Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
61<br />
Teologiczna summa<br />
średniowiecza<br />
R<br />
Filozofia dojrzałego średniowiecza pozostaje w kręgu<br />
problematyki religijnej. Pod wpływem lektury pism<br />
Arystotelesa, przyswojonego łacińskiemu średniowieczu za<br />
pośrednictwem arabskiego myśliciela – Awicenny, filozofia<br />
podejmuje tematykę logiczną i ontologiczną, znaną od starożytności.<br />
Pytania o to, czym jest prawda oraz co prawdziwie<br />
istnieje, rozszerzają horyzont filozofii poza zagadnienia<br />
czysto teologiczne – dotyczące Boga i jego poznania. Najwybitniejszym<br />
filozofem dojrzałego średniowiecza jest<br />
święty Tomasz z Akwinu, który dokonuje podsumowania<br />
filozofii chrześcijańskiej i jej syntezy z myślą Arystotelesa.<br />
KONTEKST FILOZOFICZNY<br />
Najważniejszy nurt filozofii dojrzałego średniowiecza stanowiła<br />
scholastyka (patrz: Kontekst kulturowy w lekcji 59.),<br />
której funkcją było komentowanie autorytetów: Pisma<br />
Świętego i Arystotelesa. Kładła ona nacisk na precyzyjne,<br />
drobiazgowe wywody myślowe, dzięki czemu wykształciła<br />
wiele funkcjonujących do dziś pojęć z zakresu logiki.<br />
Jednym z przedstawicieli scholastyki był święty Anzelm,<br />
autor ontologicznego (patrz: pojęcia kluczowe w lekcji 19.)<br />
dowodu na istnienie Boga, w którym wywodził, że Bóg<br />
istnieje, ponieważ z definicji Boga – jako bytu absolutnego<br />
– wynika jego istnienie.<br />
Najżywszym sporem filozoficznym średniowiecza był<br />
spór o uniwersalia, czyli pojęcia ogólne. Pytano na przykład,<br />
co oznacza pojęcie „człowiek”. Do czego się odnosi?<br />
Czym jest byt, który odpowiada temu pojęciu? Dyskusja<br />
dotyczyła zatem tego, w jaki sposób istnieją pojęcia, które<br />
oznaczają jakąś klasę przedmiotów. W sporze o uniwersalia<br />
zwyciężyli nominaliści, tzn. przedstawiciele<br />
poglądu, wedle którego pojęcia ogólne nie istnieją w rzeczywistości<br />
(nie są substancjami), choć wiedza polega na<br />
ich tworzeniu i poznawaniu. Realiści twierdzili zaś, że<br />
pojęcia ogólne istnieją w substancjach, czyli realnie. Jednym<br />
z nominalistów był William Ockham (czytaj: łiliam<br />
okam), autor słynnego poglądu okre ślanego jako „brzytwa<br />
Ockhama” – wedle którego w wyjaśnianiu rzeczy nie<br />
należy „mnożyć bytów nad potrzebę”.<br />
Carlo Crivelli (czytaj: karlo kriwelli),<br />
Święty Tomasz z Akwinu, 1476,<br />
National Gallery, Londyn<br />
Obraz przedstawia filozofa w otoczeniu symboli mających<br />
wskazywać najważniejsze cechy jego spuścizny – budynek<br />
kościoła symbolizuje wspólnotę wiernych, hostia jest symbolem<br />
świętości i sakramentów, a księga to atrybut mędrca.<br />
? Ludzie dojrzałego średniowiecza utożsamiali mądrość<br />
ze znajomością Pisma Świętego i starożytnych filozofów,<br />
zwłaszcza Arystotelesa. Czy Tomasz z Akwinu – autor Summy<br />
filozoficznej i Summy teologicznej – jest, Twoim zdaniem, twórcą<br />
filozofii czy tylko jej znawcą? Odpowiedź uzasadnij.<br />
298
Change language