367693epo (2)

Urboreto
La historia ĝardeno de Dolat Abad
en Yazd, Irano, kun siaj fontanoj kaj
ornamaj naĝejoj.
Urboj kaj viva heredaĵo
Ĉiun printempon, la urbo Recife, fororiente de Brazilo, surmetas siajn karnavalajn
vestaĵojn. Estas tempo por muziko, dancado, optimismo kaj eŭforio. En la centro de la
festado estas la Frevo. En ĉi tiu furioza karnavala dancmuziko, ni agnoskas la regulan
kadencon de milita marŝa muziko, la markatajn taktojn de la brazila tango, la harmonajn
ŝablonojn de la kariba kvadrilo, la viglan ritmon de polko kaj la plurritmojn de ĵazo -
miksaĵo de muzikaj ĝenroj de diversaj originoj, sed ĉiuj tipe urbaj.
Oni bezonas atletajn kapablojn por danci laŭ la sonoj de la Frevo! La Passo, la
akompananta danco, havas pli ol cent strikte strukturitajn paŝojn - ĝiaj altaj saltoj kaj aliaj
akrobataĵoj donas al ĝi aspekton de eksterordinara ĝojo kaj libereco.
La Karnavalo daŭras nur semajnon, sed ĝia spirito restadas en la urbo dum la tuta jaro.
La loĝantoj de Recife, tra ĉiuj sociaj klasoj kaj generacioj, kunvenas dum sia libera tempo
por prepari la sekvan feston. Ĉiuj kontribuas per siaj kapabloj, talentoj kaj scioj. Novaj
muzikaĵoj estas komponataj, novaj dancaj heroaĵoj estas inventataj, novaj kostumoj kaj
alivestoj estas farataj - ĉiuj konkurencas en fantazio.
Se la loĝantoj de Recife havas ion komunan, tio estas la Frevo - ĝi nutras ilian senton
de aparteno al la sama kulturo, kaj fortigas komunumajn valorojn kaj socian koherecon.
Ĝuste ĉi tiuj valoroj kondukis al la enskribo de la Frevo en la Liston de Nemovebla Kultura
Heredaĵo de Unesko en 2012.
Nemateria kultura heredaĵo estas ponto inter tradiciaj kaj nuntempaj kulturaj valoroj.
Ĝi estas la viva esprimo de buŝaj tradicioj, metiaj kapabloj, artaj, sociaj aŭ ritaj kutimoj,
scioj kaj scipovoj transdonitaj al ni de antaŭaj generacioj.
En urbaj areoj, ĉi tiu viva heredaĵo estas krea forto, kiu ligas kaj fortigas komunumojn.
Elangligis Andrej Peĉënkin (Ruslando)
Longdaŭra teknik-scio
] یّنقم]‏ Ankaŭ la merkato de la mokannioj
spertaj geo-hidrologoj, kiuj fosas la putojn
kaj bontenas la kanatojn, evoluis. En la
pasinteco, oni bezonis havi ampleksan
gamon da kapabloj - trovi subteran akvon,
decidi pri la plej bonaj lokoj por fosi la
putojn, mastrumi la teknikojn de elfosado,
purigi kaj ripari putojn kaj tunelojn, kaj
havi la saĝon por administri la akvon -
kiujn transdonis la patroj al la filoj.
Por certigi ke la metio de la antaŭuloj
prosperu, la Internacia Centro pri Kanatoj
kaj Historia Hidraŭlika Strukturo [the
International Centre on Qanats and
Historic Hydraulic Structure] (ICQHS),
kiu havan filian rilaton al Unesko, kaj la
‏,[تفت]‏ Fakultato de Kanato en la urbo Taft
disponigas la klerigadon en la kampo.
La Taft-kolegio, kiu estas lokita ĉirkaŭ
dudek kilometrojn sude de Jazdo, ofertas
dujaran lernadon ekde 2005. Studentojn
trejnas pri teorio kaj praktiko tradiciaj
majstroj, en la Jazda dezerto. La profesio
ricevis ankaŭ aldonan rekonon, kaj nun
majstro-mokannioj povas esti licencitaj
de la Ministerio de Justeco por solvi kanatdisputojn.
Kompreneble, akva administrado
en lando kun multaj dezertaj regionoj
kiel Irano estas ekstreme kompleksa.
En la lastaj jardekoj estis ellaboritaj
novaj teknologioj pri ekspluatado kaj
interdividado de akvoresursoj por
kontentigi la bezonojn de la kreskanta
nombro de la loĝantaro kaj la ekonomiaj
farendaĵoj. Ĉi tiu moderna infrastrukturo
foje konkurencas kun tradiciaj sistemoj,
kondukante al akvomanko en ekstremaj
okazoj.
Tamen, la kanatoj kaj la rezulta scipovo
restas kiel apogilo de Jazda urboplanado
kaj integra parto de ĝiaj estontaj projektoj.
Jen kial institucia administrado kaj
memprotektaj mekanismoj estis adoptitaj
por kompletigi la kutiman sistemon.
Tri registaraj agentejoj prizorgas kanatadministradon,
dum ICQHS efektivigas
esploradojn kaj kapabligajn aktivadojn.
La kulturaj fonoj de la
loĝantaro
Jazdo estas vivanta pruvo, ke la
nemateria kultura heredaĵo povas provizi
aŭ inspiri geniajn solvojn, adaptitajn al
lokaj kondiĉoj. Bazante siajn strategiojn
sur lokaj praktikoj kaj pleje utiligante siajn
kulturajn rimedojn, urboj plej probable
mobilizas siajn loĝantojn por partopreni
en propraj evoluigaj projektoj. Ĉi tio
postulas, kompreneble, ke la valoro de la
vivanta heredaĵo estu mezurata pere de
taŭgaj protekto-procedoj kaj tra aktiva
partopreno de la posedantoj de tiu
tradicia scio.
Urboj vibras kaj prosperas laŭ la ritmo
de agadoj kaj interŝanĝoj de siaj loĝantoj.
Ĉu ili jam de longa tempo loĝis tie aŭ ĉu
ili ĵus alvenis, la loĝantoj kunportas siajn
proprajn kulturajn fonojn. Iliaj scioj, kredoj,
tradicioj, kutimoj kaj mondaj vidpunktoj
formas iliajn identecojn kaj rilatojn kun la
aliaj homoj - kaj sekve kun iliaj urboj.
Vanessa Achilles (Francio),
sendependa esploristo kaj verkisto.
Elangligis Saed Abbasi (Irano)
Unesko-Kuriero • aprilo-junio 2019 | 33