Co dalej, młody człowieku? - Powiat Słupski

ozrzuceni wichrami dziejów tworzymy nową historię przyjaźni i współpracyopuścić rodzinne domy lub zostać pozagranicami własnego państwa nie były dladecydentów kwestią najważniejszą. Dlategopowojenny porządek Europy kształtujesię po dzień dzisiejszy. „Dzisiaj, kiedy po latachzasmakowaliśmy wolności, ucząc sięjej z każdym mijającym dniem, patrzymyna historię z refleksją i zadumaniem. Rozrzuceniwichrami dziejów tworzymy nowąhistorię przyjaźni i współpracy opartejna wolności i tolerancji” - napisał w posłowiudo albumu „Polska - Litwa. Pojednaniei przebaczenie” Sławomir Ziemianowicz,starosta słupski.Trudniej niż granice państw jest zburzyćgranice między ludźmi budowane zdawnych urazów, zawiedzionychnadziei czy po prostuniezrozumień i polityki. Jedynadroga prowadzi przezprzebaczenie i pojednaniena różnych poziomach. Rozumiejąto Polacy i Litwini, dlategorozważnie i z życzliwościąprzyjmują inicjatywy partnerstwai współpracy w wielu lokalnychsamorządach.Wydawcą albumu „Polska-Litwa.Pojednanie i przebaczenie”jest Starostwo Powiatowew Słupsku, które jakoredaktor albumu reprezentowałpan Zbigniew Babiarz-Zych. Na wszystkich etapachrealizacji książki razem pracowaliPolacy zamieszkali wWilnie i w Słupsku. Uwieńczeniemwspólnego wysiłku jestpiękny, bogaty w historyczne iwspółczesne fotografie albumoddany czytelnikom w 2009roku w koneserskim nakładzie600 egzemplarzy. Płaszczyzną porozumieniai współpracy, także przy publikacji, stałysię pozarządowe organizacje zawodowe:Związek Inżynierów Litwy, Zrzeszenie Inżynierówi Techników Sanitarno-Budowlanychw Wilnie w osobach Violetty Czesanko(redaktor albumu) i Jana Andrzejewskiego(autor tekstów) oraz Stowarzyszenie Inżynierówi Techników Rolnictwa w Słupsku wosobie Krystyny Popiel (redaktor albumu)i Stanisława Grzybowskiego ze Słupska. Oznaczeniu i roli organizacji technicznych zWilna informacje znajdziemy na stronach90. i 91. prezentowanej książki. Na kolejnychkartach oglądamy zdjęcia nowoczesnego,oddanego do użytku w 2001 rokuDomu Kultury Polskiej w Wilnie. Towarzyszynam refleksja, że nic nie powstaje samoz siebie, wszystko co nas cieszy, jest owocemmądrego, serdecznego wysiłku ludzipotrafiących wpisać we własny los pracę narzecz innych. Stąd w albumie na stronach134-135 zamieszczono biogramy organizatorówpolsko-wileńskiej współpracy, wśródnich Mariana Boratyńskiego i księdza prałataJana Giriatowicza.Podzielam zdanie pana Jana Andrzejewskiegoz Wilna, który napisał we Wstępie:[...] książka żyje wiele lat w domach,bibliotekach, księgarniach”. Szczególneznaczenie wydawnictwa zwartego jakodokumentu czasów, ludzi i spraw zależyod edytorskiej staranności. Gromadzimy ipieczołowicie pielęgnujemy piękne książkijak drogie pamiątki. One świadczą o nasi za nas. Album „Polska-Litwa. Pojednaniei przebaczenie” nawiązuje słowem autoratekstów do wcześniejszej publikacji „Historiai Rzeczywistość. Wilno-Słupsk, 2006”.Doceniając rozwagę w podejmowaniu kolejnychdziałań na drodze do pojednania,przypomniano, że sprawa dojrzewała w sercachi umysłach do czasu 12-15 lipca 2005roku, gdy na polach grunwaldzkich Jan Andrzejewskii Krystyna Popiel, po rekomendacjiPrezydenta Polski pana AleksandraKwaśniewskiego, zorganizowali