22.08.2015 Views

िव दे ह िवदेह Videha িবেদহ िवदेह

'िवदेह' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)

'िवदेह' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्'<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> http://www.videha.co.in <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist MaithiliFortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका नव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल पृ सभकेँ िरेश कए<strong>दे</strong>खू। Always refresh the pages for viewing new issue of VIDEHA. Read in your ownscriptRoman(Eng)Gujarati Bangla Oriya Gurmukhi Telugu Tamil Kannada Malayalam Hindiएि<strong>ह</strong> अंकमे अिछ:-१. संपादकीय सं<strong>दे</strong>श२. ग२.१. कथा- सुभाषच यादव-<strong>ह</strong>मर गाम२.२. यावतर्न - आठम खेप- कुसुम ठाकुर1


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.३. अनमोल झा- कथा- ाथिमकता२.४ सुशात झा- िरपोतज२.५ नवेदु कुमार झा- िरपोतज२.६. कथा-मनताप कुमार मनोज कयप२.७. चेश- पोथी समीक्षा2


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.४.पंकज पराशर- जािन नि<strong>ह</strong> िकएक३.५. सुबोध ठाकुर- सनेश३.६.िनशाभा झा (संकलन)३.७. रूपा धीरू३.८. योित-बरसातक दृय४. िमिथला कला-संगीत-तूिलकाक िचकला4


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्५. ग-प भारती -१. मूल उपयास-कॲकणी-लेखक-तुकाराम रामा शेट, ि<strong>ह</strong>दी अनुवाद- डॉ. शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>,ीसेबी फनडीस, मैिथली अनुवाद-डॉ. शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>२.मूल तेलुगु प-अावरन <strong>दे</strong>वेदर-अंेजी अनुवाद- पी.जयलमी आ मैिथली अनुवाद-गजे ठाकुर६. बालानां कृते-१. <strong>दे</strong>वांशु वसक मैिथली िच-ृंखला (कॉिमक्स); आ २. मय-<strong>दे</strong>श याा आ <strong>दे</strong>वीजी- योित७. भाषापाक रचना-लेखन - पी डाटाबेस (आगाँ), [मानक मैिथली], [<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंेजी आ अंेजी मैिथली कोष (इंटरनेटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सचर्-िडक्शनरी) एम.एस. एस.क्यू.एल. सवर्र आधािरत -Based on ms-sql server Maithili-English and English-Maithili Dictionary.]8. VIDEHA FOR NON RESIDENT MAITHILS (Festivals of Mithila date-list)8.1.Original poem in Maithili by Ramlochan Thakur Translated into English by Gajendra Thakur8.2.THE COMET- English translation of Gajendra Thakur's Maithili NovelSahasrabadhani translatedby Jyoti.5


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ( ेल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी मे ) पी.डी.एफ. डाउनलोडक लेल नीचाँक िलंकपर उपलधअिछ। All the old issues of <strong>Videha</strong> e journal ( in Braille, Tirhuta and Devanagari versions ) areavailable for pdf download at the following link.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ेल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी रूपमे<strong>Videha</strong> e journal's all old issues in Braille Tirhuta and Devanagari versions<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड।"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई-पिका ई-पसँ ात करू।अपन िमकेँ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>षयमे सूिचत करू।↑ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड एनीमेटरकेँ अपन साइट/ लॉगपर लगाऊ।लॉग "लेआउट" पर "एड गाडजेट" मे "फीड" सेलेक्ट कए "फीड यू.आर.एल."मेhttp://www.videha.co.in/index.xml टाइप केलासँ से<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> फीड ात कए सकैत छी।१. संपादकीय<strong>िव</strong> मंी णव मुखज ारा ६ जुलाइ २००९ केँ तुत भारतीय बजट २००८-०९ मे आिथर्क <strong>िव</strong>कास दर ६.७ ितशत र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ोएबाक सभावना यक्त कएल गेल अिछ। एि<strong>ह</strong> बेर करदाता लेल बेिसक छूट एक लाख ५० <strong>ह</strong>जार टाका सँ बढ़ाकऽ एक लाख६० <strong>ह</strong>जार कएल गेल अिछ। आयकर पर दस ितशत सरचाजर् <strong>ह</strong>टा लेल गेल अिछ। सरकार नोट छािपकऽ िनवेश करत।6


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रोजगार गारंटी योजनामे <strong>िव</strong>तार कएल जएत, २५ िकलो अनाज तीन टाका ित िकलोक दरपर उपलध कराओल जएत। िकसान आलघु उोगकेँ सता कजर् भेटत। िनयत दबावमे र<strong>ह</strong>ने अथर्यवथामे सुती अिछ। खाद आ डीजल पर रा<strong>ह</strong>त <strong>दे</strong>ल जएत। येकरायमे एक केंीय <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय थािपत करबाक योजना अिछ। नव आई.आई.टी. आ एनआईटी लेल ४५० करोड़ टाका खचर्करबाक योजना अिछ। आयमे कृिषक ि<strong>ह</strong>सा जे १९४७ मे ५६ ितशत छल से आइ १८ ितशत भऽ गेल अिछ। बजटक आरमुख्य <strong>िव</strong>शेषता एि<strong>ह</strong> कारेँ अिछ:-लॉ फमर्पर स<strong>िव</strong>र्स टैक्स, आयकर छूटक सीमा मि<strong>ह</strong>ला लेल भा.रु. १,९०,०००/- आ विरनागिरक लेल भा.रु.२,४०,०००/- कएल गेल, ामीण सड़कक लेल १२,००० करोड़ रु. आबंिटत, <strong>ह</strong>ृदय रोग सबधी दवाइ सता<strong>ह</strong>एत, बायो-डीजलपर कटम यूटी घटत आ सोना-चानीपर बढ़त, कॉमनवेथ गेम लेल १६,३०० करोड़ रु. <strong>दे</strong>ल गेल, राीयगंगा ोजेक्ट लेल ५६२ करोड़ रु. आबंिटत, यू.आइ.डी.(यूनीक आइडेिटिफकेशन ोजेक्ट) नंदन नीलेकनीक अयक्षतामे शुरू कएलजएत, अैल २०१० सँ गुस आ स<strong>िव</strong>र्सेज टैक्स ारभ आ पुनः ९% आिथर्क <strong>िव</strong>कास दर ात कएल जएत।नेपालमे से<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong>मंी सुरे पाडेय १३ जुलाई २००९ केँ तुत अपन बजट(२००९-१०, <strong>िव</strong>.सं.२०६६-६७) मे िकसान लेल५००० लाख ने.रु. सिसडी लेल <strong>दे</strong>लि<strong>ह</strong>। मैिथली, भोजपुरी, थारू, लापचा, िलबू आ धीमाल भाषायी क्षेमे कला-गामक <strong>िव</strong>कासकरबाक योजना अिछ। २५०० लाख ने.रु. जनकपुर, राजिबराज, <strong>ह</strong>ुमला, मुगु, कालीकोट आ डोलपा <strong>ह</strong>वाइ अडाक <strong>िव</strong>कासाथर्<strong>दे</strong>ल गेल अिछ। नव सं<strong>िव</strong>धानक ाट तैयार करबामे सभक स<strong>ह</strong>योग लेबाक आ शाित िया आगू बढ़ेबाक संकप से<strong>ह</strong>ो यक्तकएल गेल। िबराटनगर िरंग रोड आ जनकपुर पिरमा (िरंग रोड) सड़ककेँ नीक बनाओल जएत। जनकपुरमे राजी जनक<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक थापना कएल जएत। धालकेबार-जनकपुर रोड अिगला <strong>िव</strong> वषर्धिर पूणर् कऽ लेल जएत। डोम, मुस<strong>ह</strong>र, चमार,दुसाध, खतबे आ गरीब मुिलम लेल िसर<strong>ह</strong>ा, सतरी आ किपलवतु िजलामे एक-एक <strong>ह</strong>जार घर (पूरा ३००० घर) बनाओल जएत।दिलत आ गरीब मुसलमानक अठमा पास बािलका लेल (परसा, बारा, रौत<strong>ह</strong>ट, सरला<strong>ह</strong>ी, म<strong>ह</strong>ोरी, धनुषा, िसर<strong>ह</strong>ा आ सतरी िजलामे)कॉलरिशप <strong>दे</strong>ल जएत जाि<strong>ह</strong>सँ ओ अपन पएरपर ठाढ़ भऽ सकिथ। जाि<strong>ह</strong> कोनो तकनीकी इंटीयूटमे ओ नामांकन लेमए चा<strong>ह</strong>ती<strong>ह</strong>ओि<strong>ह</strong>मे <strong>ह</strong>ुनकर एडिमशन कपलशरी रूपेँ लेल जएति<strong>ह</strong>। उर दिक्षण <strong>ह</strong>ाइवे (कोशी, कंकाली आ गंडकी कोरीडोर)क िनमण कएलजएत। िसर<strong>ह</strong>ा, सतरी, उदयपुर आ सुनसरीमे कृिषक <strong>िव</strong>कासक संग िशवािलक आ चूड़ पवर्त ृंखलाक संरक्षणपर यान <strong>दे</strong>लजएत। मैिथली भाषा, साि<strong>ह</strong>य आ संकृितक <strong>िव</strong>कासक लेल काज केिन<strong>ह</strong>ारकेँ पुरकृत करबाक लेल एक करोड़ ने.रु.क योगसँम<strong>ह</strong>ाक<strong>िव</strong> <strong>िव</strong>ापित पुरकार गुथीक थापना कएल गेल अिछ।संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केँ एखन धिर (१ जनवरी २००८ सँ १४ जुलाई २००९) ८१ <strong>दे</strong>शक ८४८ ठामसँ २५,५८२ गोटे ारा<strong>िव</strong>िभ आइ.एस.पी.सँ १,८५,३२५ बेर <strong>दे</strong>खल गेल अिछ (गूगल एनेलेिटक्स डाटा)- धयवाद पाठकगण।अपनेक रचना आ ितियाक तीक्षामे।गजे ठाकुर7


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नई िदली। फोन-09911382078ggajendra@videha.co.inggajendra@yahoo.co.in२. ग२.१. कथा- सुभाषच यादव-<strong>ह</strong>मर गाम२.२. यावतर्न - आठम खेप- कुसुम ठाकुर२.३. अनमोल झा- कथा- ाथिमकता२.४ सुशात झा- िरपोतज8


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.५ नवेदु कुमार झा- िरपोतज२.६. कथा-मनताप कुमार मनोज कयप२.७. चेश- पोथी समीक्षा२.८. िजते झा -िरपोतजसुभाषच यादव-9


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िच ी सुभाषच यादव छायाकार: ी साकेतानदसुभाष च यादव, कथाकार, समीक्षक एवं अनुवादक, जम ०५ माचर् १९४८, मातृक दीवानगंज, सुपौलमे। पैतृक थान: बलबा-मेना<strong>ह</strong>ी, सुपौल। आरिभक िशक्षा दीवानगंज एवं सुपौलमे। पटना कॉलेज, पटनासँ बी.ए.। जवा<strong>ह</strong>रलाल ने<strong>ह</strong>रू <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, नईिदलीसँ ि<strong>ह</strong>दीमे एम.ए. तथा पी.ए<strong>ह</strong>.डी.। १९८२ सँ अयापन। सित: अयक्ष, नातकोर ि<strong>ह</strong>दी <strong>िव</strong>भाग, भूपे नारायण मंडल<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, पिमी पिरसर, स<strong>ह</strong>रसा, िब<strong>ह</strong>ार। मैिथली, ि<strong>ह</strong>दी, बंगला, संकृत, उदूर्, अंेजी, पेिनश एवं ेंच भाषाक ज्ञान।काशन: घर<strong>दे</strong>िखया (मैिथली कथा-सं<strong>ह</strong>), मैिथली अकादमी, पटना, १९८३, <strong>ह</strong>ाली (अंेजीसँ मैिथली अनुवाद), साि<strong>ह</strong>य अकादमी,नई िदली, १९८८, बीछल कथा (<strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक कथाक चयन एवं भूिमका), साि<strong>ह</strong>य अकादमी, नई िदली, १९९९, िब<strong>ह</strong>ािड़ आउ(बंगला सँ मैिथली अनुवाद), िकसुन संकप लोक, सुपौल, १९९५, भारत-<strong>िव</strong>भाजन और ि<strong>ह</strong>दी उपयास (ि<strong>ह</strong>दी आलोचना), िब<strong>ह</strong>ारराभाषा पिरषद्, पटना, २००१, राजकमल चौधरी का सफर (ि<strong>ह</strong>दी जीवनी) सारांश काशन, नई िदली, २००१, मैिथलीमेकरीब सिर टा कथा, तीस टा समीक्षा आ ि<strong>ह</strong>दी, बंगला तथा अंेजी मे अनेक अनुवाद कािशत।भूतपूवर् सदय: साि<strong>ह</strong>य अकादमी परामशर् मंडल, मैिथली अकादमी कायर्-सिमित, िब<strong>ह</strong>ार सरकारक सांकृितक नीित-िनधरणसिमित।<strong>ह</strong>मर गामबसंत िरतु बीत गेल अिछ । गरमी धबल जाइत छै । लेिकन भोरमे आ साँझमे शीतल आ सो<strong>ह</strong>ाओन बसात मंद-मंद चलैतर<strong>ह</strong>ैत छै तऽ लगैत छै बसंत अखन गेल नि<strong>ह</strong> अिछ, <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत-<strong>ह</strong>ोइत अपन झलक <strong>दे</strong>खा र<strong>ह</strong>ल अिछ ।एकटा ए<strong>ह</strong>ने साँझ केँ <strong>ह</strong>म गाम जा र<strong>ह</strong>ल छी । सुरूज एखन डूबल नि<strong>ह</strong> छै । बुझाइत छै आध कोस जाइत-जाइत िछपजेतै । अखनुका रौदमे धा<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> छै । सुरूज इजोतक <strong>िव</strong>राट िपड भिर लगैत छै, तापक चंडतासँ रि<strong>ह</strong>त ।<strong>ह</strong>मर गाम सुपौलसँ डेढ़ कोस पिच्छम कोसी बा<strong>ह</strong>क भीतर अिछ । आिर-धूर, बालु आ धार टपय पड़ैत छैक; तइँ <strong>ह</strong>मरगाम धिर कोनो सवारी नि<strong>ह</strong> जाइत अिछ । पाँव-पैदल । दोसर कोनो उपाय नि<strong>ह</strong> । ि<strong>ह</strong>सक छूिट गेलासँ आब गाम जायब अबू<strong>ह</strong>बुझाइत अिछ । कोनो टंटा ठाढ़ भऽगेल तखने <strong>ह</strong>म जाइत छी । नि<strong>ह</strong> तऽ बाल-बच्चा जाइत अिछ, पी जाइ छिथ । आइ दूसालक बाद <strong>ह</strong>म जा र<strong>ह</strong>ल छी । दू बखर् पि<strong>ह</strong>नो जमीनक ओझरी र<strong>ह</strong>य आ आइ फेर वै<strong>ह</strong> िथित अिछ ।गामक झंझट कि<strong>ह</strong>यो खतम नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ । <strong>ह</strong>ेबो नि<strong>ह</strong> करत । सभ िदन िकछु ने िकछु लागले र<strong>ह</strong>त। आइ क्यो जमीनधिकया लेलक तऽ काि क्यो खढ़ कािट लेलक, परसू क्यो धान घेिर लेलक । एि<strong>ह</strong> सभसँ <strong>ह</strong>म कि<strong>ह</strong>यो पार नि<strong>ह</strong> पािब सकब ।10


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आइ धिर क्यो नि<strong>ह</strong> पािब सकल अिछ । ई संसार एि<strong>ह</strong>ना चलैत आिब र<strong>ह</strong>ल छै । एि<strong>ह</strong>ना चलैत र<strong>ह</strong>त । वाथर्क क्षुतामे डूबल ।नाना कारक छल-पंच करैत, कखनो <strong>ह</strong>ँसैत, कखनो कनैत।अनत <strong>िव</strong>तारमे पसरल सूयर्क काशमे भासमान <strong>ह</strong>ोइत ई पृ वी अपन अनेकरूपता सँ <strong>ह</strong>मर िचकेँ आकृ करैत अिछ ।ाय दृयावलीक सुदरता <strong>ह</strong>मर आमा केँ मुिदत करैत अिछ । िकतु थोड़बे कालक लेल । मन भटिक कऽ अताय सूयर् िदसचल जाइत अिछ । गामक झमेलमे ओझराय लगैत अिछ ।कोसीक पुबिरया बा<strong>ह</strong> आिब गेल । बा<strong>ह</strong> जे अपना भीतर लाखक लाख लोककेँ घेिर कऽ अ<strong>ह</strong>ुँिछया कटबैत अिछ । बा<strong>ह</strong>पर एक पल ठाढ़ भऽ कऽ <strong>ह</strong>म पिच्छम भर नजिर िखरबैत छी । दूर-दूर तक कोनो बती नि<strong>ह</strong> । कोनो गाछ नि<strong>ह</strong> । खालीमाल-जालक खूरसँ उड़ैत धूरा । बा<strong>ह</strong> पर सँ <strong>ह</strong>मर गाम नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खाइत अिछ । गामक काली मंिदर <strong>दे</strong>खाइत अिछ । मंिदर आइडेढ़-दू सय बषर् सँ िथर अिछ । अिथर अिछ बा<strong>ह</strong> परसँ मंिदर धिरक रता । कोसी कोनो चीजकेँ िथर नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>य दैत छै ।रता-पेरा, आिर-धूर, खेत-पथार, घर-दुआर, लोक-वेद डगराक बैगन जकाँ गड़कैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ ।बा<strong>ह</strong> पर प<strong>ह</strong>ुँिचते िचंता <strong>ह</strong>ोइत अिछ। कोन बाटे-जायब ? घाट कोन ठाम छै? ना<strong>ह</strong> चिलते छै िक बंद भऽ गेलै ? बदभऽ गेलै तऽ कोन ठाम पार <strong>ह</strong>ोयब ? रता ि<strong>ह</strong>यासैत छी । दूर दू गोटय जा र<strong>ह</strong>ल छै । ओ दुनू िनिते धारक ओि<strong>ह</strong> पार जायत। धारक एि<strong>ह</strong> पार कोनो बती नि<strong>ह</strong> छै । <strong>ह</strong>म ओि<strong>ह</strong> दुनूक अनुगमन करय लगैत छी । चािल तेज भऽ गेल अिछ । यानझलफलाइत साँझ पर अिछ ।धार लग प<strong>ह</strong>ुँिच कऽ ओ दुनू अढ़ तािक लेलक अिछ । ना<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> छै । दू-तीन टा भैंस अखने टिप कऽ ओि<strong>ह</strong> पारप<strong>ह</strong>ुँचल छै । पािन <strong>दे</strong>िख कऽ <strong>ह</strong>म अटकर लगा र<strong>ह</strong>ल छी जे कपड़ा खोलय पड़त िक नि<strong>ह</strong> ।'कपड़ा-तपड़ा खोल<strong>ह</strong> ।'- बगलसँ आिब कऽ िसबननन क<strong>ह</strong>ैत अिछ आ एकटा पुरान मैल तौिलया <strong>ह</strong>मरा िदस बढ़बैत अिछ ।अपन धोती ओ तेना कऽ समेिट लैत अिछ जे बुझाइत छै जेना ओ बुा पि<strong>ह</strong>रने <strong>ह</strong>ो । जेना-जेना पािन बढ़ैत छै, तेना-तेना <strong>ह</strong>मतौिलया ऊपर उठौने जाइत छी । िसबननन आगू अिछ तइँ <strong>ह</strong>म िन:संकोच तौिलया उठा कऽ नांगट भऽ जाइत छी ।आब कने और आगू जा कऽ सटले-सटल तीन टा गाम छै – नर<strong>ह</strong>ैया, कदमटोल आ तकर पिच्छम <strong>ह</strong>मर गाम मेना<strong>ह</strong>ी ।<strong>ह</strong>मरा िपयास लािग गेल अिछ आ <strong>ह</strong>म ककरो ओि<strong>ह</strong>ठाम पािन पीिब लेबऽ चा<strong>ह</strong>ैत छी । मुदा िसबननन क<strong>ह</strong>ैत अिछ- 'चल<strong>ह</strong>, रामसरनओतऽ िपिब<strong>ह</strong><strong>ह</strong> । ' पता नि<strong>ह</strong> कोन बात छै । रामसरन कनेक सुयत अिछ । कि<strong>ह</strong>यो सरपंच र<strong>ह</strong>य । मुदा ओकर नाम सुिनति<strong>ह</strong><strong>ह</strong>मरा प<strong>ह</strong> मन धान मोन पिड़ जाइत अिछ जे ओकर िपता <strong>ह</strong>मर िपतासँ कजर् लेने र<strong>ह</strong>य आ कि<strong>ह</strong>यो घुरेलक नि<strong>ह</strong> ।िसबननन एि<strong>ह</strong> ठामसँ फुिट जायत; उर चल जायत, जतय पिछला साल उपिट कऽ बसल अिछ । मेना<strong>ह</strong>ीक लोककटिनयाक कारणे चािर ठाम िछिड़या गेल छै । िसबनन अपने दि<strong>ह</strong>यारी करैत अिछ आ धीया-पूता खेती करैत छै; िदली-पंजाबकमाइत छै । िसबननन <strong>ह</strong>मर िकछु खेत बिटया करैत अिछ । ओ<strong>ह</strong>ी मे सँ एकटा कोलाक ग<strong>ह</strong>ूम कमल घेिर लेने छै । तीससाल पि<strong>ह</strong>ने ई कोला <strong>ह</strong>मरा बदलेन मे भेटल र<strong>ह</strong>य । कमलक आधा ि<strong>ह</strong>सेदार बास<strong>दे</strong>व ई बदलेन कयने र<strong>ह</strong>य । कमलकेँ दोसरठाम ि<strong>ह</strong>सा दऽ <strong>दे</strong>ल गेल र<strong>ह</strong>ैक, जे अखन धारमे छै । <strong>ह</strong>मर बला कोला उपजैत छै, तइँ ओकरा लोभ भऽ गेल छैक ।'काि ग<strong>ह</strong>ूम कािट लए<strong>ह</strong> ।'- ई क<strong>ह</strong>ैत <strong>ह</strong>म िसबननन केँ <strong>िव</strong>दा करैत छी। मोनमे फसादक भय अिछ।अनेक कारकआशंका अिछ । मुदा ग<strong>ह</strong>ूम तऽ खेतमे ठाढ़ नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>त । ओकरा तऽ कटनाइए छैक । चा<strong>ह</strong>े क्यो िलअय । पा<strong>ह</strong>ी आदमीकजमीनकेँ लोक मसोमातक जमीन बुझैत अिछ ।11


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रघुनीक दुआर पर ेसर चिल र<strong>ह</strong>ल छैक । रघुनी अपने मिर गेल । धीया-पूता छैक । दू टा बेटा िदली मे छैक ।तेसर जे ग<strong>ह</strong>ूम तैयार कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ, तकर नाम िछऐक ना । ना <strong>ह</strong>मरा बैसय क<strong>ह</strong>ैत अिछ । घरक एक कात दू टा चौकीलागल छै । चौकी पर मैल खट-खट भोिटया िबछाओल छै । चौकी सँ सटले दिच्छन गाय, भैंस, बकरी सब र<strong>ह</strong>ैत छै । नाकमेिनरंतर गोबर आ गॲतक दुगर्ध अबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ । कोिसक<strong>ह</strong>ाक अिधकांश लोक एि<strong>ह</strong>ना र<strong>ह</strong>ैत अिछ । जानवरक संग ।जानवरक समान । जानवरक <strong>ह</strong>ालतमे।<strong>ह</strong>म ओि<strong>ह</strong> मैल िबछौन पर आ दुगर्ध मे कनेक काल बैसल र<strong>ह</strong>ैत छी । ेसर सँ उड़ैत गरदा आ भूसी भौक मािर कऽ <strong>ह</strong>मरा िदसआिब र<strong>ह</strong>ल अिछ । सोचैत छी ता कमलसँ गप कऽ ली । उिठ कऽ कमल कतऽ चल जाइत छी । कमल अड़ल अिछ ।आधा ग<strong>ह</strong>ूम कटबा कऽ ओ अपना ओतय लऽ आनत ।<strong>ह</strong>म क्षुध भेल उिठ कऽ नथुनी मुिखया ओि<strong>ह</strong>ठाम चल अबैत छी । नथुिनओ <strong>ह</strong>मर बटेदार अिछ । नौ का मे तीन सेर मेथीि<strong>ह</strong>सा दैत अिछ । नथुनी अपन बेटीक िखसा सुनबैत अिछ । एक मास पि<strong>ह</strong>ने कोना पाँच <strong>ह</strong>जार कजर् लऽ कऽ ओकर <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>कयलक । िदलीमे दू मास िरक्शा चला कऽ कोना ओ कजर् सधाओत । फेर ओ अचानक पुछैत अिछ – 'खाना खेल<strong>ह</strong>क?''न' । - <strong>ह</strong>म क<strong>ह</strong>ैत िछऐ ।'कतऽ खेब<strong>ह</strong>क ?''कत<strong>ह</strong>ु तऽ खेबे करबै ।'ओ बेटी कें <strong>ह</strong>ाक दऽ कऽ <strong>ह</strong>मर खाना बनबऽ क<strong>ह</strong>ैत छै ।गाममे <strong>ह</strong>मरा घर नि<strong>ह</strong> अिछ । अड़सठक बािढ़मे घर जे कटल से फेर बिन नि<strong>ह</strong> सकल । सभ बेर गाम अयला पर ईसमया र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे कतऽ खायब, कतय र<strong>ह</strong>ब ।भोजन करबैत काल नथुनी आत करैत अिछ जे ओ <strong>ह</strong>मरा खाितर मछबाि<strong>ह</strong> करत । अपन छोट भाइ धुथराकेँ ओ िचड़ैबझाबऽ क<strong>ह</strong>ैत छै । <strong>ह</strong>म माछ आ िचड़ैक सुखद कपनामे डूबल सुतबाक चेा करैत छी । िन नि<strong>ह</strong> भऽ र<strong>ह</strong>ल् अिछ । िनपर कुका िचंता सवार अिछ । ग<strong>ह</strong>ूम जँ कमल लऽ गेल तऽ भारी बेइजती – जाइत-जाइत िसबननन बाजल र<strong>ह</strong>य । <strong>ह</strong>मर<strong>दे</strong>याद बैजनाथ, कमल पर सन-सन कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ ।धन आ ी संसारक सवपिर सुख अिछ । लोक एि<strong>ह</strong> दुनूक पाछू बे<strong>ह</strong>ाल र<strong>ह</strong>ैत अिछ । धन आ ीक तृणा कि<strong>ह</strong>यो शांत नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोइत छै । आदमी तइयो एि<strong>ह</strong> मृगतृणाक फेरमे पिड. कऽ भटकैत अिछ आ दुख उठबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ ।<strong>ह</strong>म अवधािर लैत छी जे दंगा-फसाद नि<strong>ह</strong> करबाक अिछ । कमल ग<strong>ह</strong>ूम लऽ जायत तऽ लऽ जाउक । भोरमे िन टुिटतेमोन पड़ैत अिछ जे ग<strong>ह</strong>ूम कटैत <strong>ह</strong>एत । मुँ<strong>ह</strong>-<strong>ह</strong>ाथ धो कऽ खेत िदस जाइत छी । ग<strong>ह</strong>ूम किट र<strong>ह</strong>ल छै । कमल पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> आिबजनकेँ कि<strong>ह</strong> गेल छै जे ग<strong>ह</strong>ूम ओकरे ओि<strong>ह</strong>ठाम जेतैक । जन सभ असमंजसमे अिछ । <strong>ह</strong>म क<strong>ह</strong>ैत िछऐक ग<strong>ह</strong>ूम िसबननन ओतयजेतैक । बोझ उठबाक घड़ी संघषर्क घड़ी <strong>ह</strong>ोयत।<strong>ह</strong>म घूिर कऽ टोल पर चल आयल छी । चा<strong>ह</strong> पीबाक लेल रघुनाथकेँ तकैत छी । रघुनाथ दूधक जोगाड़मे गेल अिछ । दूधआनत तखन चा<strong>ह</strong> बनाओत । िसबननन अबैत अिछ । ओ ब<strong>ह</strong>ुत आशंिकत आ बेचैन अिछ। <strong>ह</strong>मरा कमलसँ गप करय क<strong>ह</strong>ैत अिछ।12


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>म कमल आ ओकर दुनू बेटाकेँ बुझबैत िछऐ जे बकवाद आ दंगा-फसाद कयला सँ कोनो फायदा नि<strong>ह</strong> छै । जाधिर फैसला नि<strong>ह</strong>भऽ जायत, ताधिर ग<strong>ह</strong>ूम तैयार नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>एत । रघुनाथ दूध लऽ कऽ कमले ओतय चल आयल अिछ । ओि<strong>ह</strong> चा<strong>ह</strong> बनैत छै आकपक अभावमे <strong>ह</strong>म सभ बेराबेरी चा<strong>ह</strong> पीबैत छी । चा<strong>ह</strong> खतम <strong>ह</strong>ोइते कमल उिठ कऽ खेत िदस <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत अिछ । <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ <strong>िव</strong>दा<strong>ह</strong>ोइत छी । <strong>ह</strong>म सभ चा<strong>ह</strong> पीिबते र<strong>ह</strong>ी, तखने चािर-पाँच टा बोझ िसबननन अपना ओतय पठबा <strong>दे</strong>ने र<strong>ह</strong>ै । िकछु और कने दूर परजा र<strong>ह</strong>ल छै । कमल ई सब <strong>दे</strong>िख ु भऽ जाइत अिछ । मुदा आब तऽ खेल खतम भऽ गेल छै ।<strong>ह</strong>म जि<strong>ह</strong>या कि<strong>ह</strong>यो गाम अबैत छी तऽ चा<strong>ह</strong>ैत छी धारमे न<strong>ह</strong>ाइ । <strong>ह</strong>ेलबाक मौका गामे मे भेटैत अिछ । मेना<strong>ह</strong>ीक पूब आपिच्छम दुनू कात कोसी ब<strong>ह</strong>ैत छै । पिच्छम कतका धारक पसार ब<strong>ह</strong>ुत छै । पिच्छम, उर दिच्छन जे<strong>ह</strong>रे तकैत छी, ते<strong>ह</strong>रे बालुआ धार । दूर-दूर धिर खाली दोखरा बालु जाि<strong>ह</strong>मे पचासो बरखसँ िकछु नि<strong>ह</strong> उपजैत छै । मेना<strong>ह</strong>ी, पिरया<strong>ह</strong>ी आ भवानीपुर-एि<strong>ह</strong>तीनू गामक लोक तबा<strong>ह</strong> भऽ गेल अिछ । पीढ़ी दर पीढ़ी <strong>ह</strong>जारक <strong>ह</strong>जार लोक कोसीक बालु फँकैत मेटा जाइत अिछ ।<strong>ह</strong>ाँजक <strong>ह</strong>ाँज िसली पािन पर बैसल छै । पच्चीस-तीस टा लालसर िभा पर ट<strong>ह</strong>िल र<strong>ह</strong>ल छै । आब िचड़ै कम अबैंत छै। ब<strong>ह</strong>ुत पि<strong>ह</strong>ने जि<strong>ह</strong>या झौआ, कास आ पटेरक जंगल र<strong>ह</strong>ै, ति<strong>ह</strong>या अनेक तर<strong>ह</strong>क जल आ थल-िचड़ै अबैत र<strong>ह</strong>ै । पूिणर्याक िशकारीिचड़ै बझबैत र<strong>ह</strong>ै आ सुपौलमे बेचैत र<strong>ह</strong>ै । आब झौआ उकिन गेल छै आ कास-पटेर उकनल जा र<strong>ह</strong>ल छै । पि<strong>ह</strong>ने लोक झौआ,कास, पटेर बेिच कऽ िकछु कमा लैत छल । जंगलमे झुंडक झुंड गाय-म<strong>ह</strong>ॴस पोिस कऽ जी<strong>िव</strong>का चलबैत छल । खिढ़या, <strong>ह</strong>िरन,माछ, काछु आ डोका मािर कऽ खाइत छल । आब सभ िकछु खतम भऽ गेल छै आ जीबाक साधन दुलर्भ भऽ गेल छै।धारक बीचमे छीट पर एकटा मछवा<strong>ह</strong> पड़ल अिछ । बगलमे जाल आ डेली राखल छैक । <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ेिल कऽ छीट पर जाइत छी ।फेकुआ अिछ । नथुनी मुिखयाक भाइ । डेलीमे पाव भिर रेवा छै । तीन घंटाक उपाजर्न । समुक कछेरमे जेना लोक पड़लर<strong>ह</strong>ैत अिछ, <strong>ह</strong>म ति<strong>ह</strong>ना बालु पर पिड़ र<strong>ह</strong>ैत छी । एि<strong>ह</strong> दुप<strong>ह</strong>िरयोमे धार कातक <strong>ह</strong>वा ठंढ़ा छै । कोसीक पािन ठंडा छै । किनकोकाल पािन मे र<strong>ह</strong>ला सँ जाड़ <strong>ह</strong>ुअय लगैत छै । दूर एक आदमी असकरे डेंगी लऽ कऽ मछबाि<strong>ह</strong> कऽ र<strong>ह</strong>ल छै । और कत<strong>ह</strong>ु क्योनि<strong>ह</strong> छै । धार आ बालुक िनजर्न <strong>िव</strong>तार ।कोिसक<strong>ह</strong>ाक लोक सा<strong>ह</strong>स आ धैयर्पूवर्क कोसीक चंडताक मोकािबला करैत अिछ आ अपन ाण-रक्षामे लागल र<strong>ह</strong>ैत अिछ ।कोसीक उपात स<strong>ह</strong>ैत-स<strong>ह</strong>ैत ओ सभ िपतमरू भऽ गेल अिछ आ सब तर<strong>ह</strong>क दुख स<strong>ह</strong>बाक अयत भऽ गेल अिछ ।बेिरयाँ मे <strong>ह</strong>म सो ओि<strong>ह</strong>ठाम चल अबैत छी । सो <strong>ह</strong>मर पाँच का खेत करैत अिछ । खेतमे दस बोझ ग<strong>ह</strong>ूम भेल छैकजे तैयार करत । ेसर अनलक अिछ । सोक माय अपन दुखनामा सुनबैत अिछ । इलाजक अभावमे मरल बेटाक सोगमे ओकनैत अिछ । आब जे एकटा बेटा-पुत<strong>ह</strong>ु छैक तकर अभेलाक कथा सुनबैत अिछ । दुख <strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> बँटबैक, तइयो सुनबैत चलजाइत अिछ । ओकर कथा के सुनत ? ककरो छुी नि<strong>ह</strong> छैक । तइँ <strong>ह</strong>मरा सुनबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ ।सॉझ मे <strong>ह</strong>म पंचैतीक ओिरयान करैत छी । पंचक बुझेलो पर कमल तैयार नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ । फैसला <strong>ह</strong>ोइत छै-ई खेत ओलऽ लेत, बदलामे दोसर खेत िलिख <strong>दे</strong>त। बैजनाथ क<strong>ह</strong>ैत छै जाधिर कमल िलखत नि<strong>ह</strong>, ताधिर ई खेत छोड़बाक काज नि<strong>ह</strong> छै।बैजनाथ खेत <strong>ह</strong>िथयाबऽ चा<strong>ह</strong>ैत अिछ । जँ <strong>ह</strong>म कि<strong>ह</strong> िदऐक तँ ओ लाठीक जोरसँ खेत खाइत र<strong>ह</strong>त । खेत पर कमलकेँ नि<strong>ह</strong>चढ़य <strong>दे</strong>त । एि<strong>ह</strong> बात लेल ओ अनेक तर<strong>ह</strong>ेँ <strong>ह</strong>मरा पर दवाब दऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ । क<strong>ह</strong>ैत अिछ-तो<strong>ह</strong>र पच्छ लेबाक कारणे कमल <strong>ह</strong>मरामरबेबाक लेल एकटा िपतौल बलाकेँ ठीक केने र<strong>ह</strong>य ।सोक बकरी मिर गेल छैक । भोरमे िन टुिटते ओकर धरवालीक आवाज कानमे पड़ैत अिछ । ओ सासुसँ पूिछ र<strong>ह</strong>ल छै –बकरी कोना मिर गेलै ? ओकर सासु िकछु बजैत नि<strong>ह</strong> छै । चुपचाप बकरी लग जाइत छै । दुख आ आ चयर् सँ बकरी कें<strong>दे</strong>खैत र<strong>ह</strong>ैत छै । बकरी मुँ<strong>ह</strong> रगिड़ कऽ मरल छै । सोक माय <strong>ह</strong>मरा सुनाकऽ क<strong>ह</strong>ैत अिछ-घुरघुरा कािट लेलकै की !13


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>म जाि<strong>ह</strong> चौकी पर सूतल र<strong>ह</strong>ी, बकरी ओकरे पौवामे बा<strong>ह</strong>ल र<strong>ह</strong>ै । सोक घरवाली ओकर गराक डोरी खोिल <strong>दे</strong>ने छै आऑगनमे जा कऽ सासु पर भनभना र<strong>ह</strong>ल छै-<strong>ह</strong>ो घड़ी सरापैत र<strong>ह</strong>ै मिरयो ने जाइत छैक !सासु <strong>ह</strong>मरा क<strong>ह</strong>ैत अिछ-ब<strong>ह</strong>ुत िदन पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> बिल गछने र<strong>ह</strong>ै । कैक बेर पाठी भेलैक आ सब बेर बेचने गेलैक । अखनधिरचढ़ौलकै नि<strong>ह</strong> ।धुिर कऽ अबैत छी तऽ पता लगैत अिछ बकरी डोमरा लऽ गेल छै । खाएत । सभ चीज पर मृयुक छाया पसरल छै ।पठरू माय लेल औनाय र<strong>ह</strong>ल छै। ए<strong>ह</strong>र सँ ओ<strong>ह</strong>र भेिमआइत दौिड़ र<strong>ह</strong>ल छै । दूइए-चािर िदन पि<strong>ह</strong>ने खढ़ धेने छै ।सो दुप<strong>ह</strong>र मे दौन शुरू करैत अिछ । पि<strong>ह</strong>ने अपन बोझ धरबैत अिछ । आगू मे ओकरे बोझ राखल छैक। सोक बेटीपरिमिलया बोझ उठा-उठा ेसर लग दैत छै । परिमिलया सतर<strong>ह</strong>-अठार<strong>ह</strong> सालक युवती अिछ । वथ-सुगिठत शरीर । ओकरजोबनक उभार पुरूष-सपकर्क साक्षी छै । ओ अखन सासुर नि<strong>ह</strong> बसैत अिछ । सूयत भऽ गेलाक बाद खुरपी-िछा लऽ कऽघास लेल जाइत अिछ । संया-अिभसार ।भोर मे अकचकाइत उठैत छी । क्यो आधा िगलास पािन ढ़ािर चािन थपथपा र<strong>ह</strong>ल अिछ । आइ जूड़शीतल छै । सात-आठबजे धिर चािन पर पािन पड़ैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ । ढ़लाय अपन छागर तकने िफरैत अिछ । राित मे क्यो चोरा लेलकै । सोचने र<strong>ह</strong>यबेिच कऽ कज सधाओत । आब <strong>ह</strong>ताश भऽ गेल अिछ ।आइ धार मे मेला जकाँ लागल छै । लोक सभ मालजाल धो र<strong>ह</strong>ल अिछ । छौड़ा सभ धारमे उमकैत अिछ आ <strong>ह</strong>ो-<strong>ह</strong>लाकऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ।गाम मे आब <strong>ह</strong>मरा कोनो काज नि<strong>ह</strong> अिछ । साढ़े तीन मन ग<strong>ह</strong>ूम जे ि<strong>ह</strong>सा भेल अिछ तकरा सुपौल लऽ जेबाक यॲत केनाइअिछ । साइिकल भेिटतय तऽ डोमा दू खेप मे प<strong>ह</strong>ुँचा दैत । ने साइिकल भेटैत अिछ, ने माथ पर लऽ जायवला कोनो आदमी।ग<strong>ह</strong>ूम िपतबर लग छोिड़ दैत िछऐ । पाँच-सात िदनमे ओकर गाड़ी सुपौल जेतै ।दुप<strong>ह</strong>र मे ना परबाक माउँस बनबैत अिछ । माउँस सुकन राम ओि<strong>ह</strong>ठाम बनैत छै आ भात ना ओि<strong>ह</strong>ठाम । ना बजाकऽ लऽ जाइत अिछ । पीढ़ा सुकनक धाप पर लागल छै। <strong>ह</strong>मरा भीतर छूआछूतक कोनो भावना नि<strong>ह</strong> अिछ । लेिकन आइअचानक गाममे सुकन रामक ओि<strong>ह</strong>ठाम खाइत पता नि<strong>ह</strong> कोना पूवर्-संकार जात भऽ गेल अिछ आ कनेक काल धिर <strong>िव</strong>िचकारक संकोचक अनुभव करैत र<strong>ह</strong>ैत छी । फेर संकोचसँ उबरैत बजैत छी – सुकन भाय! आइ तोरा जाित बना लेिलअ<strong>ह</strong> ।सुकन क<strong>ह</strong>ैत अिछ जे आब ओ माल-जाल नि<strong>ह</strong> खालैत अिछ । बादमे एक गोटय <strong>ह</strong>ँसीमे क<strong>ह</strong>ैत अिछ- तोरा सभ भिठ गेल छ<strong>ह</strong> ।तोरा सभकेँ जाितसँ बािर <strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी ।कोसी सभटा भेदभावकेँ पािट <strong>दे</strong>ने छै। डोम, चमार, मुस<strong>ह</strong>र, दुसाध, तेली, यादव सब एके कल सँ पािन भरैत अिछ । एके पिटयापर बैसैत अिछ ।आब सूयत भऽ जायत । <strong>ह</strong>म गामसँ <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइत छी । संगमे ना आ गनेस अिछ । एकटा साइिकल पर थोड़े-थोड़े ग<strong>ह</strong>ूमलादने ओ दुनू पुनवस जा र<strong>ह</strong>ल अिछ । गामक <strong>िव</strong>कट जीवन पाछू छूिट र<strong>ह</strong>ल अिछ । संग जा र<strong>ह</strong>ल अिछ अनेक तर<strong>ह</strong>क मृित। ई मृित <strong>ह</strong>मर अितवक अंश बिन जायत आ जीवनमे अनेक रूप-रंगमे कट <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>त ।उपयास14


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पता:-http://sansmaran-kusum.blogspot.com/-कुसुम ठाकुर,सामािजक कायर्मे (ी-बच्चासँ <strong>िव</strong>शेष) , फोटोाफी आ नाटकमे रुिच । अतजलयावतर्न - (आठम खेप)१४१३ जून १९८५ के भारतीय नृय कला मिदर मे "िमटर नीलो काका" कs सफल मंचन के पात् ित वषर् अंतरीय नायितयोिगता मे िमिथलाक्षर आ "ी ललन साद ठाकुर" जी कs नाटक सब बेर पुरकार लैत र<strong>ह</strong>लै<strong>ह</strong> आ मैिथली दशर्क आ नायेमी के सब बेर एक टा नव सामािजक <strong>िव</strong>षय पर नाटकक नीक तुित <strong>दे</strong>खय के लेल भेँटैत र<strong>ह</strong>लै<strong>ह</strong>।१९८६ मे अंतरीय नाय ितयोिगता के लेल जि<strong>ह</strong>या िनमंण आयल छलैक ओि<strong>ह</strong> समय "ी ललन साद ठाकुर"जी केिलखल नाटक सब मंिचत भs चुकल छलै<strong>ह</strong> मुदा नव नाटक केर नाम ओ सोिच कs रखने र<strong>ह</strong>िथ। जि<strong>ह</strong>या िनमंण आयल छलैकओकर बाद कलाकार सब के एकटा बैठक भेलैक आ ओि<strong>ह</strong> मे नाटक जे अतराीय समारो<strong>ह</strong> मे जएबाक छलैक ओकर नामबतायल गेलैक। नाटक केर नाम "लॱिगया िमरचाइ " सुनति<strong>ह</strong> कलाकार सब बड खुश भेला<strong>ह</strong> मुदा जखै<strong>ह</strong> इ सुनाला<strong>ह</strong> जे मानाम टा िलखल छैक तs पि<strong>ह</strong>ने त िकछु कलाकार मायुस भेला<strong>ह</strong> मुदा सब बेर नाटक मे ओि<strong>ह</strong>ना <strong>ह</strong>ोइत छलैक आ ता धिर कलाकारसब ी ललन जी के ितभा सँ पिरिचत भs गेल छला<strong>ह</strong>।कलाकार सब केर बैठकी के बाद ओि<strong>ह</strong> िदन राित मे बैिस कs पा आ "पि<strong>ह</strong>ल दृय" िलिख <strong>दे</strong>ला<strong>ह</strong> आ <strong>ह</strong>मरा ओ कैयेक बेर सुनयपरल। ओकर बाद रिब िदन सs िर<strong>ह</strong>सर्ल से<strong>ह</strong>ो शुरू भs गेलैक। एक दृयक िर<strong>ह</strong>सर्ल कतेक िदन <strong>ह</strong>ोयतैक। एक िदन साँझ मे<strong>दे</strong>खिलयै<strong>ह</strong> िर<strong>ह</strong>सर्ल स जिद आिब गेला<strong>ह</strong> आ आिबते क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "आजु <strong>ह</strong>म िलखय के मूड मे छी आ एक दृयक िर<strong>ह</strong>सर्ल कतेकिदन <strong>ह</strong>ोयत। अ<strong>ह</strong>ाँ सब खेलाक बाद सुित र<strong>ह</strong>ु आ <strong>ह</strong>मरा लेल चाय बना कs रािख िदय <strong>ह</strong>मरा आजु नाटक पूरा करबाक अिछ"। इसुनति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म क<strong>ह</strong>िलयै<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म सुित जायब ता अ<strong>ह</strong>ाँक संवाद सब के सुनत। <strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> सुतब अ<strong>ह</strong>ाँ िचंता जुिन करू <strong>ह</strong>म चाय बनाबना कs अ<strong>ह</strong>ाँके दैत र<strong>ह</strong>ब। राित मे बच्चा सब खेलाक बाद सुित र<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म चाय बना कs रािख <strong>दे</strong>िलयै<strong>ह</strong> आ बैिस कs िकछुसमय <strong>ह</strong>ुनक संवाद सब सुनिलयै<strong>ह</strong> मुदा िकछु समय बाद नीँद आबय लागल तs सुित र<strong>ह</strong>ालॱ<strong>ह</strong>। अचानक नीँद खुजलतs <strong>दे</strong>खिलयै<strong>ह</strong> िलिखए र<strong>ह</strong>ल छला<strong>ह</strong> ओि<strong>ह</strong> समय ठीक ४:३० <strong>ह</strong>ोइत छलैक। <strong>ह</strong>ुनका लग गेल<strong>ह</strong>ुँ तs क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> आब खतमे पर छैकएक बेर चाय िपया िदय। <strong>ह</strong>म उिठ कs चाय बनेल<strong>ह</strong>ुँ आ चाय दुनु गोटे चाय िपल<strong>ह</strong>ुँ ५:३० बजे तक "लॱिगया िमरचाइ" नाटक पूराछलैक। इ नाटक से<strong>ह</strong>ो कैयाक टा पुरकार पौलक।15


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्"िमटर नीलो काका" के बाद जे नाटक सबस बेसी लोकिय आ चिचर्त भेलैक ओ छैक बकलेल। २९-४-बकलेल के अतराीयमैिथली नाय ितयोिगता के लेल कलाकार भवन एि<strong>ह</strong> िसनेमा मेक मंचन भेल। एि<strong>ह</strong> नाटक के सवम नाटक, सवमआलेख , सवम िनदशक, सवम बालकलाकार, सवम काश पिरकपना आ सवम मंच सया के पुरकार भेटलैक आनाय ितयोिगताक िनणयक मंडलक अयक्ष आ िफ़म िनदशक " ी काश झा" मंच पर पुरकार दैत समय "ी ललन सादठाकुर जी" कs शंसा करैत पता आ फ़ोन नबर माँिग लेला<strong>ह</strong>।बकलेल नाटक केर िकछु मास बाद अचानक एक िदन काश जी के फ़ोन अयलै<strong>ह</strong> आ फ़ोन पर क<strong>ह</strong>लिथ<strong>ह</strong> जे ओ एकटािफचरेट िफम बना र<strong>ह</strong>ल छिथ<strong>ह</strong> आ ओि<strong>ह</strong> िफम मे मुख्य भूिमका करबा के छै<strong>ह</strong>, आ जदी दू तीन िदन के लेल पटना आबयपरतैं<strong>ह</strong>। ऑिफस सs छुी लs पटना गेला<strong>ह</strong> आ दू तीन िदन के बाद आपस आिब गेला<strong>ह</strong>आपस अयला के बाद अपन ऑिफस सछुी ल आ दू कलाकार के अयबाक लेल कि<strong>ह</strong> चिल गेला<strong>ह</strong>। काश जी <strong>ह</strong>ुनका अपन कलाकारक चुनाव मे से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>बाक लेलक<strong>ह</strong>ने र<strong>ह</strong>िथ।कलाकारक चुनाव सs शूिटंग धिर करीब डेढ़ मास लािग गेलैक। शूिटंग बेितया लग गाम मे भेल छलैक आ िकछु बबई मे।िसनेमाक नाम छलैक " कथा माधोपुर की " ई िसनेमा पंचायती राज पर बनायल गेल छैक।(अिगला अंकमे)अनमोल झा (१९७०- )-गाम नरुआर, िजला मधुबनी। एक दजर्नसँ बेशी कथा, सािठसँ बेशीलघुकथा, तीन दजर्नसँ बेशी क<strong>िव</strong>ता, िकछु गीत, बाल गीत आ िरपोतज आिद <strong>िव</strong>िभ पिका, मािरका आ <strong>िव</strong>िभ सं<strong>ह</strong> यथा-“कथा-िदशा”-म<strong>ह</strong>ा<strong>िव</strong>शेषांक, “ेतप”, आ “एैसम शतादीक घोषणाप” (दुनू सं<strong>ह</strong> कथागोीमे पिठत कथाक सं<strong>ह</strong>), “भात”-अंक २ (<strong>िव</strong>राटनगरसँ कािशत कथा <strong>िव</strong>शेषांक) आिदमे संि<strong>ह</strong>त।16


