Κεφάλαιο 10Η δυτική Ευρώπη και η Ρωσίααπό το 16ο μέχρι <strong>τις</strong> <strong>αρχές</strong> <strong>του</strong> 18ου αιώναΟι αλλαγές που άρχισαν στα κράτη και σ<strong>τις</strong> κοινωνίες στη δυτική Ευρώπη το 15ο αιώνασυνεχίστηκαν το 16ο και το 17ο αιώνα. Με τη μεταρρύθμιση η Καθολική Εκκλησία διαιρείταικαι ιδρύονται νέες χριστιανικές εκκλησίες, και γίνονται και αρκετοί θρησκευτικοί πόλεμοι.Παράλληλα αναπτύσσεται το νεότερο συγκεντρωτικό κράτος, με ισχυρούς βασιλιάδες πουφροντίζουν ώστε οι υπήκοοί <strong>του</strong>ς να είναι ασφαλείς και να ζουν καλά. Το εμπόριο ακμάζει καιεξαπλώνεται πέρα από <strong>την</strong> ευρωπαϊκή ήπειρο. Ανακαλύπτονται νέες περιοχές και ιδρύονταιεκεί αποικίες. Επίσης, με <strong>την</strong> Αναγέννηση και <strong>την</strong> τυπογραφία, με τα πιο πολλά ταξίδια, με τηστροφή προς <strong>την</strong> παρατήρηση και <strong>την</strong> επιστημονική μέθοδο, η επικοινωνία ανάμεσα σ<strong>του</strong>ςανθρώπους γίνεται ευκολότερη και αλλάζει ο τρόπος που σκέφτονται οι πιο μορφωμένοι.
16ος - <strong>αρχές</strong> 18ου αιώναΚΕΦΑΛΑΙΟ 10Πολλές και διαφορετικές πηγές μας δίνουν πληροφορίες γι’ αυτή <strong>την</strong> περίοδο. Σημαντικήπηγή είναι τα κρατικά αρχεία. <strong>Από</strong> <strong>την</strong> εποχή αυτή έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερεςπληροφορίες από ό,τι παλιότερα, επειδή αναπτύσσονται η διοίκηση και οι κρατικές υπηρεσίες.Πληροφορίες παίρνουμε επίσης και από τα αρχεία που κρατούν η Εκκλησία, οι δήμοι,οι επιχειρήσεις και οι οικογένειες. Πλούσιο είναι και το έντυπο υλικό: βιβλία, φυλλάδια,προκηρύξεις, χάρτες και εικόνες κάθε είδους. Πολλές πληροφορίες μας προσφέρουν καιτα καλλιτεχνικά έργα, αλλά και πολλές πόλεις σε όλη <strong>την</strong> Ευρώπη που είναι κι αυτές μια «ζωντανήπηγή», αφού τότε χτίζονται πολλά μεγάλα κτίρια, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα.Για το ποιεςπεριοχέςεννοούμε μετον όρο δυτικήΑ. Ο 16ος αιώνας, αιώνας <strong>της</strong> μεταρρύθμισηςΓια τη θέση<strong>της</strong> ΚαθολικήςΕκκλησίαςστο ΜεσαίωναΕυρώπη μιλήσαμε στηJ μιλήσαμε στη σ. 80.J σ. 142. J JΣ<strong>τις</strong> <strong>αρχές</strong> <strong>του</strong> 16ου αιώνα, η ΚαθολικήΕκκλησία συνεχίζει, όπ<strong>ως</strong> και στο Μεσαίωνα, ναείναι σημαντική για πολλές κοινωνίες στη δυτικήΕυρώπη: πρόσφερε σ<strong>του</strong>ς ανθρώπους <strong>την</strong> κοινήπίστη και με <strong>την</strong> οργάνωσή <strong>της</strong> <strong>του</strong>ς κρατούσεενωμένους. <strong>Από</strong> τα μέσα, όμ<strong>ως</strong>, <strong>του</strong> 15ουαιώνα οι βασιλιάδες αρχίζουν να αποκτούνΓια <strong>τις</strong> απ<strong>αρχές</strong>των νεότερωνσυγκεντρωτικώνκρατών το 15οαιώνα μιλήσαμεσ<strong>τις</strong> σ. 146--147.δύναμη και θέλουν να ελέγχουν στα κράτη <strong>του</strong>ς όχι μόνο <strong>του</strong>ςφεουδάρχες αλλά και <strong>την</strong> Εκκλησία. Μέσα σ’ αυτό το κλίμαξέσπασε η μεταρρύθμιση.Μεταρρύθμιση (δηλαδή αλλαγή) ονομάζουμετον προτεσταντισμό, τη θρησκευτική κίνηση πουτο 16ο αιώνα συγκρούστηκε με <strong>την</strong> ΚαθολικήΕκκλησία και δημιούργησε στη δυτική Ευρώπηνέες χριστιανικές Εκκλησίες.Ξυλογραφία με το <strong>Χ</strong>ριστό και τον πάπα. Ο <strong>Χ</strong>ριστός μεφτωχικά ρούχα, πάνω σε γαϊδουράκι, ενώ ο πάπαςμε πλούσια ρούχα, πάνω σε άλογο. Γύρω στο 1540,Νυρεμβέργη (Γερμανία), Εθνικό Γερμανικό Μουσείο.<strong>Από</strong> το 15ο αιώνα πολλοίκατηγορούσαν <strong>την</strong> ΚαθολικήΕκκλησία ότι δεν <strong>την</strong> ενδιέφεραν οιανάγκες των πιστών <strong>της</strong> παρά μόνονα γίνεται πλούσια και ισχυρή.Το 1517, ο Μαρτίνος Λούθηρος,ένας Γερμανός μοναχός, αποφάσισε ναδιαμαρτυρηθεί δημόσια για τα συχωροχάρτιαπου πουλούσε η Καθολική Εκκλησία. ΌποιοςΓια <strong>την</strong>κρίση <strong>της</strong>ΚαθολικήςΕκκλησίαςτο 15ο αιώναμιλήσαμεσ. 147.στη<strong>Χ</strong>αρακτικό από βιβλίο <strong>του</strong> Λούθηρου πουεκδόθηκε το 1520 με καθολικούς κληρικούςνα πουλούν συχωροχάρτια.