Rok 2008 - Instytut Studiów Politycznych PAN

Zadanie 2.2. Instytucjonalizacja dialogu
(prof. dr hab. Bogdan W. Mach, prof. dr hab. Kazimierz Słomczyński)
Wykonawca tego zadania ze strony ISP PAN, prof. B. Mach, brał udział w realizacji zadania
cząstkowego, które zdefiniowano jako „Przygotowanie pytań na temat demokracji, rynku i
efektywności politycznej, dodanie ich do badań POLPAN i POKOLENIE 1989 oraz wstępna analiza
rozkładów odpowiedzi w obu badaniach”. Efektem prac jest uwzględnienie kilkunastu pytań
dotyczących wspomnianych zagadnień w dwu dużych ogólnopolskich badaniach panelowych,
stworzenie zbiorów danych uwzględniających te pytania oraz wstępne tabelaryczne opracowanie pt.
„Efektywność polityczna, stosunek do demokracji, nastawienia wobec państwa i rynku: Stabilność w
czasie i korelaty indywidualnych zmian” (autor Bogdan W. Mach), wykorzystujące zebrane dane. W
opracowaniu tym udokumentowano stosunkową niską stabilność analizowanych postaw oraz
znaczenie strukturalnych i psychologicznych czynników decydujące o stabilności lub zmianie tych
postaw.
Zadanie 3.5. Profesjonalizacja inteligencji
(prof. dr hab. Bogdan W. Mach – ISP PAN, doc. dr hab. Stanisław Mocek – ISP PAN)
W ramach zadania 3.5. wykonane zostały następujące prace:
1. Opracowanie na temat położenia inteligencji w strukturze społecznej. W pracy tej
udokumentowano szczegółowo zarówno procesy „zaniku” inteligencji jako rozpoznawalnego
fragmentu struktury społecznej, jak i zakresy utrzymywania się inteligenckiej strukturalnej
odrębności. (B. Mach. H. Domański),
2. Przygotowanie (B. W. Mach, S. Mocek) opracowania pt.: „Założenia badań: Rola współczesnej
inteligencji polskiej w porządku demokratycznym”.
Badania dotyczą legitymizacyjnych aspektów społecznej roli inteligencji polskiej w okresie
demokratyzacji i demokracji. Dokonana została konceptualizacja badań i przygotowanie narzędzia
badawczego, opracowano koncepcję i zasady doboru próby reprezentatywnej oraz celowej,
sformułowano pytania do kwestionariusza (rezultat: kwestionariusz zlecony do przeprowadzenia i
wstępnych obliczeń Centrum Badania Opinii Społecznej – umowa z CBOS podpisana w grudniu 2008
r.).
Projekt jest realizowany poprzez dołączenie krótkiego kwestionariusza do trzech kolejnych
standardowych badań CBOS-u. W pierwszym badaniu kwestionariusz zostanie zastosowany do całej
ogólnopolskiej próby (1000 – 1200 osób). W badaniu drugim i trzecim kwestionariusz zostanie użyty
tylko w odniesieniu do osób legitymujących się wyższym wykształceniem (realistycznie możliwe
przybliżenie do naszej operacyjnej definicji inteligencji). W efekcie uzyskany zostanie porównawczy
materiał dla reprezentatywnej próby ogólnonarodowej i dla reprezentatywnej próby około 400
inteligentów. Kwestionariusz dotyczy następujących zasadniczych problemów: Jakiego rodzaju
autodefinicje i wizje podziałów społecznych występują wśród inteligentów? Jak mają się one do
tradycyjnych definicji inteligencji, definicji nowych klas średnich, intelektualistów,
profesjonalistów, elit? Jak inteligencja rozumie życie publiczne i swoją rolę oraz znaczenie w tym
życiu? Jak postrzega relacje pomiędzy „służbą” a „karierą”? Czy inteligenci są krytyczni i niezależni,
nieufni wobec władzy (Irzykowski, Żeromski), czy są motorem zmian dla ogółu, czy na zmianach
chcą egoistycznie korzystać? Co społeczeństwo sądzi o inteligencji, jak ją definiuje, postrzega i
ocenia?
Zadanie 5.5. Ukraińskie i polskie pytania o tożsamość narodową i europejską
(Doc. dr hab. Andrzej Szpociński, doc. dr hab. Tomasz Stryjek)
Ze strony polskiej podjęta została analiza rocznych wydań „Krytyki Politycznej”, „Znaku” i
„Nowego Państwa”. Analiza zawartości dokonana została ze względu na następujące kwestie:
1) etyczne – najogólniej adaptacja etyki chrześcijańskiej do współczesnej kultury laickiej;