82 Wirtschaftsstandort <strong>Istanbul</strong> İstanbul’da Ekonomi83<strong>Istanbul</strong> ist das führende Wirtschaftszentrumder Türkei und liegt imMittelpunkt der Märkte von Nahost,Balkanraum und Mittelasien. Durchseine günstige geografische Lage aneiner für die Wirtschaft strategischbedeutendsten Wasserstraßen derWelt ist <strong>Istanbul</strong> auf dem Weg zu einerHandelshauptstadt und Weltmetropolegut vorangekommen.Handel, Banken und Verkehr bestimmendas Wirtschaftsleben der Stadt.Über die Hälfte aller Handelsfirmenund mehr als ein Drittel aller Industriebetriebeder Türkei sind in der Stadtvertreten. Seit den 1980er Jahrennimmt mit der zunehmend liberalenWirtschaftspolitik der Anteil <strong>Istanbul</strong>sam türkischen Sozialprodukt ständigzu. In <strong>Istanbul</strong> werden 28 Prozent destürkischen Inlandsprodukts und40 Prozent des Gesamtsteueraufkommenserwirtschaftet. Darüber hinausist <strong>Istanbul</strong> Hauptsitz des türkischenPresse- und Verlagswesens: hier werdenrund 300 Zeitungen veröffentlicht.Maslak İş Merkezleri | Geschäftsviertel in MaslakDie handwerklichen und industriellenBetriebe konzentrieren sich auf dieTextilindustrie, die Chemieindustriesowie die Leder- und Schuhfabrikation.<strong>Istanbul</strong>s Hafen ist der wichtigstein der Türkei. Das Pro-Kopf-Einkommenliegt in <strong>Istanbul</strong> mit mehr als7.500 US-Dollar rund 40 Prozent überdem türkischen Durchschnitt.Gegenwärtig sind in <strong>Istanbul</strong> insgesamt280.000 Firmen mit einemAußenhandelsvolumen von 70 MilliardenUS-Dollar tätig. Der Außenhandelist in den vergangenen Jahrendurchschnittlich 20 bis 30 Prozentgewachsen. Im Jahr 2004 hatten21.717 der insgesamt 39.422 Exportfirmender Türkei ihren Sitz in <strong>Istanbul</strong>.<strong>Istanbul</strong>er Exportfirmen tätigten43 Prozent der Exporteinnahmen derTürkei. Von den 97,5 Milliarden DollarGesamtimporten wurden 41,3 Prozentvon den 28.059 in <strong>Istanbul</strong> ansässigenFirmen erwirtschaftet. Sie stellen63 Prozent aller Importfirmen derTürkei dar. Die Stadt hat 14 Zollstellen,vier Freihandelszonen, acht organisierteIndustriezonen und 54 Kleinindustrieansiedlungen.Weiterhin ist<strong>Istanbul</strong> ein wichtiges Finanzzentrumdes Landes: 21 Prozent der türkischenBankfilialen befinden sich in derMetropole, auch die Wertpapier-,Gold-, Termin- und Abfallbörsenhaben ihren Sitz in <strong>Istanbul</strong>.Orta Doğu, Balkan ve Orta Asyapazarlarının ortasında yer alanİstanbul; Türkiye’nin öncü iş dünyasımerkezidir. Karadenizi açık denizlerebağlayan deniz yollarına sahip stratejikkonumundan kaynaklananözelliği ile kent, bir ticaret başkentive dünya metropolü olma yolundaönemli mesafeler kat etmiştir.Ticaret, bankacılık ve ulaşım sektörlerikentin ekonomik yaşantısınıbelirlemektedir. Ülke genelindekiticari firmaların yarısından fazlası vesanayi işletmelerinin üçte birindenfazlası İstanbul’da yer almaktadır.1980’lerden bu yana uygulanan liberalekonomi politikalarının etkisi ileİstanbul’un Türkiye ekonomisindekikatkısı sürekli artmaktadır. Yurtiçigayrisafi milli hasılanın yüzde 28’i vevergi gelirlerinin yüzde 40’ı İstanbul’dagerçekleşmektedir. Ayrıcakent basın ve yayın organlarının damerkezi konumundadır. Yaklaşık300 gazete İstanbul’dan yayınlanmaktadır.Sanayi işletmeleri özellikle tekstil,kimya, deri ve ayakkabı imalatıalanlarında yoğunlaşmıştır. İstanbulLimanı, Türkiye’nin en önemlilimanıdır. Kentte kişi başına düşenmilli gelir, Türkiye ortalamasının yüzde40 daha fazlası olarak 7.500 AmerikanDoları’nın üzerindedir.Güncel rakamlarla İstanbul’da yeralan 280.000 firmanın dış ticaretkapasitesi büyüklüğü 70 milyar AmerikanDoları’dır. Dış ticaret geçtiğimizyıllarda yüzde 20 ila yüzde 30 arasındabir gelişme göstermektedir.2004 yılı verilerine göre, ülke genelindefaaliyette bulunan 39.422 ihracatfirmasının 21.717’si İstanbul’dayer almaktadır. Bu özelliği