendjen e dëgjuesit, si dhe duke 

shmangur gjuhën diskriminuese; 

të përdorin gjuhën standarde dhe të respektojnë 

rregullat gramatikore; 

të shoqërojnë të folurit me gjeste e lëvizje të thjeshta 

dhe mimikën e duhur në fytyrë; 

të përdorin gjatë prezantimeve me gojë edhe 

teknologjinë e informacionit. 

Theksi 

Ritmi 

Mendime në 

varësi të 

dëgjuesit, 

qëllimit dhe të 

situatës 

Tema të 

përshtatshme 

për moshën 

Koherencë dhe 

qartësi gjatë të 

folurit 


fjalëve dhe e 

terminologjisë 

gjatë të folurit 

Përdorimi i 

gjuhës 

standarde 

Shoqërimi i të 

folurit me 

gjeste, mimikë 

dhe gjuhën e 

trupit 


105 

Diskutimi dhe 


në grup 


të flasin qartë, në përputhje me normat e vlerat 

shoqërore gjatë diskutimeve në grup; 

të bëjnë pyetje për të shfaqur interes, për t’u sqaruar 

dhe për të marrë më shumë informacion; 

t’u përgjigjen pyetjeve duke ofruar të dhëna dhe/ose 

informacion dhe duke shprehur mendimin dhe 

këndvështrimin e tyre personal; 

të shfaqin me siguri e besim në vetvete, mendimet 

dhe përvojat e tyre; 

të ndryshojnë linjën e argumenteve duke i pasuruar 

më tej ato; 

të përdorin mjete të ndryshme që të tërheqin 

vëmendjen e dëgjuesve (gjuhë e zgjedhur dhe 

elemente joverbale); 

të planifikojnë dhe organizojnë lojëra me role. 

Respektimi i 

rregullave 


Teknologji e 

informacionit 

Bashkëveprim 

në grup 

Qartësi të 

foluri 

Pyetje dhe 

përgjigje 

Siguri dhe 


folurit 

Sugjerime 

Punë në grup 


106 




Nxënësit dëgjojnë më vëmendje dhe përqendrim. Ata shfaqin interes e respekt për folësin, 

përdorin strategji të ndryshme për kuptuar tekstin dhe lidhin informacionin e dëgjuar me jetën 

dhe njohuritë e tyre. Nxënësit identifikojnë qëllimin dhe ndjenjat e folësit, si dhe strategjitë që 

përdor ai për të siguruar vëmendjen e dëgjuesve. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


për të 

kuptuar 


të dëgjojnë me vëmendje dhe përqendrim: 

duke shikuar në sy personin që flet; 

duke mbajtur trupin në një pozicion korrekt; 

të shfaqin interes, respekt dhe empati ndaj folësit me 

shprehje të tilla si p.sh: Pas një përvojë të tillë e 

imagjinoj si jeni ndjerë; 

të nxitin dhe inkurajojnë folësin me shprehje të tilla si: 

Kjo që po rrëfeni është shumë interesante etj.; 

Nxënësit: 

të dëgjojnë në situata të ndryshme, duke u përqendruar 

në qëllimin që kanë si p.sh. dëgjojnë që të analizojnë 

argumentet e dy palëve gjatë një debati në klasë ose 

të përmbledhin një informacion që dëgjojnë në një 

emision etj; 

të përdorin disa strategji për kuptuar tekstin që 

dëgjojnë si: 

− 

të kujtojnë njohuritë e mëparshme rreth natyrës 

dhe strukturës së teksteve të folura si p.sh: të 

kyçe 

Vëmendje 

Kontakt me sy 

me folësin 

Pozicion 


Nxitje, 

interes, respekt 

dhe empati 

ndaj folësit 

Praktikim i 

dëgjimit në 

situata të 

ndryshme 

Qëllimi i 

dëgjimit 

Parashikime 

Detaje dhe 

çështje 

kryesore 


107 


e 

qëllimshëm 

debateve, intervistave, monologjeve; 

− të bëjnë parashikime rreth asaj që do të dëgjojnë; 

− të dallojnë idetë e rëndësishme gjatë të dëgjuarit; 

− të mbajnë shënime, kur është e nevojshme; 

− të bëjnë pyetje për t’u sqaruar ose për të marrë 

informacion shtesë; 

t’u përgjigjen pyetjeve rreth brendisë së tekstit të 

dëgjuar; 

të ritregojnë shkurtimisht atë që dëgjuan duke e 

ilustruar me detaje dhe shembuj nga teksti; 

të zgjerojnë kuptimin për tekstin duke lidhur ose duke 

veçuar ngjashmëritë e dallimet mes informacionit që 

dëgjojnë dhe përvojave personale e njohurive që kanë 

marrë nga librat, revistat, televizionet dhe mediat e 

tjera; 

të dallojnë rendin e ngjarjeve dhe ideve; 

të klasifikojnë detajet; 

të dallojnë shkakun dhe pasojën në një tekst që 

dëgjojnë; 

të interpretojnë informacionin e marrë nga burime të 

ndryshme. 


të veçojnë ngjashmëri dhe dallime mes 

informacioneve të dëgjuara nga burime të ndryshme 

(një informacion nga një emision televiziv dhe një 

rrëfim nga një shok i klasës); 

të dallojnë problemin dhe zgjidhjen në një tekst që 

dëgjojnë; 

Pyetje 

Mbajtje 

shënimesh 

Lidhje e 

informacionit 

me njohuritë e 

mëparshme 

Rendi i 

ngjarjeve në 

një tekst 

Interpretim 

informacioni 

Shkaku dhe 

pasoja 

Klasifikimi i 

detajeve 

Ngjashmëri 

dhe dallime 

mes 

informacioneve 

Problemi dhe 

zgjidhja në një 

tekst 

Konkluzione 


108 

të nxjerrin konkluzione të thjeshta duke u bazuar në 


të dallojnë pikëpamje dhe këndvështrime të ndryshme 

gjatë të dëgjuarit; 

të identifikojnë qëllimin ose synimin e folësit (të 

udhëzojë, të informojë, të bindë) dhe të argumentojnë 

me shembuj nga teksti, ku e mbështetin mendimin e 

tyre etj; 

të zbulojnë ndjenjat e folësit dhe të argumentojnë me 

shembuj nga teksti, ku e mbështetin mendimin e tyre. 

Pikëpamje dhe 

këndvështrime 

Zbulimi i 

qëllimit të 

folësit 

Zbulimi i 

ndjenjave të 

folësit 




Nxënësit zgjedhin materialin e përshtatshëm për të lexuar në varësi të qëllimit që kanë. Ata 

përdorin strategjitë e duhura për të kuptuar, interpretuar dhe gjykuar formën dhe përmbajtjen e 

tekstit. Nxënësit lexojnë tekste nga kultura dhe kohë të ndryshme, elektronike dhe të shtypura 

si: autobiografi, biografi, intervista, enciklopedi të shtypura dhe online, udhëzime, rregullore, 

artikuj gazetash dhe revistash dhe disa tekste letrare. Nxënësit krahasojnë tekstet letrare dhe 

joletrare. 


Të lexuarit 

për të 

kuptuar 


të zgjedhin për të lexuar materialin e përshtatshëm në 

varësi të qëllimit që kanë si p.sh. të lexojnë një 

intervistë për t’u njohur më shumë me jetën dhe 

veprimtarinë e një personaliteti, të lexojnë një artikull 

në një gazetë ose revistë për të verifikuar një të dhënë 

të caktuar etj; 

të përzgjedhin për të lexuar tekstet që përmbushin 

kyçe 

Zgjedhje e 

tekstit në 

përputhje me 

qëllimet, 

dëshirat, 

pëlqimet dhe 

interesat 

Kuptimi i 

tekstit 


109 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

dëshirat, pëlqimet dhe interesat e tyre; 

të lexojnë rrjedhshëm dhe me intonacionin e duhur; 

të përdorin strategjitë e duhura për të kuptuar një tekst, 

para, gjatë dhe pas leximit si: 

të kujtojnë njohuritë e mëparshme rreth temës 

përmes dialogut dhe diskutimeve në klasë; 

të bëjnë pyetje për t’u sqaruar rreth çështjeve dhe 

koncepteve që nuk kuptojnë; 

të bëjnë parashikime për brendinë e tekstit; 

të përdorin fjalorin për shpjegimin e fjalëve të 

vështira dhe të panjohura; 

t’u përgjigjen pyetjeve të ndryshme rreth brendisë 

duke i ilustruar përgjigjet me fragmente nga teksti; 

të përmbledhin idetë e rëndësishme të tekstit duke i 

ilustruar me fragmente e detaje nga teksti; 

të zgjerojnë të kuptuarit e teksteve duke e lidhur dhe 

duke e krahasuar informacionin ose idetë e tekstit me 

njohuritë dhe përvojën e tyre, me tekste të lexuara më 

parë, ose me dukuri të botës rreth tyre (A janë të 

ngjashme problemet e fëmijëve të qytetit tonë, me 

problematikën që shfaq ky artikull gazete?); 

të interpretojnë tekstet duke përdorur idetë e dhëna në 

mënyrë të drejtpërdrejtë në tekst dhe idetë e 

nënkuptuara (Çfarë mendoni se kërkon të tregojë 

autori me këtë informacion? Pse ka zgjedhur të mos e 

shprehë në mënyrë të drejtpërdrejtë?). 


të vlerësojnë tekstet duke dhënë fakte, dëshmi dhe 

shembuj nga teksti (A janë bindëse argumentet e 

Njohuri të 

mëparshme 

Pyetje rreth 

brendisë 

Parashikime 


së tekstit 

Përdorimi i 

fjalorit 

Përgjigje për 

pyetjet rreth 

brendisë 

Përmbledhje 

Ndërtimi i 

urave lidhëse 

midis tekstit 

dhe lexuesit 

Interpretim i 

tekstit 

Vlerësim i 

tekstit 

Veta e rrëfimit 

Pikëpamjet e 


110 

autorit? ose: Çfarë ju tërheq më shumë, faktet apo 

mënyra se si i ka paraqitur autori këto fakte?); 

të dallojnë pikëpamjet e shprehura në një tekst dhe të 

sugjerojnë pikëpamje të tjera të mundshme; 

të dallojnë vetën e rrëfimit si dhe tregojnë efektin që 

krijon tek lexuesit kjo formë rrëfimi; 

të sqarojnë se si disa elemente të teksteve ndikojnë në 

përmbajtjen e tyre, p.sh pikturat dhe fjalitë e 

paragrafët në një tekst komunikojnë më shumë së 

bashku se sa veçmas, ose numërimi i hapave që duhen 

ndjekur dhe ilustrimet e bëjnë më të kuptueshëm një 

udhëzues etj; 

të dallojnë strukturën e organizimit të një teksti si 

p.sh.: 

