367693epo (2)

Tio ne nepre estas la kazo en Francio, kie,
tuj kiam oni parolas pri kolonia historio,
ĉiu baŭmas kaj rifuĝas malantaŭ Jules
Ferry, kiu havigus al ni la alfabeton!
Sed se vi lasus al afrikanoj la taskon
fari tiun saman muzeon, nu, ekde la enira
pordo ĝis la elira pordo, ili montrintus la
Blankulon vipi la Nigrulon, meti ilin en la
holdojn, rabi la kontinenton, konstruigi
fervojon tie, kie la homoj mortas. Sciu, ke
rilate ilin, mi ankaŭ skribus sur Instagram,
ke ili «provas skribi sian kolonian
historion».
La koloniito prezentos la apokalipsan
version de la koloniado, la okcidentulo
sian supozatan civilizantan version. El
tio ĉio oni devas fari sintezon. Ĝis nun, ni
havas subjektivajn interpretojn.
Ĉu la provoj redoni la kulturan
heredaĵon al la afrikaj landoj, kiujn nun
oni faras en Francio, estas gravaj ?
Mi ŝatas la raporton de Felwine Sarr kaj
Bénédicte Savoy pri la restituo de la afrika
kultura heredaĵo [transdonita ĉe la Élysée
(Elizeo) la 23-an de novembro 2018], sed
ni vidu tion, kio okazos en la praktiko.
La restituo metas la saman demandon:
kiel relegi nian kolonian historion? Kial,
en la libroj pri historio en Francio, en
Eŭropo, oni neniam parolis pri tiuj ŝtelitaj
objektoj? La kolonianto faris grandan
eraron pensante, ke kion ni produktis, tio
arte estis senvaloraĵo. Hodiaŭ tiuj estas
elementoj, kiuj mankas en la ekspliko de
la monda imago.
La afrikanoj volas tute simple, ke oni
rekonu, ke la imago de la mondo inkluzivu
ankaŭ tiujn elementojn de la afrika kulturo,
kiujn oni rabis, kaj ke, ekzemple, ne estus
surrealismo se ne estus la proksimeco de
tiuj pentristoj al la afrika arto. Preter la
restituo aperas la demando de la rekono
de Afriko kiel arta potenco.
Ĉu la afrika literaturo okupas sian
lokon en la monda literaturo ?
La afrika literaturo en la franca lingvo
estas juna, ĝi eĉ ne estas centjara, ĝi
bezonas tempon por konfirmiĝi. Kio estas
interesa, tio estas, ke ĝi scipovis preni la
itineron de la tutmondiĝo: ĝi profitas de
la malfermita dimensio de la mondo kaj
eniras la grandan dialogon, kiu fariĝas, ĉi
tie kaj tie, pri la nuntempaj interesoj de la
socio.
© Finbarr O’Reilly
Ĉu vi sentas vin foje la proparolanto de
Afriko ?
Tio estus aroga. Estas vere, ke min
ĉiam flatas vidi, ke pli kaj pli da afrikanoj,
inkluzive angle parolantojn, legas tion,
kion mi verkas, rekonas sin en ĝi kaj
entuziasmas. Mi nur redonas al ili la
samon tra rakontoj, kiuj parolas pri ilia
mondo. Mi ŝatus, ke oni ne konsideru min
kiel proparolanton – tio estus tro kristeca
destino – sed ke oni havu la impreson, ke
ni kunverkas la librojn, kiujn mi verkas.
Vi povintus fariĝi juristo. En 1989
vi akiris stipendion kaj forlasis vian
modestan familion en Pointe-Noire por
studi juron en Francio.
Miaj gepatroj volis, ke mi fariĝu juĝisto
aŭ advokato. La Universitato de Nantes
konsideris mian peton enskribiĝi: tie mi
studis privatan juron dum unu jaro, poste
mi venis en Parizon por fari tezon de tria
ciklo en la universitato Dauphine en
ekonomia kaj socia juro.
Sed verkado superis juron. Estas
aktiveco iom ĵaluza, kiu ne toleras
konkurencon. Kaj poste, kiam miaj
gepatroj mortis, mi havis la senton, ke mi
havas plu neniujn, kiujn mi povus fierigi
pri mi…
Ĉu estis tago, kiam vi diris al vi: «Mi
volas verki»?
Mi komencis verki poemojn en la liceo,
kaj, esence, mi volis fari nur poezion.
Samtempe mi ne konsciis, ke verki povas
esti ĉefaktiveco. Por mi ĝi servis por
trankviligi miajn timegojn kaj regi mian
solecon. Ĝi fariĝis konfeso, por sola infano,
kia mi estis: maniero rifuzi la mondon tiel,
kiel ĝi estis skribita, en la nuno, por inventi
mian propran version de la mondo…
52 | Unesko-Kuriero • aprilo-junio 2019