uroczystespotkanie weteranów litewskich i polskich.Wiktoria grunwaldzka Jagiełły i Witoldaokazała się symbolem przemawiającym dowyobraźni uczestników spotkania. GenerałAntanas Paulavicius, prezes Klubu WeteranówLitewskich Korpusu Posiłkowego powiedziałwówczas: „Na Polach Grunwalduwalczyliśmy po jednej stronie, jak bracia.Potem różne narody próbowały nas skłócić.To samo próbują teraz zrobić na Białorusi.Podburzyć ludzi przeciwko ludziom. Ztym musimy walczyć. To jest nasze zadaniena dziś”. (str. 59) Wydarzenia na Białorusi zpoczątku 2010 roku wplątujące Polaków wniepotrzebne podziały i konflikty dowodząmądrości i aktualności zadania wyznaczonegoprzez litewskiego weterana. Pamiątkowyalbum „Polska-Litwa. Pojednanie iprzebaczenie” dokumentuje fotografią isłowem działania sprzyjające porozumieniuna różnych płaszczyznach, dla obopólnejsatysfakcji. Zrodził się z potrzeby sercaludzi świadomych zawiłości historii obu narodówod czasów Witolda i Jagiełły. Kulminacyjnymmomentem pojednania, opisanymi udokumentowanym fotografią, byłopodpisanie przez Wacława Pacyno, prezesaKlubu Weteranów Armii Krajowej w imieniuzamieszkałych na Litwie kombatantówi gen. Povilasa Plechaviciusa, prezesa KlubuWeteranów Litewskich Korpusu Posiłkowego,w Pałacu Prezydenckim Litwy w dniu2 września 2004 roku „Deklaracji Pojednania”.Jan Andrzejewski przytacza jej fragment:„Minęło sześćdziesiąt lat od czasu,kiedy byliśmy sobie wrogami i dziś stwierdzamy,że historia rozstrzygnęła kwestie,z powodu których przeciwkosobie walczyliśmy. [...] Litwai Polska są wolnymi krajami.[...] Przyszedł czas na podaniesobie rąk.” Na sąsiednich stronachalbumu znajduje się dużafotografia sygnatariuszy „DeklaracjiPojednania” oddającawłaśnie ten moment. Podaniesobie rąk w geście pojednaniajest aktem symbolicznym, alew przestrzeni psychologicznejzarówno społecznej, jak i międzynarodowej,gesty i symbolesą znaczące i czytelne.Dlatego słusznie wileński komentatorwydarzeń podkreślawagę symbolu Białego Anioła,znaku wolności Litwy, przyktórym „Deklarację” podpisano.Problem przebaczeniai pojednania dotyczy zarównogłębokich relacji pomiędzybliskimi sobie osobami, jakrównież szerokich przestrzenispołecznych, w tym międzynarodowych.Przebaczenie otwiera drogę pojednaniu.Podczas gdy przebaczyć (w pewnym sensie)można bez względu na postawę winowajcy,to pojednanie, czyli odbudowanieobustronnych więzi, wymaga już zaangażowaniaobu stron. (S. Tokarski: Od przebaczeniado pojednania-psychologiczneuwarunkowania pojednania z Bogiem iludźmi” (www.psychologia.net.pl).Przebaczenie i pojednanie otwieraperspektywę w przyszłość, lecz równieżpozwala zracjonalizować przeszłość, byją wyjaśnić i zrozumieć bez chęci zemstyi odwetu. Pełny tekst „Deklaracji Pojednania”na jasnej stronie o niemal słonecznejbarwie otwiera album. Kolejne karty od 5.do 51. dokumentują słowem wstępnym,opisanymi rzetelnie fotografiami i mapkamidziałania oddziałów Armii Krajowej naWileńszczyźnie. Czarnobiałe fotografie pochodząze zbiorów ppłk Mariana Wołoszkoi opowiadają o historii oddziałów GracjanaKlaudiusza Fróga - („Szczerbca”, „Górala”).Na czele Brygady w sile ok. 750 ludziw styczniu 1944 r. rozbił ekspedycję karną36POWIAT SŁUPSKI NR 3-4 (109-110) • MARZEC-KWIECIEŃ 2010