− përshkrimi i ngjarjeve në rend kohor; 

− përshkrimi i ngjashmërive dhe dallimeve 

(krahasim- kontrast); 

− pasqyrimi shkaqeve dhe pasojave të tyre; 

− një përmbledhje ose përgjithësim i mbështetur me 

shembuj; 

të bëjnë dallimin mes fakteve dhe opinioneve në një 

tekst; 

të dallojnë disa veçori të teksteve si citimet dhe 

referencat dhe të shpjegojnë funksionin e tyre; 

të dallojnë në një tekst përdorimin e argumenteve pro 

dhe kundër për një çështje të caktuar; 

të shpjegojnë funksionin e grafikëve, tabelave, 

pikturave, ilustrimeve, me të cilat shoqërohen tekstet. 

të dallojnë në tekste disa elemente të stilit dhe të 

gjuhës si p.sh : 

shprehura në 

tekst 

Elemente të 

teksteve që 

ndikojnë në 

përmbajtje 

Struktura e 


teksteve 

Ngjarjet në 

rend kohor 

Ngjashmëri 

dhe dallime 

Shkak/ pasojë 

Përmbledhje 

Citime 

Referenca 

Argumente 

Fakt 

Opinion 

Grafik 

Tabela 

Piktura 

Ilustrime 

Elemente të 

stilit 


111 


teksteve të 

ndryshme 

− zgjedhja e fjalëve; 

− përdorimi i mbiemrave; 

− përdorimi i fjalive të ndryshme (të thjeshta, të 

përbëra, të plota dhe mungesore). 


të lexojnë tekste nga kultura dhe kohë të ndryshme, 

elektronike dhe të shtypura si: autobiografi, biografi 

(të një shkrimtari, sportisti, shkencëtari), intervista, 

enciklopedi të shtypura dhe elektronike, udhëzime, 

rregullore, artikuj gazetash dhe revistash, si dhe disa 

tekste letrare; 

të dallojnë dhe përdorin njohuritë rreth 

karakteristikave të përbashkëta të teksteve si: tema, 

paragrafi, fjalitë përmbyllëse, fjalori etj; 

të dallojnë dhe të përdorin njohuritë rreth mënyrës së 

organizimit të tekstit (rend kronologjik, shkak dhe 

pasojë etj.) 

të krahasojnë tekstet letrare me tekstet joletrare; 

të krahasojnë tekste që trajtojnë të njëjtën temë ose të 

njëjtin subjekt (forma, gjuha, stili); 

të pasurojnë fjalorin me fjalë dhe terminologji nga 

fusha të ndryshme të veprimtarisë njerëzore, nga 

tekstet që lexojnë; 

të ndajnë përvojat dhe kënaqësitë e leximit me shokët 

e shoqet e klasës; 

të përdorin bibliotekën dhe internetin për të lexuar 

tekste të ndryshme. 

Autobiografi 

Biografi 

Intervista 

Enciklopedi 

Udhëzime 

Lajmërime ose 

njoftime 

Rregullore 

Artikuj 

gazetash dhe 

revistash 

Fjalorë të 

ndryshëm 

Krahasime 

tekstesh që 


njëjtën temë 

Krahasime 

tekstesh letrare 

dhe joletrare 


dhe 

terminologji 

nga fusha të 

ndryshme 


112 

Ndarje e 

përvojës së 

leximit 

Përdorimi i 

bibliotekës dhe 

internetit 





duhur punën me shkrim. Ata mbledhin informacion nga burime të ndryshme (edhe elektronike). 

Nxënësit shkruajnë tekste koherente duke u përqendruar në temën që do të trajtojnë dhe duke 

lidhur logjikisht fjalitë në paragraf dhe paragrafët mes tyre. Nxënësit mbështetin idetë me fakte, 

opinione, argumente të thjeshta ose shembuj të ndryshëm. Ata praktikohen të përdorin gjatë të 

shkruarit gjuhën standarde. Nxënësit rishikojnë përmirësojnë formën dhe përmbajtjen e punëve 

të tyre me shkrim. Nxënësit shkruajnë rrëfime personale, biografi, udhëzime, rregullore, letra, e- 

mail-e, njoftime, artikuj gazete ose reviste, përmbledhje. 


Të shkruarit 

si proces 



të identifikojnë qëllimin dhe lexuesin e të shkruarit si 

p.sh. që të shprehin shqetësimin e tyre rreth ndotjes së 

mjedisit, të shkruajnë një artikull për një gazetë lokale 

që të bëhen të njohur për bashkëmoshatarët e tyre, të 

shkruajnë një autobiografi të shkurtër për një revistë; 

të nxitin ose të aktivizojnë imagjinatën e tyre dhe të 

mbledhin informacionin e duhur për të shkruar duke 

përdorur strategji të tilla si: 

kyçe 

Qëllim 

Lexues 

Nxitje e 

imagjinatës 

Mbledhje 

informacioni 

Pyetje rreth 

temës 

Njohuri dhe 

përvoja të 

mëparshme 


113 

− të shohin ilustrime, pamje, piktura etj., të cilat 

shërbejnë si stimul (nxitje) për imagjinatën e tyre; 

− të bëjnë pyetje për t’u sqaruar rreth temës, 

subjektit dhe kontekstit; 

− të kujtojnë përvojat e kaluara dhe njohuritë që 

kanë rreth temës që do të shkruajnë; 

− të përdorin burime të ndryshme për të mbledhur 

informacion; 

− të studiojnë modele të mira shkrimi që kanë 

trajtuar të njëjtën temë ose subjekt si p.sh lexojnë 

disa artikuj për rëndësinë e librit në jetën e njeriut, 

para se të japin me shkrim argumentet e tyre; 

− të mbajnë shënime për çështje të ndryshme rreth 

punës me shkrim; 

të përzgjedhin, klasifikojnë dhe sintetizojnë 

informacionet e mbledhura; 

të përcaktojnë nëse informacionet që kanë mbledhur 

janë në përshtatje me qëllimin (shqyrtim kritik të 

informacionit) dhe kërkojnë informacion shtesë, kur 

është e nevojshme; 

të përdorin edhe bibliotekën e shkollës ose internetin 

për të mbledhur informacion për punën dhe detyrat 

me shkrim. 

Modele 

shkrimesh 

Mbajtje 

shënimesh 

Përzgjedhje, 

klasifikim dhe 

sintetizim i 

informacionit 

Shqyrtim kritik 

i informacionit 

Informacion 

shtesë 

Përdorimi i 

bibliotekës 

Zhvillimi dhe organizimi i ideve gjatë shkruarit 


të zgjedhin format e duhura në varësi të qëllimit dhe 

lexuesit që kanë; 

të mbështesin mesazhin kryesor ose kyç të një teksti 

me detaje përshkruese, me fakte ose shembuj të 


formës 

Mesazhi 


114 

ndryshëm; 

të respektojnë strukturën e punës me shkrim (hyrje, 

zhvillim, mbyllje); 

të organizojnë idetë dhe mendimet e tyre në fjali dhe 

paragrafë; 

të shkruajnë duke përdorur karakteristika e teksteve si: 

titujt, nëntitujt, paragrafët etj; 

të përdorin fjalor të pasur dhe gjuhë të figurshme në 

shkrimet e tyre si p.sh një larmi ndajfoljesh, 

mbiemrash, krahasimesh dhe metaforash etj që të 

ndikojnë te lexuesi (Veçoni tre zgjedhje gjuhësore që 

ju keni bërë në punën tuaj dhe shpjegoni se si ndikojnë 

ata tek lexuesi?) 

të përdorin fjali të ndryshme në gjatësi dhe strukturë 

për t’i dhënë ritëm dhe gjallëri punës së tyre (të 

thjeshta, të përbëra, pyetëse, dëftore etj); 

të përdorin gjatë të shkruarit gjuhën standarde dhe 

respektojnë rregullat gramatikore dhe drejtshkrimore; 

të shkruajnë tekste me dorë ose duke përdorur 




të rilexojnë me vëmendje punën me shkrim; 

të identifikojnë elementët që duhen përmirësuar në 

punën me shkrim duke përdorur ndihmën e mësueses 

ose të shokëve dhe shoqeve (Mund të shtoni një 

shprehje të figurshme që ta përmirësojë punën tuaj? A 

mendoni se fjalia e parë nxit interesin e lexuesit?); 

kryesor ose 

kyç 

Strukturë e 

punës me 

shkrim 

Tekst koherent 

Titujt, 

nëntitujt, 

paragrafët etj 


Gjuhë e 

figurshme 

Fjali të 

ndryshme në 

gjatësi dhe 

strukturë 

Përdorim i 

gjuhës 

standarde 

Përdorim i 

teknologjisë së 

informacionit 

Rilexim 

Elemente për 

përmirësim 

Përmirësime të 

përmbajtjes 


115 

Të shkruarit 

për qëllime 

personale 

dhe 

funksionale 

të bëjnë ndryshime në punën me shkrim për të 

përmirësuar përmbajtjen, qartësinë dhe formën duke 

përdorur disa strategji si: 

− të ndryshojnë ndonjë ide ose fakt që nuk del e 

qartë ose e shtojnë shembuj dhe ilustrime; 

− të përmirësojnë koherencën e fakteve ose ideve 

brenda dhe mes paragrafëve; 

− të shtojnë, heqin, zëvendësojnë ose riorganizojnë 

fjalë, fraza ose fjali për ta bërë më tërheqës dhe 

interesant tekstin e shkruar; 

− të rregullojnë gjatësinë dhe llojin e fjalive; 

− të përdorin përsëritjet për të theksuar ide dhe për 

të nxitur vëmendjen dhe interesin e lexuesve; 

− të redaktojnë tekstet që shkruajnë duke shmangur 

gabimet drejtshkrimore dhe gabimet gramatikore. 


të shkruajnë rrëfime personale (kujtime) të së kaluarës 

së tyre; 

të shkruajnë një biografi të shkurtër për një 

personalitet të rëndësishëm të historisë sonë, një artist 

të dashur për ta, një sportist etj; 

të shkruajnë një rregullore (rregulloren e klasës), 

udhëzime (si duhet të veprojnë në një rast urgjence) 

duke u përqendruar në: 

Qartësi e 

tekstit të 

shkruar 


formës 

Koherencë e 

fakteve ose 

ideve 

Shtim, heqje, 

zëvendësim 

ose 

riorganizim i 

fjalive 

Rregullime të 

gjatësisë së 

fjalive 

Përsëritje 

Redaktime 

gabimesh 


Rrëfime 

personale 

Biografi 

Udhëzime 

Rregullore 

Letra 

E-mail 

Njoftime 

Artikull gazete 


116 

− hapat që duhen marrë ose bërë; 

− renditjen e materialeve të nevojshme; 

të shkruajnë letra, e-mail, si p.sh: 

− letra ose e-mail për një mik ose të afërm; 

− letra ose e-mail për redaksinë e një emisioni për të 

rinj (adoleshentë) për t’i sugjeruar, falenderuar ose 

ankuar rreth një çështje të caktuar. 

të shkruajnë një lajmërim ose njoftim; 

të shkruajnë një artikull për gazetën e shkollës rreth 

temave të përshtatshme për moshën e tyre; 

të shkruajnë përmbledhje p.sh të përmbledhin 

shkurtimisht një informacion të lexuar në një 

enciklopedi. 

ose reviste 

Përmbledhje 




Nxënësit dallojnë funksionet gramatikore të fjalëve. Ata gjejnë në fjali gjymtyrët e mëposhtme 

dhe tregojnë se me çfarë është shprehur: përcaktori, kallëzuesori, kundrinori, rrethanori. 