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ाथिमकता-बौआक मूड़नमे कतेक खचर् भेल <strong>ह</strong>ेतउ बुच्ची।-तोरा सऽ कोन लाथ माय, यै<strong>ह</strong> बीस-पच्चीस <strong>ह</strong>जारक आस-पास।-की क<strong>ह</strong>ले! बीस-पच्चीस <strong>ह</strong>जार।-<strong>ह</strong>ँ, ओि<strong>ह</strong>मे भोज-भात, कपड़ा-ला,लेआओन-<strong>ह</strong>कार सबटा ने भेलै।-अएँ गइ, एते पाइ छलिन ओझाक <strong>ह</strong>ाथपर।-नै सब पाइ तऽ नै छलिन <strong>ह</strong>ाथपर, िकछु ए<strong>ह</strong>र-ओ<strong>ह</strong>र, पैंच उधार से<strong>ह</strong>ो भेलै।-चल भगवतीक दया सऽ काज नीक जकाँ पार लािग गेलउ, जस <strong>दे</strong>लकउ समाज आर की चा<strong>ह</strong>ी। अच्छा क<strong>ह</strong> तऽ बौआक सबभेकसीन (सूइ) सब पड़लै की नै।-<strong>ह</strong>ँ गय पड़लै। मा दू-तीन टा बेसी दामी बला प<strong>ह</strong> सै, दु-<strong>ह</strong>जार बला सब बाँकी छैक से िदया <strong>दे</strong>बै बादमे।-िछः िछः िछः। तोरा बेटाक भेकसीन बाँकी छउ <strong>दे</strong>नाइ आ तू भोज केले <strong>ह</strong>े। कोन मनुक्ख भेलेँ तू...!!सुशात झामैिथली भाषा- संकृित के रक्षाक लेल एकटा संथा जरुरी अिछयूयूव पर भटिक र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ूं। नौकरी के यतता के वज<strong>ह</strong> सं एतेक फुरसित नि<strong>ह</strong> भेटित अिछ जे यूयूब पर अपन मनपसंदगीत सुिन सकी। कोिशश र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे फुरसित भेटय त मैिथली गीत सुनी। मैिथली गीत जे सब यूयूब पर उपलध अिछओि<strong>ह</strong> में बेसीतर िबया<strong>ह</strong>क गीत आ भिक्त गीत सब अिछ। मैिथली के <strong>िव</strong>राट संसार में जे िछिडयाल लोकगीत सब अिछ तकरासब के एकठाम पौनाई मुिकल अिछ। दोसर बात ई जे सब गीत के िरकिडंग से<strong>ह</strong>ो नि<strong>ह</strong> भेल छैक, भेलो छैक त ओकरा संकलनके काज बड किठन। गीत सब सुिनक मन नाटेिजक भ गेल...कमला-बलान के धार आ राजनगर के मंिदर यािद आबयलागल। गजेंजी के फोन केिलयि<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म जानय चा<strong>ह</strong>ै छल<strong>ह</strong>ुं जे की समत लोकिय मैिथली गीत के वेबसाईट पर डालल जासकैत छौ की। लेिकन पता चलल जे अि<strong>ह</strong> में कापीराईट के संकट छैक। एखन अगर िकयो मैिथली गीत संगती सुनय चा<strong>ह</strong>ैत17


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अिछ त िकछ वेबसाईट पर 10-20 टा गीत छैक या नि<strong>ह</strong> त यूयूब पर ओकरा गीत खंगालय पड़तै। <strong>ह</strong>म ई खोजै छल<strong>ह</strong>ु जेकोनो एकटा वेबसाईट <strong>ह</strong>ोइत जतय िदली बंबई स ल क अमेिरका तक में र<strong>ह</strong>य बला मैिथल अपन भाषा में गीतसंगीत के आनॆंदल सिकतिथ। दुिनया जि<strong>ह</strong> ि<strong>ह</strong>साब स बदिल र<strong>ह</strong>ल अिछ ओि<strong>ह</strong> में अंेजी आ ि<strong>ह</strong>ंदी के भाषाई साायवाद स बचनाई बड मुिकलबुझना जाईत अिछ। लेिकन अगर सतकर्ता स नब तकनीक के उपयोग कयल जे त मैिथली गीतसंगीत के <strong>िव</strong>राट संसार केमैिथल भाषी तक आसानी स प<strong>ह</strong>ुंचायल जाय सकैछ। मैिथली लोकगीत, नाटक, लोककथा आ आख्यान <strong>ह</strong>मर बडड् पैघ धरो<strong>ह</strong>रअिछ। आ एकर सॆयोजन के जरुरत छैक। अगर अि<strong>ह</strong> स <strong>ह</strong>म सब आम मैिथल के जोड़ सकी त एखनो बडड् उमीद अिछ।लेिकन अि<strong>ह</strong>लेल <strong>ह</strong>मरा सबके मैिथली के सब रुप के िदल खोिल क अपनाबय पड़त अ पंचकोसी के ंिथ स बा<strong>ह</strong>र आब पडत।अि<strong>ह</strong> मुा पर <strong>ह</strong>म पि<strong>ह</strong>नौ िलिख चुकल छी। दोसर बात जे आब बला जमाना आिडयो <strong>िव</strong>जुअल के छैक। पूरा दुिनया में लोक पढ़ैमें दुभग्यजनक रुप सं रुिच घिट र<strong>ह</strong>ल छैक। लोक आिडयो आ <strong>िव</strong>जुअल बेसी <strong>दे</strong>खय चा<strong>ह</strong>ैत अिछ। ई आब बला जमाना में आरबढ़त। अि<strong>ह</strong> स इंकार नै। एखनो जे मैिथल कि<strong>ह</strong>य़ो अपन िजनगी में एकटा मैिथली पोथी नै पढ़लि<strong>ह</strong> ओ मैिथली के गीत सुिन क<strong>िव</strong>भोर भय जाय छिथ। आवयकता अि<strong>ह</strong> बात के अिछ <strong>ह</strong>म सब कोन कारे अि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>शाल समुदाय के अपन संकृित के अि<strong>ह</strong>मजबूत उपकरण स जोिड़ क राखी। िछटपुट तर पर मैिथली में गीत संगती के कैसेट बनैत अिछ, िफमॲ बिन र<strong>ह</strong>ल अिछ आआब एकटा टीवी चैनल के से<strong>ह</strong>ो सुनगुनी अिछ। लेिकन एकर कोनो संथागत यास नि<strong>ह</strong> भ र<strong>ह</strong>ल अिछ। सं<strong>िव</strong>धान में भाषा केथान भेट गेलाके बादो <strong>ह</strong>म सब सरकार स बड उमीद नि<strong>ह</strong> क सकैत छी। लेिकन अगर अि<strong>ह</strong> िदशा में कोनो गैरसरकारीयास इमानदारी स कयल जाई त एखनॲ ब<strong>ह</strong>ुत काज कयल जा सकैत अिछ। अि<strong>ह</strong> िदशा में गजेंजी के यास वातव में तुयछि<strong>ह</strong> जे बु<strong>ह</strong>त मे<strong>ह</strong>नत क क अि<strong>ह</strong> िदशा में काज क र<strong>ह</strong>ल छिथ। मैिथल बुीजीवी सबके अि<strong>ह</strong> पर <strong>िव</strong>चार करय के चाि<strong>ह</strong>यिन आकोनो तरीका खोजय के चाि<strong>ह</strong>यिन। अि<strong>ह</strong> में बाद में सरकारी अनुदान आ <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शी अनुदान स ल क वैयिक्तक अनुदान के कमी नि<strong>ह</strong>र<strong>ह</strong>त-ई <strong>ह</strong>मर दृढ़ िनय अिछ। कोनो ट या सोसाईटी के अधीन अगर ई काज कयल जाय आ नया <strong>िव</strong>चार सामने आबय तओ वागतयोग्य कदम <strong>ह</strong>ोयत।नवेदु कुमार झा, आकिमक समाचारवाचक स<strong>ह</strong> अनुवादक, मैिथली संवाद, आकाशवाणी, पटना१.रेलवेक ेत पकेँ लऽ कऽ चिल र<strong>ह</strong>ल अिछ वाक् युसंसदमे तुत वषर् २००९-१० क रेल बजटमे भने िब<strong>ह</strong>ारक उपेक्षा कयल गेल <strong>ह</strong>ो मुदा िब<strong>ह</strong>ारक नेताकेँ जेना एकर िचता नि<strong>ह</strong>अिछ। परच रेलवे मंी ममता बनज ारा रेलवेक िथितपर ेतप जारी करबाक घोषणाक बाद िब<strong>ह</strong>ार दू टा पूवर् राजनीितकिम मुख्यमंी नीतीश कुमार आ पूवर् मुख्यमंी आ पूवर् रेलमंी लालू साद एक दोसरापर <strong>ह</strong>मला कऽ र<strong>ह</strong>ल छिथ। एक िदस रेलबजटमे िब<strong>ह</strong>ारक उपेक्षाकेँ लऽ कऽ कांेसकेँ छोिड़ आन दल आ संगठन के सरकारकेँ अपन िनशाना बना र<strong>ह</strong>ल अिछ तँ दोसरिदस मुख्यमंी नीतीश कुमार रेल मंी ममता बनजक शंसा कऽ <strong>ह</strong>ुनका ारा रेलवेक िथितपर ेत-प जारी करबाक घोषणाक18


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्समथर्नमे ठाढ़ भेल छिथ। िब<strong>ह</strong>ारक चुनावी राजनीितमे पूवर् रेल मंी लालू सादकेँ जमीन धड़ा <strong>दे</strong>लाक बाद मुख्यमंी नीतीश कुमारेत-पक मायमसँ पूवर् रेल मंीकेँ <strong>दे</strong>शक राजनीितसँ बेदखल करबाक यासमे लागल छिथ।वतर्मान <strong>िव</strong>ीय वषर्क रेल बजटमे िब<strong>ह</strong>ारकेँ कितया <strong>दे</strong>बाकेँ मुा बनेबाक बजाय ेत-प जारी करबाक लेल सभ िदन बयानबाजी भऽर<strong>ह</strong>ल अिछ। ई <strong>िव</strong>डबना क<strong>ह</strong>ल जा सकैत अिछ जे रेलक मािमलामे पछुआयल िब<strong>ह</strong>ारकेँ एि<strong>ह</strong> बेरुका बजटमे नव घोषणाक मालॉलीपॉप थमा <strong>दे</strong>ल गेल। कोनो नव पिरयोजना एि<strong>ह</strong> बेर िब<strong>ह</strong>ारक ि<strong>ह</strong>सामे नि<strong>ह</strong> आयल। पूवर् रेल मंी ारा रेलवे घोिषत पिरयोजनासभपर रेल मंीक रवैया उदासीन र<strong>ह</strong>ल तथािप ई मुा ेतपक आगाँ गौण भऽ गेल अिछ।रेलमंी ारा रेलवेक िथितपर ेतप जारी करबाक घोषणाक बाद नीतीश कुमार जाि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>ेँ सिय छिथ, ओि<strong>ह</strong>सँ लगैत अिछ जेओ पूवर् रेल मंी लालू सादकेँ <strong>दे</strong>शक राजनीितसँ उखाड़ऽ चा<strong>ह</strong>ैत छिथ। ी कुमारक अनुसार वतर्मान रेल बजटमे पूवर् रेलमंीारा रेलवेकेँ लाभ <strong>दे</strong>खेबाक जे <strong>ह</strong>वाइ-िच तुत कऽ जे बाजीिगरी पूवर् रेलमंी कयने छला<strong>ह</strong>, ओकर पोल खूिज गेल अिछ।एि<strong>ह</strong>सँ आँकड़ाक जे खेल खेलल गेल छल से सोझाँ आिब गेल अिछ।योँ पुरान िम <strong>ह</strong>मलापर <strong>ह</strong>मला कऽ र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ोिथ तँ भला पूवर् रेलमंी कोना चुप बैिस सकैत छिथ। पूवर् रेलमंी लालूसाद रेलवेकिथितपर ेतप जारी करबाक घोषणाकेँ एकटा चुनौतीक रूपमे वीकार कयलिन अिछ आ सात िदनक भीतर ेतप जारीकरबाक चुनौती रेलमंीकेँ <strong>दे</strong>लिन अिछ। ी सादक अनुसार रेलवेक भेल लाभ पूवर्क संयुक्त गितशील गठबंधन सरकारकउपलिध छल मुदा कुठासँ िसत भऽ वतर्मान सग सरकारक रेलमंी एि<strong>ह</strong>पर आँगुर उठा र<strong>ह</strong>ल छिथ।क<strong>ह</strong>ल जाइत अिछ जे दुमनक दुमन दोत <strong>ह</strong>ोइत अिछ आ एि<strong>ह</strong> तजर्पर ममता बनज ारा लालू सादपर अपरोक्ष <strong>ह</strong>मला कयलाकबाद नीतीश कुमार ी सादकेँ अपन िनशाना बना र<strong>ह</strong>ल छिथ। रेलवेक ब<strong>ह</strong>े दुनु पुरान िमक भऽ र<strong>ह</strong>ल वाक् युमे िब<strong>ह</strong>ारक <strong>ह</strong>कमारल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ, एकर सुिध लेबाक फुसर्त ककरो नि<strong>ह</strong> अिछ।२.ममताक रेल िब<strong>ह</strong>ारमे भेल िडरेडलगातार तेर<strong>ह</strong> बरख धिर रेलवेक लेल <strong>िव</strong>शेष म<strong>ह</strong>व राखयबला िब<strong>ह</strong>ार एि<strong>ह</strong> बेरुका रेल बजटमे कितया गेल। गोटेक डेढ़ दशक धिरजाजर्, नीतीश, राम<strong>िव</strong>लास आ लालू जाि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>ेँ रेल बजटमे िब<strong>ह</strong>ारमे सरपट रेल दौड़बैत छला<strong>ह</strong>, ओि<strong>ह</strong>सँ िब<strong>ह</strong>ारक जनताकेँ अ<strong>ह</strong>ू बेरपैघ आशा छल। मुदा रेलमंी ममता बनजक रेल बजट पूरा <strong>दे</strong>शमे सरपट दौड़त िब<strong>ह</strong>ारमे िडरेड भऽ गेल। पूवर्क िब<strong>ह</strong>ारीरेलमंीसँ नाराज ममता दीदी िब<strong>ह</strong>ारकेँ मा लालीपाप थमा ेतप जारी करबा ते<strong>ह</strong>न शगूफा छोड़लिन अिछ जे िब<strong>ह</strong>ारक नेताकेँअपन <strong>ह</strong>कक याद िबसरा गेल अिछ आ ओ ेतपक ब<strong>ह</strong>े एक दोसराकेँ नीचाँ <strong>दे</strong>खबऽ मे लागल छिथ।19


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्वषर् २००९-१०क रेल बजटमे िमिथलांचल तँ जेना रेलवेक नक्शासँ गायब बुझा र<strong>ह</strong>ल अिछ। रेलवे नव-घोषणाक तीक्षा कऽ र<strong>ह</strong>लिमिथलावासीकेँ ममता दीदी जेना िबसिर गेलिन। बजटमे िब<strong>ह</strong>ारक लेल कयल गेल आधा दजर्न घोषणामे सँ िमिथलांचलक ि<strong>ह</strong>सामेसीतामढ़ीसँ बैरगिनयाक मय रेल-लाइनक दो<strong>ह</strong>रीकरण आयल अिछ। राजधानी पटना <strong>िव</strong>तरीय टेशन बनेबाक सूचीसँ गायबअिछ, ओना रेलवेक अिधकारी एि<strong>ह</strong>सँ मना कऽ र<strong>ह</strong>ल छिथ, ओति<strong>ह</strong> दू टा नव ेन पटनासँ राँचीक मय एकटा जन-शतादी आझाझासँ पटनाक मय सवारी गाड़ीक संगि<strong>ह</strong> गया आ जमालपुरक मय सवारी गाड़ीक घोषणा एि<strong>ह</strong> रेल बजटमे कयल गेल अिछ।आन नव घोषणामे पटना-िसकदराबाद आ पटना-पुणे ेनक पिरचालन ितिदन, बाबूधाम-मोती<strong>ह</strong>ारी एक्सेसक <strong>िव</strong>तार मुजफरपुर धिरआ मुजफरपुरक राता राजधानी ेनक पिरचालनक घोषणा कयल गेल अिछ। ममता दीदी नव नन टॉप ेनसँ पटनाकेँ वंिचतकऽ रेल मंी अपन मंशा प कऽ <strong>दे</strong>लिन। एि<strong>ह</strong> वषर् चलयवाला १४ टा नव नन टॉप ेनमे सँ कोनो ेन पटनासँ नि<strong>ह</strong> खूजतमुदा पटनावासी पटना जंक्शन भऽ कऽ जायबाला एि<strong>ह</strong> ेनकेँ टाटा-बाय-बाय कि<strong>ह</strong> सकैत छिथ।३.चेतना सिमितक आम सभामे नव पदािधकारीक भेल चुनाविमिथलांचलक ितिनिध सामािजक संथा चेतना सिमित पटनाक सप भेल वािषर्क आम सभामे वषर् २००९-११क लेल नवपदािधकारीक चुनाव कयल गेल। सप चुनावमे उपायक्षकेँ छोिड़ आन पदािधकारी िन<strong>िव</strong>र्रोध चुनल गेला<strong>ह</strong>। सिमितक िनवर्तर्मानअयक्ष <strong>िव</strong>जय कुमार िम पुनः अयक्ष बनला<strong>ह</strong> तँ सिचव पदपर <strong>िव</strong>वेकानद ठाकुर िनविचत भेला<strong>ह</strong> अिछ। उपायक्षक तीन पदकलेल भेल मतदानमे ेमकात झा, मीला झा आ पुरुषोम झा िनविचत घोिषत भेला<strong>ह</strong> अिछ। मधुकात झा, सयनारायण मे<strong>ह</strong>ता आाणमो<strong>ह</strong>न िम संयुक्त सिचव, योगे नारायण मिलक कोषायक्ष, जगत नारायण चौधरी, संगठन सिचव आ सुरे नारायण यादवकेँचार सिचव बनाओल गेल अिछ।कुमार मनोज कयपजम मधुबनी िजलांतगर्त सलेमपुर गाम मे। बाय काले सँ लेखन मे आभरुिच। कैक गोट रचना आकाशवानी सँ सािरत आ<strong>िव</strong>िभ प-पिका मे कािशत। सित केंीय सिचवालय मे अनुभाग आधकारी पद पर पदथािपत।मनताप20


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आिजर भऽ गेल छल मोन फाईल िनबटबैत-िनबटबैत। मोन के कने <strong>ह</strong>लुक करबा लेल कुस सँ उिठ अपन चैबर सँ बा<strong>ह</strong>रिनकलले रि<strong>ह</strong> िक ऑिफसक पाछु ओि<strong>ह</strong> कोन मे िकछु <strong>दे</strong>िख कऽ ठमिक गेलं<strong>ह</strong>ु। <strong>दे</strong>खैत छी <strong>ह</strong>मर अदर्ली रामिनवास ककरो सँमंद वर कनफुसकी करैत़़ िकछु बुझबैत़़ ओ यिक् अपन जेब सँ एकटा नोट िनकाललक़़ रामिनवास ओ नोट ओि<strong>ह</strong>नापैंटक जेब मे रािख लेलक़़ फेर ओि<strong>ह</strong> यिक्त के आत कऽ रामिनवास पाछु मुड़ल। अयािशत रुप सँ <strong>ह</strong>मरा सामने <strong>दे</strong>िखरामिनवास सकपका गेल़़ <strong>ह</strong>वांस उड़ऽ लगलै़ चे<strong>ह</strong>रा पीयर पड़ऽ लगलै़ पैर काँपऽ लगलै। चोि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मरा पैर पर खिस कऽ कानऽलागल़़''<strong>ह</strong>ािकम! बड़ पैघ गलती भऽ गेल <strong>ह</strong>मरा सँ <strong>ह</strong>मरा एि<strong>ह</strong> बेर माँफ कऽ िदयऽ <strong>ह</strong>म कान पकरैत छी़ ।'' <strong>ह</strong>मर तामस टीक तकचढ़ल जा र<strong>ह</strong>ल छल़़ <strong>ह</strong>मर अदर्ली आ घूस़़ ओकर की छैक?बदनामी तऽ <strong>ह</strong>मर <strong>ह</strong>ैत। केयो क<strong>ह</strong>ैत तऽ बाद मे पितयिबतॱ आइ तऽचोर से<strong>ह</strong>े पर धड़ा गेल।लोकक भीड़ बढ़ले जा र<strong>ह</strong>ल छलै़ ज़ते मुँ<strong>ह</strong>, तते तर<strong>ह</strong>क बात। किनये कालक बाद डी०एस०पी० अपने आिब रामिनवास केपकिड़ कऽ लऽ गेला<strong>ह</strong>। रामिनवास कनैत पुिलसक संग जा र<strong>ह</strong>ल छल़़ <strong>ह</strong>मरा मोन के उसास भेटल़़ ठोर सँ कठोर सजा भेटकचाि<strong>ह</strong> ए<strong>ह</strong>न ाचारी के़।िदन बीतल़़ समय बीतल़़ <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ुँ तबदला पर दोसर श<strong>ह</strong>र मे आिब गेलं<strong>ह</strong>ु। एक िदन <strong>िव</strong>भागीय मंी के औिफस सँ फोन आयल -मंीजी भेंट करऽ चाि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल छिथ। मंीजीक आ<strong>दे</strong>श भेलिन जे पुरनका ऑिफसक ठेकेदार धमर्पाल एड संस के सभ बकायाबील बैक डेट मे पास कऽ िदयौ। डेड लाईऩ तीन िदन के भीतर भुगतान भऽ जेबाक चा<strong>ह</strong>ी।अनमनक मोन सँ <strong>ह</strong>म पुरना बील सभ मँगा <strong>ह</strong>ोटलक कक्ष मे बैसल पास कऽ र<strong>ह</strong>ल छी़ आन ऊपाईये की़ ऩोकरक लेल तऽमािलकक आ<strong>दे</strong>श िसरोधायर्। नोकरी करक अिछ तऽ उिचत-अनुिचत सभटा करि<strong>ह</strong> परत़़ <strong>ह</strong>ंिस कऽ की कािन कऽ । बील कीछलैक सभटा झूठ़़ िबना काज करबायल़़ आब परमेरे टा रक्षक सै<strong>ह</strong> सुमीिर दतखत केने जा र<strong>ह</strong>ल छी झूठक पुिलंदा पर।जखन एतऽ आयले छी तऽ पुरनका िम सभ सँ भेंट-घाँट नि<strong>ह</strong> केनाई से<strong>ह</strong>ो कोनादन <strong>ह</strong>ोयत । दोसर, मोनक भड़ास िनकिल जायतऽ मोनो <strong>ह</strong>लुक <strong>ह</strong>ोईत छैक । सै<strong>ह</strong> सोिच पैर अकमात िजला जज के आवास िदस बिढ़ गेल। िजला जज कणर्जी <strong>ह</strong>मर नीकिम मे सँ छला<strong>ह</strong>। बेचारे बड़ स<strong>ह</strong>ृदय लोक। जखन एि<strong>ह</strong> ठाम पोिटंग र<strong>ह</strong>य तखन एको िदन भेंट नि<strong>ह</strong> भेला पर तुरत फोन आिबजाय जे िनके छी िक नि<strong>ह</strong>।चाय-नैक्स के बीच मे चचक मय <strong>ह</strong>मरा मोन पिड़ गेल रामिनवास़़ मोन िक पड़ल कणर्जी के किनयाँ मोन पाड़लिन । छगुंताभेल जे रामिनवास एखनो धिर जेले मे आछ। कणर्जी <strong>ह</strong>मरा तजबीज करैत बजला<strong>ह</strong>- ''सजा तऽ अपराध सँ बेसी भईये गेलैक मुदा<strong>ह</strong>म जमानित एि<strong>ह</strong> ारे नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>िलयै जे ओकरा आ<strong>ह</strong>ाँ वयं पक़डने रि<strong>ह</strong>।'' <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनका सँ जमानितक आ<strong>ह</strong> कऽ लौिट फेर पुरनाबील मे ओझरा गेलं<strong>ह</strong>ु।21


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्दोसर िदन बील सँ मगजमारी के बीच बा<strong>ह</strong>र िकछु आ<strong>ह</strong>ट बुझना गेल़़ मुड़ी उठौलं<strong>ह</strong>ु़ आगाँ मे रामिनवास दुनू ाणी कऽल जोड़ने ठाढ़छल। केयो िकछु नि<strong>ह</strong> बाजल़़ दुनूक आँिख सँ आवरल नोर ब<strong>ह</strong>ल जा र<strong>ह</strong>ल छलैक। <strong>ह</strong>मरो मोन <strong>िव</strong>त भऽ गेल़़ अंतरामा कानउमेठलक़़ ''बीस रुपया लेल़़ से<strong>ह</strong>ो काज जदी करा <strong>दे</strong>बाक लेल ज़ँ सजा पाँच मासक जेल छैक; तऽ िबनु काज करेनि<strong>ह</strong> ठेकेदार केगरीबक लाखो रुपया पेयमेंट कऽ <strong>दे</strong>बाक घोर अपराधक सजा िक <strong>ह</strong>ेबाक चाि<strong>ह</strong>? उ कैद वा फाँसी वा ओ<strong>ह</strong>ु सँ िकछुबेसी़?''रामिनवास दुनू ािणक आँिख सँ द<strong>ह</strong>ो-ब<strong>ह</strong>ो ब<strong>ह</strong>ैत नोर साईत <strong>ह</strong>मरा सँ यै<strong>ह</strong> मूक कऽ र<strong>ह</strong>ल छल। आई <strong>ह</strong>म अपराधी रुप मे ठाढ़छी ओकरा दुनूक समक्ष बौक बनल।चेशसंवेनशील मोनकेँ छुबैत <strong>ह</strong>ुगली ऊपर ब<strong>ह</strong>ैत गंगारामभरोस कापिड मरक ३२ गोट कथाक सं<strong>ह</strong> िथक <strong>ह</strong>ुगली ऊपर ब<strong>ह</strong>ैत गंगा । एि<strong>ह</strong> सं<strong>ह</strong>क नामक अि तम कथा िथक ।<strong>ह</strong>ीरा आ सोना बाईक मा यमे कथाकार नारी मोनक संवेदनाकेँ उभािरक भ<strong>िव</strong> यक सृजन िदस डेग उठाओल अिछ । ई स य िथकजे नारीक <strong>दे</strong><strong>ह</strong>क अवयवकेँ कामुक पुरुष अपन धन–स पि बुिझ ओए<strong>ह</strong> यव<strong>ह</strong>ार करैत अिछ जे नारीक मोनकेँ दुःख ओ पीडामेभिरक कुि ठत करैत अिछ । नारी मा <strong>दे</strong><strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> िथक । नारी आ पुरुषक सा<strong>ह</strong>चयर् अब से सृि टक िनर तरता िथक । एकरअथर् ई नि<strong>ह</strong> जे नारीक <strong>दे</strong><strong>ह</strong>केँ खेलौना बूिझक खेलायल जाय । ओकर अंग– यंगकेँ तोिड–मरोिड अथत् अ याचार क ेम ओ<strong>िव</strong> वासके तोडल जाय । ई स य अिछ जे आजुक भौितकबादी युगमे धनक अितशय िल सा अब से मानवीय मू यबोधकेँ िगडने जार<strong>ह</strong>ल अिछ । जेँ िक मानवीय चेतना आ मनु यता कुि ठत क <strong>दे</strong>ल गेल अिछ तेँ अनैितकताक अढमे िछड<strong>ह</strong>रा खेलाओल जाइतअिछ । धन–मदक एंठी पर नग् न कामुकताक ता डव मचल अिछ । दैि<strong>ह</strong>क जरुरितसँ बेिसए काम ीडामे भोग आ िल सा नयनरंजन भ गेल अिछ । तेँ <strong>िव</strong>िभ न मुा अिख् तयार क आवेग आ उच् छ्छासमे अमानवीयताक – ूर आ पैशािचक रुपक िदग् दशर्न <strong>ह</strong>ोइतअिछ । लाचार मे <strong>िव</strong>चार कतय ? फलतः वासनाक मजालमे ओझरा क नैितकता ओ मयदाकेँ अितमण क कुि सतमानिसकताक – ूर रुप झलिक अबैत अिछ ।22


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एि<strong>ह</strong> शीषर्क कथामे <strong>ह</strong>ीरा अस तोष आ खॱझीकेँ मेटयबाक लेल सोनाबाइक ओि<strong>ह</strong>ठाम अबैत अिछ । ओकर एकमा उे य र<strong>ह</strong>ैतछैक जे मोनकेँ ब<strong>ह</strong>टािर लेब । सोनाबाइ अपन पेशामे कत<strong>ह</strong>ु कोनो कोता<strong>ह</strong>ी नै करैत अिछ । ओ आवेशक नेि<strong>ह</strong>ल स् वरमे लगीचअयबाक आमंण अपन पिरधान खोिल क दैत अिछ । <strong>ह</strong>ीराकेँ ठकमु<strong>ह</strong>री लािग जाइत छैक । ओकर <strong>ह</strong>ृदयमे नारीक ित स मान–भाव जािग जाइत छैक । ओकर मनोभावमे ी संवेदना अि मताक पयय बिन उभिर अबैत छैक । सोनाकेँ <strong>ह</strong>डबडी छैक जेएकटा ा<strong>ह</strong>कसँ िनपटत तँ दोसरक आश ? ओ बजैत अिछ जे आउ ने,आनो ा<strong>ह</strong>क खोज पडत ने (१४४) । <strong>ह</strong>ीरा <strong>ह</strong>ारल जुआडीसन मनो यथा की कि<strong>ह</strong> दैत अिछ जे सोनाक आँिख चमिक उठैत अिछ । ओकर सबल मानवीय संवेदना उभिर अबैत छैक – <strong>ह</strong>मआइ पि<strong>ह</strong>ल बेर कोनो सुच् चा मनुक् खक दशर्न कयल<strong>ह</strong>ुँ अिछ (१४६) । पिरणितमे दुनूक सुरक्षा भावमे अपन वबोध जािग जाइत छैक।ता पयर् जे दैि<strong>ह</strong>क भोगसँ बेसी–मोनक राग जे <strong>ह</strong> लुको आँच पर बरकैत र<strong>ह</strong>ैत छैक वा बेिसए आँच पर िकएक ने, मुदा दुनूि थितमे अनुशािसत र<strong>ह</strong>ैत छैक । यै<strong>ह</strong> कारण िथक जे जीवनकेँ गित आ उ मा <strong>दे</strong>बामे ी–पुरुषक सा<strong>ह</strong>चयर् दोसरक पूरक बनैतअिछ । आजुक समाजमे अमानवीयताक यै<strong>ह</strong> ि थित अिछ जे ीकेँ चीरीचोँत क अपन पुरुष व <strong>दे</strong>खयबाक द भ भरैत अिछ ततयसोना आ <strong>ह</strong>ीराक बीचक घिटत घटना कनेक अ<strong>िव</strong> वसनीयताकेँ पनुगबैत अिछ । जतय सोनाक संग भेल अ याचार वतः उघरैत यथा–कथा क<strong>ह</strong>ैत अिछ ततय ई पंिक् त–सोना आन बाइ जकाँ तोडल–मचोडल नि<strong>ह</strong> गेिल र<strong>ह</strong>य, बाँचल छली<strong>ह</strong> (१४४) से<strong>ह</strong>ोअ<strong>िव</strong> वसनीय बुझाइत अिछ । िश पक दृि टएँ अव से ई कथा कनेक कमजोर अिछ, मुदा क यक दृि टएँ रक् त आ ने<strong>ह</strong>सँ जेअपन व बोध जगाओल गेल अिछ से अब से मनु यक मनु यताक वाद चीखबैत अिछ ।आब ई न उठब वाभा<strong>िव</strong>के जे मनु यक मनु यताकेँ अमानवीय बनयबाक दोषी के ? की जन समाज ? समाज तँ लोकेक िथक। ई स य अिछ जे आइयो <strong>ह</strong>ीरा सन गनल–गूंथल लोक अिछ । तथािप कामोेजक भाव–भंिगमा नेने दैि<strong>ह</strong>क जरुरित बुिझ वाफैशनपर त भ कुिटल पुरुषक अ<strong>ह</strong>ं अब से ीकेँ भोगक सामी बुिझ पबैत अिछ जे मोनक तुि ट <strong>ह</strong>ेतु कु<strong>िव</strong>चारेँ पाि वक आचरणकरैत अिछ । जं <strong>ह</strong>ीरा आ सोना बाइसन एक दोसरक ित समपर्ण आ िन ठा–भावमे राग उभरय तँ िनि चते अनैितकताक अढमे<strong>ह</strong>ोयत <strong>िव</strong>कृितक <strong>िव</strong>षाक् त चिर फाटत आ असली छ<strong>िव</strong> जगिजयार <strong>ह</strong>ोयत । एतेक तँ िनि चते जे <strong>िव</strong> वास आ <strong>ह</strong>ािदर्कतामे ी–पुरुषक आकषर्ण अब से जीवन–स यक अढमे मानवीय आकांक्षाक पूितर्मे सबल ओ स<strong>ह</strong>ायक िस <strong>ह</strong>ोयत । <strong>ह</strong>ीरा आ सोनाक <strong>ह</strong>ृदयमेवा त<strong>िव</strong>क ेम–भाव की अंकुिरत <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे स<strong>ह</strong>जता ओ सरलतामे आ तिरक जिटलताकेँ आरो सघन बनबैत अिछ । नारीपूरक बनैत अिछ । जेंिक अिभजातीय सं कृितक <strong>िव</strong>रोध वरुप सामािजक अि मताक यापक बोध अथत् ी पुरुषक स<strong>ह</strong>जआकषर्णमे आि मक वर उभिरक आ म फुिलंग िछटकबैत अिछ तेँ दुनूक संघषर्मे सामािजक जीवनक यथाथर् झलिक उठैत अिछ ।आधुिनक चकचो <strong>ह</strong>ीमे अ <strong>ह</strong>रायिल भगजोगनी कथामे रेखाक भोगबादी िल सा ततेक आगाँ बिढ जाइत अिछ जे अपन बसल–बसाओल घर उजारबासँ बाज नि<strong>ह</strong> अबैत अिछ । ओ िबसिर जाइत अिछ जे अथर्िल सा स ब धकेँ गीिड जाइत अिछ । फलभेटैत छैक जे जखन जीवनक बोध <strong>ह</strong>ोयत छैक तँ गत कमर्क तपर्ण करैत अिछ । ओ मजालमे जे अ<strong>ह</strong>ुिरया कटैत छल सेतोिड फेकैत अिछ । यौन रुपमे उ म ेम आ घृणाक ढ<strong>ह</strong>ैत <strong>दे</strong>बालक बीच समाज आ स यसँ जे साक्षात् कराओल गेल अिछ सेअब से वैयिक् तक चेतनाकेँ धार दैत दा प य जीवनकेँ सफल बनबैत अिछ । एि<strong>ह</strong>मे ेम आ यौन स व धी गेंठकेँ फोलैत कथाकारउपसं कृित पर जिमक <strong>ह</strong>ार कयल अिछ । ई स य िथक जे दैि<strong>ह</strong>क भूख लोककेँ कामुकतामे जकिड अब से <strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैथुनकेँ यदैत अिछ । एतेक दूर धिर जे आवेगमे मनो<strong>िव</strong>कार अपन ठोस रुप त क्षण भाव जनबैत अिछ । मुदा, काम–भावक भूख स व धकेँ थािय व नि<strong>ह</strong> दान करैत अिछ तेँ अस तोष पनुगैत अिछ । सामािजक दािय व बोधक ई कथा िथक । ॅअ <strong>ह</strong>ारमे भोितआयलएकटा िसपा<strong>ह</strong>ी गणेशक सं मरण िथक । ई सं मरणा मक िरपोतज िथक । कारण गणेशक सं मरण उप थािपतक ओकरे गुण–गौरवकेँ परोसल गेल अिछ । तें कथा–सूक िनमण तेना भऽकऽ नि<strong>ह</strong> भेल अिछ जेना िक पाक पिरे यमे घटना आ ि थितक<strong>िव</strong>वरणा मक तुित भेल अिछ । सा यबादी <strong>िव</strong>चारधाराकेँ लऽकऽ कामरेड कथाक सृि ट भेल अिछ– गरीब गरीब सभ एक <strong>ह</strong>ो ।23


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अथत् धनी–गरीबक बीच जे असमानताक खिधया अिछ से आरो चकरगर भेल जाइत अिछ तकरे भरबाक भरपूर यासमे ई कथासृिजत भेल अिछ । सुपत–कुपत आब <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ु सब क<strong>ह</strong>बै (३७) । आ मचेतना जगयबाक उे येँ ई कथा सृिजत भेल अिछ ।पाइक आगाँ बेइ जित आ गािर कथीक एि<strong>ह</strong> पृ ठभूिम पर उडान-कथा सृिजत भेल अिछ । कतार िदस उडान भरबाक लोभेँ आढेर पाइ अिजर्त करबाक सपना संजोगने रिज दर कापरकेँ पि<strong>ह</strong>लु एजे ट दस <strong>ह</strong>जार टाका, दोसर अ सी <strong>ह</strong>जार आ तेसर खेपप चा वे <strong>ह</strong>जारक कज पर लेल टाका बो<strong>ह</strong>ाइत छैक । ओ ठकाइत अिछ तैयो ओकरा उडान भरबाक आशा छैक । ओ <strong>ह</strong>ृदयककोनो कोनमे दिमत इच् छाकेँ संयोगने र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे कोना उडान भरी । जि<strong>ह</strong>ना धनक लेल जेबाक <strong>ह</strong>ा<strong>ह</strong>ुती ति<strong>ह</strong>ना एजे टकेँ चा<strong>ह</strong>ीलाभ । माने ई उडान की, दस <strong>ह</strong>जारसँ पच् चीस <strong>ह</strong>जार धिरक चोखे नफा । ता पयर् जे दुनू गर िभडौने । तेँ बेर बेर ठकाइतोलोक पुिन ठकाइत अिछ । एि<strong>ह</strong>मे पाख डी चिरक पदफाशक संग केवल जीवन जीनाइयेक मा लुतुक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयबाक युतजीवन मू यबोधक लेल जीवाक ओकालित संकेत मामे कयल गेल अिछ ।जय मधेशमे एक मधेश, एक <strong>दे</strong>श लऽकऽ आ दोलन अिछ । मधेशी आ प<strong>ह</strong>ाडीक बीचक खिधया समानतामे पिट जाय ।अयोधी मा टरके जीवन को<strong>ह</strong>ुनाक मा टरीमे खेपायल आ एकमा बेटा अशोक केँ नोकरी नि<strong>ह</strong> भेटब । ता पयर् जे अपेिक्षत योग् यताअछैतो यव थे ते<strong>ह</strong>न वनल छैक जे मधेशकेँ के पूछओ ? तेँ आ दोलनी जुलुसमे ओकर बुढायल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>क जोश की ि<strong>ह</strong>लोर मारयलगलैक जे ओ<strong>ह</strong>ो कूिद पडल । ओकर अि मता की जािग उठलैक जे मधेशक लेल ओ िकछुओ क सकैत अिछ । राि यताकपिरे यमे अपन <strong>िव</strong>चार, भावना आ समयके स य केँ उािसत कयल गेल अिछ । जखन लोकक अि मता पर चोट लगैत छैक तँओकर मोन कचोटय की लगैत छैक जे वतंताक <strong>ह</strong>नन मंजूर नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छैक । मधेशी <strong>ह</strong>ोयबा पर जे गौरवबोध <strong>ह</strong>ोइत छैक सेजखन एके <strong>दे</strong>शमे <strong>िव</strong>षमताक बोध <strong>ह</strong>ोइत छैक तँ पीडाइत मोनमे आोश पनुगैत छैक । एि<strong>ह</strong>मे मानवीय जीवनक संवेदना झलिकउठैत अिछ ।ग<strong>ह</strong>नतम नानुकूलतामे भ<strong>ह</strong>रैत नेओक जोड कथाक सृि ट भेल अिछ । एि<strong>ह</strong>मे िनरसन बाबूक पुी सरोजाक दुःि थितमे अ तओ रानीक संग छलाइत जीवनके कथाकार ओकर मािमर्क पीडाके उभािरक सामािजक पिरवतर्न िदस यान आकृ ट कराओल अिछ। एतेक दूर धिर जे एकर िज मेवार के ? ीक ासक मािमर्क उाटनक फल वरुप ई कथा फोिकला मानिसकताक द भकेँ आरोउघार करैत अिछ । ओढल अिभभावक वक नीितकेँ सरेआम चौबिटया पर नग् न क मानवीय जीवनक अनुभवसँ स पृक् त क िनजीसंवेदनाकेँ सावर्भौिमक बना <strong>दे</strong>ल गेल अिछ । एि<strong>ह</strong> कारेँ एक िदस <strong>ह</strong>ृदय<strong>ह</strong>ीनता आ मू य<strong>ह</strong>ीनताकेँ <strong>दे</strong>खार कयल गेल अिछ तँ दोसरिदस पिरवतर्नक सुगबुगीमे मानवीय सोच आ संवेदनाकें आजुक पिरि थतमे ठोस दृि ट द अमानवीयताक खोलकें चीटीचॲत करबाकसनेस िबल<strong>ह</strong>ल अिछ ।अ ततः मे िकसुनमाक ऊ<strong>ह</strong>मपो<strong>ह</strong>क ि थितमे जतय प नी उीमपुरवालीक ित अनुराग–भाव अिछ से पंजाबमे कमाइत मनसूबापोसने घर अबैत अिछ तँ एकटा नेना? मासक फरक । आन बापक बच् चा अथत् अनकर जनमल बेटा । रि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong>क ओकर<strong>ह</strong>ृदयकेँ ई बात टीसैत की छैक जे सभटा मनोरथ भग् न भ जाइत छैक आ अि तम पिरणितमे नेनाक मूडी छपाक् क दैत अिछ ।िनदष आ अबोध बच् चाक <strong>ह</strong> या ।ई स य िथक जे िनशंस <strong>ह</strong> याक फल वरुप <strong>ह</strong>ृदय भावमे पिरवतर्न आयब वाभा<strong>िव</strong>क िथक । मुदा, अबोध वच् चाक <strong>ह</strong> या ? तकरपिरनित ? कथा जाि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong> दु पर आिबक छोिड <strong>दे</strong>ल गेल अिछ से आगाँक अपेक्षा रखैत अिछ । तैयो, एकटा न पनुगबैत सोचबाकलेल वा य करैत अिछ ।अमरली कथामे रेखाक मा यमे ओकर ब<strong>ह</strong>सिल उाम छ<strong>िव</strong>क वीभ स रुप <strong>दे</strong>खार कयल गेल अिछ । ओ अमरलती बिनचतरैत की अिछ जे स<strong>ह</strong>ारा बनैत आनक बसल–बसाओल घरकेँ उजािर–पुजािर दैत अिछ । अपन बनल घर तँ उपटाइये दैत अिछजे आनोक घरमे वास क ओकर सोन<strong>ह</strong>ल दुिनयामे आिग पजािर दैत अिछ । एि<strong>ह</strong>मे रमेशक कामलोलुपताक रेखाक काम–भाव जात24


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भ मायाजाल की पसारैत अिछ जे आरो अि<strong>ह</strong>मे ओझराइत जाइत अिछ । एि<strong>ह</strong> कारें वासनाकेँ उभािरक पुरुष आ ी वगर्ककुि सत मानिसकताकें <strong>दे</strong>खार कयल गेल अिछ । सामािजक कु यव था ओ एि<strong>ह</strong>सं उपजल मानवीय यथाकें अव से कथाकारउभारल अिछ ।स ब धक पीडामे आशाक <strong>ह</strong>ृदयमे बरकैत <strong>ह</strong>ृदयक उफान जे ेमक उपजामे मानिसक पीडा ितफिलत अिछ तकर सशक् त िचणभेल अिछ । ेम कि<strong>ह</strong>–सुिनक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत छैक आ ने कीनल बेसा<strong>ह</strong>ल जाइत छैक । जखन दूटा <strong>ह</strong>ृदय िमलैत छैक वा मोनिमलानी भ जाइत छैक तँ बाटमे के<strong>ह</strong>नो रोडा अटकाओल िकएक ने जाउक तैयो दुनू–ेमी –ेिमका <strong>ह</strong>ँसैत–कनैत, संघषर् पथ परटकराइतो, खिसतो–उिठतो पार–घाट उतिरए जाइत छैक । सै<strong>ह</strong> ि थित आशा ओ संदीपक मोन–िमलानीमे भेलैक । फल भेटलैक जेआशाक माय–बापक <strong>ह</strong>ृदयमे उठैत <strong>िव</strong>रिक् त भाव स ब ध–सूकें खि डत क <strong>दे</strong>लकैक । आ आशा ेमक पिणामसँ उपजल मानिसकपीडाकेँ स<strong>ह</strong>बाक क्षमता अपनामे <strong>िव</strong>किसत करबाक यास क र<strong>ह</strong>ली<strong>ह</strong> अिछ (१३८) । सामािजक यथाथर्क रुप झलकाक कथाकारसामािजक यव थाकेँ उघेिसक आ मीयता ढंगसं लोकजीवनक िच उभारबाक यास कयल अिछ ।बालमोनक सुलभ चंचलता ओ नेनपनक िन चछलताकेँ मरण करैत नरेशक मोनमे मृितक तरंग की वि<strong>ह</strong>त भ अबैत छैक जे<strong>ह</strong>ोयत छैक जे <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ी िकए ने अपनाकेँ नेना बनाली (१४२) । लैश बैक कथाक मा यमे कथाकार बालपनक अढमेिनडरता, िन च् छलता आ सौ<strong>ह</strong>ार् भावमे वचपनक ेमक अनुभूित जगाओल अिछ तँ उमेरक चािरम <strong>ह</strong>रक पनुगैतभय, सुरक्षा, षडय , सामािजक <strong>िव</strong>ूपता आिदसँ अपनाकें बँचबा–बचयबाक यासकेँ रेखाित करबाक । ई स य िथक जे नेनपनकिबताओल क्षणक मधुर मृितमे लोकजीवन चा<strong>ह</strong>ैये, मुदा संघषर्मे से<strong>ह</strong>ो जीवनकेँ फूट आन द अबैत अिछ । सामािजक यिक् त वकदोगला मुं<strong>ह</strong> अथत् स य समाजक अंग बनबाक लेल लोक जे छल–क्षुमक खोल ओढने र<strong>ह</strong>ैत अिछ । से अव से मानिसक बुिकेंकुि ठत करैत अिछ, सामािजक समरसताकें खि डत करैत अिछ ।नेपालीय मैिथली कथा–साि<strong>ह</strong> यमे िन स <strong>दे</strong><strong>ह</strong> कथाकार मरक कथामे जीवनक राग अिछ आ अिछ नव युगक नारीक ित <strong>िव</strong>शेषा–भाव । तेँ ि<strong>ह</strong>नक बेिसए कथामे नारी जीवनक संघषर् अिछ । युग यथाथर्क ासदी जे सामािजक <strong>िव</strong>ड बनामे उपजैत अिछआ एकर कारक िथक सामािजक यव था । तेँ कथाकारक छटपटाइत मोन मे अबला नारीक चीख अिछ आ पिरवेशक दंशमेपीडाइत मानिसक यथा–कथा । <strong>दे</strong><strong>ह</strong>–भोगमे टीसैत ददर् उभिर की अबैत अिछ जे सामािजक स यकेँ <strong>दे</strong>खार करैत यथात यकमोनक पीडाकेँ उगिल दैत अिछ । टूटैत स ब ध, छुटैत लोक, अथर् िल साक मो<strong>ह</strong> ओ दैि<strong>ह</strong>क भोगमे पीडाइत कामुकता आ रोटीकसम या नेने कथाकारक मोनमे कतेको न छटपटी मचौने अिछ तकरे साथर्क अिभ यिक् त द स<strong>ह</strong>ज ओ सरल भाषा मे पाठककसोझाँ परोिस <strong>दे</strong>लिन अिछ ।कोनो स यता–सं कृितकेँ गितशील बनाक राखब समाजक लोक दािय व िथक । से ताधिर जाधिर ओ सामािजक जीवनमेसाथर्क भूिमका िनमा<strong>ह</strong>य । ई नि<strong>ह</strong> जे सडल गलल पर पराकेँ उघने यव थाक तरमे पीसाइत जीवनसँ कटल यव थाकेँ स य मािनफोिकला मानिसकताकेँ उघैत र<strong>ह</strong>ी । जे स यता सं कृित जीवनमे नि<strong>ह</strong> उतिर सकय तकर पिर याग करब उिचत–<strong>िव</strong>ि<strong>ह</strong>त िथक ।ओ जीवनक अथर्क खोजमे ेमक आसरा लैत समयक पिरवतर्नकेँ युगक अनुकूलेँ टांिकक नव समाज बनयबाक आकांक्षा रखैतछिथ । तें कथाकार सामािजक <strong>िव</strong>संगितसं उ प न <strong>िव</strong>षमता ओ आिथर्क िथितक संग सां कृितक आयाम पर जिमक <strong>िव</strong>मशर्करबाक लेल नकेँ पनुगबैत छिथ । एि<strong>ह</strong>मे ि<strong>ह</strong>नक पिरवतर्नकारी सोच अब से उ ेरक बिन नव सामािजक मू यबोधक संवा<strong>ह</strong>कबनैत अिछ ।ि<strong>ह</strong>नक लेखनी अब से शोिषत–पीिडतक अि मता–अिधकारक बात उठबैत अिछ । ओ दबल–कुचलल लोकक पक्षमे भ जाय ।ई स य अिछ जे ि<strong>ह</strong>नक ेममूलक धारणामे वासना ज य उभार कनेक बेिसए उभिर आयल अिछ से से कामुक पुरुषक द भोिचतउपजा िथक । िकएक तँ पुरुषक पौरुषत् व वासनामे <strong>िव</strong>शेषे केि त भ आयल अिछ । कथाकारक बेचैन मोनमे समतामूलक ओेममूलक धारा रस ला<strong>िव</strong>त अिछ तेँ अभावज य पीडामे पीडाइत शोिषत वगर्क सम या उभिर आयल अिछ । ी वगर्क ित जि<strong>ह</strong>ना25


