Lotnictwo Aviation International 4/2021 promo

Siły powietrzne
Metamorfoza programu
„Armed Overwatch”
W lutym 2020 r. dowództwo ds. operacji specjalnych sił powietrznych
Stanów Zjednoczonych (AFSOC – Air Force Special Operations Command)
wyraziło chęć pozyskania 75 lekkich samolotów rozpoznawczo-
-szturmowych. Jednakże, zrewidowany w ostatnim czasie plan, mówi
jedynie o zakupie wielozadaniowego samolotu zwiadowczego zdolnego
do operowania z lotnisk polowych. I niekoniecznie musi to być platforma
załogowa.
Celem rozpoczętego 3 lutego 2020 r. przez AF-
SOC programu „Armed Overwatch” było wdrożenie
do służby samolotu załogowego, który
wykonywałby zadania: powietrznego zwiadu, wywiadu
i rozpoznania (AISR), bliskiego wsparcia (CAS)
oraz precyzyjnego niszczenia celów naziemnych
na rzecz sił specjalnych (SOF). Samolot miał mieć
możliwość operowania z lotnisk polowych (gruntowych)
i tymczasowych baz, nie posiadających rozbudowanego
zaplecza logistycznego. Dowództwo
AFSOC planowało zakup 75 samolotów, które miały
zastąpić użytkowane obecnie samoloty specjalnego
przeznaczenia U-28A Draco. Miała to być szybka
inicjatywa zakładająca zakup turbośmigłowych samolotów
„prosto z półki”, zmodyfikowanych przez
producentów do misji AISR i CAS.
W 2005 r. USAF wprowadziły do służby pierwsze
pięć samolotów Pilatus PC-12/45. Zostały one zmodyfikowane
na potrzeby wykonywania operacji specjalnych
i oznaczone U-28A. Praktycznie z marszu
wzięły udział w operacjach „Iraqi Freedom” w Iraku
oraz „Enduring Freedom” w Afganistanie. Obecnie
AFSOC użytkuje 34 samoloty tego typu, z których 8
wykorzystuje do szkolenia. Weszły one na uzbrojenie
trzech liniowych dywizjonów specjalnych (SOS)
oraz dwóch szkolnych. Stacjonują one w bazach
Hulburt Field na Florydzie oraz Cannon AFB w Nowym
Meksyku. Samoloty wykonują głównie misje
typu AISR oraz wykrywają i wskazują cele dla jednostek
naziemnych. Załoga U-28A składa się z dwóch
pilotów, oficera systemów bojowych (CSO) oraz
oficera systemów taktycznych (TSO). Flota U-28A
spędziła w powietrzu łącznie ponad 500 tys. godzin.
Program „Armed Overwatch” wydawał się „reinkarnacją”
podobnych programów prowadzonych
przez US Navy oraz USAF od ponad dekady.
W 2007 r. US Navy testowała bojowo samoloty
Embraer EMB-314 Super Tucano (oznaczone jako
Paweł Henski
A-29B) w ramach programu „Imminent Fury”. Dwa
lata później USAF rozpoczęły program zakupu lekkich
samolotów rozpoznawczo-szturmowych LAAR
(Light Attack Armed Reconnaissance). Przekształcił
się on później w program LAS (Light Air Support),
którego celem był zakupu lekkich samolotów
wsparcia dla Sił Powietrznych Afganistanu. Przetarg
wygrał wówczas Embraer, który we współpracy ze
swoim przedstawicielem w USA – firmą Sierra Nevada
Corporation – rozpoczął dostawy A-29B dla Afganistanu.
W latach 2014–2015 US Navy powróciła do
tematu wdrożenia lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych.
W ramach eksperymentalnego
programu „Combat Dragon II” w działaniach zbrojnych
w Iraku brały udział dwa zmodernizowane
samoloty OV-10G+ Bronco. Zarówno program LAAR
jak i testy US Navy nie doprowadziły do zakupu nowych
samolotów.
Latem 2017 r. USAF zorganizowały tzw. eksperyment
OA-X, który później nazwano LAE (Light
Attack Experiment). Jego celem było porównanie
możliwości wybranych lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych.
W testach prowadzonych
w Holloman AFB w Nowym Meksyku, wzięły udział
takie firmy jak: Sierra Nevada/Embraer (A-29B Super
Tucano), Air Tractor/L-3 Communications (AT-802L
Longsword) oraz Textron AirLand (Scorpion oraz
AT-6B Wolverine). W tym samym czasie dowództwo
ds. operacji specjalnych (SOCOM) rozpoczęło
program tzw. lekkiego wsparcia dla operacji specjalnych
– LASSO (Light Attack Support for Special Operations).