Nxënësit dallojnë fjalinë e thjeshtë nga fjalia e përbërë. Ata përcaktojnë kategoritë gramatikore 

të emrit, mbiemrit, foljes dhe përemrit. Ata drejtshkruajnë shenjat e pikësimit, pikëçuditësen, 

trepikëshin, presjen, zanoren e, zanoren ë, grupet e zanoreve dhe diftongjeve –ie dhe –je. 

Nxënësit demonstrojnë njohuri, aftësi dhe qëndrime rreth fushës leksikore, familjes së fjalëve, 

kuptimin e parë të fjalës, kuptimit të figurshëm të fjalës, fjalëve me shumë kuptime, 

sinonimeve, antonimeve, homonimeve dhe dialekteve të gjuhës shqipe. 


Sintaksë 


të dallojnë funksionet gramatikore të fjalëve në një 

kyçe 

Funksion 

gramatikor 


117 

fjali; 

të dallojnë në fjali kryefjalën e shprehur me emër, 

përemër etj.; 

të dallojnë në fjali kallëzuesit dhe llojet e tij 

(kallëzues foljor, kallëzues emëror, kallëzues me 

pjesë të pandryshueshme të ligjëratës) 

të dallojnë grupin e kryefjalës dhe grupin e 

kallëzuesit në fjali; 

të gjejnë llojet e përcaktorit dhe mënyrat e 

shprehjes së tij; 

të argumentojnë pse një gjymtyrë është përcaktor; 

të dallojnë në fjali përcaktorin kallëzuesor dhe 

llojet e tij; 

të gjejnë kundrinorin e drejtë dhe të zhdrejtë dhe 

mënyrat e shprehjes së tyre; 

të argumentojnë pse një gjymtyrë është kundrinor i 

drejtë ose kundrinor i zhdrejtë; 

të gjejnë rrethanorin e vendit dhe të kohës dhe 


të gjejnë rrethanorin e shkakut e të qëllimit dhe 


të gjejnë rrethanorin e mënyrës e të sasisë dhe 


të argumentojnë pse një gjymtyrë është rrethanor 

vendi, kohe, shkaku, qëllimi, mënyre, sasie; 

të krahasojnë fjalitë e thjeshta me fjalitë të 

përbëra; 

të dallojnë dy llojet e fjalive të përbëra me: 

− bashkërenditje; 

− nënrenditje. 

Kryefjala 

Kallëzuesi 

Përcaktori 

Kallëzuesori 

Kundrinor i drejtë 

dhe i zhdrejtë 

Rrethanor vendi, 

kohe, shkaku, 

qëllimi, mënyrë 

dhe sasie 

Fjali të thjeshta 

Fjali të përbëra 

Fjali të përbëra me 

bashkërenditje 

Fjali të përbëra me 

nënrenditje 


118 

Morfologji 


të përcaktojnë klasat e fjalëve; 

të klasifikojnë fjalët në fjalë të ndryshueshme dhe 

të pandryshueshme; 

të analizojnë emrin në kategoritë e tij gramatikore: 

gjini, numër, rasë dhe shquarsi-pashquarsi; 

të ndajnë emrat në lakime; 

të dallojnë mbiemrin dhe veçoritë e tij gramatikore. 

të dallojnë shkallët e mbiemrit; 

të analizojnë foljen në formën veprore dhe 

joveprore; 

të ndajnë foljet në zgjedhime; 

të njohin pjesoren dhe format e tjera të 

pashtjelluara të foljes; 

të zgjedhojnë foljen: 

− mënyrën dëftore dhe kohët e saj; 

− mënyrën lidhore dhe kohët e saj; 

− mënyrën kushtore dhe kohët e saj; 

− mënyrën habitore dhe kohët e saj; 

− mënyrën dëshirore dhe kohët e saj; 

− mënyrën urdhërore dhe kohët e saj. 

të dallojnë dhe analizojnë përemrat; 

të dallojnë dhe analizojnë trajtat e shkurtra dhe të 

bashkuara të përemrit vetor; 

të dallojnë numërorin, llojet dhe veçoritë e tij. 

Klasat e fjalëve 

Fjalë të 

ndryshueshme 

Fjalë të 


Emri dhe 


gramatikore 

Folja dhe mënyrat 

e saj 

Përemrat 

Trajtat e shkurtra 

të përemrit vetor 

Përbërësit e fjalës 

Fjalët e 

prejardhura 

Fjalët e përbëra 

Fjalë të 

përngjitura 

Fjalëformim 

të njohin mënyrat dhe tipat e fjalëformimit; 


119 

të dallojnë dhe të krijojnë fjalë të prejardhura, të 

përbëra dhe të përngjitura. 

Drejtshkrim 


të përdorin drejt pikëçuditësen në llojet e ndryshme 

të fjalive; 

të përdorin trepikëshin kur intonacioni i fjalisë 

është i pa mbaruar; 

të përdorin drejt presjen në fjalinë e thjeshtë; 

të përdorin drejt presjen në fjalinë e përbërë; 

të shkruajnë drejt zanoren e të theksuar në trup të 

fjalës; 

të shkruajnë drejt zanoren ë në trup të fjalës; 

shkruajnë drejt fjalët që kanë grupe zanoresh dhe 

diftongje –ie dhe –je; 

të shkruajnë drejt emrat që kanë dy trajta shumësi 

sipas kuptimit të ndryshëm të tyre; 

të shkruajnë drejt fjalët e prejardhura me 

prapashtesat -si,-ri,-ar,-tar,-tor,-shëm etj; 

të shkruajnë drejt fjalët e përbëra kur fjala e dytë 

fillon me zanore; 

të shkruajnë drejt fjalët e përngjitura. 

Shenjat e 

pikësimit 

Pikëçuditëse 

... tripikëshin 

Presje 


zanores e 

Drejshkrimi i 

zanores ë 


grupeve të 

zanoreve dhe 

diftongjeve –ie 

dhe –je 


emrave me dy 

trajta shumësi 


fjalëve të 

prejardhura 


fjalëve të përbëra 


fjalëve të 

përngjitura 


120 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 

Fonetikë dhe 

fonologji 


të njohin fushat leksikore të fjalëve; 

të krijojnë familje fjalësh; 

të dallojnë kuptimin e parë të fjalëve dhe kuptimin 

e figurshëm; 

të dallojnë fjalët me shumë kuptime; 

të gjejnë e të dallojnë fjalë sinonime, antonime 

dhe homonime; 

të krahasojnë shprehjet frazeologjinë me fjalët e 

urta dhe fjalinë e thjeshtë; 

të njohin dialektet e gjuhës shqipe dhe disa veçori 

të tyre; 

të dallojnë huazimet në gjuhën shqipe; 

të përdorin fjalorët për interesa mësimore. 


të dallojnë grupet e zanoreve dhe diftongjet në 

gjuhën shqipe; 

të përcaktojnë theksin e fjalës dhe theksat e frazës 

(logjik dhe emocionor). 

Fusha leksikore 

Familje fjalësh 

Kuptim i parë i 

fjalës 

Kuptimi i 

figurshëm i fjalës 

Fjalët me shumë 

kuptime 

Sinonime 

Antonime 

Homonime 

Dialektet e 

shqipes 

Huazimet në 


Grupet e 

zanoreve 

Diftongjet 


121 

KLASA 8 


Objektivat e klasës së tetë sipas linjave 




Nxënësit zbatojnë rregullat e shqiptimit gjatë të folurit në situata formale dhe joformale. 

Nxënësit përgatiten për prezantime gojore, organizojnë mendimet dhe përzgjedhin gjuhën, 

theksojnë idetë dhe përdorin elemente joverbale që të jenë të kuptueshëm për të tjerët. Nxënësit 

ndërveprojnë dhe marrin role të ndryshme gjatë diskutimeve në grup. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 

Organizimi i 

të folurit 


të flasin rrjedhshëm dhe me shqiptimin e duhur; 

të respektojnë intonacionin, ritmin, theksin e fjalëve 

dhe fjalive gjatë të folurit; 

të përdorin tonin e përshtatshëm të zërit që të 

krijojnë një mjedis të ngrohtë rreth tyre. 


të shfaqin mendime dhe ide 

në përshtatje me 

qëllimin, dëgjuesin dhe situatat formale dhe 

joformale; 

kyçe 

Rrjedhshmëri 

Qartësi 

Intonacion 

Ritëm 

Theks 

Toni 

Mendime në 

varësi të qëllimit, 

dëgjuesit dhe 

situatës 

Përgatitje për 


122 

Diskutimi 

dhe 

bashkëvepri 

mi në grup 

të mbledhin, përzgjedhin dhe vlerësojnë fakte, ide 

nga shumë burime të shtypura dhe elektronike për 

prezantimet e tyre me gojë; 

të organizojnë mendimet dhe idetë e tyre në 

mënyra të ndryshme për të mbështetur qëllimin dhe 

për të siguruar vëmendjen e dëgjuesit (rend 

kronologjik, renditje sipas rëndësisë, pyetjepërgjigje 

etj); 

të zgjedhin dhe përdorin format e gjuhës së folur, 

fjalorin teknik, regjistrin formal dhe joformal etj. 