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पुरुष वगर्क द भ, ूर मानिसकता ओ यव थाकेँ उजागर करैत अिछ ति<strong>ह</strong>ना सम–सामियक नक झडीमे रोटीक औकाित <strong>दे</strong>खबैतअिछ ।एि<strong>ह</strong> कारेँ कथाकारक <strong>ह</strong>ृदयके यथासँ उपजैत अकूलाइत मोनक छटपटा<strong>ह</strong>िटमे सुखाइत ेम भावनाकेँ खॴचबाक आकांक्षा अिछतँ मू य<strong>ह</strong>ीनताबोधक ित ितक् ख आोश । जीवनक याव<strong>ह</strong>ािरकता सँ सामािजक मुाकेँ उठबैत छिथ । <strong>ह</strong>ँ, नक झडीमे िकछुकसमा<strong>ह</strong>ार करैत छिथ तँ यथात य उप थापन से<strong>ह</strong>ो । ओना, कथाक मूल वर <strong>ह</strong> तक्षेप किरते अिछ । ई<strong>ह</strong>ो स य अिछ जे नारीअनुभूितक िरक् त क्षणमे कथाकारकेँ रि<strong>ह</strong>–रि<strong>ह</strong>क नारीक मानिसकताक भूख दैि<strong>ह</strong>क काम–ीडामे ओझरा जाइत अिछ । मुदा, ई<strong>ह</strong>ोसत् य िथक नारीक अ तरमोनमे पैिसक जे मानिसक <strong>िव</strong>कारकेँ वच् छ करबाक यास भेल अिछ से मा कामुकतामे नि<strong>ह</strong> भऽकऽसामािजक मू यबोधक संवा<strong>ह</strong>क बिनक उभिर अबैत अिछ । उपसं कृितक ित ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ृदयमे खॲझी आ असंतोष भाव अिछ तंसामािजक नैितकता आ धािमर्कताक अढमे िछड<strong>ह</strong>रा खेलाइत साा यवादी सं कृित ित <strong>िव</strong>ो<strong>ह</strong> भाव मुखिरत भेल अिछ । मुदा, इ<strong>ह</strong>ो<strong>दे</strong>खल जाइत अिछ जे मरक कथाकार कथा साि<strong>ह</strong> यमे जतेक क यक ित सजग रि<strong>ह</strong> पबैत अिछ ततेक िश पक ित नि<strong>ह</strong> ।शैिलक दृि टएँ अव से ि<strong>ह</strong>नक कथाकार सजग नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> पबैत अिछ जे कथा–सौ दयर्केँ बािधत करैत अिछ । तें की ? मरकअनुभववादी दृि ट सतत चौक न र<strong>ह</strong>ैत अिछ जे अपन गाम–घर, अडोिसया–पडोिसयाक <strong>दे</strong>खल भोगल यथाथर्क िचक् कन–चुनमुन िचणकरैत अिछ । ि<strong>ह</strong>नकामे क<strong>ह</strong>बाक क्षमता अिछ जे िश पक <strong>िव</strong>कासमे आरो सौ दयर् आिन िनखरत ।जेँिक कथाकार मरक चौक न दृि ट समाजक ित सजग अिछ । तेँ जीवन मू यक संवा<strong>ह</strong>क बनैत ओ ओि<strong>ह</strong> पाक सृि टकरैत छिथ जे समाजमे आइयो िनरी<strong>ह</strong> अिछ । खासक नारी पा ि<strong>ह</strong>नक संवेदनशील मोनकेँ छुबैत अिछ । ओ नारीक अिधकार ओचेतनाबोधक पक्षधर छिथ । ओ कखनो नारीक पक्षमे छाती तािनक ठाढ <strong>ह</strong>ोइत छिथ । मुदा, उपसं कृितमे घेरायल नारीक वीभ सछ<strong>िव</strong> अब से ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ृदयकें पीिडत–सीिदत करेत अिछ । ओ कोनो पिरि थितमे वाभा<strong>िव</strong>क यथाथर्क त<strong>ह</strong>कें फोिलते छिथ । तेँशोषणक <strong>िव</strong>रोधमे झंडा उठिबते छिथ । ि<strong>ह</strong>नक संवेदनशील मोनमे जीवनक ित रागा मक बोध अिछ । <strong>ह</strong>ं, ि<strong>ह</strong>नक कथाकारयथात यकेँ <strong>ह</strong>ू–ब<strong>ह</strong>ू तुित क दैत अिछ से कैक तर पर । तें पाक चिर तेना भऽकऽ ठाढ नि<strong>ह</strong> भऽ पबैत अिछ जे <strong>ह</strong>ोयबाकचा<strong>ह</strong>ी । जाि<strong>ह</strong> ठाम ि<strong>ह</strong>नक पाक चिर–िचण सजीव भऽ उठल अिछ ताि<strong>ह</strong> ठाम कथाक सौ दयर् अपन अपूवर् छ<strong>िव</strong>–छटा लऽमुखिरत भेल अिछ ।नेपालीय मैिथली कथा साि<strong>ह</strong> यमे मरक कथा माा यक ओ गुणा मक दुनू दृि टएँ अपन भाव छोडैत एकिदस जँ कथा–साि<strong>ह</strong> यक भ डारकेँ भरैत अिछ तँ दोसर िदस कथा दृि टमे मू यबोधक संवा<strong>ह</strong>क बनैत अिछ । तेँ मानवीय मू य बोधक जीवन–दृि टनेने मरक कथा सामािजक पिरवतर्नमे अपन औकाित िस करबे करत आ भ<strong>िव</strong> यमे ऐित<strong>ह</strong>ािसक मू यक व तु बनबे करत से आशाओ <strong>िव</strong> वास जगिबते अिछ ।ई सं<strong>ह</strong> छपाइ–सफाइक दृि टएँ <strong>दे</strong>खनुक आ मनमो<strong>ह</strong>क र<strong>ह</strong>ल अिछ खासकऽ पोथीक आवरण <strong>िव</strong>शेष आकिषर्त करैत अिछ ।मनमीत कुटीर/राजपूत कालोनीमौलागंज/दरभंगा–८४६०४िब<strong>ह</strong>ार/भारत!आशाक िकरण26


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िजते झामैिथलीभाषा िधरे िधरे आब <strong>िव</strong>ुतीय संचारमायममे थान बना र<strong>ह</strong>ल अिछ । िदलीसं सौभाग्य िमिथला नामक एकटा टेिलिभजनसंचालन भेल अिछ । इ सपुणर् मैिथली टेिलिभजन र<strong>ह</strong>ल क<strong>ह</strong>ल गेल अिछ । ई मनोरंजनामक टेिलिभजन अिछ जाि<strong>ह</strong>मे गीत नादआ टेली ृंखला सारणके मुखता <strong>दे</strong>ल जार<strong>ह</strong>ल अिछ ।इ िनित जे जनसंख्याक अनुपातमे इ समुदायके अपन संचारमायम नि<strong>ह</strong> अिछ। भारत आ नेपालक सीमामे बांटल तीकामकिमिथला एखनो आन भाषाक मायमसं सुसूिचत <strong>ह</strong>एबाक बायतासं मुक्त नि<strong>ह</strong> भ' सकल अिछ । ओना नेपालक िकछु एफ़ एम आनेपाली / भारतीय च्यानलसभसं मैिथली भाषाक मायमसं समाचार आ मनोरंजनक सामी एि<strong>ह</strong> क्षेमे पं<strong>ह</strong>ुच र<strong>ह</strong>ल अिछ ।टेिलिभजनमे मैिथलीके थािपत करबाक यास िदलीसं भेल । िदलीस संचािलत नेपाल वन टेिलिभजनके मधेश पेशलकायर्मसं मैिथली भाषामे समाचार आ गीतनाद सारण भ' र<strong>ह</strong>ल अिछ । िदलीसं सािरत नेपाल वनमे लगभग दु सालसं बेशीभ'गेल अिछ एि<strong>ह</strong> कायर्मके । पि<strong>ह</strong>ने एक घटाक कायर्ममे मैिथलीमे समाचार,अतवत आ मैिथली भोजपुरी गीत सारण <strong>ह</strong>ोइतछल आब वए<strong>ह</strong> समयमे भोजपुरी आ थारुके से<strong>ह</strong>ो सि<strong>ह</strong>या <strong>दे</strong>ल गेल अिछ ।ति<strong>ह</strong>ना िदलीसं संचािलत भोजपुरी भाषाक टेिलिभजनमे मैिथलीके िकछु िमनेट भेट जाइत अिछ । िदलीसं सािरत <strong>ह</strong>मार आ म<strong>ह</strong>ुवाटेिलिभजन मैिथलीमे कखनो िकछु मैिथलीमे सामी <strong>दे</strong>ल करैत अिछ । स<strong>ह</strong>ारा समयसे<strong>ह</strong>ो िकछु िदन मैिथली भाषामे साताि<strong>ह</strong>ककायर्म तुत कएलक मुदा ओ िनरतरता नि<strong>ह</strong> पािब सकल ।मैिथली भाषा भारतक अम अनुसूिचमे पडलाक बादो सरकारी संचार मायममे अपन थान नि<strong>ह</strong> बना सकल अिछ । दोसर िदशनेपालमे भारतसं संचािलत नेपाल वन मैिथली भाषाक मायमसं मैिथली भाषीमे अपन अलग थान बनालेने अिछ । नेपालक सरकारीटेिलिभजन नेपाल टेिलिभजनमे एखनो उपेिक्षत अिछ मैिथली। नेपालमे सभसं बेशी बाजल जाएबला दोसर भाषा मैिथलीमे िनजीटेिलिभजनसभ िकछु रुिच <strong>दे</strong>खौलक अिछ । काठमाडूसं सािरत सगरमाथा टेिलिभजन सांझमे लगभग 15 िमनटके समाचार सारणकरैत अिछ त िबरगंजसं सािरत तराई टेिलिभजन से<strong>ह</strong>ो मैिथलीमे मनोरंजनामक आ सूचनामुलक कायर्म सारण करैत अिछ ।नेपाल टेिलिभजनके मेो टेिलिभजनमे साताि<strong>ह</strong>क मैिथली कायर्म िकछु एिपसोड चलल छल मुदा ओ िनरतरता नि<strong>ह</strong> पािब सकल।27


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मैिथली भाषाके ितिनिधव कएिन<strong>ह</strong>ार सशक्त संचार मायमके एखनो िनतात अभाव अिछ । सूचना <strong>िव</strong>िधक एि<strong>ह</strong> युगमे मैिथलीकेअपन अितव बचएबामे संचारमायम स<strong>ह</strong>ायक भ' सकैया एि<strong>ह</strong>मे िकनको शंका नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>एबाक चा<strong>ह</strong>ी । जा धिर सशक्त संचार मायममैिथलीके नइ भेत ता धिर इ कपना मा र<strong>ह</strong>त जे मैिथलीक सुिनित भ<strong>िव</strong>य अिछ ।अपार सभावनाक बादो संचारमे मैिथलीक िसकुडल काया कि<strong>ह</strong>या पु <strong>ह</strong>एत से क<strong>ह</strong>ब अनुमानो लगाएब किठन ।३. प३.१. राजकमल चौधरीक दूटा अकािशत प३.२. जीवकातक टटका प३.३. आशीष अनिच<strong>ह</strong>ार28


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.४.पंकज पराशर- जािन नि<strong>ह</strong> िकएक३.५. सुबोध ठाकुर- सनेश३.६.िनशाभा झा (संकलन)३.७. रूपा धीरू३.८. योित-बरसातक दृयराजकमल चौधरीक दूटा अकािशत प(सौजय डॉ. <strong>दे</strong>वशंकर नवीन)१.ब<strong>ह</strong>ी-खाता29


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एि<strong>ह</strong> खाता पर <strong>ह</strong>म घसैत छीसंसारक सभटा ि<strong>ह</strong>साबएि<strong>ह</strong> खाता पर <strong>ह</strong>म सिदखन घसैत छीअपना कमर्क-अपकमर्क कारी िकताब!जे िकछु कयने छी पाप-धमर्जे िकछु बुझने छी जीवन-र<strong>ह</strong>य आ ाण-ममर्जे िकछु बुझने छी ाण-ममर्जे िकछु कयने छी पाप-धमर्सभटा अंिकत अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेएि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमे सभटा इच्छा, सम वासनाजे जतबा अिछ जकरासँ लेन-<strong>दे</strong>नजे रखने छी <strong>ह</strong>ेम-नेमसभ दजर् भेल अिछसभ दजर् भेल अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेएि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमे सभटा इच्छा सम वासनाजे जतबा अिछ जकरासँ लेन <strong>दे</strong>नजे रखने अिछ <strong>ह</strong>ेम-क्षेमसभ दजर् भेल अिछसभ दजर् भेल अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेककरासँ की लेने छी<strong>ह</strong>म सिदखनने<strong>ह</strong>-दया, माया-ममता, घृणा-ोधककरा की करबाक अिछ ऋणक शोध30


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एतबा िदनमे ककरापरकतबा कजर् भेल अिछसभ दजर् भेल अिछ एि<strong>ह</strong> लाल ब<strong>ह</strong>ीमेक<strong>िव</strong>ता िलखबाक केर ई लाल-ब<strong>ह</strong>ीिथक <strong>ह</strong>मर जीवन-खाता<strong>ह</strong>मर सभटा अपराध, ज्ञान, अनुभवमो<strong>ह</strong>-लोभ-संताप पराभवइच्छा-अिभलाषासँ लीपल-पोतलअिछ एर सभटा पाताई <strong>ह</strong>मर लालब<strong>ह</strong>ी िथक जीवन-खाताजीवन-खाता२.एकटा ेम-क<strong>िव</strong>ताकतेक राित िबतला परफूल पात िततला परमुदा इजोिरया उगबासँ कतेक पि<strong>ह</strong>नेंएकटा लान-मुख ी, अनिच<strong>ह</strong>ार<strong>ह</strong>मरा <strong>ह</strong>ृदयमेिकंवा अपन आँिखमेिकंवा अथा<strong>ह</strong> समु जकाँ पसरल अकाशमेतािक र<strong>ह</strong>ल अिछ अपन अतीततािक र<strong>ह</strong>ल अिछ कि<strong>ह</strong>यो31


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कतेक िदन पि<strong>ह</strong>नें केकरोसँ सूनलकोनो गीततािक र<strong>ह</strong>ल अिछ अपन अतीतएकटा लान-मुख ी अनिच<strong>ह</strong>ारब<strong>ह</strong>ुत राित िबतलापरफूल-पात िततला परमुदा <strong>ह</strong>मरा िन आिब जाइत अिछआ काँच सपना मेबसत ब<strong>ह</strong>ार नि<strong>ह</strong>जीवकात: एक अनौपचािरक ोफाइल। १९९९ मे साि<strong>ह</strong>य अकादमी पुरकारक लेल मंचपर।जीवकात-पूणर् नाम- जीवकात झािपता-गुणानद झा, माता-म<strong>ह</strong>ेरी <strong>दे</strong>वी, जम ितिथ-२५.०७.१९३६ थान अभुआढ़, िजला-सुपौलिशक्षा-मैिक (१९५५ उ.<strong>िव</strong>.डेवढ़), आइ.एस.सी. (१९५७ आर.के.कॉलेज, मधुबनी), बी.ए. (१९६४ िब<strong>ह</strong>ार <strong>िव</strong>.<strong>िव</strong>.वतं छा),िडप.इन.एड.(१९६९ िमिथला <strong>िव</strong>.<strong>िव</strong>.)नौकरी-उच्च <strong>िव</strong>ालयमे स<strong>ह</strong>ायक िशक्षक। <strong>िव</strong>ज्ञान िशक्षक (उ.<strong>िव</strong>.खजौली १९५७-८१), ि<strong>ह</strong>दी िशक्षक (उ.<strong>िव</strong>.डेओढ़ एवं उ.<strong>िव</strong>.पोखराम१९८१-९८)पि<strong>ह</strong>ल रचना-इजोिड़या आ िटट<strong>ह</strong>ी (क<strong>िव</strong>ता, जनवरी १९६५ िमिथला िमि<strong>ह</strong>र)पि<strong>ह</strong>ल छपल पोथी- दू कु<strong>ह</strong>ेसक बाट (उपयास १९६८)नवीनतम पोथी-िखिखरक बीअिर (२००७ बाल प कथा), अठी खसलइ वनमे (प-कथा सं<strong>ह</strong>) आ पंजिर ेम कािसया(जीवन-वृक अंश) ेसमेपुरकार-साि<strong>ह</strong>य अका<strong>दे</strong>मी (िदली १९९८), िकरण समान (१९९८), वै<strong>दे</strong><strong>ह</strong>ी समान (१९८५)कािशतपोथी-क<strong>िव</strong>तासं<strong>ह</strong>:32


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नाचू <strong>ह</strong>े पृवी (७१), धार नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइछ मुक्त (९१), तकैत अिछ िचड़ै (९५), खाँड़ो (१९९६), पािनमे जोगने अिछ बती (९८),फुनगी नीलाकाशमे (२०००), गाछ झूल-झूल (२००४), छा<strong>ह</strong> सो<strong>ह</strong>ाओन (२००६), िखिखिरक बीअिर (२००७)कथा-सं<strong>ह</strong>:एकसिर ठािढ़ कदम तर रे (७२), सूयर् गिल र<strong>ह</strong>ल अिछ (७५), वतु (८३), करमी झील (९८)उपयास:दू कु<strong>ह</strong>ेसक बाट(६८), पिनपत(७७), नि<strong>ह</strong>, कत<strong>ह</strong>ु नि<strong>ह</strong> (७६), पीयर गुलाब छल (७१), अिगनबान (८१)ि<strong>ह</strong>दी अनुवाद- िनशात की िचिड़या (ि<strong>ह</strong>दी अनुवाद-तकैत अिछ िचड़ै, साि<strong>ह</strong>य अकादमी, िदली २००३)वन<strong>दे</strong>वीवनवािसनी ी जंगलमेभोजन तकबा लेल बौआइत अिछझाँखुरमे पकड़ए चा<strong>ह</strong>ैए बटेरिबछैए जंगली करैल आ ख<strong>ह</strong>ारुथोड़ेक जारिनक काठ जमा करैएक्यो िचमनी ईंट भापरपजेबा उघैए आ बोिन कमाइएचुि जरैत छैक ब<strong>ह</strong>ुत िनयारसँमुदा िमझाइत छैक पट दए<strong>ह</strong>ाथ धरबा लेल कम मदर् उपलध छैकश<strong>ह</strong>र िदस गेल जुआन नि<strong>ह</strong> घुरलैएिरक्शा िघचबाक बोरा उतारबाक जानमारू काजमे33


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ब<strong>ह</strong>ुत पसेनाकेँ थोड़ कैंचा भेटैत छैकवनवािसनी ी से<strong>ह</strong>ो छोड़ने जाइए वनश<strong>ह</strong>रमे सड़कपर राित कटबा लेलआ िदनमे <strong>ह</strong>वेलीमे झाड़ू-पोछा <strong>दे</strong>बा लेल...श<strong>ह</strong>र ओकरा िचबा कए सुआ दैत छैकओकर खून चािट कए ने<strong>ह</strong>ाल <strong>ह</strong>ोइत छैकश<strong>ह</strong>रक मोटरमेतेल जकाँ जरैत अिछ वनवासीजनश<strong>ह</strong>रक आकाशमेओ डीिजलक धुआँ जकाँ िबलाइत अिछबाघक जाित उपटैत छैकतँ िचता घेरैत अिछ जनमानसकेँअंडमानसँ लो<strong>ह</strong>रदग्गा धिरआ उजानक मुस<strong>ह</strong>रीसँ निन सभक िसड़की धिरउपटैत अिछ वनवासी ी-पुरुषअगबे बसात रोदना करैए सुतली राितमेप<strong>ह</strong>ाड़मे ग<strong>ह</strong>ाइत धार नोर बिन टघरैत अिछबबुआन सभक करेज िदलीसँ चतरा धिरपथर-कोइलाक खड जकाँ सदर् अिछ(३०.०६.२००९)34


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आशीष अनिच<strong>ह</strong>ारगजल १३मछिग जँ माछ छोिड़ िदअए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीलोक जँ नेता भए जाए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीरंडी खाली <strong>दे</strong><strong>ह</strong>े टा बेचैत छैक अिभमान नाि<strong>ह</strong>मनुख अविभमानी <strong>ह</strong>ुअए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीअिछ <strong>िव</strong>िदत शेर नि<strong>ह</strong> खाएत घास भुखलॲ उरवीर अि<strong>ह</strong>ंसक बनए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीमाएक रक्षा करैत जे मरिथ सए<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>जेतामाए बेिच जँ रण िजतए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीसमानक रक्षा करब उेय अिछ गजल केरजँ उेय िबझाए त डर मानबाक चा<strong>ह</strong>ीगजल १४35


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मालक खाितर माल-जाल बनल लोक<strong>दे</strong>खाँउसक खाितर कंगाल बनल लोकभूखक ददर् <strong>ह</strong>ोइत छैक इजोतो सँ तेजपेटक खाितर दलाल बनल लोकवृत टूटल िमलल समानातर रेखािबनु कागजीक काल बनल लोकसय-सय ने र<strong>ह</strong>ल ने र<strong>ह</strong>ल फूिस- फूिसअपनेक लेल अपने जंजाल बनल लोकसुिजत आनन चानन ललाटनुिनआएल <strong>दे</strong>बाल बनल लोकगजल १५गप जखन िबआ<strong>ह</strong>क चलल <strong>ह</strong>ेतैकगरीबक बेटी बड कानल <strong>ह</strong>ेतैकगोली लागल <strong>दे</strong><strong>ह</strong> दसो िदशा मेकुशलक खॲइछ कौ बा<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ेतैकडेग-डेग पर िना <strong>दे</strong>वीक सारकेना क<strong>ह</strong>ू केओ जागल <strong>ह</strong>ेतैक36


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सिड़ गेलैक एि<strong>ह</strong> पोखिरक पािनजुग-जुगातर सँ नि<strong>ह</strong> उरा<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ेतैक<strong>िव</strong>ास करु समान कम नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>तबाटे मे बाट भजारल <strong>ह</strong>ेतैकगजल १६जल-थल बसात लेल युछोट-छीन बात लेल युआदशर् बनाम आदशर्वादीबु-गाधीक गात लेल युजर-जमीन-जोरु एतबा नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोटलक फेकल पात लेल युनून नि<strong>ह</strong> चटबए पड़तैक बेटी केसोइरी सँ पि<strong>ह</strong>ने<strong>ह</strong>े गभर्पात लेल युतकनीकी जुगक यतम यवथासाँझ <strong>ह</strong>ोइते ात लेल यु37


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जँ<strong>ह</strong>ा <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ घर त<strong>ह</strong>ॴ धर खसा लेल<strong>ह</strong>ुँअसगरे मे अपन िजनगी बसा लेल<strong>ह</strong>ुँलोक फेकैत र<strong>ह</strong>ल पाथर पर पाथरतकरे बीिछ एकटा घर बना लेल<strong>ह</strong>ुँझोल लागल <strong>दे</strong>बाल पर टाँगल उदासीअ<strong>ह</strong>ाँक <strong>ह</strong>ँसी टाँिग ऒकरा सजा लेल<strong>ह</strong>ुँमोन मे धा<strong>ह</strong> , करेज मे भूर ,<strong>दे</strong><strong>ह</strong> साबुतअपन भावना के दरबार मे नाचा लेल<strong>ह</strong>ुँ(अिगला अंकमे जारी)पंकज पराशरजािन नि<strong>ह</strong> िकएकमोन मे नुकबैत छीआँिख मे नुकबैत छीबूझए नि<strong>ह</strong> दुिनयाएि<strong>ह</strong> सतकर्ता सँ याकुलदौड़ैत र<strong>ह</strong>ैत छी अप याँतअ<strong>ह</strong>ाँक छायाक भय सँ38


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अ <strong>ह</strong>िनर्श!सुबोध ठाकुर- गाम <strong>ह</strong>ैंठी-बाली, मधुबनीसनेशजो रे पवन तू ओि<strong>ह</strong> दूर <strong>दे</strong>शिपआ बसए जाि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>शछी <strong>ह</strong>म याकुल आतुर <strong>ह</strong>द तकयासल छी <strong>ह</strong>म अतर घट तकजा कऽ दए आ <strong>ह</strong>ुनका ई सनेसजो रे पवन तूसावनक रास भरल म<strong>ह</strong>ीनाकटए <strong>िव</strong>रान <strong>ह</strong>ुनका िबनासि<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> सकब <strong>ह</strong>म ई कलेशजो रे पवन तू ओ<strong>ह</strong>ी दूर <strong>दे</strong>शिपआ बसए जाि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>शआँिख कजराएल <strong>ह</strong>मरमेघक संग <strong>ह</strong>ेराएलमनपर खसल बजररसक माा बाँचल नि<strong>ह</strong> शेषजा कऽ दए आ <strong>ह</strong>ुनका ई सनेसकटत केना राित अ<strong>ह</strong>िरयाऊपरसँ जे चमकए िबजुिरयामनक बढ़ल जाए कलेशजा कऽ दए आ <strong>ह</strong>ुनका ई सनेशपसरल अिछ रंग रभसक ब<strong>ह</strong>ार सगरो39


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मुदा <strong>ह</strong>मरा लेल पसरल अ<strong>ह</strong>ार सगरोएनामे जे छोड़तिथ रणभूिमसखी स<strong>ह</strong>ेली उन <strong>दे</strong>त <strong>िव</strong>शेषदए कऽ तू आ िपआ केँ ई सनेशजो रे पवन तू ओि<strong>ह</strong> दूर <strong>दे</strong>शिपआ बसए जाि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>श।िनशाभा झा (संकलन)भगवती गीततारा नाम तो<strong>ह</strong>ारतारा नाम तो<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>े जननी काली करिथ पुकारसतयुग कलयुग दुइ ित <strong>ह</strong>ारलतीनू भुवन तो<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>े जननी तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।अ भुजा लए िसं<strong>ह</strong> पर चढ़ली<strong>दे</strong>खइत सकल संसार <strong>ह</strong>े जननी, तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।सुर-नर मुिन सभ यान धरतु <strong>ह</strong>ेगले बैजती माल <strong>ह</strong>े जननी तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार <strong>ह</strong>े जननी, तारा नाम तो<strong>ह</strong>ार।(अिगला अंकमे)।सव–पीड़ा40


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रूपा धीरूसव–पीड़ासँ छटपटाइत ओअइ कोलासँ ओइ कोला करैतबोदिर छिल पसेनासँ,िकछु कालक प चात चौरीमे <strong>ह</strong>लचल भेलैकआ स नताक ल<strong>ह</strong>िर पसिर गेलैकओकर बाप <strong>ह</strong>ाथमे राखल बि<strong>ह</strong>ंगाकेँखुशीसँ उछािल फेकलक दूर कऽओ बड़ पोरगर नेनाकेँ ज म <strong>दे</strong>ने छिल ।ओ बड़ स न छलई सोिचजे काि <strong>ह</strong> ई <strong>ह</strong> मरबाँि<strong>ह</strong> पूरत, पँचप जी बोझ उठएबाकसामथर् राखत,तखन फागुनेमे बेसा<strong>ह</strong> लगबाक डर नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>तात भने िगर<strong>ह</strong>तक खिर<strong>ह</strong>ानमे बोिन लेबाक लेलबड़ <strong>ह</strong>ुलसगर मोनसँ प<strong>ह</strong>ुँचल ओ<strong>ह</strong>ुनकर दलानपर बड़कीटा मोटर चमचमाइत छलिनपता चललै जे िगर<strong>ह</strong>तक पुतौ<strong>ह</strong>ुकेँसातम मि<strong>ह</strong>ना िछयिन41


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्दिड़भंगा जा र<strong>ह</strong>ल छिथदु सा<strong>ह</strong>स कऽ ओ अपन बुधनी,आ िगर<strong>ह</strong>तक पुतौ<strong>ह</strong>ुक तुलना कएलकआबि<strong>ह</strong>ंगा ठामे गािड़ <strong>दे</strong>लक बोझपरओ िगर<strong>ह</strong>तके ने<strong>ह</strong>ोरा करऽ लागल—“मािलक परसौतीक लेल दािल–चाउरबड़ जरूरी छैकने, बोिन ........”“की बजलेँ ?”ओ गरिज उठला<strong>ह</strong>— “सार नि<strong>ह</strong>तनजतराक बेरमे तोँ .....अपने भनिसया जकाँबूझैत िछ<strong>ह</strong>ीक ?”योितबरसातक दृयसड़क बरसातक पािन स तरलजाि<strong>ह</strong> पर गाड़ी तेजीसऽ बढ़लएक सनसनीक आवाज छलपि<strong>ह</strong>या सऽ कादोक फु<strong>ह</strong>ार िनकलल42


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पदयाी मोनेमोन खॱझाइतएक तऽ गुप अ<strong>ह</strong>िरया राितदोसर <strong>ह</strong>ोयत घनघोर बरसाितताि<strong>ह</strong>पर कादो छलय िछतराितिदवस से<strong>ह</strong>ो अ<strong>ह</strong>ारे <strong>ह</strong>रदमघर बैसक बड बिढ़या मौसमएकरसता िमटाबक ताकू मर<strong>ह</strong>मसुगिधत ओरा<strong>ह</strong>ल मकई गरमिकयौ बैसल छैथ ताश पसािरकऽिकयो िनकालैत उपयास संदूकसऽिकयो बैसली कुरूिसया पकिड़किकयो लगली गीतनाद सीखऽबच्चा सब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ालत सबसऽ गड़बड़खेलायक समयमे लागैत जेलसन घरपिढ़कऽ मोन ब<strong>ह</strong>लाबक सला<strong>ह</strong> परसबटा मेघ घरेमे बरसल१. मूल उपयास-कॲकणी-लेखक-तुकाराम रामा शेट, ि<strong>ह</strong>दी अनुवाद-डॉ. शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>, ी सेबी फनडीस, मैिथली अनुवाद-डॉ. शंभुकुमार िसं<strong>ह</strong> २.मूल तेलुगु प-अावरन <strong>दे</strong>वेदर-अंेजी अनुवाद- पी.जयलमी आ मैिथली अनुवाद-गजे ठाकुर१. मूल उपयास-कॲकणी-लेखक-तुकाराम रामा शेट, ि<strong>ह</strong>दी अनुवाद-डॉ. शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>, ी सेबी फनडीस, मैिथली अनुवाद-डॉ. शंभुकुमार िसं<strong>ह</strong>मूल उपयास: कॲकणी43


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्लेखक : तुकाराम रामा शेटि<strong>ह</strong>दी अनुवाद : डॉ. शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>, ी सेबी फनडीस.मैिथली अनुवाद :डॉ. शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>ी तुकाराम रामा शेट (जम 1952) कॲकणी भाषामे ‘एक जुवो िजएता’—नाटक, ‘पयवरण गीतम’, ‘धतरेचो पशर्’—लघु कथा,‘मनमळब’—काय सं<strong>ह</strong> केर रचनाक संगि<strong>ह</strong> कैकटा पुतकक अनुवाद,संपादन आ काशनक काज कए ितित साि<strong>ह</strong>यकारकरूपमे ख्याित अिजर्त कएने छिथ। तुत कॲकणी उपयास—‘पाखलो’ पर ि<strong>ह</strong>नका वषर् 1978 मे ‘गोवा कला अकादमी साि<strong>ह</strong>ियकपुरकार’ भेिट चुकल छिन।डॉ शंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>जम: 18 अील 1965 स<strong>ह</strong>रसा िजलाक मि<strong>ह</strong>षी खंडक ल<strong>ह</strong>ुआर गाममे। आरंिभक िशक्षा, गामि<strong>ह</strong>सँ,आइ.ए., बी.ए. (मैिथली समान)एम.ए. मैिथली (वणर्पदक ात) ितलका माँझी भागलपुर <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। BET [िब<strong>ह</strong>ार पाता परीक्षा (NET कसमतुय) याख्याता <strong>ह</strong>ेतु उीणर्, 1995] “मैिथली नाटकक सामािजक <strong>िव</strong>वर्न” <strong>िव</strong>षय पर पी-एच.डी. वषर् 2008, ितलका माँ.भा.<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। मैिथलीक कतोक ितित प-पिका सभमे क<strong>िव</strong>ता,कथा, िनबंध आिद समय-समय परकािशत। वतर्मानमे शैिक्षक सला<strong>ह</strong>कार (मैिथली) राीय अनुवाद िमशन, केीय भारतीय भाषा संथान, मैसूर-6 मे कायर्रत।सेबी फनडीसपाखलो44


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आइ रिब छैक। <strong>ह</strong>मर िन कने <strong>दे</strong>र सँ खुजल। <strong>ह</strong>म अपन कमल सुलूकेँ ओढ़ा <strong>दे</strong>िलयैक। ओछाओन पर पड़ल-पड़ल <strong>ह</strong>मर नजिर<strong>दे</strong>वाल पर गेल। गो<strong>िव</strong>द अपना संगि<strong>ह</strong> भगवानक फोटो ल’ गेल छल। उजर रंगक <strong>दे</strong>वाल पर आब कोनो फोटो नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैक। ओएकदम सु बुझाइक।<strong>ह</strong>म ओछाओन पर बैसले-बैसल सोचैत र<strong>ह</strong>ी। गो<strong>िव</strong>द नोकरी करबाक लेल पणजी श<strong>ह</strong>रमे छल। बाबूजीक मुइलाक पात् ओ अपनमायकेँ अपना संगि<strong>ह</strong> पणजी ल’ आएल छल। <strong>ह</strong>म दुनू गोटे एि<strong>ह</strong> तबू मे र<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ी। <strong>ह</strong>म आ <strong>ह</strong>मर भिगनी।<strong>ह</strong>म उठल<strong>ह</strong>ुँ, िखड़की खोलल<strong>ह</strong>ुँ आ दरबाजा खोलि<strong>ह</strong> वला र<strong>ह</strong>ी िक एतबि<strong>ह</strong>मे आलेक्सक आवाज सुनल<strong>ह</strong>ुँ।“यौ पाखलो ! एखन धिर सुतलि<strong>ह</strong> छी? पाखलो... यौ पाखलो.....”िबना िकछु बाजनि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म दरबाजा खोिल <strong>दे</strong>िलयैक। <strong>ह</strong>म दरबाजा ब केल<strong>ह</strong>ुँ आ एकटा बासन ल’ कए लगीचक <strong>ह</strong>ोटल जयबाक लेलओकरा पाछू-पाछू चुपचाप चिल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ।आलेक्स <strong>ह</strong>मर नेनपनक मीत िथक। <strong>ह</strong>मरा सभमे एखन<strong>ह</strong>ुँ घिनता अिछ। एि<strong>ह</strong> ठाम काज करैत छी। ओ<strong>ह</strong>ो ाइवर आ <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ।एि<strong>ह</strong> कपनीमे नोकरी करैत छी आ एि<strong>ह</strong> रंगक क चलबैत छी।<strong>ह</strong>मरा गुमसुम चलैत <strong>दे</strong>िख ओ बाजल...औ जी ! कोन सोचमे डूबल छी?िकछुओ तँ नि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>म अचकचा कए क<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ।िकछु िकऐक नि<strong>ह</strong>? जँ अ<strong>ह</strong>ाँक िबया<strong>ह</strong> भ’ जाय तँ भिगनीकेँ <strong>दे</strong>ख’ वाली क्यो तँ भ’ जेती<strong>ह</strong>?एि<strong>ह</strong> बात पर <strong>ह</strong>ँिसति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म पूिछ <strong>दे</strong>िलयैक...<strong>ह</strong>मरा के अपन बेटी <strong>दे</strong>त?ई बात सुिनति<strong>ह</strong> ओ जोर-जोरसँ <strong>ह</strong>ँस’ लागल।ऐं यौ आलेक्स, अ<strong>ह</strong>ाँक पासपोटर् बिन गेल की? ओकर <strong>ह</strong>ँसी रोकबाक लेल आ िकछु आर बाजबाक लेल <strong>ह</strong>म ओकरा सँ पूछल<strong>ह</strong>ुँ।<strong>ह</strong>ँ... आलेक्स बाजल।तखन दुबई कि<strong>ह</strong>या जाएब? <strong>ह</strong>म पुछिलयिन।अिगला सता<strong>ह</strong>, ाथर्नोसव केर बाद।45


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ाथर्नोसव केर बाद?<strong>ह</strong>ाँ बरु वै<strong>ह</strong> िदन।वै<strong>ह</strong> िदन िकऐक? उसवक बाद चिल जाएब...।नि<strong>ह</strong>, असलमे ओि<strong>ह</strong> िदन <strong>ह</strong>मर मीत जा र<strong>ह</strong>ल अिछ एि<strong>ह</strong> लेल <strong>ह</strong>म ओकरि<strong>ह</strong> संगे जा चा<strong>ह</strong>ैत छी।तखन तँ अ<strong>ह</strong>ाँकेँ <strong>ह</strong>मरा कपनीक नोकरी छोड़’ पड़त।जाय िदअ ए<strong>ह</strong>न िभखमंगा नोकरी केँ? ओ<strong>ह</strong>ुना <strong>ह</strong>मरा सन लोक भारतमे रि<strong>ह</strong> कए पाइ अिजर्त क’सकैत अिछ की? ओतए मजूरीयो तँबेसी छैक?तखन अ<strong>ह</strong>ाँक <strong>िव</strong><strong>दे</strong>श जायब एकदम पा, की ने?<strong>ह</strong>ँ...।<strong>िव</strong><strong>दे</strong>श जुिन जाउ, पिछला िकछु िदनसँ आलेक्स <strong>ह</strong>मरा यै<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>ैत छल।<strong>ह</strong>मरा बाटमे अड़ँगा जुिन लगाउ, <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनका चेतबैत क<strong>ह</strong>िलयिन आ चुपचाप बाट चलए लागल<strong>ह</strong>ुँ।जखन गो<strong>िव</strong>दजी गाम छोिड़ पणजी श<strong>ह</strong>र र<strong>ह</strong>बाक लेल गेल छला<strong>ह</strong> तखन<strong>ह</strong>ुँ <strong>ह</strong>मरा बड़ खराप लागल छल। मुदा आब तँ आलेक्सअपन गाम आ <strong>दे</strong>श छोिड़ पर<strong>दे</strong>स जाइत छल, आइ <strong>ह</strong>मरा कनेको खराप नि<strong>ह</strong> लािग र<strong>ह</strong>ल अिछ।<strong>ह</strong>म दुनू गोटे <strong>ह</strong>ोटल प<strong>ह</strong>ुँचल<strong>ह</strong>ुँ। भीतर जयति<strong>ह</strong> सभ क्यो <strong>ह</strong>मरा घूिर-घूिर कए <strong>दे</strong>खय लागल। बुझाइत अिछ जे ओकरा सबि<strong>ह</strong>कनजिर <strong>ह</strong>मर कैल टनटन केश आ कैल रोइयाँ पर चिल गेल <strong>ह</strong>ो, ओ मोनि<strong>ह</strong>-मोन सोचलक। <strong>ह</strong>मर कूर आँिख, उजर चाम आ गसगर<strong>दे</strong><strong>ह</strong>...पाखलो, अ<strong>ह</strong>ाँक बासनमे दूध ध’ दी वा चा<strong>ह</strong>? <strong>ह</strong>ोटलवला पूछलक। <strong>ह</strong>म भिर बासन चा<strong>ह</strong> ल’ लेल<strong>ह</strong>ुँ। दू टा बड़का पाँवरोटी आ एकटाकांकण (छोट पाँवरोटी) लेल<strong>ह</strong>ुँ। आलेक्स अपन मीतक संग दुबई जाइवला बात करैत र<strong>ह</strong>ल। ओकर मीत ओतएसँ ओकरा लेलकोनो <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शी समान लएबा लेल क<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ैक। <strong>िव</strong><strong>दे</strong>श जयबासँ संबंिधत बात करएवला आलेक्सकेँ छोिड़ <strong>ह</strong>म अपना घरक बाटलेल<strong>ह</strong>ुँ।पड़ोसक रुिक्मणी मौसी <strong>ह</strong>मरा घर आयल छली<strong>ह</strong>। ओ सुलूकेँ उठा कए मुँ<strong>ह</strong> धोबाक लेल क<strong>ह</strong>लिथ। <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ुँ अपन मुँ<strong>ह</strong> धो लेल<strong>ह</strong>ुँ। दूटा कपमे चा<strong>ह</strong> ढ़ारल<strong>ह</strong>ुँ आ रूिक्मणी मौसीकेँ चा<strong>ह</strong> पीबाक लेल क<strong>ह</strong>िलयिन।औ बाउ! <strong>ह</strong>म एकनि<strong>ह</strong> घरसँ चा<strong>ह</strong> पीिब कए आएल छी, आ ओ<strong>ह</strong>ुना की <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ोटलक चा<strong>ह</strong> पीबैत छी?रूिक्मणी मौसीक एि<strong>ह</strong> जबाब पर<strong>ह</strong>म चुप रि<strong>ह</strong> गेल<strong>ह</strong>ुँ। ताधिर <strong>ह</strong>म सुलूक मोन ब<strong>ह</strong>टािर नेने छल<strong>ह</strong>ुँ। ओ थपड़ी पाड़ैत <strong>ह</strong>मरा लग आयिल आ पूछ’ लागल... मामा आइरिब िछयैक ने? आइ तँ अ<strong>ह</strong>ाँ काज पर नि<strong>ह</strong> जाएब?<strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ँ, कि<strong>ह</strong> अपन माथ डोलौल<strong>ह</strong>ुँ।मौसी आइ अ<strong>ह</strong>ाँ <strong>ह</strong>मरा अपना ओि<strong>ह</strong>ठाम नि<strong>ह</strong> ल’ जाएब। आइ <strong>ह</strong>म एति<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ब...मामा लग। ओ मौसीसँ बाजिल।46


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>ँ दाइ.... <strong>ह</strong>म ओना अ<strong>ह</strong>ाँकेँ िकएक ल’ जाएब?<strong>ह</strong>म आ सुलू चा<strong>ह</strong> पीबति<strong>ह</strong> छल<strong>ह</strong>ुँ तावत रुिक्मणी मौसी बरतन-बासन धोब’ चिल गेली<strong>ह</strong>।सुलूक बाबूजी ओकरा स<strong>ह</strong>ारबाक लेल तैयार नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>िथ। ओि<strong>ह</strong> समय ओ केवल डेढ़ बरखक छली<strong>ह</strong>। नीक जकाँ बािजयो नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोइक। केवल दूई चािर शदि<strong>ह</strong> बािज सकैत छली<strong>ह</strong>। आब तँ ओ साढ़े तीन बरखक भ’ गेल अिछ, मुदा <strong>दे</strong>खबामे पाँच-साढ़े पाँचबरखक बुझाइत छली<strong>ह</strong>। गोर-नार चे<strong>ह</strong>रा। <strong>ह</strong>म ओकरा माथ पर <strong>ह</strong>ाथ फेरल<strong>ह</strong>ुँ। मोम-सन नरम केश आ कूर आँिख। <strong>ह</strong>म ओकराआँिखमे <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ, ओ<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>मरा आँिखमे <strong>दे</strong>खलक। एक दोसराक आँिखमे <strong>ह</strong>मरा सभक छ<strong>िव</strong> समा गेल। ऐ<strong>ह</strong>न बुझाइत छल जेना ओ<strong>ह</strong>मरा सँ िकछु पुछ’ चा<strong>ह</strong>ैत अिछ। <strong>ह</strong>मर<strong>ह</strong>ुँ आँिखमे एकटा चमक सन आिब गेल। ए<strong>ह</strong>न बुझाइत छल जेना ओ पूछए चा<strong>ह</strong>ैत छली<strong>ह</strong>,"अ<strong>ह</strong>ाँक आँिखसँ <strong>ह</strong>मर कोनो पुरान संबंध अिछ ?" <strong>ह</strong>मर नजिर ओकरा कैल केश पर गेल। ने जािन िकएक ओकर गोर-नारचाम, कैल केश आ कूर आँिख <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>मरा ए<strong>ह</strong>न तीत <strong>ह</strong>ोमए लागल जेना पूरा आकाश मेघसँ आच्छािदत भ’ गेल <strong>ह</strong>ोअए, ठीक ति<strong>ह</strong>ना<strong>ह</strong>मर मोन अतीतक मरणसँ भिर गेल...। एतबि<strong>ह</strong>मे रुिक्मणी मौसी घरक काज पूरा क’ कए अपन घर जाि<strong>ह</strong> पर र<strong>ह</strong>िथ िक <strong>ह</strong>मसुलूकेँ <strong>ह</strong>ुनका संगि<strong>ह</strong> जयबाक लेल क<strong>ह</strong>िलयिन।<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> जायब, सुलू अपन माथ डोला कए जबाब <strong>दे</strong>लक।नि<strong>ह</strong>, नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मरा काज पर जयबाक अिछ, अ<strong>ह</strong>ाँ मौसीक संग चिल जाउ। दूप<strong>ह</strong>रमे <strong>ह</strong>म जदीए आिब जाएब आ अ<strong>ह</strong>ाँकेँल’ आएब, एतबा कि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म सुलूकेँ समझएबाक यास कएल<strong>ह</strong>ुँ।सुलू कानय लागली<strong>ह</strong>। मुदा पछाित जा कए ओ मौसीक संगे जयबाक लेल तैयार भ’ गेली<strong>ह</strong>। रुिक्मणी मौसी सुलूकेँ ल’ कए चिलगेली<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म दरबाजा ब क’ लेल<strong>ह</strong>ुँ। <strong>ह</strong>मरा िदमागमे आयल सभटा पुरान मृित एकटा भयंकर गरज केर संगि<strong>ह</strong> िबखिर गेल। बुझू<strong>ह</strong>म अपना आपकेँ पूणर् रुपेण ओकरि<strong>ह</strong>ंमे ताक’ लागल<strong>ह</strong>ुँ.... अपन पि<strong>ह</strong>चानक खोज करय लागल<strong>ह</strong>ुँ...।गो<strong>िव</strong>दक दादी ारा क<strong>ह</strong>ल गेल िखसा एखन धिर पाखलो केँ मरण छलिन।शाली आ सोनू दुनू भाय-बि<strong>ह</strong>न र<strong>ह</strong>िथ। गामक एकटा छोर पर <strong>ह</strong>ुनक घास-फूसक घर छलिन आ अपन िकछु खेती-बारी से<strong>ह</strong>ोर<strong>ह</strong>िन। ओ अपन<strong>ह</strong>ुँ खेती-बारी करैत छल आ दोसरोक खेतमे काज करबाक लेल चिल जाइत छल। एकर अितिरक्त ओ गरमीमेमजूरीयोक काज करैत छल।एकिदन शाली लकड़ी काटबाक लेल जंगल गेली<strong>ह</strong>। कुमािर शालीक संग तीन टा आर ी लोकिन छली<strong>ह</strong>। सभ िदनक भाँित ओसभ लकड़ी कािट कए ओकर बोझ से<strong>ह</strong>ो बना लेलिथ, तखनि<strong>ह</strong> ओकरा सभकेँ सीटी केर आवाज सुनबामे अयलिन। ओ चारू गोटेडिर गेली<strong>ह</strong>। ताि<strong>ह</strong> िदन पाखलो (िफरंगी) जंगलमे िशकार करबाक लेल अबैत छला<strong>ह</strong>, ओ ए<strong>ह</strong>न सुनने छली<strong>ह</strong>। िफरंगी केर <strong>ह</strong>ो-<strong>ह</strong>लाआ ीगण पर कयल गेल अयाचारसँ ओ पिरिचत छली<strong>ह</strong>। ओि<strong>ह</strong> सीटीक आवाज सुिन ओकर तँ जेना <strong>ह</strong>ोशे-<strong>ह</strong>वास गुम भ’ गेल।ओ ब<strong>ह</strong>ुत घबरा गेली<strong>ह</strong>। तावत <strong>ह</strong>ाथमे बंदूक नेने तीनटा िफरंगी ओतए प<strong>ह</strong>ुँिच गेल। बाघक समक्ष आिब गेलाक पात् जेना आनजानवर लंक ल’ लैत अिछ ठीक ओि<strong>ह</strong>ना ओ सभ लकड़ीक बोझ छोिड़ भागल। तीनो िफरंगी ओकरा सभक पीछा करय लागल।अपन जान बचयबाक लेल भाग’ वाली शाली िगरैत-पड़ैत ब<strong>ह</strong>ुत थािक गेल छली<strong>ह</strong>। आब आर बेसी गितएँ दौड़ सकब ओकरा बुताकेर बात नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> गेल छल। ओ पाछू ताकलक, तँ <strong>दे</strong>खलक जे एकटा िफरंगी अपन क<strong>ह</strong>ा पर बंदूक आ छाती पर एकटा तमगालगौने ओकरि<strong>ह</strong> पाछू दौड़ल आिब र<strong>ह</strong>ल छल। ओि<strong>ह</strong> िफरंगीकेँ <strong>दे</strong>िख शाली अपन जान बचएबाक लेल अपन अंितम शिक्त लगा कएदौड़ली<strong>ह</strong>। ओ सभटा ीगणकेँ पाछू छोिड़ आर जी-जानसँ दौड़’ लागली<strong>ह</strong>। ब<strong>ह</strong>ुत बेसी थकान <strong>ह</strong>ेबाक कारणेँ आब ओ थािक कएचकनाचूर भ’ गेल छली<strong>ह</strong>, जोर-जोरसँ उपर नीचाँ <strong>ह</strong>ोमए बला ओकर छाती आब फािट कए बा<strong>ह</strong>र िनकिल जाएत, ओकरा ए<strong>ह</strong>ने47


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बुझाब' लागलैक। ओकर दौड़बाक गित मंद <strong>ह</strong>ोम’ लागलैक आ एतबि<strong>ह</strong>मे ओ िफरंगी ओकरा लगीच प<strong>ह</strong>ुँिच गेल। लगीचक आन-आनीगणकेँ छोिड़ ओ िफरंगी शािलएक िदस बढ़ल आ अंततः ओ शालीकेँ अपन बाँि<strong>ह</strong>मे जकिड़ लेलक।एतबि<strong>ह</strong>मे पाछूओक दू टा िफरंगी ओतए प<strong>ह</strong>ुँिच गेल। ओ<strong>ह</strong>ो सभ शालीक िदस अपन <strong>ह</strong>ाथ बढ़ौलक, मुदा ओ िफरंगी ओि<strong>ह</strong> दुनूिफरंगीकेँ पुतर्गाली भाषामे िकछु क<strong>ह</strong>लक। ई सुिन ओ दुनू पाछू <strong>ह</strong>टल आ आगू भागए वाली ी सभक पीछा करए लागल।िफरंगीक बाँि<strong>ह</strong>मे शालीक साँस फूल’ लागलैक आ ओकर वाक् से<strong>ह</strong>ो ब भ’ गेलैक। ओि<strong>ह</strong> िफरंगीक <strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे शैतान आिब गेल छलैक।मशः२.मूल तेलुगु प- अावरन <strong>दे</strong>वेदर-अंेजी अनुवाद- पी.जयलमी आ मैिथली अनुवाद-गजे ठाकुरक<strong>िव</strong> अावरम् <strong>दे</strong>वेदर आ <strong>दे</strong>शक करीमनगर िजलासँ छिथ आ तेलुगु भाषाक तेलंगाना बोलीमे तेलंगानारायक संवेदना आ संकृित आ ओकर अलग रायक लेल संघषर्केँ वर दैत छिथ। <strong>ह</strong>ुनकर छ<strong>ह</strong> टा क<strong>िव</strong>ताक सं<strong>ह</strong> छपलछि<strong>ह</strong>। म<strong>ह</strong>ामा जोितबा फुले फेलोिशप २००१, रंजनी कुदुरती क<strong>िव</strong>ता पुरकारम् २००६, डॉ. मलयी साि<strong>ह</strong>ित पुरकारम् २००६,रांिगनेनी येनमा साि<strong>ह</strong>य पुरकारम् २००७ पुरकारसँ समािनत। ओ िजला पिरषद, करीमनगरक पंचायती राज <strong>िव</strong>भागमे सीिनयरअिसटेट छिथ।पी.जयलमी, ओमािनया <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक , िनजाम कॉलेज <strong>ह</strong>ैदराबादमे अंेजी <strong>िव</strong>भागमे एसोिसएट ोफेसर छिथ। <strong>िव</strong>गत ३० बरखसँअंेजीक अयापन। <strong>ह</strong>ुनकर <strong>िव</strong>शेषज्ञता अंेजीमे भारतीय क<strong>िव</strong>ता, अनुवाद आ अनुवादशा अिछ।२००३ मे भागर्वी रावक संगिमिल कऽ शीला सुभा <strong>दे</strong>वीक िसतबर ११ आ ओकर पिरणामपर तेलुगु कायक अंेजीमे वार अ <strong>ह</strong>सर् रैवेज नामसँ अनुवाद।२००७ मे गोपीक ननीलू केर अंेजी अनुवाद। िग नामसँ अावरम् <strong>दे</strong>वेदरक क<strong>िव</strong>ताक अंेजी अनुवाद ेसमे अिछ।(तेलुगु क<strong>िव</strong>ता: तेलुगुसँ अंेजी पी.जयलमी ारा, अंेजीसँ मैिथली गजे ठाकुर ारा)पािन अिछ , मा आँिखक नोरठोप, ठोपे टा मे48