Program ten nie zakładał zakupu konkretnej
platformy, tylko skupiał się na analizie rozwiązań
technicznych związanych z zapewnieniem wsparcia
powietrznego dla jednostek sił specjalnych.
Pod koniec października 2019 r. USAF ogłosiły,
że zakupią jedynie po 2 lub 3 samoloty zarówno od
Textron Aviation Beechcraft (AT-6B) jak i Sierra Neva-
Pierwszy egzemplarz samolotu AT-6E Wolverine został przekazany
US Air Force 17 lutego 2021 r. Fot. USAF
da Corporation/Embraer (A-29B). Plan ten zaczął być
realizowany w kolejnym roku. 26 lutego 2020 r. firma
Sierra Nevada Corporation otrzymała wart 129 mln
USD kontrakt na dostawę dwóch A-29B. 16 marca
wart 70 mln USD kontrakt na dostawę dwóch AT-6B
przyznano Textron Aviation. Ceny obejmują pakiety
części zamiennych, szkolenia, serwis techniczny
oraz wsparcie logistyczne ze strony kontraktorów.
17 lutego br. USAF odebrały pierwszy egzemplarz
z firmy Textron, który otrzymał oznaczenie AT-6E
Wolverine. Samolot wszedł na wyposażenie podlegającego
dowództwu lotnictwa bojowego (ACC)
centrum zarządzania eksploatacją sił powietrznych
(AFLCMC). AT-6E będą stacjonowały w Nellis AFB
w Newadzie, gdzie ma być kontynuowany program
LAE. Samoloty mają brać udział w testowaniu i rozwoju
prototypowej sieci komunikacji i wymiany
danych taktycznych dalekiego zasięgu AEROnet
(Airborne Extensible Relay Over-Horizon Network).
Z kolei samoloty A-29B mają znaleźć się na wyposażeniu
dowództwa AFSOC i stacjonować w bazie
Hulburt Field na Florydzie. Będą wykorzystywane
w programie szkoleniowym dla pilotów-instruktorów
prowadzonym w ramach tzw. misji wsparcia
bojowego dla sił powietrznych państw-sojuszników
(CAA – Combat Aviation Advisory). Powyższe decyzje
oznaczają, że USAF porzuciły ostatecznie plany
wdrożenia większej liczby lekkich samolotów rozpoznawczo-szturmowych,
które mogłyby być wykorzystywane
bojowo w tzw. konfliktach o małym
natężeniu. Wydaje się, że rozpoczynając program
„Armed Overwatch” dowództwo AFSOC chciało wykorzystać
dogodny klimat budżetowy oraz decyzję
USAF o zakupie AT-6E i A-29B. Na rok fiskalny 2021
wnioskowano o kwotę 101 mln USD, która miała
być przeznaczona na zakup pierwszych 5 samolotów.
Kongres USA zakwestionował jednak celowość
całego przedsięwzięcia. Ostatecznie, w finalnym
projekcie budżetu obronnego na rok fiskalny 2021
r. nie przyznano programowi żadnych funduszy.
Decyzję tę uzasadniano brakiem konkretnie sprecyzowanego
zapotrzebowania na lekkie samoloty
wsparcia oraz brakiem analiz dotyczących możliwości
zastosowania rozwiązań alternatywnych, w tym
wykorzystania istniejących zasobów.
Program „Armed Overwatch” w obecnym kształcie
zakłada pozyskanie wielozadaniowej platformy,
która będzie przede wszystkim wykonywać zadania
AISR na rzecz jednostek sił specjalnych. Musi
mieć możliwość operowania z gruntowych lotnisk
polowych bez potrzeby organizowania rozbudowanego
zaplecza logistycznego. Potencjalny, nowy
samolot ma być przede wszystkim wykorzystywany
przez AFSOC w Afryce oraz na Bliskim Wschodzie.
W dalszym ciągu przewidywany jest jako następca
samolotów U-28A. Ma być jednakże od nich bardziej
wszechstronny i jednocześnie tańszy w eksploatacji.
Nie ma to być platforma przeznaczona do dalszego
rozwoju, tylko raczej konstrukcja „prosto z półki”
wymagająca jedynie niewielkich modyfikacji na potrzeby
programu. Dowództwo AFSOC nie wyklucza
udziału w programie samolotów bezzałogowych.
Muszą one jednak mieć możliwość operowania
z lotnisk gruntowych, co wyklucza udział w programie
samolotów bezzałogowych takich jak MQ-9A
Reaper czy MQ-1C Gray Eagle. W połowie bieżącego
roku AFSOC planuje przeprowadzenie bliżej
nieokreślonych testów w powietrzu potencjalnych
kandydatów. Jakikolwiek ewentualny zakup nowych
samolotów ma być realizowany nie wcześniej
niż w roku fiskalnym 2022.
Paweł Henski
www.zbiam.pl Lotnictwo Aviation International 25