E_LAI_12_2018_promo

monografie
Boulton Paul Defiant
Tomasz Szlagor
Samoloty myśliwskie Defiant Mk I z 264. Sqn RAF w Kirton-in-Lindsey.
Chociaż wieżyczkowy samolot myśliwski Boulton Paul Defiant okazał się „ślepą uliczką” w ewolucji myśliwców,
przez co zyskał miano samolotu nieudanego i niepotrzebnego, odegrał ważną rolę w obronie
Wysp Brytyjskich.
Koncepcja myśliwca wieżyczkowego była pokłosiem
I wojny światowej. Brytyjczycy, doświadczywszy
pierwszych nalotów, szukali
skutecznego sposobu ich odpierania. Ówczesne
myśliwce dysponowały tylko niewielką przewagą
prędkości nad bombowcami, przez co, atakując je od
tyłu, były zbyt długo wystawione na ogień obronny.
Stąd wziął się pomysł uzbrojenia myśliwca tak, by
mógł atakować bez narażania się na ostrzał.
Ta koncepcja nie była całkiem pozbawiona sensu.
Bombowce miały wiele martwych pól ostrzału,
szczególnie z boków i od dołu. Niemcy w późniejszym
okresie z dużym powodzeniem stosowali
w myśliwcach nocnych zamontowane na stałe
działka strzelające ukośnie do góry (tzw. Schräge
Musik). Samolot z obrotową wieżyczką na grzbiecie
teoretycznie mógł to samo, tylko lepiej. Utrzymując
kurs równoległy do przeciwnika i rażąc go pod
dowolnym, optymalnym kątem, w założeniu miał być
czymś w rodzaju latającej baterii przeciwlotniczej.
„Quasimodo” Fighter Command
Pierwszym myśliwcem w służbie RAF, który wyposażono
w grzbietową wieżyczkę z napędem silnikowym,
był dwupłatowiec Hawker Demon. W połowie
1935 r. Ministerstwo Lotnictwa, mimo że już zakontraktowało
budowę szybkich i silnie uzbrojonych
myśliwców Hurricane i Spitfire, ogłosiło przetarg,
który miał wyłonić następcę Demona. Zgodnie ze
specyfikacją F.9/35, ów myśliwiec miał być całkowicie
pozbawiony uzbrojenia do strzelania na wprost
– przewidziano jedynie cztery karabiny maszynowe
w grzbietowej wieżyczce.
Przetarg wyłonił dwóch faworytów. Pierwszym,
z racji doświadczenia w projektowaniu myśliwców,
był Hawker. Boulton Paul myśliwce produkował od
1915 r., ale tylko cudze (m.in. Sopwith Camel i Hawker
Demon). Do tego przetargu wystartował jednak
z „asem w rękawie” – licencją na produkcję elektro
-hydraulicznej wieżyczki strzeleckiej francuskiego
koncernu SAMM, znacznie nowocześniejszej od
ówczesnych konstrukcji brytyjskich. Samolot Boulton
Paula, przyszły Defiant, otrzymał oznaczenie
P.82. Hawker swój projekt nazwał Hotspur. Oba, na
podobieństwo Demona, były konstrukcjami jednosilnikowymi.
Niedługo później Ministerstwo Lotnictwa zainteresowało
się francuskim działkiem Hispano-Suiza
kal. 20 mm i zapragnęło uzbrojonych weń myśliwców
– także tych wieżyczkowych. Z tego względu
rozważało rezygnację ze wszystkich samolotów już
projektowanych zgodnie z wcześniejszą specyfikacją
F.9/35. W siedzibie koncernu Boulton Paul zapanował
popłoch. Realizację projektu P.82 przyspieszono,
a przedstawicieli RAF oszukiwano co do tempa prac,
pokazując im samolot, w którym część wyposażenia
montowano tylko na czas ich wizyt w fabryce.
W połowie 1937 r. Ministerstwo Lotnictwa ogłosiło
kolejny przetarg na myśliwiec wieżyczkowy.
Zgodnie ze specyfikacją F.11/37, teraz chciało samolot
dwusilnikowy, uzbrojony w cztery działka kal. 20
mm – wszystkie cztery zamontowane w grzbietowej
wieżyczce! Boulton Paul, którego projekt P.92 był
najmniej abstrakcyjny (np. Armstrong-Whitworth
zaproponował samolot napędzany dwoma wielkimi
śmigłami pchającymi), tym razem wygrał przetarg.
Projektu już nie zdążył zrealizować – w maju 1940 r.,
w obliczu niemieckich postępów na Zachodzie, kontrakt
anulowano, po niewczasie racjonalizując produkcję
samolotów dla RAF.
Pierwszy z dwóch prototypów Defianta (K8310), jeszcze bez wieżyczki,
z płozą zamiast kółka ogonowego.
Te ministerialne fanaberie spowolniły prace nad
Defiantem. Prototyp, jeszcze bez wieżyczki (którą
zastąpiono balastem), wykonał pierwszy lot w sierpniu
1937 r. Hotspur, największy konkurent Defianta,
miał jeszcze większe opóźnienie i ostatecznie ten
projekt zarzucono. Tym sposobem Boulton Paul
został jedynym dostawcą myśliwców wieżyczkowych
dla RAF i kiedy zadeklarował, że do wiosny
1940 r. może wyprodukować aż 450 Defiantów, na
taką liczbę otrzymał zamówienie. Niedługo później
zwiększono je o kolejne 200.
Pierwszy egzemplarz seryjny został oblatany
w lipcu 1939 r. Próbne walki z Hurricane’ami wykazały,
że z powodu znacznie większego jednostkowego
obciążenia mocy, podobnie jak obciążenia jednostkowego
powierzchni skrzydeł, w takim starciu
Defiant nie ma szans. Nic dziwnego – chociaż był
wielkości Hurricane’a i napędzał go taki sam silnik
(Rolls-Royce Merlin III), z „garbem” wieżyczki ważył
o ponad 850 kg więcej. Początkowo jednak wydawało
się, że to bez znaczenia. Stworzono go przecież
do zwalczania bombowców, a nie pojedynków
z myśliwcami. Kiedy jednak do nich doszło, to
właśnie ta „nieruchawość” – a nie, wbrew obiegowej
opinii, brak strzelających na wprost karabinów
maszynowych – okazała się przyczyną ciężkich strat
Defiantów. Dla szybkiego i silnie uzbrojonego prze-
88
Lotnictwo Aviation International GRUDZIEŃ 2018