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्टपटप खसैत पािन ठोपे-ठोपे,<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> कऽ सकैत छी विणर्त,पािन नि<strong>ह</strong> ब<strong>ह</strong>ैत अिछ िनरावरोध,सुबन नि<strong>ह</strong> अिछ भरैत कखनो।कलसँ भनसाघर धिर,भनसाघरसँ सोझाँक बारी धिरभागैत एतएसँ ओऽए<strong>ह</strong>र-ओ<strong>ह</strong>र करघाक नमरैत ताग सनवक संरचना सनएे घुमानमे <strong>ह</strong>म जाइ छी घूिम।कनैत बाल, पािन भरबाक अिछ कालदूधक झोँक आ <strong>ह</strong>मर रजवला एकात<strong>ह</strong>ुँ<strong>ह</strong> ! सभटा एे बेर !पािन मा सता<strong>ह</strong>मे दू िदन,छौँकी आ झगड़ा कलपरतैयो छी <strong>ह</strong>म सभ ीजे र<strong>ह</strong>ैत छी िमिल कऽबेकाल मेदैत ाणोक उसगर्।49


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ई सभटा झंझवात पािनये टा लेलनि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> सकैत छी अ<strong>ह</strong>ाँकेँ अपन पािनक समया-सपूणर् भोर खतम <strong>ह</strong>ोइत अिछ एि<strong>ह</strong> १५ िमनटक कायर्क लेलकनेक काल भातक िबनु िबसिरयो सकैत छीमुदा िबनु पािनक जीवन चलत?एकित भेल जे नि<strong>ह</strong> अिछ <strong>ह</strong>मर बेटोक लेल पयतताि<strong>ह</strong> लेल, रसा भिर नमगर पाँित।के अकानैत अिछ संघषर्?घर भरल लोकगाछ जेकाँ ठाढ़आिक कुरसी जेकाँ बैसलतमसाइत <strong>ह</strong>मरापर जे <strong>ह</strong>म छी पछुआएलदौगैत छी िबनु लयक।मुदा नि<strong>ह</strong> ि<strong>ह</strong>लबैत छिथ आँगुरो <strong>ह</strong>मरा स<strong>ह</strong>ायताथर्<strong>ह</strong>मर <strong>ह</strong>ाथ ओि<strong>ह</strong> बोिरंगकेँ ठीक करैत भेल जे चोिटल।ओि<strong>ह</strong> पपकेँ पीटैत िनकलैत अिछ मा छुच्छ विन<strong>ह</strong>मर ाण ब<strong>ह</strong>ार भऽ जाइत अिछ ओतए काज करैतकरर् करर् करर् करर्50


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>मर बाँि<strong>ह</strong>क ददर् आ छातीक पीड़ापाताल धिरपािन िबला जाइत अिछ कत<strong>ह</strong>ु ग<strong>ह</strong>ॴर नीचाँमुदा तैयो नि<strong>ह</strong> बकसैतजे <strong>ह</strong>म काज करैत छी खतम करबाक लेलचमच भिर पािनक बुदसे<strong>ह</strong>ो ग<strong>ह</strong>ाइत।का<strong>ह</strong> भेल भोथठेला परल सुवण उघैतलाउज फाटलएकटा अप जीवनक बाद<strong>ह</strong>मरामे नि<strong>ह</strong> अिछ एकर जोड़-तोड़ करबाक स<strong>ह</strong>म की कऽ सकैत छी बि<strong>ह</strong>न?पािनक चरचे मामृयुक डरकेँ अिछ खॲचारैतपािन अिछ, आँिखक नोर मा...“नीलाटे कीले...” मनकमा थोटा लेबर अडासँबालानां कृते-1.<strong>दे</strong>वांशु वसक मैिथली िच-ृंखला (कॉिमक्स); 2. मय-<strong>दे</strong>श याा आ <strong>दे</strong>वीजी- योित झा चौधरी51


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1.<strong>दे</strong>वांशु वसक मैिथली िच-ृंखला (कॉिमक्स)<strong>दे</strong>वांशु वस, जम- तुलापी, सुपौल। मास कयुिनकेशनमे एम.ए., ि<strong>ह</strong>दी, अंेजी आ मैिथलीक <strong>िव</strong>िभ प-पिर्कामे कथा,लघुकथा, <strong>िव</strong>ज्ञान-कथा, िच-कथा, काटूर्न, िच-<strong>ह</strong>ेिलका इयािदक काशन।<strong>िव</strong>शेष: गुजरात राय शाला पाय-पुतक मंडल ारा आठम कक्षाक लेल <strong>िव</strong>ज्ञान कथा “जंग” कािशत (2004 ई.)नताशा: मैिथलीक पि<strong>ह</strong>ल-िच-ृंखला (कॉिमक्स)नीचाँक दुनू काटूर्नकेँ िक्लक करू आ पढ़ू)नताशा चौद<strong>ह</strong>52


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नताशा प<strong>ह</strong>53


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2.मय <strong>दे</strong>श याा- योितचौद<strong>ह</strong>म िदन5 जनवरी 1992 र<strong>िव</strong>िदनआइ <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क पूरा िदन याामे बीतल। रता भिर <strong>ह</strong>मसब अपन पुरान बातके मोन पाड़ैत र<strong>ह</strong>ी। पूरा बॉगी <strong>ह</strong>मरासबलेल आरिक्षत छल। लेिकन <strong>ह</strong>मसब एक कपाटर्मेट के इदर् िगदर् जमा र<strong>ह</strong>ै छल<strong>ह</strong>ुँ। पता नि<strong>ह</strong>ं फेर ए<strong>ह</strong>ेन अवसर कि<strong>ह</strong>या आयत।फेर <strong>िव</strong>दाई के गीत गाबैत-गाबैत एक गोटै कानऽ लागल तऽ सब िकयो भावुक भऽ गेल। अि<strong>ह</strong> बीच एकटा बिढ़या घटना भेल।54


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ला गुला सुिनकऽ एक गोटय ीमान उधम िसं<strong>ह</strong> जे एडवेचर क् लब के ेिसडेट छलैथ आ िटको ारा आमंितभेलाक कारण टाटा जा र<strong>ह</strong>ल छलैथ से<strong>ह</strong>ो अपन बॉगी छोिड़ <strong>ह</strong>मर सबलग आिब गेला।ओ <strong>ह</strong>मरा सब बीचम आर बच्चा बिन गेलछलैथ आर <strong>ह</strong>मरा सबके आर मज़ा आिब र<strong>ह</strong>ल छल। राितके 10ः15 बजे <strong>ह</strong>मसब <strong>िव</strong>लासपुर टेशन प<strong>ह</strong>ुँचल<strong>ह</strong>ुँ।चुंिक गाड़ी तीन घटा<strong>िव</strong>लब छल तैं नागपुर पैसेजर छुिट चुकल छल।आब <strong>ह</strong>मसब बॉबे <strong>ह</strong>ावड़ाक तीक्षामे छल<strong>ह</strong>ुँ।<strong>दे</strong>वीजी : योित<strong>दे</strong>वीजी<strong>दे</strong>वीजी खेल ितयोिगता55


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बरसातक समयमे जि<strong>ह</strong>या बरसात नि<strong>ह</strong>ं भेल र<strong>ह</strong>ैत अिछ ति<strong>ह</strong>याकेसमय बड सु<strong>ह</strong>ावन <strong>ह</strong>ोयत अिछ।ताि<strong>ह</strong> ारे <strong>दे</strong>वीजी धानाचायर् के स<strong>ह</strong>मित सऽवािषर्क खेल ितयोिगता अि<strong>ह</strong> समयमे राखैके <strong>िव</strong>चार बनौली। मौसमक जानकारीपािब िकछु उिचत िदनके खेल िदवस घोिषत कएल गेल।सब बच्चा सब जेपि<strong>ह</strong>ने<strong>ह</strong>े सऽ जुटल छल तैयारीमे से आर जोर-सोर सऽ भीड़ गेलैथ।खेल िशक्षक-िशिक्षका से<strong>ह</strong>ो यत छलैथ। <strong>दे</strong>वीजी ितयोिगताक तथा ईनामक यवथामे जुटलछलैथ। <strong>ह</strong>ुकर स<strong>ह</strong>योगसऽ दौड़ , बाधा दौड़ , <strong>ह</strong>ाई जप, लांग जप, तैराकी,डाइ<strong>िव</strong>ंग, बाकेट बॉल, बॉलीबॉल, बैडिमटन, टेबल टेिनस, <strong>ह</strong>ॉकी, फुटबॉल,ो-बॉल, कबडी, खो-खो आिद खेलक ितयोिगता आयोिजत भेल।सबलग सुिनित कायर्मक जानकारी दैत काल <strong>दे</strong>वीजीखेलकूदक म<strong>ह</strong>व बताबऽ लगली। <strong>दे</strong>वीजी क<strong>ह</strong>लिखन जे खेलकूद के लेल तेजिदमाग आ शारीिरक <strong>ह</strong>रकत पर िनयंणके आवयकता <strong>ह</strong>ोयत अिछ।कोनो खेलकिनयम के अनुशासनमे रि<strong>ह</strong> जीत भाव सऽ उेिरत भऽ पूरा समू<strong>ह</strong>स तालमेलबनाबैत अपन शारीिरक गित<strong>िव</strong>िध पर िनयंण राखैत खेल ितयोिगतामेभागलेनाई बड आसान नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयत अिछ। अि<strong>ह</strong>लेल वथ शरीर, लगातारशारीिरक म करैके क्षमता तथा अयास ब<strong>ह</strong>ुत जरूरी <strong>ह</strong>ोयत अिछ।ताि<strong>ह</strong>दृिकोणसऽ खेल मे सफल भेनाई पढ़ाई िलखाई सऽ बेसी मुिकल छै। जॕ पढ़ाईएकबेर केने छी तऽ जदी िबसरत नि<strong>ह</strong>ं लेिकन खेल मा िदमागेमे याद र<strong>ह</strong>नेनि<strong>ह</strong>ं <strong>ह</strong>ोयत छै। लगातार अयास के िबना कोनो उच्च तरीय खेलमे सफलभेनाई असंभव <strong>ह</strong>ोएत अिछ।<strong>दे</strong>वीजी बािलका सबके ोसाि<strong>ह</strong>त करैत क<strong>ह</strong>लिखन जे िब<strong>ह</strong>ारकेबािलका सब से<strong>ह</strong>ो खेलजगतमे ब<strong>ह</strong>ुत उित केने छिथ।<strong>ह</strong>ालेमे िब<strong>ह</strong>ारक बािलकाकसमू<strong>ह</strong> जूिनयर नैशनल ो बॉल ितयोिगतामे, जे िक मुबई मे आयोिजत छल,मय<strong>दे</strong>शके परािजत कऽ राीय तर पर तेसर थान ात केलक। अि<strong>ह</strong> टीममेेता राय, ने<strong>ह</strong>ा रानी, सुमेधा तथा ियंका दयाल <strong>िव</strong>शेष रूप सऽ नीक दशर्नकेलैथ। <strong>दे</strong>वीजी अि<strong>ह</strong> बातक सभावना यक्त केलिखन जे भ<strong>िव</strong>यमे िब<strong>ह</strong>ार िकेटएशोिसयेशन सऽ आयोिजत अडर १३, अडर १५ आिद िकेट मैचमे अपन<strong>िव</strong>ालयसऽ उपयुर्क्त छाके अवसर<strong>दे</strong>ल जायत तथा अि<strong>ह</strong>सब खेल ितयोिगताकबाद इनडोर खेल जेनािक कैरम सतरंज इयािदक ितयोिगता से<strong>ह</strong>ो आयोिजतकैल जायत।तदोपरात, िनित कायर्मानुसार सब ितयोिगताक आयोजनभेल आ कखनो नीक आ कखनो किनक भांगठ के संग सब पूरा भेल ।ामवासी सब खूब भीड़ लगाकऽ <strong>दे</strong>खऽ एलैथ जाि<strong>ह</strong> सऽ बच्चा सबके खूबि<strong>ह</strong>मत बढ़ल। अतमे जीतैबला बच्चासबके पुरकार से<strong>ह</strong>ो भेटल। गामक लोकसब <strong>िव</strong>ालयमे बच्चासब<strong>ह</strong>क सविगक <strong>िव</strong>कासलेल <strong>ह</strong>ोयत <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ध यास सऽ ब<strong>ह</strong>ुतस छलैथ। धानायापक, <strong>दे</strong>वीजी आ पाठशालाक अय कमर्चारी लेल सबसऽपैघ पुरकार यै<strong>ह</strong> छल।56


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बच्चा लोकिन ारा मरणीय लोक१.ातः काल मु<strong>ह</strong>ूर् (सूयदयक एक घंटा पि<strong>ह</strong>ने) सवर्थम अपन दुनू <strong>ह</strong>ाथ <strong>दे</strong>खबाक चा<strong>ह</strong>ी, आ’ ई लोक बजबाक चा<strong>ह</strong>ी।कराे वसते लमीः करमये सरवती।करमूले िथतो ा भाते करदशर्नम्॥करक आगाँ लमी बसैत छिथ, करक मयमे सरवती, करक मूलमे ा िथत छिथ। भोरमे ताि<strong>ह</strong> ारे करक दशर्न करबाकथीक।२.संया काल दीप लेसबाक काल-दीपमूले िथतो ा दीपमये जनादर्नः।दीपाे शरः ोक्ः सयायोितनर्मोऽतुते॥दीपक मूल भागमे ा, दीपक मयभागमे जनादर्न (<strong>िव</strong>णु) आऽ दीपक अ भागमे शर िथत छिथ। <strong>ह</strong>े संयायोित! अ<strong>ह</strong>ाँकेँनमकार।३.सुतबाक काल-रामं कदं <strong>ह</strong>नूमतं वैनतेयं वृकोदरम्।शयने यः मरेियं दुःवतय नयित॥जे सभ िदन सुतबासँ पि<strong>ह</strong>ने राम, कुमारवामी, <strong>ह</strong>नूमान्, गरुड़ आऽ भीमक मरण करैत छिथ, <strong>ह</strong>ुनकर दुःव न भऽ जाइत छि<strong>ह</strong>।४. न<strong>ह</strong>ेबाक समय-गे च यमुने चैव गोदाविर सरवित।नमर्<strong>दे</strong> िसधु कावेिर जलेऽिमन् सििधं कुरू॥<strong>ह</strong>े गंगा, यमुना, गोदावरी, सरवती, नमर्दा, िसधु आऽ कावेरी धार। एि<strong>ह</strong> जलमे अपन सािय िदअ।५.उरं यसमुय ि<strong>ह</strong>माेैव दिक्षणम्।वषर्ं तत् भारतं नाम भारती य सतितः॥समुक उरमे आऽ ि<strong>ह</strong>मालयक दिक्षणमे भारत अिछ आऽ ओतुका सतित भारती क<strong>ह</strong>बैत छिथ।६.अ<strong>ह</strong>या ौपदी सीता तारा मडोदरी तथा।57


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पचकं ना मरेियं म<strong>ह</strong>ापातकनाशकम्॥जे सभ िदन अ<strong>ह</strong>या, ौपदी, सीता, तारा आऽ मदोदरी, एि<strong>ह</strong> पाँच सावी-ीक मरण करैत छिथ, <strong>ह</strong>ुनकर सभ पाप न भऽ जाइतछि<strong>ह</strong>।७.अथामा बिलयसो <strong>ह</strong>नूमां <strong>िव</strong>भीषणः।कृपः परशुराम सतैते िचरी<strong>िव</strong>नः॥अथामा, बिल, यास, <strong>ह</strong>नूमान्, <strong>िव</strong>भीषण, कृपाचायर् आऽ परशुराम- ई सात टा िचरीवी क<strong>ह</strong>बैत छिथ।८.साते भवतु सुीता <strong>दे</strong>वी िशखर वािसनीउेन तपसा लधो यया पशुपितः पितः।िसिः साये सतामतु सादातय धूजर्टेःजावीफेनलेखेव ययूिध शिशनः कला॥९. बालोऽ<strong>ह</strong>ं जगदानद न मे बाला सरवती।अपूण पंचमे वष वणर्यािम जगयम् ॥१०. दूवक्षत मं(शुक्ल यजुवद अयाय २२, मं २२)आ ियय जापितॠर्िषः। िलंभोक्ा <strong>दे</strong>वताः। वराडुकृितछदः। षजः वरः॥आ ॑न् ा॒णो ॑वचर्॒सी जा॑यता॒मा रा॒े रा॑ज॒यः शुरे॑ऽइषयो॒ऽितया॒धी म॑<strong>ह</strong>ार॒थो जा॑यतां॒ दोग्ॴ धे॒नुवढा॑न॒वाना॒शुः सितः॒ पुर॑िध॒यवा॑िज॒णू र॑थे॒ाः स॒भेयो॒ युवाय यज॑मानय वी॒रो जा॒यतां िनका॒मे-िन॑कामे नः प॒जर्यॲ वषर्तु॒ फल॑वयो न॒ऽओष॑धयः पच्यतां योगेक्ष॒मो नः॑कपताम्॥२२॥माथः िसयः सतु पूणः सतु मनोरथाः। शूणां बुिनाशोऽतु िमाणामुदयतव।ॐ दीघयुभर्व। ॐ सौभाग्यवती भव।<strong>ह</strong>े भगवान्। अपन <strong>दे</strong>शमे सुयोग्य आ’ सवर्ज्ञ <strong>िव</strong>ाथ उप <strong>ह</strong>ोिथ, आ’ शुुकेँ नाश कएिन<strong>ह</strong>ार सैिनक उप <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शकगाय खूब दूध दय बाली, बरद भार व<strong>ह</strong>न करएमे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ घोड़ा विरत रूपेँ दौगय बला <strong>ह</strong>ोए। ीगण नगरक नेतृवकरबामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ युवक सभामे ओजपूणर् भाषण <strong>दे</strong>बयबला आ’ नेतृव <strong>दे</strong>बामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शमे जखन आवयक <strong>ह</strong>ोयवष <strong>ह</strong>ोए आ’ औषिधक-बूटी सवर्दा पिरपक्व <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ए। एवं मे सभ तर<strong>ह</strong>ेँ <strong>ह</strong>मरा सभक कयाण <strong>ह</strong>ोए। शुक बुिक नाश <strong>ह</strong>ोएआ’ िमक उदय <strong>ह</strong>ोए॥मनुयकें कोन वतुक इच्छा करबाक चा<strong>ह</strong>ी तकर वणर्न एि<strong>ह</strong> मंमे कएल गेल अिछ।58


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एि<strong>ह</strong>मे वाचकलुतोपमालड़्कार अिछ।अवय-॑न् - <strong>िव</strong>ा आिद गुणसँ पिरपूणर् रा॒े - <strong>दे</strong>शमे॑वचर्॒सी- <strong>िव</strong>ाक तेजसँ युक्आ जा॑यतां॒- उप <strong>ह</strong>ोएरा॑ज॒यः-राजाशुरे॑ऽ–िबना डर बलाइषयो॒- बाण चलेबामे िनपुणऽितया॒धी-शुकेँ तारण दय बलाम॑<strong>ह</strong>ार॒थो-पैघ रथ बला वीरदोग्ॴ-कामना(दूध पूणर् करए बाली)धे॒नुवढा॑न॒वाना॒शुः धे॒नु-गौ वा वाणी वढा॑न॒वा- पैघ बरद ना॒शुः-आशुः-विरतसितः॒-घोड़ापुर॑िध॒यवा॑- पुर॑िध॒- यव<strong>ह</strong>ारकेँ धारण करए बाली यवा॑-ीिज॒णू-शुकेँ जीतए बलार॑थे॒ाः-रथ पर िथरस॒भेयो॒-उम सभामेयुवाय-युवा जे<strong>ह</strong>नयज॑मानय-राजाक रायमेवी॒रो-शुकेँ परािजत करएबलािनका॒मे-िन॑कामे-िनययुक् कायर्मे59


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नः-<strong>ह</strong>मर सभकप॒जर्यॲ-मेघवषर्तु॒-वष <strong>ह</strong>ोएफल॑वयो-उम फल बलाओष॑धयः-औषिधःपच्यतां- पाकएयोगेक्ष॒मो-अलय लय करेबाक <strong>ह</strong>ेतु कएल गेल योगक रक्षानः॑-<strong>ह</strong>मरा सभक <strong>ह</strong>ेतुकपताम्-समथर् <strong>ह</strong>ोएििफथक अनुवाद- <strong>ह</strong>े ण, <strong>ह</strong>मर रायमे ाण नीक धािमर्क <strong>िव</strong>ा बला, राजय-वीर,तीरंदाज, दूध दए बाली गाय, दौगय बलाजतु, उमी नारी <strong>ह</strong>ोिथ। पाजर्य आवयकता पड़ला पर वष <strong>दे</strong>िथ, फल <strong>दे</strong>य बला गाछ पाकए, <strong>ह</strong>म सभ संपि अिजर्त/संरिक्षतकरी।Input: (कोकमे <strong>दे</strong>वनागरी, िमिथलाक्षर िकंवाफोनेिटक-रोमनमे टाइप करू। Input in Devanagari, MithilaksharaorPhonetic-Roman.)Language: (पिरणाम <strong>दे</strong>वनागरी, िमिथलाक्षर आ फोनेिटक-रोमन/ रोमनमे। Result in Devanagari, Mithilakshara andPhonetic-Roman/ Roman.)इंिग्लश-मैिथली कोष/ मैिथली-इंिग्लश कोष ोजेक्टकेँ आगू बढ़ाऊ, अपन सुझाव आ योगदान ई-मेलाराggajendra@videha.com पर पठाऊ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंेजी आ अंेजी मैिथली कोष (इंटरनेटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सचर्-िडक्शनरी) एम.एस. एस.क्यू.एल. सवर्र आधािरत -Basedon ms-sql server Maithili-English and English-Maithili Dictionary.१.पी डाटाबेस आ२.भारत आ नेपालक मैिथली भाषा-वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक शैली60


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्१.पी डाटाबेस-(िडिजटल इमेिजंग / िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण/ संकलन/ सपादन-पीकार <strong>िव</strong>ानद झा, नागेकुमार झा एवं गजे ठाकुरारा)जय गणेशाय नम:जय गणेशाय नम:जय गणेशाय नम:(1)अथ प पजी िलखते: अथ सिरसब ाम: <strong>दे</strong>वािद य राकराप य-छादन।। ज्ञाकराप य-बनौली नम समेत।। िनितकर स तितकेशवाप यदनाद-गंगे वरा प य गौिर शौिर कुलपित-बधवास।। मि<strong>ह</strong>पािण स तित-खांगुड़ गयड़ा समेत।। <strong>ह</strong>े वराप य-जॲकी।।गणे वराप य-सकुरी।। सोने स तित-कटमा ओ सकुरी।। भवािद यप य-सतैढ़।। रघुनाथाप य-उ लू।। कौिशक-उ लू।।िगरी वराप य-सतैढ़।। वा तु सुत ऋिष-सतैढ़ स ित-फरकीया िशवािद याप य-रतवाल मत<strong>ह</strong>नी।। <strong>ह</strong>रािद याप य-बिलवास ीकराप य-ननौरे।। शुिचकराप य-जग नाथपूर <strong>ह</strong> लै वर-रूपुर पैकटोल।। केशब बागे बसु धर-नरघोघ राम<strong>दे</strong>वाप य-िसंडोआ।।काम<strong>दे</strong>वाप य-डीगरी गढपािण स तित-गौर वोड़ा।। अथ निजबाक ाम भासे स तित विलया रातु-िदगउ ध।। का <strong>ह</strong> स तितगो<strong>िव</strong> द-भड़ाम।। सोम स तित-ना<strong>ह</strong>स।। सुपन वासू-<strong>दे</strong>उिथ।। नारायण पुराई-पुर।। िम रामाप य-अचौढ़ी।। शु िचकराप य- बिलया पुर।। छीतू पारू-पीलखा।। िशवाई-म<strong>ह</strong>ूिलया ज<strong>ह</strong>रौली।। ई वर नारू-नो<strong>ह</strong>ड़।। ी धराप य-िदम दरा-एतेजिजवाल ाम-अय ख डबल ाम ठ. <strong>ह</strong>राई स तित-भखराइन।। सोमे वराप य-बुलवन कधुवा समेत।। ठ. अन त <strong>ह</strong>िर-लखनौर।। भोगी वराप य गोपाल स तित-बथई-<strong>ह</strong>रड़ी।। गढाघरापत् य-पौराम।। राकराप य-<strong>ह</strong>लधर तेतिरया <strong>ह</strong>रडी ख डबसा।। ठ. दूबे स तित भौर।। लाखूमशि<strong>ह</strong>मित-बे<strong>ह</strong>द यमुगाम।। योगी वराप य-सो दपुर सरपरब कुर<strong>ह</strong>नी वासी ीट ख डबला।।शुभाप य-<strong>दे</strong>शुआल।। झाझू स तित-रैयाक गुरदी सोनक<strong>ह</strong>मेरी।। वा तु, वागू, ि<strong>ह</strong>रू-<strong>दे</strong>उरी गोपालाप य-गढ़।। <strong>दे</strong>ने स तित-चनुआरी।। पक्षधरपल-तेतिरया।। िदनकराप य-पॲसक, बथदी िब<strong>ह</strong>ारी-उभय गोरादी-साधु सित-बथयी।। ल मीपित स तित-खरसा गणेशवराप य-गणे वराप य-गुलदी।। <strong>ह</strong> ले वराप य बेलारी।। जीवे वराप य-अलय।।61


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(2) ''अ''सोमकंठ-सरपरब।। रिब स तित-गौर पुर।। जयकर स तित-सजनी।। भासे-डी<strong>ह</strong>।। <strong>दे</strong>वे वराप य-<strong>दे</strong>शुआल।।पक्षी वराप य-यमुगाम।। िगरी वरा-म य-<strong>दे</strong>शुआल <strong>िव</strong> ये वराप य-वैकु ठपुर।। िशितकंठ स तित-खुी ।। रने वरापसगुलदी।।अथ गंगोलीाम-म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो सुपट स तित-गोम कटमा।। <strong>ह</strong>ोरे स तित-िबसपी।। <strong>ह</strong>ारू स तित- <strong>दे</strong>शुआल।। <strong>ह</strong>िर स तित-डुमरा।।िदवाकराप य-िदगउ ध।। गौरी वर स तित जगनाथाप य-धमर्पुर।। कुमर-गंगोली वासी।। कमलपािण-वैगनी, वड़ाम।। डालूस तित-सकुरी।। गयन स तित-खरसौनी ।। एते गंगोली ाम।। अपथपबौली ाम-र<strong>िव</strong> स तित-िबरौिल।। उदयकरस तित-सपता <strong>दे</strong>शुआल।। मि<strong>ह</strong>पित स तित-कोशीपार डुमरा<strong>ह</strong>ी।। <strong>ह</strong>िरयािण स तित-गोधनपुर ल मीदाप य-गोनोली।। नारू स तितभतौनी ड<strong>ह</strong>ुआ।। रूद स तित-बछौनी।। रूद सुत पाठक भीम-भीरडोआ।। जागू स तित-रयपुरा।। <strong>िव</strong>शो स तित-चणौर।।बासु गौिर स तित-म<strong>ह</strong>रैल।। केशव गो<strong>िव</strong> दाप य-राजे।। दामोदराप य-राजे िशवदाप य-बि़ढयाम।। गोगे स तित-स<strong>ह</strong>ुड़ी।।यशोधराप य-मेयाम।। दामू स तित-अ मा।। पु याकरप य: पैकटोल पिन<strong>ह</strong>थ उँदयी स तित-धेनु।। मधुकर राकर भा कर<strong>िव</strong>भाकराप य जगित।। एते पवर्प लीाम।। अथ सोदपुर ाम-<strong>ह</strong>े वराप य-धउल।। रूे वराप य-<strong>िव</strong>रपुर।। धीरे वराप य सु दर<strong>िव</strong> वेखराप य भवे माधव-<strong>ह</strong>सौली।। रामाप य-रमौली।। बाटू-बड़साम।। रूिच बासु<strong>दे</strong>व-कुसौली।। यटाधराप य-पच<strong>ह</strong>ी।।गयनाप य: रो<strong>ह</strong>ाड़:’ब<strong>ह</strong>ेड़ा।। रित <strong>ह</strong>िर-टाटी।। बा तु स तित-तेतिर<strong>ह</strong>ार।। रूपे स तित-िसमखाड़।। बसाउनाप य-क <strong>ह</strong>ौली।।कामे वर सुरे वर राम।।62


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(3)नाथाप य-भौआल।। का <strong>ह</strong>ाप य-सुखेत।। िपुरे-अकडी<strong>ह</strong>ा।। रितनाथाप य डालू-कटका।। बाटू सुत <strong>ह</strong>लधर ीधर-केउँटगामा।। सुधाकरा प य-गौर।। म. म. उ. िनाथपत् य-िदगउथ।। म. म. उ. भवनाथ . अयाचीसुत म.म.उ. शंकर म<strong>ह</strong>ोम<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ो मासे म<strong>ह</strong>ोदारो स तित सिरसन अपरा भवनाथ . अचाचीसुत श भुनाथ रूनाथाप य- बािल।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>दे</strong>वनाथाप य-िदगउ ध।। म<strong>ह</strong>ो रघुनाथाप य-रैयाम।। जोर स तित-<strong>िव</strong>ठौली िमसरौली गोपीनाथाप य- मानी, जगौर।। म. म. उ.जीव वर सुत गणपित <strong>ह</strong>िरपित-मि<strong>ह</strong>या।। लोकनाथाप य-मािझयाम खोिर। <strong>ह</strong>रद काधदाप य श<strong>ह</strong>ड़ सु<strong>ह</strong>थिर।। <strong>दे</strong>वे स तित-मि<strong>ह</strong>या।। एते सोदरपुर ाम।। अथ गंगोराम—बीनू वासू कुरूम भौआल केशवाप य-अि<strong>ह</strong>यारी-पोनद।। सनाथ स तित-<strong>िव</strong>रनीवासी।। भोरे स तित मि<strong>ह</strong> पुर।। <strong>िव</strong>ठू कािद बेकक।।अय प ली ाम-<strong>ह</strong>लधर स तित-बनाइिन।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो उँमापित समौिल,वारी, जर<strong>ह</strong>िरया।। रूपनाथ स तित िगरपित-समौिल’ पशुपित-समौिल।। म<strong>ह</strong>ाबंधक।। रघुनाथाप य: दड़मपुरा नर<strong>ह</strong>िर, रघुपित स तित-समौिल।। <strong>दे</strong>वधराप य- कछरा, <strong>दे</strong>उरी।। गांगु स तित-दोउरी।। िदवाकराप य-<strong>दे</strong>उरी,सकुरी, मो<strong>ह</strong>री-कटैया।। घोटक र<strong>िव</strong> स तित-कटैया।। <strong>ह</strong>े वराप य: कछरा।। रामकराप य-भालय।। िनितवराप य-राजोसित वराप य-िस भुनाम।। का <strong>ह</strong>ाप य-पड़ौिल।। <strong>िव</strong>रमिमाप य-ततैल।। रामद सुत केशवस तित-का <strong>ह</strong>-<strong>ह</strong>ाटी।। म<strong>ह</strong>ाई स तित-फूलदा<strong>ह</strong>ा माधवाप य-िदवड़ा।। इबे स तित-बे<strong>ह</strong>रा।। नरिसं<strong>ह</strong>ाप य <strong>ह</strong>िरपुर।। मुरा री स तित-मुराजपुर।। भोगी वर राजे वराप य पुरे स तित-अलयी।। वंशधराप य-अलय।। गो<strong>िव</strong> दा प य-रैयम।। कीसे स तित रामस तित वाटू स तित-नंगवाल।। भाकराप य-पजुर्आिर।। ि<strong>ह</strong>ताई स तित-<strong>िव</strong> याक्षाप य नकेसुता-बैकुंठपुर।। <strong>ह</strong>ारू स तित-नैकंधा।। क<strong>िव</strong>राज63


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(4) ''आ''स तित-मछैटा।। िसं<strong>ह</strong>े वराप य-ननौर।। िमकराप य-ननौर-राजखंड,पाली।। जयकराप य-कुसमाल, िप डारूछ, बार<strong>ह</strong>ता,रता<strong>ह</strong>ास पाली कछरा।। माधवा।। प य गौरी वराप य अि<strong>ह</strong>यारी, टूपाभारी।। गणपित, गांगु स तित-अि<strong>ह</strong>यारी।। यशु, डगरूस तित-कुरूम।। बागू स तित-रो<strong>ह</strong>ाल, कटैया।। गो<strong>िव</strong> दा प य <strong>ह</strong>चलू सुत िदवाकरा प य-सुदई, षिन<strong>ह</strong>थ।। <strong>ह</strong>ोराइ स तित-अि़डयारी।। रूे वरा प य-भड़गामा। बाटू स तित-स दला<strong>ह</strong>ी, पाली पाली, <strong>िव</strong>शान द प य-पुर।। थेतिन स तित-जलकौरपाली।। च दौत पाली दुगिद य प य-मि<strong>ह</strong>षी।। <strong>दे</strong>वािद यप य-िब<strong>ह</strong>ार, मि<strong>ह</strong>षी समेत।। रतनू oरािद य प य-मि<strong>ह</strong>षी।।राकराप य-यशारी।। ततो धोधिन स तित-यशिर।। <strong>िव</strong>शो, ीकर, शुिचकराप य-पुरोठी।। जीवे स तित-मोिन।। बादन स ततीआसी।। सुधाधराप य मांगुस तित-मोनी।। भवदाप य-पुरो<strong>ह</strong>ी।। (100/05) शुभंकरा प य- जमदौली।। पौथू स तित-परसौनी,जर<strong>ह</strong>िटया, सकुरी।। कुसमाकर स तित-जमदौली।। यटाघरा प य-सकुरी।। ीवधर, वंशीधराप य-सकुरी।। बुिधरा प य-ततैल।। का <strong>ह</strong>ाप य-अलय, सकुरी।। इनस तित सकुरी।। मुरारी स तित रामाप य-मि<strong>ह</strong> वाड़।। <strong>िव</strong>शो स तित रूे वराप य-कोल<strong>ह</strong>ा।। गणे वर न दी वराप य-मि<strong>ह</strong> वाड़।। गो<strong>िव</strong> दाय य= <strong>ह</strong>िरपुर।। <strong>िव</strong>रे वर नरिसं<strong>ह</strong>ाप य-रादी ीधराप य बेलउँच राढ़ी।।गुणी वराप य-कोइलखा।। <strong>ह</strong>े वराप य च<strong>ह</strong>ुँटा।। शोपालाप य-समैया।। <strong>ह</strong>िरपािण स तित-समैया।। बाछे स तित <strong>ह</strong>ोरे वरमित वर मंगरौनी।। बाटू स तित-कटउना।। जसू, शतू स तित-सकुरी।। गणपित स तित भगवस तित-पचाढ़ी।।गुणाकराप य-बरे<strong>ह</strong>ता सो दवाड़।। पुरािद या प य-मृग थली एते प ली ाम64


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(5)<strong>ह</strong>रड़ी।। धने वर-मिझयाम, कनईल, लो<strong>ह</strong>ना समेत।। लाखू स तित-कनइल।। चाण स तित रित वर-छामू।। रामकर कृ णाकर-थुगाम वासी।। भोगे स तित शंकर गु<strong>दे</strong>-िदवड़ा।। इबे-जर<strong>ह</strong>िरया।। <strong>दे</strong>वे स तित-र<strong>ह</strong>ड़ा।। गोढ़े-र<strong>ह</strong>ड़ा।। गो दन चाण- पुरोि<strong>ह</strong>तगोपाल स तित मारू-वरूआड़ सुपे संखवाड।। ीकर-पेकटोल।। गौरी व-रतेकुना।। िम भगव-पुरामिन<strong>ह</strong>रा।। चे वरस तित-द<strong>ह</strong>ुड़ा करू<strong>ह</strong>रा। <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर-ततैल।। सोम-ततैल।। साि<strong>ह</strong> स तित- गोधनपुर।। <strong>दे</strong>वे स तित-कािदकापूर। (ताई-तेव ।।।। गोना सकराढ़ी-िथितकराप य-आडू.गावासी-मिझयाम समेत।। बुधौरा सकरादी, दूबा-सकरादी अ <strong>ह</strong>ार बरगामा समेत।। एकेसेकराढ़ी ाम।। अथ दिर<strong>ह</strong>रा ाम-िपुरािर स तित-िसं<strong>ह</strong>ाम।। <strong>ह</strong>िरकर बु िकर रूपनािद <strong>िव</strong>जनपुर।। यश पित स तितगणपित भड़ैली।। गुणपित स तित-पठोङगी)।। <strong>िव</strong>ापित-पुडरीक-मछदी। केशव-अमरावती। िशरू-कुरूम सोने स तितभौजाल।। िशव-यमुगाम।। गुणाकर पकर मधुकरपो। ज्ञाकराप य-कुसुमाक-वड़गाम।। िमकराप य-जरि<strong>ह</strong> टआ।। सादगौरी वराप य-भरउड़ा स <strong>ह</strong>वा समेत।। िदवाकराप य-अलई।। िदनकराप य सोनतौला।। रितश मवस-सकुरी।। भवश मप य-पुर।। यटाधर-पुर।। शिशधराप य-पिन<strong>ह</strong>ारी।। बागू गांगू तर<strong>ह</strong>ट।। गो<strong>िव</strong> द-का <strong>ह</strong>-पच<strong>ह</strong>ी।। नारू-यशराजपुर।। बाटू-पुर।। इ पित <strong>ह</strong>िरनगर आग् नेय।। झॲटपाली दिर<strong>ह</strong>रा िसमिसम कोइलख <strong>िव</strong> वनाथाप य मि<strong>ह</strong>सान कोइलख समेत।।<strong>िव</strong>धुपित-तैव।। <strong>ह</strong>ोरे उराढ़ वासी।। गांगू-कछरा।। रघुपित सेघ कठरा।। का <strong>ह</strong>-कटैया जादू सर<strong>ह</strong>रावासी कृ णपित गुणी वर:फूलमित।। सु दर गांगू-तंैव।। मती वराप य-सु दरअलई समेत।। सुरपित-गोल<strong>ह</strong>री, अलय समेत।। िगरी वराप य-उिडसम।।प डोिल दिर<strong>ह</strong>रा-<strong>ह</strong>िरकर स तित िस<strong>ह</strong>ौली।। शंकरपरनामक गो<strong>दे</strong>-नव<strong>ह</strong>थ।। का <strong>ह</strong>ा प य-नव<strong>ह</strong>थ। आसो-िचलकौिर।। भाइस तित-ततैल, तेतिरया, िसमिर।।65


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(6) ''उ''कनसम।। गोि़ढ स तित-बि़ढयाम। सुपन स तित-गांगू िमी।। <strong>िव</strong>शो-तैव।। ि<strong>ह</strong>क सावे-दीघीया।। धीरे वर स तित-तारडी<strong>ह</strong>,जलकौर-दिर<strong>ह</strong>ोश। िम का <strong>ह</strong>ाप य-मतउना।। गंगे वर स तित िम दुगिद याप य-चडुआल।। <strong>दे</strong>वधराप य।। अिग्न<strong>ह</strong>ोिकम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िर स तित-नेतवाड़।। नारू सुत रूिच-म<strong>ह</strong>ुआल।। <strong>िव</strong>भाकराप य-िसंिधया।। भाकर सुत जुधे-पटसा।। नोने-जगवाल।। नारू सुत बाटू भृित-अ दोली।। गोि़ढ स तित-धनकौिल िम <strong>ह</strong>िर सुत च डे वर-चंडगामा।। नारायण-उने।। िममितकर-बघोली।। धामू स तित-पोजारी।। शूलपािण-रतौली नीलकंठ-पोखिरया रूपन-रतौली।। खांतर-बड़गाम।। बासू स तित-बाली मुिनo <strong>िव</strong>र वराप य िदवाकर-राजनपूरा।। र<strong>िव</strong>कर-छनछ राजनपुरा,सीसब समेत।। गुणाकर िसि़ढबाला।। िसि़ढवाल।।<strong>ह</strong>िरकर-जर<strong>ह</strong>िरया,ततैल समेत।। े वराप य राकराप य-पंचारी।। <strong>िव</strong> वरूपस तित-पिन<strong>ह</strong>ारी।। शूलपािणाता नीलकंठ-बोथिरया।। रूपन सुत भोग िगरी-रतोली।। यवे वर-जर<strong>ह</strong>िरया-<strong>ह</strong>मे वर तैव।। एते दिर<strong>ह</strong>रा ाम।। अपथ मा डर ाम-गढ़मा डर कामे वराप य-बथया।। म<strong>ह</strong>क जोर स तित-बघांत।। सुइ भवािद प य-कनैल, मुठौली समेत।। िदवाकराप य- जॲकी,मिढझमना।। <strong>ह</strong>रद स तित-खनितया।। गुणाकर, जयकर-खनितया।। माधवाप य-अरिडया।। रित, डालू-भौआल, दोलमानपुर।।बेगुडी<strong>ह</strong>ा।। खांतू। ठाकुर, सरवाई, केउै स तित-भौआल।। गदाई-दोलमानपुर-केशवाप य-असमौ।। कान<strong>ह</strong>ाप य-आसमा।।सूपे, <strong>िव</strong>भू-कटमा <strong>िव</strong>भू,भानुकर िपलरवा।। क<strong>िव</strong>राज शुभंकराप य-कटमा।। वागी वराप य-मि<strong>ह</strong>षी, गांगे।। रूपधराप य=मङर्ौनी।। र<strong>िव</strong>दाप य <strong>िव</strong>शो-<strong>दे</strong>उरी।।66


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(7)<strong>ह</strong>िरकर-<strong>िव</strong>ज<strong>ह</strong>रा।। खांत-जर<strong>ह</strong>िरया।। <strong>ह</strong>िर-मङरौना।। <strong>ह</strong>ोरे-केउँट गामा।। सुधाकर-वारी।। शुभंकर-सकुरी।। पशुपित स तितगुणपित-ओकी।। (18/09) (18/09) िशवपित इ पित-रजौर। कृ णपित-पतौनी।। रघुपित-(18/03) जगौरा।। जापित-अमरावती।। छीतर- जगौर।। आड़िन स तित कुलपित कटैया।। नरपित-द<strong>ह</strong>ुला।। र<strong>िव</strong>पित-कटका।। म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व-िसर खि़डया(ीखंड)।। रितपित-(18/03)-िस<strong>ह</strong>ौिल)। दूबे-दुबौली।। पौखू-िबठुआला।। धनप या- सर<strong>ह</strong>द।। <strong>िव</strong>धूपित-पतनुका।।सुरपित, रतन-कनखम।। सोम-बे<strong>ह</strong>द।। भवे, म<strong>ह</strong>ेश-कटैया।। गुणी वर-कटाई।। पीता बरा प य-कटाई, जमुआल।। <strong>दे</strong>वनाथाप य िम न दी स तित-बे<strong>ह</strong>टा।। जीवे वराप य-ओंराम।। िसंगाई-ननौरा।। दुगाई-तेतिर<strong>ह</strong>ार।। नगाई-कोइलख।। बागी वराप य-सकुरी।। रूिचकराव शीरू-जर<strong>ह</strong>िरया, मकुरी।। लक्षमीकांताप य-िपुरौली।। <strong>ह</strong>िरका ताप य दि<strong>ह</strong>ला।। उमाक ता प य <strong>ह</strong> पुरसुग ध स तित-कनसी।। म<strong>ह</strong>े वराप य मझौली।। गुणे िमाप य-थुबे, खरका ।। सोिर िमाप य-<strong>ह</strong>मपुर।। गयन िमाप य, वीरिमाप य-वारी सकुरी।। <strong>ह</strong>िरश मप य सुधाकरािद-मृग थली थेछ िमाप य-अ दौली।। सुरे वराप य। <strong>ह</strong>े वराप य-कटउना।।<strong>ह</strong>िर िमाप य-कटउना।। ऋिष िमाप य-बेलउँजा।। यित िमाप य-कटउना ।। कीतूर् िमाद मती वराप य-गोआरी।। िगरी वरा पख-िमरौली।। <strong>ह</strong>रे िमाप य-खपरा ।। बाछेिमआप य-<strong>ह</strong>रखौली।। <strong>ह</strong>ेलन, नर<strong>दे</strong>व-लेखिया।। िशवाईस तित-विलयास, धयपुरा।।सवन द-दलवय, सकुरी।। दलवय िथत-असग धी।। च करापल-कोवड़ा।। कुलधर, रामकराप य-िदपेती, बेतावड़ी।। चोचूमोचू-पी<strong>ह</strong>ारपुर गोआरी समेत गोपाल स जन-पुर, जगतपुर।। िमकराप य,रूपनाप य-मि<strong>ह</strong>षी, सकुड़ी ।। सुथवय स तित-अपोरवािर, ज<strong>ह</strong>रौली।। रितधरशुमे-कनपोरविरतरौनी।। <strong>ह</strong>िर स तित-िनकासी, यमुगाम।। एते मा डर ाम:।।67


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(8) ''ऊ''अथ बिलयास ाम:।। िभखे, चु नी, िनितकारप य-चुझनी।। दूबे सकुरी।। सुरान द-बैकक वासी।। रित स तित-खड़का।।िशवािद या प य मुराजपुर, ओग<strong>ह</strong>ी, यमुथिर।। शुभंकराप य-ततैल, कमरौली ।। न दी स तित-भौआल, अलय, सतलखा।।सुधाकराप य-जर<strong>ह</strong>िरमा।। राम शझिप य-जादू धरौरा।। केशव-यमसम।। शिक्त ीधर-सकुरी मि<strong>ह</strong> पुर समेत।। मु स तितनारायण िसमरी, जालय, खड़का।। म<strong>ह</strong> थ स तितमाड़र िशरू स तित-िबशाढ़ी।। रूािद याप य-<strong>िव</strong>ठौली।। रूिच स तितउदयकराप य-नरसाम।। एते विलयास ाम:।।अथ सतलखा ाम: गुणाकर-डोक् <strong>ह</strong>रवासी।। <strong>िव</strong>भू स तित भा कराप य-सतौिल।। िदवाकराप य-सतौिल।। च े वराप य-कोली।। शंकराप य-सतलरवा लो<strong>ह</strong>रा प य, न दी वराप य, यवे वराप य-कछरा।। अथ एक<strong>ह</strong>रा ाम:-ीकर-तोड़नय।। जाटूस तित-सर<strong>ह</strong>द।। शुभेस तित-मैनी।। सोने स तित-म डनपुरा लक्षमीकरापत् य-संाम।। रूद स तित-आसी।। धाम-नरॱध, जमालपुर।। गढकू-कसरउढ़।। बाटू-िसंधाड़ी।। िथते-खड़का ।। िमते-क <strong>ह</strong>ौली।। गणपित पतउना।। जाने-ओड़ा।।कोचे-रूचौिल।। शुिचकराप य- मुराजपुर।। िचे वरप य-नरॱछ।। एते एक<strong>ह</strong>रा ाम।। अथ <strong>िव</strong> वपंचक (बेलउँच) ाम:धमिद याप य-िससौनी ।। रामद <strong>ह</strong>रद, नोना िद या स तित- रितपाड़।। शुधे स तित-सुदई।। िशरू-ारम।।गयािद याप य-ओग<strong>ह</strong>ी।। म<strong>ह</strong>ािद य क मर्पुर बछौनी समेत।। जीवािद य-उजान।। रूािद य-दीप सुदई।। सविदत-ति़डयाड़ी।।<strong>दे</strong>वािद य-पुर।। ािद य-काको।। िमचािद याप य नारू-काको वासू-<strong>दे</strong>ड़ािरया ाणािद य पस <strong>ह</strong>िर, गयन-क <strong>ह</strong>ोली।। शुपे-कोल<strong>ह</strong>ा।। रूकमािद य-ओझौली।। केउँदू-सकुरी।। म<strong>ह</strong>थू-सकुरी।। चौबे स तित-सतलखा।।68


