You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Wozy bojowe<br />
Typ 15, czyli po co Chinom czołgi lekkie?<br />
Czołgi lekkie Typ 15 podczas ćwiczeń na Wyżynie Tybetańskiej.<br />
Tomasz Szulc<br />
W czerwcu tego roku regionalne<br />
<strong>Wojsko</strong>we Dowództwo Sinciang Chińskiej<br />
Armii Ludowo-Wyzwoleńczej<br />
przeprowadziło w Regionie<br />
Autonomicznym Sinciang-Ujgur ćwiczenia<br />
ogólnowojskowe, w których jedna<br />
z brygad działała na terenie położonym<br />
4700 m n.p.m. Wśród użytego sprzętu<br />
były także nowe czołgi lekkie Typ 15.<br />
Ministerstwo Obrony Narodowej Chińskiej<br />
Republiki Ludowej parokrotnie ostatnio<br />
pokazywało nowy typ lekkiego czołgu<br />
podczas ćwiczeń na Wyżynie<br />
Tybetańskiej, które zintensyfikowano<br />
w następstwie zaognienia sytuacji<br />
na pograniczu chińsko-indyjskim<br />
w maju tego roku. Dotąd seryjne czołgi<br />
Typ 15 obserwowano głównie podczas<br />
transportu na obszar podległy<br />
Dowództwu Zachodniego Teatru ChALW,<br />
obejmujący najwyżej położone<br />
części terytorium Chin.<br />
Fotografie w artykule: NORINCO, CCTV,<br />
MO ChRL, Internet.<br />
Choć w chińskich ćwiczeniach na wysokości<br />
znacznie powyżej 4000 m n.p.m. brały<br />
udział także oddziały pancerne 76. Grupy<br />
Armijnej ChALW uzbrojone w czołgi Typ 99, to jednak<br />
medialnym symbolem chińskiej gotowości do<br />
działań w terenie wysokogórskim stał się właśnie<br />
czołg lekki Typ 15. Jest to zarazem kolejny wóz tej<br />
kategorii w arsenale ChALW.<br />
Młody i niedoświadczony przemysł pancerny<br />
Chińskiej Republiki Ludowej uruchomił niespodziewanie<br />
w połowie lat 60. produkcję czołgów lekkich<br />
i to niemal od razu dwóch typów. Jeszcze bardziej<br />
zaskakiwało, że oba wozy nie były wiernymi kopiami<br />
konstrukcji zagranicznych, co w przypadku chińskiego<br />
uzbrojenia było niemal normą aż do końca<br />
lat 80. Wprawdzie Typ 63 był wyraźnie wzorowany<br />
na PT-76, ale zastosowano w nim wieżę o innym<br />
kształcie, armatę większego kalibru i nieco powiększono<br />
kadłub. Z czasem okazało się, że i drugi – Typ<br />
62 – nie był konstrukcją oryginalną. Już bowiem<br />
w 1949 r. konstruktorzy z Niżnego Tagiłu opracowali<br />
radykalnie „odchudzony” wariant T-54, i gdy wojskowi<br />
odrzucili ten projekt, jego dokumentację<br />
przekazano Chinom, gdzie koncepcję tylko nieznacznie<br />
zmodyfikowano, wprowadzając m.in.<br />
lżejszą armatę mniejszego kalibru.<br />
Niełatwo odpowiedzieć na pytanie, dlaczego<br />
chińskie władze były tak zainteresowane czołgami<br />
lekkimi i dlaczego nie poskutkowało to skopiowaniem<br />
niezbyt skomplikowanego i bardzo<br />
udanego PT-76? Współdziałały tu zapewne trzy<br />
czynniki. Pierwszy miał charakter polityczno-propagandowy.<br />
Mao Zedong chciał mieć „własny”<br />
chiński czołg, a opracowanie i produkcja czołgu<br />
lekkiego były łatwiejsze niż średniego. Lekkie czołgi<br />
powinny być znacząco tańsze i prostsze od<br />
średnich, a więc lepiej wpisywały się w chińską<br />
doktrynę masowej wojny ludowej, w której liczebność<br />
własnych oddziałów miała kompensować<br />
przewagę techniczną potencjalnych przeciwników.<br />
Trzeci czynnik był zapewne najbardziej<br />
sensowny, a dotyczył chińskich realiów geograficzno-klimatycznych.<br />
Znaczna część kraju leży<br />
w klimacie zwrotnikowym monsunowym i takowym<br />
podzwrotnikowym, a 75% terytorium to tereny<br />
wyżynne lub górzyste, w których pojazd im<br />
lżejszy, tym lepszy. Część spornej granicy z Indiami<br />
to z kolei wysokogórskie płaskowyże, dokąd<br />
niełatwo przetransportować cokolwiek, a szczególnie<br />
ciężkie wozy bojowe. Głównym obiektem<br />
militarnej presji Pekinu był natomiast przez dziesięciolecia<br />
Tajwan, a działania przeciw niemu wymagałyby<br />
przeprowadzenia ogromnej operacji<br />
desantowej, do której lekkie, a w szczególności<br />
pływające, czołgi nadawały się lepiej niż średnie.<br />
Ostatecznie produkcję czołgów lekkich kontynuowano<br />
w Chinach rekordowo długo, nieznacznie<br />
zmodernizowanego Typu 62 ponoć do końca<br />
lat 80. Typ 63 poddano gruntownej modernizacji,<br />
polegającej na wymianie wieży na spawaną, poprawie<br />
pływalności itd., a zmodernizowany wóz<br />
wprowadzono w drugiej połowie lat 90. do produkcji<br />
jako Typ 63A. Czołgi Typ 63A, a także zmodernizowane<br />
Typ 62 pozostają do dziś w jednostkach<br />
liniowych.<br />
Chińczycy bardzo szybko zaangażowali się w prace<br />
nad lekkimi wozami wsparcia ogniowego na nośnikach<br />
gąsienicowych i kołowych. Zaprojektowano<br />
14 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> • Wrzesień <strong>2020</strong><br />
www.zbiam.pl
Change language