në varësi të situatës dhe qëllimit; 

të përdorin gjuhën standarde gjatë të folurit; 

të përdorin gjatë të folurit tonin përshtatshëm të 

zërit dhe të përsëritin dhe theksojnë idetë dhe 

çështjet kryesore me qëllim që të jenë të 

kuptueshëm për të tjerët; 

të flasin duke u kujdesur për shprehjen e duhur të 

fytyrës, gjuhën e trupit dhe gjestet e përshtatshme, 

në mënyrë që të mos japin mesazhe të gabuara; 

të përdorin edhe teknologjinë e informacionit gjatë 

prezantimit të një projekti ose detyre në grup. 


të flasin qartë dhe duke zbatuar rregullat e etikës në 

komunikim: 

− duke ndërhyrë ose marrë fjalën në momentin e 

duhur; 

− duke pranuar ose jo idetë e të tjerëve, brenda 

rregullave të mirësjelljes; 

− duke vlerësuar punën e të tjerëve në grup; 

prezantime gojore 

Organizim i 

mendimeve 


gjuhës 

Toni, theksimi i 

ideve 

Elemente 

joverbale, 

mimikë, gjuhë 

trupi, gjeste 

Teknologji e 

informacionit në 

prezantime 

Rregulla të etikës 

në komunikim 

Përshtatje e të 

folurit me situatën 

reale në 

komunikim 

Rolet në një 

diskutim 

Tematika në 


123 

të përshtatin të folurit e vet me situatën reale të 

komunikimit në grup; 

të ndajnë rolet në një diskutim ose debat si: rolin e 

moderatorit, rolin e drejtuesit, rolin e dëgjuesit 

të përfshihen në diskutime për tematika të 

ndryshme e të përshtatshme për moshën e tyre; 

të pasurojnë linjën e debatit me argumente pro dhe 

kundra; 

të vlerësojnë idetë dhe mendimet e të tjerëve gjatë 

diskutimeve, debateve ose bashkëbisedimeve; 

të shfaqin ndjenjat dhe emocionet e tyre, kur është e 

nevojshme; 


përvojat dhe argumentet e tyre; 

të përmbledhin idetë kryesore pas një diskutimi në 

grup. 

komunikim 

Argumente në 

debat 

Vlerësim i 

kontributeve në 

diskutim dhe 

debat 

Ndjenja dhe 

emocione 

Siguri dhe besim 

Përmbledhje 




Nxënësit shfaqin vëmendje, interes dhe empati gjatë të dëgjuarit. Ata përdorin strategjitë e 

duhura për të kuptuar tekstin, interpretojnë tekstin dhe nëntekstin, gjykojnë për qëllimin, 

ndjenjat e folësit, si dhe dallojnë vërtetësinë dhe besueshmërinë e tekstit. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 


të ndjekin me vëmendje gjatë gjithë kohëzgjatjes së 

një teksti si p.sh një udhëzim, një shfaqje filmi, një 

bisedë etj; 

kyçe 

Vëmendje 

Përqendrim 

Respekt 

Empati 

Interes 


124 



të shfaqin respekt, empati dhe interes ndaj folësit 

duke komentuar e duke bërë pyetje; 

të nxitin dhe të inkurajojnë folësin me fjalë dhe 

gjeste. 


të dëgjojnë në situata të ndryshme (përfshirë edhe 

punë në grupe), duke u përqendruar në qëllimin që 

kanë si p.sh të vlerësojnë argumentet e dy palëve 

gjatë një debati në klasë; 

të përdorin disa strategji për kuptuar tekstin që 

dëgjojnë si: 

− të bëjnë parashikime duke u mbështetur në 

njohuri dhe koncepte të njohura për ta dhe në 

elemente të situatës si mjedisi, koha, 

pjesëmarrësit; 

− të bëjnë pyetje në lidhje me tekstin; 

të tregojnë që e kanë kuptuar atë që dëgjuan duke 

përmbledhur idetë kryesore, të cilat i ilustrojnë me 

fragmente dhe detaje nga teksti; 

të zgjerojnë kuptimin rreth tekstit duke e lidhur dhe 

krahasuar me jetën dhe përvojat e tyre, si dhe me 

njohuritë e marra nga tekste të tjera (A e keni jetuar 

ose dëgjuar vetë diçka të tillë? A mund të krahasoni 

momente të jetës të këtij personaliteti historik me 

informacione për figura dhe personalitete të tjera 

për të cilët keni lexuar ose dëgjuar më parë); 

të interpretojnë tekstin duke argumentuar mendimin 

e tyre (Përse dëgjues të ndryshëm e interpretojnë në 

mënyra të ndryshme të njëjtin tekst? Jepni shembuj 

nga teksti që mbështesin interpretimin tuaj). 

Qëllimi 

Strategji për të 

kuptuar tekstin 


ideve kryesore 

Lidhje dhe 

krahasim i 

informacionit 


njohuritë e 

lexuesit 

Interpretim i 

tekstit 


125 


qëllimshëm 


të dallojnë elementet e strukturës dhe formës së 

teksteve si debatet, intervistat, fjalimet, monologjet 

etj; 

të dallojnë faktet nga opinionet; 

të nxjerrin konkluzione duke u bazuar në idetë 

kryesore, detajet kyçe dhe shembuj specifikë në 

tekstin e folur; 

të dallojnë problemin dhe zgjidhjen/t në një tekst; 

të dallojnë pikëpamje dhe këndvështrime të 

ndryshme gjatë të dëgjuarit; 

të dallojnë dhe analizojnë strategjitë e përdorura nga 

folësi si pikturat ose ilustrimet, tingujt, gjuha e 

trupit, shprehja e përshtatshme në fytyrë etj; 

të dallojnë vërtetësinë dhe besueshmërinë e tekstit 

që dëgjojnë duke u bazuar në faktet, të dhënat dhe 

opinionet e folësit. 

Elementë të 

strukturës dhe 

formës së 

teksteve 

Fakt dhe 

opinion 

Problem dhe 

zgjidhje 

Pikëpamje dhe 

këndvështrime 

në tekst 

Strategjitë e 

folësit 

Vërtetësi dhe 

besueshmëri e 

tekstit 

Linja: Të lexuarit 



Nxënësit lexojnë, kuptojnë, analizojnë, interpretojnë dhe vlerësojnë tekste nga kultura dhe kohë 

të ndryshme, të shtypura dhe elektronike si: biografi, kujtime, udhëpërshkrime, kronika, vepra 

enciklopedike, artikuj gazetash dhe revistash, ese të ndryshme, fjalime dhe disa tekste letrare. 


Të lexuarit 

për të 


të përzgjedhin tekstet që do të lexojnë në varësi të 

kyçe 




126 

kuptuar 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

qëllimit që kanë si p.sh: 

− të lexojnë disa artikuj të një autori për të 

vëzhguar dhe zbuluar pikëpamjet e tij; 

− të lexojnë faqe të ndryshme në internet për të 

marrë informacion nga burime të ndryshme; 

− të lexojnë për të bërë krahasime mes burimeve të 

ndryshme të informacionit; 

− të zgjedhin që të lexojnë tekste që përkojnë me 

interesat dhe pasionet e tyre; 

të përdorin strategjitë e duhura, para, gjatë dhe pas 

leximit, për të kuptuar tekstin; 

të demonstrojnë që e kuptojnë tekstin duke 

përmbledhur idetë kryesore dhe duke shpjeguar se si 

detajet e dhëna mbështesin idenë ose çështjen 

kryesore; 

të lidhin dhe të krahasojnë informacionet e tekstit me 

përvojat e tyre, me njohuritë e tyre të mëparshme dhe 

me informacione në tekste të tjera; 

të interpretojnë tekstet duke përdorur idetë e dhëna 

në mënyrë të drejtpërdrejtë në tekst dhe idetë e 

nënkuptuara (Cilat të dhëna dhe detaje në tekst, e 

mbështesin interpretimin tuaj?). 


të analizojnë dhe të shpjegojnë se si elemente të 

veçanta të tekstit ndikojnë tek lexuesi si p.sh. 

paragrafi i parë në një raport paraqet synimin, 

qëllimet dhe lexuesit e raportit dhe i jep 

informacionin e parë lexuesit (A ju ndihmon 

paragrafi i parë që të kuptoni pjesën tjetër të 

Aktivizimi i 

njohurive të 

mëparshme 

Pyetje për 

brendinë 

Demonstrimi i 

të kuptuarit të 

tekstit 


ideve kryesore 

Lidhje mes 

tekstit dhe 

lexuesit 

Interpretim i 

teksteve 

Analizë e 

teksteve 

Vlerësim i 

teksteve 

Pikëpamje në 

tekst 

Karakteristika të 

formës së 


127 

raportit?); 

të vlerësojnë një tekst duke dhënë fakte, detaje dhe 

shembuj nga teksti (A ishin udhëzimet të qarta dhe të 

lehta për t’u ndjekur? Pse? ose Pse, jo?; A ishin 

bindëse dhe të besueshme argumentet e autorit? 