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(9)अथ <strong>ह</strong>िरअम ाम-लाखू स तित-रखवारी।। केशव-दामू-मंगरौना।। (25/07) मांगू-नरिसं<strong>ह</strong>-िशवां।। (18/09)-<strong>ह</strong>ारू िशवा।।(27/05) नर<strong>ह</strong>िरस तित-विलराजपुर चाण िदनू-कटमा।। परमू लाखू-आि<strong>ह</strong>ल।। रित गुणे-कटमा।। माधव सुत स तित-भच् छी।।एते <strong>ह</strong>िरअम मूलामा।। अथ टंकवासटाम् क<strong>िव</strong>राज ल मीपािण-नीमा।। सुरे वराप य,दामोदराप य-पटिनया गंगोली।। र<strong>िव</strong> शमखंग ल मी श भ-<strong>ह</strong>मपुर।। पतरू, शीरू-पटिनयाँ पोखरौनी भौर, सकुरी।। जागे स तित-रतनपुरा।। म<strong>ह</strong>ाई स तित-पिर<strong>ह</strong>ार।।<strong>दे</strong>वदाप य-पीलखवाड़।। र<strong>िव</strong>दाप य-ब<strong>ह</strong>ेड़ा।। पाँखूस तित-िसरखंिडया (ीखंड)।। सुषन, मारू स तित-नरधोध।।<strong>ह</strong>राई, शुिचकर, ीतकरापत् य-अकुसी।। <strong>ह</strong>िर- पोराम।। दामोदरप य-बे<strong>ह</strong>रा।। उँमापित स तित-ततैल।। एते तंकवालामा:।। अथ घोसोताम: रितका <strong>ह</strong>-पच<strong>ह</strong>ी।। रूिचकराप य-नगवाड़।। रूद स तित-यमुथिर।। रूद स तित-ग धराइिन।।गणपित स तित-घिनसमा।। कृ णपित स तित-खगरी।। पृ वीघराप य-सकुरी।। रू च -डी<strong>ह</strong>।। एते घोसोत ामा:।।अथ कर ब ाम इ नाथा प य कोई लख।। शोिरनाथाप य-दीघ<strong>ह</strong>ी।। रामश मप य-पुर।। रितकराप य-मिझयामाबुि़दकरैव।। बुिकराप य स तित का <strong>ह</strong>ाप य ककरौड़।। <strong>ह</strong>चलू स तित-कनपोखिर।। गणे वराप य-केडर<strong>ह</strong>म।। ला <strong>ह</strong>ी स तित-गोि़ढ-सैतालवासी।। सदु-रूिच स तित <strong>ह</strong>रदाप य-घनकौिल।। िनितप य-बछांत।। नोने स तित-वेला।। लाि<strong>ह</strong> स तितमुरदी।। सादू स तित-ककरौड़।। मांगू स तित-सोन, कोलखू, मघेता समेत।। मधुकराप य-दोलमानपुर।। सदुoिगरी वरस तित नरिसं<strong>ह</strong> नडुआर।। ीव स स तित-बे<strong>ह</strong>ट।। सदुoकेशव-िसरखंि़डया (ीखंड)।। वरा<strong>ह</strong> स तित-तरौनी।। रामाव य-तरौनी।। का <strong>ह</strong>, ीधर-तरौनी।। रघुद रूिचद-रूचौिल।। सदुपा याय69


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(10) ''इ''माधवाप य-मझौरा।। सदु. रामाप य-झंझारपुर।। गुणी वराप य-झंझारपुर।। सदुo भवेशवराप य-अनलपुर।। <strong>ह</strong>िरवंशाप य-मुजौिनया।। िशववंशाप य-रो<strong>ह</strong>ाड़।। धूर्राज म.म.उ. गोनू स तित-िप डोखि़ड।। एते कर ब<strong>ह</strong>ा ाम:।। अथ बूधवाल ाम:।।र<strong>िव</strong>कराप य-खड़रख सुरसर समेत ।। सुपे स तित-<strong>ह</strong>मपुर।। राम चाण-मिझयाम।। ढोढ़े-बेलसाम।। उगरू-सतलखा।।का <strong>ह</strong>ाप य-वेलसाम।। दूबे, <strong>ह</strong>िरकर-<strong>ह</strong>िरना।। दामोदर-सकुरी।। राम िदनू-सु दरवाल।। गंगािद य <strong>िव</strong>कम-सेतरी।। सदुoभानुसुतगणे वराप य-पिरणाम।। गुणी वराप य उजान।। कोने-पीलखा।। गंगे वर-मिलछाम।। रूिचकर रितकर-गंगौरा।। म<strong>ह</strong>े वर-फर<strong>ह</strong>रा।। गौरी वर-मिदनपुर।। <strong>िव</strong>शो सुधाकर-डुमरी।। सूयर्कर स तित-िसडरी।। <strong>ह</strong>े वर-मि<strong>ह</strong>षी।। भोगी वर-िचलकौिल।।बासू-बोधाराम।। उदयकर-आड़ी।। पौथे धरमू-मुठौली।। का <strong>ह</strong>ाप य-बुधवाल।। जग नाथाप य-िसंिधया।। एते वुधवाल ाम।।अथ सकौना ाम-वाटन स तित- िसंिधया।। <strong>ह</strong>िर वरप य-िदवड़ा।। सोमे वराप य-बघांत।। बाबू स तित- डी<strong>ह</strong>ा।। रित’ गोपालिदनपित-तरौनी।। रूद स तित-जग नाथपुर।। गुणे-मि<strong>ह</strong>पित-सिररम।। शुिचनाथप य परसा।। गुणे भासे-ततैल।। एते सकौनााम: अथ िनसउँत ाम:- पिडत सुपाई स तित-तरौनी तरौनी।। रघुपित-पतउना।। जीउँसर स तित-कुआ।। इितितसॉंअथफन द<strong>ह</strong> ाम: ीकराप य-बथैया।। कुसुमाकर, मधुकर,िकठो स तित, <strong>िव</strong>ठो <strong>ह</strong>नपुर।। <strong>ह</strong>ाठू-चाण।। बसौनी-पुर ।।सुखान द गुणे-िससौनी गांगू-सकुरी।। सदुo गॲि़ढ-खनाम।। मती वर, पौखू-चोपता।। शंकर-खयरा।। म<strong>ह</strong>े वर-डी<strong>ह</strong>ा सोम गोममाधव केशव-भटगामा।। <strong>िव</strong>रे वराप य िसं<strong>ह</strong>वाड़, िस <strong>ह</strong>ुवार।। ल मी सेवे-सकुरी।। भवाईरूद-वोरवाड़ी, भटुआल, दिर<strong>ह</strong>रा, िसमरवाड़,मुजौना समेत।। एतेफन द<strong>ह</strong> राम:।।70


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(11) अथ अलय ाम।। बाढ़ अलय, उसरौली, बोड़वाड़ी, सुसैला,गोधोखीच।। शंकराप य-गोधनपुर िसंिधया समेत।।ीकराप य-उजरा।। <strong>ह</strong>ेतू स तित-सुखेत िम (िममांशक) <strong>ह</strong>िर <strong>दे</strong>वधराप य-िसंिघया।। बासू स तित: जर<strong>ह</strong>िरया बाढ़ वासी।र<strong>िव</strong>श मर्-जर<strong>ह</strong>िरया।। धारू स तित-बे<strong>ह</strong>ट।। िशरू-धमिड<strong>ह</strong>ा, कािदपूरा गो<strong>िव</strong> द स तित-बे<strong>ह</strong>द।। म.म.उ. गदाघर-उमरौली।। परभूवुिकर-बैगनी।। रधर स तित भवद-भटपूरा।। िशवद-अज ता।। िमा (िममांशक) सुधाधरप य उसरौली।।ल मीधराप य <strong>ह</strong>लधर स तित-यमुगाम।। शिशधर, रघु, जाटू-अलयी।। यवे वर-अलयी।। गंगाधराप य-यमुगाम।। िम(िममांशक) लाखू भूड़ी गणे वर-परमगढ़।। िसधू-वाड़ेवन।। दोद ड अलयी लोआमवासी।। जसाई-डी<strong>ह</strong>ा।। रूद-खड़<strong>ह</strong>र।।रमाई-राजे सीत <strong>िव</strong> वे वर मित वर-उसरौली।। वेद स तित-मलंिगया ना यपुर अलई, िसमरी, रो<strong>ह</strong>ुआसमेत गंगुआल बाथ राजपुरवासी।। िकितधराप य-सकुरी जयकराप य-कड़राियिन।। सुधाकराप य कड़राियिन, मुराजपुर।। गोनन-कटमा ढ़ीगंगोली बेककसमेत। कोठॲ कटमा।। साठू <strong>िव</strong>शादी दोलमानपूर।। रूद-गंगोली।। कुशल गुिणया-भटगामानालय समेत एते बभिनयाम ाम:।।अथ खौआल ाम: ीकराप य-म<strong>ह</strong>नौरा।। रितकर सुधाकराप य-म<strong>ह</strong>ुआ।। च कराप य: म<strong>ह</strong>ुआ।। रूिचकराप य-म<strong>ह</strong>ुआमित पुर।। िथितकराप य: मि<strong>ह</strong> ा िदवाकराप य-कोवोली।। <strong>ह</strong>िरकराप य-म<strong>ह</strong>ुआ।। आदावन-परसौनी।। (बाछे दोढ़े स तित-रो<strong>ह</strong>ुआ।। वेणी स तित: रो<strong>ह</strong>ुआ।। उँमापित) (16/07) स तित-ना<strong>ह</strong>स ।। <strong>िव</strong> वनाथाप य आि<strong>ह</strong>ल।। बुिनाथ रूिचनाथाप य-खड़ीक।। रघुनाथाप य-ारम।। <strong>िव</strong> णु स तित: ारम।। नोने जग नाथाप य-वुसवन।। राम मुरारी शुक स तित-प डोली।।71


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(12) ''ई''बाटू स तित-मपुर ितर<strong>ह</strong>र मौडु।। साधुकराप य-दि़डमा।। <strong>ह</strong>रान द,स तित-अि<strong>ह</strong>यारी।। भवािद याप य-ना<strong>ह</strong>स <strong>दे</strong>शुआल।।पॉंखू-बे<strong>ह</strong>टा।। भवे स तित धमर्कराप य-<strong>दे</strong>शुआल।। डालू स तित-दि़डमा।। दामोदरा प य-तर<strong>ह</strong>ट बमपुर।। राजनाप य-यगुआल।। िितकराप य-पचाडी<strong>ह</strong> (पचाढ़ी।। पतौना खौआल िदवाकराप य-घुघुआ।। भवािद याप य-ककरौड़ खंगरैढा समेत।।बैनाथ जाकारक रघुनाथा काम<strong>दे</strong>व-मौनी,परसौनी।। गोपालाप य कृ णाप य-कुमिर, खेलई।। शिशधराप य नरिसं<strong>ह</strong>ाप य-बोड़वाड़ीकोकडी<strong>ह</strong>, छतौिनया।। दामोदराप य-कोकडी<strong>ह</strong>।। नयािद याप य-बेजौली।। ािर स तित जयािद याप य = सुखेत,सवर्सीमा।।शुिचकराप य-िदगउ ध।। आड़ू स तित रघुनाथाप य-मुराजपुर पुर।। जीवे वराप य-िदगु ध।। भवेस तित-िमी, सतैढ़,बे<strong>ह</strong>ट।।दूबे-स तित-पुर।। <strong>ह</strong>ेलु स तित-सतैढ़ र<strong>िव</strong>कर स तित तैव।। साद मधुकर स तित बे<strong>ह</strong>टा।। िदवाकराप य िपथनपुरा।।गंगे वराप य-कुरमा, लो<strong>ह</strong>पुर।। ल बोदर स तित-कुरमा।। नाइ स तित-िपथनपूरा।। राजपिडत स<strong>ह</strong> कुरूमा।। रामकर स तितिमी खंगरैठा, गनाम।। आङिन स तित-सौराठ।। मित ग<strong>ह</strong>ाई, केउँदू स तित-िस वरवाड़।। एते खौआल ाम:।।अथ संकराढी ाम:-म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोकारू स तित भगर गो<strong>िव</strong> द सकुरी।। िितकर-कािदगामा।। शुभे स तित-अलय म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>राप य-सु दरौ गोपालपुर।। जयािद याप य-मलुनी सरावय।। परमे वर-नेयाम।। सदु सुपे-<strong>ह</strong>रड़ी।। रामधराप य-अलय।।<strong>ह</strong>िरश मर् स तित-िसधलमुर<strong>ह</strong>दी।। रेकोरा संकख् दी-<strong>ह</strong>ोरे-चांड़ो-पर<strong>ह</strong>ट।। सोम-गोम-शिरायपुर।। <strong>ह</strong>िर वर-सकराढ़ी वासी।।जीवे वराप य-बेला आधगाउ।। गयन ािरकािद।।72


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(13)नोने <strong>िव</strong>भू िसंिधया-गढ़ बेलउँच-सुपन अकुनौली।। कौिशक-कुसौली।। लक्षमीपािण-सुशारी।। पाँवू-<strong>दे</strong>यर<strong>ह</strong>ी।। एतेबेलउँचाम:।। अ थ नरउनाम: बेलमो<strong>ह</strong>न नरउन यटाधराप य-मदनपुर।। रातूस तित-किरयन।। ग व वराप य: िसंिधया।।डालू स तित रूिचकर: मिलछाम।। च कर टुने स तित-सुनी।। <strong>िव</strong>शोस तित-िपुरौली।। <strong>ह</strong>ेलूस तित भखरौली।। िदवाकराप य: सुरसर, कवयी।। िदनकराप य-पुडे।। खांतू कोने-व सवाल।। शिरायपुर नाउन-दामोदराप य-जर<strong>ह</strong>िरया। मुरारी=तेघरा।।योगी वराप य-ओझोिल किसयाम।। जगराप य-वोि़डयाल।। चे वराप य-शिरायपुर।। नोने स तित-मलंिगया, करि<strong>ह</strong>या,पंचरूखी।। <strong>ह</strong>ोरे स तित नयूगामा।। कामे वराप य चकौती भवे वराप य नयगामा भरवरौलीसमेत नयगामा भरवरौलीसमेत ।।एते नरउन शाम।। ।।अथ पिरचोन ाम :- मधुकराप य = तरौनी झौआ, पपुर ।। िशवपित, गुणे वरपरा पौनी, सिकथाल।।<strong>दे</strong><strong>ह</strong>िरसित = कनौती तरौनी भवे वरा (14 से) मैलाम।। जौन स तित-आि<strong>ह</strong>ल।। यशु आिदतू डी<strong>ह</strong>ाआि<strong>ह</strong>ल।। वावू पाठकािद-भैलाम, कटउना <strong>िव</strong>सपी समेत।। कामे वराप य पौनी, सिकयाल।। <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िरस तित-कनौती, तरौनी, ला <strong>ह</strong>ूस तित-उ लू।।जग नाथाप य <strong>ह</strong>रद-खड़का, वगड़ा बयना समेत।। आङिनसुत पदमािद याप य-मंगनी, िसरखि़डया, म<strong>ह</strong>ालठी, लो<strong>ह</strong>ी, चकर<strong>ह</strong>ट, कनर्मान तनकी समेत।। <strong>ह</strong>िरनाथाप य मखना<strong>ह</strong>ा, कजोली।। च डे वराप य <strong>ह</strong>िरवंशसुत राकरायप य-बथैया ।। चे वर-कुरमा।। बाटू स तित-च<strong>ह</strong>ृदा, िसड़ली बासी।। <strong>िव</strong>रपुर पिनचोभ-रातू स तित-सु दरवाल।। <strong>ह</strong>ारू स तित किरयन।। वा तु स तित-िमी।। म<strong>ह</strong>े वराप य-<strong>दे</strong>शुआल।। िदनकर मधुकराप य-जर<strong>ह</strong>िरया ।।रामे वरस तित च कराप य-अलदाश।। <strong>िव</strong>र स तित केशवाप य-भरौर, श<strong>ह</strong>जादपुर, विलया समेत।। वासु<strong>दे</strong>व स तित ददरी।।सोनेस तित-<strong>ह</strong>मौिल।। धराई स तित-अमरावती-रातू स तित-किर <strong>ह</strong>या, उसरौली आिद यडी<strong>ह</strong>।। <strong>ह</strong>िर वराप य-डी<strong>ह</strong>ा।। सोमे वर-बधांतडी<strong>ह</strong>।। रधु: रामपुर डीटा र<strong>िव</strong> गोपाल-तरौनी।। <strong>ह</strong>िरश मप य-म<strong>ह</strong>ुआ।। बाटनाप य-तरौनी, बैगनी।। रूिचश म-जग नाथ, भिटरभ।। शुिचनाथाप य-ततैल ।। शिशधर-पुर ने<strong>ह</strong>रा,भवनाथाप य पुरसौली।। <strong>दे</strong>वािद याप य-पुरूषौली।। ऐतेपिनचोभ ाम:।। अथ कुजौली ाम:-गोपाल स तित-<strong>ह</strong>िरश यशोधर-बे<strong>ह</strong>टा।। सुपन, नाँथू , पौथू ल मीकर-भरवरौली।।जीवे, जोर-मलंिगया।। मेधाकर-वनकुजौली।। रातू िस मुनाम क धराइन।। सुरपित।। वड़साम ।। गणपित-िदगउ ध।।ल मीपित-मि<strong>ह</strong> वाड़।। च डे वर<strong>ह</strong>िर-िदगउ द साने-लोड़ाम, म<strong>ह</strong>ोखिर।। <strong>िव</strong> णुकर-परसौनी।। रूपन-क धरािन।। सोम-लोआम।।राजूस तित सुधाकर-सरावय।। ल मीकर सुत ज्ञाकर अमृतकर-वेजौली। <strong>दे</strong>वािद य-िदशौि़ड।। च कराप य-खयरा।। िितकर-बेल<strong>ह</strong>वाड़।। वेदग् डी<strong>ह</strong> कुजौली।। <strong>िव</strong>रे वर-रूदिनाम।। भव बैकक, म दडी<strong>ह</strong>ा।। परा त स तित-नेाम।। ऐते कुजौली।।73


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(14) ''14''अथ गो पजी िलखयते।।:-शािड ये िदधष: सिरसब, म<strong>ह</strong>ुआ,पवर्प ली (पबौली)ख डबला, गंगोली, यमुगाम, किरयन, मो<strong>ह</strong>िर,संझुआल, भडार:।। प डोली जिजवाल, दि<strong>ह</strong>मत, ितलई, मा<strong>ह</strong>व.िस मुनाम िस<strong>ह</strong>ांम, ससारव:(सोदरपुर) तिलत कड़िरया, अ लािर,<strong>ह</strong>ोईया, समेत त <strong>ह</strong>नपुर, पिरसरा, परसंडा, वीरनाम, उमपु कोदिरया,धितमन, बरेबामधवाल, गंगोरय, भटौरा, बुधौरा पुरा कोइयार,केरि<strong>ह</strong>वार, गंगुआल च, धोिसयाम, छतौनी, िमगुआल ननौती,तपनपुरवा।। इितशािण अथ व स गो:-प ली (पाली) <strong>ह</strong>िरअ ब,ितसुरी, राउढ़ टंकबाल धुसौत, जजुआल, प<strong>ह</strong>ी ज लकी (जालय)म दवाल, कोइयार, केरि<strong>ह</strong>वार, ननौर, उढ़ार िथ करम<strong>ह</strong>ाबुधवाल, भड़ार ला<strong>ह</strong>ी, सोइिन सकौना, फन द<strong>ह</strong>, मो<strong>ह</strong>री, बढ़वाल ितसउँतवरूआली प डोिल, ब<strong>ह</strong>ेरादी, बरैवा, भ डािरसम, बभिनयाम, उिचत, तपनपुरा,िबढुका नरवाल, िचप ली, जर<strong>ह</strong>िरया, रतवाल, पुरासरौनी।। एते व स गो अथ काशयप गाम दानशौयर् तापैर्च िसा य पािथर्वा: ओइिनसा सवर्त: े ठा व व धमर्वितर्का:।। ओइिन, खौआला संकराढ़ी, जगित, दिर<strong>ह</strong>रा, मा डर बिलयास, पचाउट, कटाई, सतलखा प डुआ, मािनछा मेर दी मडुआल:सकल पकिलया बुधवाल, िपमूया मौिर जनक भूत<strong>ह</strong>री म<strong>ह</strong>ा काशयपे छादन च, थिरया, दो ती, मरे<strong>ह</strong>ा,कुसुमालंच, नरवाल, नगुरद<strong>ह</strong>प।। एते का यप गोा:।।74


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(15)अथ पराशरं गो:-नरउन सुरगन सकुरी सुइरी िप<strong>ह</strong>वाल, नदाम म<strong>ह</strong>ेशिर सकर<strong>ह</strong>ोनर्च सोइिन ितलै करेवाचािप।। एतेपराशरगोअथ का यायन गो: कुजौली, ननौत, ज लकी, वितगामर्च।। एते का यायन गोा:।। अथ सावणर् गो: सो दपुर, पिनचोभकरेवा न दोर मेर दी।। अथ अला वुकाक्ष गो: व या ला बुकाक्ष कटाई, पुरा चािप। ।। अथ कौिशक गोे-िनखूित अथकृ णायगो: लो<strong>ह</strong>ना बुसवन सा पोदोनी चo।। अथ गौतम गो:-पुरा उिमपुर कोइयारं चािप गौतमो।। अथ भाराजगो: एक<strong>ह</strong>रा बेलउँच (<strong>िव</strong> वपंचक) <strong>दे</strong>यामािप किलगाम भूत<strong>ह</strong>री गोढ़ार गोधोिलचा।। एते भाराज गोा अथ मोदग यै गो:मौदग यै एतवालो मािलछ तथा दीघषोिप का य ज पकी त वर्ते।। एते मोगग यौ गोा।। अथ विश ठ गो: कौिश येपुन च कोथुआ <strong>िव</strong> णुवृि वाल।। एते विश ठ गोा:।। अथ कौिड य गो: एक<strong>ह</strong>टयू<strong>िव</strong>श यु पाउन पी गोार्च।। एतेकौिड यगो।। अथ परसातंडी गो-केटाई।।75


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्16 ''ऐ''17<strong>िव</strong>शद कुसुम तु टा पु डरी कोप <strong>िव</strong> टा धवल वसन वेषा मालतीव केशा।। शिशधर कर वण शुजातुङव थाजयितजीतसम ता भारती वेणु <strong>ह</strong> ता।। सर वती म<strong>ह</strong>ामायै <strong>िव</strong>ाकमल लोिचनी। <strong>िव</strong> वरूप <strong>िव</strong>शालािक्ष <strong>िव</strong>ा <strong>दे</strong>ि<strong>ह</strong> परमे वरी।।एकद त म<strong>ह</strong>ावु िः सवज्ञोगणनायक: सवर्िसि करो<strong>दे</strong>वॲ गौरीपु <strong>िव</strong>नायक: गंगोली सै बीजी गंगाधर: ए सुतो वीर (05/04)नारायणॲ। त नारायणसुत: (181/02) शूलपािण। ए सुतो <strong>ह</strong>ाले शॉंईकौ।। थिरया सैका <strong>ह</strong> दौ।। ख डबला ामोपायर्क:।।साइँक: शककर्णा परनामा ए सुता भे वर दामोदर (05/06) बैकु ठ नीलकंठ ीकंठ यानकंठा ।। त (09/01/) दामोदरएकमावासी बैकु ठ स तित पाठक वासी।। नीलकंठ संतित संसारगुरदी वासी।। ीकंठ संतित गुरदी, <strong>ह</strong>रड़ी सरपरब, मौरवािस य:।। ीकंठसुता यामकंठ <strong>ह</strong>िरकंठ िन यान द गंगे वर <strong>दे</strong>वान द<strong>ह</strong>रद <strong>ह</strong>िरकेशा: तायो पच ये ठ सकराढ़ी सै डालू सुतदौपतौनाखौआल सै गणपित ौणा अ यो पतऔना खौआल सै गणपित दौ।। त गंगे वर सुता <strong>ह</strong> ले वर चे वर पक्षी वरा: सैसुत दौ सै ौणा <strong>ह</strong> ले वरो गुरदीवासी।। चे वरौ <strong>ह</strong>ड़री वासी।। ए सुतो पनाम:।। डी<strong>ह</strong>भ डािरसम सै शौिर दौ।। तपनाम सुतो पुरूषोम: गढ़बेउँच सै अिभन द दौ।।76


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्18पुरूषोम सुतो ज्ञानपित: माउँबे<strong>ह</strong>ट सै <strong>ह</strong>िरकर सुत बाटू दो।। ज्ञानपित सुतो उँमापित सुरपित एकमा बिलयास सै आङिनसुतबाढ़ दौ।। एकमा विलयाससैबीजी धरणीधर। ए सुता पनाम ी िनिध ी नाथाः।। (15/04) पदमनाम सुतो शुक् ल <strong>ह</strong>िरवंश(08/07) <strong>ह</strong>िर श मर्णौ बरेबा सै पुरूषोम दौ शुकल<strong>ह</strong>िरवंश सुतो आङिन जग नाथौ बाढ़ अपलय सै वर्मान दौ।। सुतो बाढ़ूक:म<strong>ह</strong>ुआ सै जग नाथ दौ।। बाढू सुता बरूआली सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर दौ वरूआली मराढ़ सै बीजी िदवाकर: ए सुतो बाछ ी<strong>ह</strong>षर्:।। ी <strong>ह</strong>षर्स तित मराढ़वासी बाछ स तित बरूआली वासी।। बाछ सुतो।। ‘'आविथक’’ च कर राकर (121/05) मधुकर साधुकर<strong>िव</strong>रे वर धीरे वर िगरी वरा: धनौज सै जनादर्न दौ।। साधुकर सुतो धाम: पिन<strong>ह</strong>ारी दिर<strong>ह</strong>रा सै गंगे वर दौ गंगे वर दौ।। अपरौ<strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: पिनचोभ सै <strong>िव</strong> ने वर दौ।। सुता दिर<strong>ह</strong>रा सै गंगे वर दौ।। ठ. सुरपित सुता दूबे ला (27) (34/08) मि<strong>ह</strong>पितय:मंगरौनी मा डर सै पीता बर सुत दामू दौ मा डर सै वीजी िनयनभ: ए सुतो आिदभ: ए सुतो उदयभ: ए सुतो <strong>िव</strong>जयभ एसुतो सुलोचनभट (सुनयनभ) ए सुतो भ ए सुतो धमर्जटीिम ए सुतो धाराजटी िम ए सुतोजरी िम ए सुतो िपुरजटीिम ए सुत <strong>िव</strong>घुजटी िम ए सुतो अजयिसं<strong>ह</strong>: ए सुतो <strong>िव</strong>जयिसं<strong>ह</strong>: ए सुतो ए सुतो आिदवरा<strong>ह</strong>: ए सुतो म<strong>ह</strong>ोवरा<strong>ह</strong>: ए सुतोदुयधन िसं<strong>ह</strong>: ए सुतो सोढ़र जयिसं<strong>ह</strong>कचाय म<strong>ह</strong>ा <strong>िव</strong>ा पारङगत म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय: नरिसं<strong>ह</strong>:।।77


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्19तकचायि म<strong>ह</strong>ा <strong>िव</strong>ा पारङगत म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (10/06) नरिसं<strong>ह</strong> सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िनिध (07/01)।। सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो (07/01)िनिध िशलपािण (16/01)।। कुलधरा:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िनिध सुतो ी कुमार पाठक वासी कुलधरं कोड़रावासी िशलपािणमङगरौनीवासी ए सुतो म<strong>ह</strong>ो<strong>िव</strong>भाकर: जिजवाल मातृक:।। ए सुता नारायण च कर <strong>िव</strong> वे वरा: किरअन सै धमिधकरणीक म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय भरथ दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय नारायण सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय <strong>दे</strong>वश मर् <strong>ह</strong>ेलन जगतपुर नर <strong>दे</strong>वा: म.म. उ. आदय: परलीपाली सै जयश मर् दो अ यो केउँटी राउढ़ सै धराई दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोउपाō <strong>दे</strong>वश मर् सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो जग नाथ म<strong>ह</strong>ांम<strong>ह</strong>ोउ. <strong>दे</strong>वनाथ िम(16/08) न दी िम (18/09) गुणे िम िथतकरा:आो पोखरौनी टंकवाल सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ अपरौ छादन सिरसब सै <strong>दे</strong>वािद यदौ अ यौ भ डािरसम सै रूिचकर दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोउ जग नाथ सुता सदुपा याय (19/05) अमतू सदुपा याय (09/06) <strong>िव</strong>शोम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय बटेशा (18/02) गढ़िनखूित सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>ाधर दौ मेर दी सै ीधर ौणा।। अपरौ पीता बर: च<strong>ह</strong>दपिनचोभ सै च कर दौ।। पीता बर सुतो दामू o दामोदर: बेलउँच सै तीथर्ङकर दौ भरे<strong>ह</strong>ास सै <strong>िव</strong> वनाथ ौणा (44/02) दामूसुता बाढ़ अपलय सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय रामे वर दौ: बाढ़ अलयसै वीजी पंिडत गंगा ए सुतो भरत: ए सुता सीते पदूमवर्मान<strong>ह</strong>ाउँका:।। पदूम सुतो कमलपािण। ए सुता रतने वर व से वर यवे वर <strong>दे</strong>वे वरा: खौआल सै नयपािण दौ एक<strong>ह</strong>री सै सोने ौणाव से वर सुतो (57/08) वीरे वर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय रामे वरौ आ: भा डरसै यामकंठ दौ अ यो ततैल प डुआ सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िदवाकरदौ सोनकिरयाम करम<strong>ह</strong>ा सै <strong>ह</strong>िरकेश ौणा।।78


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(20)म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (60/02) रामे वर सुता म<strong>ह</strong>ो (18/01) <strong>ह</strong>े वर म<strong>ह</strong>ो ल मीघर (53/07) म<strong>ह</strong>ो गंगाधरा: (163/03) मताउनदिर<strong>ह</strong>रा सै रित दो।।: मताओन दिर<strong>ह</strong>रा सै वीजीीकर: ए सुतो गंगे वर <strong>िव</strong> वे वरॲ।। गंगे वर सुता <strong>िव</strong> ये वर यटे वर यवे वरपरनामक सव वर पशुपित धम वर िगरी वर गौरी वरा: टकवालमातृक: िगरी वर सुतो <strong>दे</strong>वािद य दुग िद यॲ अलय सै रित दौ।।<strong>दे</strong>वािद य सुतो म<strong>ह</strong>ो रित िबजूकौ: सिरसब सै भव<strong>दे</strong>व दौ।। म<strong>ह</strong>ोरित सुता ठकुराइिन लिरवमा <strong>दे</strong>यीका:।। कोइयार सै भवश मर्दौ।। ठक् कुर दुबे o ीपितसुता ठ. (15/09) <strong>ह</strong>रपित ठ. (84/04) नरपित ठ. च पित o चाण: . चाण: सोन किरयामकरम<strong>ह</strong>ा सै ीधर दौ सोन किरयाम करमा<strong>ह</strong>ासै बीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय वंशधर: ए सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>म म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>िरकेश म. म.धूर्राज गोनूका: सकुरी सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>यी दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरकेश सुतो (12/04) गो<strong>िव</strong> द नोने को ख डबला सै िन यान ददौ।। अपरौ (11/02) ल मीपित ल मीकंठो कुजौली सै बाछे दौ।। अपरै लाि<strong>ह</strong> रूिचकर <strong>ह</strong>िरवंशा: लखनौर सकराढ़ी सैपिन<strong>ह</strong>थ दॲ<strong>दे</strong> दौ।। रूिचकर सुतो <strong>ह</strong>रद िनितकरौ ख डबलासै <strong>िव</strong> वनाथ दौ।। अपरो िगरी वर: मनझीसै ज्ञातनाम सीत दौ।।िगरी वर सुता गंगे वर भवे वर <strong>दे</strong>वे वरा: (33/06) लखनौर सकराढ़ी सै सव वर दौ।। (603/06) गंगे वर सुता (21/08)नरिसं<strong>ह</strong> ीव स केशवा: (26/09) (31/01) बेलासकo जीवे वर दौ अपरै (20/08) वारा<strong>ह</strong> ीधर माधव (29/03) (35/03)रामा: पतौना खौआल सै आदू दौ।। पतऔना खौआल सै वीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय जापित सुतो म<strong>ह</strong>ो वाच पित म<strong>ह</strong>ो उँमापित।।(127/05) वाच पित सुतो गणपित।।79


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(21)धनौज सै िपुरािर दौ।। गणपित सुता शिशधर (21/04) ल मीधर सुरान द धमर्िधकरिणक म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (03/05)<strong>ह</strong>िरश मर्णा:।। शिशधरसुतो गदाधर: मड़ार सै र<strong>िव</strong>दौ ।। अपरौ मि<strong>ह</strong>घर पृ वीघरौ गंगोली सै <strong>दे</strong>वरूपदौ।। अपरै जयकर िशरूगोनू गंगाधरा: सै ियंकर दौ।। गदाधर सुतो म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो नयपािण म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरपािण म<strong>ह</strong>ुआएं भीखम दौ।। म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरपािण सुतोल मीपािण रतनपािण उदनपुर जिजवाल सै शाितकर दौ।। अपरौ मि<strong>ह</strong>पािण जयपािण गंगोली सै मातृक:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो रपािणसुता म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािद य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो भवािद य (13/0/0) भवािद य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो यािद य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो धरािद या गंगोली सै वंशधर दौ।। अपेरेजयािद य म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो (191/09) दैवािद य म<strong>ह</strong>ो गंगािद या िमगुआल सै च कर दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो जयािद य सुता ल मीकर शुिचकरआचायर् उदयकरा: बनाइिन पाली सै भोगी वर दौ (20/01) शुिचकर सुता छीतू (71/06) बीकू आङूका: भुत<strong>ह</strong>री िनखूित सैसुत दौ िदघोय सै पित ौणा।। आङ् सुता म<strong>ह</strong>थौर अलया गयश मर् दौ: म<strong>ह</strong>थोरे अलया बीजी बाढ़न: ए सुतो <strong>िव</strong> वनाथ: एसुतौ गयश मर् गुणाकरौ िभगुआल सै <strong>िव</strong>रे वर दौ।। गयश म सुतोकारू वेदूकौ सकराढ़ी माकौ।। ीधरसुतो (30/10) रितध(53/106) मि<strong>ह</strong>धेरो नाउन सै मुरािर दौ: शिरायपुर नरउनसै बीजी मनोधर: ए सुतो बलभ: ए सुतो पनाईत भे वर: केउँटीसउढ़सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ।। ए सुतो (10/01) रामे वर न दी वरौ अलयसै <strong>दे</strong>वपित दौ।। न दी वर सुतो गौरी वर गो<strong>िव</strong> दो करूआनीसकराढ़ीया सै रितकर दौ: करूआनी सकराढ़ी सै बीजी <strong>ह</strong>रद: ए सुतो ीकरदशर: (13/04) मनोरथा:80


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(22)दशरथ सुता बिल<strong>दे</strong>व (8/05) राम नरिसं<strong>ह</strong>ा।। पच<strong>ह</strong>ीवासी नरिस<strong>ह</strong>ं सुतो शूलपािण: िसं<strong>ह</strong>ाम सैजाई दौ।। ए सुतो पपािणम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय कारूकौ आ: सुरगण सै गोवर्न दौ।। अ यो कोइयार सैद <strong>ह</strong>न दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय कारू सुतोम<strong>ह</strong>ोगो<strong>िव</strong> दम<strong>ह</strong>ो िितकरम<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ो जगरम<strong>ह</strong>ो (14/07) <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रा: कर<strong>ह</strong>ी सै <strong>ह</strong>िरवंश दौ।। म<strong>ह</strong>ोिितकर सुतो ल मीकर मधुकरौ सिरसबसैम<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािद य दौ।। सिरसबसै बीजी रपािण ए सुतो चपािण दीधीसै भीम दौ।। ए सुता ीव स <strong>ह</strong> ले वर वसु धरराम<strong>दे</strong>वकाम <strong>दे</strong>वा: च<strong>ह</strong>द पिनचोभ सै िछितश मर्दौ।। ी व स सुता म<strong>ह</strong>ो (11/02) <strong>दे</strong>वािद य म<strong>ह</strong>ो (14/07) जयािद य म<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>रािद या: म दवाल ज लकी सै उोतकर दौ।। अपरौ िशवािद य: जलकौर पालीसै ीव स दौ म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रािद य सुता ना यपुरसौआल सै बाछ दौ (03/0) म. म. धमिधकरणक <strong>ह</strong>िरश मर् सुता राछे बाछे नोने गडूर (02/ 40/0) जयश मर्णा: ना यपुरकािस य: ताो गढ़ <strong>ह</strong>ृक<strong>ह</strong>री सै धनरजय दौ।। अपरौ मङार सै पीथो मािगनेयः बाछे (14/01) बाछे सुता जय<strong>दे</strong>व कापिनमधवा गंगोली सै भीम सुत शाक य दौ धोिसयाम सै धाम दौणा अपरौ धाम: अ<strong>ह</strong>पूर करम<strong>ह</strong>ा सै नारायण सुत ि<strong>ह</strong>ंगू दौ।।गौरी वर सुतो दामोदर मुरािर: टकबाल सैरूद दौ: टंकबाल सै बीजी <strong>ह</strong>िरयािण: ए सुतो शंखपािण: कीितर्पािण: िप<strong>ह</strong>वाल सैझालोदो ।। गंखपािण: नीमावासी।। कीितर्पािण सुतो गो<strong>िव</strong> द शूलपािण: गो<strong>िव</strong> द पोखरौनीवासी।। ए सुतो नरिसं<strong>ह</strong>: पिरसरा सैउँमापित दौ।। ए सुतो व से वर: बेला सकराढ़ी सैराउल मासो दौ।। अपरौशुक् ल (17/06) िभखारीक: गंगोली सै रित<strong>दे</strong>व दौ।। अपरै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र मुरारी अन त दमोदर ीनाथा।।81


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(23)तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़ी सै रामे वर दौ (03/09) व से वर सुतो रूद: ना यपुरखौआल सै <strong>ह</strong>ोिरल दौ (03/05) गड़ूर सुतोधमिधकरणीक म.म. <strong>ह</strong>ोिरल: <strong>िव</strong>ठुआल सै रैधर सुत मनोधर दौ।। ए सुतो धीरे वर: सुइरी सै धम यक्षक <strong>दे</strong>वे दौ।। अपरौ<strong>िव</strong> ये वर: ।। रूद सुता खझौली बेलउच सै कीितर्श मर् दौ।। अथ ठोम टेकारी ाम त चतुवदा यायी काम<strong>दे</strong>वो बीजी।। एसुतापािज्ञक परशुराम िदक्षीत सोमिपाठी कृ ण।। किलगामौ पायर्क परशुराम सुतोीधर बलभो िपाटीसै कुमर दौ बलभ सुताशारङ् बनमाली उोतकरा: म<strong>ह</strong>ुआ सै अिग्न<strong>ह</strong>ोिक धन य दौ।। शारङ् सुतो राम वामनौ।। वामन कांचगाम वासी।।म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय राम <strong>िव</strong> वपंचक (बेलउँच) वासी। ए सुतो संतोष पिरतोषौ।। (151/01) स तोष स तित दिक्षण पाटकवासी चाकाम सित।। पिरतोष सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र नारायणो दुखनौरीसकराढ़ी सै बनमाली सुत <strong>ह</strong>रान द दौ।। अ यौ दिर<strong>ह</strong>रा सै मातृक:।।नारायण सुतो <strong>दे</strong>वे (3/0) भवे कौ एक<strong>ह</strong>रा वािस यो।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतो कुश लवौ सकoिन यान द दौ लभ त बड़िय ना ना िसगढ़ वासी।। कुश सुतो िशवदाश कीितर्श मर्णौ सकराढ़ी सै ल मीपािण दौ।। कीितर्श मर्सुता बलाइिन पाली सै भोगी वर दौमुरारी सुता (62/02) सुता बागे गोगे मांगुका: तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़ी सै जाई दौ।। तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़ीसै बीजी गंगािद य एसुतोभवािद य एसुतो जाई माने कौ गंगोली सै पिणडत केशव दौ।।82


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(24) ''4''जाई सुतो <strong>ह</strong>ारू गोनूकौ कुजौली सै राजू दौ।। कुजौली सै बीजी दाितय पु पौादय इ च रू तारापित िदनकरप<strong>ह</strong>करा।। िदनकर सुता कणर् वासु<strong>दे</strong>व गंगाधर नर<strong>दे</strong>व मूल<strong>दे</strong>व।। कणर् सुता <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र <strong>ह</strong>िर शाित शूलपािण नरिसं<strong>ह</strong>िशवाणा:।। िशव सुता (17/08) शुभंकर जयकर ल मीकर नोने मेधाकर गुणाकरा: मोखिर सै मधुमन दौ सकुरी सैम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो उ. <strong>दे</strong>यी दौ।। मेधाकर सुतो जानूक: वनगांववासी बलाइिन वासी पासी सै <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>न दौ।। ए सुतो भीम न दी वरौपकिलया सै का <strong>ह</strong> दौ।। न दी वर सुतो (26/09) रूप पचटन प डुआ सै मुरारी दौ अपरौ िशव: क पिसया मातृक: िशव सुतोराजूक: कुिरसमा सकराढ़ी सै यामकंठ दौ।। राजू सुता सुधाकर अमृतकर (123/07) सोमकर <strong>िव</strong>धुकर च कर शिशकरा:ताोरेकौरा गंगोली सै पिडत केशव दौ।। सोइिन सै शंकरदाश ौणा।। ठ. (73/05) च पित सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>वापरनामक येध म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो भगीरथा: परनामक मेध म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो दामोदर (32/07) म.म. म<strong>ह</strong>ेशा (30/05) रेकौरा सकराढ़ी सै वीर सुतरूद दौ: रेकौरा सकराढ़ी सै बीजी किपलान द ए सुतो जयपािण ए सुतो े वर: बरैवा सै िलोचन दौ।। ए सुतो गोवर्नना यपुर अलय सै <strong>ह</strong>िरपािण दी ।। ए सुतोब धु वर्न: टूनी ना नारख् यात: नरधोध टकबाल सै बनमाली दौ।। ए सुता बाटूगो<strong>िव</strong> द माधना च दौत पाली सै गंगाधर दौ।। अथ प ली ाम बीजी किपल<strong>दे</strong>व: ए सुतो सोम<strong>दे</strong>व ए सुतो वासु<strong>दे</strong>व: एसुतोआिद<strong>दे</strong>व: ए सुतोराउल भृगुक: एत यप नी।। यम एक य सुतो अिभम यु (06/07) (21/04) पुरूषोमौ83


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(25)अपरा सुतो <strong>ह</strong>मे वर म<strong>ह</strong>े वरौ।। अपरा सुता शंकर<strong>दे</strong>व बल<strong>दे</strong>व वर<strong>दे</strong>व वासु<strong>दे</strong>वा: मछैटा ामोपायर्का:।। म<strong>ह</strong>े वरसुता िकतूर्गुणाकर िदवाकर गव वरा।। िकतर् सुता नाइ साइ िशव छीतर नोनेका: सकराढ़ी सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ।। नादू सुतोच कर:च ोतगामो पायर्क:।। ए सुता म<strong>ह</strong>ो (19/86) िितकर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो शुिचकर आचायर् ल मीकर म<strong>ह</strong>ो गुणाकरा: तादया मयडी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रा सै अिभम यु दौ।। अ यौ खौआल सै <strong>ह</strong>िरपािण दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>े। गुंिचकर सुतो म<strong>ह</strong>ोगंगाधर गणपित: आो गंगोर सैरज<strong>दे</strong>व दौ अ यो न<strong>ह</strong>रासै गांगू दौ।। म<strong>ह</strong>ो गंगाधर सुतो म<strong>ह</strong>ो (10/04) <strong>ह</strong>लधर धमिधकरिणक म.म. (23/0/10) नरिसं<strong>ह</strong>।।म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो (20/01) बाछे का: ताो मताओन दिर<strong>ह</strong>रा सै शूलपािण दौ अ यो गोरा जिजवाल सै िशवद दौ।। गो<strong>िव</strong> द सुता(135/09) <strong>ह</strong>ोरे चांड़ो सोम <strong>ह</strong>िर वर (30/01) <strong>ह</strong>िर वर गोमा: गढ़ ख डबला सै कामे वर दौ (01/05) बैकु ठ सुतो गंगे वर(06/09) भोगी वरौ गढ़ वािस यो।। गंगे वर सुता िसे वर सोमे वर रतने वर नोने <strong>दे</strong>वके तादया च वारॲ नरवाल माक:अ यो <strong>ह</strong>िरअम मातृक: ।। िसे वर सुता गढ़वय भगव िशवश मर् <strong>िव</strong> णुस मर्णा: नीमाटक. रपािणदौ।।भगव सुतो कामे वरगढ़अलय सै <strong>दे</strong>वश मर् दौ।। (28/04) कामे वर सुता फन द<strong>ह</strong>सै गंगे वर दौ: अवि<strong>ह</strong>ख ड भ डािरसम सै बीजी कुसुमािद य: एसुतो ीधर कलपािण:।। ीधर सुता।।(26) ''5''एकादाश: तेक: मैनी वासी।। अपरौ विश ठ: सुरगन सै सवज ओङ् दौ।। अपरौ ओ<strong>ह</strong>री कर<strong>ह</strong>ीवासी अपरौ रैधर: ए युतोगंगाधर: फन द<strong>ह</strong> वासी।। ए सुतो लरवाई शिशधरौ।। म<strong>ह</strong>ो लखाई सुता रे वर (18/06) भवे वर: ज्ञाने वरा: बुजौली सैमेधाकर दौ।। अपरौ <strong>ह</strong> ले वर िबरे वरौ मेंर दी सै <strong>ह</strong>ृिषकेश दौ <strong>ह</strong> ले वर सुता गंगे वर घने वर रामे वरा: तेर<strong>ह</strong>ोत सकरा<strong>ह</strong>ी सैकुले वर सुत भवने वर दो सकुरी सै म<strong>ह</strong>ो नयपािण ौणा।। (20/05) गंगे वर सुता सुपरानी बंगोनी सै सुपर दौ (01/04) वीसुता <strong>दे</strong>वधर मासो मुरािर गांगु िशव<strong>दे</strong>वा:।। <strong>दे</strong>वधरसुता आिद<strong>दे</strong>व (34/07) <strong>िव</strong> वरूप पुरूषोम: आिद<strong>दे</strong>व सुतो (07/02) <strong>िव</strong>कणर्वसु धरौ।। त बसु धर सुतो <strong>दे</strong>वपािण:दिर<strong>ह</strong>रा सै मांगु दौ।। ए सुता शारङ्पािण ीपािण शूलपािण वंशीधर धराधर <strong>ह</strong>लधरा:ताा य बलि<strong>ह</strong>।। टंकवाल सै वृ<strong>ह</strong> पित दौ।। िमवंश भािगनेयो।। धराधर सुतो <strong>दे</strong>वािद य: <strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>ार सरौनीसै <strong>दे</strong>वनाम दौ।।लो<strong>ह</strong>रा ामोपायर्क ए सुतो शुज म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय सुपरौ रवौआल सै <strong>ह</strong>िरपािण दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय सुपर सुतो त (09/02) सोमगोमॲ बभिनयाम सै भीखम दौ।। अपरै साबै वीर (20/02) धीर परम चांड़ौका बलि<strong>ह</strong>ट सै रितकर दौ ।। अपरौ गौरी वर:बलि<strong>ह</strong>ट सै (आनयािद सा) चांड़ो सुता वीर न दी गुणेका: (40/06) (45/03) उचित सै अ दू सुत <strong>ह</strong>टवय दौ84


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(27)उिचत भ डािरसमसै बीजी मि<strong>ह</strong>पािण ए सुतो धमर्पािण लखाईकौ:।। लरवाईक: सो<strong>ह</strong>रावासी धमर्पािण उचित वासी।। ए सुतोपपािण नरउन सै ियंकरदौ ए सुतो पुरूषोम सिरसबसै काम<strong>दे</strong>व दौ।। ए सुतो अ इ नोने कौ मािलछ सै ल मीकंठ सुत<strong>दे</strong>वकंठ दौ।। अ दू सुतो (23/04) थानू <strong>ह</strong>टवयकौ।। आो: गोरा जीजवाल सै ीपित दौ।। अ यो गुलदी ख डबला सैराकर दौ।। <strong>ह</strong>टवय सुत (25/02) माधव दामोदर ीधर (28/07) <strong>ह</strong>लधर केशवा: कुजौली सै शिशकर o शंकर सुत रधुदौ दि<strong>ह</strong>मत <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ौणा (43/06) वीर सुता रू (30/03) राजू सोने का: वभिनयामसै गोनन सुत िक<strong>ह</strong>ो दौ: वभिनयामसै बीजी<strong>ह</strong>िरश मर् ए सुतो झालोक: म<strong>ह</strong>जौली मािक: एक सुता शुभंकर जयकर ियंकर चोथेका (75/04) शुभंकर सुतो बाछे क:जगित सै म<strong>ह</strong>ािनिध दौ।। ए सुतो राम कृ ण <strong>ह</strong>नौ।। राम<strong>ह</strong>म सुता भीम जाई जवे कांगूका: सुइरी सै का <strong>ह</strong> दौ।। जायीसुता गोर जयपित (22/10) गणपितय:।। गोर सुतो वीर (14/06) गोननो कोड़रा मा डरसै रे वर दौ अ यो यमुगाम सै<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ।। गोनन सुता (27/07) (92/09) मि<strong>ह</strong>पित िकठो ऐंठोका: म<strong>ह</strong>वालसै िदवाकर दौ: म<strong>ह</strong>वालसै बीजी मा<strong>ह</strong>वमप या: प नाए सुतो भाकर ए सुतो बनमालीक: ए सुता ओ<strong>ह</strong>िर ढे<strong>ह</strong>िर चधरा:।। ओ<strong>ह</strong>िरoराकर सुतो िदवाकर जीवाकौ <strong>ह</strong>िथयन सकुरीसै <strong>दे</strong>वपित दौ।। िकठो। सुता ख डवला सै र<strong>िव</strong>कर दौ (05/06'') भोगीखर सुता नारायण राक िदवाकर (22/01) भवश मर्गढ़ाधरा: नीमाटंक सउँथपािण दौ।। राकर सुतो पक्षधर: कुरर्समासकo राजू दौ।।85


