oblicza_epok

3. INTERPRETACJA OBRAZU PIETERA BRUEGLA
• Motyw wieży Babel należy do najczęściej wykorzystywanych w sztuce i literaturze. Wywodzi
się ze Starego Testamentu, z Księgi Rodzaju. Biblijna wieża miała dosięgnąć nieba
i w ten sposób przywrócić zerwaną przez grzech pierworodny łączność między niebem
a ziemią. Była to próba podjęta przez zdesperowanych ludzi, ale wbrew woli Boga, dlatego
dzieło nie zostało ukończone. Bóg pomieszał budowniczym języki i w ten sposób uniemożliwił
im współpracę. Wieża stała się symbolem ludzkiej pychy, ale też braku możliwości
porozumienia.
▪▪Obraz Pietera Bruegela powstał w XVI wieku. Malarz ukazał szczególny moment opowieści
biblijnej: nieomal skończoną budowlę – powstającą dzięki trudowi bardzo wielu ludzi –
właśnie w tej chwili, gdy przestają się oni rozumieć i pojawia się chaos.
▪▪Wieża jest ogromna, jej wielkość została podkreślona przez ledwie widoczne w tle
miasto. Kontrast wyolbrzymia wieżę, nadaje jej monstrualny charakter. Wieża ma siedem
pięter, które przypominają schody do nieba, ale trudno określić styl architektoniczny tej
budowli (ani gotycki, ani renesansowy). Wieża jest odrealniona, przypomina budowlę
fantastyczną, niezwykłą. Zapewne liczba siedem ma tu sens symboliczny i może być
znakiem zarówno doskonałości dzieła, jak i połączenia tego, co ludzkie z tym, co boskie
(4+3; patrz: symbolika liczb, s. 39).
▪▪Malarz ukazał bardzo wielu ciężko pracujących ludzi, którzy przypominają maleńkie
figurki. Dumny król przygląda się ich zmaganiom, gdy w górnych częściach budowli, po
prawej stronie, już widać chaos, bezład i zamęt. Ta część wieży wydaje się bliska zawaleniu,
sprawia, że cała budowla robi wrażenie niestabilnej i przeraża groźbą katastrofy.
▪▪Obraz stanowi specyficzną ilustrację do tekstu biblijnego. Pokazuje gigantyczny pomnik
ludzkiej pychy.
WWPamiętaj, że już dziś
możesz zacząć trenować!
▪▪Ćwicz pisanie konspektów
– wybierz zadanie i wynotuj
pomysły na to, co można
powiedzieć na dany temat
w ciągu 10 minut.
▪▪Przemyśl wstępy i podsumowania
do zadań wymagających
sformułowania wypowiedzi
informacyjnych
i argumentacyjnych.
4. INTERPRETACJA WYBRANEGO UTWORU LITERACKIEGO
▪▪Do biblijnego motywu wieży Babel nawiązała Wisława Szymborska w wierszu
Na wieży Babel (s. 86). Poetka wykorzystała biblijny motyw do ukazania skomplikowanych
relacji międzyludzkich.
▪▪Tekst ma formę dialogu. Postaci – kobieta i mężczyzna wypowiadają swoje kwestie na
przemian, co podkreśla zróżnicowana czcionka. Rozmowa jest prowadzona rano, zaraz
po przebudzeniu i rozpoczyna się od typowego pytania Która godzina?.
▪▪Bohaterowie znają się od dawna, kiedyś łączyła ich miłość. Nie potrafią jednak ze sobą
rozmawiać. Dialog, który prowadzą, jest rozmową jedynie z pozoru. Każde z nich mówi o czym
innym, nie słuchają się nawzajem, nie są też zainteresowani odpowiedziami na pytania,
które stawiają. Wspominają losy związku, który niegdyś ich łączył. On sugeruje, że ona kocha
nadal kogoś innego, ona przypomina historię jego zdrady. Niczego jednak nie potrafią sobie
wyjaśnić, mówią o odejściu.
▪▪Tekst pokazuje, że prawdziwa rozmowa polega nie tylko na mówieniu, lecz także na
słuchaniu, na umiejętności zainteresowania się drugim człowiekiem, zrozumienia go,
wczucia się w jego perspektywę, wysłuchania tego, co ma on do powiedzenia. Bohaterowie
utworu tego nie umieją.
▪▪Wiersz odwołuje się do motywu wieży Babel, by pokazać, że współcześnie biblijna wieża
oznacza niemożność porozumienia się z drugim człowiekiem w najbardziej intymnych
relacjach. Ponieważ umiejętność wczucia się w drugiego człowieka jest podstawą komunikacji,
jej brak prowadzi do śmierci uczuć i rozpadu związków.
85