WiT 1-2017 promo

GRUDNIOWE ZAKUPY MON ❙ NOWOŚCI SALONU ZHUHAI ❙ PIERWSZY ROSYJSKI NISZCZYCIEL MIN 

Wojsko 

i Technika 

1/2017 

Styczeń 

CENA 9,90 zł 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Białoruski Polonez 

W ubiegłym roku w arsenale 

Sił Zbrojnych Republiki Białorusi 

znalazł się wieloprowadnicowy 

polowy system rakietowy 

Polonez. Co ciekawe, powstał 

on dzięki bliskiej współpracy 

przemysłów obronnych 

Białorusi i Chińskiej Republiki 

Ludowej, która dostarczyła 

jego główny oręż – rakiety. 

str. 42 

Nie tylko Excalibur, 

czyli Pike, Talon i PERM 

Koncern Raytheon ma bogatą 

ofertę uzbrojenia precyzyjnego 

także dla wojsk lądowych. 

Niektóre z takich pocisków, 

wykorzystujących metodę 

naprowadzania na odbite 

światło laserowe, były 

prezentowane także 

w Polsce. 

str. 50

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie 

Prenumeratę można zamówić na naszej 

stronie internetowej www.zbiam.pl 

lub wpłacając należność na konto bankowe 

nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

E-wydania dostępne są 

na naszej stronie oraz 

w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: 

cena detaliczna 9,90 zł 

Prenumerata roczna: 97,00 zł 

Lotnictwo Aviation 

International: 



Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: 

cena detaliczna 14,99 


Morze: 



Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

W ubiegłym roku w arsenale 

Sił Zbrojnych Republiki Białorusi 

znalazł się wieloprowadnicowy 

polowy system rakietowy 

Polonez. Co ciekawe, powstał 

on dzięki bliskiej współpracy 

przemysłów obronnych 

Białorusi i Chińskiej Republiki 

Ludowej, która dostarczyła 

jego główny oręż – rakiety. 

Koncern Raytheon ma bogatą 

ofertę uzbrojenia precyzyjnego 

także dla wojsk lądowych. 

Niektóre z takich pocisków, 

wykorzystujących metodę 

naprowadzania na odbite 

światło laserowe, były 

prezentowane także 

w Polsce. 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

14 42 

Vol. III, nr 1 (17) 

STYCZEŃ 2017, Nr 1. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

GRUDNIOWE ZAKUPY MON ❙ NOWOŚCI SALONU ZHUHAI ❙ PIERWSZY ROSYJSKI NISZCZYCIEL MIN 

Wojsko 

i Technika 

1/2017 

Styczeń 

CENA 9,90 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Styczeń 2017 

W roku 2017 fabryki PGZ będą tętnić pracą 

Z Arkadiuszem Siwko rozmawia Andrzej Kiński str. 4 

Nowości z armii świata 

Bartłomiej Kucharski, Andrzej Kiński, Adam M. Maciejewski, 

Łukasz Pacholski str. 6 

PGZ stanie się partnerem w ramach MEADS International 

Z Martym Coyne’em rozmawia Adam M. Maciejewski str. 13 

Miliardy na Kraby 

Andrzej Kiński str. 14 

Piorun także dla Wojsk Obrony Terytorialnej – następca Groma 

zamówiony przez MON 


Zestaw Piorun nie ma odpowiednika w żadnym państwie NATO 

Z prof. dr. inż. Zbigniewem Puzewiczem, rozmawia Andrzej 

Kiński str. 20 

Ponad 5000 urządzeń optoelektronicznych PCO dla polskich 

żołnierzy 


Izraelskie radary MADR dla Czech 

Miroslav Gyűrösi str. 24 

Zachodnie armaty czołgowe kalibru 140 mm 

Mateusz Zielonka str. 26 

Oferta Roketsana w programie Homar 

Robert Czulda, współpraca Adam M. Maciejewski str. 34 

Białoruski polowy system rakietowy W-300 Polonez 

Tomasz Szulc str. 42 

Nie tylko Excalibur, czyli Pike, Talon i PERM 

Adam M. Maciejewski str. 50 

Salon lotniczo-militarny w Zhuhai – nie tylko lotnictwo 

Tomasz Szulc str. 58 

Udział chrześcijańskich oddziałów wojskowych w operacji 

mosulskiej 

Mike Bruszewski str. 66 

Nowości z sił powietrznych świata 


Nowe szpony Jastrzębi 


Avenger ER – najnowszy członek rodziny Predatorów 

Maciej Szopa str. 76 

F-35 znów w centrum uwagi 


Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik, Adam M. Maciejewski, 


Safety Forum Szczecin po raz trzeci 

Tomasz Grotnik str. 87 

Sukces Riverów 

Marcin Chała str. 88 

Nowe rosyjskie okręty przeciwminowe Cz. I 

Tomasz Grotnik str. 92 

76 92 

Białoruski Polonez 

str. 42 

Nie tylko Excalibur, 

czyli Pike, Talon i PERM 

Na okładce: Odpalenie korygowanego pocisku 300 mm 

typu TRG-300 Tiger/Kaplan. 

Fot. Roketsan. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Maciej Szopa 

maciej.szopa@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik – redaktor działu morskiego 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, 

Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda, 

Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi, 

Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Krzysztof M. Płatek, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Anna Zakrzewska 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 

Elżbieta Karczewska 

elzbieta.karczewska@zbiam.pl 

Reklamacje 

office@zbiam.pl 

Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2016 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

str. 50 

www.zbiam.pl Styczień 2017 • Wojsko i Technika 3

Artyleria 

Huta Stalowa Wola uruchomiła już seryjną produkcję dział Krab, na razie bazując na importowanych podwoziach. Do końca ubiegłego roku wojsko miało przejąć 

12 armatohaubic modułu wdrożeniowego (dwa w kwietniu i dziesięć w grudniu), które przeszły badania zdawczo-odbiorcze. Pozostałe, w tym osiem, które wcześniej 

wykorzystywały polskie nośniki UPG-NG, będą sukcesywnie dostarczane do sierpnia br. 

Miliardy na Kraby 

Andrzej Kiński 

14 grudnia ubiegłego roku podpisany 

został największy jednostkowy kontrakt 

pomiędzy polskim producentem 

uzbrojenia i Ministerstwem Obrony 

Narodowej w okresie 

III Rzeczypospolitej. Dotyczy 

on najważniejszego programu 

modernizacyjnego Wojsk Rakietowych 

i Artylerii Wojsk Lądowych – zakupu 

w Hucie Stalowa Wola sprzętu 

dla czterech dywizjonów 155 mm 

armatohaubic samobieżnych 

– dywizjonowych modułów 

ogniowych Regina. Jego wartość 

przekracza 4,6 mld PLN. 

Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, Jacek 

Rodecki/Stalowka.NET, por. Jan Kołowski/11.MPA, 

kpt. Agnieszka Śmiechowska/CSAiU. 

Umowę ze strony Inspektoratu Uzbrojenia 

MON podpisał jego ówczesny szef, gen. 

bryg. Adam Duda, zaś z ramienia dostawcy 

sprzętu, Huty Stalowa Wola, prezes zarządu 

dyrektor generalny Bernard Cichocki i członek zarządu 

– dyrektor rozwoju Bartłomiej Zając. O wadze 

tego wydarzenia świadczyła obecność na 

nim Prezes Rady Ministrów Beaty Szydło, której 

towarzyszył minister obrony narodowej Antoni 

Macierewicz. W uroczystości brali udział także 

przedstawiciele Biura Bezpieczeństwa Narodowego 

i kadry dowódczej Wojska Polskiego, a także 

zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., do której 

należy HSW S.A., z prezesem Arkadiuszem 

Siwko i członkiem zarządu Maciejem Lew-Mirskim. 

Nie zabrakło także ambasadora Republiki 

Korei w Polsce Sung-joo Choia i przedstawicieli 

koncernu Hanwha Techwin, który na etapie pracy 

wdrożeniowej dostarcza podwozia do Krabów, 

a w fazie seryjnej będzie dostawcą komponentów 

do nośników gąsienicowych produkowanych na 

licencji w Stalowej Woli. 

Chociaż nie jest to pierwsze zamówienie wojska 

na seryjne armatohaubice i pojazdy zabezpieczenia 

ich działań, znaczenie podpisanego 

14 grudnia w Stalowej Woli kontraktu jest ogromne, 

tak dla producenta, jak i odbiorcy. Dla Huty 

Stalowa Wola to gwarancja utrzymania zatrudnienia, 

a może i jego wzrostu, a także dalszego rozwoju 

zaplecza produkcyjnego, które w nieodległej 

przyszłości pozwoli na dostawy także 

kolejnych wyrobów, np. polowych systemów rakietowych 

Homar, bezzałogowych wież ZSSW-30, 

155 mm armatohaubic na podwoziu kołowym 

Kryl i bojowych wozów piechoty Borsuk. Już dziś 

portfolio zamówień HSW, razem z podpisaną 

w kwietniu 2016 r. umową na dostawę moździerzy 

samobieżnych Rak i wozów dowodzenia z nimi 

współpracujących, wynosi ponad 5,5 mln PLN 

i gwarantuje pracę do 2024 r. A przecież wartość 

zamówień MON powinna już niedługo wzrosnąć 

dzięki umowie na dostawę kolejnych elementów 

kompanijnych modułów ogniowych 120 mm 

moździerzy samobieżnych: wozów amunicyjnych, 

wozów remontu elektroniki i uzbrojenia 

oraz wozów rozpoznawczych, a „w kolejce” czekają, 

wspomniane wyżej, zupełnie nowe wyroby. 

