Rok 2008 - Instytut Studiów Politycznych PAN

wkroczenia na interesujące nas tereny Armii Czerwonej do śmierci Stalina.
Do dorobku pracowni zaliczyć należy rozprawę Niepokorni i niezależni. Walka o kształt
harcerstwa w Polsce w latach 1980-1990 (A.F. Baran) oraz złożoną do druku pracę Od zniewolenia
do wolności. Studia historyczne, dedykowaną prof. Tomaszowi Strzemboszowi (1930-2004).
*
Prof. dr. hab. Krzysztof Jasiewicz, realizuje od kilku lat temat „Najnowsze dzieje polityczne
warstwy ziemiańskiej w XX wieku.” W roku sprawozdawczym temat ten poszerzony został i
uzupełnionych o wyniki kwerendy archiwalno-bibliotecznej w Londynie (przede wszystkim w Instytucie
Polskim i Muzeum Gen. Władysława Sikorskiego oraz w Studium Polski Podziemnej) i Moskwie (głównie
Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe). Nowe badania zaowocowały dwiema książkami (K.
Jasiewicz, Rzeczywistość sowiecka lat 1939-1941 w relacjach polskich Żydów, ISP PAN, Warszawa
2008) i redaktorska (Michael Hauptman, Zapomniane mogiły, ISP PAN, Żydowski Instytut Historyczny,
we współpracy z Ośrodkiem KARTA, Warszawa 2008).
Prof. Jasiewicz kontynuuje badania nad ziemiaństwem polskim oraz strukturami
konspiracyjnymi Polskiego Państwa Podziemnego, zajmuje się też problematyką historii Kościoła oraz
zagadnieniami polityki wschodniej państwa polskiego.
Prof. Jasiewicz prowadzi też działalność społeczno-oświatową w formie seminarium
doktorskiego poświęconego dziejom Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej w XIX i XX wieku oraz
historii imperium sowieckiego w latach 1917-1991 „dla osób aktywnie działających w swoim
środowisku społecznym”. Seminarium to prowadzone jest we współpracy z Ośrodkiem „Karta” oraz
Domem Spotkań z Historią. Wspomniałem o tym we wstępie do tego raportu.
4. Myśl polityczna i filozofia polityki
Zakład Filozofii Polityki kierowany jest przez prof. dr. hab. Stanisława Filipowicza. W roku
2008 działalność naukowa Zakładu Filozofii Polityki skoncentrowana była na zadaniach związanych z
realizacją wieloletniego programu badawczego – Koncepcja dobrego społeczeństwa: tradycje
filozoficzne i zagadnienia aktualne. W pierwszym półroczu uwaga Zespołu skupiała się na
problemach związanych z tematyką organizowanego przez Zakład corocznego sympozjum
poświęconego zagadnieniom filozofii polityki. Temat podejmowany w roku 2008 związany był ze
sporami dotyczącymi charakteru europejskiej Karty Praw Podstawowych. Dyskusje seminaryjne
obejmujące tę problematykę związane były z trzema zasadniczymi pytaniami:
– czy można mówić o „europejskim systemie wartości”; jaki ma on charakter, co go uzasadnia, czy
przemawia za nim jakaś tradycja, czy też stanowi on projekcję pewnych arbitralnych (bądź co
najmniej dyskusyjnych) koncepcji politycznych?
– jaki jest stosunek zawartych w Karcie regulacji wobec tradycji Oświecenia; czy mamy do
czynienia z ekspozycją zasad mieszczących się w ogólnie rozumianym kanonie „praw człowieka”,
mających oświeceniowy rodowód, czy też z nowym ujęciem tej materii, mającym bardziej
radykalny („ponowoczesny”) charakter?
– jakiego typu porządek normatywny proponuje Karta Praw; jaki charakter mają zawarte w niej
regulacje prawne. W jaki sposób może to rzutować na wewnętrzne systemy prawa państw
członkowskich?
Dyskusje seminaryjne w drugiej połowie roku związane były z bardziej fundamentalnymi
zagadnieniami dotyczącymi problemu sprawiedliwości, wykluczenia i przyjaźni w polityce,
zainspirowane badaniami dr Barbary Markowskiej, specjalistki w zakresie filozofii francuskiej,
zajmującej się twórczością Jacques’a Derridy. Jej dwukrotne prezentacje koncepcji Derridy,
dotyczących przyjaźni i gościnności, stały się niezmiernie interesującą i cenną inspiracją,
pozwalającą skierować rozważania dotyczące „dobrego społeczeństwa” na tory radykalnych
przewartościowań związanych z odrzuceniem wzorców myślenia uwarunkowanego przez tradycję
metafizyczną, poszukujących nowych inspiracji na obszarach myśli Emanuela Levinasa i na nowo