367693epo (2)

muroj estas stukitaj, ĉio ĉi malservas al la
konservado de la verkoj.
En la nova projekto, kiun mi lanĉas en
Parizo en aprilo 2019, ni uzas rezistajn
materialojn (elmaran vernison) kaj oni
atentas pri la restaŭrado en la buĝeto de
la urbo. Ĝuste en tiu ĉi spirito mi volus
eternigi la projekton de Djerbahood, kiu
ĉi-jare eniras sian duan fazon. Mia celo
estas fari el Ĝerbao grandan laborejon de
la strata arto, kiel Ibizo, en Hispanio, estas
la insulo de la muzika kreado kaj de la
“elektro”.
Kiel oni povas difini la strata arto ?
La strata arto estas alproprigo de la
urba spaco per la artifiko de artista aliro,
kia ajn estas ĝia naturo. Ĝi enhavas tiom
same multajn stilojn kaj universojn kiom
da artistoj… Ĝi gamas de la grafitioj
al la gesta aŭ kromata figurado, de la
sona kaj luma arta instalado ĝis la fizika
prezentado… La artistoj ludas kun la urba
infrastrukturo, kun arkitekturo, kun lumo
kaj ombroj. La grafitioj povas havi altecon
de sepdek centmetroj aŭ same multaj
metroj! Malmulte gravas la uzata medio, la
esenco estas plivalorigi la straton.
Tiu speco de artista esprimo ekzistis
ĉiam, mi dirus, de post la Groto de Lascaux,
kiu datiĝas de la Paleolitiko. Sed hodiaŭ ĝi
plene ekfloras, precipe en Latin-Ameriko,
en Usono, en Eŭropo kaj en la araba
mondo. El Seed, Shoof aŭ KOOM, por
citi nur tiujn artistojn de tunizia origino,
ekhavas de nun internacian renomon
kaj elspiras la esceptan vivoforton de tiu
ĉi arta formo, kiu volas konstrui pontojn
inter homoj, inter popoloj.
El Seed, ekzemple, kiu transformis la
vizaĝon de Kairouan, tunizia loko de la
monda heredaĵo, pentras siajn calligraffitis
en la tuta mondo: Sud-Afriko, Kanado,
Korea Respubliko, Dubajo, Egiptio, Usono,
Francio… Hosni Hertelli, kies pseŭ donimo
Shoof signifas «rigardu» en la araba, ankaŭ
li revivigis la tradician kali grafion en sia
maniero: per pentrado, sur la malnovaj
tuniziaj muroj, sed ankaŭ per muziko kaj
lumo. Lia spektaklo White Spirit allogis
milojn da spektantoj en Aŭstralio kaj en
Francio. Muzikisto kaj kaligrafo, Mohamed
Koumenji (KOOM) kombinas tiujn du
artojn en siaj plastikaj kaj lumaj verkoj
ĉerpante inspiron de la sufia tradicio kaj
integrante en ĝi modernajn teknologiojn.
Li speciale liveras pruvon de granda
talento en sia multadisciplina kreitaĵo
titolita On the roads of Arabia [Sur la vojoj
de Arabio], kunorganizita de la galerio
Itinerrance en novembro 2018 en la
Louvre de Abu Dhabi.
Porti la arton al homoj prefere ol
enfermi ĝin en lokoj, kiuj estas rezervitaj
por ĝi: ĉu en tio estas la senco de la strata
arto?
La strata arto ne naskiĝis el la intenco
porti la arton al homoj, sed en la realo -
estas tio, kion ĝi faras. Ĉar ĝi praktikiĝas en
la publika spaco, ĝi sin proponas senpage
al homoj, ĉe stratangulo… Estas eble la
plej demokrata arta movado, sed ankaŭ la
plej konvena al sia tempo: transmetita sur
la teksaĵon per fotoj kaj videoj realigitaj de
la artistoj mem, ĝia konateco estas bazita
sur la rekono de la plej granda nombro
tra sociaj retoj. Unufoje rekonita, la artisto
povas elekti ekspozicii en galerioj, kiuj ligas
la verkojn de la strato al tiuj proponataj en
lokoj dediĉitaj specife al arto.
Do establiĝis tuta sistemo paralela
al la nuntempa arto. Mi menciis al vi la
projekton lanĉatan en Parizo en aprilo
2019. Temas pri la bulvardo Vincent
Auriol, kie ni estas kreantaj veran novtipan
muzeon. En ĝi ĉio estas pripensita,
la lumigado per spotoj nutrataj de
sunenergio, la sonsistemo, la longdaŭro
de la verkoj… La strata arto ne postkuras
la muzeojn por eksponi sin, ĝi amuziĝas
kun la urbo, ĝi kreas sin mem rigardate
de la publiko, ĝi interŝanĝas kun la urba
loĝantaro, ĝi estas alirebla senpage…
Kaj ĉiu povas fariĝi street-artisto! Sed,
kun la foresto de galeriistoj aŭ de muzeaj
kuratoroj, ĉu tiu arto ne riskas ŝanĝi lokojn
apartenantajn al la kultura heredaĵo?
Kupoloj estis pentritaj antaŭ nelonge en
Kairouan.
Oni povas efektive sin demandi pri la
estetika valoro de iuj verkoj, kiuj aperas
en la publika spaco. Sed oni povas ankaŭ
al si diri, ke anstataŭ blankaj kupoloj, iuj el
niaj maŭzoleoj havas nun kupolojn altajn
kaj kolorajn! Eĉ se estas farite pli aŭ malpli
bone, mi pensas, ke oni, en kelkaj jaroj,
fine havos interesajn rezultojn: la strata
arto estas arto, kiu renovigas sin daŭre.
Oni ne devas timi arton. Okazas, ke oni
volas rigardi iujn kreitaĵojn kiel arton, dum
tiuj ne meritas tiun nomon, ĉar ili servas
abomenajn ideologiojn. Sed tio estas
ekstreme maloftaj esceptoj. Arto neniam
estis minaco kontraŭ iu ajn, ja kontraŭe.
Ĝi estas la plej bona armilo kontraŭ
obskurantismo, mi estas konvinkita pri tio.
Instruisto de plastikaj artoj, la francotuniziano
Mehdi Ben Cheikh fondis la
galerion Itinerrances (http://itinerrance.
fr/) en Parizo antaŭ ĉirkaŭ dek kvin jaroj.
Li establis projektojn de strata arto
asociante artistojn de la tuta mondo.
Li publikigis du verkojn, fontantajn el
la du grandaj projektoj de strata arto
respektive en Parizo kaj en Erriadh:
L’événement strata arto Tour Paris 13 [La
okazaĵa Turo de Parizo 13] (2013) kaj
Djerbahood, Le musée de strata arto
à ciel ouvert [Djerbahood, la subĉiela
muzeo de strata arto] (2014).
Elfrancigis Kees Neeft (Nederlando)
Unesko-Kuriero • aprilo-junio 2019 | 23