Dla WRiA finalizacja tej umowy zapewni zamknięcie 

jednego z najważniejszych projektów modernizacji 

„lufowego” komponentu, zapoczątkowanego 

14 Wojsko i Technika • Styczeń 2017 

www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Piorun także dla Wojsk Obrony Terytorialnej 

– następca Groma zamówiony przez MON 

Makieta przenośnego przeciwlotniczego zestawu rakietowego Piorun z założonym celownikiem dziennym GR-D. 


20 grudnia 2016 r., w warszawskiej 

siedzibie Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., 

podpisana została umowa, której 

przedmiotem jest produkcja i dostawa 

przenośnych przeciwlotniczych 

zestawów rakietowych Piorun (Grom-M) 

do Sił Zbrojnych RP w latach 2017–2022. 

Jak deklaruje minister obrony narodowej 

Antoni Macierewicz, nowe zestawy 

przeciwlotnicze będą równolegle 

trafiać do wojsk operacyjnych 

i Wojsk Obrony Terytorialnej. 

Fotografie w artykule: MESKO S.A., Andrzej Kiński. 

Kontrakt, który umożliwi rozpoczęcie procesu 

wyposażania Wojska Polskiego w najnowocześniejszą 

dziś w swej klasie broń przeciwlotniczą 

w państwach NATO, został zawarty 

pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia MON i należącymi 

do Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. zakładami 

MESKO S.A. ze Skarżyska-Kamiennej, w których 

będzie produkowanych wiele zespołów 

zestawu i wykonywany jego montaż końcowy. 

Ze strony zarządu MESKO S.A. podpisy pod dokumentem 

złożyli prezes zarządu Waldemar Skowron 

i członek zarządu Piotr Jaromin, zaś z ramienia 

Inspektoratu Uzbrojenia pierwszy zastępca szefa 

płk Piotr Imański. W uroczystości uczestniczyli licznie 

zgromadzeni goście z ministrem obrony narodowej 

Antonim Macierewiczem na czele. Nie zabrakło 

wśród nich także gospodarzy, a więc 

zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., prezesa 

Arkadiusza Siwko i członków zarządu Adama 

Lesińskiego oraz Macieja Lew-Mirskiego. Obecny 

był także szef Inspektoratu Uzbrojenia MON 

płk Dariusz Pluta, jak również parlamentarzyści: 

przewodniczący Komisji Obrony Narodowej Senatu 

RP Jarosław Rusiecki oraz posłowie Ziemi Świętokrzyskiej 

Krzysztof Lipiec i Maria Zuba. 

Na mocy umowy MESKO S.A. skompletuje i dostarczy 

w latach 2017–2022 Siłom Zbrojnym RP 

1300 pocisków rakietowych i 420 mechanizmów 

startowych, tworzących przenośne przeciwlotnicze 

zestawy rakietowe (PPZR) Piorun. Wartość kontraktu 

to ponad 932,2 mln PLN, z których w 2016 r. 

150 mln PLN zostało wpłaconych przez MON 

w postaci zaliczki. Już pod koniec roku 2017 r. Wojsku 

Polskiemu zostanie przekazanych pierwszych 

150 pocisków i 40 mechanizmów startowych, 

a w kolejnych latach liczba ta będzie wzrastać, by 

osiągnąć poziom 80 mechanizmów startowych 

i 250 pocisków. 

Minister Macierewicz zadeklarował, że część zestawów, 

które zostaną wyprodukowane w bieżącym 

roku, jako doskonała broń defensywna, trafi do 

jednostek Wojsk Obrony Terytorialnej. 

To jest jeden z większych kontraktów. Co więcej, 

takich, które będą realizowane już począwszy od 

2017 roku. Ta broń zostanie dostarczona nowym jednostkom 

obrony terytorialnej kraju już w 2017 roku. 

To jest broń defensywna, to jest broń obronna. Wyposażamy 

nasze jednostki wojskowe przede wszystkim 

w broń, która ma chronić Polskę, a nie zagrażać 

i atakować kogokolwiek – powiedział minister 

Macierewicz. 

To bardzo ważny element naszej myśli strategicznej. 

Polska jest krajem pokojowym, Polska nikomu nie 

zagraża, ale Polska będzie się zdecydowanie broniła 

i każdy agresor musi mieć świadomość, że napotka 

nie tylko jednostki operacyjne, ale także wojska Obrony 

Terytorialnej kraju wyposażone w najnowocześniejsze 

obronne wyposażenie. Trzeba pamiętać, 

że ten kontrakt kończy realizację tegorocznego budżetu, 

którego efektem jest wydatkowanie wszystkich 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Ponad 5000 urządzeń optoelektronicznych PCO 

dla polskich żołnierzy 


Na mocy podpisanej 7 grudnia ubiegłego 

roku wieloletniej umowy pomiędzy 

PCO S.A. i Inspektoratem Uzbrojenia, 

Siły Zbrojne RP otrzymają do końca 2019 r. 

5344 nowych indywidualnych urządzeń 

noktowizyjnych i termowizyjnych. 

Wartość kontraktu przekracza 

350 mln PLN, stąd jest to największy 

jednostkowy kontrakt warszawskiego 

producenta urządzeń optoelektronicznych 

na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza. 

Fotografie w artykule: PCO S.A., Andrzej Kiński. 

Część z zamówionych przez Ministerstwo 

Obrony Narodowej urządzeń optoelektronicznych 

trafić ma w ręce żołnierzy Wojsk 

Obrony Terytorialnej, stąd nie powinno dziwić, że 

do uroczystego podpisania umowy doszło podczas, 

zorganizowanego na terenie Wojskowego 

Instytutu Technicznego Uzbrojenia w Zielonce, 

spotkania kierownictwa resortu obrony z przedstawicielami 

mediów i przemysłu, poświęconego 

procesowi formowania nowego rodzaju sił zbrojnych. 

W obecności ministra obrony narodowej 

Antoniego Macierewicza i prezesa zarządu Polskiej 

Grupy Zbrojeniowej S.A., do której należy 

PCO S.A., Arkadiusza Siwki, umowę ze strony producenta 

urządzeń podpisali: prezes zarządu PCO 

S.A. Ryszard Kardasz i członek zarządu, dyrektor 

techniczny firmy Stanisław Natkański, zaś ze strony 

Inspektoratu Uzbrojenia płk Piotr Imański, pierwszy 

zastępca szefa IU. 

Przedmiotem umowy jest dostawa 5344 indywidualnych 

urządzeń optoelektronicznych – noktowizyjnych 

i termowizyjnych, służących do prowadzenia 

obserwacji na polu walki, wykrywania i identyfikacji 

celów oraz prowadzenia skutecznego ognia na 

zwiększonych odległościach, przy ograniczonej widoczności 

i w nocy. Zgodnie z informacjami udostępnionymi 

przez Inspektorat Uzbrojenia będzie to: 

- 914 celowników termowizyjnych do broni strzeleckiej 

SCT Rubin-M, 

- 859 celowników noktowizyjnych PCS-5/1 

(PCS-5M) Gabro, 

- 756 kompletów gogli noktowizyjnych MU-3AM, 

- 788 gogli noktowizyjnych MU-3ADM, 

- 2027 lornetek noktowizyjnych NPL-1M Brom-M. 

Wartość umowy to 352.477.800 PLN (brutto), a dostawy 

urządzeń mają zostać zrealizowane w latach 

2017–2019. Zamówiony przez MON sprzęt optoelektroniczny 

trafić ma do jednostek Wojsk Lądowych 

i Wojsk Obrony Terytorialnej. 

W imieniu PCO S.A. umowę podpisali: prezes zarządu Ryszard Kardasz i członek zarządu Stanisław Natkański, 

zaś z ramienia MON pierwszy zastępca szefa Inspektoratu Uzbrojenia płk Piotr Imański. 

Cieszę się, iż jako wiodący, krajowy producent wyrobów 

optoelektronicznych, przyrządów obserwacyjnych 

i celowniczych podpisaliśmy umowę z Inspektoratem 

Uzbrojenia i będziemy mogli wykorzystać naszą 

wiedzę i potencjał do dalszej produkcji urządzeń na 

potrzeby polskiego wojska. Z zadowoleniem przyjąłem 

informację, którą przekazał obecny na spotkaniu Minister 

Antonii Macierewicz, że ten sprzęt będzie również 

wykorzystany przez Wojska Obrony Terytorialnej – skomentował 

fakt podpisania umowy prezes PCO S.A. 

Ryszard Kardasz. 

