ÐẶC ÐIỂM NGÔN NGỮ - VĂN HOÁ CỦA ÐỊA DANH CÓ ... - Trang chủ

đó đều gắn liền với những chiến tích oai hùng, khốc liệt của bao thế hệ cán bộ chiến sĩ, đồng bàođã chiến đấu và chiến thắng trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.3.4. Mỗi địa danh đều được ra đời và hình thành gắn liền với đặc điểm văn hoá của chủ thể tạonên chúng. Do vậy, địa danh có thể cung cấp cho chúng ta những thông tin về văn hoá-tâm lícủa một tộc người, cũng như nguồn gốc dân cư với tư cách là những chủ thể của một vùng vănhoá, chủ thể tạo nên các địa danh.Đối với các địa danh thuần Việt và Hán Việt, chúng phản ánh tên các dòng họ có côngkhai canh khai khẩn lập làng. Sự có mặt tên các dòng họ qua địa danh đã để lại những “dấutích” về thời điểm lịch sử hình thành làng xã của cư dân trên địa bàn cư trú: Văn Xá, Lê Xá, CaoXá, Võ Xá, Lê Xá Đông, Lê Xá Tây, Cao Xá Hạ, Cao Xá Thượng,…Theo các nhà nghiên cứu,loại địa danh “X + Xá” 7 có thể hình thành từ một trong hai lí do sau: một dòng họ chiếm địa vịđộc tôn hoặc đa số trong một khu dân cư; hoặc một dòng họ vốn nổi tiếng nhất trong khu vựcấy. Đối với các địa danh có nguồn gốc tiếng Cơtu ở Thừa Thiên Huế, nhờ các địa danh mà tênmột số dòng họ của người Cơtu đã đổi theo họ người Kinh nhưng vẫn còn được bảo lưu cho đếntận ngày nay. Chẳng hạn, tên thôn được đặt theo một dòng họ kiêng ăn thịt con trút: thôn MùNú(munuq), dòng họ có vật tổ phải kiêng là cái bẫy hầm chông: thôn Ap Rung(aprung),…Rõ ràng,mỗi dòng họ đều thờ những vật tổ của mình và đó cũng là những con vật kiêng đối với cả cộngđồng thôn bản. Mỗi địa danh mang tên dòng họ đều ký thác trong mình những câu chuyện cổtích mang đậm dấu ấn văn hoá của dân tộc mình.Bên cạnh đó, địa danh dân tộc thiểu số được đặt theo tên người đã góp phần phản ánh đặcđiểm văn hoá của chủ thể văn hoá là cư dân Môn-Khơ Me sống trên mảnh đất Thừa Thiên Huế.Phần lớn các địa danh dân tộc đặt theo tên những vị anh hùng của cộng đồng, là nhân vật trongcác truyền thuyết, sử thi hay những người có công khai phá làng bản thôn xóm. Chẳng hạn, cácđịa danh Pacô-Taôi: đồi Pơ Rok (Prók: tên một nhân vật tiêu biểu trong làng ở xã A Đớt), núiQuỳnh Trên (Koonh Trên: tên nhà cách mạng, nhà lãnh đạo huyện A Lưới), thôn A Lưới(Alơaiq: nhân vật anh hùng của cộng đồng trong sử thi), thác A Nô (Anôr: nhân vật lịch sử trongsử thi). Địa danh Cơtu đặt theo tên người cũng phản ánh rõ nét đặc điểm văn hóa của tộc ngườiCơtu trong cách đặt tên. Dân tộc Cơtu không chỉ ghi nhớ những người tốt, có công lao với thônbản như: núi Ong(tên người anh hùng ở làng Hương Nguyên-A Lưới), sông A Páo (Apaoq: tênnhân vật anh hùng trong làng Đông Sơn- A Lưới), thôn Nghĩa(Nghiaq: tên nhân vật nổi tiếngtrong làng Hương Nguyên- A Lưới) thôn La Hia(lahiêr: tên người đàn ông hiền hậu nổi tiếngtrong làng Hương Sơn- Nam Đông) mà còn lấy tên những người bị coi là xấu để lưu giữ nhữngsự kiện đã xảy ra trong đời sống văn hoá của mình, chẳng hạn như: thôn A Chiếu(tên người đànông hay đi đâm người, gan dạ, không sợ chết ở Thượng Long- Nam Đông),…), thôn ALốt(aloóch: tên người đàn ông hung dữ ở làng Hương Sơn- Nam Đông, chuyên cướp vợ ngườikhác). Mỗi địa danh là những bài học ngắn gọn viết nên những trang sử vẻ vang của dân tộcmình. Đặc biệt, địa danh gắn với danh nhân là những người được sinh ra trên mảnh đất ThừaThiên Huế sẽ mãi là “tấm gương”, “đài tưởng niệm” cho thế hệ con cháu ở địa phương noi theo.4. KẾT LUẬN4.1. Các địa danh có nguồn gốc ngôn ngữ dân tộc thiểu số Cơtu ở Thừa Thiên Huế phần lớn cóthể giải thích được nguồn gốc và ý nghĩa nếu chúng ta căn cứ nguồn gốc ngữ nguyên của các địadanh. Tuy nhiên, vấn đề các địa danh mang nghĩa gì phải được lí giải trong mối liện hệ với chức7Mô hình a danh “X + Xá” l mt kiu t a danh mang c trng cho quá trình t c lp lng ca ngiVit t Tha Thiên Hu tr ra. Xem thêm: Lê Trung Hoa(2006), a danh hc Vit Nam, Nxb Khoa hc xã hi, HNi;