Pse?; 

të dallojnë dhe të vlerësojnë pikëpamjet e shprehura 

në tekst dhe të sugjerojnë pikëpamje ose ide të tjera; 

të analizojnë formën e teksteve dhe të shpjegojnë se 

si karakteristika të veçanta të formës kryejnë 

funksione të caktuara p.sh ngjyrat e tokës dhe ujit në 

një hartë i ndihmojnë lexuesit të kuptojnë tiparet 

gjeografike të një vendi ose rajoni; 

të analizojnë strukturën e organizimit të teksteve si: 

dhënia e ngjarjeve në rend kohor, problemi dhe 

zgjidhja, shkaku dhe pasojat etj; 

të dallojnë në një tekst faktet nga opinionet; 

të dallojnë disa karakteristika të teksteve dhe të 

shpjegojnë funksionet e tyre si: tabelat, diagramat, 

shënimet në fund, citimet, referencat etj (Cilat 

elemente ju ndihmojnë të kuptoni kërkimet e autorit 

për të shkruar këtë tekst?); 

të dallojnë elemente të stilit dhe të gjuhës dhe të 

tregojnë funksionet e tyre si p.sh: 

− përdorimi i simbolit, ironisë, metaforës, 

krahasimit etj; 

− zgjedhja e fjalëve (përdorimi i fjalëve me kuptim 

të figurshëm në reklama ose postera të 

ndryshëm); 

− përdorimi i fjalive (të thjeshta, të përbëra, të 

teksteve 

Strukturë e 


tekstit 

Faktet dhe 

opinioni 

Tabelat, 

diagramet dhe 

ilustrimet në 

tekst 

Citimet 

Referencat 

Shënimet në 

fund të faqes 

Elemente të 

stilit 

Vlerësimi i 

gjuhës së autorit 


128 


teksteve të 

ndryshme 

gjata, të shkurtra, mungesore etj.). 


të lexojnë tekste nga kultura dhe kohë të ndryshme, 

të shtypura dhe elektronike si: biografi, kujtime, 

udhëpërshkrime, kronika, intervista, vepra 

enciklopedike, artikuj gazetash dhe revistash, ese të 

ndryshme, fjalime dhe disa tekste letrare; 

të lexojnë tekste nga fusha të ndryshme të 

veprimtarisë njerëzore si: sport, art, arkeologji, 

turizëm, gjuhësi (lashtësia e gjuhës shqipe dhe 

dokumentet e para të shkrimit të shqipes) etj; 

të krahasojnë tekstet letrare me tekstet joletrare për 

formën, strukturën dhe gjuhën; 

të krahasojnë tekste që trajtojnë të njëjtën temë ose të 

njëjtin subjekt; 

të pasurojnë fjalorin me fjalë dhe terminologji nga 

fusha të ndryshme të veprimtarisë njerëzore, nga 

tekstet që lexohen; 

të ndajnë përvojat dhe kënaqësitë e leximit me shokët 

e shoqet e klasës; 

të përdorin bibliotekën dhe internetin për të lexuar 

tekste të ndryshme. 

Biografi 

Kujtime 

Udhëpërshkrime 

Kronika 

Intervista 

Enciklopedi 

Artikuj gazetash 

dhe revistash 

Fjalime 

Ese 

Tekste letrare 

Krahasime mes 

teksteve letrare 

dhe joletrare 

Krahasime mes 

teksteve që 


njëjtën temë 

Ndarje 

përvojash 

leximi 

Përdorimi i 

bibliotekës dhe 

internetit 


129 




Nxënësit ndjekin të gjitha hapat e domosdoshëm të procesit të të shkruarit (planifikimi, 

organizimi i ideve, rishikimi dhe redaktimi). Ata shkruajnë duke zbatuar karakteristikat e 

formës dhe strukturës tekste të tilla si: kronika, reportazhe, intervista, letra personale dhe 

formale, e-mail –e, ese, artikuj të ndryshëm. 


Të shkruarit 

si proces 



të identifikojnë qëllimin, tematikën dhe lexuesin e 

punës me shkrim si p.sh; një broshurë ose fletë-palosje 

për zgjedhjen e një 

nxënësve; 

përfaqësuesi në qeverinë e 

të mbledhin informacion nga burime të ndryshme, të 

shtypura ose elektronike duke përdorur strategji të 

ndryshme si: 

− 

− 

− 

hartimi i një plani të thjeshtë ose përcaktimi i afatit 

kohor për të kryer kërkimet e tyre për punën me 

shkrim; 

intervista me njerëz që kanë njohuri rreth temës 

ose subjektit për të cilin do të shkruajnë; 

mbajtje e shënimeve; 

− renditja, përzgjedhja dhe vlerësimi i 

− 

informacioneve të mbledhura; 

mbledhja i informacioneve të tjera nëse është e 

nevojshme. 

kyçe 

Qëllimi, 

tematika dhe 

lexuesi i punës 

me shkrim 

Strategji për 

mbledhjen e 

informacionit 

Sqarime rreth 

temës 

Nxitje e 

imagjinatës 

Intervista 

Shënime 

Shqyrtim i 

informacionit 

të mbledhur 

Formë e duhur 

në varësi të 

qëllimit, 


130 



të zgjedhin format e duhura në varësi të qëllimit, të 

tematikës dhe lexuesit; 


zhvillim, mbyllje); 

të mbështesin mesazhin ose informacionin kryesor të 

një teksti me ide, detaje përshkruese, me fakte ose 

shembuj të ndryshëm; 

të shkruajnë duke përdorur karakteristika e teksteve si: 

titujt, nëntitujt, paragrafët etj; 

të përdorin fjalor të pasur, gjuhë të figurshme, 

shprehje frazeologjike dhe terminologjinë e duhur në 

shkrimet e tyre (Veçoni tre zgjedhje gjuhësore që ju 

keni bërë në punën tuaj dhe shpjegoni se si ndikojnë 

ata tek lexuesi?); 

të përdorin fjali të ndryshme në gjatësi dhe strukturë 

për t’i dhënë ritëm dhe gjallëri punës së tyre (të 

thjeshta, të përbëra, pyetëse, dëftore etj.); 

të përdorin gjatë të shkruarit gjuhën standarde dhe 

respektojnë rregullat gramatikore dhe drejtshkrimore; 

të shkruajnë tekste me shkrim dore dhe duke përdorur 




të rilexojnë me vëmendje, me qëllim që të dallojnë 

elementët që duhen përmirësuar në tekstin e shkruar; 

tematikës dhe 

lexuesit 

Strukturë e 

punës me 

shkrim 

Titujt, 

nëntitujt, 

paragrafët 


Gjuhë e 

figurshme 

Larmi fjalish 

Përdorimi i 

gjuhës 

standarde 

Respektimi i 

rregullave 

gramatikore 

dhe 


Përdorimi i 

teknologjisë së 

informacionit 

Rilexim i 

punës me 

shkrim 


përmbajtjes, 

qartësisë, 

formës dhe 


131 

Të shkruarit 

për qëllime 

personale 

dhe 

funksionale 

të bëjnë ndryshime për të përmirësuar përmbajtjen, 

qartësinë, formën dhe gjuhën në tekstin e shkruar: 

− të ndryshojnë ndonjë ide ose fakt që nuk del e 

qartë ose e shtojnë shembuj dhe ilustrime; 

− të përmirësojnë koherencën e fakteve, ideve ose 

detajeve brenda dhe mes paragrafëve; 

− të shtojnë, heqin, zëvendësojnë ose riorganizojnë 

fjalë, fraza ose fjali për ta bërë më tërheqës dhe 

interesant tekstin e shkruar; 

− të rregullojnë gjatësinë dhe llojin e fjalive; 

− të redaktojnë tekstet që shkruajnë duke shmangur 

gabimet drejtshkrimore dhe gabimet gramatikore. 


të shkruajnë kronika, reportazhe, referate për tema të 

ndryshme dhe të përshtatshme për moshën e tyre; 

të shkruajnë intervista për figura të njohura të sportit, 

kinematografisë, shkencës, artit, letërsisë etj; 

të shkruajnë ftesa jozyrtare dhe zyrtare; 

të njohin dhe zbatojnë hapat e shkrimit të një eseje; 

të shkruajnë një artikull në gazetën e shkollës ose në 

një gazetë lokale rreth temave të përshtatshme për 

moshën e tyre; 

të shkruajnë plane veprimtarish për ngjarje, festa e 

përvjetorë të ndryshëm (p.sh me rastin e një përvjetori 

të hapjes së shkollës së tyre, me rastin e një feste 

lokale etj.); 

të shkruajnë raporte të shkurtra pas një kërkimi. 

gjuhës në 

punën me 

shkrim 

Kronika 

Reportazhe 

Referate 

Intervista 

Ftesa 

Ese 

Artikuj të 

ndryshëm 

Plane 

veprimtarish 

Raporte 


132 




Nxënësit tregojnë njohuri, aftësi rreth kallëzuesorit, fjalisë së përbërë me bashkërenditje dhe 

llojeve të saj, fjalisë së përbërë me nënrenditje dhe llojeve të saj. Nxënësit tregojnë njohuri, 

aftësi dhe qëndrime rreth emrit, mbiemrit dhe kategorive të tyre gramatikore, formave të 

zgjedhimit jovepror, lidhëzës, pjesëzës, ndajfoljes, numërorit, pjesëve përbërëse të fjalës, 

fjalëve të përbëra dhe fjalëve të përngjitura. Nxënësit përdorin rregullat drejtshkrimore për: 

shenjat e pikësimit, për bashkëtingëlloret e zëshme, bashkëtingëlloret nistore dhe disa takime 

bashkëtingëlloresh. 


Sintaksë 


të dallojnë funksionet gramatikore të fjalëve në 

fjali; 

të gjejnë gjymtyrët homogjene dhe të përcaktojnë 


të gjejnë gjymtyrët e veçuara dhe të përcaktojnë 


të krahasojnë kundrinorët me rrethanorët; 

të argumentojnë pse një gjymtyrë është përcaktor 

kallëzuesor; 

të krahasojnë përcaktorin kallëzuesor nga 

gjymtyrët e tjera; 

të dallojnë fjalitë e përbëra me bashkërenditje nga 

fjalitë e përbëra me nënrenditje; 

të përcaktojnë llojin e fjalisë së përbërë me 

bashkërenditje: 

kyçe 

Funksion 

gramatikor 

Kallëzuesor 

Gjymtyrët 

homogjene 


me 

bashkërenditje, 

llojet e saj 


me nënrenditje, 

llojet e saj 

Skemat e fjalive 

të përbëra 


133 

Morfologji 

− shtuese; 

− kundërshtuese; 

− veçuese; 

− përmbyllëse. 

të përcaktojnë llojin e fjalisë së përbërë me 

nënrenditje: 

− përcaktore; 

− ftilluese; 

− vendore; 

− kohore; 

− shkakore; 

− qëllimore; 

− mënyrore; 

− krahasore 

− kushtore; 

− lejore; 

− rrjedhimore; 

të hartojnë skemat e fjalive të përbëra. 


të analizojnë emrin në kategoritë e tij gramatikore; 

të analizojnë mbiemrin dhe veçoritë e tij 

gramatikore; 

të dallojnë foljet në formën veprore dhe joveprore; 

të dallojnë foljet njëvetore dhe pavetore; 

të gjejnë format e pashtjelluara të foljes; 

të gjejnë ndajfoljet dhe shkallët e tyre; 

të dallojnë dhe klasifikojnë lidhëzat dhe shprehjet 

lidhëzore sipas llojeve të tyre; 

të përcaktojnë llojin e pjesëzave sipas kuptimit; 

Emri dhe 

kategoritë 

gramatikore 

Mbiemri dhe 

kategoritë 

gramatikore 

Format e 

zgjedhimit 

jovepror 

Ndajfoljet, shkalla 

Pjesëzat 

Lidhëzat 


134 

Drejtshkrim 

të dallojnë dhe përdorin pasthirrmat. 