ile İstanbulluihracat firmalarının Türkiyeihracatındaki payı yüzde 43’lereulaşmıştır. Aynı şekilde, Türkiye’nintoplam 97,5 milyar AmerikanDolar’lık ihracat faaliyetlerinin yüzde41,3’ü İstanbul’da yerleşik 28.059firma tarafından gerçekleştirilmiştir.Bu firmalar Türkiye’deki ihracatfirmalarının yüzde 63’üne tekabületmektedir. Kent 14 gümrük bölgesi,4 serbest bölge, 8 organize sanayibölgesi ve 54 küçük sanayi sitesinesahiptir. Bu özelliğinin yanındaİstanbul aynı zamanda ülkenin finansmerkezidir: Türkiye’de bulunan tümbanka şubelerinin yüzde 21’i bumetropolde bulunmaktadır. İstanbulayrıca menkul kıymetler (IMKB),altın, vadeli işlem ve atık borsalarınada ev sahipliği yapmaktadır.Kadirteks Tekstil Firması Show Roomu | Im Showroom der Textilfirma Kadirteks in <strong>Istanbul</strong>
84 Wirtschaftsstandort <strong>Istanbul</strong> İstanbul’da Ekonomi85İstanbul ekonomisinin güçlü noktalarındanbirisi de turizmdir: Kentte bulunançok çeşitli tarihi yapılar, kentinkozmopolit kimliği ve zengin kültürelyaşamı İstanbul’u çekici kılmaktadır.2005 yılında 4,5 milyon yabancı turistboğazın incisini ziyaret etmiştir. Lüksotellerden, uygun fiyatlı pansiyonlarakadar kentin farklı bölgelerindekiyaklaşık 1.000 otel, 100 bin’i aşkınyatak kapasiteleri ile çok geniş birkonaklama imkânı sunmaktadır.Kentin turizm gelirleri 2005 yılındadört milyar Amerikan Doları olarakgerçekleşmiştir.Bir ticaret metropolü olarak İstanbulyüzyıllardan bu yana özel bir itibarasahiptir. Kentte yer alan önemli pazarlarhalen İstanbul’un kültürel vetarihi yönünü gösteren, bugünkümodern alışveriş merkezlerinin temeliolarak gösterilebilir. En önemlileri,yaklaşık 4.000 mağazası ile KapalıÇarşı ve Mısır Çarşısı’dır. Tarihipazarların yanı sıra alışveriş vesohbet keyfini bir çatı altında toplayanbatı stilindeki modern alışveriş merkezlerininsayısı da son yıllarda hızlaartmaktadır.Sahip olduğu iki havalimanı – Avrupayakasındaki Atatürk UluslararasıHavalimanı ve Asya yakasındakiSabiha Gökçen Havalimanı –, ikiotobüs terminali, iki tren garı, limanıve gelişmiş otoban ağı ile İstanbululusal ve uluslararası yolcu ve yüktaşımacılığının adeta kesişme noktasıdır.Kentin her iki havalimanı 2006yılında 24 milyon yolcuya ve 277 bininiş-kalkışa ev sahipliği yapmıştır.Haydarpaşa Tren Garı | Haydarpasa Hauptbahnhofİstanbul’da Otoyollar | Autobahnnetz in <strong>Istanbul</strong>Ein weiterer wichtiger Wirtschaftszweig<strong>Istanbul</strong>s ist der Fremdenverkehr:Attraktiv ist die Stadt vorallem durch ihre Vielzahl geschichtlicherBauwerke, ihren kosmopolitischenCharme und ihr reiches Kulturleben.Im Jahr 2005 besuchten rund4,5 Millionen ausländische Touristendie Stadt. Mit 1.000 Häusern ist dasAngebot an Unterkünften groß, vonstilvollen Luxushotels bis zu preiswertenGästehäusern ist alles vorhanden.Insgesamt stehen über 100.000 Bettenzur Verfügung. Die Tourismuseinnahmenbeliefen sich im Jahr2005 auf vier Milliarden US-Dollar.Als Handelsmetropole genießt dieStadt seit Jahrhunderten einen besonderenRuf. Die überdachtenMärkte sind immer noch ein kulturellerund historischer Teil <strong>Istanbul</strong>s.Sie können als Ursprung der heutigenmodernen Einkaufszentrenangesehen werden. Die bedeutendstensind der Große Basar (KapalıÇarşı) mit rund 4.000 Geschäften undder Ägyptische Basar (Mısır Çarşısı).Neben den Basaren gibt es auchmoderne Einkaufszentren im westlichenStil, die Shopping und Unterhaltungunter einem Dach vereinen.Ihre Zahl ist in den letzten Jahrenschnell gestiegen.Mit zwei Flughäfen, dem AtatürkInternational Airport im europäischenund dem Flughafen Sabiha Gökçenim asiatischen Teil <strong>Istanbul</strong>s, zweiBusbahnhöfen, zwei Bahnhöfen,dem Hafen und einem gut ausgebautenAutobahnnetz ist die Stadtein Knotenpunkt im nationalenund internationalen PersonenundGüterfernverkehr. Die beidenFlughäfen verzeichneten 2006 über24 Millionen Passagiere und rund277.000 Starts und Landungen.