Zamówione urządzenia to w większości sprzęt 

dobrze znany i używany od kilku lat w Siłach Zbrojnych 

RP, a także w polskich służbach specjalnych 

i służbach ochrony porządku publicznego, niektóre 

były także eksportowane. Uwagę zwraca jednak 

celownik „Rubin-M”, ponieważ urządzenia o takim 

oznaczeniu nie było dotąd w ofercie PCO S.A. Od 

2013 r. przedmiotem dostaw jest celownik termowizyjny 

SCT Rubin (zamówienia na 196 sztuk w 2013 r. 

i 200 w 2014 r., w 2015 r. podpisano wieloletnią 

umowę na dostawę 1099 takich celowników w latach 

2015–2018, ale zakończenie dostaw ma nastąpić 

w bieżącym roku), ale w ubiegłym roku firma 

zaprezentowała nowy celownik tej klasy – SCT-2 

1 

2 

Diament, który powstał z uwzględnieniem dotychczasowej 

eksploatacji Rubina przez wojsko, z zastosowaniem 

najnowszych dostępnych rozwiązań 

i technologii (m.in. jego masa wynosi poniżej 1 kg, 

o ok. 30% mniej niż Rubina). Badania zakładowe 

jego prototypu rozpoczęły się w drugiej połowie 

ubiegłego roku. Według informacji IU, jak to zwykle 

bywa w przypadku umów wieloletnich „zapisy 

umowy przewidują możliwość wprowadzania modyfikacji 

pozyskiwanych wyrobów wynikających 

z postępu technologicznego”, a więc zapewne zostawiono 

„furtkę”, aby po pomyślnym zakończeniu 

procesu badań i certyfikacji nowego celownika 

mógł on stać się przedmiotem dostaw w ramach 

podpisanej w grudniu ub.r. umowy. 

PCO S.A. dostarczy także indywidualne urządzenia 

celowniczo-obserwacyjne w ramach innej 

umowy, która została zawarta w grudniu 2016 r. 

W ramach kontraktu na dostawę przenośnych 

przeciwlotniczych zestawów rakietowych Piorun 

(patrz artykuł w tym samym numerze WiT), zakłady 

z warszawskiego Gocławia dostarczą 420 celowników 

termowizyjnych CTP-1, które wchodzić 

będą w skład każdego kompletu mechanizmu 

startowego zestawu. 

n 

Niektóre z urządzeń optoelektronicznych produkowanych przez PCO, będących przedmiotem podpisanej 

w grudniu ub.r. umowy (od lewej): 1: gogle noktowizyjne MU-3ADM, 2: lornetka noktowizyjna NPL-1M Brom-M, 

3: celownik noktowizyjny PCS-5M Gabro, 4: celownik termowizyjny SCT-2 Diament. 

3 

4 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Zachodnie armaty czołgowe kalibru 140 mm 

Doświadczalny czołg podstawowy Leopard 2A4 z przebudowaną wieżą, uzbrojony w prototypową 140 mm armatę gładkolufową NPzK-140 firmy Rheinmetall. 

Mateusz Zielonka 

Pojawienie się pierwszych wiarygodnych 

informacji na temat zaawansowanych 

prac nad czołgiem nowej generacji 

w Rosji, a potem pierwsza publiczna 

prezentacja wozu T-14 podczas majowej 

defilady w Moskwie w 2015 r., kazały 

postawić pytanie o skuteczność wobec 

niego aktualnie używanego na Zachodzie 

uzbrojenia przeciwpancernego. 

Stąd też nie może dziwić fakt 

rozpoczęcia na przestrzeni ostatnich lat 

intensywnych prac związanych nie tylko 

z modernizacją istniejących systemów, 

ale także prac nad zupełnie nowymi 

systemami lub ich elementami, 

np. amunicją. Jednym z najlepszych 

przykładów tych działań jest, 

ujawniony przed rokiem, program 

koncernu Rheinmetall zmierzający 

do opracowania nowej armaty 

gładkolufowej kalibru 130 mm wraz 

z nowym systemem amunicyjnym. 

Przed ponad ćwierćwieczem wejście 

do uzbrojenia nowych wersji ówczesnych 

sowieckich czołgów podstawowych 

wywołało w państwach NATO 

(i nie tylko) podobne dyskusje 

i zaowocowało podjęciem 

odpowiednich kontrposunięć. 

Fotografie w artykule: Rheinmetall, Lockheed Martin, 

US Army, RUAG, GIAT Industries, Bofors, 

Min. Obr. Szwecji, Andrzej Kiński, zbiory autora. 

Pod koniec zimnej wojny, gdy w jednostkach 

Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Związku Sowieckiego 

pojawiły się kolejne wersje czołgów 

T-72 B i T-80 (U/UD), a w sowieckich biurach 

konstrukcyjnych zaczęły krystalizować się projekty 

czołgów zupełnie nowej generacji okazało się, 

że zachodnioeuropejskie armaty czołgowe kalibru 

120 mm mogą nie być w stanie skutecznie penetrować 

pancerzy najnowocześniejszych czołgów 

przeciwnika. Wobec tego w kilku państwach zachodnich 

podjęto próby opracowania gładkolufowych 

armat czołgowych nowej generacji, kalibru 

140 mm. 

Rozpoczęcie prac nad 140 mm armatami czołgowymi 

nierozerwalnie wiąże się z dwiema dotąd 

najpopularniejszymi armatami czołgowymi na Zachodzie 

– niemiecką 120 mm armatą Rh 120 L44 

i brytyjską 105 mm armatą L7. Pracę nad L7 rozpoczęto 

na początku lat 50. XX wieku w brytyjskim 

Royal Armament Research and Development Establishment 

(RARDE, Królewski Instytut Badań i Rozwoju 

Uzbrojenia) w Fort Halstead, jako odpowiedź 

na pojawienie się sowieckiego czołgu I powojennej 

generacji T-54A. Jeden jego egzemplarz został 

wprowadzony przez Węgrów na teren brytyjskiej 

ambasady w Budapeszcie, w czasie sowieckiej interwencji 

w październiku 1956 r., po czym został 

skrupulatnie zbadany. Przyspieszyło to prace nad 

armatą L7, którą w 1959 r. wprowadzono do służby 

wraz z kolejnymi wersjami czołgu Centurion. Okazała 

się ona konstrukcją na tyle rewolucyjną, że licencje 

na jej produkcję zakupiły m.in. Izrael, Niemcy 

i Stany Zjednoczone, wykorzystując ją w swoich 

czołgach Merkawa Mk I i II, M60 Patton oraz Leopard 

1. Na początku lat 60. i przełomie 60. i 70. XX wieku 

w ZSRS opracowano czołg II generacji, czyli T-62, 

oraz czołgi generacji pośredniej II/III T-64 i T-72, których 

pancerz czołowy stopniowo stawał się coraz 

bardziej odporny na ogień armat L7 i ich klonów. 

W związku z tym, w 1965 r., Bundeswehra zleciła 

opracowanie projektu nowej armaty czołgowej firmie 

Rheinmetall, która mogłaby stać się uzbrojeniem, 

projektowanego w tym czasie, nowego 

amerykańsko-niemieckiego czołgu podstawowego 

MBT-70/KPz 70. W 1967 r., po zakończeniu wojny 

sześciodniowej, Izrael przekazał Niemcom cztery 

egzemplarze zdobycznych czołgów T-62, a przeprowadzone 

z ich udziałem testy potwierdziły spadek 

skuteczności armaty L7 w stosunku do ich pancerza, 

w porównaniu do ostrzału w analogicznych 

warunkach czołgu T-55. W tym samym roku zachodnioniemiecki 

resort obrony uruchomił program 

modernizacji czołgu Leopard 1, nazwany Vergoldeter 

Leopard, czyli w wolnym tłumaczeniu 

Pozłacany Leopard. W ramach tego programu firma 

KraussMaffei zbudowała dwa prototypy nowego 

czołgu, wykonane odpowiednio w 1969 

i 1970 r. Między 1972 a 1975 r. powstało 17 kolejnych 

prototypów, z których 10 pierwszych uzbrojono 

w 105 mm armaty L7A3, a siedem dalszych 

w nowe 120 mm gładkolufowe armaty Rh 120 L44. 

Był to wstęp do prac nad czołgiem podstawowym 

III generacji Leopard 2. W 1974 r. ukończono proces 

rozwoju 120 mm armaty gładkolufowej Rh 120 

i rozpoczęto jej produkcję seryjną. Okazała się ona 

kolejną rewolucyjną konstrukcją, która z czasem 

stała się uzbrojeniem większości zachodnich czołgów 

III generacji, a jej kolejne odmiany znajdują się 

w produkcji do dziś. W 1979 r. rozpoczęto dostawy 

do Bundeswehry czołgów Leopard 2, które uzbrojono 

właśnie w 120 mm armaty Rheinmetalla. W 1985 r. 

do produkcji wprowadzono nową wersję amerykańskiego 

czołgu podstawowego M1A1 Abrams, 

która otrzymała 120 mm armatę gładkolufową 

M256, czyli licencyjną odmianę niemieckiej Rh 120 

L44. Odmiany armaty Rheinmetalla stały się także 

uzbrojeniem innych czołgów podstawowych III generacji: 

izraelskich Merkawa Mk III i IV, japońskiego 

Typ 90, włoskiego C1 Ariete, południowokoreańskich 

K1A1 i K2 Black Panther czy tureckiego Altay. 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Oferta Roketsana w programie Homar 

Robert Czulda, 

współpraca Adam M. Maciejewski 

Turecka spółka Roketsan należy 

do wiodących zachodnich producentów 

artyleryjskich systemów rakietowych. 

