367693epo (2)

talento estas grava, sed la plej grava estas
la kuraĝo». Ĉu oni devas aŭdaci por krei?
La kuraĝo estas ĉio, kion oni ne vidas en
la literatura verko… Romano aŭ kolekto de
poemoj, tio estas la finita produkto. Oni ne
vidas en ĝi ĉiujn turmentojn de la verkisto,
liajn timegojn, liajn cirkonstancojn de
ekzistado, liajn malsukcesojn… Se vi ne
havas kuraĝon, se vi ne havas la obstinon,
se vi ne havas la obsedon, la talento indas
nenion!
Verki romanon, tio estas poluri ĉiun
frazon kaj reveni al ĝi tiom da fojoj, kiom
necesas por ke ĝi vere esprimu tion
sentitan. La kuraĝo, pri kiu parolas Dany
Laferrière, estas sinonimo de obsedo kaj
de forto. La verkisto estas obsedita de
la estetika projekto, kiun li portas, kaj li
uzas ĉiun sian forton por defendi ĝin en la
centro de sia imaga universo.
Kiam oni verkas, ĉu oni montriĝu nuda?
Jes! Estas ankaŭ la politika kuraĝo, la
aŭdaco malkaŝi sian personecon. Verki ne
estas saniga promenado, estas vere kruta
vojo kun truoj, koto, pluva akvo, ŝtonoj.
Tiuj, kiuj ne havas kuraĝon, portas botojn.
Verkisto marŝas nudpiede kaj alvenas al
la fino de la vojo, eĉ se li estas kovrita per
vundoj. Li finis la projekton, kiu estis en li,
la forton de la mondo, kiun li volis naski, li
faris tion!
Eble estas tie, kie verkado komenciĝis,
eĉ se mi ne estas kapabla dati la momenton,
kiam mi konsciiĝis. ke estas tio, kion mi
devis fari. Mi daŭrigis la verkadon, dirante
al mi mem, ke mi laboros kaj ke paralele,
de tempo al tempo, mi verkos...Farante
tiel ege regule, mi ade faris min mem pli
muskola por aktiveco, kiu estis fariĝonta la
ĉefa kaj obsedanta.
Antaŭ ol aperigi vian unuan romanon,
Bleu blanc rouge, [Blua, blanka, ruĝa]
en 1998, vi publikigis kvar kolektojn
de poemoj... Kiel romano kaj poezio
interligiĝas?
La poezio harmonias kun la romantika
animo de la adoleskantoj, ĝi estas la
sidejo de la unuaj amoj, la momento,
kiam oni rakontas siajn elreviĝojn, kiam
oni enamiĝas al Lamartine, Hugo, Vigny
aŭ iu alia romantika poeto. Kaj post tio,
poezio estis fako aprezata en mia lando,
La nova Muzeo de nigrulaj civilizoj en
Dakaro, Senegalo, retrovas la kulturajn
kontribuojn de Afriko ĉirkaŭ la mondo. La
bildo montras statuon de la kulturo Bamuno
el Kamerunio, maldekstre, kaj la pentraĵon
Redresseurs [Rektiguloj] de 2018, de la kuba
arta kolektivo, The Merger [Unuiĝo].
kun grandaj naciaj verkistoj kiel Tchicaya U
Tam’si. Oni vere malkovris la romanon nur
kun la apero, en 1979, de La Vie et demie
[La vivo kaj duono] de Sony Labou Tansi,
kiun mi rigardas la plej granda verkisto de
Kongo. Tie, oni sciis, ke oni povas ankaŭ
rakonti ion, kio ne nepre enskribiĝas en la
personan doloron. En la romano, la stato
de la animo ne plu estas la propraĵo de
la romanverkisto: estas la propraĵo de la
romanpersono.
Via amiko, la haitia verkisto Dany
Laferrière diras, ke rilate kreadon «la
Naskita en 1966, en Pointe-Noire, la
ekonomia ĉefurbo de Kongo, Alain
Mabanckou fariĝis lumtura figuro de la
literatura franclingva mondo. Profesoro
pri literaturo en la Universitato de
Kalifornio de Los Anĝeleso (UCLA),
li tenis la katedron de artista kreado
en la Collège de France [Kolegio de
Francio] en 2015 kaj 2016. Li ricevis
multajn premiojn tra la mondo, kaj lia
verkaro estas tradukita en tridekon da
lingvoj. En 2018, li publikigis sian dekduan
romanon en Francio, Les Cigognes
sont immortelles (La Cikonioj estas
senmortaj).
Elfrancigis Kees Neeft (Nederlando)
Unesko-Kuriero • aprilo-junio 2019 | 53