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(28) ''6''पक्षधर सुतो <strong>ह</strong>लधर यशोधरौ दिर<strong>ह</strong>रा सै रतनाकर दौ।। यशोधर <strong>िव</strong> फी सै सुतो र<strong>िव</strong>कर पिनचोभ सै कोन दौ।। र<strong>िव</strong>करसुतो रू ीकरौ गढ़ <strong>िव</strong> फी सै शंकर दौ।। सुलारू ी करौ गढ़ <strong>िव</strong> फी सै शंकर दौ बाढ़ <strong>िव</strong> फी सै बीजी <strong>िव</strong> णु श म: एसुतो <strong>ह</strong>रािद य ए सुतो कमिद य:।। ए सुतो शाित <strong>िव</strong>ाि<strong>ह</strong>क <strong>दे</strong>वािद य राजव लभ भवािदलो।। यिद <strong>िव</strong><strong>ह</strong><strong>दे</strong>वािद य सुतापाएधािरक वीरे वर यिक्तव नैवािधक (64/05) धीरे वर अयम<strong>ह</strong>ासमि धपित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क गणे वर भा डागिरक यटे वर थानाकािर: <strong>ह</strong>रद सुंा<strong>ह</strong>आक ल मीद शुभ दा: त पा डका वीरे वर अय गणे वर राजव लभ शुभदा: ना यपुर िपालीसै कामे वर दौ।। अपरौवितर्त धीरे वर अनुमांक जने वरॲ म<strong>ह</strong>पौरवासी माधवमभािगनेयो <strong>ह</strong>रद ल मीद: म<strong>ह</strong> यौर वासीयमुगाम सै कािटयर् माने दौ।। <strong>ह</strong>रद सुतो मुरारीद: ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै लड़ावन दौ।। अपरौ उँमापित दत वरूआली मातृक ।।अपरौ शंकरद अलय सै <strong>दे</strong>वे दौ।। अपरौ म<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ोराइक: गढ़ बे उँच सै शंकरद दो।। शंकरद सुता नरवाल सैिदवाकर दौ।। रूद सुतो वेणीक: ब<strong>ह</strong>ेराढ़ीसै नर<strong>ह</strong>िरसुत <strong>िव</strong> वम् भर दौ (04/09) अिभम यु सुता <strong>िव</strong>कणर् वरूरूिच सागर पीता परा:भझौली सकराढ़ी सै दशरथ दौ।। वररूिचसुता <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>ण सो <strong>ह</strong>ण ितमे मुरािरय: <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>नो (09/07) वलाइिन वसी सो <strong>ह</strong>नॲ मछाँटावासी ितमे जलकॲर वासी मुरारी ब<strong>ह</strong>ेराढ़ीवादी ए सुतो <strong>दे</strong>वपािण च पित।। <strong>दे</strong>वपािणसुतो <strong>ह</strong>ािरल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: आ: सुरगनसै गोवर्नदौ।।86


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(29)अ यो िभ न मातृक:।। <strong>ह</strong>ोिरल सुता ल मीकंठ जयकंठ िशितकंठ सोखे (09/04) लड़ावन यामकंठ <strong>ह</strong>ेलना: ताो सिरसब सैकाम<strong>दे</strong>व सुत कान<strong>ह</strong> दौ अ यो खैआल सै बाछे दौ।। जयकंठ सुतो थाना तिरक रित: पवौली सै वीर दौ (05/04) <strong>िव</strong>कणर् सुतोगणपित वाच पित।। वाच पित पबौली गामोपायर्क: ए सुतौ <strong>ह</strong>रद।। बापरौ आ सुरगन सै गोवर्न दौ अ य पंच जेठोरीसकरदीसै ऐलौदो।। <strong>ह</strong>रद सुता वीर <strong>दे</strong>वे ीदा: वीर सुतो म<strong>ह</strong>ो (14/03) गंगाधरभ द. <strong>ह</strong>िरदाशदौ।। जलवंयाप राजवासीदामोदरो बीजी ए सुतो माधव बा वौ।। माधव स तित भ दवालवासी ए सुतो जानु ुितपरम िलोचन:।। जानू सुता अिमन ददाजू अच् युत मूधरा:।। दाजू सुतो <strong>ह</strong>िरदाश:।। <strong>ह</strong>िरदाश सुता सै दौ।। था तिरक ठरित सुतो ठ. वासुकी: गढ़ िनखूित सैयगर दौ।। िनखूित सै बीजी िपाठी रू: ए सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क सुरे वर रतने वर नोने <strong>दे</strong>वेका: सरौनीमातृक: सरौनीमातृक:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क सुरे वरसुता शाित <strong>िव</strong>ि<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र <strong>िव</strong>ाधर <strong>दे</strong>वधरा: डी<strong>ह</strong> राउढ़ सै छीतर दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>धाधरसुता जगर नोने o रधर <strong>दे</strong>वधरा बुधौरा सकराढ़ी सै गणपित दौ।। छतौनी सै माधव ौणा।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क जगरसुतोल मी श मर् कीितर्श मर्णॲ िसं<strong>ह</strong>ाम सै रे वर दौ दुवादए पार पुर सकराढ़ी सै अन त ौणा।। ठ. वासुकी सुता गो<strong>िव</strong> द नर<strong>ह</strong>िर(11/0/10) जनादर्ना: त <strong>ह</strong>नपुर सै राकर दौ : त <strong>ह</strong>नपुर सै बीजी <strong>िव</strong> णु श म: ए सुता शुक् ल ज्ञान रे वर दामोदरा: तदामोदर सुतो लोिरक: बेलासकराढ़ी सै मासो दौ।। ए सुतो च कर धमर्करौ कुजौली सै <strong>िव</strong>कणर् दौ।। च कर सुतो लगश मर्राकरौ डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रासै ल मे वर दौ।। राकर सुता पोखराम बस<strong>ह</strong>ासै राम सुत <strong>दे</strong>वे दौ।। सुइरीसै कीितर्दाश ौणा।। ठ.(25/02) नर<strong>ह</strong>िर सुता <strong>िव</strong> व भर (30/04) <strong>िव</strong>रखू (25/04) गदाधरा: गढ़ मा डर सै नागे दौ87


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(30) ''7''(02/01) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो िनिधसुतो ी कुमार पाठक वासी गंगोभीर सै च कर दौ।। ए सुतो इबे (26/02) चौबेकौ टकबाल सैरपािण िदिश िमान द दौ।। (09/05) इबे सुतो घृितकर: केउँटराम प डोली सै रूद दौ।। ए सुतो र<strong>िव</strong>कर: अलय सैगो<strong>िव</strong>नद दौ।। एक सुतो गुणी वर (11/06) o कोने बागेकौ ितसउँत सै जगर सुत नारायण दौ िनसै दुगदाश दौि<strong>ह</strong>दौ।। बागे सुतो रातूक: गढ़ यमुगाम सै जीवे वर दौ गढ़ यमुगाम सै बीजी ीकर: ए सुतो <strong>ह</strong>िरकर: ए सुतो जीवे वर:सकराढ़ीसै पदमपािण दौ।। जीवे वर सुतो आङिन: माङिन: अथरी दिर<strong>ह</strong>रा सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ: दिर<strong>ह</strong>रा सै बीजी कमल पािण: एसुता <strong>दे</strong>वधर धरणीधर मा<strong>ह</strong>व (किन ठा) अपरौ (14/07) िच तामिण: (15/07) <strong>दे</strong>वधर सुतो कुसुम (11/03) रेच ो कुसुमे सुतासागर पुराई सीधू का: ।। सागर सुतो पाई दामोदरौ।। दा मोदर सुतो बसाईक: ए सुतो राम: ए सुतो नरिसं<strong>ह</strong>।। नरिसं<strong>ह</strong>।।सुता िदधो सै कमिद य दौ।। ठ. <strong>िव</strong> व भर सुतो नाथू (70/02) बाटू कौ (52/0/10) खौआल सै <strong>िव</strong>कू सुत रघुपित दौ(03/06) <strong>िव</strong>कू सुतो रघुपित: गंगोर सै भोरे दौ: गंगोर सै बीजी शा वत: ए सुतो दामोदर: ए सुता रघु माधव च धरा: छतौनीसै ृंगार दौ।। च धर सुतो <strong>िव</strong>नू <strong>िव</strong>दू कौ प डुआ सै राम दौ।। (19/04) <strong>िव</strong>दू सुता <strong>िव</strong> वनाथ (16/09) ी नाथ जग नाथ<strong>दे</strong>वनाथा: सतलखा सै मि<strong>ह</strong>धर दौ।। ी नाथ सुतो गुणीनाथ: राढ़ी कोइयार सै शाित दौ ए सुतो भोरेक: शीशे पालीसैऐलौदौ।। भोरे सुता (17/01) िशवनाथ भवनाथ <strong>दे</strong>वनाथा: छतौनी वासी सठवाल सै <strong>दे</strong>वश मर्िदिश कुसुमाकर दौ छतौनी सैपरमे वर ौणा (23/01) रघुपित सुतो<strong>ह</strong>िरपित: (25/04) नरउन सै कोने दो नरउनसँ बीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय मि<strong>ह</strong>धर: ए सुता ीधर मनोबर ल मीधरा:।। ीधर सुतो उदयकर ियंकरौ ियंकरें।। कुमुदी मातृको।। अपरो िलोचन:।। उदयकर सुतारतनाकर पु याकर रूिचकरा: लखनौर सक मातृ: रतनाकर सुता पदमाकर मिकर।88


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(31)शुिचकर कीितर्करा: मिकर सुतो जयश मर् <strong>ह</strong>िरश मणौ।। ब सवाल वािस यो।। बुधौरा सकरादी सै िितकर दौ।। (11/06)<strong>ह</strong>िरश मर् सुतो िितश मर्: पच<strong>ह</strong>ी जिजवाल सै ल मी वर दौ जिजवाल सै बीजी द डपािण: ए सुतो रपािण<strong>ह</strong>षर्पािण:।। रतनपािणसुता शूलपािण गोवर्न म<strong>ह</strong>े वर शीरू शारङ्:।। शूलपािण स तित पतखौिर वासी।। (09/01) गोवर्नो गोरा वासी।।म<strong>ह</strong>े वर सुतो उे वर: पच<strong>ह</strong>ी वासी।। ए सुता (17/03) गौरी वर शुक् ल का <strong>ह</strong> सुरे वर सोमे वरा:।। का <strong>ह</strong> सुतो ल मी वर<strong>ह</strong>िर वरौ: सरौनी सै सवन द दौ।। ल मी वर सुतो पदमपािण: पच<strong>ह</strong>ी सकराढ़ी सै कारूदौ।। ितसउँत सै <strong>िव</strong> व भर ौणा।।िितश मर् सुतो डालू (08/02) कोने कौ करम<strong>ह</strong>ा सै नोने दौ।। (02/06) नोने सुता कीितर्श मर् (143/06) रामश मर् मांगू का:आय: मेर दी सै कुसुमाकर दौ।। अ यो सुरगन सै <strong>िव</strong>रे वर दौ।। मेर दी सै बीजी जनादर्न: ए सुतौ बैकु ठ <strong>ह</strong>ृिषकेशौ।।<strong>ह</strong>ृिषकेश सुता मानू पु याकर िदवाकर गुणाकरा: पर पर िभ न मातृका:।। पु याकर सुता दि<strong>ह</strong>भत सै का <strong>ह</strong> दौ (14/05) कोनसुतो उदयकर (23/06) ी करौ विलयासै भीखे दौ।। (01/02) शुक् ल <strong>ह</strong>िरवंश सुता (09/03) सुता रितकर सोमकरल मीकर (10/05) साधुकर िदवाकर शुंभकरा: आ िसधौली सै सुरे वर दौ।। अपरैय <strong>ह</strong>डूरी ख डबला सै चे वर दौ।।अ यो गढ़ बेलउँच सै चणाई दौ।। िदवाकर सुतो िभरवेक: ितसउँत सँ<strong>ह</strong>े वर दौ ितसउँत सै बीजी <strong>िव</strong> व भर: ए सुता <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र<strong>ह</strong> ले वर (14/05) नारायण (10/05) पनाम गोधन जीवन िदवाकरा: आय सिरसब सै रामदौ।। अ यौ करनैठा सकराढ़ी सैरपािण दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतो डालूक: <strong>िव</strong> की सै मधुकर दौ।। डालू सुतो <strong>ह</strong>े वर: मा डर सै च कर दौ।। <strong>ह</strong>े वर सुतोमोतीक:89


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(32) ''8''मा डर सै नारायण दौ।। (11/03) िभखे सुता रूपुर सिरसब सै वीर सुत म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व दौ वरूआली सै रामे वर ौणा।। एवमठ. म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>वािद मातृक चम।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय ठ. भगीरथा परनामक मेघ सुतोम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय ठ. रामभ: नाउन सै रितपित शुतशोरे दौ (08/04) डालू सुता मधुकर (27/02) च कर (24/07) िदवाकरा: मड़ार सै सोम सुत यरे वर दौ।। पचद<strong>ह</strong>ीिसं<strong>ह</strong>ाम सै धाम ौणा।। मधुकर सुतो रूिचकर <strong>िव</strong> वे वरौ (56/07) करि<strong>ह</strong>या पिनचोभ सै सॲसे दौ।। करि<strong>ह</strong>या पिनचोभ सैबीजी च डे वर: ए सुतो िभखेक: ए सुतो गॲिढ: केउँटराम प डौली सै <strong>ह</strong>े वर दौ त <strong>ह</strong>नपुर सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ौणा।। गॲिद सुतोसॲसेक: सुइरी सै गुणकर सुत मधुकर दौ।। सॲसे सुतो िितकर <strong>ह</strong>ारू कौ बेला सकo जीवे वर दौ (03/01) रामौ बलि<strong>ह</strong>टंकवाल मातृक: ए सुतौ मधुकर चांड़ौ।। (24/08) मधुकरसुतौ (59/04) राउल मासौ कौ बेलावासी पच<strong>ह</strong>ी जिजवाल सैम<strong>ह</strong>े वर दौ।। रा<strong>ह</strong>ुल मासौ सुता िलोचन कृ ण नारायणा: कोइयार सै <strong>ह</strong>िर वर दौ।। िलोचन सुता <strong>ह</strong>रद पुरोि<strong>ह</strong>त गोपालसाधुकरा: बुधौरा सै बुधौरासँ भोजू दौ।। <strong>ह</strong>रद सुतो चाण गोननो पिनचोभ सै स<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>व दौ।। पिनचोभ सै बीजी मधुमन: एसुताधू जर्िट वाच पित वृ<strong>ह</strong> पित भोज<strong>दे</strong>वा:।। त धू जर्िट स तित तिल माामोपायर्क:।। (10/02) वाच पित स तित वीरपुरामॱ पायर्क:।। वृ<strong>ह</strong> पितस तित यमुनाामौपायर्क:।। भोज<strong>दे</strong>व स तित च<strong>ह</strong>ृद वासी।। <strong>ह</strong>रद करि<strong>ह</strong>या पपुर वासी।। एसुता िछितश मर्विश ठ<strong>दे</strong>वश मर्णा:।। विश ठौ <strong>ह</strong>ड़<strong>ह</strong>ृद वासी।। ए सुतो र<strong>िव</strong> श मर्: ए सुतो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ए सुता स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>व ी<strong>दे</strong>वआिद<strong>दे</strong>वा:।। स<strong>ह</strong><strong>दे</strong>वसुता साि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर आङूका: सै दौ।। गोनन सुतो जीवे वर धारे वरौ बरूआली सै चा द दौ।।जीवे वरसुतो िगरी वर:90


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(33)ख डबला सै जाई दौ (07/05) दामोदर सुतो म<strong>ह</strong>ो दिध: पाली मातृक:। ए सुतौ <strong>िव</strong> वनाथ गोननौ।। <strong>िव</strong> वनाथ सुतो जग नाथिशवनाथौ कुजौली सै गोनन दौ अपरौ <strong>ह</strong>ोरेक: दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>िव</strong> वरूप दौ।। <strong>ह</strong>ोरे सुतो जाई भवनाथौ।। ग भीर <strong>ह</strong>ोरा वािसयॲ ।।जाई सुता माितछ सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर दौ।। मािलछ सै बीजी व से वर: ए सुतौ <strong>ह</strong>ललै वर दिडका: सुरगन मातृक:।। ए सुतो पुरूषोमo <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: ख डबला सै कापिन माधव दौ।। <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर सुतो करूणाकर: थुरी जालय सै धाम दौ।। (55/04) रूिचकर सुतोरितपित: टकवाल सै िशरू दौ टकबाल सै बीजी <strong>ह</strong>िरकंठ: ए सुतौ ल मीकंठ: प डुआ सै शंकर दौ।। ए सुतो बाढूक: <strong>दे</strong>उरी सैीनाथ दौ।। ए सुतौ माधव (25/06) केशवौ नरवाल सै यशुदौ भ दवाल पिरसरा सै कृ ण श मर् ौणा।। बृ<strong>ह</strong>द <strong>ह</strong>नपुरा सै<strong>िव</strong> णुकरकरुत: माधव सुतो िशरू मांगु कौ जलकौर दिर<strong>ह</strong>रासै अ इ सुत सॲदू दौ गाउल करम<strong>ह</strong>ा सै पागु छौणा िशरू सुता(24/08) रूद रित <strong>िव</strong> वे वरा: मा डर सै सुधाकर दौ।। (02/05) सदुपा याय (27/03) <strong>िव</strong>शोसुतौ (28/05) <strong>ह</strong>िरकरसुधाकरौ पालीसै <strong>ह</strong>लधर दौ (06/08) <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>न सुतो गंगाद <strong>ह</strong> ले वरौ <strong>िव</strong>लय सै <strong>ह</strong>िर दौ।। गंगाद सुता धारे वर शंकरभोगी वर यवे वर (12/01) मोतीश् वरा: िसं<strong>ह</strong>ाम सै म<strong>ह</strong>ोदिध पौ <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर सुत गदाधर दौ।। धारे वर सुतो धीरे वर: दिर<strong>ह</strong>रासै<strong>दे</strong>व स तित <strong>दे</strong>वे वर दौ।। ए सुता <strong>ह</strong>लधर <strong>दे</strong>वधर ल मीधर (14/02) ीधरा: जगित सै धारे वर दौ: जगित सै बीजी जयकरए सुतो सगर: ए सुता जलसेन िलोचन अर<strong>िव</strong> दा।। जलसेन सुता मधुकर गोधन ीकर <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>न जीवधरा:।। गोधन सुतोिसे वर गंगे वरौ।। िसे वर सुता कृ ण धारे वर रूे वरा: जगित वास य:।। धारे वर सुतो बोधी कोने को केउँटी एडढ़ सै<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ91


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(34) ''9''केउँटी राउढ़ सै बीजी मसबास बासूक: ए सुतो िसंगारूक: ए सुतोवारा<strong>ह</strong>: ।। ए सुता ी व स जगर ीधरा: ।।ीधर सुता<strong>िव</strong>ार ल मीधर शिशधर मि<strong>ह</strong>धर <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रा: िसं<strong>ह</strong>ाम सैगंगािद य दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुता धोिसयाम सै रितन दन दौ।। <strong>ह</strong>लधर सुतो(42/01) सौसेक: सुपटानी गंगोली सै गोम दौ (05/07) गोम सुतो जीवेक: एकमा विलयास सै रितकर दौ (08/07) रितकरसुता िदो सै सा <strong>ह</strong>ू दौ।। (19/02) सुधाकर सुता मनोरथ (36/08) <strong>ह</strong>िर का <strong>ह</strong> (28/01) सोमा ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै र<strong>िव</strong> दौ(07/01) लड़ावन सुतो राम सुपनो रूपुर सिरसब सै वीर दौ।। राम सुतो (27/01) िपुर र<strong>िव</strong>: डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रासै <strong>िव</strong> व भर दौिप<strong>ह</strong>वाल सै ल मीपित दौि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong> (19/08) र<strong>िव</strong> सुतो पुरेक: मा ड सै <strong>िव</strong>भू दौ (07/01) अपरा दूबे सुता गुणाकर शाितकरणीक(22/07) पौखू िमकरा: मघेटा पालीसै ी कंठ दौ।। अपरौ सुपेक: घुसौत सै राम सुपे सुतो <strong>िव</strong>भूक: िदघोय सै जग नाथपुरवासी सुरे वर दौ।। (10/10) <strong>िव</strong>भू सुतो गोरा जिजवाल सै भवद दौ (08/03) गोवर्न सुतो कापिन oाण: भ डािरसमसै याम कंठ दौ कोधुआ सै गो<strong>िव</strong> द ौणा।। कापिन सुता भवद गंगाद जयदा: सकराढ़ी सै शार दौ।। मांडूलo भवद सुता दूबा सकरा लभश मर् दौ।। ी कर सुता जनक बैकु ठ धारे वरा:।। जनक सुतो ऐलो बीठूकौ बरैबा सैका <strong>ह</strong> दौ।। ऐलो सुता आिद<strong>दे</strong>व जीवधर वंके वरा: जी सुताअन त र<strong>िव</strong> सुपेका इबावािस या: च डी बे<strong>ह</strong>द <strong>ह</strong>िरअमसै <strong>िव</strong>ािनिधउक् त मि<strong>ह</strong> िनिध दौ।। र<strong>िव</strong> सुता शुिचकर गुणाकर शुभंकर लभश मर्णा: बलि<strong>ह</strong>िटसै िशवािदत लभश मर् सुतो रामश मर्: गढ़बेलo ल मीपािण सुत पौचू दौ।। एवम् रितपित मातृक चं।। रितपित सुता (48/05) गोरे <strong>ह</strong>ोरे बासू यशुका: ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सैजनादर्न।।92


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(35)सुत गणपित दौ (07/08) (32/08) जनादर्न सुतो गणपित: शिरायपुर नरउन सै <strong>ह</strong>िर वर दौ (03/08) रामे वर सुतोयोगी वर चे वरॲ (64/03) <strong>िव</strong>रपुर पिनचोभ सै रे वर दौ (08/08) वाच पित सुतो <strong>ह</strong>िरश मर् ए सुतो (18/03) <strong>दे</strong>वश मर् एसुतो थानूक: ए सुतौ गौरी वर ए सुतौ म<strong>ह</strong>े वर वीरपुर वासी ए सुतो कामे वर: ए सुतौरे ततैल प डुआ सै गुणाकर दौ।। एसुतौ <strong>िव</strong> वनाथ (17/04) <strong>िव</strong>कू कौ तादयो रेकौरा गंगोली सै जाटू दौ अ यौ त <strong>ह</strong>नपुर सै लौिरक दौ।। अपरा सुता करूआनीसकराठी सै जगर दौ सिरसब सै राम ौणा।। भ दवाल ज लकी सै उोत करमतुत योगी वर सुतो <strong>ह</strong>िरशऽवर: च दौत पालीसै <strong>ह</strong>लधर दौ (05/04) म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>लधर सुतो (12/0) ाणधर: एकमा विलयास सै साधुकर दौ (08/07) (21/08) साधुकर सुतोिमकर (16/03) च डे वरौ ितसउँत सै पिडत सुपाई दौ (08/09) नारायण सुतो पिडत सुपाईक: पतऔना खौआ गदाधरदौ।। ए सुता भड़ार सै ीिनवास दौ।। <strong>ह</strong>िर वर (25/05) सुता चा दोविलयास सै िशवािद य दौ।। चा दो बिलयास सै बीजीपुरूषोम: ए सुताम<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व जय<strong>दे</strong> म<strong>ह</strong>े वरा:।। जय<strong>दे</strong>व सुतो सुधािनिध एसुतौ म<strong>ह</strong>ािनिध ए सुतो जयिनिध रपुर ितलयली सै<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ।। जयिनिध सुता अभयिनिध राजिनिध सुता ल मीकरा:।। ताो बभिनयाम सै राम दौ।। सुपर कोयली सै र<strong>िव</strong>भािगनेयो।। अ यौ म<strong>ह</strong>ुआ मातृकौ।। अभयिनिध सुता रे वर रामे वर परमे वरा: गंगो <strong>दे</strong>वरूप दौ।। रे वर सुता सूयर्कर<strong>दे</strong>वद गौरी वर शंकर गदाधरा: ताो िदनारी सरीसव सै राम दो।। अपरै बिभिनयाम सै िनितकर दौ।। सूयर्करसुता(44/06) रूिचकर िशव (13/02) गंगािद य म<strong>ह</strong>ो (28/03) <strong>ह</strong>रािद य का <strong>ह</strong> oकामे वरा: मछैटा पाली सै गणे वर दौ शोधवालगंगोली सै गंगे वर ौणा।। िशवािद य सुता <strong>ह</strong>ोरे पुराई धारू भवाई दुगिद या।।93


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(36) ''10''धोिसयाम सै जग नाथ सुता ीरंग दौ ला<strong>ह</strong>ी सै ीधर दौणा (49/07) गणपित सुता र<strong>िव</strong>कर अमरू कमलू का: बेलउँच सैम<strong>ह</strong>ािद य दौ (04/07) िशवदाशु सुतो दुगिद य बo (14/05) तीथुकरौ डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>िव</strong>कणर् सुत न दन दौ सुरगन सै राय<strong>ह</strong>िरकेश ौणा दुगिद य सुतो धरािद य किपले वरौ कुजौली सै रूिचकर दौ सिरसब सै वीर ौणा धरािद य सुता एकादश म<strong>ह</strong>ो(16/05) धमिद य म<strong>ह</strong>ो (30/09) जयािद य म<strong>ह</strong>ो (22/06) गयािद य म<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ािद य म<strong>ह</strong>ो जीवािद य (19/06) (25/05) म<strong>ह</strong>ोरूािद य ।।25/05।। पपुर पकिलया सै सीधू सुत बाछे दौ िचलकौर दिरo भव ौणा अपरे सुता रा िद य म<strong>ह</strong>ो िमािद यम<strong>ह</strong>ो (20/02) म<strong>ह</strong>ो ाणािद या: (33/10/0) भरे<strong>ह</strong>ा सै गणपित दौ सो<strong>ह</strong>न ज लकी सै लमश मर् छौणा अपरौ रूक् मािद य परनामकबाटू o (35/02) लाला ल<strong>ह</strong>रा गंगोली सै बारू दौ।। म<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ािद य सुता <strong>िव</strong> वनाथ (50/02) इबे (66/02) मोखे चौबे का:मा डर सै गोपाल दौ (02/01) अपरा नरिसं<strong>ह</strong> सुतो चोथू मोथू कौ ।। चौथू सुतो <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: जिजबालभातृक: ए सुतो <strong>दे</strong>वदाशरामपित:।। <strong>दे</strong>वदाश सुतो रे वर ए सुतो सुथन सबवई कौ ना यपुर अलय सै पौखू भािगनेयो ।। सुथन सुतो गणे वर नर<strong>दे</strong>वौ सै दौ।। नर<strong>दे</strong>व सुतो स जन गोपालौ अलयसै शूलपािण दौ।। गोपाल सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र नरिसं<strong>ह</strong>ो सरपरब ख डबला सै <strong>ह</strong>ोरेसुत परमे वर दौ बल<strong>ह</strong>ा बिलयास सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ौणा।। एवम् शोरे मातृक चं।। शोरे सुता वुधवाल सै का <strong>ह</strong> दौ।। बुधवालसैबीजी बासु<strong>दे</strong>व: ए सुतो <strong>िव</strong>भाकरभाकरौ।। भाकर सुतो धारे वर: <strong>ह</strong>िरपुर वासी. ए सुता धम वरबामन सोमा: गंगोली सै गणपितदौ बामनसुता पुराश कौशल इबे ि<strong>ह</strong>रू का: सुइरी सै ित<strong>ह</strong> त ज्ञाकर दौ।। पुराश सुता मधुकर सूयर्कर (38/08) उदयकरा:खौआल सै रपािण दौ।।94


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(37)मधुकरसुतो सटुपा यायमानूक: एकमा ख डबला सै सुपे दौ (09/01) अपरा <strong>िव</strong> वनाथ सुतो सुपे गांगुकोदिक्षण ख ड कटाई सैभीम दौ।। सुपे सुता जाटू मित<strong>ह</strong>ार (20/07) (20/91) शतु लाखूका: करम<strong>ह</strong>ा सै ल मीपित दौ।। (02/06) लक्षमीपितसुता सिरसब सै <strong>दे</strong>वािद य दौ (03/02) <strong>दे</strong>वािद य सुता (12/07) सुता खौआल सै नोने दौ (03/05) (33/04) नोने सुत:(16/05) का <strong>ह</strong>: गंगोर सै शाक लयदौ।। सदुपा याय (191/03) भानू सुता (45/06) गणे वर पिरयाणव (22/07) गुणी वरम<strong>ह</strong>ो गंगे वर (35/01) रूिचकर: (43/04) रितकरा: एकमा विलयास सै भीखे दौ (08/01) उपरा भीखे सुता िच तामिणिदनमिण (19/09) ि<strong>ह</strong>रमिण धरामणय: िलाठी धुसौत सै िलोचन दौ।। िलाठी धुसौत सै बीजी नरिसं<strong>ह</strong>: ए सुतो के व: एसुता ल मीकंठ यामकंठ सुपटा: छतौनीसै <strong>िव</strong>भू दौ।। ल मीकंठ सुता च कर भवे वर वस ता: आो गोधोली सै ीधरभािगनेयो।। अ योदि<strong>ह</strong>मत सै राम दौ।। भवे वर सुतो िलोचन: दिर गौिढ दौ िलोचन सुता नाउन सै <strong>ह</strong>िरश मर् दौ (08/01/)जिजoल मी वर ौणा।। म<strong>ह</strong>ो गंगे वर सुतो <strong>ह</strong>ेलूक गढ़ मा डर सै जीवे वर दौ (07/02) कोनेo गुणी वर सुतो जीने वर:पवौली सै पुराश दै (07/03) वापट सुता यशोधर जगर (17/05) <strong>ह</strong>लधरा: कुसमाल सै मिणधर दौ।। अपरै उदयकरगुणाकर पकरा: फन द<strong>ह</strong> सै लखाईातृ शिशधर दौ।। यशोधरा सुतो िितकर पुराशो: नीमाटकबाल सै जग नाथ सुत भवनाथदौ कुजौली सै प<strong>ह</strong>कर ौणा वसुआल सै भवदाशक तुत: पुराश सुतो <strong>दे</strong>वश मर् ितसउँत सै खुशे दौ।। अपरौ मो<strong>ह</strong>न दामूकौएकमा पिलयास सै आन दकर दौ भेर<strong>ह</strong>ा सै लड़ावन छौणा अपरौ वीठू पु याकरौ सकराढ़ी सै <strong>ह</strong>रपित दौ।। जीवे वर सुताटकबाल सै गोपाल दौ।। अपरा जीवे वर सुतो सॲसेक: बुधवालसै (59/07) मानू दौ।। जसान दटकबाल सै बीजी:95


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(38)पाँखूक: ए सुतो ी िनवास: ए सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र: उदनपुरिजवाल सै आविथक माने दौ।। ए सुतो बाछेक: गढ़ यमुगाम सै <strong>ह</strong>िरकरदौ।। सुतो गोपाल: िमगुआल सै जाटू सुत िमतूदौ सोइिन सै शंकरदाश छौणा एकाितक गोपाल सुता (46/04) नारायण <strong>ह</strong>िरबासु<strong>दे</strong>वा: नरवाल सै िदवाकरपौ मिणकरसुत <strong>ह</strong>ोरे दौ िभखौनी किलगाम सै कमलपािण ौणा अपरौ सुपेक: <strong>ह</strong>ड़री ख डबला सैगोन द ौणा तेलू सुतो का <strong>ह</strong>: दिर<strong>ह</strong>रा सै पकर दौ (07/04) रेच सुतो योगु म डनौ ।। योगू सुता आितर्धर मनोधरचतुभूर्जा।। चतुभुर्ज सुता पुराक मसवास <strong>दे</strong>वधरा: पालीसै ीपािण दौ।। पराक ीप या: परनामा सुतो यश पित िसं<strong>ह</strong>ाम सैमनोधर दौ ए सुतो म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो रितपित म<strong>ह</strong>ो रामपित म<strong>ह</strong>ो (12/0/01) जानपितय: ।। गोधूिल अलय सै शंखपािण दौ।।पुरािदधोय सै सोम छौणा।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो रितयित सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो सुरपित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो इ पित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>ो धृितपितय: जानी मराड़ सैलोचन o च कर दौ िप<strong>ह</strong>वाल सै सीधू दौि<strong>ह</strong> दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो सुरपित सुता म<strong>ह</strong>ो िकितर्श मर् म<strong>ह</strong>ो िितश मर्म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>िरश मर्िमिमश मर्णा: आो म<strong>ह</strong>ुआ सै छीतू दौ दिर<strong>ह</strong>रा सै गंगे वर ौणा अ यो कर<strong>ह</strong>ी भ डािरसम सै <strong>दे</strong>कवंश सुतनयवंश दौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोिितशम सुता र<strong>िव</strong>कर गांगु िदवाकरा: ताो यमुगाम सै जीवे वर दौ।। अ यो वित गाम सै इशर वाट सुत जादू दौ।।र<strong>िव</strong>कर सुता शुभंकर (34/05) गुणाकर जाकर (24/09) कुसुमाकर पाकरा: नदाम सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व सुत सुधाकर दौ इबा. सक.मित<strong>दे</strong>व ौणा (38/01) पकर सुतो बाटू o <strong>ह</strong>रीक: (73/07) त <strong>ह</strong>नपुर सै गढवय दौ (07/08) शुक् ल जान सुतो म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व:चा डी टकवाल सै सोम दौ।। म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व सुता सोम<strong>दे</strong>व नर<strong>दे</strong>व गंग<strong>दे</strong>वा: कुजौली सै मनोरथ दौ।। सोम<strong>दे</strong>व सुतो च डे वरबर्मानौ।। च डे वर सुतो यवे वर96


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(39)(21/09) वीरे वरौ: जालय सै ीपित दौ।। यवे वर सुतो गढ़वयक: मि<strong>ह</strong>यानी सै तारापित दौ।। गढ़वय सुता <strong>ह</strong>िरर<strong>िव</strong> रतना:पाली सै िछताई दौ (09/07) मोती वर सुतो राकर: दिरo का <strong>ह</strong> दौ।। ए सुतो िछताई ि<strong>ह</strong>ताई कौ (43/02) कोिस भुनामकरम<strong>ह</strong>ा सै शंकर दौ।। िछताई सुतो भाकर: पदमपुर पकिलया सै बाछेदौ।। पपुर पकिलया सै बीजी बासु<strong>दे</strong>व: एसुता म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व गंग<strong>दे</strong>व राम<strong>दे</strong>व काम<strong>दे</strong>वा:।। राम<strong>दे</strong>व सुतो िशितकंठ यामकंठौ।। िशितकंठौ सुतो िसधूक: यमुगाम मातृक: ए सुतोगणपित बाछे कौ।। अपेरो िगरी वर: पाली सुइरी सै अिभन द दौ।। बाछे सुता भाइ मासे च करा: िचलकौर सै भव दौ।।माउँबे<strong>ह</strong>ट सै का <strong>ह</strong> ौणा का <strong>ह</strong> सुता <strong>ह</strong>िर िशव शंकरा: उदनपुर जिजवाल सै गुणे दौ।। उदनपुर जिजवाल सै बीजी आविथकमानेक: ए सुता िशिनकंठ रित कंठ मुयर कंठ <strong>ह</strong>ोख कंठ अन त कंठ मिण कंठा: ताो मझौरा सकाढ़ी सै दौ।। अपरै बरेबासै शंकर दौ।। िशितकंठ सुता धीर वीर भासे गोपाल <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रा: तेर<strong>ह</strong>ोत सै नारायण दौ।। <strong>दे</strong>याम सै जाकर पौ ी कर सुत<strong>ह</strong>िरकर दौ।। अ यौ के धौनी टकबाल सै गुणकर भा िगनेयो: गोपाल सुतो का <strong>ह</strong>: वनाइिन पाली सै धीरे वर दौ।। ए सुतागो<strong>िव</strong> द (20/09) नारू पुराई रामा: ताो जगित सै गणपित दौ।। अ यो करूआनी सकराढी सै नाइ दौ ।। बेलमो<strong>ह</strong>ननरउन सै तपक सुत कायर् गंगादाश ौणा. पुराई सुतो बैजू शंकरॲ (38/04) उचित सै <strong>ह</strong>खय दौ।। अपरौडालूक: झॲट पालीदिर<strong>ह</strong>रा सै र<strong>िव</strong>द ौणा (11/05) जानपित झॲटपालीवासी ए सुता म<strong>ह</strong>ो िशवपित कृ णपित वासु<strong>दे</strong>वा: <strong>ह</strong>िरअमसै छीतू दौ।।<strong>ह</strong>िरअ ब सै बीजी दीिक्षत झाँउँक: ए सुतौयािज्ञक िलोचन: एसुतौ <strong>िव</strong>ािनिध <strong>दे</strong>विनिध।। <strong>दे</strong>विनिध सुतो <strong>िव</strong>ाधर छीतू िसनामा: ख डबला सै नीलकंठ दौ।। सुता <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र (16/08) माधव गो<strong>िव</strong> दा सुइरी सै ब<strong>ह</strong>लचदौ।।97


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(40) ''12''सुइरी सै बीजी शेखर ए सुता रपािण वासु<strong>दे</strong>व लखपितय:।। वासु<strong>दे</strong>व सुतो शंकर:।। ए सुता अमोध कुमार शारङ्पािणय:शारङ् पािण सुतौ गौर ब<strong>ह</strong>ल च ो ब<strong>ह</strong>ल च सुता सै दौ।। िशवपित सुता डालू <strong>िव</strong>शो <strong>ह</strong>ोरे <strong>ह</strong>रद जाटू का: आा छादनसिरसब सै गयन दौ।। अपरौगंगौर सै बरा<strong>ह</strong>नाथ दौि<strong>ह</strong>दौ <strong>ह</strong>ोरे सुतो र<strong>िव</strong>द: गाउल करम<strong>ह</strong>ा सै ी<strong>दे</strong>व दौ।। र<strong>िव</strong>द सुतागांगु का <strong>ह</strong> गोपाला: कोइयार सै<strong>ह</strong>ारू दौ।। अपरा सुता करम<strong>ह</strong>ा सै आङिन दौ (02/06) गौरी सुतो अमाँइका: ना यपुर खौआलसै जग<strong>दे</strong>व दौ।। ए सुतो आङिन बलि<strong>ह</strong>र सै <strong>दे</strong>वकंठ दौ।। ए सुतो <strong>ह</strong>ारू क: धोिसवाम सै पराशर दौ।। किलगाम सै िदवाकरछॱणा (38/02) डालू सुता गौरी गुणे <strong>ह</strong>े वरा परनामक अमांइ का: बरूआली सै रूिचकर दौ (01/05) च कर सुतो<strong>िव</strong> वनाथ: क जुाम सकराढ़ी सै जग नाथ दौ गो<strong>िव</strong> द वन पिनचोभ सै न दन सुत गंगे वर छौणा। <strong>िव</strong> वनाथ सुतो र<strong>िव</strong>कर:(25/08) सेरी िसं<strong>ह</strong>ामसैभव दौ।। ए सुतो रूिचकर: दि<strong>ह</strong>मत सै राम सुत इबे दौ भ डािरसम सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ौणा रूिचकर सुतासिरसब सै नाने दौ अपरौ <strong>दे</strong>वािद य सुतो करूणाकर: करूआनी सकरािढ सै मo मo उo कारू दौ।। करूणाकर सुतो राकरज्ञाकरॱ द<strong>ह</strong>ुला सै ी<strong>ह</strong>षर् दौ।। राकर सुतो <strong>ह</strong>िरकर: कटाई सैभीभ दौ।। <strong>ह</strong>िरकर सुतो नाने क: सरौनी सै ीकर दौ।।नोने सुतो वािद य पुरािद यौ जालयभ सै राम दौ।। ज लकी (जालप) सै बीजी बा धन: एसुता खड़गधर चधर शंखधराजीवधरा: एतै मातृक कृ ण:।। खड़गधर सुता <strong>िव</strong>ाधर कीितर्घर गंगाधरा: मेर दी मातृक <strong>िव</strong>धाधर सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र रूिचकरौ<strong>िव</strong>जनपुर दिरo सै वेद दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतो ीपित: ए सुतो <strong>िव</strong> वे वर: मिरयानी सै तारापित दौ।। ए सुतो भवे वर रामे वरौवरूआली मा डर सै मo मo उo शंकर दौ।। मo मo उo रामे वर सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क गणपित म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क रितधरसदुपाo मि<strong>ह</strong>धरा:आा पवौली सै मि<strong>ह</strong>पािण सुत यूवे दौ अ यो सकo धृितकर दौ।। गुणे सुता अफेल लाखन र<strong>िव</strong>य: पाली सै <strong>ह</strong>लधर दौ।।(10/04) अपरौ म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>लधर सुतो।।98


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(41)मुरारी एक<strong>ह</strong>रा सै िदवाकर दौ (04/06) <strong>दे</strong>वे सुतो रे वर: मझौरा सकराढ़ी सै ीकंठ सुत नीलकंठ दौ पवौली सै वाच पितौणा अपरेसुता सोम धमर्िमे वरा यिशया सै िनलोचन दौ म<strong>ह</strong>ुआ सै बर्मान दौणा।। रे वरसुता िदवाकर रूिचकर (227/07)शुिचकर मितकर िम <strong>ह</strong>िरकरा: मड़ार सै ी <strong>ह</strong>षर् दौ।। िदवाकर सुतो थाना तिरक सुधाकर रितकरौ ितलय सै बरा<strong>ह</strong> सुत<strong>दे</strong>वश मर् दौ भ डािरसम सै धारे वर ौणा। अपरा सुता तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़ी सै कुले वर सुत भवे वर दौ सकुरी सै ल मी ौणामुरारी सुतो पौखूक: तेर<strong>ह</strong>ोत सकराढ़ी सै गाजो दौ (03/09) मनोरथ सुता वनमाली विश ठ गो<strong>िव</strong> द शुभंकरा: अपरौ शकषर्णशुभंकर सुता भागीरथ िदवाकर रपित नाईका: तेर<strong>ह</strong>ोत वािस य:।। िसं<strong>ह</strong>ाम सै<strong>िव</strong>ापित छौणा भागीरथ सुतो कुले वर: ए सुतारामे वर योगी वर भवे वर परमे वरा: रामे वर सुतो जीवधर रितधरौ म<strong>ह</strong>ुआ सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व दौ।। जीवधर सुतो गाजोक: केउँटीितलय सै रवलय ल मीकर दौ।। ढ़ोढवाल पवलसै नय<strong>दे</strong>व दौणा।। गाजो सुतो गणपित: अलय सै यशोधरदौ अलय सै बीजीधरनीधर: धाउन िसनामा।। ए सुता मनोरथककजकअमॉइका:।। मनोरथ सुता िितकर ीधर वावन रामा: वावन सुतोशंखधर पुरूषेिमो।। गोधूिल वािस यॲ पुरूषोम सुतो भोगी वर: पपुर पकिलयासै राम दौ।। ए सुतो यशोधर <strong>दे</strong>वधरौकरूआनी सकराढ़ी सै मo मo उo कारू दौ कर<strong>ह</strong>ी सै नमवंश दौणा यशोधरा सुतोसाठूक. नाउन सै मि<strong>ह</strong>धर दौ अपरा सुताखौआल सै रूिपािण सुतखांजो दौ ख डबला सै <strong>ह</strong>ोरे ौणा।। पौखूसुता गणे वर न दी वर वीर गो<strong>िव</strong> द <strong>ह</strong>िर वर: पतऔनाखौआल सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ (03/04) भवािद य सुतो रित: वभिनयाम सै यवे दौ।। रित सुतो डालूक: सरौनी सै <strong>ह</strong>ाउँन दौ।।डालू सुतो शिशधर नरिसं<strong>ह</strong>ॲ ताो नगवाड़ धोसोत सै रित दौ99


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(42) ''13''अ योभ डािरसम सै िसरिट दौ।। नरिसं<strong>ह</strong> सुतो नारायण दामोदरौ मुगे नी िदथोय सै कुमर सुत साठू दौ मूल<strong>ह</strong>री सै व लभदाशदौणा।। गो<strong>िव</strong> द सुता <strong>ह</strong>ोरे नोने भरैवा चा दो बिलयास सै धारू दौ (10/10) गंगािद य सुता भबाई मंगलधरा परनामा।। भवाईंिम, िशवािद य दकपु: यमुगाम सै िदनकर दौ अ यो धोिसयाम सै ीरंकदौ मंगलधर सुतो धारूक: फन द<strong>ह</strong> सै परान सुतरूद दौ यमुगाम सै चतुभुर्ज ौणा धारू सुतो चाको रपािण: कुर<strong>ह</strong>िर करम<strong>ह</strong>ा सै धने वर दौ।। गाउल करम<strong>ह</strong>ा सै बीजीमुरारी।। एसुता जगर <strong>ह</strong>ेमधर मनोधरा:।। <strong>ह</strong>ेमधर सुतो मि<strong>ह</strong>धर ए सुतो <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ए सुतो रित<strong>दे</strong>व जग<strong>दे</strong>व ी <strong>दे</strong>व वासु<strong>दे</strong>वा:ताो पिन<strong>ह</strong>ारी दिर<strong>ह</strong>रा सै क<strong>िव</strong>राज िमसरदौ।। अ त शिरायपुर नाउन सै बलभ दौ।। ी<strong>दे</strong>व सुतो च डे वर <strong>िव</strong> वै वरौ।।च डी वर सुता ाणे वर न दी वर म<strong>ह</strong>े वर रामे वरा: कुर<strong>ह</strong>िरवािसयॲ योग बे<strong>ह</strong>द कुसमाल गो<strong>िव</strong> द दौ।। रामे वर सुता। िगरी वरधने वर मित वर <strong>दे</strong>वे वरा: यमुगाम सै बासु<strong>दे</strong>व दौ धने वर सुतो गुणी वर: बेलमो<strong>ह</strong>न नाउन सै नारायण दौ।। कीितर्कर सुतोभीखन धाने कौ।। भीखनo रे वर सुता ा धन डगरू द व वरा: ना यपुर <strong>िव</strong> फी सै गुणे दौ।। द व वर सुतो पीता बर:गो<strong>िव</strong> दवन पिनचोभ लखन सुत ल मीकर दौ।। ए सुतो िभखेक: मािलछ मातृक: ।। ए सुतो नारायण गो<strong>िव</strong> दो उपम यु गोेगढ़ एक<strong>ह</strong>री सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ। कविचा गुरू भे वर दौणा।। नारायण सुतो ल मीपित: म दवाल पिरसरा सै नयश मर् ौ।। एवम्ठ. रामभ मातृक चं।।100


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(43)अपरा ठ. म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय ठ. भगीरथ o मेघ सुतो सुतो ठ. (100/09) कृ णान द: खौआल सैन दन सुत जग नाथ दौ।।(03/06) अपरा बाछे सुतो आङिन: पबौली सै वाच पित<strong>दे</strong> आङिन o राकर सुता िदवाकर गदाधर धृितकरा: केउँटी एउढ़ सै<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौणा अपरौ ल मीकर: म<strong>ह</strong>ुआ सै िसे वरा परनामक दौ।।ल मीकर सुतो िनितकर रूिचकरौ पिनचोभ सै <strong>ह</strong>िरवंश दौ।। िछितश मर् सुतो बैकु ठ <strong>ह</strong>ृिषकेशो:।। <strong>ह</strong>ृिषकेश सुतौ वृिरवंश मानेकौ।। <strong>ह</strong>िरवंश सुता िदवाकर राकर च कर सूयर्करा: बलिठरसै यामकंठ दौ।। िनितकर सुतो साधुकर: सरौनीसैनाइ सुतभे वर म<strong>ह</strong>ो (19/04) साधुकर सुतो म<strong>ह</strong>ो (14/02) सुधाकर: ितसउँत सै शुिचकर दौ।। (08/09) <strong>ह</strong> ले वर सुतोबाभन: म<strong>ह</strong>ुआसै बासु<strong>दे</strong>व दौ।। ए सुतौ गणपित तरूणी वरूआरी मा डर सै <strong>िव</strong>धू दौ।। गणपित सुता रघुपित रामपितन दी वरा: भरे<strong>ह</strong>ा सै <strong>दे</strong>वेदौ।। रघुपित सुतो बाछे शुिचकरौ सकराढ़ी सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ (03/02) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (128/04) <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतासदुपा याय (23/04) नाइ सदुपा याय भादू सदुपा याय (30/01) सुपे सदुपा याय चांडोका: सिरसब सै जयािद य दौ (03/04)म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोजयािदत सुतो (02/04) दामूक: <strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>ार सरैिन सै सवन द दौ।। किपत् वर्<strong>ह</strong>मान द दौ ।। शुिचकर सुता <strong>िव</strong><strong>ह</strong>नगर दिर<strong>ह</strong>रासै भोगी वर दौ।। (11/03) म डन सुतो ऐलौक: भदुआ भदुआल वासी ए सुता जु<strong>ह</strong>े पइम अन ता:।। पइम सुता भवश मर्उदयश मर् जयश मर् <strong>िव</strong> णु शममर्णा त सोम श मर् स तित िब<strong>ह</strong>नगर वासी।। सोमश मर् सुता बासु<strong>दे</strong>व जय<strong>दे</strong>व काम<strong>दे</strong>व यशो<strong>दे</strong>वा: गंगोलीसै पुरूषोम दौ।। बासु<strong>दे</strong>व सुतो च डे वर रातू कौ प डोली वासी ज लकी सै।।101