Nie dziwi więc, że Roketsan jest 

zainteresowany także obecnością 

na polskim rynku i udziałem 

w programie Homar. O powadze oferty 

Roketsana świadczyło choćby 

premierowe wystawienie na ostatnim 

MSPO makiety korygowanego 

pocisku 122 mm do wyrzutni 

BM-21/WR-40. 

Fotografie w artykule: Adam M. Maciejewski, 

Miroslav Gyűrösi, Roketsan, Türk Silahlı Kuvvetleri, 

KIZILSUNGUR from tr (CC BY-SA 3.0), 

CeeGee (CC BY-SA 4.0), Internet. 

Biorąc pod uwagę specyfikę programu 

Homar, Roketsan prezentuje elastyczne podejście, 

dostosowane do różnych wymagań 

odnośnie zasięgu czy typów pocisków 

rakietowych. W ten sposób Ministerstwo Obrony 

Narodowej może wybrać wariant najlepiej odpowiadający 

wymaganiom Wojska Polskiego. Zasadniczo 

Roketsan proponuje system wykorzystujący 

jeden typ pocisku kalibru 300 mm. Jeżeli jednak 

MON sformułuje takie życzenie, to dostępne są 

dwa pociski do tego samego systemu, w tym jeden 

o krótszym zasięgu, o czym dalej. Ten zestaw może 

być dodatkowo uzupełniony o pocisk 122 mm, odpalany 

z tej samej wyrzutni (nośnika), na której 

mogą być mocowane pojemniki transportowostartowe 

z rakietami i pociskami obu kalibrów. 

Obecnie systemem o takich możliwościach 

w ofercie Roketsana jest modułowy T-122/300. 

Odpalenie korygowanego pocisku 300 mm typu TRG-300 Tiger/Kaplan. 

Stanowi on połączenie możliwości bojowych starszych 

systemów T-300 i T-122. Natomiast jeżeli 

chodzi o uderzenia na odległość ok. 300 km, to 

Roketsan oferuje kolejny typ pocisku rakietowego, 

zdolny do rażenia celów na takim dystansie. Dla 

formalności dodajmy, że Roketsan ma w portfolio 

wyrobów także lżejszy system T-107/122. Przy bardzo 

podobnej „architekturze” i rozwiązaniach 

Wyrzutnia F-302T systemu T-300 Kasırga należąca do Türk Kara Kuvvetleri podczas strzelania, odpalona rakieta 

to TR-300E. Kontener za kabiną mieści m.in. systemy elektroniczne, w tym nawigacyjne. 

technicznych jest on skierowany do klientów, którzy 

poszukują „tradycyjnych” polowych systemów 

rakietowych, dlatego T-107/122 stanowi kombinację 

wyrzutni rakiet 107 i 122 mm na analogicznej 

zasadzie, jak T-122/300 kalibrów 122 i 300 mm. 

Z powodów założeń programu Homar, opis systemu 

T-107/122 potraktujemy tylko jako zobrazowanie 

możliwości Roketsana. 

Uogólniając, Roketsan może dostarczyć wyłącznie 

rakiety 300 mm różnego zasięgu, w tym pocisk 

korygowany, rakiety 300 i 122 mm (w tym korygowane) 

– zarówno odpalane z tej samej wyrzutni, jak 

i dwóch różnych, a dodatkowo także pocisk balistyczny 

o zasięgu 300 km. Przedstawiciele Roketsana 

twierdzą, że pocisk ten ma ok. 600 mm średnicy 

i jest to zupełnie nowa broń. Dotąd Roketsan opracował 

trzy wersje pocisku balistycznego J-600T 

Yıldırım (pol. piorun), których zasięg ma wynosić odpowiednio 

ok. 120÷150, 300 i 800÷900 km. J-600T to 

owoc współpracy turecko-chińskiej (turecki program 

Jaguar), a „dawcą” technologii do J-600T miał 

być chiński pocisk balistyczny B611. Niewykluczone, 

że nowy turecki pocisk będzie zbliżony koncepcyjnie 

do chińskiego B611M (m.in. będzie odpalany 

z hermetycznych pojemników transportowo-startowych). 

B611M ma mieć zasięg 80÷260 km i przy masie 

startowej 2183 kg przenosić 480-kilogramową 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Białoruski polowy system rakietowy W-300 Polonez 

Tomasz Szulc 

W ubiegłym roku do grona użytkowników 

i producentów wieloprowadnicowych 

polowych systemów rakietowych 

dalekiego zasięgu, nieoczekiwanie dla 

większości specjalistów, dołączyła 

Republika Białorusi. Było to tym 

większym zaskoczeniem, że na Białorusi 

nigdy wcześniej, także za czasów ZSRR, 

nie kompletowano takich systemów 

i nie produkowano rakiet do nich. 

Co ciekawe, system tej klasy, 

nazwany Polonez, powstał 

we współpracy z przemysłem 

obronnym Chińskiej 

Republiki Ludowej. 

Fotografie w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej: 

Ministerstwo Obrony Białorusi, ALIT, Internet. 

Wieloprowadnicowe polowe wyrzutnie 

rakiet „ziemia-ziemia” wprowadzono 

do uzbrojenia Armii Czerwonej tuż 

przed wybuchem Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. 

Używane początkowo przez Armię Czerwoną 

i Wehrmacht, a później także przez armie innych 

państw, okazały się doskonałą bronią wsparcia, 

której szczególnie chętnie używano podczas artyleryjskiego 

przygotowania natarcia. 

Po II wojnie światowej w ZSRR intensywnie rozwijano 

tę kategorię uzbrojenia artylerii, wykorzystując 

zarówno własne doświadczenia (pociski 

stabilizowane aerodynamicznie), jak i konstrukcje 

zdobyczne (pociski stabilizowane obrotowo). Te 

drugie uznano za bardziej perspektywiczne – celniejsze, 

łatwiejsze w transporcie i składowaniu. 

Także ich rurowe wyrzutnie były prostsze i bardziej 

zwarte od prowadnic szynowych, niezbędnych 

do odpalania rakiet stabilizowanych aerodynamicznie. 

Największą sławę i popularność zyskał 

system 9K51 Grad z wyrzutniami rakiet BM-21 kal. 

122 mm (w uzbrojeniu od 1963 r.), ale w ZSRR 

opracowano i przyjęto na uzbrojenie także systemy 

o większym zasięgu: 9K57 Uragan z rakietami 

kal. 220 mm (od 1975 r.) i 9K58 Smiercz kal. 300 mm 

(od 1987 r.). Wraz ze wzrostem kalibru i donośności 

pojawiły się jednak istotne problemy. Po pierwsze: 

rakiety stały się duże i ciężkie, wskutek czego zmalała 

liczba prowadnic wyrzutni (BM-21 – 40, BM-27 

Uragan – 16, BM-30/9A52 Smiercz – 12), choć jako 

ich nośniki zastosowano znacznie większe i cięższe 

pojazdy (ZiŁ-135ŁM, MAZ-543M/MAZ-79111). 

Po drugie: znacząco zmniejszyło się skupienie rakiet 

salwy, wskutek czego trudniej było obezwładnić 

nawet „miękkie” cele, czyli siłę żywą przeciwnika. 

Aby rozwiązać ten drugi problem najpierw 

zastosowano kasetowe głowice bojowe, a rakiety 

kal. 300 mm wyposażono w układy korekcji trajektorii, 

których zadaniem było zmniejszenie rozrzutu. 

W ten sposób rakiety z rodziny 9M55 do Smiercza 

znalazły się na pograniczu rakiet niekierowanych 

i pocisków kierowanych. Oczywistym następnym 

krokiem stało się umożliwienie jeszcze precyzyjniejszego 

naprowadzania pocisków na cel, z zastosowaniem 

różnych metod: radiokomendowej, stosowanej 

do kompensowania odchyleń od punktu 

celowania powodowanych przez wiatr lub niestabilną 

pracę silnika rakiety; GPS/INS do precyzyjnego 

rażenia celów o znanej lokalizacji; półaktywnej 

laserowej – do rażenia celów podświetlonych wiązką 

laserową i wreszcie aktywnej – do samodzielnego 

wykrywania i identyfikacji celów. Każda z tych 

metod ma swoje wady i zalety, ale generalnie przekształca 

wieloprowadnicową wyrzutnię polową 

z broni przydatnej wyłącznie do rażenia celów powierzchniowych 

w broń precyzyjną. Można jej używać 

do odpalania salw rakiet kierowanych przeciw 

jednemu lub kilku nieodległym od siebie celom 

albo do wystrzeliwania pojedynczych rakiet przeciw 

celom punktowym. W ten sposób wyrzutnie 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Nie tylko Excalibur, czyli Pike, Talon i PERM 

Adam M. Maciejewski 

Na MSPO 2016 koncern Raytheon, 

oprócz systemów obrony 

przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, 

wystawił także uzbrojenie precyzyjne 

dla wojsk lądowych. Był wśród nich 

dobrze znany 155 mm pocisk artyleryjski 

Excalibur, któremu towarzyszyły inne 

pociski, niektóre dotąd w Polsce 

nieprezentowane. W większości są to 

wyroby, które już wpisują się w oficjalnie 

zgłoszone potrzeby Wojska Polskiego. 

Fotografie w artykule: Adam M. Maciejewski, 

Andrzej Kiński, MD Helicopters, Raytheon, 

US Army, ZM Tarnów. 