Fjalëformim 

të dallojnë dhe analizojnë pjesët përbërëse të fjalës; 

të krahasojnë fjalët e përbëra nga fjalët e 

përngjitura. 


të përdorin saktë dy pikat, thonjëzat, pikëpresjen 

dhe kllapat; 

të shkruajnë drejt bashkëtingëlloret e zëshme në 

fund dhe në trup të fjalës; 

të shkruajnë drejt fjalët që fillojnë me 

bashkëtingëlloret sh-, zh-, ç-nistore; 

të shkruajnë drejt fjalët që fillojnë me 

bashkëtingëlloren s-, z- nistore; 

të shkruajnë drejt j-në; 

të shkruajnë drejt bashkëtingëlloren h; 

të shkruajnë drejt fjalët me rr; 

të shkruajnë drejt nj-në në trup dhe në fund të 

fjalës; 

të shkruajnë drejt grupet e bashkëtingëlloreve mb, 

ng, nd, ngj; 

të shkruajnë drejt takimet e bashkëtingëlloresh: 

− bashkëtingëlloret d, t, s, z, x me 

bashkëtingëlloren h; 

− bashkëtingëlloret g, n me bashkëtingëlloren j; 

− bashkëtingëlloren d me bashkëtingëlloren t ; 

Numërori 

Pjesët përbërëse të 

fjalës 

Fjalë të përbëra 

Fjalë të 

përngjitura 

Drejtshkrimi i dy 

pikave, 

thonjëzave, 

kllapave 


bashkëtingëllorev 

e të zëshme 

sh-, zh-, ç-nistore 

s-, z- nistore 

bashkëtingëllorja j 

fjalët me rr 

nj-në në trup dhe 

në fund të fjalës 

grupet e 

bashkëtingëlloret 

mb, ng, nd, ngj 


d, t, s, z, x me h 


g, n me j 

bashkëtingëlloren 

d me t 


135 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 

të shkruajnë saktë fjalët njësh, ndaras dhe me vizë 

në mes. 


të dallojnë fjalët me ngjyrim emocional në një 

kontekst të caktuar; 

të përcaktojnë kuptimin e parë të fjalëve dhe 

kuptimin e figurshëm; 

të dallojnë dhe të përdorin regjistrat e gjuhës për 

interesa mësimore dhe jo mësimore; 

të përcaktojnë stilet e gjuhës së përdorur në tekste 

të ndryshme letrare dhe joletrare; 

të njohin prejardhjen e toponimeve; 

të dallojnë huazimet në gjuhën shqipe; 

të zëvendësojnë në tekste të ndryshme fjalët e 

huaja të panevojshme me fjalët e gjuhës shqipe; 

të vlerësojnë pasurinë leksikore të dialekteve të 

shqipe; 

të vlerësojnë gjuhën standarde, rolin e saj dhe 

rëndësinë e dialekteve; 

të përdorin fjalorin për të gjetur kuptimin e fjalëve 

të panjohura. 

Shkrimi i fjalëve 

njësh, ndaras dhe 

me vizë në mes. 

Ngjyrim 

emocional 

Kuptim i parë 

dhe i figurshëm 

Regjistrat e 

gjuhës 

Stilet e gjuhës 

Toponimet 

Huazimet në 


Dialektet 


136 

KLASA 9 


Shënim: Për përgatitjen e nxënësve për Provimet e Lirimit sugjerohen 10 orë. 

Objektivat e klasës së nëntë sipas linjave 




Nxënësit zotërojnë dhe shfaqin aftësi për të folur qartë, saktë dhe kuptueshëm për tema të 

ndryshme, si dhe për të kontribuar në diskutime që bëhen në grupe të vogla dhe të mëdha. Ata 

marrin pjesë aktive në diskutim, parafrazojnë e përmbledhin komentet e prezantuara me gojë 

dhe marrin parasysh elementet e gjuhës së gjesteve në një prezantim. 


Shqiptimi, 

theksi dhe 

intonacioni 


të flasin qartë, rrjedhshëm dhe me intonacionin e 

duhur; 

të përdorin pauzat (pushimet) ose të ndryshojnë 

ritmin gjatë të folurit për të nxjerrë në pah ose për 

të theksuar një ide; 

të ndryshojnë tonin ose volumin e zërit për të 

qartësuar një ide gjatë të folurit; 

të flasin duke respektuar theksin e fjalëve dhe 

fjalive. 

kyçe 

Qartësi 

Rrjedhshmëri 

Ritëm 

Ton i zërit 

Theks 


137 


folurit 

Diskutimi dhe 


në grup 


të flasin për qëllime të ndryshme dhe të përshtatin 

gjuhën me dëgjuesit si p.sh të tregojnë një histori në 

një klasë të ciklit të ulët, të marrin pjesë në një debat 

për një çështje sociale etj (Çfarë do të ndryshonte në 

prezantimin tuaj nëse do të rrëfenit këtë histori para 

një grupi të rinjsh); 

të flasin në mënyrë koherente në varësi të qëllimit, 

dëgjuesit dhe temës ose subjektit si p.sh të japin 

ngjarjet sipas rendit kronologjik, të organizojnë 

idetë sipas strukturës shkak dhe pasojë, të 

kombinojnë logjikën me emocionet në një fjalim të 

shkurtër etj.; 

të përzgjedhin fjalët, terminologjinë e duhur dhe 

mjete të ndryshme stilistike për të arritur qëllimin e 

tyre dhe për të tërhequr vëmendjen e dëgjuesit; 

të kontrollojnë përdorimin e tepërt të gjesteve gjatë 

të folurit që të mos shmangin vëmendjen nga 

mesazhi që janë duke dhënë; 

përdorin teknologjitë e informacionit gjatë 

prezantimeve si p.sh shoqërojnë një biografi me 

pamje dhe foto që shfaqen në ekran. 


të përcaktojnë dhe të ndjekin rregullat gjatë 

diskutimit në grup; 

të ndajnë rolet gjatë diskutimeve si p.sh rolin e 

drejtuesit, moderatorit ose dëgjuesit; 

të praktikojnë teknika të tilla si: vendosja e 

Përshtatje e 

gjuhës me 

qëllimin dhe 

dëgjuesin 

Koherencë 

Përzgjedhje 

fjalësh dhe 

terminologji e 

duhur 

Kontroll i 

gjesteve dhe i 

gjuhës së trupit 

Teknologji e 

informacionit 

në prezantim 

Rregulla të 

diskutimit në 

grup 

Role në 

diskutim 

Teknikë 

diskutimi 


138 

minutave për folësin, afate për të marrë vendime etj; 

të ndajnë detyrat gjatë diskutimeve në klasë në 

mënyrë që të zhvillojnë një projekt së bashku (një 

nxënës ndihmon duke bërë një listë të ftuarish nga 

komuniteti të cilët mund të vijnë në klasë dhe të 

rrëfejnë për profesionin dhe punën që bëjnë, një 

tjetër harton një listë pyetjesh që do t’u drejtohen të 

ftuarve etj.); 

të bashkëbisedojnë lirshëm duke dhënë mendimet 

dhe këndvështrimet e tyre dhe duke respektuar edhe 

mendimin ndryshe; 

të shprehin mendimet dhe këndvështrimet e tyre, 

duke respektuar edhe faktorin kohë; 

të mbajnë qëndrim, të vlerësojnë dhe të japin 

ndihmesë në situata mosmarrëveshjesh; 

të pasurojnë linjën e debatit me argumente duke 

respektuar etikën; 

të përmbledhin informacionin që prezantohet gjatë 

diskutimeve në klasë, në shkollë dhe jashtë saj dhe 

të hartojnë një raport. 

Ndarje 

detyrash 

Respekt për 

mendimin 

ndryshe 

Etikë 

Përmbledhje 

në formën e 

një raporti 


139 




Nxënësit demonstrojnë aftësitë e domosdoshme e të dëgjuarit. Ata përqendrohen tek folësi, 

diskutojnë, gjykojnë dhe zgjerojnë idetë e dëgjuara. Për të realizuar këto, ata marrin pjesë në 

veprimtari praktike, ku dëgjon për tema të fushave të ndryshme. 


Qëndrimet 

dhe sjellja 

gjatë të 

dëgjuarit 




të shfaqin qëndrime dhe sjellje të përshtatshme në 

veprimtari të ndryshme ndërvepruese në klasë si 

p.sh: 

− 

− 

tregojnë interes gjatë një diskutimi në klasë 

duke drejtuar pyetje; 

pranojnë gjykimet e mësuesit gjatë prezantimit 

të vlerësimeve të një pune me shkrim; 

të tregojnë vëmendje dhe interes gjatë një 

prezantimit të një projekti të shokëve dhe shoqeve 

të klasës, gjatë ndjekjes së një shfaqjeje, gjatë një 

aktiviteteve në shkollë dhe jashtë saj etj.; 

të përdorin gjuhën e trupit, kontaktin me sy dhe 

mimikën e duhur të fytyrës që të mos japin mesazhe 

negative tek folësit. 