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(44) ''14''िशवािद य दौ।। सेतू सुतो भोगी वर: कंजोली मातृक।। भोगी वर सुता करम<strong>ह</strong>ा सै <strong>ह</strong>रद दौ।। <strong>ह</strong>रद सुतो ल मीकर <strong>ह</strong>िरकरौद<strong>ह</strong>ुला सै ी<strong>ह</strong>षर् सुत भवद दौ (14/05) (24/05) म<strong>ह</strong>ो सुधाकर सुतो बुिकर: पाली सै केशव दौ (09/08) ीधर सुतोरामद: गढ़ मा डर सै सुपे दौ िदघोय सै सुरे वर ौणा रामद।। सुता केशव (21/02) माधव नरिस<strong>ह</strong>ं मुरािरय: (20/09)पबौली सै बागे दौ (07/03) म<strong>ह</strong>ो गंगाधर सुता पराउँ जीवे परवाईका: दिरo यामकंठ दौ।। पराउँसुतो बागे क. गढ़ िनखूित सैजगर दौ (07/07) िसं<strong>ह</strong>ाम सै रे वर ौणा बागे सुतो धराधर मि<strong>ह</strong>धरौ (19/07) बुधौरा सकराढ़ी सै िितकर दौ।। केशवसुतो सदुपा याय गो<strong>दे</strong>क: नरउन सै कोने दौ (08/07) अपरा कोने सुता सकoजीवे वर दौ (08/10/0) ख डबला सै जाई ौणा।।म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (42/07) बुिकर सुता (29/06) (126/05) वृिकर कृ णकरे न दना: बभिनo रूिचकर दौ (06/06) वीर सुताभगव कुमार शीत का <strong>ह</strong>ा ताा य प डोिल दिर<strong>ह</strong>रा सै बाभन दौ अ यो डी<strong>ह</strong>ंदिर<strong>ह</strong>रा सै ल मे वर ौणा।। कुमर सुतो वसुकंठ:सकo िगरी वर दौ।। वासुकंठ सुता रूिचकर रामकर सुधाकर िमकरा दिरo वृािद य दौ (07/04) िच तामिण सुतो अिभम यु<strong>िव</strong>कण।। अिभम यु सुतो िदवाकर (303/05) गुणाकरौ िदवाकर सुतो वाच पित ज मेजमो भोरविरसै ज्ञाकर दौ।। ज मेजय सुताम<strong>ह</strong>ा म<strong>ह</strong>ोपाo <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>व िशितकंठ याम कंठ ल मीकंठ नीलकंठा: अपरौ <strong>दे</strong>वािद य िगरी वरौ।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोउपाo <strong>ह</strong>र<strong>दे</strong>वसुता यवे वर <strong>िव</strong> व भरल मे वरा रादी कोइयार सै िसंधुनाथ <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>न दौ।। अपरौ ल मीपािण(45)रपािण सबौर माठक:।। पाली सैगंगािद य दौ।। <strong>िव</strong> व भर सुतो लौिरक वृािद य िशवािद यकोचे का (26/09) ।। ताा यरामपुर नरवाल सै सीनू सुत ल मीपितदौ नरिसं<strong>ह</strong> ौणा सुित ीधर पजी।। सीरदौ उित मंगलधर पजी।। अ यो मा<strong>ह</strong>व ज लकीसै र<strong>िव</strong>भातृ योगे वर दौ।। लौिरक वृािद य सुतो नारू (28/04) डालू कौ बुधवाल सै मधुकर दौ ख डबला सै सुपै ौणा।।अपरा सुता गोधुिल अलय सै साठ दौ।। (13/08) साढू सुतौ (21/06) नारायण (32/08) <strong>ह</strong>िरकौ बल<strong>ह</strong>ा विलयास सै रामश मर्दौ (01/02) ी नाथ सुत जयश मर् सुतो रामश मर्:।। रामश मर् सुता जाटू दूबे (37/06) (30/07) माधव बाटू का: टकबाल सैरधर दौ।। (36/03) रूिचकर सुता शुभंकर <strong>ह</strong>िरकर शंकरा: जगित सै केशव दौ।। धोिध सुतो गणपित न दी कौ ता:गंगोली मातृक अ यो राउढ़ मातृक:।। न दी सुता िशरू नारू (27/07) वाचू मांगुका: नेयाम सुरगन सै सुरे वर दौ।। िशरू सुतोमाधव केशवौ म डािरसमसै धृितकर ौणा।। केशव सुता गढ़ ख डबला सै अन त सुत सुपन दौ फन द<strong>ह</strong> सै भवाई ौणा एवंन दनमातृक च।। न दन सुता जग नाथ <strong>दे</strong>वनाथ (136/03) <strong>ह</strong>ौिरला (112/02) सोदरपुर सै रातु सुत राम दौ।। िसं<strong>ह</strong>ाम सै बीजीम<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय <strong>ह</strong>लायुधर ए सुतौ म<strong>ह</strong>ो दिधए।। सुतो म<strong>ह</strong>ो जाइक: ए सुतो म<strong>ह</strong>ो मि<strong>ह</strong>धर ए सुतो गांगुक: ए सुतो वागी वर ए सुतोरे वर रमे वरौ नगुरद<strong>ह</strong> सै <strong>िव</strong>सव दौ।। रे वर सुतो म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय <strong>ह</strong> ले वर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (18/09) सुरे वर म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय(21/01) जीवे वरा: पारपुरसकराढ़ी सै अन त दौि<strong>ह</strong>ी जय<strong>दे</strong>वीयुा: सोदरपुर गामौ पिचका:।। म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय <strong>ह</strong> लै वर सुतो राजू<strong>ह</strong>लधरौ गढ़ बेलउँच सै (28/07)(46) ''15''<strong>ह</strong> लै वर दौ (04/05) स तोष सुतो ल मीपािण: पाली सै <strong>िव</strong>कणर् दौ।। ए सुता <strong>ह</strong> लै वर पॉचू नीलकंठ <strong>दे</strong>वकंठा पड़ािरयॉं सै <strong>ह</strong>ासरूभवािद य सुत केशव दौ <strong>ह</strong> लै वर सुता बरैबा सँजयश मर् दौ सकराढ़ी सै धरान द ौणा।। (221/05) राजू सुता102


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सदुपा यायभोगी वर योगे वर (03/03) म<strong>ह</strong>े वरा: गढ़ िनखूित सै नाने िस रधर दौ अ यो सकराढ़ी सै जीवधन ौणा ितलई सैल मीकर ौणा नोने o रधरसुता ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै ठ. जयकंठ ौणा (07/02) पबौली सै वीर ौणा सदुपा याय भोगी वर सुता म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो(21/07) <strong>ह</strong>े वर रू<strong>दे</strong> वर ि<strong>ह</strong>रे वर (40/07) धीरे वर <strong>िव</strong> वे वरा: (19/08) इबा सकराढ़ी सै <strong>िव</strong>भू दौ।। बैकु ठ सुतो ीव स: एसुतौ सोमे वर ए सुतौ जागे वर <strong>दे</strong>वे वरौ <strong>दे</strong>वे वर।। <strong>दे</strong>वे वर सुतो <strong>िव</strong>रे वर: छतौनी सै माधव दौ।। वीरे वर सुता धीरे वर रजे वरयटे वरा: वभिनयाम सै राम दौ।। रजे वर सुतौ वासु<strong>दे</strong>व <strong>िव</strong>भूकौ छादन सिरसब सै िशवािद य दौ <strong>िव</strong>भू सुतर बुधवाल सै ि<strong>ह</strong>रू दौरेकौरा गंगोली सै म डन ौणा।। म डुआ सै िन यान दकरतुतल सदुपा याय <strong>िव</strong> वे वर सुतौ रातूक: प डौली दिर<strong>ह</strong>रा सै मुिनदौ(07/04) अपरा <strong>दे</strong>वधर प डौलीवासी ए सुतौ उदयकर गौि़ढज लकी सै खड़गधर दौ।। गोि़ढ सुतो वाभन: <strong>िव</strong>ठुवाल वासीभ डािरसम सै जगाई दौ।। ए सुता स त: धृितकर गुणाकर सोमे वर राकर भीमे वर गुणे वर र जे वरा: ताो गंगोर सैनारायणा दौ।। अपरै सुसैला खलय सै बलभदौ सोमे वर सुता व से वर िसे वर (21/03) (22/04) वीरे वर जीवे वरा:ताा य अ<strong>ह</strong>पुर करम<strong>ह</strong>ा सै रूिचकर दौ अ यो तपनपुर पाली सै नरिसं<strong>ह</strong> दौ।।103


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(47)वीरे वर सुतौ मुिनन ना (19/01) <strong>िव</strong>िदत: ए सुता िदवाकर (21/09) र<strong>िव</strong>कर िमकरा: (56/05) बभिनयाम सै गोनन दौ (06/07)म<strong>ह</strong>वाल सै िदवाकर ौणा।। अपरौ <strong>ह</strong>िरकर: त <strong>ह</strong>नपुर सै लमश मर् दौ (07/09) लभश म सुता चोटवाल सकराढी सै गो<strong>िव</strong>नददौ।। चोटवाल सकराढ़ी सै बीजी िसे वर: ए सुतौ धृितवर्न िलोचन o नामा: ए सुतौ <strong>ह</strong>रद: ।। ए सुता म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व िशव<strong>दे</strong>विसे वरा:।। म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व सुतौ यास बासु<strong>दे</strong>वौ: बासु<strong>दे</strong>व सुतो कुसुमाकर: ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै जयकंठ दौ।। अपरौ का <strong>ह</strong>: अपरा नीमाटकबालसै रे वर दौ।। ए सुता गो<strong>िव</strong> द माधवजग नाथा: यमुगामसै <strong>ह</strong>रद दौ।। गो<strong>िव</strong> द सुता सुरगनसै दुगददौ रात सुता (135/06)(48/07) (135/02) भवे माधव रामा बेलउँच सै धमिद य दौ।। (10/03) (72/10) धमिद य सुतो रितकर वागूकौ खौआल सैउँमापित दौ (11/02) का <strong>ह</strong> सुतो नरिसं<strong>ह</strong>: सुइरी सै धम यक्षक <strong>दे</strong>वे दौ।। अपरौ (20/0/10) डालूक: सरौनी सै धम यक्षकगढ़ाउन दौ।। नरिसं<strong>ह</strong> सुतौ धम यक्षक लभश मर्: गोधेिल अलय सै भोगी वर दौ।। लभश मर् सुता पिन<strong>ह</strong>त नोने उँमापितय:गोधोिलखलप सै <strong>दे</strong>वे मैव दौ।। तैनेवदक:।। अ यो केथौनी टकबाल सै जगर सुत का <strong>ह</strong> दौ।। उँमापित सुतो (25/03) रमापितकेउँटराम प डोली सै दामोदर दौ।। <strong>ह</strong>मपुरा सै पृ वीधर ौणा (27/04) राम सुता <strong>ह</strong>िरअम सै नोने सुत िदनू दौ (12/0/10)(41/09) माधव सुतौ (18/08) माई नाई कौ पंचवक <strong>िव</strong> फी सै असाउँन दौ।। नाई सुतो धारूक: गंगोर सै अिनरू दौ(07/07) <strong>िव</strong> वनाथ सुता ल मीनाथ शिशनाथ <strong>ह</strong>िरनाथ भवनाथ जग नाथा: पाली सै ऐलो दौ।। शिशनाथसुतो अिनरू नोने कौफन द<strong>ह</strong> सै लखाई दौ।।104


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(48) ''16''अिनरू सुतो लोकेक सै सुत दौ सै ौणा।। धारू सुतो नोनेक: मा डर सै कीितर्धर दौ (02/02) अपर िशलपािण सुतो शुभंकर:ए सुतौ राकर ए सुतौ चांड़ो कीितर्धरौ नरवालसै नयधर दौ।। कीितर्धरसुता ीधर पृ वीधर ाणधर मुिधर धमर्धरा: पिनचोभसै<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ (25/08) नोने सुता िदनू (26/04) रित मित गुणैका: (46/04) एकमा विलयाससै िनितकर दौ (10/05) िमकरसुतोिनितकर: ए सुतौ (306/01) च र <strong>िव</strong>भाकरौ (35/08) पालीसै भगवं दौ।। गणपित सुतौ भगव: दुबासै शुिचकर ौणा।।भगव सुता िस मुनाम करम<strong>ह</strong>ासै चारूद दौ।। शािड य गोे करम<strong>ह</strong> सै बीजी सुरे वर: ए सुतो भूषण: ए सुतो अमोथ: ए सुतोगुण<strong>दे</strong>व: ए सुतौ <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: ए सुता म<strong>ह</strong>ाणर्व कारक मo मo उo नारायणा मुरारी खेते का म<strong>ह</strong>ाणर्व कारक म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>पा याय नारायण सुतोि<strong>ह</strong>ंगूक:।। अ<strong>ह</strong>पुर वासी मुरारी सुतोीधर ए सुतो वंशधर ए सुतौ <strong>ह</strong>रद: ए सुता वरद चारूद भवदा: ताद पा िभ न अ योजगितसै धारेश् वर दौ।। चारूद सुता जयद िलाठी घुसौतसै <strong>दे</strong>वद दौ (11/04) सुपर सुतो <strong>दे</strong>वद ख डबलासै <strong>िव</strong> वनाथौणा।। कटाईसै भीम ौणा (20/10) कटाईसै भीम ौणा िम (20/09) िदनू सुता रामकर (72/0) <strong>ह</strong>लधर दामोदरा: (57/03)मा डरसै लगाई दौ (02/04) न दी वर सुतौ जीवे वर वागी वरौ ितयुरी सैगंगे वर दौ पदूमनामित वासी ए सुतौ ल मीपित: <strong>िव</strong> फीसैमधुकर दौ।। ए सुतो भवे वर: खनौरी सकराढ़ीसै धम यपक्षक सवन द ौणा।। ए सुता गंगे वर जगर िशवश मा सुरगनसॅचाकौ दौ।।105


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(49)गंगोर सै साबे ौणा।। गंगे वर सुतो िगरी वर नरिसं<strong>ह</strong>ो बेला सकराढ़ी सै <strong>ह</strong>रद दौ पिनचोभ सै म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व ौणा।। (58/07)बागे वर सुता दूबे नगाई ि<strong>ह</strong>राई का: कुजौली सै राजू दौ (04/05) गंगोली सै केशव ौणा।। नगाई सुता ीद चाको नरिसं<strong>ह</strong><strong>िव</strong> व भरा: िदनारी सिरसब सै चाको दौ।। िदनारी सिरसब सै बीजी जनादर्न।। जनादर्न सुतो माने <strong>दे</strong>वे कौ।। माने सुतो ाणधर:ाणधर सुता चांड़ो जीवे िदने िभखे िबठूका: द<strong>ह</strong>ुला सै <strong>ह</strong>मे वर दौ चांड़ो सुता रूद (23/01) जग नाथ भवे वरा: मघेटा पाली सैम<strong>ह</strong>े वर दौ।। एवं जग नाथ मातृक का च।। जग नाथ सुतो (155/09) <strong>ह</strong>िरकेश ल मीपित <strong>िव</strong>रपुर पिनचोभ सै श भू दौ(10/03) <strong>िव</strong> वनाथ सुतो (41/05) राम: मा डरसै कापिन माधवदौ।। राम सुतो बाटूक: पबौली सै मेढू दौ (11/07) <strong>ह</strong>लधर सुताराम <strong>ह</strong>ेढ़मेढ़ का: डी<strong>ह</strong> दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र मेढ सुता दो पोखरौ टकबाल सै शुक् ल िभखारी दौ (03/09) शुक् ल िभखारी सुतो िचलकौरदिर<strong>ह</strong>रा सै गांगु दौ भानुर सरौनी सै <strong>ह</strong>िरवंश ौणा।। बाढ़ सुता रातू (140/04) <strong>ह</strong>ारू म<strong>ह</strong>े वर बागू फल<strong>ह</strong>ारी (27/08) िदनकरमधुकरा:।। त ो: पंच प उना खौआल सै राम दौ अ यो गढ़ <strong>िव</strong> फीसैम<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ोराई दौ।। मा<strong>ह</strong>ब बरेबा सै रूद ौणा।।िसे वर सुतो राम चाको कौ िप<strong>ह</strong>वाल सै रूद दौ अलय सै रूद ौणा।। राम सुतो गोपाल मुरािर: कोइयार सै गुणाकर दौ।।कोइयार सै बीजी शूलपािण: ए सुतो िसधूक: ए सुता <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>न <strong>िव</strong> वनाथ ीनाथा: िसं<strong>ह</strong>ाम सै <strong>िव</strong>ापित दौ।। <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>न सुतो जीवधर: एसुतौ पृ वीधर ए सुतो गुणाकर: ए सुल <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>पुर िनखूित सै जीवे वर सुत गॲिढ दौ।। बागू सुता खांतू (40/10) छीतर िमतू(26/05) गो<strong>िव</strong> द (26/05) बाछ लाखू का: (30/01) तादया पंच चा दो विलयास सै <strong>ह</strong>ोरे दौ गंगोर सै <strong>िव</strong> वनाथ:।।106


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(50) ''17''(07/08) िशवनाथ सुतो पनाथ: टकबाल सै सोनमिन दौ. चाउँटी टकबाल सै बीजी रे वर: ए सुतो गणे वर: ए सुतो राकरभाकर धमर्कर सूयर्करा:।। राकर सुतो सोनमिन: दो<strong>ह</strong>ाइन <strong>िव</strong> फी सै अर<strong>िव</strong> द दौ।। सोनमिन सुतौ नरिसं<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>ो अलािरिदधोय सै ीधर दौ।। खांतू सुता (84/07) डालू म<strong>ह</strong>ो सुपे मि<strong>ह</strong>धर पॉंखू श मू का: जिजवाल सै रितकर दौ (08/03) (37/06)गौरी वर सुतौ आविथक िसे वर <strong>िव</strong> यै वरो माड़र सै वा<strong>ह</strong>न दौ।। आलिपक िसे वर सुता गयन घनेश नोने कोचे इ ेका:पकिलया सै नय<strong>दे</strong>व दौ।। इ सुतो सोम भवेकौ बसुआली सै छीतर दौ।। सोम सुता (36/02) गोपाल नारू भगव (31/05)दामूका: म डािरसम सै साठू दौ।। अपरौ रितकर मांगुकौ प डौली सै ल मीकर दौ रितकर सुतो मित <strong>ह</strong>िर: करि<strong>ह</strong>या पिनचोभ सैिितकर दौ (08/05) िितकर सुता थिरया सै आनू दौ।। थिरया सै: ए सुतौ <strong>ह</strong>ोरेक: िदघोय मातृक:।। <strong>ह</strong>ोरे सुता र<strong>िव</strong>नाथजग नाथ नयनाथ िशनाथ ल मीनाथा बुजौलीता सै वर्मान दौ।। र<strong>िव</strong>नाथसुता आनू गोपाल वुिकरा: फेन<strong>ह</strong>थ गंगोली सै <strong>ह</strong>ोरेभािगनेय: आनू सुता आदू नादू बासू गांगू का: खजूरी पािनचोभ सै रघुपितसुत रताई दौ करि<strong>ह</strong>या वासी बुजौली सै िपुरे ौणा श भूसुतो िचकूक: बुजौली सै जोर दौ (04/02) शुभंकर सुतो गॲिढ प डोली सै रूभािगनेय: ए सुतौ मि<strong>ह</strong>पित वानू कौ <strong>िव</strong>नती सै पराक्अच् युत दौ।। बानू सुतो मानेक: िनसूरी सै भवे वर दौ।। माने सुतो गोपाल: टकबाल सै गुणाकर दौ िशलपािण केथौनीवासी।।ए सुतो जग<strong>दे</strong>व वर<strong>दे</strong>वौ बुधौरा सै मिणकंठ दौ।। वर<strong>दे</strong>व सुतो गुणाकर: इबासै िशवश मर् दौ।। गुणाकर सुता।।107


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(51)जिजo भवद दौ।। सकराढ़ी सै लभश मर् ौणा गोपाल सुतो (22/08) (23/03) ी वर्नौ वंशवर्न दूबा सकराढ़ी सै <strong>िव</strong>म दौ(15/06) बुधवाल सै ि<strong>ह</strong>रू ौणा।। वंशवर्न सुतो (35/09) (72/05) जीवे जोरो गढ़मा डर सै बागे दौ (07/03) यमुगाम सैजीवे वर ौणा (72/05) जोर सुतो (153/08) गो<strong>िव</strong> द: मा डर सै िशवपित दौ (02/05) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय (20/01/0) मटेश सुतासदुo म<strong>ह</strong>ो पशुपित म<strong>ह</strong>ो रघुपित (23/06) म<strong>ह</strong>ो आङिन म<strong>ह</strong>ो (31/08) रितपितय: पिनचोभ सै जीवे वर दौ (10/02) <strong>दे</strong>वश मर् सुतो<strong>ह</strong>मश मर् ए सुतो जयश म िसं<strong>ह</strong>ाम सै <strong>िव</strong>धापित दौ म दबाल सै <strong>िव</strong>रदोि<strong>ह</strong>ब ौणा।। जयश मर् सुतो जगर रितधरौ करम<strong>ह</strong>ा सै खेतेदौ।। किलया सै वीर ौणा।। अपरौ रामकर: दिर<strong>ह</strong>रा सै जनमेजय दौ।। जगर सुतौ जीवे वर भवे वरौ सिरसब सै गयपािणसुत <strong>ह</strong> लै वर दौ।। जीवे वर सुता (241/01/27/04) मधुकर नोने नाथै का: पुरा िदधोय सै मुझे सुत मासौ दौ पिनचोभ सैनय<strong>दे</strong>व ौणा अपरौ रातूक: कटाई सौ भीम दौ।। कटाई सै बीजी वाच पित: ए सुतौ <strong>दे</strong>वपािण ऐलपािण।। ऐलपािण सुतौ मौरीक:मौरी सुतो वीर: वीर सुता <strong>ह</strong>िर पुरूषोम ीपितय:।। ीपित सुतो गंगाधर:।। गंगाधर सुतो क<strong>िव</strong> केशरी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा यायभीम:िनखूित सै सुरे वर दौ।। भीम सुतो <strong>दे</strong>वे वर: िनखूित सै रितकर दौ।। सदुo म<strong>ह</strong>ो पशुपित सुतो (26/04) त कृ णपित: अलयसै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय रामे वर दौ दिर<strong>ह</strong>रासै रित ौणा अपरा पशुपित सुतो म<strong>ह</strong>ो गुणपित म<strong>ह</strong>ो िशवपित म<strong>ह</strong>ो (20/07) इ पितय:सोदरपुर सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाठ <strong>िव</strong> वनाथ दौ।। (15/09) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय सुरे वर सुतौ म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपासरबए म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाo <strong>िव</strong> वनाथौ आो <strong>ह</strong>िथबनसकरी सै <strong>दे</strong>वपित दौ अ यो विलयास सै धमर्िनिध सुत <strong>ह</strong>िरिनिधदौ अलयसँ ौणा मo मoउo <strong>िव</strong> वनाथ सुतौ रामनाथ रितनाथौखौआल सै दामोदर सुत िदवाकर (22/01/0) (23/09) (19/01)108


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(52)दौ म<strong>ह</strong>वाल सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर ौणा।। म<strong>ह</strong>ो िशवपित (48/05) सुतौ यग् यपित (32/07) अलय सै बुिधर o वुधेदौ।। (02/01/11)म<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>े वर सुता धमिधकरिणक म<strong>ह</strong>ोम<strong>ह</strong>ोपा याय गदाघर (42/06) o रातु रघर वुिकर o वुधे सुद बेलउँच सै धरािद य दौ(10/03) भरे<strong>ह</strong>ा सै गणपित ौणा (21/01) वुिधर o वुधे सुता रधु का <strong>ह</strong> गणपितय: गंगोली सै िशरू दौ (01/04) अपराशूलपािण सुत शंखद कमलपािण शारड़पािणय: कुमर वािस य: पालीसै जयपािण दौ।। कमलपािण सुतौ राम<strong>दे</strong>व ल मीकरौ।।ल मीकर सुतौ डालूक: बेलउँच सै अिभन द <strong>दे</strong> डालू सुतौ िशरूक: सकुरी सै धृितपािण दौ सकुरीसै बीजी मo मo ाo <strong>दे</strong>यीक: एसुतो <strong>ह</strong>रद ल मीपािण।। ल मीपािण सुतो गंगापािण।। गंगापािण धमर्पािण।। ए सुतो धृितपािण रपािण जालयसै दाश दौ।।धृितपािण सुता थूविनसैधाम दौ।। िशरू सुता मि<strong>ह</strong>धर <strong>ह</strong>लधर रामधरा: फन द<strong>ह</strong> नरिस<strong>ह</strong>ं दौ (05/02) रे वर सुतौ भीम (20/06)गुणे कौ तादयो जगितसै िसधू दौ अ यो गंगोर सै वारा<strong>ह</strong> ौणा।। भीम सुतो नरिस<strong>ह</strong>ं िकठौकौ म<strong>िव</strong>ल सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िरदौ।। नरिसं<strong>ह</strong>सुता ीकर कुसुमाकर मुधकरा: करमौली गंगोली सै पिडत करण सुत साधुकर दौ सै ौणा एवं ठ. कृ णान द मातृक च अपएम. म. उपा ठ. रामभ सुता ठ.<strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ. (105/04) राम<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ रित<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ. कृ ण<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो ठ ल मी<strong>दे</strong>वा<strong>ह</strong>िरउम सै मिण सुत जग नाथ दौ (16/01) मौई सुतौ (25/07) गांगु <strong>ह</strong>ारू कौ िससै सकo म<strong>ह</strong>े वर दौ।। <strong>ह</strong>ारू सुता बासु<strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>लधर ीधर िशरू का: (िशरकता) मा डर सै गुणे सुत गयन दौ (02/04) अपरा गुणेसुतौ गयन शोरेकौ पोरवरौनीटकबo (14/09)109


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(53)दामोदर दौ।। िम (20/06) गयन सुतौ <strong>ह</strong>ोरे बाछेकौ <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>पुर िनखूितसै गॲि़ढ सुत मि<strong>ह</strong>धर दौ गंगुआलसै गौरीपित ौणा(39/08) िशरू सुतो (55/07) नारायण िशवौ विलया रूिच दौ।। च डेव वर सुतो <strong>ह</strong>रान द: टकoजीवे दौ <strong>ह</strong>रान द सुतो (49/05)सुरान द रूिच टकo िशरी दौ।। रूिच सुता धमिद य म<strong>ह</strong>ािदल (63/04) रिद या: नरउन सै तपन सुत यटाधर दौ <strong>िव</strong>स् फी सैर<strong>िव</strong>श मर् ौणा (48/01) िशव सुता म<strong>ह</strong>ो मिण (56/02) पोखू (32/07) गयणा: खौआलसै <strong>िव</strong>भाकर दौ (14/05) अपरा साधुकरसुतो ीकर (31/06) शुिचकरौ करम<strong>ह</strong>ा सै नोनेसुत रामश मर् दौ पकिलया सै मासौ ौणा (75/09) ीकर सुतो रामकर <strong>िव</strong>भाकरौगंगोर सै केशव सुत नोने दौ (07/09) अपरा <strong>िव</strong>दू सुतो <strong>ह</strong>िरनाथ: पालीसै ि<strong>ह</strong>ंगू दौ।। <strong>ह</strong>िरनाथ सुतो गौरीनाथ: सकo पदमपािणदौ।। गौरीना सुतो शिनाथ: भणुिरसमसै लखाई दौ शिनाथ सुतो केशवनाथ: जगती सै वर्न दौ।। केशवनाथ सुता नोनेसुभाकर शुभकर रितकरा: पालीसै दुगिद य दौ (05/02) िितकर सुतो पकर ए सुतौ दुगिद य वदौरसै रने वर दौ।। ए सुतोधरािद य: (28/02) विलयास सै रामश मर् दौ टकo व से वर ौणा नोने सुता खौआल सै शुिचकर सुत <strong>ह</strong>ेलू दौ करम<strong>ह</strong>ा सै गौरीौणा <strong>िव</strong>भाकर (54/01) वदौरसै रे वर दौ।। ए सुतौ धरािद य: (28/02) विलयास सै रामश मर् दौ टकoव से वर ौणा नोनेसुता खौआल सै शुिचकर सुत <strong>ह</strong>ेलू दौ करम<strong>ह</strong>ा सै गौरी ौणा <strong>िव</strong>भाकर (54/01) सुता (81/04) शंकर िमकर (20/09) र<strong>िव</strong>कर:(96/05) ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै ढॲढ़े दौ (09/04) अपरा र<strong>िव</strong> सुतो गांगुक: बेला सकराढ़ी सै भोगी वरसुत चे वर दौ मनपुरसैरेधर ौणागांगूक (228/06) गाद सुतो धाम ढ़ॲढ़े कौ चु नी विलयास सै िदनमिण दौ (11/03) िदनमिण सुतो राकर: टकo शुिचकरसुत थेघदौ सकराढ़ी सै नयपित ौणा ढ़ॲढ़े सुता िपलखा मा डर (39/02) <strong>िव</strong>भूसुत मानुकर दौ (09/06) <strong>िव</strong>मु सुतो मानुकर: गंगोली सैजीवे वर दौ मानुकर सुतो (53/06) वृिका शुभंकरौ सकौना सै गोपालसुत गौरीपित दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>रसुतो गोपाल सुतो न दीय(24/01) गोरीपित सिरसबसै धरणीधर दौ।। गौरीपित सुता िदघोय सै जादू ौणा एवं मिण मातृक चं।। िम मिण सुता जानूमुकु द जग नाथ उँमापितय: सोदरपुर सै ीधर दौ।।110


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(54) ''19''(18/10/0) रितनाथ (24/04) सुतो डालू बाटू कौ दिर<strong>ह</strong>रा सै <strong>िव</strong>रे वर सुत मूनी दौ (16/01) त <strong>ह</strong>नपुर सै लश मर्क ौणा(31/07) वाटू सुतौ (128/04) <strong>ह</strong>लधर ी धरौ मा डर सै सुधाकरसुत <strong>ह</strong>ोरे दो (09/03) सुधाकर सुता <strong>ह</strong>ोरे (95/06) (48/07)शोरे नाई िशरूका: करम<strong>ह</strong>ा सै गंगे वर दौ (02/08) खौआल सै आंगू ौणा।। <strong>ह</strong>ोरे सुतो रपािण <strong>दे</strong>वपािण नरउन सै खातू दौ(08/02) डालू खांतू (30/04) रितकरौ सकo जीवे वरदौ ख डo जाई ौणा खांतू सुतो सुपन शुिचकरौ (49/08) (27/06) मा डरसै बागेदौ (07/03) यमुगाम सै जीवे वर ौणा।। ीधर सुतो वेणी (59/09) अ दूकौ वुधवाल सै िशरूदौ।। सदुपा याय मानूकरसुता म<strong>ह</strong>े वर (491/01) गौरी वर (36/06) <strong>िव</strong> वे वरा: दिर<strong>ह</strong>रा सै िितश मर् दौ (11/07) यमुगाम सै जीवे वर ौणा (26/07)म<strong>ह</strong>े वर सुतो िशरू (25/06) पोखूको मा डरसै अमतू सुत र<strong>िव</strong>द दौ (02/05) सदुपा याय अम त सुता र<strong>िव</strong>द (91/01) वासु<strong>दे</strong>व<strong>ह</strong>िरदा: ख डबला सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर दौ।। र<strong>िव</strong>द सुता टकबाल सै बाटु दौ (09/04) नरवालसै यशु दौि<strong>ह</strong> (27/09) िशरू सुता(35/09) लाखू (56/05) सीथू ( 30/04) मानेका: बेलउँच सै जीवािद य सुत जोर दौ (10/03) म<strong>ह</strong>ो िजवािद य सुता जोर मदन(83/08) िदनकर <strong>ह</strong>िरकरा: बुधवालसै शुभंकर दौ <strong>िव</strong> फी सै कीितर्धर ौणा।। जोर सुतो कोने (252/01/) ीपित पवौली सै<strong>दे</strong>वधर दौ (141/04) मि<strong>ह</strong>धर सुतो <strong>दे</strong>वधर: सफo नयपित ौणा <strong>दे</strong>वधर सुता विलयास सै िभखे सुत ि<strong>ह</strong>रम दौ (11/03) जालय सैौणा।। एवं जग नाथ o जागे मातृक चं (61/02) जग नाथ सुतो राम<strong>दे</strong>व काम<strong>दे</strong>वौ सोदरपुर सै बागे सुत सुपे दौ (15/04)<strong>िव</strong> वे वर सुतो यटाधर: खौआल भूले दौ। (03/05) (84/05) <strong>दे</strong>वािद य सुतो पौखूक: ए सुतो भूलेक: ख डबला सै िशवनाथदौ।। भूले सुता पइम (21/01/0) राम केउटू का कुजौली सै राजू दौ।। गंगो सै केशव दौि<strong>ह</strong> यटाधर सुतो बागेक: धोसोत सैरितका त सुत कीितर्कर दौ।। धोसोतसै बीजी म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय वासु<strong>दे</strong>व: ए सुतौ िदवाकर ए सुतो खेइक: ए सुतो <strong>ह</strong>े ए सुतौ(23/08) रूिचकर ज्ञाकरौ।। जाकर सुतौ (29/04) <strong>िव</strong> फी सै धारे वर दौ।। ए सुतौ रितका त सुपनौ मा डरसै सुत <strong>ह</strong>रदकेउँटासमसै माने ौणा।।111


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(55)रितका त सुतो (25/07) गुणाकर कीितर्करौ खौआल सै शुिचकर दौ (03/06) (26/04) शुिचकर सुतौ नोने यवे कौ करम<strong>ह</strong>ा सैिनितकर दौ।। कीितर्करसुतौ इबे चौ को सुपरानी गंगोली सै <strong>ह</strong>ोरे दौ (05/07) धीर सुतो <strong>ह</strong>ोरेक: विलo अशोमिन दौ।। <strong>ह</strong>ोरे सुतापिनचोभ सै जीवे वर दौ (18/05) <strong>ह</strong>मपुरा िदघोय सै मासौ (76/01) बागे सुतो सुपेक: पािनo<strong>ह</strong>े वर दौ (17/06) म<strong>ह</strong>े वर सुता<strong>ह</strong>िर वर <strong>ह</strong>े वर िशवा मा डर सै वागे वरसुत रूिचकर दौ पचटो जिजबाल सै भव ौणा (66/02) <strong>ह</strong>े वर सुता (44/06) अ टूपुरखू रित म डना: सिरसब सै गणे वर दौ।। (14/08) दामू सुता रामे वर माने (29/05) सोनेका: वरूआली सै सोखे दौ(27/03) माने सुतो <strong>ह</strong>े वर (38/07) (41/06) <strong>ह</strong>मपुरा ढिर<strong>ह</strong>रा सै भवश भर् ौणा गणे वर सुता <strong>िव</strong>रे वर यरे वर बटे वरा(98/08) खनाम फन द<strong>ह</strong> सै मुरािर दौ (05/03) गंगे वर सुतो <strong>दे</strong>वधर सकरा ीपित दौ।। ए सुतौ पुराई बल<strong>ह</strong>ाविलयास सै रपाजोौणा पुराई सुता दामू गयन बनू रेणुरधुका: (237/0341/03) प डौिल दिर<strong>ह</strong>रा सै धुितकर सुत नाइ दौ िदघोसै साठ सुपे मातृकचं।। सुपे सुता गाइ (74/05) राधव <strong>ह</strong>ोिरल (66/03) वावू िचकू मितय: रजौए मा डर सै दुखािड सुत रितकर दौ (18/09)इ पित सुतौ वाच यित दुखाि़ड िस नामा तरौनी करम<strong>ह</strong>ा सै वारा<strong>ह</strong> दौ वारा<strong>ह</strong> सुतो र<strong>िव</strong> <strong>दे</strong>वे कौ ख डबला सै ज्ञानपित दौविलयास सै बाढ़ ौणा (29/08) दुखि़डसुत (223/06) (73/01) शंकर मधुकर रितकर मितकरा: पाली सै र<strong>िव</strong>नाथ दौ (14/03)(75/09) मुरारी सुतो र<strong>िव</strong>नाथ: नरउन सै कोने दौ (14/05) सकराढ़ी सै जीवे वर दौि<strong>ह</strong> दौ र<strong>िव</strong>नाथ सुता खौआल सै र<strong>िव</strong>नाथदौ (16/06) डालू सुतो बांतर: ए सुतौ <strong>िव</strong> वनाथ सिरसब सै िपथाई ौणा <strong>िव</strong>श् वनाथ सुतौ माधवनाथ (21/04) रघुनाथॲख डबला सै भवे वर ौणा माधव (24/02) माधव सुतौ र<strong>िव</strong>नाथ: सुपरानी गंगोली सै धीर सुत पौखू दौ जालय सै <strong>ह</strong>ोरे ौणार<strong>िव</strong>नाथ सुतौ (21/02)112


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(56) ''20''शंकरनाथ पाली सै यशु दौ (05/05) मo मo बाछे सुता (21/05) र<strong>िव</strong> यशु वासूका एकमा ख डबला सै <strong>ह</strong>िरनाथ दौ।। यशु सुतो(36/08) सुरथ: सुरगन सै <strong>िव</strong>रे वर दौ नरउन सै गणपित दौ रितकर सुता िशरू रूिच मुरारी कृ णा: बेलउँच सै नोने दौ(10/04) िमािद य सुता (21/07) िमािद य सुता नारू (71/05) गोपी नोने चपािणय: (51/03) अ<strong>ह</strong>पुरकरम<strong>ह</strong>ा सै शुभंशर सुतमधुकर दौ ल मीकर सुत शुभंकर सुतो मधुकर: नीo भीमदौ।। मधुकर सुतो आिद य: विलयास सै <strong>दे</strong>वान द सुत यशान द दौ अलयसै बागे ौणा नोने सुता ी कुमार (159/04) (70/06) बसावन <strong>िव</strong>लाश ि<strong>ह</strong>रइ (24/10) बेगम भानुकरौ विदo पवौली सै <strong>दे</strong>वददौ।। जगर सुतो िदवाकर ए सुते सुपन: अलय सै भव दौ।। सुपन सुता (34/06) ीद ल मीद <strong>ह</strong>रद <strong>ह</strong>ेवदा: एक<strong>ह</strong>रासै धामसुत गणपित दौ सकo <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र ौणा।। <strong>दे</strong>वद सुतो (21/0) (40/09) गोगेक: फन द <strong>िव</strong> वनाथ दौ (18/06) गुणे सुतोमोरीक: ख डबला सै धीर दौ मोिर सुता <strong>िव</strong> वनाथ <strong>ह</strong>िरनाथ (76/07) िशवनाथा: मा डर सै गयन दौ (19/06) अपरागयन सुता(51/04) वीर सुरसर (22/02) िगरी वरा: (27/05) ितसउँत सै गयन सुत नरिसं<strong>ह</strong> दौ दिर<strong>ह</strong>रा सै मुिन ौणा <strong>िव</strong> वनाथ सुतोशुिचनाथ: (84/06) एकमा ख डबला सै मित वर सुत िशवू दौ (11/01) थिरया सै र<strong>िव</strong>नाथ ौणा।। एवं 6. <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>वािदमातृकचं।। अपरा मo मo उo ठo भव<strong>दे</strong>व मo मo उपाo रामभ सुता मoमo उo ठo मधुसूदन उo ठo काम<strong>दे</strong>वा: खौआल सै ीधरदौि<strong>ह</strong> दौ (19/08) िमकर (34/02) सुतो ीधर: कटमा<strong>ह</strong>िरअम सै िदनू दौ (16/07) अपरा िदनू सुतो अमरूकमलूकौ <strong>ह</strong>मपुराजिजवाल सै कुश दौ (12/07) (25/08) नारू सुतो कुश: खौआल सै <strong>िव</strong> वनाथ दौ (20/01/) ख डबला सै भवे वर ौणा।।कुश सुतो <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर: कनसम म डर सै सुरपित दौ (18/02) अपरा म. म. उपाo बटेश सुतो (22/04) पक्षधर सुरपित ख डबला सैलो<strong>ह</strong>र दौ सुरपितसु (25/01) सुरपितत सु (28/21) (33/02) भवे सोम रे वर म<strong>ह</strong>े वरा: एकमा ख डबला सै राजू दौ (11/02)रातू सुतो राजूक: द<strong>ह</strong>नो सै धएई दौ (44/08) (22/09) राजू सुतो शा <strong>ह</strong>ीक: सकराढ़ी सै ीधर सुत िशरू दौ।।113


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(57)एवं ीधर मािक चं।। ीधर सुतौ योित<strong>िव</strong>वर्द (79/04) डीङर: मि<strong>ह</strong>या सोदरपुर सै मि<strong>ह</strong>पित दौ (15/09) जीवे वर सुतौगणपित (24/84) <strong>ह</strong>ेरदो बिलया सै रितकर दौ।। गणपित सुते वदर्न का <strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong> फी सै लड़ावन दौ।। (49/01) वर्न सुतौ<strong>ह</strong>िरनाथ लोकनाथो (57/05) मा डर सै छीतू सुत भवद दौ (22/07) पौखू सुत छीतू सुतौ <strong>ह</strong>रद भवदो अलय सै राम:(26/07) भवद सुतौ केशव पबौिल सै गोिढ दौ।। (23/10) <strong>ह</strong>िरनाथ सुतौ नोनेक: दिर<strong>ह</strong>रा सै राम दौ (15/09) व से वर सुतौएम: सकुरी सै <strong>दे</strong>वपित दौ।। राम सुता पिनचोभ सै समढ़ सुत गो<strong>िव</strong> द दौ (89/01) नो सुता सुपनदाशे (81/03) पशुपितय: पालीसै <strong>िव</strong>शो दौ (41/09) पुरूषौम सुतौ आशा एमौ।। राम सुतो िभुवन: ए सुतौ आिद<strong>दे</strong>व: ए सुतौ राजूक: ए सुतौ नारायण: एसुतौ पराउँक: सकराढ़ी सै <strong>ह</strong>मे वर दौ।। पराउँ सुता <strong>दे</strong>वे (23/11) ना<strong>ह</strong>ू <strong>ह</strong>चलूका (31/01) नाउन सै िदवाकर दौ।। नाउ सुनौवागूक: सिरसब सै च डे वर पाली सै म<strong>ह</strong>े वर ौणा।। बागू सुतौ रू <strong>िव</strong>शौकौ मा डर सै सुरपित दौ (20/0/0) ख डबला सै राजूौणा।। <strong>िव</strong>शो सुता रित (63/04) गुणे जाने (82/02) म<strong>ह</strong>ाई साउलेका सोदरपुर सै भे वर दौ (15/04) (30/02) <strong>ह</strong>े वर सुता(57/01) न दी वर भे वर राम (39/09) का <strong>ह</strong>ु का: नाउन सै डालू दौ (10/02) सकराढी सै जीवे वर ौणा।। भे वर सुतौगोनन (33/1/) सो<strong>ह</strong>नो गाउल करमरा सै गणवकर् जगरसुत गयनसुतौ (300/11) गोरीपित सुरगन सै <strong>िव</strong>रे वर दौ।। ए सुतौबाइक: सुरगन सै गौरीदॲ।। बाइ सुता (39/1/0) रितपित ल मीपित मि<strong>ह</strong>पित गणपितय: त <strong>ह</strong>पुर<strong>ह</strong> वीर दौ।। (210/01) वीर सुतौ(24/09) गो<strong>िव</strong> द: वभिनयाम सै वीर दौ दिरoबाभन ौणा गणपित सुता डालू सुपनरूपना: (29/06) सकुरी गंगोली सै शोरे सुतराम दौ मा डर<strong>ह</strong>िरक एवं पशुपित मािक चं।। पशुपित सुतौ िचकू क: खौआल सै कमलू दौ (19/09) (28/09) राम सुता बाटूमित ग<strong>ह</strong>राई का: (31/05) फन द सै गौरी दो (20/06) मा डर सै गयन ौणा (58/0) मितसु अमरू कमलू वेद लाखू का:(25/05) (84/01)114


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(58) ''21''बाढ़ अलय सै वुिधर o वुधे दौ (8/02) वुधे सुता डी<strong>ह</strong> दिरo नौरी पौ छीतू सुत गौरी दौ छीतर सुतौ गौरीक: सोदरपुर सै<strong>िव</strong> वनाथ दौ।। गौरी सुतौ राजू िगरीक: सकुरी सै यशु सुत लोचन सुत नारू दौ।। कमलू सुतौ परान रूपनौ पाली सै म<strong>ह</strong>ाई दौ(14/03) केशव सुतॲ सदुपा याय गोढक: नरo कोने दौ पिलणर्िभखे ौणा सदुपा याय गोढ़े सुता (32/05) का <strong>ह</strong> लाखू (39/09)म<strong>ह</strong>ाई का: खौआल सै रघुनाथ दौ (20/11) रघुनाथ सुता (33/05) धारू सॲसे <strong>िव</strong>दूका: गंगोली सै केशव दौ म<strong>ह</strong>ाई सुतौ जीवेचा दो खोआल सै गो<strong>िव</strong> द दौ (03/01) ल मीधर सुतौ क<strong>िव</strong> िकठो oकृ णपित।। क<strong>िव</strong> कृ णपित सुतौ भगव: सिरo इ दौ।।भगव सुतौ (32/09) (22/01) नारायण गो<strong>िव</strong> दो पाली सै र<strong>िव</strong> दौ (20/0) (47/08) र<strong>िव</strong> सुतो <strong>ह</strong>ेलूक: बिलयास सै सूयर्दर दौ(10/09) मछेटा सै गणे वर ौणा।। गो<strong>िव</strong> द सुतॲ (52/09) र<strong>िव</strong> <strong>ह</strong>ोरेकौ अलय सै ीकर दौ (15/03) (39/09) नारायण सुतॲीकर शुभंकरौ (39/07) सोदरoभोगी वर दौ (15/04) सकराढी सै <strong>िव</strong>भूओं ीकर सुता बेलउँच सै िमािद य दौ (120/02)अपरा िमािद य सुतो (101/105) वासु<strong>दे</strong>व केशवौ (34/03) सकराढ़ी सै राजा दौ।। एवम् मधुसूदन मािचं।। ठ. <strong>ह</strong>िर<strong>दे</strong>वसुतो ठ. रघुपित: न<strong>ह</strong>ुआर करम<strong>ह</strong>ा सै केशव दौ (02/08) नरिसं<strong>ह</strong> सुतो रितका त: एकमा विलयास सै िशवािद य दौ (10/05)साधुकर सुतौ (28/02) जीवे वर: ए सुतौ िशवािद य: पालीसै िदवाकर दौ (33/08) िशवािद य सुता टकबाल सै लाखू दौ।।रितका तैं सुतौ ी का त: दिर<strong>ह</strong>रा सै र<strong>िव</strong>कर दौ (16/011) र<strong>िव</strong>कर सुतौ (32/04) बुिकर गंगोर सै नोने दो (19/07) खौआलसै <strong>ह</strong>ेलू ौणा (128/04) ी का त सुता (75/05) म<strong>ह</strong>ाई कृ णपित म<strong>ह</strong>ो (72/08) <strong>ह</strong>रपित म<strong>ह</strong>ो (66/03) उँमापित म<strong>ह</strong>ो जानपितय:खौआल सै गो<strong>िव</strong> द दौ115


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(59)(21/05) अपरा गो<strong>िव</strong> द सुतौ (32/02) <strong>ह</strong>िर (62/07) गुणेकौ ख डबला सै नर<strong>ह</strong>िर दौ (06/09) िदवाकर सुतौ साढूक:।। साढ़सुतौ गोपाल:।। गोपाल सुतौ नर<strong>ह</strong>िर ी<strong>ह</strong>िर दिर<strong>ह</strong>रा सै िशवािद य दौ।। नर<strong>ह</strong>िर सुतो (69/04) गंगा<strong>ह</strong>िर: नाउन सै डालू सुतच कर दौ मा डर सै <strong>िव</strong>गो ौणा (87/04) कृ णपित सुता रितपित ीपित (89/04) रघुपितय: जिजवाल सै सोम दौ (12/07)गो<strong>िव</strong> द सुतौ दामू सुयनो दिर<strong>ह</strong>रा सै माइ दौ (25/02) दामू o दामोदर सुतोसोम: <strong>ह</strong>िरअम सै <strong>ह</strong>ारू दौ (181/01) मा डर सै गयनौणा सोम सुता (84/09) (73/06) रूद र<strong>िव</strong> रामा: सर<strong>ह</strong>द मा डर सै धनपित दौ (20/001) (39/06) पक्षधर सुता धनपित(33/08) <strong>िव</strong>ुपित शुभपितय: पिनचोभ सै मधुकर सुत <strong>ह</strong>िरकर दौ मधुकर सुत <strong>ह</strong>िरकर सुतॲ ीकर: गंगोली सै पौखू दो।।धनपित सुतौ <strong>िव</strong> णुपित (62/05) <strong>ह</strong>िरपित ितसूरी सै <strong>ह</strong>े वर सुत सीधू दौ जमुनी जामवाल सै गोपाल ौणा एवं रितपित मािकचं।। रितपित सुतौ (108/08) मुरारीकेशवो मा डर सै शुिच <strong>दे</strong> (09/05) शाितकरणीक (21/02) पौखू सुत रितकर सुतौडालूक: केउँट राम सै रूद दौ।। डालू सुता (30/09) (47/04) सवाई गदाइ ि<strong>ह</strong>राई का: सोदापुर सै गणपित दौ (21/01)<strong>िव</strong> फी सै लड़ावन ौणा।। गढ़ाई सुता (38/04) िदनकर न दन <strong>िव</strong>दूका: कुजौली सै ी वर्न दौ (18/0111) ी वर्न सुतौ<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र: खौआल सै <strong>िव</strong> वनाथ दौ िपढ़ सुतॱ शुिचकर (70/04) रघुनाथौ ख डबला सै सा <strong>ह</strong>ी दौ (20/0111) सा <strong>ह</strong>ी सुतौ (40/09)उधे o उव नोने नारायणॲ सकo िशदू सुत <strong>दे</strong>वे दौ थिरo सानू ौणा शुिचकरा <strong>िव</strong> वनाथ भवनाथो बभिनयामसै <strong>ह</strong>ोरे दौ (06/06)गिणपितसुत जयािद यसुतौ साधुकर: ए सुतौ रतनाकर छादनसँ तव िचनतामिण कारक116


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(60) ''22''जगदगुरू गंगेश दौ।। राकर सुतौ <strong>ह</strong>े वर: ख डबला सै ठ. सुपन दौ।। <strong>ह</strong>े वर सुतौ नोने <strong>ह</strong>ोरे कौ सकराढ़ी सै िभि सुतिभिसुत िशरूदौ गंगुआल सै िशवाई ौि<strong>ह</strong>दा (34/06) <strong>ह</strong>ोिर सुतौ मेधवती: कटौना मा डरसै जगित दौ (20/07) िम सुरसरसुता <strong>ह</strong>े वर <strong>ह</strong>िर (39/06) (41/05) ऋिष यित कीरतू (35/08) मित वरा: कुजौली सै राजू दौ (41/05) गंगोली सै पिडतकेशव ौणा (49/09) यित युवा करमा<strong>ह</strong>ा सै वुिकर सुत लाि<strong>ह</strong> दौ दिर<strong>ह</strong>रा सै जग नाथ ौणा केशव मािक चं।। केशव सुतारतौली दिर<strong>ह</strong>रासै यशु सुत वाच यित दौ (15/09) िसे वर सुता (30/06) सुपन रूपन ई वरा: करम<strong>ह</strong>ा सै रघु दौ (26/03)रूपन सुतौ भोगे वर o भोगे िगरी वर o (25/06) िगरीकौ पालीसै रामद दौ (14/02) पबौली सै बागे ौणा भोगे सुताब.(5/11) (30/08) गोशे िशव (37/08) िशव ओ<strong>ह</strong>िर मनसुखा: (55/06) <strong>ह</strong>ारी सोदरपुर सै वारा<strong>ह</strong> दौ (51/02) अपरा राजू सुतयोगे वर सुतौ बारा<strong>ह</strong>: कोलीसै धीरकंठ दौ।। वारा<strong>ह</strong> सुतौ (28/08) रित <strong>ह</strong>िर विलयास सै इबे सुत ीधर दौ पाली सै <strong>दे</strong>वश मर्ौणा मनसुख सुता पौखू यशु सुधी का <strong>ह</strong>ा: (65/04) उजान बुधवाल सै <strong>दे</strong>वे दौ (11/03) (3/02) गुणी वर सुतो <strong>ह</strong>िर <strong>दे</strong>वे कौएक<strong>ह</strong>रा सै थानू दौ (13/02) रूिचकर सुतौ ल मीकर (28/05) आन दकरौ करम<strong>ह</strong>ा सै मि<strong>ह</strong>पित दौ।। आन दकर सुतौ धानूक:गंगोली सै रामकर दौ।। यानू (26/06) (25/01) सुता थीत िदनेका: (371/05) दिर<strong>ह</strong>रा सै िित श मर् दौ (11/07) यमुगाम सैजीवे वर ौणा।। <strong>दे</strong>वे सुतौ सोम (38/04) नोनेकौ ओग<strong>ह</strong>ी बेलउँचसै गयािद य दौ (10/03) म<strong>ह</strong>ो गयािद य सुता रघुपित रितपितकृ णपितय: (29/08) भरे<strong>ह</strong>ा सै गुणपितसुत केशव दौ सरगनसै <strong>दे</strong>वनाथ ौणा एवम् यशु मािकच।। यशु सुतौ वाच यपित लाखूकौ सोदरपुरसै गदाधर दौ (18/01) मo मoउपाo <strong>िव</strong> वनाथ सुता मo मo उपाo रघुनाथ मo मo उपाo (27/07) रघुनाथमo मo उपाo ल मीनाथा नरउनसै िितश मर् दौ करo नोने ौणा मo मo उपाo र<strong>िव</strong>नाथ सुता मo मo उपाo (43/01) जीवनाथमoमo उपाo पाठ भवनाथ परनामक अयाचीइबे म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाo <strong>दे</strong>वनाथा: भा डर117