Raytheon w Polsce jest dotąd głównie znany 

jako uczestnik programu przeciwlotniczego 

i przeciwrakietowego systemu 

średniego zasięgu Wisła i pretendent do roli dostawcy 

pocisków w programie systemu krótkiego 

zasięgu Narew oraz jako dostawca 

precyzyjnego uzbrojenia lotniczego: pocisków 

kierowanych „powietrze-powietrze” AIM-9X/X-2 

Sidewinder i AIM-120C-5/C-7 AMRAAM, „powietrzeziemia” 

AGM-65G-2 Maverick oraz bomb szybujących 

AGM-154C JSOW i kierowanych GBU-24/B 

Paveway III, a także GBU-12D/B Paveway II do myśliwców 

F-16 Jastrząb. Jako producent pocisków 

przeciwrakietowych SM-3 Block IIA ma też swój 

udział w powstającej koło Redzikowa bazie systemu 

Aegis Ashore. 

Zbliżenie na pocisk Pike. Powierzchnie ogonowe rozłożone, przednie – sterowe, złożone. 

Od kilku lat Raytheon promuje w Polsce także 

precyzyjne uzbrojenie do niszczenia celów naziemnych, 

które mogłoby trafić do arsenału 

Wojsk Lądowych. Najbardziej znany jest 155 mm 

precyzyjny pocisk artyleryjski Excalibur Increment Ib 

(szerzej w WiT 1/2016), w który można uzbroić 

armatohaubice samobieżne Krab i Kryl. Zwiększyłoby 

to zasięg ich ognia do 60 km, przy możliwym 

do osiągnięcia skupieniu wystrzeliwanych 

pocisków wynoszącym ok. 2 m. Jednak oferta 

Raytheona wykracza poza Excalibura, czego dowodem 

było XXIV MSPO. Przy tym, co warto 

podkreślić, jeden z wyrobów miał w Kielcach 

swoją europejską premierę – dwa miesiące 

wcześniej nie został zaprezentowany nawet na 

paryskim salonie Eurosatory. 

Pike – najmniejszy pocisk kierowany 

świata? 

Premiera wiąże się z 40 mm pociskiem kierowanym 

Pike. O ile sam pocisk (względnie jego makieta) był 

już pokazywany i promowany przez amerykański 

koncern, to na ubiegłorocznym MSPO pokazano 

premierową wyrzutnię Pike'ów. Jej długość była niewiele 

większa od samego pocisku, a masę można 

szacować na kilkadziesiąt kilogramów. Na obrotowej 

podstawie, w obustronnym uchwycie – gwarantującym 

pewien zakres ruchu w elewacji, 

zamontowano obudowę z prowadnicami do 17 

pocisków. Całość koncepcyjnie może przypominać 

okrętową, 11-prowadnicową wyrzutnię pocisków 

RIM-116 okrętowego systemu samoobrony SeaRAM, 

choć oczywiście skala jest zupełnie inna. Wyrzutnia 

Długość Pike'a nie jest problemem w granatnikach z lufą odchylaną na bok do 

ładowania. Zwraca uwagę łuska wzięta z naboju 40×46 mm typu M433. 

Pike w granatniku samodzielnym, model na zdjęciu to HK AG-C/EGLM, gotowym do 

strzału. 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Salon lotniczo-militarny w Zhuhai 

– nie tylko lotnictwo 

Czołg VT5. Fot. Piotr Butowski. 

Tomasz Szulc 

Podczas organizowanych co dwa lata 

salonów w Zhuhai chiński przemysł 

lotniczy i obronny prezentuje więcej 

nowości niż firmy z całej reszty świata, 

podczas wszystkich wystaw o podobnym 

profilu razem wziętych! Co prawda 

niejasny jest jednak status wielu takich 

nowinek – nie wiadomo, czy są to 

pełnowymiarowe makiety, prototypy czy 

produkty seryjne. Niektóre pojawiają się 

tylko raz i bezpowrotnie znikają, inne 

wracają, często w zupełnie niezmienionej 

postaci po wielu latach, jeszcze inne 

w chwili pierwszej prezentacji są już 

produkowane seryjnie. Oczywiście, takie 

bogactwo nowości to sprawa ostatnich 

kilku edycji salonu, potwierdzająca 

ogromny postęp, jaki dokonuje się 

w chińskim przemyśle na przestrzeni 

ostatnich kilkunastu lat. 

Fotografie, jeśli nie zaznaczono inaczej: Internet. 

Także i ubiegłoroczny salon, który odbył się 

w dniach 1–6 listopada 2016 r. był bogaty 

w nowości. W dziedzinie sprzętu latającego 

nie było wprawdzie sensacji, ale pokazano kilka typów 

i wersji samolotów, których dotąd nie prezentowano 

publicznie. Z kolei w dziedzinie „nielotniczego” 

sprzętu wojskowego sensacji nie brakowało. 

Salon w Zhuhai jest pod tym względem wyjątkowy, 

gdyż prezentowane są na nim nie tylko samoloty, 

śmigłowce, bezzałogowce, artyleryjskie systemy rakietowe 

i uzbrojenie przeciwlotnicze, ale i typowy 

sprzęt wojsk lądowych: czołgi, bojowe wozy piechoty, 

artyleria… Podczas ubiegłorocznej wystawy 

zorganizowano także po raz pierwszy pokaz dynamiczny 

sprzętu lądowego. 

Jeśli chodzi o nowości z zakresu sprzętu latającego 

i uzbrojenia lotniczego odsyłamy naszych Czytelników 

do relacji w grudniowym numerze miesięcznika 

„Lotnictwo Aviation International”, a na łamach 

„Wojska i Techniki” skoncentrujemy się na sprzęcie 

wojsk lądowych i uzbrojeniu przeciwlotniczym. 

Czołgi 

Tradycyjnie już w Zhuhai zostały zaprezentowane 

podstawowe wozy bojowe wojsk lądowych. Tym 

razem były to aż trzy typy czołgów, z których jeden 

był dotąd zupełnie nieznany. Największą wartość 

bojową przedstawia czołg VT4, który uchodzi za 

szczytowe osiągnięcie chińskiego przemysłu pancernego. 

Jest to wóz należący do rodziny Typu 98 

– najmłodszej spośród kilku rozwijanych w Chinach. 

Szereg jego rozwiązań konstrukcyjnych powtarza 

konstrukcję wozów rodziny T-72, co było łatwe do 

zauważenia w przypadku pierwszego z przedstawicieli 

tej rodziny. Obecnie spośród rozwiązań typowych 

dla T-72, a nie występujących w innych chińskich 

czołgach, są widoczne: konstrukcja kół 

nośnych i stanowisko kierowcy umieszczone 

w płaszczyźnie wzdłużnej pojazdu. Wcześniej, bo 

w 2010 r., ujawniono czołg MBT-2000, bardzo podobny 

do oryginalnego Typu 98. Dwa lata później 

zadebiutował MBT-3000 z nowym silnikiem i modułowym 

pancerzem na wieży. W 2014 r. w Zhuhai zademonstrowano 

go kolejny raz, tym razem w nieznacznie 

zmodernizowanej postaci, pod nazwą 

VT4. Obecna wersja bazuje na konfiguracji sprzed 

dwóch lat, ale ma bogatsze wyposażenie – na wieży 

przybyło kilka czujników: cztery optoelektroniczne 

układu ostrzegawczego i antena radaru do 

pomiaru prędkości początkowej pocisku. Pojazd 

w ekspozycji statycznej miał jeszcze jedną kamerę, 

umocowaną u nasady lufy. Nie udało się natomiast 


www.zbiam.pl

Konflikty 

Udział chrześcijańskich oddziałów 

wojskowych w operacji mosulskiej 

Mike Bruszewski 

Mosul to kluczowy bastion dżihadystów. 

Za nieformalną stolicę Państwa 

Islamskiego (IS – Islamic State, 

zwanego także Daesh) uznaje się Rakkę 

w Syrii, ale to właśnie iracki Mosul jest 

wymieniany jako ich czołowa zdobycz. 

Ta kiedyś ponad 2-milionowa metropolia 

i drugie największe miasto Iraku – po 

Bagdadzie – padła łupem dżihadystów 

w czerwcu 2014 r. To właśnie w Mosulu, 

po zajęciu miasta przez siły ISIS, 

ogłoszono powstanie islamskiego 

kalifatu. Niektóre źródła podają także, 

iż w mieście wciąż przebywa przywódca 

Daesh, Abu Bakr al-Baghdadi. Miasto 

i położone przy nim tereny mają 

zatem dla istnienia IS strategiczne 

i symboliczne znaczenie. 

Fotografie w artykule: Mike Bruszewski, 

materiały NPU, Dwekh Nawsha, Internet. 

Należy pamiętać, że obszary Równiny Niniwy 

i sam Mosul są silnie związane z lokalną 

chrześcijańską tradycją. Wkraczając na te 

tereny ISIS prowadziło eksterminację chrześcijan. 

Od pierwszych dni okupacja Mosulu stała pod znakiem 

profanacji kościołów, podpalania i niszczenia 

chrześcijańskich świątyń w mieście – w tym tych 

pamiętających początki owej religii na tych ziemiach. 

