Zobacz pełne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

WWW.SADECZANIN.INFO
98 ROZMAITOŚCI
LISTOPAD 2012
o dziel nej osiem na sto lat ce, któ ra tuż
po Wrześniu 1939 przystępuje do konspiracji
w szeregach tej części Polskiej
Par tii So cja li stycz nej, któ ra utwo rzy ła
or ga ni za cję Wol ność, Rów ność, Nie -
podległość popierającą rząd na emigracji,
tę opowieść dotyczącą osoby bliskiej
Au to ro wi ubo ga ca ją sło wa: „w la -
tach 70. XX w. nie by ło już Woj ska Pol -
skiego; splugawiono je przymiotnikiem
„lu do we”, wcze śniej od da jąc pod ko -
mendę sowieckich namiestników, zdrajców
Na ro du Pol skie go: Ber lin ga,
Świer czew skie go, Spy chal skie go, czy
Jaruzelskiego”.
Ani Woj ska Pol skie go, ani Pol ski nie
splugawił przymiotnik „ludowe”. Miliony
moich rodaków służyły w tym wojsku
i pracowały w tym kraju – jedynym
wówczas możliwym. Zawdzięczamy to
aliantom naszym niezawodnym – Churchillowi,
Rooseveltowi i Stalinowi. „Im
słoneczko wyżej, tym Sikorski bliżej!”
– szep ta ła mi Ma ma. Oj ciec nie miał
złu dzeń, że to mrzon ki.
Wła dy sław An ders i Zyg munt Ber -
ling wyprowadzili z zesłania setki tysięcy
lu dzi. Po szli ro żny mi dro ga mi ku
Pol sce. Ale nie Pa nu wy ro ko wać, czy
któ ryś z nich był zdraj cą Na ro du. To
wła śnie na zy wam uzur pa cją. Pra wo
oceny Berlinga mają przede wszystkim
ty sią ce owych ze słań ców, któ rzy nie
zdą ży li do ar mii An der sa, ale zdą ży li
do Dywizji Kościuszkowskiej Berlinga.
Ich ro dzi ny, ich dzie ci i wnu ki ma ją to
pra wo. A my Ma my do wy bo ru: czy
pamiętać Berlinga żołnierza Legionów
Pił sud skie go, więź nia ra dziec kie go
w latach 1939-1941, oficera u Andersa,
po tem or ga ni za to ra i do wód cę Ar mii
Pol skiej w ZSRR A jesz cze póź niej od -
stawionego na boczny tor wiceministra
PGR -ów i rol nic twa Czy ra czej, jak
chce Pan Ry sie wicz chla snąć po śmiert -
nie: zdrajca Narodu Polskiego!
Krawiec, który za każdym razem bierze
z człowieka miarę na nowo, podpowia
da: prze cież to Ber ling po słał swo ich
żołnierzy na pomoc powstańcom warszawskim.
Wykrwawili się na Przyczółku
Czerniakowskim i wcześniej podczas
forsowania Wisły.
***
Bez ceregieli dopowiem: w dawnych
wiekach najgłośniej hałasowały na polu
bi twy te puł ki, któ re przy by wa ły ja ko
ostatnie.
I to się chy ba nie zmie nia.
ADAM OGO RZA ŁEK
W odpowiedzi
Witoldowi
Kalińskiemu
W li ście do re dak cji za ty tu ło wa nym
„Kto to są rdzen ni Po la cy” („Są de -
cza nin” z wrze śnia br.) Pan Wi told
Ka liń ski mię dzy wier sza mi i w dość
po kręt ny spo sób sta wia mi za rzut
po słu że nia się w ksią żce „101 Są de -
czan” okre śle niem „rdzen ni Po la cy”
w od ró żnie niu do osób, któ re – za -
słu żo ne dla No we go Są cza i Są dec -
czy zny – le gi ty mo wa ły się ob cym
ro do wo dem. Świad czy to rze ko mo
o mo jej na cjo na li stycz nej fo bii, nie -
po trzeb nym grze ba niu w ży cio ry -
sach przod ków etc.
Wyjaśniam zatem, że według dostępnej
mi wie dzy, po słu że nie się sło wem
rdzenny, stosowanym często zamiennie
ze słowami „ojczysty”, „rodzimy” czy
„tubylczy”, jest jak najbardziej uprawnione
i naturalne, nie zawiera określeń
wartościujących (pejoratywnych czy pozy
tyw nych), od no si się je dy nie
do wskazania pochodzenia danej osoby.
Nie ma nic złe go w przy po mnie niu, że
np. zacni i zasłużeni burmistrzowie Nowe
go Są cza Ka rol Sla vik czy Ro man Si -
chra wa po cho dzi li z cze skich ro dzin,
a księżna Kinga była Węgierką.
To po pro stu zna ne gó ra lom już w ga -
licyjskich czasach rozróżnienie między
„ptokiem”, „krzokiem” i „pniokiem”.
Rdzenny sądeczanin to taki osobnik,
który (jak jego przodkowie) urodził się,
wy cho wał i ukształ to wał na zie mi są -
deckiej, nad Dunajcem, Popradem i Kamie
ni cą, po mię dzy Prze hy bą,
Jaworzyną Krynicką i Paścią Górą. To
czło wiek, któ ry na tej zie mi czu je się
bar dziej u sie bie, niż gdzie in dziej.
Nierdzenni sądeczanie, to tacy, którzy
choć nie uro dzi li się na Są dec czyź -
nie, to po zo sta wi li tu nie ma łą cząst kę
swej pracy, działalności społecznej, talen
tu, swo je ser ce. Mo gą to być np. war -
sza wia cy czy na rol czy cy roz ko cha ni
w Nadpopradziu, co nie zmienia faktu,.
że taki cadyk Dywre Halberstam, burmistrz
Władysław Barbacki czy architekt
Ze non Adam Re mi to wiel cy, ale
jednak nierdzenni sądeczanie.
Panu W. Kalińskiemu, jak widać, marzy
się zamazywanie tożsamości regional
nej, ro zu mia nej ja ko wspól no ta
miejsca urodzenia, codziennego obyczaju
i dziedzictwa, kultury i historii. Taki
ma być, je go zda niem, nie uchron ny sku -
tek nowoczesności i komercjalizacji, taka
ma być współ cze sna po praw ność
po li tycz na (nie py taj, kim by ła two ja
babka, czy dziadek). Tymczasem zaakcentowanie
„rdzenności” wydaje mi się
ważnym spoiwem łączącym takie małe
oj czy zny, jak Są dec czy zna. To jed no -
cześnie podkreślenie wielokulturowości
na sze go re gio nu, któ rą, obok lud no ści
rdzennej, lachowskiej, tworzyli przedstawiciele
różnych nacji: Niemcy, Żydzi,
Rusini, Czesi i Austriacy, a nawet
Francuzi, by wspomnieć wywodzącą się
od osiadłego w południowej Polsce oficera
napoleońskiego zasłużoną rodzinę
Dagnanów.
Panie Kaliński, nie jesteśmy przypadkowym
zbiorem atomów. Każdy z nas
jest gdzieś zakorzeniony, chociaż czasami
sam o tym nie wie.
JE RZY LE ŚNIAK