1. uvod u digitalnu sliku - Laboratorija za digitalnu obradu signala

2.2. Uvod u skeniranje
skeniranje linija ekrana
U prethodnom odlomku vidjeli smo da izbor frekvencije osvježavanja zavisi od nekoliko
faktora (osvjetljenje ambijenta u kojem je ekran, udaljenost posmatrača, osvjetljenje same
slike), a sve u cilju eliminisanja nepoželjnih pojava prilikom prikaza slike. Pri tome smo
podrazumijevali da se slika trenutno prikazuje u cjelosti. Međutim u praksi to nije baš tako.
Pošto prikaz slike može da se posmatra kao ispisivanje jedne po jedne tačke, ili što je češće,
prikaz jedne po jedne horizontalne linije slike, potrebno je određeno vrijeme da se prikaže
čitava slika.
Skeniranje kao pojam u širem smislu može da ima nekoliko značenja, kao na primjer:
sistematsko prikupljanje podataka iz neke oblasti ili područja, snimanje, ispitivanje i slično.
Kada govorimo o televiziji, pod skeniranjem podrazumijevamo postepeno ispisivanje ili
prikaz slike (piksel po piksel ili linija po linija) na ekranu TV prijemnika ili monitora.
Ukoliko vršimo prikaz dovoljnog broja slika tokom određenog vremenskog intervala, dobija
se iluzija pokreta u slici.
Postoje dvije osnovne tehnike skeniranja: progresivno (sekvencijalno) skeniranje i
skeniranje sa preplitanjem ili interlaced scanning. Kod progresivnog skeniranja, prikaz čitave
slike se dobija skeniranjem, odnosno ispisivanjem jedne po jedne linije slike odozgo na dole.
Dovoljno je jedno prebrisavanje ekrana da bi se prikazala čitava slika. Kod skeniranja sa
preplitanjem, slika se prikazuje u dva prebrisavanja ekrana, s tim da se skeniraju jednom
parne linije slike, a drugi put neparne. Ukoliko se drugačije ne naglasi, uvijek će se
podrazumijevati da se radi o progresivnom skeniranju. Nešto više riječi o obe tehnike
skeniranja će biti kasnije.
Kod analognog videa, informacija u ravni slike se skenira sa lijeva u desno tokom kratkog
fiksnog intervala vremena koji se naziva vrijeme (interval) aktivne linije. Horizontalne linije
slike se ispisuju (skeniraju) postepeno sa lijeva na desno, i to jedna po jedna, dok se prelaz na
sljedeću liniju odvija odozgo prema dole. Skeniranje linija se vrši konstantnom brzinom tako
da se može uspostaviti direktna veza između pozicije piksela u slici koja se skenira i
vremenske pozicije u električnom signalu koji prenosi sliku. Stacionarni uzorak paralelnih
linija duž slike koje se koriste pri skeniranju naziva se raster 1 . Kod digitalnog videa, uzorci iz
matrice slike su poredani isto kao i kod analognog videa, sa lijeva na desno po liniji, a zatim
vertikalno odozgo prema dole po linijama.
Kod kamera i ekrana treba naglasiti da prelazak sa kraja tekuće na početak sljedeće linije
slike, kao i prelazak sa posljednje linije trenutne slike na prvu liniju sljedeće nije trenutan i
odvija se u toku određenog intervala vremena u procesu skeniranja. Tokom ovog vremenskog
intervala odvija se proces koji se naziva retracing (repozicioniranje), i on je posljedica
konstrukcije ekrana sa katodnom cijevi (Cathode Ray Tube display - CRT display).
Pri prelasku sa kraja jedne na početak sljedeće linije skeniranja elektronski top ekrana sa
katodnom cijevi se mora isključiti (biti zatamnjen - eng. blanked), pa se ovi intervali nazivaju
blanking intervali ili intervali zatamnjivanja. Horizontalni blanking intervali se vremenski
pojavljuju između skeniranja dvije susjedne linije, dok se vertikalni blanking intervali (VBI)
pojavljuju između skeniranja dve slike - rama (frame) ili polja. Treba naglasiti da signal koji
prenosi televizijsku sliku sadrži i blanking intervale. Radi lakšeg razumijevanja, blanking
intervali se mogu interpretirati kao dodatne linije ili pikseli slike koji bi se mogli skenirati
ukoliko ne bi bilo potrebe vršiti retracing. Ilustracija blanking intervala preko dodatnih piksela
je data na Slici 2.2., i to za standard sa ukupno 525 linija od kojih 480 linija sadrži sliku.
1
rustum - grč. grablje, grabulje zbog sličnosti datog uzorka linija sa uzorkom koji grablje ostavljaju za sobom
na pijesku
18