367693epo (2)

Varsovio, la ribelema urbo
Joanna Lasserre
Kontraste al la kreskado de
konservativismo, la progresema
civila socio en Varsovio montras
sian potencon protesti kaj defendi
demokratiajn valorojn.
La “ribelema” ĉefurbo, tiel ofte
oku pita, misuzita, detruita, kiu
mal klinis sian dorson en multaj
epi zodoj de sia historio, denove
re konstruiĝas, en konstanta
serĉo de plenumado.
© Jaap Arriens / NurPhoto
Varsovio ne estas tio, kion oni kutime
emus nomi bela urbo. Sendube ĝi ne tiel
proponas sin en sia grandiozeco al la hasta
vizitanto, kiel Krakovo, la antaŭa pola
ĉefurbo. Urbo kun cent nuancoj de grizo,
ĝi estis sturmita de la junaj generacioj
post la falo de la komunisma reĝimo en
1989. Ili okupis la forlasitajn fabrikojn por
fari el ili lokojn de arta kreado. Ili defendis
la arkitekturon de la komunista periodo
kontraŭ premoj de novaj planantoj de
nemoveblaĵoj. La Palaco de Kulturo kaj
Scienco, ekzemple, donaco de kamarado
Stalin, finkonstruita en 1955, ankoraŭ
hodiaŭ regas la centron de la urbo, sen
insulto al siaj multaj opoziciantoj. Tiom
impresa kiom malŝatata de la varsovianoj,
ĉi tiu grandega konstruaĵo de pli ol okcent
mil kubaj metroj eskapis malkonstruon
kaj fariĝis vera kultura multutilejo,
tegmentanta muzeojn, kongresajn
salonojn, metiejojn, teatrojn kaj artajn
kinejojn.
Dum la lastaj tridek jaroj miriado da
novaj renkontiĝaj lokoj - galerioj, klubejoj,
trinkejoj - floris ĉi tie kaj tie en la postkomunisma
Varsovio, kiu daŭre allogas
studentojn, agentojn de internaciaj
kompanioj, artistojn kaj potenculojn de la
tuta mondo.
Marŝo tra la Malnova urbo Varsovio
en novembro 2018 por festi la100-an
datrevenon de la virina balotrajto.
Vi devas marŝi en ĝiaj stratoj por lasi
vin invadi per la energio, kiu animas ĝin,
kaj lasi vin tiri en ĝiajn multajn nekutimajn
angulojn, por renkonti, hazarde, grupon,
kiu iras ĉi tien, alian, kiu staras tie, kiam
ĝi ne estas homa tajdo, flirtiganta
standardojn kaj signojn, protestante.
Silentaj marŝoj kaj bruaj manifestacioj
fariĝis ofta sceno en Varsovio. Blankaj
floroj, nigraj vestaĵoj, kandeloj, petardoj ...
ĉio ĉi miksiĝas sub la amasiĝo de blankaj
kaj ruĝaj flagoj. Sed dum iuj ankaŭ flirtigas
la bluan stelon de Eŭropo, aliaj skuas la
nigron aŭ la verdon de naciismaj patriotoj,
nostalgiaj al la “Granda Pollando de maro
al maro”. Dum kelkaj vokas: “Ne lasu
demokration morti silente!”, aliaj postulas
“puran Pollandon”, “blankan Pollandon”.
Jen la nacia paradokso, kiu en la lastaj
jaroj prenis la turnopunkton de vera
rompo inter du Pollandoj, kiuj defias
aŭ ignoras unu la alian. Kaj ĉi tiu rompo
ekestas sur la publika placo, laŭvorte kaj
ankaŭ metafore.
Urbo ribela
Plej ofte la konfrontiĝo kristaliĝas
antaŭ la prezidenta palaco. Ĝis aprilo 2018
okazis tie la alveno de la religia procesio,
kiu foriris ĉiun dekan tagon de la monato
de la malnova urbo, por memorfesti -
meso, preĝoj, kantoj kaj paroladoj kaj
nigraj vestoj kiel subteno - la katastrofon
de Smolensko la 10-an de aprilo 2010.
Tiun tagon, naŭdek ses eminentaj
personoj, inkluzive de la prezidanto Lech
Kaczyński, mortis en aviadila akcidento.
La oficiala memorado de tiuj viktimoj
estis rapide konstruita en monatan nacian
ceremonion, levitan al la nacia nivelo, tial
ripetiĝonte naŭdek ses fojojn, okupante la
historian centron de Varsovio kaj altirante
amasojn da grupoj de civitanoj, kiuj
regule venis protesti kontraŭ tio, kion ili
konsideris aŭtoritata kaj religia alproprigo
de publika spaco.
La civitana opozicio kontraŭ la naciisma
movado mobiliziĝis de 2015, ĉirkaŭ la
Komitato por Defendo de Demokratio
[pole: Komitet Obrony Demokracji] (KOD).
Kun referenco al la 13-a de decembro
1981, la dato de la malbonaŭgura
memoro, kiam la Pollanda Generalo
Jaruzelski deklaris militan staton, dekoj da
miloj marŝas tra Varsovio ĉiujare. En 2016
okazis la plej grandaj strataj protestoj ekde
la unuaj liberaj elektoj en 1989. La civitanoj
Unesko-Kuriero • aprilo-junio 2019 | 7