1 Historya Polska w Ameryce - tom VII - Liturgical Center

Historya Polska w Ameryce - tom VII47Obecnie Milwaukee liczy 313,000 mieszkańców, oraz około 70,000 Polaków. Jest wmieście 29 kościołów katolickich, między tymi 12 niemieckich, 9 irlandzkich, 7 polskich, 2czeskie i l włoski. Liczba polskich katolików jest stosunkowo największa. W Milwaukee są:trzy polskie bezpłatne biblioteki, sto polskich towarzystw, pięć polskich gazet: dwa dzienniki itrzy tygodniówki, 250 polskich interesów, kupców i fachowych ludzi.Pierwszym biskupem milwauckiej dyecezyi był (1844—81) Marcin Henni, od r. 1875arcybiskupem; potem, 1881—90., Michał Heiss; od roku 1891—1903 Fryderyk X. Katzer;wreszcie od r. 1903 Sebastyan G. Messmer. Jego cała archidyecezya na 245,000 katolików —liczy 86,000 Polaków, na 315 księży — 28 polskich, na 286 kościołów — 15 polskich tylko.Jak w dyecezyi Green Bay’skiej do roku 1905. ks. January (imię chrzesne Konstanty)Czarnowski, tak w archidyecezyi Milwauckiej ks. Jacek Gulski piastuje honorowy urządkonsultora dyecezyalnego, czyli radcy biskupiego.A oto parane i osady polskie w archidyecezyi milwauckiej:1. Parafia św. Stanisława B. i M. w Milwaukee, zapoczątkowana r. 1863Drugą z rzędu najstarszą osadą polską we Wisconsinie jest osada zorganizowana wparafię św. Stanisława B. i M. w Milwaukee. Podczas, gdy Polacy w powiecie Portage roku1863. byli już w sile 44 familii, byli już zorganizowani w samoistną parafię św. Józefa, iposiadali swój własny kościółek, to polska osada w Milwaukee w tym samym roku 1863.liczyła dopiero 30 rodzin, nie zorganizowanych jeszcze w samodzielną parafię, nie posiadającychjeszcze własnego kościoła — tego widomego znaku swej łączności duchowej. Parafia św.Stanisława była jeszcze w tym roku tylko częścią składową innonarodowych parafii, nie tworzącodrębnej całości. Duchowne potrzeby Polaków zaopatrywano w kościele niemieckiej parafiiśw. Trójcy, przy Greenbush ulicy, gdyż odprawiano co niedzielę osobno dla nich Mszę św.między 9. a 10. godzina, tudzież w starej katedrze św. Piotra (w parafii czeskiej) pierwszym inajstarszym ze wszystkich katolickich kościołów w Milwaukee. I znowu ten sam ks. Jan Polak,co w Polonii, pełnił i tu te pierwotne usługi duchowne. Jak w Polonii tak i w Milwaukee, on tobył, który rzucił pierwszy posiew, dał popęd do organizacyi i przygotował grunt i położyłpierwsze podwaliny pod przyszłą parafię św. Stanisława. I jak dotąd w Polonii od roku 1863.po ks. J. Polaku zaopiekował się Polakami ks. Bonawentura Buczyński, tak i tu w Milwaukee wtymże roku 1863. ks. Buczyński równocześnie rozpoczął swą działalność organizacyjną. Z tątylko różnicą, że w Polonii udało się ks. Buczyńskiemu jeszcze tego samego roku 1863. formalniezorganizować Polaków w odrębną, samoistną parafię i własny postawić kościół, podczas gdyw Milwaukee dokonał tego znacznie później, bo dopiero roku 1866., w którym to roku odluteranów uzyskano drogą zakupna kościół na własność, przy ulicy Grove, kilka bloków napółnoc od dzisiejszego kościoła św. Stanisława. Odtąd parafia św. Stanisława zaczęła istniećsamodzielnie.Polaków w Ameryce była wówczas jeszcze bardzo szczupła liczba. Na zakupno kościółkapoluterańskiego, w którym od roku 1866. do 1872. (do budowy nowej, teraźniejszej świątyni),nabożeństwa się odbywały, Polacy dali w zastaw swe majątki, swoje „propertye”, o ile owe 30rodzin posiadały. Dzielni pionierzy polskości i katolicyzmu w Milwaukee przybyli tu między r.1860, a r. 1864. przeważnie z Prus Zachodnich i z Poznańskiego.