− 

të përdorin strategji të ndryshme para, gjatë dhe pas 

dëgjimit për të kuptuar tekstin si p.sh: 

të lexojnë paraprakisht informacion në mënyrë që 

kyçe 

Qëndrim dhe 

sjellje e 

përshtatshme 

në veprimtari 

ndërvepruese 

Vëmendje dhe 

interes 

Gjuhë e trupit 

Kontakt me sy 

Mimikë e 

fytyrës 



Ritregim i 

brendisë 

Shpjegim 


140 

të mos kenë vështirësi për të kuptuar një 

prezantim për një çështje të caktuar; 

− të mbajnë shënime për detajet e rëndësishme; 

− të përmbledhin idetë kryesore pasi kanë dëgjuar 

një tekst për të vetëkontrolluar, nëse e kanë 

kuptuar tekstin; 

të ritregojnë shkurtimisht tekstin që dëgjuan, duke e 

ilustruar me detaje nga teksti; 

të interpretojnë informacionin që marrin nga burime 

të ndryshme si p.sh televizion, faqe interneti etj; 

të mbështesin interpretimet e tyre për tekstet që 

dëgjojnë me fragmente, ide dhe detaje nga teksti 

(Cilat fjalë dhe fraza të këtij fjalimi kanë shumë 

kuptime ose mund të interpretohen në mënyra të 

ndryshme? Folësi ishte serioz në atë që tha, apo 

përdori sarkazmën? Si mund ta provoni këtë?); 

të shpjegojnë argumentet kryesore të një ligjërate 

me fjalët e tyre; 

të klasifikojnë detajet; 

të bëjnë dallimin mes shkakut dhe pasojës; 

të zgjerojnë ose të lidhin informacionin që dëgjuan 

me përvoja e tyre ose me njohuritë e marra nga 

tekste të tjera si p.sh: 

− të ndajnë opinion e tyre rreth një libri pasi kanë 

dëgjuar idetë dhe opinionin e të tjerëve; 

− të hetojnë rreth temës ose çështjes që dëgjuan 

duke kërkuar informacion në burime online për 

të zgjeruar të kuptuarit; 

të krahasojnë informacionet që dëgjuan me 

njohuritë e mëparshme. 

argumentesh 

Interpretim i 

tekstit 

Shpjegim i 

argumenteve të 

tekstit 

Klasifikim i 

detajeve 

Dallimi mes 

shkakut dhe 

pasojës 

Krahasim mes 

informacioneve 


141 


qëllimshëm 


të analizojnë tekste të thjeshta dhe komplekse duke 

u përqendruar në mënyrat se si komunikohet 

informacioni, idetë, çështjet dhe se si ndikojnë këto 

tek dëgjuesi si p.sh analizojnë se si një folës përdor 

humorin për t’i bërë dëgjuesit më të interesuar ndaj 

ideve të tij apo të saj; 

të dallojnë problemin dhe zgjidhjen në një tekst; 

të dallojnë dhe diskutojnë për pikëpamjet e 

ndryshme në një tekst; 

të përcaktojnë se kujt i drejtohet folësi (audienca e 

synuar) dhe të tregojnë se si do të ndryshonte gjuha 

ose mesazhin nëse do të ndryshonte dëgjuesi; 

të gjykojnë rreth vërtetësisë së tekstit duke u 

përqendruar te burimet që folësi ju referohet, te 

përvoja dhe eksperienca e folësit, si dhe te qëllimet 

dhe pasionet e tij; 

të dallojnë se për çfarë shërbejnë disa strategji të 

përdorura gjatë prezantimeve të ndryshme (për të 

informuar, për të bindur ose argëtuar) si p.sh: 

− të tregojnë se përdorimi i listave ose tabelave e 

bën më të besueshëm, më bindës prezantimin; 

− të përshkruajnë se si një aktor e ndryshon zërin e 

tij që të ngjallë simpati; 

− të vlerësojnë një hyrje interesante të prezantimit 

si një gjetje për të siguruar që në fillim 

vëmendjen e të tjerëve. 

Analizë e 

tekstit 

Problem dhe 

zgjidhje në një 

tekst 

Pikëpamje 

Audienca e 

synuar 

Vërtetësi e 

tekstit 

Strategji të 

prezantimit 


142 




Nxënësit zhvillojnë njohuritë dhe aftësitë për të kuptuar, analizuar dhe vlerësuar tekstin. Për të 

zhvilluar këto aftësi nxënësit përdorin tekste të ndryshme si: reportazhe, kronika, biografi, 

kujtime, udhëpërshkrime, intervista, rregullore, përmbledhje, referate, shkresa, artikuj gazetash 

dhe revistash,reklama, ese të ndryshme, fjalime dhe disa tekste letrare. 


Të lexuarit 

për të 

kuptuar 


të përzgjedhin tekstet që lexojnë në varësi të qëllimit 

që kanë si p.sh lexojnë dy reportazhe të ndryshme që 

të krahasojnë mënyrën se si e trajtojnë një problem 

social, 

lexojnë dy artikuj gazetash që trajtojnë të 

njëjtën tematikë ose të njëjtën çështje dhe shikojnë ku 

gazetarët bashkohen dhe ku ndryshojnë nga njëri- 

tjetri; 

të përdorin strategji të ndryshme para, gjatë dhe pas 

leximit si p.sh: 

− 

− 

− 

− 

të njihen paraprakisht me tiparet e formës dhe 

strukturës së një lloj teksti, në mënyrë që ta kenë 

më të lehtë për ta kuptuar një tekst të caktuar; 

të praktikojnë rileximin për të ngulitur detajet më 

të rëndësishme; 

të përqendrohen tek ilustrimet e tekstit për të 

plotësuar dhe zgjeruar informacionin e tekstit; 

të përdorin një organizues grafik për të shënuar 

faktet dhe idetë e rëndësishme; 

të interpretojnë tekstet dhe të japin argumente që 

kyçe 

Qëllim 

Strategji leximi 

Njohje 

paraprake me 

tipare të 

formës dhe 


tekstit 

Rilexim 

Ilustrim teksti 

Organizues 

grafik për idetë 

e rëndësishme 

Informacion i 

rëndësishëm 

Interpretim i 

tekstit 

Lidhje e 

informacionit 


143 

Të lexuarit 

kritik dhe 

vlerësimi i 

tekstit 

mbështesin interpretimin e tyre; 

të përdorin një organizues grafik për të kategorizuar 

idetë e një teksti; 

të zgjerojnë kuptimin mbi tekstet duke lidhur idetë në 

to me idetë dhe njohuritë e tyre si p.sh: të përcaktojnë 

në se informacioni në një artikull përkon ose 

kundërshton njohuritë e tyre ose përvojat e tyre. 


të dallojnë faktin nga opinioni; 

të analizojë marrëdhëniet midis pjesëve të tekstit; 

të gjykojnë për vlerat e një teksti duke përdorur 

ilustrime dhe detaje nga teksti si p.sh: dallojnë detajet 

që e bëjnë një histori të duket e besueshme dhe e 

vërtetë, dallojnë aliteracionin në një reklamë që të 

mbahet mend lehtë nga konsumatorët etj; 

të nxjerrin konkluzione pasi kanë lexuar dhe kanë 

kuptuar një tekst; 

të gjejnë funksionin e disa elementeve të formës të 

tekstit si p.sh: rrëfimi në vetën e parë në një libër me 

kujtime ose përshkrimi linear dhe episodik në një 

udhëpërshkrim; 

të përcaktojnë funksionin e disa karakteristikave të 

teksteve si p.sh ilustrimet në librat për fëmijë të vegjël 

plotësojnë vështirësitë e tyre në lexim ose shkrimet në 

përmasa të ndryshme, ngjyrat, fotografitë, titujt dhe 

nëntitujt në faqen e parë të një gazete tërheqin 

vëmendjen e lexuesit për ta marrë dhe lexuar atë etj; 

të dallojnë disa elemente të stilit dhe të gjuhës së një 

teksti dhe të zbërthejnë funksionet e tyre; 


informacione 

në tekste të 

tjera ose me 

njohuritë e 

mëparshme të 

lexuesit 

Fakt dhe 

opinion 

Marrëdhëniet 

mes pjesëve të 

tekstit 

Gjykime për 

tekstin 

Konkluzione 

Funksion i 

elementeve të 

formës 

Karakteristikat 

e teksteve 

Elemente të 

stilit të një 

teksti 

Pasurimi i 

fjalorit 


144 


teksteve të 

ndryshme 

të përdorin strategji të ndryshme për të pasuruar 

fjalorin e tyre si p.sh: shënojnë në një fletore (ose 

diku tjetër) fjalët dhe fjalitë që ju pëlqejnë dhe që i 

hasin gjatë leximit; dallojnë fjalët e huaja dhe i 

zëvendësojnë me fjalë shqipe (kur fjala përgjegjëse në 

gjuhën shqipe), përdorin një grafik ku shënojnë 

familje fjalësh etj. 


të lexojnë tekste nga kultura dhe kohë të ndryshme, të 

shtypura dhe elektronike si: reportazhe, kronika, 

biografi, kujtime, udhëpërshkrime, intervista, 

rregullore, përmbledhje, referate, shkresa, artikuj 

gazetash dhe revistash, ese të ndryshme, reklama, 

fjalime dhe disa tekste letrare; 

të dallojnë dhe të përdorin njohuritë rreth 

karakteristikave të tekstit si: tema, paragrafi, hyrje, 

konkluzionet, shënimet në fund, citime, indeks, 

bibliografi; 

të dallojnë dhe të përdorin njohuritë rreth elementeve 

grafike të teksteve si tabela, harta, diagrama; 

të dallojnë argumentet pro dhe kundër një çështjeje në 

një tekst; 

të dallojnë një tekst letrar nga një tekst joletrar si p.sh 

krahasojnë një roman nga një biografi ose 

autobiografi, një tregim fantastiko-shkencor nga një 

udhëpërshkrim etj. 

Reportazh 

Kronikë 

Biografi 

Kujtime 

Udhëpërshkrim 

Intervistë 

Rregullore 

Përmbledhje 

Referat 

Shkresë 

Artikull 

Ese 

Reklama 

Fjalime 

Tekst letrar 


145 




Nxënësit realizojnë hapat e përcaktuara dhe të domosdoshme për procesit të të shkruarit. 

Nxënësit përdorin strategji të ndryshme për të planifikuar, për të organizuar idetë dhe për të 

redaktuar shkrimin e tyre. Procesi i të shkruarit realizohet në shkrime të llojeve të ndryshme si: 

udhëzim, raport, broshurë ose fletë-palosje, CV, njoftim, ftesë, përshkrime, ese, artikuj gazete 

ose reviste. 


