You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
irisi soruyorsa onun sorunu epistemolojik değil semantiktif.<br />
Ona bir taş alıp göstererek "buna Türkçe'de ta~ denir"<br />
diyerek öğretmek gerekir.<br />
c) Tümevarım<br />
Öte yandan bir olgu ya da deneyiıne karşılık gelen<br />
bir iddiarun doğrulanmasıyla, deneyimle ilgili genellernelerin<br />
dogrulanması arasında da ayırım yapmak gerekir.<br />
"Ahmet'in atı beyazdır" önemıesini doğrularnak içi i! Ahmet'in<br />
atı bulunur ve rengi kontrol edilir, beyazsa önel'me<br />
doğrulanmış, değilse yanlışlanmış olur. Fakar "Bütün atlar<br />
dört ayaklıdır" önermesini doğrulamak için milyonlarca a<br />
tın dört ayaklı olduğunun görülmesi yeterli değildir. Dolayısıyla<br />
bu önefme sadece gözlemler yoluyla doğru lanamaz.<br />
Burada başka bir ilke devreye girer: Tümennm.<br />
Tüme,rarım, tek tek tikel gözlemlerden hareketle tümel<br />
sonuçlara varma yöntemidir. Tikel önermelerin çokluğu<br />
yapılacak genellerneye belirli hir güç kazandırsa da bunun<br />
mantıksalolarak kesin bir sonuç sağlayıp sağlayaı:nayacağı<br />
tartışrnalıdlf. Nitekim bu konuyu daha sonra göreceğimiz<br />
gibi Poppet" da tartışacaktır. Tikelden tümele varmanın<br />
yanısıra, pratik olarak tümevarım, en fazla deneysel des tege<br />
sahip kuramı belirlemek için kuııanılmaktadır.<br />
Bazı önemıekrin de doğruiuğu deneysei doğru lamaya<br />
konu edilmez. 2+2=4 eşitliği somut olgularla doğru lansa<br />
da, aslında bu eşitliğin doğruluğu olgularla karşılaştırılmakb<br />
sağlanmamaktadır. İki tane elmanın yanına yeni iki<br />
tanesini koyduğumuzda toplam elma sayısının dört etmesi<br />
2+2=4 ettigini doğrulamaz, tam tersi gözlemlediğimiz durum<br />
bu matematiksel eşitliğin bir ifadesidir. Bu durumda<br />
matematiksel önermelerin doğruluğunu deneyden bağımsız<br />
olarak kabul etmek gerekir. Bu önemıeleri K .• mt, önsel<br />
sentetik olarak nitelemişti. Analitik-sentetik önerme tartışmasında<br />
Whitehead ve Russel'ın matematiği mantığa in-<br />
25
Change language