Domy chrześcijańskich rodzin znaczono, 

samych wyznawców Chrystusa mordowano, kobiety 

i dzieci trafiały do niewoli, gdzie były maltretowane. 

Po zdobyciu Mosulu i następnych atakach 

na Równinę Niniwy los innych uchodźców podzieliło 

ponad 100 000 chrześcijan. Tych, których nie 

zamordowano, a którym nie udało się uciec, obłożono 

specjalną kontrybucją i nakazano konwersję 

na islam lub czekała ich „śmierć od miecza” albo 

ukrzyżowanie. W tych dramatycznych okolicznościach 

podjęto decyzję o powołaniu zbrojnych 

oddziałów chrześcijan do walki z Daesh. Musieliśmy 

chwycić za broń – powiedział mi jeden z żołnierzy 

takiego oddziału, gdy w trakcie ofensywy dotarłem 

do jego jednostki. 

Żołnierze NPF na „technicalu”. 

Teatr działań 

Ofensywa na Mosul – operacja uderzenia na bastion 

dżihadystów w Iraku i wyparcia ich z zajętych 

jeszcze przez ISIS terenów rozpoczęła się 17 października 

2016 r. Nie dotyczy ona tylko walk o samo 

miasto, ale także o miejscowości i wsie zajęte przez 

Daesh. Opinii publicznej dostępne są tylko fragmentaryczne 

obrazy całej operacji. Musimy pamiętać, 

iż w tle przeprowadzanej ofensywy są 

skomplikowane relacje geopolityczne, państwowe, 

etniczne i religijne w regionie, rzutujące także na 

porozumienie w ramach koalicji. Oczywiście, nikną 

one wobec zbrodni wspólnego wroga, jakim jest 

tzw. Państwo Islamskie, ale są istotne także w ocenie 

sukcesów koalicji. Poziom skomplikowania tych 

relacji, istny „węzeł gordyjski” w regionie, to także 

powód, iż samo rozpoczęcie natarcia i zawiązanie 

wcześniej porozumienia między stronami, uznawane 

jest za osiągnięcie. Niniejszy artykuł dotyczy wąskiego 

wycinka frontu – czyli chrześcijańskich oddziałów 

uczestniczących w operacji. Aby jednak 

zrozumieć całą sytuację należy pamiętać także 

o specyfice tego regionu już w ramach koalicji walczącej 

przeciwko islamistom. Przykładem tych 

skomplikowanych relacji w przededniu ofensywy 

jest właśnie opisany przeze mnie teatr działań, czyli 

Równina Niniwy. Część tej prowincji formalnie należy 

do tzw. terenów artykułu 140, czyli spornych 

obszarów, które zgodnie z art. 140 irackiej konstytucji 

miały podlegać referendum w sprawie przyłączenia 

do irackiego Kurdystanu. Równina Niniwy, 

leżąca na północy Iraku, jest obecnie na części terytoriów 

kontrolowanych przez kurdyjską Peszmergę 

– do których pretensje zgłasza Irak. Z kolei rdzenną 

ludnością tych terenów są Asyryjczycy (i Chaldejczycy) 

– będący chrześcijańską społecznością 

rozsianą po Bliskim Wschodzie, nieposiadającą 

własnej państwowości. Żyją na terenach kontrolowanych 

przez Peszmergę, w irackim Kurdystanie, 

w Iraku, wielu z nich podzieliło los uchodźców, 

a ich ziemie są wciąż w dużej mierze 

okupowane przez dżihadystów. Na tym przykładzie 

widać, iż „tarcia” w koalicji nie tylko mogą być 

na poziomie geopolitycznym (zaangażowanie np. 

Turcji czy Iranu), etnicznym (np. relacje między Kurdami 

a Irakiem), religijnym (np. szyici i sunnici), ale 


www.zbiam.pl

Uzbrojenie lotnicze 

Amerykanie zintegrowali pociski AGM-158B JASSM-ER na razie tylko z bombowcami B-1B Lancer, aczkolwiek nie ma technicznych przeszkód, żeby dostosować do ich przenoszenia 

także samoloty lotnictwa taktycznego przystosowane do przenoszenia JASSM-ów w wersji bazowej. 

Łukasz Pacholski 

Nowe szpony Jastrzębi 

29 grudnia 2016 r. Inspektorat 

Uzbrojenia poinformował o zakończeniu 

procedur zakupu w Stanach 

Zjednoczonych pakietu nowego 

uzbrojenia podwieszanego do polskich 

myśliwców Lockheed Martin F-16C/D 

Jastrząb. Niestety, polityka informacyjna 

Ministerstwa Obrony Narodowej 

nie pozwala na pełne przedstawienie 

szczegółów tych transakcji, m.in. 

wartości wszystkich umów czy liczby 

zamówionych pocisków. Dane te 

w pierwszych dniach stycznia br. nadal 

pozostawały niejawne. Z tego też 

względu musimy posiłkować się 

przede wszystkim materiałami 

strony amerykańskiej. 

Fotografie w artykule: USAF, US Navy, 

Łukasz Pacholski. 

O 

n potrzebie zwiększenia zapasów magazynowych 

uzbrojenia precyzyjnego polskich 

Jastrzębi mówi się od dawna. Pomimo 

faktu, że samoloty te użytkowane są w polskim 

lotnictwie ponad dziesięć lat, wciąż ustępują pod 

względem zakresu wykonywanych misji, a więc 

możliwości bojowych wielu maszynom rodziny 

Fighting Falcon na świecie. W ramach bazowego 

kontraktu do Polski miało trafić: 280 bomb szybujących 

AGM-154C JSOW, 270 zestawów konwersyjnych 

do bomb kierowanych laserowo Paveway III, 

42 zestawy konwersyjne do bomb kierowanych laserowo 

Enhanced Paveway II, 360 kierowanych pocisków 

rakietowych „powietrze-ziemia” AGM-65G2 

Maverick, 470 zestawów konwersyjnych do bomb 

korygowanych rodziny JDAM, a także 178 kierowanych 

pocisków rakietowych „powietrze-powietrze” 

AIM-120C-5 AMRAAM i 178 AIM-9X Sidewinder. Dodatkowo 

Polska zakupiła także „klasyczne” bomby 

rodziny Mk 8× (w planach był zakup 467 Mk 82, 

642 BLU-111, 234 Mk 84 i 80 BLU-117). Teoretycznie 

większość z tego uzbrojenia powinna znajdować 

się w składach, gdyż MON nie publikował żadnych 

komunikatów dotyczących przeprowadzania ćwiczeń 

z wykorzystaniem „bojowego” uzbrojenia. Nie 

oznacza to bynajmniej, że polscy piloci nie mieli 

okazji do dokonywania zrzutów takiego uzbrojenia 

w ramach doskonalenia swych umiejętności. Na 

przykład w czasie ćwiczenia Red Flag 12 na Alasce 

polskie Jastrzębie zrzucały bojowe bomby, ale pochodzące 

z zasobów US Air Force i zakupione specjalnie 

z myślą o uczestnictwie w tym szkoleniu. 

Za 4,3 mln USD kupiono wówczas 16 bomb Mk 82 

i 8 Mk 84, 8 bomb kierowanych GBU-24, 20 kierowanych 

GBU-12 Pawevay II, kolejnych 18 w wariancie 

szkolnym oraz nieokreśloną liczbę bomb rodziny 

JDAM. Podczas szkolenia w kraju wykorzystuje się, 

jak dotąd, głównie amunicję do działka 20 mm i ćwiczebne 

bomby BDU-33, imitujące bomby rodziny 

Mk 8×. W 2015 roku Inspektorat Uzbrojenia wybrał 

dostawców 32 makiet gabarytowych CTAM-120C 

(firma Fights on Logistics Sp. z o.o.), 200 bomb 

Mk 84 oraz 100 bomb Mk 82 (w obu przypadkach 

Cenrex Sp. z o.o.). W niedalekiej przyszłości do asortymentu 

uzbrojenia szkolnego dołączyć mają bomby 

BDU-59B/B BLGTRS, zamówione w liczbie 200 

w ubiegłym roku w firmie Megmar Logistics & Consulting 

Sp. z o.o., które imitują kierowane laserowo 

bomby rodziny Paveway II. Od wielu lat mówiło się 

jednak o potrzebie uzupełnienia powyższego arsenału 

o nowe wzory uzbrojenia bądź o dokupieniu 

kolejnych egzemplarzy typów uzbrojenia, które już 

znajduje się magazynach. 

Pogorszenie się sytuacji politycznej w Europie 

Środkowo-Wschodniej najprawdopodobniej przyspieszyło 

te, rozważane od kilku lat, plany zakupowe. 

Na pierwszy ogień poszło uzbrojenie ofensywne – 

pociski manewrujące Lockheed Martin AGM-158A 

JASSM. 11 grudnia 2014 r. podpisano umowę dotyczącą 

zakupu 40 takich pocisków i systemów im towarzyszących. 

W ramach kontraktu o wartości około 

250 mln USD Lockheed Martin (koszt samych pocisków 

to ok. 60% tej kwoty) i jego kooperanci mieli 

nie tylko dostarczyć pociski, ale także przeprowadzić 

upgrade oprogramowania wszystkich polskich 

Jastrzębi do standardu M6.5 i integrację 

z nowymi typami uzbrojenia (nie tylko pociskami 

JASSM). Prace objąć miały także modernizację systemów 

identyfikacji „swój-obcy”, symulacji bojowej 

i walki radioelektronicznej. 

