367693epo (2)

Gran Pajatén,
“nia geografia fortikaĵo”
Roldán Rojas Paredes,
Intervjuo de William Navarrete
Iam ĝi estis regiono ruinigita
per intensa kaŭĉuka kultivado
kaj okupata de drogaj karteloj
kaj geriloj, kiuj turnis ĝin en senleĝan
zonon plenan je kokao,
kaj kie ŝakrado de kokaino estis
kutima vivrimedo. Sed hodiaŭ
miloj da homoj vivtenas sin per
arb araĵa hortikulturo, kultivado
de kakao kaj aliaj kreskaĵoj. En
la sama areo de la Perua Centra
Kordilero, Unesko deklaris Gran
Pajatén Biosfera Rezervejo en
2016. Roldán Rojas Paredes estis
en la koro de la projekto
Per ĉi tiu intervjuo, la Kuriero
partoprenas en la festado de la
Internacia tago de biologia diverseco,
la 22-a de majo.
Fiŝbredado en la vilaĝo Santa Rosa,
Peruo.
© PUR Projet / Christian Lamontagne
Kiel vi prezentas la Biosferan Rezervejon
Gran Pajatén al iu, kiu ne scias pri ĝi?
Ĝi estas eksterordinara loko, karakterizata
de natura kaj kultura divers ecoj, ĉar
ĝi kunigas du malsamajn vivmediojn –
Andojn kaj Amazonion. Disvastigita sur
ĉirkaŭ 2,5 milionoj da hektaroj, la rezervejo
loĝigas 5000 vegetaĵajn speciojn kaj pli ol
900 animalajn speciojn, inter kiuj ĉirkaŭ
30 estas endemiaj. Ĝi ankaŭ enhavas la
Nacian Parkon Río Abiseo, enskribitan en
la Mondan Heredaĵan Liston de Unesko
ekde 1990, kie enestas pluraj arkeologiaj
restaĵoj. Ekde la mez-1980-aj jaroj, 36
antaŭkolumbaj lokoj estis malkovritaj tie,
en altecoj de 2 500 ĝis 4 000 metroj.
Laŭ tiuj, kiuj naskiĝis tie, la rezervejo
estas unika heredaĵo, pri kiu ni
respondecas kaj kiu devigas nin pensi por
longtempa perspektivo.
Mi rigardas tiun rezervejon nia geografia
fortikaĵo, kiu donas al ni idealajn
kon di ĉojn por pli bona vivkvalito, kaj provizas
per grandaj ebloj la estontajn generaciojn.
Persone, mi estis ĉiam alkroĉita al
laboro surgrunde, al niaj praarbaroj, al ĝiaj
grandiozaj verdaĵoj kaj la rekta energio,
kiun oni ricevas de ĝi, kiam oni loĝas ĉi
tie. Mia vivo estis ĉiam profunde ligita al
la kultura riĉeco, legendoj, imago, muziko
kaj gastronomio de ĉi tiu loko. Pro tio mi
foriris por studi en Limo, la ĉefurbo, kaj
volis reveni por min dediĉi al diskonigado
de tiu eksterordinara heredaĵo. Kaj tiel mi
faris.
Kion signifas la nomo de Gran Pajatén
biosfera rezervejo de Unesko por la
170 000 regionaj loĝantoj?
La loka loĝantaro ege suferis pasintece,
turmentate de kaŭĉukaj kaj drogaj
karteloj, kaj eĉ geriloj. Sed komence de
la jaroj 2000-aj, la revivigo de kakaa kultivado
permesis al miloj da homoj eviti
mal riĉeco kaj ekskluzivigon. Iom poste,
ni evoluigis miksitan arbaraĵan hortikulturon,
kiu estas precipe bona por kakaa
kultivado, ĉar kakaaj arboj elkreskas sub
ombroj de aliaj arboj.
La enigo de nia regiono en la
Tutmondan reton de biosferaj rezervejoj
de Unesko (WNBR) en 2016 estis granda
plifortigo. Ni komprenis tion kiel signon de
rekono por niaj penoj fariĝi la ĉefa kakaokultiva
regiono en Peruo.
Tiu internacia rekono malfermis novajn
eblojn por la Fondaĵo Amazonia Viva
(FUNDAVI), kiu laboras por konservi la
ekosistemon de Gran Pajatén. Nuntempe,
kompanioj, kiuj estis skeptikaj kaj ignoris
nin, interesiĝas pri ni. Poderosa, la kompanio
minanta altvalorajn metalojn,
ekzemple, investas en arkeologia esploro
(ĝi ĵus publikigis tre bonan manlibron),
agrikultura esploro (lanĉis esploron pri
terpomoj) kaj provizis nin per instruaj
materialoj por elementaj lernejoj.
Ni ankaŭ ricevas proponojn de novaj
alilandaj investontoj, kiel Chanel, la franca
moda firmao, kiu subskribis kunlaboran
interkonsenton kun nia projekto Bio koridoro
Martín Sagrado REDD +, por redukti
ellasadon de forcejaj gasoj.
60 | Unesko-Kuriero • aprilo-junio 2019