Të shkruarit 

si proces 



të identifikojnë qëllimin, temën dhe subjektin për 

punët e tyre me shkrim si p.sh një rrëfim për një 

ngjarje të rëndësishme historike në krahinën e tyre për 

gazetën e shkollës, një ese shpjeguese; 

të identifikojnë njohuritë e mëparshme rreth temës; 

të provojnë tu japin përgjigje 5 pyetjeve rreth temës si: 

Kush? Ku? Kur? Çfarë? dhe Pse? ; 

të zhvillojnë një diskutim në grup për t’u sqaruar, për 

të ndarë ide dhe opinione rreth temës; 

të 

mbledhin informacion për punë dhe detyra me 

shkrim nga burime të ndryshme, të shtypura dhe 

elektronike, duke përdorur strategji të ndryshme si 

p.sh: 

− të kërkojnë informacion në internet nëpërmjet 

− 

fjalëve kyçe; 

të klasifikojnë burimet e informacionit në të 

kyçe 

Qëllim 

Temë 

Subjekt 

Njohuri 

paraprake rreth 

temës 

Diskutim në 

grup rreth 

temës 

Mbledhje 

informacioni 

për punën me 

shkrim 

Kërkim në 

internet 

Klasifikim i 

burimeve të 

informacionit 

Intervista 


146 

rëndësishme dhe dytësore; 

− të kryejnë intervista me specialistë që kanë njohuri 

për temën (kur është e mundur), ose me 

dëshmitarë në një ngjarje; 

− të shënojnë të gjitha burimet e informacionit në 

një listë të veprave të cituara ose referencat; 

− të përcaktojnë nëse informacioni i mbledhur është 

i mjaftueshëm dhe i përshtatshëm për detyrën e 

tyre dhe nëse jo,të planifikojnë për të mbledhur 

informacion shtesë. 



të rendisin dhe të organizojnë idetë kryesore duke i 

ilustruar dhe mbështetur me detaje, shembuj, fakte 

dhe opinione të ndryshme; 


zhvillim dhe mbyllje); 

të zgjedhin dhe të ndjekin një mënyrë të organizimit të 

tekstit (shkak dhe pasojë, ngjashmëri dhe dallime etj); 

të përshtatin gjuhën me llojin e detyrës me shkrim, me 

qëllimin dhe me lexuesin si p.sh në një letër drejtuar 

këshillit të prindërve në shkollë përdorin gjuhën 

formale, në një komunikim elektronik me shokët e 

shoqet (blog) përdorin gjuhën joformale, humorin etj; 

të përzgjedhin fjalë dhe fraza që i japin punës gjallëri 

dhe shprehësi; 

të përdorin lloje të ndryshme fjalish (lloj, gjatësi, 

strukturë) për të shtuar interesin e lexuesit dhe për të 

Shqyrtim 

informacioni 

Organizim 

idesh 

Strukturë e 

punës me 

shkrim 

Gjuha në 

përshtatje me 

qëllimin, 

formën dhe 

lexuesin 

Gjuha për t;i 

dhënë gjallëri 

dhe shprehësi 

Larmi 

sintaksore 

Përdorim i 

gjuhës 

standarde 

Shkrimi si 

produkt 


147 

përmirësuar rrjedhën e punës me shkrim; 

të zbatojnë gjatë të shkruarit njohuritë gramatikore dhe 

drejtshkrimore; 

të përdorin gjuhën standarde gjatë të shkruarit; 

të përdorin gjatë të shkruarit numrat, pikat ose shenja 

të ndryshme (bullets) për të strukturuar më mirë 

detyrën me shkrim; 

të shpjegojnë se si mendimet, idetë, vlerat dhe përvoja 

e tyre kanë gjetur shprehje në punën me shkrim. 

Të shkruarit 

për qëllime 

personale 

dhe 

funksionale 



të rishikojnë punët me shkrim për të përmirësuar 

përmbajtjen, organizimin, qartësinë, stilin dhe gjuhën 

si p.sh: 

− duke shtuar shembuj që mbështesin idenë 

kryesore; 

− duke hequr detaje të parëndësishme; 

− duke shtuar fjalët e duhura në hyrje të çdo 

paragrafi që të krijojnë idenë e vazhdimësisë së 

mendimeve dhe lidhjen mes tyre; 

− duke rirenditur ngjarjet në një artikull gazete me 

qëllimin që të theksohen ngjarjet kryesore; 

− duke shmangur gabimet gramatikore dhe 

drejtshkrimore. 


të shkruajnë një udhëzim se si të marrin një 

destinacion ose të shkojnë diku; 

të shkruajnë një raport duke ndjekur të gjitha hapat e 

shkrimit të tij; 


përmbajtjes, 

organizimit, 

qartësisë, stilit, 

gjuhës 

Udhëzim 

Raport 

Broshurë ose 

fletë-palosje 

CV 


148 

të shkruajnë një broshurë ose një fletë-palosje për 

tema dhe lexues të ndryshëm (zgjedhje e nxënësve); 

të shkruajnë një CV, duke ndjekur strukturën e 

shkrimit të një teksti të tillë; 

të shkruajnë një njoftim ose një ftesë formale si p.sh 

një ftesë për ceremoninë e mbarimit të shkollës 9- 

vjeçare; 

të përshkruajnë përvojën e tyre gjatë nëntë viteve të 

shkollës për ta ndarë me shokët dhe shoqet, me 

mësuesit dhe me prindërit; 

të shkruajnë ese përshkruese, shpjeguese ose 

bindëse/argumentuese për tema të përshtatshme me 

moshën; 

të shkruajnë artikuj të ndryshëm për gazeta dhe 

revista. 

Njoftim 

Ftesë 

Ese 

përshkruese 

Ese shpjeguese 

Ese 

argumentuese 

Artikuj për 

gazetë ose 

revistë 




Nxënësit demonstrojnë njohuri, aftësi dhe qëndrime: për llojet e fjalive sipas kumtimit, pohimit 

dhe mohimit dhe sipas gjymtyrëve kryesore, për përdorimin e ligjëratës së drejtë dhe të 

zhdrejtë, për foljen, për pjesëzat, parafjalët, përemrin vetor dhe trajtat e shkurtra dhe të 

bashkuara, pasthirrmat, ndajfoljet, për stilet dhe regjistrat e gjuhës. Nxënësit gjithashtu zbatojnë 

rregullat drejtshkrimore. 


Sintaksë 


të përcaktojnë llojin e fjalisë sipas kumtimit; 

të përcaktojnë fjalitë mohore dhe pohore; 

të përcaktojnë llojin e fjalive sipas gjymtyrëve 

kyçe 

Llojet e fjalive 

sipas kumtimit 

Fjalitë mohore 

dhe pohore 

Fjali 


149 

Morfologji 

kryesore; 

të dallojnë fjalitë njëkryegjymtyrëshe foljore; 

të përcaktojnë llojin e fjalive njëkryegjymtyrëshe 

foljore; 

të dallojnë fjalitë njëkryegjymtyrëshe emërore; 

të dallojnë fjalinë e thjeshtë nga fjalia e përbërë; 

të përcaktojnë llojin e fjalisë së përbërë; 

të dallojnë fjalitë e përbëra të përziera me më shumë 

se dy pjesë; 

të hartojnë skemat e fjalive të përbëra; 

të dallojnë ligjëratën e drejtë nga e zhdrejta; 

të përdorin ligjëratën e drejtë aty ku është e 

nevojshme. 


të dallojnë foljet me funksion gjysmëndihmës; 

të përdorin saktë në fjali foljet gjysmëndihmëse; 

të përdorin saktë në fjali foljet në formën veprore dhe 

joveprore; 

të përcaktojnë të ardhmen e së shkuarës tek foljet e 

mënyrës dëftore; 

të dallojnë parafjalët sipas rasave dhe lokucionet 

parafjalore; 

të dallojnë parafjalët nga emrat dhe ndajfoljet me të 

njëjtën formë; 

të përdorin drejt përemrat vetorë në rasa të ndryshme; 

të përdorin drejt trajtat e shkurtra dhe të bashkuara; 

njëkryegjymtyr 

ëshe foljore 

Llojet e fjalive 


ëshe foljore 

Fjali 


ëshe emërore 

Fjali e thjeshtë 


Skemat 

Ligjërata e 

drejtë 

Ligjërata e 

zhdrejtë 

Foljet 

gjysmëndihmës 

e 

Forma veprore 

Forma 

joveprore 

Koha e ardhme 

e së shkuarës, 

mënyra dëftore 

Dallimi mes 

parafjalëve, 

emrave dhe 

ndajfoljeve 

Parafjalët dhe 


150 

Drejtshkrim 

të përcaktojnë vendin e trajtave të shkurtra; 

të dallojnë lidhëzat nga përemrat, ndajfoljet dhe 

parafjalët me formë të njëjtë; 

të përcaktojnë llojin e pasthirrmave sipas kuptimit. 


të përdorin drejt të gjitha shenjat e pikësimit; 

të shkruajnë saktë ligjëratën e drejtë dhe ligjëratën e 

zhdrejtë; 

të shkruajnë drejt fjalët që kanë grupin ye, ua, ue; 

të shkruajnë drejt fjalët në të cilat takohen dy zanore 

të njëjta; 

të përdorin drejt apostrofin te trajtat e shkurtra të 

përemrit vetor; 

të shkruajnë saktë disa tipa fjalësh me prejardhje të 

huaj; 

të shkruajnë saktë nyjet e përparme të emrave, 

mbiemrave dhe përemrave pronorë i, e, të, së; 

të përdorin saktë pjesëzat dhe parafjalët në rastet e 

përsëritjes dhe mospërsëritjes së tyre; 

lokucionet 

parafjalore 

Trajtat e 

shkurtra dhe të 

bashkuara 

Vendi i trajtave 

e shkurtra 

Dallimi i 

lidhëzave nga 

përemrat, 

ndajfoljet dhe 

parafjalët 

Pasthirrmat e 

llojet e tyre 

Shenjat e 

pikësimit 

Shenjat e 


ligjëratën e 

drejtë dhe të 

zhdrejtë 


fjalëve që kanë 

grupin ye, ua, 

ue. 


apostrofit te 

trajtat e 

shkurtra 



151 

Leksikologji 

dhe 

semantikë 

të shkruajnë saktë fjalët njësh, ndaras dhe me vizë në 

mes. 


të vlerësojnë pasurinë leksikore të gjuhës shqipe; 

të dallojnë fjalët e huaja nga fjalët në gjuhën shqipe; 

të gjejnë huazime të panevojshme sidomos në gazeta 

dhe revista dhe t'i zëvendësojnë me fjalën shqipe; 

të dallojnë fjalën e huaj që është bërë pjesë e leksikut 

nga fjalët e huaja që kanë fjalën përkatëse në gjuhën 

tonë; 

të dallojnë regjistrat e gjuhës në tekste të ndryshme; 

të përdorin regjistrat e gjuhës për qëllime të ndryshme 

në situata të ndryshme; 

të përcaktojnë stilet e gjuhës së përdorur në tekste të 

ndryshme letrare dhe joletrare; 

të dallojnë mjetet gjuhësore me të cilat shprehen 

stilet dhe regjistrat e ndryshëm në gjuhën shqipe; 

të përdorin fjalorin për të gjetur kuptimin e fjalëve të 

panjohura. 

disa fjalëve të 

huaja 


nyjës së 

përparme 


pjesëzave dhe i 

parafjalëve 

Shkrimi i 

fjalëve njësh, 

ndaras dhe me 

vizë në mes 

Leksiku i 

gjuhës shqipe 

Fjalët e huaja 

Regjistrat e 

gjuhës 

Stilet e gjuhës 

në tekste të 

ndryshme 

Përdorimi i 

fjalorit

GJUHE SHQIPE 1-9 perfundimtare - IZHA

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?