W marcu ubiegłego roku przebazowano do bazy 

Edwards w Kalifornii F-16C o numerze taktycznym 

4040, który miał posłużyć do prób nowego oprogramowania 

i certyfikacji z AGM-158A JASSM. Według 

obecnego stanu wiedzy autora, maszyna ta cały czas 

znajduje się w Stanach Zjednoczonych. Według zapisów 

umowy „seryjna” modernizacja Jastrzębi miała się 

rozpocząć w IV kwartale ubiegłego roku (prace miano 

wykonać w Polsce), a dostawy rakiet w 2017 r. Osiągnięcie 

wstępnej gotowości operacyjnej przez system 

Jastrząb/AGM-158A zaplanowano także na bieżący 

rok. Cały program ma zakończyć się do 2019 r. 

Już w 2014 r. zakładano, że 40 JASSM-ów będzie 

pierwszą partią broni tej klasy przeznaczonej dla 

Jastrzębi. Plany zakładały zakup większej liczby pocisków. 

O ile kontrakt z 2014 r. obejmował jedynie 

bazową wersję A, to kolejne miały dotyczyć nowszej 

wersji AGM-158B JASSM-ER o zasięgu „ok. 1000 

km” (w porównaniu do 370 km wersji bazowej). Negocjacje 

trwały wiele miesięcy, co nie może dziwić, 

ponieważ Polska miała stać się pierwszym zagranicznym 

użytkownikiem tej wersji amerykańskiego 

pocisku. Wszystkie niezbędne zgody uzyskano w połowie 

ubiegłego roku, a w ostatnim jego kwartale 

planowanie takiej transakcji potwierdził Inspektorat 

Uzbrojenia. 28 listopada 2016 r. zgodę na potencjalną 

sprzedaż pocisków JASSM-ER wydał Departament 

Stanu USA. Dokumenty opublikowane przez Agencję 

Współpracy w zakresie Bezpieczeństwa Obronnego 

(Defense Security Cooperation Agency, DSCA) 


www.zbiam.pl

Systemy bezzałogowe 

Avenger ER – najnowszy członek 

rodziny Predatorów 

Avenger ER startuje do swojego pierwszego lotu. Maszynę łatwo odróżnić od poprzedniej wersji po niewielkich wingletach na końcach skrzydeł. 

Maciej Szopa 

Pomimo zastosowania w nim wielu 

nowych rozwiązań technicznych 

i gruntownego przetestowania, system 

bezzałogowy General Atomics Avenger 

nie został dotąd zamówiony przez 

Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych, 

chociaż zainteresowani nim klienci 

zagraniczni podobno już się pojawili. 

Dotychczasowy brak sukcesów 

rynkowych nie wstrzymuje jednak 

rozwoju konstrukcji, która 

po wprowadzeniu kolejnych 

modyfikacji, przeszła w ubiegłym roku 

kilka istotnych sprawdzianów. 

Ilustracje w artykule: General Atomics. 

Rozpoznawczo-uderzeniowe bezzałogowce 

z dobrze znanej rodziny Predatorów firmy 

General Atomics Aeronautical Systems 

rozpoczęły służbę w US Air Force w lipcu 1995 r., 

a pierwsze maszyny RQ-1A wzięły udział w operacji 

Nomad Vigil nad Bośną, trwającej od lipca do 

listopada tegoż roku, podczas której cztery aparaty, 

operujące z Gjader w Albanii, wypełniały 

zadania rozpoznawcze (dwa z nich utracono – jeden 

od ognia naziemnej OPL, drugi z przyczyn 

technicznych). Od tamtej pory system podlegał 

nieustannemu procesowi modernizacji, zwiększającemu 

możliwości operacyjne i własności 

eksploatacyjne. Między innymi poprawiono 

łączność pomiędzy aparatem a stacją kontroli 

naziemnej, wzrósł zasięg operacyjny, zwiększono 

możliwości w zakresie autonomiczności i czasu 

trwania misji, a także wprowadzono zdolność 

do przenoszenia uzbrojenia, a tym samym możliwość 

wykorzystania tych samych platform do 

realizacji zadań rozpoznawczych i atakowania 

wyznaczonych celów. Rozszerzenie możliwych 

do wykonania zadań znalazło odzwierciedlenie 

w zmianie oznaczenia systemu – z RQ-1 („R” od 

Reconnaissance, podczas gdy „Q” jest oznaczeniem 

bezzałogowca) na MQ-1 (Multirole). 

Będące dziś w służbie aparaty MQ-1 dysponują 

dwoma belkami do przenoszenia uzbrojenia, na 

których mogą być podwieszane dwa pociski kierowane 

AGM-114 Hellfire lub do sześciu pocisków 

AGM-176 Griffin albo do czterech pocisków „powietrze-powietrze” 

AIM-92 Stinger. 

Ważną datą w rozwoju systemu był rok 2000, 

kiedy – dzięki nowym rozwiązaniom w systemie 

łączności – możliwe stało się kontrolowanie przebiegu 

misji bezzałogowców nawet z innego kontynentu 

za pośrednictwem łącz satelitarnych bez 

– wcześniej bardzo uciążliwego – kilkusekundowego 

opóźnienia między wydaniem komendy 

a zaobserwowaniem jej efektu. 

Dążąc do dalszego rozszerzania zdolności operacyjnych 

systemu, rozwijano kolejne, powstałe 

na bazie doświadczeń z użycia Predatorów, platformy 

– MQ-9 Reaper i MQ-1C Gray Eagle (znany wcześniej 

jako Warrior i Sky Warrior). Program tego pierwszego, 

także przeznaczonego przede wszystkim 

dla US Air Force, rozpoczął się w 2001 r. i zaowocował 

wprowadzeniem nowych aparatów do służby 

w roku 2007. Reaper charakteryzuje się niemal pięciokrotnie 

większą maksymalną masą startową od 

poprzednika (4760 kg w stosunku do 1020 kg), 

operuje na dwukrotnie większych wysokościach 

(do 15 km zamiast do 7,5 km), dysponuje znacznie 

większym zasięgiem (1900 km w stosunku do 

1100) i możliwościami przenoszenia uzbrojenia 

(1360 kg na sześciu węzłach podwieszeń). MQ-9 

był jednak maszyną zbyt ciężką i kosztowną, by 

mogła wejść do użycia w US Army. Z myślą o amerykańskich 

wojskach lądowych miała wkrótce powstać 

kolejna wersja rozwojowa Predatora. Gray 

Eagle, bo o nim mowa, był opracowywany równolegle 

z Reaperem, a do służby wszedł w 2009 r. I o ile 

jego maksymalna masa startowa, w porównaniu 

z eksploatowanymi obecnie wariantami Predatora, 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Uzupełnieniem 50 (a docelowo 75) F-35I mają być m.in. wielozadaniowe myśliwce F-16I Sufa. 

Łukasz Pacholski 

Wydawało się, że dyskusja wokół 

ubiegłorocznych listopadowych 

kontraktów na 9. i 10. partie wstępne, 

a szczególnie kontrowersje wokół 

pierwszego z nich, będą ostatnimi 

„gorącymi” tematami mijającego roku 

w przypadku programu F-35. 

Nic bardziej mylnego! Wpływ wyborów 

prezydenckich w Stanach Zjednoczonych 

na przebieg kluczowych z punktu 

widzenia modernizacji wojska 

przedsięwzięć, a z drugiej strony 

postępy w realizacji umów 

międzynarodowych, „rozpaliły” 

na nowo zainteresowanie 

Lightningiem II w grudniu 2016 r. 

Fotografie w artykule: IDF, USAF, US Navy, MO Włoch 

W 

n pierwszej połowie grudnia 2016 roku 

kontynuowano dostawy zamówionych 

samolotów do odbiorców zagranicznych. 

W przeciwieństwie do wcześniejszych, nie 

dotyczyły one formalnego przekazania maszyn, 

które pozostały na terytorium Stanów Zjednoczonych 

i uczestniczyły w programach badawczo- 

-rozwojowych, czy też stanowiły element narodowych 

zespołów szkoleniowych, wykorzystujących 

infrastrukturę baz USAF. W ten sposób eksploatację 

F-35 prowadzili dotąd: Brytyjczycy, Holendrzy, Norwegowie, 

Włosi, Australijczycy i Japończycy. Trzy 

państwa europejskie – Wielka Brytania, Holandia 

i Włochy – rozpoczęły wprawdzie w ubiegłym 

roku próby operacyjne F-35 na własnym teryto- 

F-35 znów w centrum uwagi 

rium, które m.in. wykazały minimalny wzrost poziomu 

generowanego hałasu w stosunku do 

F-16A/B MLU (stosowny raport został upubliczniony 

przez holenderski resort obrony na początku 

grudnia 2016 r.), jednak po ich zakończeniu maszyny 

wróciły do Stanów Zjednoczonych. 

