Rok 2008 - Instytut Studiów Politycznych PAN

postępowania dla elit były wzory „nacjonalizacji” obywateli przez władze wypracowane w okresie
poprzednim. Dostosowanie tych wzorów do wymogów współczesności trwa niemal dwa
dziesięciolecia. Z ukraińskiej perspektywy, krajem, który niemal nie tracąc nic z bycia państwem
narodowym skutecznie zakotwiczył się w nowoczesności jest jedynie Polska. „Krytyka” pozostaje
pismem czytanym, jest trybuną public intellectuals.
Zadanie 6.5. Legitymizacja i delegitymizacja ładu politycznego w Polsce na różnych szczeblach
władzy
(Prof. dr hab. Jacek Wasilewski, doc. dr hab. Ewa Nalewajko, dr Irena Pańków, dr
Witold Betkiewicz, mgr Agnieszka Dudzińska)
W 2008 roku realizowano drugi etap badań sieciowych, poświęcony formowaniu się nowej
warstwy społecznej, a mianowicie profesjonalnych działaczy (polityków) lokalnych, na wzór
zawodowych polityków szczebla centralnego.
Zespół podjął też prace nad nowym tematem „Legitymizacja i delegitymizacja ładu
politycznego w Polsce na różnych szczeblach władzy”. Były one prowadzone w dwóch kierunkach:
analiz teoretycznych i ustaleń definicyjnych legitymizacji, konstruowania wskaźników
legitymizacyjnych dla działań elit regionalnych i pól, na których zabiegi legitymizacyjne są
dokonywane.
Legitymacja – gotowość obywateli do posłuszeństwa niewynikająca z przemocy lub
apatycznej bierności; nie dowolna akceptacja, lecz oparta na uzasadnieniu. Niektórzy odróżniają
legitymację i legitymizację (stan i proces), faktycznie (i socjologicznie) to zawsze proces. Kolejne
wstępne odróżnienie definicyjne dotyczy obiektów (cały system, jeden obiekt) i argumentów
legitymizacji (typologia Webera to przykład argumentów legitymizacji). Robert Dalh po dokonaniu
przeglądu ustrojów w XX w. (za okres 1900 – 1985) znalazł tylko jeden upadek demokracji po
praktykowaniu jej dłużej niż 20 lat (Urugwaj). Polska zbliża się właśnie do granicy 20 lat
praktykowania demokracji. Zdaniem Dalha dłuższe niż 20 lat praktykowanie demokracji sprawia, że
można się odwoływać do legitymacji prawno-legalnej, podczas gdy we wcześniejszym okresie
budowania demokracji potrzebne są charyzma i tradycja.
Możliwość oparcia się na legitymacji prawno-legalnej nie oznacza, że elity rządzące mogą
„odpocząć” od zabiegów wokół legitymizacji. I choć pewne obiekty nie wymagają już szczególnej
pracy legitymizacyjnej (system demokratyczny jako taki, wartości i zasady demokracji) to działanie
poszczególnych osób i instytucji w demokracji wymagają stałej aktywności elit. Dotyczy to
zwłaszcza młodszych obiektów politycznych, takich jak region i elity regionalne.
Podjęte też zostały praktyczne przygotowania do badań terenowych na szczeblu
regionalnym. Polegały one na „szkoleniu” z problematyki samorządności na szczeblu regionalnym
przeprowadzonym w ramach projektu sieciowego przez eksperta w tym zakresie, dotyczącym zasad
finansowania, kompetencji samorządu województwa, konstrukcji władz publicznych na poziomie
województwa.
Przestudiowane zostały dokumenty istotne dla naszego tematu badawczego, takie jak:
kontrakt regionalny, regionalne programy operacyjne, strategie wojewódzkie. Przeprowadzona
została kwerenda stron internetowych w wybranych województwach.
Pojęcie regionalna klasa polityczna zostało zdefiniowane przez wyodrębnienie jej
składników:
– prezydium sejmiku,
– zarząd (marszałek województwa, wicemarszałkowie, członkowie zarządu),
– urząd marszałkowski (dyrektorzy głównych departamentów),