Shkarko publikim ne PDF - Media Print

❚qes tkurren (tkurrja e enëve të gjakut) në mënyrë qëgjaku të shkojë drejt indeve të brendshme (FIGURA4b). Në këto kushte ndalet djersitja dhe muskujt eskeletit tkurren në mënyrë ritmike (të dridhura) përtë prodhuar me veprimtarinë e tyre një sasi më tëmadhe nxehtësie. Temperatura e trupit kthehet nëvlerat e duhura.Rregullimi i temperaturës së trupit është një shembulli mekanizmave homeostatikë të organizmit.Me termin homeostazë (nga greqishtja homoios = enjëjtë) në biologji kuptojmë tërësinë e proceseve meanë të të cilave organizmat arrijnë të ruajnë, me kalimine kohës, të njëjtat karakteristika, pra një mjedis tëbrendshëm të qëndrueshëm, me gjithë luhatjet e mjedisittë jashtëm.Kreu 1 Lëkura dhe aparati lëvizës (lokomotor)aShpërhapje e madhenxehtësie dhe djerseShpërhapje e paktënxehtësie dhe djerse❚ Figura 4 a. Nëse trupi është i ngrohur, kapilarët periferikëzgjerohen, me pasojë shpërhapje të madhe energjie dhe skuqjetë lëkurës. b. Në të kundërt, kur bën ftohtë, enët kapilare periferiketkurren për të mënjanuar shpërhapjen e nxehtësisë.bNë organizëm, homeostaza luan një rol thelbësor, sepseindet dhe organet mund të punojnë në mënyrëfrytdhënëse vetëm në disa kushte të caktuara.❚ ■ 1 ■ Në ç’mënyrë e kontrollon lëkura temperaturën e trupit?Shpjegoni mekanizmat që hyjnë në funksion kur bënngrohtë dhe kur bën ftohtë.2 ■ Çfarë kuptojmë me homeostazë? Përse është erëndësishme ajo4. Një sistem i fortëmbështetës: skeletiSkeleti është një strukturë e qëndrueshme që mbështettrupin, ruan formën e tij dhe mundëson lëvizjen falë artikulimevedhe muskujve që janë ngjitur në të.Si për të gjithë rruazorët e tokës, skeleti njerëzorndahet në skelet boshtor dhe skelet brezor (FIGURA 5).Skeleti boshtor përbëhet nga këto pjesë:■ Kafka, që përbëhet nga eshtrat e sheshta të kafkësdhe nga eshtrat e fytyrës, që janë të gjitha të palëvizshmeme përjashtim të nofullës së poshtme.■ Shtylla kurrizore, që formohet nga 33-34 rruaza: 7të qafës (cervikale), 12 të kraharorit, 5 lombare, 5sakrale, 3-4 kërbishtore. Rruazat e fundit sakrale dheato kërbishtore formojnë një kockë të vetme, kërbishtin.Rruazat kanë një vrimë të madhe në mes, vrimënSkeleti i një njeriu të rriturEshtrat e kafkësdhe eshtrat e fytyrësDoraRruazat e qafës(cervikale)SternumiKrahuRruazat ekraharoritIliumRruazatsakrale dhekoksigialeKëmbaTarseMetatarseFalangjeBrinjëPubisFemuriTibiaThembraKëmbaIsciumSkeleti boshtorSkeleti brezorNofulla e sipërmeNofulla e poshtmeBrezi i shpatullaveKafazi i kraharoritRruazalombareBrezipelvikose legeniKarpeMetakarpePeronaKlavikulaShpatullaFalangjeKupa e gjuritKocka ekrahutRadiusiUlnaC 9LINJA❚ Figura 5 Skeleti njerëzorështë një sistem i ndërlikuarstrukturash të ngurta, të lidhuranë mënyra të ndryshme mes tyre,që janë kockat. Skeleti ndahet nëdy pjesë kryesore: skeleti boshtor,që formohet nga kafka,shtylla kurrizore dhe brinjët; skeletibrezor që përbëhet nga dybrezat dhe nga gjymtyrët (në figurëne vogël). Skeleti i një kali përtë bërë krahasimin.