W Izraelu, Włoszech i w Wielkiej 

Brytanii 

Cztery egzemplarze, wszystkie reprezentujące wersję 

A, trafiły w ubiegłym roku do operacyjnych jednostek 

we Włoszech i Izraelu. W obu przypadkach 

poinformowano o tym fakcie 12 grudnia. Tego dnia 

para F-35I Adir wylądowała w bazie lotniczej Newatim 

niedaleko Beer Szewy, kończąc sześciodniowy 

przelot dostawczy. Obecnie reprezentują one standard 

wersji A i mają zostać doposażone według potrzeb 

izraelskich w przyszłości. W ten sposób ma zostać 

dostarczona cała I transza zakontraktowanych 

Lightningów II. 

Na całej trasie, pilotowane przez Amerykanów, maszyny 

były wspierane przez powietrzny tankowiec 

Boeing KC-135R Stratotanker, który ośmiokrotnie 

przekazywał im paliwo (po pięć razy na trasie Fort 

Worth–Lajes, a po trzy razy na odcinku Lajes–Cameri). 

Pomimo tego nie udało się uniknąć dwóch międzylądowań, 

w bazach Lajes na Azorach i Cameri we 

Włoszech. W tej ostatniej maszyny i lotnicy spędzili 

aż cztery dni, m.in. oczekując na poprawę pogody – 

ostatecznie w Izraelu wylądowali o 19.00 czasu lokalnego 

12 grudnia. Na miejscu Adiry przejął izraelski 

personel, który przeszedł wcześniej szkolenie w Stanach 

Zjednoczonych. Upublicznione informacje pozwalają 

zrozumieć, dlaczego (poza wymogami amerykańskich 

procedur, od których czasem są wyjątki) 

maszyny były w tym locie pilotowane przez Amerykanów. 

Żaden z izraelskich pilotów nie wykonał bowiem 

w Stanach Zjednoczonych lotu na F-35! Dotychczasowy 

czteromiesięczny proces szkoleniowy 

przeprowadzono w oparciu o naziemne centrum 

symulatorowe w bazie Luke, w którym piloci Hel 

HaAwir wykonali po 32 „loty” w różnych warunkach 

i wg odmiennych scenariuszy. Co ciekawe, procedura 

dostawy, trwająca aż sześć dni, wzbudziła liczne 

kontrowersje i pytania, na które żadna z zainteresowanych 

stron nie chciała dotychczas odpowiedzieć, 

zasłaniając się standardowym stwierdzeniem: tego 

wymagały procedury. Już pobieżne analizy wskazują, 

że obrano trasę dłuższą o około 1000 km od najkrótszej, 

co więcej część komentatorów zastanawia 

się nad sensem takiego wyboru – trasa południowa 

(krótsza), z bezpośrednim przelotem z Azorów do 

Izraela, odbywałaby się nad terytorium Hiszpanii i Sycylią, 

a więc miejscami gdzie znajdują się bazy lotnicze 

NATO, mogące służyć pomocą w razie sytuacji 

awaryjnej. Oczywiście międzylądowanie w Cameri 

można wytłumaczyć „dmuchaniem na zimne” 

w przypadku wystąpienia problemu technicznego. 

Dodatkowo pobieżne analizy meteorologiczne 

wskazują, że opóźnienie ze względu na warunki pogodowe 

(12 grudnia we Włoszech) jest trudne do 

wytłumaczenia, skoro na odległym o około 9 km od 

Cameri międzynarodowym porcie lotniczym w Mediolanie 

normalny ruch pasażerski odbywał się bez 

żadnych opóźnień. Pierwszą jednostką Hel HaAwir 

przezbrajaną w nowy sprzęt jest 140. dywizjon 

Golden Eagle, który do grudnia 2013 r., kiedy został 

czasowo rozformowany, latał na maszynach 

F-16A/B Nec. Jedynie 16 godzin po przybyciu do Izraela, 

13 grudnia, oba F-35I wykonały swoje pierwsze 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Cała trójka Riverów pierwszej serii w pokazowej sesji na morzu. Kształt burt urody im nie dodał, ale poprawił dzielność morską i uprościł ich produkcję. 

Marcin Chała 

8 grudnia ubiegłego roku koncern BAE 

Systems zawarł kontrakt na budowę 

dwóch kolejnych okrętów patrolowych 

typu River. Tamar i Spey mają wejść 

w skład Royal Navy w 2019 r. Ta niezbyt 

urodziwa i wciąż ewoluująca konstrukcja 

okazała się być bardzo udaną, osiągając 

przy tym sukcesy za granicami 

Zjednoczonego Królestwa. 

Ilustracje w artykule: BAE Systems, 

Marinha do Brasil. 

Obecnie jedynymi patrolowcami Royal 

Navy są właśnie, eksploatowane od 2003 r., 

jednostki typu River. Ich projekt opracowany 

został przez stocznię Vosper Thornycroft (VT), 

we współpracy z przedsiębiorstwem Three Quays 

Marine Services. Jednym z ważniejszych wymagań 

przyszłego użytkownika, obok dobrej dzielności 

morskiej, był wysoki poziom niezawodności, 

umożliwiający długotrwały pobyt w morzu bez 

potrzeby przeprowadzania obsług, w tym dokowania. 

Aktualnie, po niemal 15-letnim okresie eksploatacji 

okrętów pierwszej serii, osiągnął on 

średnią wartość 300 dni w roku. 

Sukces Riverów 

Batch 1 

VT swoją propozycję budowy nowych jednostek 

patrolowych zaprezentowała Ministerstwu 

Obrony w Londynie na przełomie 2000 i 2001 r. 

Projekt spotkał się z dużym zainteresowaniem, 

gdyż już w kwietniu zawarto umowę dotyczącą 

budowy okrętów. Rzadko spotykaną w przypadku 

sił morskich jest forma własności tych okrętów, 

gdyż przez pierwsze 10 lat Royal Navy była 

jedynie ich użytkownikiem, ale nie właścicielem. 

Opiewająca na kwotę 60 mln GBP za jednostkę 

umowa dzierżawy spisana została w 2002 r. na 

okres pięciu lat. Zgodnie z jej postanowieniami 

VT odpowiedzialna była za całokształt prac obsługowych 

przez okres jej trwania. Odnowienie 

kontraktu na kolejne pięć lat sformalizowano 

w styczniu 2007 r. Tym razem kosztowało to nieco 

mniej, bo 52 mln GBP. Po wygaśnięciu tej umowy, 

we wrześniu 2012 r. MoD poinformowało, że nie 

będzie kontynuowało dzierżawy, ale zaproponuje 

odkupienie Riverów od VT. Ich wartość wyceniono 

wówczas na 39 mln GBP za sztukę. 

Początkowo planowano budowę dziewięciu 

jednostek w dwóch transzach: cztery Batch 1 i pięć 

Batch 2. Zdecydowano się jednak ograniczyć 

pierwszą serię do trzech: Tyne, Severn i Mersey. Zasiliły 

one Royal Navy w 2003 r., zastępując w służbie 

siedem starzejących się patrolowców typu Island. 

Efektywne przejęcie zadań większej liczby okrętów 

przez mniejszą było możliwe dzięki wspomnianemu 

bardzo długiemu okresowi bezobsługowej 

służby. Cała trójka zbudowana została przez należącą 

do VT stocznię w Woolston (Southampton). 

Były to ostatnie jednostki, które powstały w tym 

zakładzie. W 2003 r. VT przeniósł produkcję do 

stoczni w bazie Royal Navy w pobliskim Portsmouth. 

W 2008 r. VT Shipbulding połączono z BAE 

Systems tworząc spółkę, która od 2009 r. nosi nazwę 

BAE Systems Surface Ships Ltd. 

Kadłub Riverów wyposażono w gruszkę dziobową, 

dodatkowo konstruktorzy zdecydowali 

się na zastosowanie charakterystycznego załamania 

burt przed nadbudówką. Uzyskano w ten 

sposób odpowiednie ukierunkowanie rozbijanych 

fal, skutecznie ograniczając zalewanie pokładu 

dziobowego i sterówki. Na pierwszych 

jednostkach zastosowano także system stabilizacji 

wykorzystujący zbiorniki trymowe. Dzięki 

nim możliwe jest wodowanie i podejmowanie 

łodzi inspekcyjnych przy stanie morza do 5. Patrolowce 

mają duży, otwarty pokład na rufie, na 

którym można ustawić do siedmiu kontenerów 

TEU z różnym wyposażeniem lub innego rodzaju 

ładunek. Do ich obsługi na śródokręciu zainstalowano 

żuraw o udźwigu 25 ton. Konstrukcja 

pokładu tak została wzmocniona, aby zamiast 

kontenerów można było tam przewozić różnego 

rodzaju pojazdy, w tym barki desantowe 

LCVP. Stosunkowo nieliczna załoga stała, składająca 

się z 28–30 osób, pozwoliła na zaprojektowanie 

pomieszczeń socjalno-bytowych o wysokim 

standardzie, ułatwiających załodze długotrwałe 

przebywanie w morzu. Uzbrojenie stałe składa 

się z obsługiwanej ręcznie 20 mm armaty automatycznej 

Oerlikon L/85 KAA i dwóch karabinów 

maszynowych. 

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne Ruston 

12Rk270 Mk II o łącznej mocy 4125 kW/5610 KM, 

które obracają dwa wały napędowe ze śrubami 

nastawnymi. W celu zwiększenia manewrowości 

w dziobowej części kadłuba zainstalowano ster 


www.zbiam.pl

WiT 1-2017 promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?