1 Historya Polska w Ameryce - tom VII - Liturgical Center

42 Historya Polska w Ameryce - tom VII28. Polska parafia Serca Jezusowego w Spruce, Wis., założona r. 1893Spruce, dawniej Maple Valley zwane, leży kilkanaście mil na północ od Flintville, wpowiecie Oconto, nad koleją St. Paul’ską. Parafia Serca Jezusowego w Spruce liczy około 45familii. Należy jako missya do probostwa w Flintville. Postawiono tu kościół z drzewa, 40 stópdługi a 28 szeroki, w roku 1893.Ks. Kwiryn Zieliński był pierwszym kapłanem, który w Spruce nabożeństwo odprawił;odwiedził tutejszych rodaków dwa razy w roku 1892. i dwa razy w r. 1893. Po pierwszy raz wnowym kościele odprawił Mszę.św. O. Stanisław Jeka, OFM., dnia 17. maja 1894. Od jesienitegoż roku aż do wiosny następnego r. 1895, odwiedzał tę misyę ks. Romuald Magot.Potem już stale dojeżdżał ksiądz z Flintville: ks. Własłowski, ks. Graca, ks. Jankowski,ks. Polaczyk, ks. F. Nowak.Polacy zaczęli osiedlać się tu około r. 1885. W pierwszych latach niewielu przybywałoosadników z tej przyczyny, że najstarsi osadnicy przybywszy tutaj, nie dawali o sobie znakużycia. Obecnie jest tu zamieszkałych 50 familii polskich.Jadąc koleją St. Paul’ską od Sobieskiego i Spruce nieco dalej na północ, napotykamyjuż w sąsiednim powiecie Marinette, osadę polską protestancką — Pound.29. Protestancka osada polska w Pound, Wis., (Nowy Królewiec.)zorganizowana r. 1889Ze wszystkich polskich osad we Wisconsinie jedyną w swoim rodzaju jest polska osadaw Pound, w powiecie Marinette, nad koleją St. Paul’ską, o jakie 25, mil na zachód od miastaMarinette. Jest to czysto polska protestancka kolonia, składa się przeważnie z samych Baptystów,którzy mieszkają na farmach, a w miasteczku stoi polsko-baptyski zbór mający około600 dusz i to samych Polaków. Jest to główny polski kościół w całej owej kolonii, ponieważinnego polskiego kościoła nie ma w pobliżu. Pastor Strzelec był jakiś czas rektorem tej gminy.Dokoła kolonia ta składa się przeważnie z Polaków pochodzących z Prus od Ełka, a najwięcejod Królewca, są to Polacy, którzy byli wynaradawiani przez Niemców przez lat 400, a nawettyle zdziałali, że ich nazywano Mazurami, chcąc przez to wpoić, że Mazurzy to nie są Polacy,ale ludzie mówiący po polsku w swojem narzeczu, jednakowoż do tych czas poczuwają się, żesą Polakami. Ci mazurzy w Prusach w okolicach Królewca i Ełku i z innych tamecznych stronnie byli katolikami już od dawna, ale ewangelikami, luteranami albo baptystami; z tej przyczynynie uważano ich za Polaków i byli prawie odosobnieni od stosunków z Polakami, a chociaż ichtam zawsze było przeszło 100 tysięcy, nikt się nie starał by żywić między nimi ducha patryotyzmu.Jednakowoż wobec nieprzyjaznego żywiołu i walk narodowych, ci mazurzy pozostalidotąd i są Polakami, chociaż patryotyzm ich duchem germańskim napełniony, ale narodowośćniezniszczoną „jeszcze Polska żyje” — pisze stamtąd pewien T. J.Początek tej kolonii był taki: w roku 1872. przybył do Wisconsinu niejaki Mażdżen,Polak ze Szczecinka od Królewca, osiedlił się w Madison, Wis., a po niejakim czasie zakupiłczęść lasu około miejscowości Pound, wyrobił na czystą rolę i założył swoje gospodarstwo.Był on Baptystą z parafii Romanowskiej od Królewca, ale że przed przybyciem do Ameryki był