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(61)मo मo उo बटेश दौ (8/02) पिनचोभ सै जीवे वर ौणा मo मo उपाo(39/07) भवनाथा परनामक अयाची दूबे सुतामo मo पाo शंकर म<strong>ह</strong>ो (43/03) म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व म<strong>ह</strong>ोमासे म<strong>ह</strong>ो दािशका: (61/05) खौआल सै रघुपित दौ (07/09) सुतो इबे (35/07)दूबे शुभकौ (30/07) पिनo बाद दौ (17/06) खौआल सै राम ौणा मo मo उपाo (89/05) शंकर सुता म<strong>ह</strong>ो गढाधा म<strong>ह</strong>ो (37/09)गो<strong>िव</strong> द म<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>रखूका: कुजौली सै सुपन दौ (18/01) वंशवर्न सुता यशोधर (36/01) (43/03) सुपन र<strong>िव</strong>कर ल मीकरा:(35/01) जालय (ज लकी) सै मo मo उपाo रामे वर दौ (12/010) सकराढ़ी सै धृितकर ौणा सुपन (30/05) सुतनसुता नाथूपौथू सांथू का: उपित सै कान<strong>ह</strong> दौ (06/02) थानू सुता <strong>ह</strong>ोरे का <strong>ह</strong> गोपाला: पफिलया सै बाछे दौ।। का <strong>ह</strong> सुता गंगोली सै गंग<strong>दे</strong>व सुत भवाई दौ नाउन सै चे वर ौणा म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो गदाधर सुता उँमापित धनपित भूवन (51/01) (166/07) भूवन ूवान दभूवदान दा: <strong>िव</strong>जनपुर दिर<strong>ह</strong>रा सै नरपित दौ (06) म<strong>ह</strong>ो धृितपित सुतौ (25/09) भवश म गो<strong>िव</strong> द श मर्णौ ितसउँत सै नोने दौभवश मर् (25/09) सुतौ वर्मान यटाधरौ ख डबला सै सोम दौ।। बर्मान सुतौ खांतू <strong>िव</strong>भूकौ फन द<strong>ह</strong> सै नरिस<strong>ह</strong>ं दौ (18/07)गंगोली सै साधुकर दैि<strong>ह</strong> दौ खांतूसुता घनपित (47/06) कुलपित नरपित (76/05) च पितय: कुजौली सै सोमकर दौ (04/05)सोमकर सुतो मांगुक: सिरसब सै ीकर दौ।। नरपित सुतो मुथे (112/102) जनािदनॲ घुसौत सै <strong>ह</strong>िर दौ (19/01/) रूिचकरसुतो िशवा ईक: िशविद सुतौ दामोदर: मा डर सै <strong>ह</strong>रद दौ (19/0) केउँटराम सै माने ौणा दामोदर सुतौ <strong>ह</strong>िरअलूक: करम<strong>ह</strong>ा सैमधुकर दौ विलयास सै जसान द ौणा <strong>ह</strong>िरसुता सकo लाखू सुत ी कर दौ िभगुआ सै माधव ौणा एवं वाच पित मािक चं।।वाच यित सुता मि<strong>ह</strong>यासोदरपुर सै परान दौ (21/02) <strong>ह</strong>िरनाथ सुतो रूिचनाथ कीितर्नाथो (31/05) कुoवंशवर्न दौ (23/03)जलाय सै रामे वर ौणा रूिचनाक सुतो गोढेक: पालीसै गांगु दौ (21/05) <strong>दे</strong>वेसुतो माधव: सकo सइ दौ।। माधवसुतौ।।118


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(62)गांगूक: मा डर सै न दी वर सुत वागी वर दौ ख डबला सै गौिढ ौणा गांगुसुतरित:सिरसक सै रूद दौ (71/04) रूद सुतासकराढ़ी सै जाई दौ (04/01) कुजौली सै राजू ौणा एवं गोि़ढ मािक चं बo (20/05) गोि़ढ सुतौ परान<strong>ह</strong>ृिषकेशॲ टकबाल सैरामकर सुत बाछे दौ नरधोध टकबाल सै बीजी शुिचकर: शुिचकर सुतौ थे:।। रोध सुतौ िितकर दामोदरो (64/08) कामसकराढ़ी सै नरपित दौ।। िितकर सुतौ रितकर लाखू कौ खौआल सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>वािद य सुत जीवे दौ सुरगन सै गंगाधर ौणा।।रितकर (46/07) रितकर सुता रामकर र<strong>िव</strong>कर ढॲढेका सकराढ़ी सै भीम दौ (14/07) सदुण नाइ सुतौ भीम (64/06) सुरे वरोनरउन सै गंगापाश दौ भीम सुतो गंगे वर रती वरौ अलय सै मo मoउपाo रामे वर दौ (02/10) दिर<strong>ह</strong>रा सै एित ौणा।। रामकरसुतौ बाछेक: नरउन सै ीकर दौ।। (08/07) (43/07) ीकर सुतो दूमे पर उकौ मा डर सै म<strong>ह</strong>ो रघुपित दौ (18/03) म<strong>ह</strong>ोरघुपित सुता (57/09) (26/07) जानेपित <strong>िव</strong>भापित ज्ञापितय: सोदापुर सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपा याय सरबए सुत खौतू दौ खौआल सैकृ णपित ौणा एवं बाछे मािक चं।। बाछे सुता दिर<strong>ह</strong>रा सै सोने सुत सौिर दौ (11/06) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ो कीितर्श मर् सुतौ केशव िशवौब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै लड़ावन सुत सुपन दौ पबौली सै रूद ौणा केशव सुता बागे सोने कोने (38/02) ऋषय: पिनचोभ सै सॲसे दौ(08/05) सफराढी सै जीवे वर दौि<strong>ह</strong> दौ।। सोने सुता िसरू (35/02) (50/06) कारू च मोिर सौिरका: सोदरपुर सैरामनाथ दौ (18/10) (30/07) रामनाथ सुता विलयान सै िभिख सुत ि<strong>ह</strong>रमिण दो ज लकी सै भवेश ौणा सोिर सुतो (32/010)(81/09) दाशे िदनेकौ पालीसै रपािण दौ (05/04) (59/0) नरिस<strong>ह</strong>ं सुता ीधर गुणी वर गोपाला: (31/06) एक<strong>ह</strong>रा सै रूिचकरदौ गोयाल सुतौ रपािण119


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(63)रूपािण मा डर सै िम गरान सुत वीर दौ राउढ़ सै ीमाथ ौणा (24) रपािणसुता म<strong>ह</strong>ाई (50/05) <strong>िव</strong>म (55/03) (53/01)राम का: खौआल सै ीकर दौ (19/04) गंगोर सै नोने ौणा रापरान मािचकं परान सुतौ (96/09) अजुर्न काम<strong>दे</strong>वौ खडीकखौआल सै कुश सुत वेणी दौ (20/11) (48/08) माधवसुतौ रूिचनाथ: धुसौत सै धृितकर सुत <strong>ह</strong>िरकर दौ सिरसब सै सुधाकरौणा रूिचनाथ सुता (56/10) लव कुश िशव (52/02) गौरी (35/09) केशवा पाली सै <strong>ह</strong>िरकर दौ (10/05) ाणधर सुता<strong>ह</strong>िरकर सुधाकर (34/02) शुभकरा दिर<strong>ह</strong>रा सै (63/05) रू दौ (195/0) <strong>ह</strong>िरकर सुतौ गुणाकर (29/0) (58/07) जोरो खौआलसै साधुकर दौ (19/02) करम<strong>ह</strong>ा सै रामश मर् ौणा कुश सुतो वेणीक: सोदरपुर सै िशव दौ (19/01) डालू सुता िशव अफैल(42/08) (74/04) लाखू गाइका: (26/01) मा डर सै आङिन दौ (18/03) (27/09) आङिन सुतौ नरपित (40/07) (32/05)र<strong>िव</strong>पित करम<strong>ह</strong>ा सै गंगे वर दौ (02/08) खौआलसै आडू ौणा िशव सुतौ उघोरणकाशी (51/03) सतलखा सै भा कर दौ सतलखासै बीजी मितकर: ए सुतौ िसधूक: ख सुतौ राकर: वुधवाल सै मधुकर दौ (11/01) ख डबला सै ठ. सुपे ौणा राकर सुता(24/05) <strong>ह</strong>िरकर भा कर िदवाकर (39/09) (26/05) (33/09) च कर सकरा: बेलउँच सै धरािद य दौ (10/04) भरे<strong>ह</strong>ासैगणपित ौणा भा कर सुतो थेध: वुधवाल सै शुभंकर सुत दामोदर दौ विलयासै िनितकर ौणा एवं वेणी मािक चं।। वेणी सुतौपीता बर: टकबाल सै रूद सुत गांगु दौ (09/06) रूद सुतौ गांगुक: त <strong>ह</strong>नपुर सै जोर दौ गो<strong>िव</strong> द सुतौ जोर: मा डर सै अमतूसुत <strong>ह</strong>रद दौ फन द<strong>ह</strong> सै शोरे ौणा गांगु सुतो न दीपित बेलo<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र दौ (20/04) ि<strong>ह</strong>रइ सुतौ (65/06)120


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(64)<strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र मधुसरवाइ (50/02) (145/03) राम का: पबौिल सै िशवद दौ (20/05) <strong>दे</strong>वद (35/07) सुतौ सदुपा याय िशवदभवदौ: मा डर सै गयन दौ (20/06) ितसुरी सै नरिसं<strong>ह</strong> ौणा सदुपा याय (30/08) िशवद सुता जालय सै म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>क मि<strong>ह</strong>धर दौ(12/01) म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong> कमि<strong>ह</strong>धर सुता सोम (56/09) भोगा जीवेका: यमुगाम सै गनाई दौ।। <strong>ह</strong>िर<strong>ह</strong>र सुतावदर्न ठकरू भमरूक सकरादीसे <strong>दे</strong>वे दो (08/05) चांड़ो सुतौ गुणी वर: गंगोली सै बरा<strong>ह</strong> दौ।। ए सुतौ रती र (39/10) मती वरौ गंगोली सै माने ौ।।रती वर सुता (34/09) (62/06) लाखू भोगे <strong>दे</strong>मे गोढ़े का: (3/06) ख डबला सै मित वर सुत िसधूदौ थिरया सै र<strong>िव</strong>नाथ ौणा<strong>दे</strong>वे सुता (63/06) (71/04) (61/09) नागे िशव म<strong>ह</strong>ाईका: सोदरपुर सै शुभद (21/01) <strong>ह</strong>रद सुतौ माधवद: सकराढ़ी सैसैकुली दौ माधवद सुतौ शुभद: फरम<strong>ह</strong>ा सै मांगु दौ।। शुभद सुता िशरू <strong>दे</strong>वे (85/07) (47/08) सोमा: सतलखा सै िसधुसुत राकर दौ (24/07) अपरा राकर सुता पालीसै दुगिद य दौ (19/07) विलयास सै रामश मर् ौणा एवम् ठ. रघुपित मािकचं।। ठ. रघुपित सुतो धराधर ल मीधरौ चुड़े नरउन सै वावू दौ (08/03) िदवाकर सुतौ िदनकर: टकबाल सै िितकर दौ(23/03) खौआल सै जीवे वर ौणा िदनकर सुता (67/04) (60/04) (76/04) (36/05) (56/01) शंकर परभू वीर िगरू का:ताा य दिर<strong>ह</strong>रा सै कुसुमाकर दौ अ यो थमापरौक्षे दिर<strong>ह</strong>रासै कुसुमाकर सुत िमतू दौ (11/08) (48/04) कुसुमाकर सुतारूिच िमतू िसधू अ दूका: कन द<strong>ह</strong>सै सोिर सुत गो<strong>िव</strong> द दौ मा डरसै वागी वर ौणा िमत सुता नाथु पौथू म<strong>ह</strong>नू मानूका: पिनचोभ सैमधुकर दौ (18/05) मधुकर सुता विलयास सै रूिचकर सुत कुसुमाकर दौ एक<strong>ह</strong>रा सै शुक् ल दौि<strong>ह</strong> दौ।। अपरा (141/05) ठ.रघुपित सुता (69/03) सुता बुधवाल सै परान सुत नारायण दौ विलयास सै ी राम ौणा121


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(65)एवम् िगरू मातृक चं।। िगरू सुतौ सदुपा याय जीवनाथ: मा डर सै (25) बसाउन दौ (20/0/1) सुरपित सुतौ गुणी वर:पिनचोभ सै <strong>ह</strong>िरकर दौ (22/05) गंगोली सै पौखू ौणा गुणी वर सुता (65/06) राम बसाउन (32/01) पदूमिदनू का: (66/08)भराम जिजo दाम दौ (22/03) दामू सुतौ (39/05) पागुक: उचित सै माधव दौ (06/01) माधव सुतौ (68/02) शुिचकर: खौआलसै शुभे दौ (107/01) बसाउन सुतौ (93/06) रूिचनाथ गोपीनाथौ (132/06) सिरसब सै परान दौ (20/05) <strong>िव</strong>रे वर सुतौपरान: खौआल सै <strong>ह</strong>िरपित दौ (07/09) (36/01) <strong>ह</strong>िरपित सुतौ (47/05) कउरे क: सोदरपुर सै <strong>िव</strong> वे वर दौ (15/06)दिरo मुिन ौणा परान सुता ब<strong>ह</strong>ेराढ़ी सै गदाधरदौ (07/10) (35/07) ठ. गदाधर सुतौ चाण: सुदई बेलo सदािद य दौ (10/03)रूािद य सुतो <strong>ह</strong>ोरेक: नरउन सै <strong>ह</strong>िर वर दौ (10/06) <strong>ह</strong>िर वर सुता गंदाधर जगर o मुशे <strong>दे</strong>वधर <strong>िव</strong> फी सै <strong>ह</strong>रद <strong>ह</strong>ोराई दौिनखूितसै मि<strong>ह</strong>धर ौणा एवम् जीवनाथ मिच सदुपा यायजीवनाथ सुता रामच ा परनामक वावू मि<strong>ह</strong>नाथ (84/06) (85/04)रामभ (113/08) (156/03) अिनरूा: <strong>ह</strong>िरअम सै भवद दौ (18/08) गांगु सुतौ केशव: (27/05) खौआल सै <strong>िव</strong> वनाथदौ।। केशव सुता मांगु (31/08) (27/08) नर<strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong>ा: <strong>ह</strong>मपुरजवाल सै नारू दौ (20/09) नारू सुता बरूआरी सै र<strong>िव</strong>कर दौ(121/06) र<strong>िव</strong>कर सुतौ सुधाकर: ख डo जाई दौ (09/02) मािलछ सै <strong>दे</strong><strong>ह</strong>िर ौणा मांगुसुता पूरखू गोपाला: दिर<strong>ह</strong>रा सै बासू ौणा(23/05) भवश मर्सुतो बागूक: <strong>ह</strong>िरo रित दौ।। वागू सुतौ बासूक: सोदरo मo मo र<strong>िव</strong>नाथ दौ (22/01) माo मo मo बटेश वासूसुतो गढ़ धुसौतसै रितकर सुत कुलपित दौ बिलयासै मधुकर ौणा <strong>ह</strong>रखू सुतौ भवद: एकo बसापन दौ (22/08) िमते सुताकेशव (76/06) म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong> माधव लव कुश रतन् का: सतलखा सै रतनाकर दौ122


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भारत आ नेपालक मैिथली भाषा-वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक शैलीमैिथलीक मानक लेखन-शैली1. नेपालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उच्चारण आ लेखन शैली आऽ 2.मैिथली अकादमी, पटना ारािनधिरत मैिथली लेखन-शैली1.नेपालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उच्चारण आ लेखन शैलीमैिथलीमे उच्चारण तथा लेखन१.पचमाक्षर आ अनुवार: पचमाक्षरातगर्त ङ, ञ, ण, न एवं म अबैत अिछ। संकृत भाषाक अनुसार शदक अतमे जाि<strong>ह</strong>वगर्क अक्षर र<strong>ह</strong>ैत अिछ ओ<strong>ह</strong>ी वगर्क पचमाक्षर अबैत अिछ। जेना-अ (क वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे ङ् आएल अिछ।)पच (च वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे ञ् आएल अिछ।)खड (ट वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे ण् आएल अिछ।)सिध (त वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे न् आएल अिछ।)खभ (प वगर्क र<strong>ह</strong>बाक कारणे अतमे म् आएल अिछ।)उपयुर्क्त बात मैिथलीमे कम <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। पचमाक्षरक बदलामे अिधकांश जग<strong>ह</strong>पर अनुवारक योग <strong>दे</strong>खल जाइछ। जेना-अंक, पंच, खंड, संिध, खंभ आिद। याकरण<strong>िव</strong>द पिडत गो<strong>िव</strong>द झाक क<strong>ह</strong>ब छिन जे कवगर्, चवगर् आ टवगर्सँ पूवर् अनुवारिलखल जाए तथा तवगर् आ पवगर्सँ पूवर् पचमाक्षरे िलखल जाए। जेना- अंक, चंचल, अंडा, अत तथा कपन। मुदा ि<strong>ह</strong>दीकिनकट र<strong>ह</strong>ल आधुिनक लेखक एि<strong>ह</strong> बातकेँ नि<strong>ह</strong> मानैत छिथ। ओलोकिन अत आ कपनक जग<strong>ह</strong>पर से<strong>ह</strong>ो अंत आ कंपन िलखैत<strong>दे</strong>खल जाइत छिथ।नवीन पित िकछु सु<strong>िव</strong>धाजनक अवय छैक। िकएक तँ एि<strong>ह</strong>मे समय आ थानक बचत <strong>ह</strong>ोइत छैक। मुदा कतोकबेर <strong>ह</strong>तलेखनवा मुणमे अनुवारक छोटसन िबदु प नि<strong>ह</strong> भेलासँ अथर्क अनथर् <strong>ह</strong>ोइत से<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। अनुवारक योगमेउच्चारण-दोषक सभावना से<strong>ह</strong>ो ततबए <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। एतदथर् कसँ लऽकऽ पवगर्धिर पचमाक्षरेक योग करब उिचत अिछ।यसँ लऽकऽ ज्ञधिरक अक्षरक स अनुवारक योग करबामे कत<strong>ह</strong>ु कोनो <strong>िव</strong>वाद नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खल जाइछ।२.ढ आ ढ़ : ढ़क उच्चारण “र् <strong>ह</strong>”जकाँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ। अतः जतऽ “र् <strong>ह</strong>”क उच्चारण <strong>ह</strong>ो ओतऽ मा ढ़ िलखल जाए। आनठामखािल ढ िलखल जएबाक चा<strong>ह</strong>ी। जेना-ढ = ढाकी, ढेकी, ढीठ, ढेउआ, ढ, ढेरी, ढाकिन, ढाठ आिद।ढ़ = पढ़ाइ, बढ़ब, गढ़ब, मढ़ब, बुढ़बा, साँढ़, गाढ़, रीढ़, चाँढ़, सीढ़ी, पीढ़ी आिद।उपयुर्क्त शदसभकेँ <strong>दे</strong>खलासँ ई प <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे साधारणतया शदक शुरूमे ढ आ मय तथा अतमे ढ़ अबैत अिछ। इए<strong>ह</strong>िनयम ड आ ड़क सदभर् से<strong>ह</strong>ो लागू <strong>ह</strong>ोइत अिछ।३.व आ ब : मैिथलीमे “व”क उच्चारण ब कएल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ब रूपमे नि<strong>ह</strong> िलखल जएबाक चा<strong>ह</strong>ी। जेना- उच्चारण: बैनाथ, िबा, नब, <strong>दे</strong>बता, िबणु, बंश, बदना आिद। एि<strong>ह</strong>सभक थानपर मशः वैनाथ, <strong>िव</strong>ा, नव, <strong>दे</strong>वता, <strong>िव</strong>णु, वंश, वदना123


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। सामायतया व उच्चारणक लेल ओ योग कएल जाइत अिछ। जेना- ओकील, ओज<strong>ह</strong> आिद।४.य आ ज : कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु “य”क उच्चारण “ज”जकाँ करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ज नि<strong>ह</strong> िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी।उच्चारणमे यज्ञ, जिद, जमुना, जुग, जाबत, जोगी, जदु, जम आिद क<strong>ह</strong>ल जाएवला शदसभकेँ मशः यज्ञ, यिद, यमुना, युग,याबत, योगी, यदु, यम िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी।५.ए आ य : मैिथलीक वतर्नीमे ए आ य दुनू िलखल जाइत अिछ।ाचीन वतर्नी- कएल, जाए, <strong>ह</strong>ोएत, माए, भाए, गाए आिद।नवीन वतर्नी- कयल, जाय, <strong>ह</strong>ोयत, माय, भाय, गाय आिद।सामायतया शदक शुरूमे ए मा अबैत अिछ। जेना एि<strong>ह</strong>, एना, एकर, ए<strong>ह</strong>न आिद। एि<strong>ह</strong> शदसभक थानपर यि<strong>ह</strong>, यना, यकर,य<strong>ह</strong>न आिदक योग नि<strong>ह</strong> करबाक चा<strong>ह</strong>ी। यिप मैिथलीभाषी थारूसि<strong>ह</strong>त िकछु जाितमे शदक आरभोमे “ए”केँ य कि<strong>ह</strong> उच्चारणकएल जाइत अिछ।ए आ “य”क योगक योगक सदभर्मे ाचीने पितक अनुसरण करब उपयुक्त मािन एि<strong>ह</strong> पुतकमे ओकरे योग कएल गेलअिछ। िकएक तँ दुनूक लेखनमे कोनो स<strong>ह</strong>जता आ दुरू<strong>ह</strong>ताक बात नि<strong>ह</strong> अिछ। आ मैिथलीक सवर्साधारणक उच्चारण-शैली यकअपेक्षा एसँ बेसी िनकट छैक। खास कऽ कएल, <strong>ह</strong>एब आिद कितपय शदकेँ कैल, <strong>ह</strong>ैब आिद रूपमे कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु िलखल जाएब से<strong>ह</strong>ो“ए”क योगकेँ बेसी समीचीन मािणत करैत अिछ।६.ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु तथा एकार, ओकार : मैिथलीक ाचीन लेखन-परपरामे कोनो बातपर बल दैत काल शदक पाछाँ ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु लगाओल जाइतछैक। जेना- <strong>ह</strong>ुनकि<strong>ह</strong>, अपन<strong>ह</strong>ु, ओकर<strong>ह</strong>ु, तकालि<strong>ह</strong>, चोि<strong>ह</strong>, आन<strong>ह</strong>ु आिद। मुदा आधुिनक लेखनमे ि<strong>ह</strong>क थानपर एकार एवं <strong>ह</strong>ुकथानपर ओकारक योग करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। जेना- <strong>ह</strong>ुनके, अपनो, तकाले, चोे, आनो आिद।७.ष तथा ख : मैिथली भाषामे अिधकांशतः षक उच्चारण ख <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- षय (खड़य), षोडशी (खोड़शी), षकोण(खटकोण), वृषेश (वृखेश), सतोष (सतोख) आिद।८.विन-लोप : िनिलिखत अवथामे शदसँ विन-लोप भऽ जाइत अिछ:(क)ियावयी यय अयमे य वा ए लुत भऽ जाइत अिछ। ओि<strong>ह</strong>मेसँ पि<strong>ह</strong>ने अक उच्चारण दीघर् भऽ जाइत अिछ। ओकर आगाँलोप-सूचक िच वा <strong>िव</strong>कारी (’ / ऽ) लगाओल जाइछ। जेना-पूणर् रूप : पढ़ए (पढ़य) गेला<strong>ह</strong>, कए (कय) लेल, उठए (उठय) पड़तौक।अपूणर् रूप : पढ़’ गेला<strong>ह</strong>, क’ लेल, उठ’ पड़तौक।पढ़ऽ गेला<strong>ह</strong>, कऽ लेल, उठऽ पड़तौक।(ख)पूवर्कािलक कृत आय (आए) ययमे य (ए) लुत भऽ जाइछ, मुदा लोप-सूचक <strong>िव</strong>कारी नि<strong>ह</strong> लगाओल जाइछ। जेना-पूणर् रूप : खाए (य) गेल, पठाय (ए) <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ाए (य) अएला<strong>ह</strong>।अपूणर् रूप : खा गेल, पठा <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ा अएला<strong>ह</strong>।(ग)ी यय इक उच्चारण ियापद, संज्ञा, ओ <strong>िव</strong>शेषण तीनूमे लुत भऽ जाइत अिछ। जेना-पूणर् रूप : दोसिर मािलिन चिल गेिल।अपूणर् रूप : दोसर मािलन चिल गेल।(घ)वतर्मान कृदतक अितम त लुत भऽ जाइत अिछ। जेना-पूणर् रूप : पढ़ैत अिछ, बजैत अिछ, गबैत अिछ।अपूणर् रूप : पढ़ै अिछ, बजै अिछ, गबै अिछ।(ङ)ियापदक अवसान इक, उक, ऐक तथा <strong>ह</strong>ीकमे लुत भऽ जाइत अिछ। जेना-पूणर् रूप: िछयौक, िछयैक, छ<strong>ह</strong>ीक, छौक, छैक, अिबतैक, <strong>ह</strong>ोइक।124


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अपूणर् रूप : िछयौ, िछयै, छ<strong>ह</strong>ी, छौ, छै, अिबतै, <strong>ह</strong>ोइ।(च)ियापदीय यय <strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु तथा <strong>ह</strong>कारक लोप भऽ जाइछ। जेना-पूणर् रूप : छि<strong>ह</strong>, क<strong>ह</strong>लि<strong>ह</strong>, क<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ, गेल<strong>ह</strong>, नि<strong>ह</strong>।अपूणर् रूप : छिन, क<strong>ह</strong>लिन, क<strong>ह</strong>लौँ, गेलऽ, नइ, निञ, नै।९.विन थानातरण : कोनो-कोनो वर-विन अपना जग<strong>ह</strong>सँ <strong>ह</strong>िटकऽ दोसरठाम चिल जाइत अिछ। खास कऽ व इ आ उकसबधमे ई बात लागू <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मैिथलीकरण भऽ गेल शदक मय वा अतमे जँ व इ वा उ आबए तँ ओकर विनथानातिरत भऽ एक अक्षर आगाँ आिब जाइत अिछ। जेना- शिन (शइन), पािन (पाइन), दािल ( दाइल), मािट (माइट), काछु(काउछ), मासु(माउस) आिद। मुदा तसम शदसभमे ई िनयम लागू नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- रिमकेँ रइम आ सुधांशुकेँ सुधाउंसनि<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>ल जा सकैत अिछ।१०.<strong>ह</strong>लत(्)क योग : मैिथली भाषामे सामायतया <strong>ह</strong>लत (्)क आवयकता नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। कारण जे शदक अतमे अउच्चारण नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मुदा संकृत भाषासँ जि<strong>ह</strong>नाक ति<strong>ह</strong>ना मैिथलीमे आएल (तसम) शदसभमे <strong>ह</strong>लत योग कएल जाइतअिछ। एि<strong>ह</strong> पोथीमे सामायतया सपूणर् शदकेँ मैिथली भाषासबधी िनयमअनुसार <strong>ह</strong>लत<strong>िव</strong><strong>ह</strong>ीन राखल गेल अिछ। मुदायाकरणसबधी योजनक लेल अयावयक थानपर कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु <strong>ह</strong>लत <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। तुत पोथीमे मिथली लेखनक ाचीनआ नवीन दुनू शैलीक सरल आ समीचीन पक्षसभकेँ समेिटकऽ वणर्-<strong>िव</strong>यास कएल गेल अिछ। थान आ समयमे बचतक सि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>त-लेखन तथा तकिनकी दृिसँ से<strong>ह</strong>ो सरल <strong>ह</strong>ोबऽवला ि<strong>ह</strong>साबसँ वणर्-<strong>िव</strong>यास िमलाओल गेल अिछ। वतर्मान समयमे मैिथलीमातृभाषीपयर्तकेँ आन भाषाक मायमसँ मैिथलीक ज्ञान लेबऽ पिड़र<strong>ह</strong>ल पिरेयमे लेखनमे स<strong>ह</strong>जता तथा एकरूपतापर यान <strong>दे</strong>ल गेलअिछ। तखन मैिथली भाषाक मूल <strong>िव</strong>शेषतासभ कुिठत नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइक, ता<strong>ह</strong>ूिदस लेखक-मडल सचेत अिछ। िस भाषाशाी डा.रामावतार यादवक क<strong>ह</strong>ब छिन जे सरलताक अनुसधानमे ए<strong>ह</strong>न अवथा िक<strong>ह</strong>ु ने आबऽ <strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी जे भाषाक <strong>िव</strong>शेषता छाँ<strong>ह</strong>मेपिड जाए। <strong>ह</strong>मसभ <strong>ह</strong>ुनक धारणाकेँ पूणर् रूपसँ स लऽ चलबाक यास कएल<strong>ह</strong>ुँ अिछ।पोथीक वणर्<strong>िव</strong>यास कक्षा ९ क पोथीसँ िकछु माामे िभ अिछ। िनरतर अययन, अनुसधान आ <strong>िव</strong>लेषणक कारणे ईसुधारामक िभता आएल अिछ। भ<strong>िव</strong>यमे आन<strong>ह</strong>ु पोथीकेँ पिरमािजर्त करैत मैिथली पायपुतकक वणर्<strong>िव</strong>यासमे पूणर्रूपेण एकरूपताअनबाक <strong>ह</strong>मरासभक य र<strong>ह</strong>त।कक्षा १० मैिथली लेखन तथा पिरमाजर्न म<strong>ह</strong>े मलंिगया/ धीरे ेमिषर् संयोजन- गणेशसाद भराईकाशक िशक्षा तथा खेलकूद मालय, पायम <strong>िव</strong>कास के,सानोिठमी, भक्तपुरसविधकार पायम <strong>िव</strong>कास के एवं जनक िशक्षा सामी के, सानोिठमी, भक्तपुर।पि<strong>ह</strong>ल संकरण २०५८ बैशाख (२००२ ई.)योगदान: िशवसाद सयाल, जगाथ अवा, गोरखब<strong>ह</strong>ादुर िसं<strong>ह</strong>, गणेशसाद भराई, डा. रामावतार यादव, डा. राजे <strong>िव</strong>मल, डा.रामदयाल राकेश, धम <strong>िव</strong>ल, रूपा धीरू, नीरज कणर्, रमेश रनभाषा सपादन- नीरज कणर्, रूपा झा2. मैिथली अकादमी, पटना ारा िनधिरत मैिथली लेखन-शैली1. जे शद मैिथली-साि<strong>ह</strong>यक ाचीन कालसँ आइ धिर जाि<strong>ह</strong> वर्नीमे चिलत अिछ, से सामायतः ताि<strong>ह</strong> वर्नीमे िलखल जाय-उदा<strong>ह</strong>रणाथर्-ा125


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एखनठामजकर,तकरतिनकरअिछअाअखन,अखिन,एखेन,अखनीिठमा,िठना,ठमाजेकर, तेकरितनकर।(वैकिपक रूपेँ ा)ऐछ, अि<strong>ह</strong>, ए।2. िनिलिखत तीन कारक रूप वैक्लिपकतया अपनाओल जाय:भ गेल, भय गेल वा भए गेल। जा र<strong>ह</strong>ल अिछ, जाय र<strong>ह</strong>ल अिछ,जाए र<strong>ह</strong>ल अिछ। कर’ गेला<strong>ह</strong>, वा करय गेला<strong>ह</strong> वा करए गेला<strong>ह</strong>।3. ाचीन मैिथलीक ‘<strong>ह</strong>’ विनक थानमे ‘न’ िलखल जाय सकैत अिछ यथा क<strong>ह</strong>लिन वा क<strong>ह</strong>लि<strong>ह</strong>।4. ‘ऐ’ तथा ‘औ’ ततय िलखल जाय जत’ पतः ‘अइ’ तथा ‘अउ’ सदृश उच्चारण इ <strong>ह</strong>ो। यथा- <strong>दे</strong>खैत, छलैक, बौआ, छौकइयािद।5. मैिथलीक िनिलिखत शद एि<strong>ह</strong> रूपे युक्त <strong>ह</strong>ोयत:जै<strong>ह</strong>,सै<strong>ह</strong>,इए<strong>ह</strong>,ओऐ<strong>ह</strong>,लै<strong>ह</strong> तथा दै<strong>ह</strong>।6. र्व इकारांत शदमे ‘इ’ के लुत करब सामायतः अा िथक। यथा- ा <strong>दे</strong>िख आब<strong>ह</strong>, मािलिन गेिल (मनुय मामे)।7. वतं व ‘ए’ वा ‘य’ ाचीन मैिथलीक उरण आिदमे तँ यथावत राखल जाय, िकंतु आधुिनक योगमे वैकिपक रूपेँ ‘ए’ वा‘य’ िलखल जाय। यथा:- कयल वा कएल, अयला<strong>ह</strong> वा अएला<strong>ह</strong>, जाय वा जाए इयािद।8. उच्चारणमे दू वरक बीच जे ‘य’ विन वतः आिब जाइत अिछ तकरा लेखमे थान वैकिपक रूपेँ <strong>दे</strong>ल जाय। यथा- धीआ,अढ़ैआ, <strong>िव</strong>आ<strong>ह</strong>, वा धीया, अढ़ैया, िबया<strong>ह</strong>।9. सानुनािसक वतं वरक थान यथासंभव ‘ञ’ िलखल जाय वा सानुनािसक वर। यथा:- मैञा, किनञा, िकरतिनञा वा मैआँ,किनआँ, िकरतिनआँ।10. कारकक <strong>िव</strong>भिक्क िनिलिखत रूप ा:-<strong>ह</strong>ाथकेँ, <strong>ह</strong>ाथसँ, <strong>ह</strong>ाथेँ, <strong>ह</strong>ाथक, <strong>ह</strong>ाथमे। ’मे’ मे अनुवार सवर्था याय िथक। ‘क’126


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्क वैकिपक रूप ‘केर’ राखल जा सकैत अिछ।11. पूवर्कािलक ियापदक बाद ‘कय’ वा ‘कए’ अयय वैकिपक रूपेँ लगाओल जा सकैत अिछ। यथा:- <strong>दे</strong>िख कय वा <strong>दे</strong>िखकए।12. माँग, भाँग आिदक थानमे माङ, भाङ इयािद िलखल जाय।13. अर् ‘न’ ओ अर् ‘म’ क बदला अनुसार नि<strong>ह</strong> िलखल जाय, िकंतु छापाक सु<strong>िव</strong>धाथर् अर् ‘ङ’ , ‘ञ’, तथा ‘ण’ क बदलाअनुवारो िलखल जा सकैत अिछ। यथा:- अ, वा अंक, अचल वा अंचल, कठ वा कंठ।14. <strong>ह</strong>लंत िच िनयमतः लगाओल जाय, िकंतु <strong>िव</strong>भिक्तक संग अकारांत योग कएल जाय। यथा:- ीमान्, िकंतु ीमानक।15. सभ एकल कारक िच शदमे सटा क’ िलखल जाय, <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>, संयुक्त <strong>िव</strong>भिक्तक <strong>ह</strong>ेतु फराक िलखल जाय, यथा घरपरक।16. अनुनािसककेँ चिबदु ारा यक्त कयल जाय। परंतु मुणक सु<strong>िव</strong>धाथर् ि<strong>ह</strong> समान जिटल माा पर अनुवारक योगचिबदुक बदला कयल जा सकैत अिछ। यथा- ि<strong>ह</strong>ँ केर बदला ि<strong>ह</strong>ं।17. पूणर् <strong>िव</strong>राम पासीसँ ( । ) सूिचत कयल जाय।18. समत पद सटा क’ िलखल जाय, वा <strong>ह</strong>ाइफेनसँ जोिड़ क’ , <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>।19. िलअ तथा िदअ शदमे िबकारी (ऽ) नि<strong>ह</strong> लगाओल जाय।20. अंक <strong>दे</strong>वनागरी रूपमे राखल जाय।21.िकछु विनक लेल नवीन िच<strong>ह</strong> बनबाओल जाय। जा' ई नि<strong>ह</strong> बनल अिछ ताबत एि<strong>ह</strong> दुनू विनक बदला पूवर्वत् अय/ आय/अए/ आए/ आओ/ अओ िलखल जाय। आिक ऎ वा ऒ सँ यक्त कएल जाय।<strong>ह</strong>./- गो<strong>िव</strong>द झा ११/८/७६ ीकात ठाकुर ११/८/७६ सुरे झा "सुमन" ११/०८/७६VIDEHA FOR NON-RESIDENT MAITHILS127


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्8.VIDEHA FOR NON RESIDENTS8.1.Original poem in Maithili by Ramlochan Thakur Translated into English by Gajendra Thakur8.2.THE COMET- English translation of Gajendra Thakur's MaithiliNovel Sahasrabadhani translated by Jyoti.DATE-LIST (year- 2009-10)(१४१७ साल)Marriage Days:Nov.2009- 19, 22, 23, 27May 2010- 28, 30June 2010- 2, 3, 6, 7, 9, 13, 17, 18, 20, 21,23, 24, 25, 27, 28, 30July 2010- 1, 8, 9, 14Upanayana Days: June 2010- 21,22Dviragaman Din:128


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्November 2009- 18, 19, 23, 27, 29December 2009- 2, 4, 6Feb 2010- 15, 18, 19, 21, 22, 24, 25March 2010- 1, 4, 5Mundan Din:November 2009- 18, 19, 23December 2009- 3Jan 2010- 18, 22Feb 2010- 3, 15, 25, 26March 2010- 3, 5June 2010- 2, 21129


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्July 2010- 1FESTIVALS OF MITHILAMauna Panchami-12 JulyMadhushravani-24 JulyNag Panchami-26 JulRaksha Bandhan-5 AugKrishnastami-13-14 AugKushi Amavasya- 20 AugustHartalika Teej- 23 AugChauthChandra-23 AugKarma Dharma Ekadashi-31 AugustIndra Pooja Aarambh- 1 September130


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Anant Caturdashi- 3 SepPitri Paksha begins- 5 SepJimootavahan Vrata/ Jitia-11 SepMatri Navami- 13 SepVishwakarma Pooja-17SepKalashsthapan-19 SepBelnauti- 24 SeptemberMahastami- 26 SepMaha Navami - 27 SeptemberVijaya Dashami- 28 SeptemberKojagara- 3 Oct131


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Dhanteras- 15 OctChaturdashi-27 OctDiyabati/Deepavali/Shyama Pooja-17 OctAnnakoota/ Govardhana Pooja-18 OctBhratridwitiya/ Chitragupta Pooja-20 OctChhathi- -24 OctAkshyay Navami- 27 OctDevotthan Ekadashi- 29 OctKartik Poornima/ Sama Bisarjan- 2 NovSomvari Amavasya Vrata-16 NovVivaha Panchami- 21 NovRavi vrat arambh-22 Nov132


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Navanna Parvana-25 NovNaraknivaran chaturdashi-13 JanMakara/ Teela Sankranti-14 JanBasant Panchami/ Saraswati Pooja- 20 JanMahashivaratri-12 FebFagua-28 FebHoli-1 MarRam Navami-24 MarchMesha Sankranti-Satuani-14 AprilJurishital-15 AprilRavi Brat Ant-25 April133


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Akshaya Tritiya-16 MayJanaki Navami- 22 MayVat Savitri-barasait-12 JuneGanga Dashhara-21 JuneHari Sayan Ekadashi- 21 JulGuru Poornima-25 JulOriginal poem in Maithili by Ramlochan ThakurTranslated into English by Gajendra ThakurYou and ICreationAnyone whatever beItihashanta, Gita or GitanjaliIs not without purposeThe creator is not impartialThe only differenceThat what I hold134


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्You do notPurposeful false talkYudhishthir doesCheats teacherYou know tooBut do not holdCalling him out as Dharmaraja, the uprighteousBut not I.The CometEnglish Translation of Gajendra Thakur's Maithili Novel Sahasrabadhani translated intoEnglish by Smt. Jyoti Jha ChaudharyMother had hidden her sons inside the house. Once, Nand took Aaruni to the pillars of thebridge in the river by a steamer. Nand said, “see the pillar in construction of which manylabours fell into the river, around hundred people or even more. Families of only a few deadworkers could get compensation. Other names were not listed nor did anyone try to find those.In spite of that all engineers are still associated with the contractor.Aaruni suddenly came out of those past memories. He got off the bus and revised thelist of dead workers printed on the pillar. Names of a few people were listed there; perhapspeople who couldn’t get compensation were not named in that list. Aaruni and Aazam Sahebcaught the bus without delay when bus was to restart.135


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्He asked again, “you say that you live in a rental house in Patna”.“Yes, I went to the village for funeral of my father, mother will not be comfortable in that houseafter death of father. So she stayed in the village. Now I will search a new house in Patna. Ihowever work in Calcutta.”“Oh! After working for thirty years in P.W.D. he couldn’t make a single house. People did manythings. I had started living with principles of your father after 1981. The houses I have madethose are double storied for namesake only. There is one unfinished rooms in each of myhouses. What had the government given to your father? He never worked to get fame.Everyone was wishing to go to works division but he always liked to go to non-works division.”Then he asked Aaruni, “What do you do?”“Father, mother and brother were living in Patna. I am in Intelligence Department inCalcutta. Sometimes I remain in uniform and sometimes I am not allowed to use that.”“Visit me in Patna as well as in Darbhanga. Bring your mother. My wife will be veryhappy to see you. Nehal is in Patna nowadays.”Then he got off the bus in Patna Harding Park Bus Stand by giving his both residentialaddresses with his hands having affectionate touch. Aaruni used to be happy by seeing Hordingwhile coming from out of Patna. But after death of his father he lost his affection for this cityand he will have to struggle to live in this city from now. Why such incidents were happeningaround him in sequence? How co-incidentally did Aazam Saheb meet him on that day? Why hedid not meet him in last fifteen years? What does His grace wants from him?He caught a rickshaw to go to his home. He restarted thinking. Father had oncestomach pain at 2 o’clock in the night after eating jack fruit. He was too nervous to get theidea to ask Shravanji, his neighbour for help to call a doctor. Actually he had the idea but henever had talked to him before so he couldn’t dare to ask for help in need on that day. Motherknocked the doors of neighbours and kept on crying. One of the neighbours called the doctorthen father’s life was saved. Mother was cursing as well as saying “people say not to crybecause you have a five years old son and you all.....worthless, you will pay for everything, Iwill die.”Sister was studying in college. She had to go on feet. The school of Aaruni and hisbrother was situated little bit further to the college. Sister said to both of them to go with her.They even went one day but both brothers kept on going fastly without talking to each other136


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्and they were trying not to be recognised by other boys as brothers of her. Now he thinks thatwhat was wrong if people could have recognised them as brothers of her.It was his personality disorder. When he grew up he started complaining about hisparent’s over protective nature to him. According to him his parents tried to protect them fromthe evils of outside world. They didn’t allow him to talk to neighbours and didn’t make him boldenough to make friends. His parents such restrictions made him nostalgic and shy.He used to dream about his parents fights and get up because of fear. Aaruni had manyfights with his elder brother and sister. But once he cried and shouted a lot after witnessingquarrel between mother and father. Before that incident he had a conflict with his siblings andhe was not talking to them. Every time, his elders were starting talk with him. But after thatincident he cried and initiated talking to his sister and after they never fought. Brother washaving very short age gap so he often had quarrels with him but with his sister that wasreduced a lot.For all those problems mother blamed his father. Mother never stopped him talking toneighbours, known people and relatives. It was father’s fault only.Aaruni once wanted to buy Globe. The demand was postponed many times by saying that itwould be bought next time. Aaruni stopped studying. Then he got the globe. Sister still saysthat during the process of fulfilling his desire to buy a globe Aauni lost his interest in studies.His rank in class fell down and father started finding Tantrik to cure that. He even found oneTantrik. They lived in village for quite a long period. There was an accountant babu in theGanga Bridge Colony. He informed his father that he did not accept bribe but his wife did so.After that all of them were sent to village.After that all of them were sent to village.Salary was stopped for some period after transfer in all Bihar government jobs. So Nandsent his family to village after each transfer. One letter from Nand reached village addressingmother. Aaruni read that. It was written to his mother to return the money if she had taken thebribe. He had called the vigilance for clarification so if money would be found at home in raidthen it would defame his name.In such a stressful period Aaruni tried to forget all tension when he was in school. Hehad worn the artificial laughter in his face. He made that his habit. He started admiring hisfamily. People were already praising Nand’s honesty. Aaruni was not intended to disclose thepeaceless environment of his house as he thought people would laugh at that. He kept onsurviving in the endangered reputation of honesty of his family. The habit of thinking and lack of137


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्confidence in decision making were associated with him in such a way that his all activitieswere affected either it was getting to sleep or reading and writing. He had just finished halfyearly examination of class ten. He solved one question of Commerce but that was wrong.Then he tried twice and then thrice. He knew answers to all questions but he was stuck to thefirst question. He concealed the copy under his shirt. And when he came out to drink water hecame direct to house. He often lost in thought while studying. He spent an hour in one page insuch situation. He went to the zoo once. Some relatives met him there. They were very hi-fipeople. However they did not say anything but their look and behaviour made Aaruni feelinginferior. He disappeared himself in crowd and returned home. He didn’t have money in hispocket so he walked. On the other hand everyone was wondering where he had gone. Wheneveryone reached home then he accepted their guess that he was really lost. He didn’t revealthe truth to anyone.All whom he met asked him if he was son of him and then praised his father by calling himGodlike person.His father had to make payslip to withdraw salary in his office. Once, Aaruni got the job ofgetting payslip. The clerk requested staff to make his father’s play slip without taking money.Colleagues as well as contractors were not happy with his father. The colleagues hadproblem that he was neither earning bribes himself nor was he giving others the chance to doso. Once, when all went village after transfer, the elder brother, who used to steal good plantsfrom others to plant in own garden, had turned very timid and became one of those boys sittingon the back seat in the classroom within a year. That was unusually longer stay in the villageafter a transfer. Later on, a candidate of the Chief Minster’s post came to ask for vote then hisuncle met that leader and requested for transfer of his father from works to non-works job forsake of children. The leader assured that if he would win he would do that. He said that hegot many requests for transfer to works but that one first case where someone was asking fornon-works job.Fortunately that leader won the election and elected to be the Chief Minister. He did onefavour to us after taking oath that he transferred Aaruni’s father to non-works job. Nand’s familycame to the town again. Once, when they were living in village, a friend of brother of Aarunisaid something on some other context.According to that guy his mother’s behaviour was very aggressive and she was habituated toquarrel at the time of eating. But he had seen someone more aggressive than her on that day.Aaruni was witnessing the quarrels resulting from financial crisis. He still becomes stressedwhen he recalls those two incidents. One was the month of deduction of income tax i.e. March.138


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्This incident repeats every year. But the tax increased enough to deduct all of salary of Marchin that year. Mother said that how all would get food. All would have to beg. But Nand sent apostcard to one of his nephews in the village and he dropped Rs. 800 to his door then shecame out of fear of insecurity. Aaruni is still thrilled whenever he sees someone begging. Otherincident was an accident that occurred in front of his house after which his brother had stoppedeating and started crying that resulted in his red eyes. When Nand tried to console him then heasked that what would happen to all of them if Nand died.Father, calculated insurance benefit, G.P.F., gratuity and told him that they would get Rs.99,000 immediately. Father kept on informing the elder son for an hour.Once Aaruni’s uncle (husband of sister of his father) visited him. All still felt much securedwhen someone visited them. Since Aaruni was brother-in-law of that person so japing was alsoincluded in their conversation.He said that there was a B.D.O. sahib in Jhanjharpur who was as honest as Nand. Hisfather was fisherman. He suffered a lot to survive and become an officer. But he also had onlya cot in the name of possession like Nand had at his home. He also said to Nand that why hehad become an officer. He should have stayed in the village to eat fish and rice on his cot. Hecould have found the business of fishery more profitable.After marriage of Aaruni’s sister his brother-in-law often visited his house. Aaruni’s parentsstarted quarrelling as soon as their son-in-law was seen because of lack of proper arrangementsat home.Father started his mission to punish the culprits accepting bribes after transfer. And when helost his faith in system of the Government then he went to a tantrik. The conflicts betweenparents were increased. Once Aaruni had big argument with his father and he started crying byhugging his two siblings.The quarrel between siblings vanished thereafter.Aaruni reached home murmuring with confusion.He had gone out to search a rental house between 2-3 pm and returned in the evening.He was coming home from the school one day.He was not feeling well while returning home. He was coming from school. Everyone wastalking about possibility of happening of something impossible. Aaruni with his brother wasreading in class seven, together. But since his elder brother was suffering from stomach acheon that day so he took leave from school after recession. Whenever he saw pupils laughing inthe school he remembered the condition of his home. He was jealous of those children’s luck.Sometimes he wished that they should have same family condition as his. But he always139


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्pretended to be happy. He was scared of his parents’ quarrel at home. He often felt that suchconditions would never leave him. He could neither discuss about that nor could he reveal hisinner grief to anyone. He was too shy to call anyone for help in need. Mother was very honestto call him timid, coward etc. Outing in evening, visiting fair of Durga Puja , those things werefar away from life. There was an earthquake in that area. Everyone came out of house bybreaking the grill but Aaruni was resting on his bed. Some reason behind that was laziness andrest because of suicidal thought. He thought that there would be no harm if house would bebroken and fallen down on him as he would get rid of his entire problem when he would die.When he reached near his house he was in panic worrying about his father’s wellness. Heasked his mother and sister that how his father was. When everyone started consoling him hebecame more irritated.He cried loudly, “Is father dead? Where is his dead body?“Then his sister replied, “No, nothing happened to him. Your friend, his younger brother, hisfather and the rickshaw driver all were going in the rickshaw. That poor rickshaw driver had justbrought his newly wedded wife home. Four of them died on spot when a truck hit them.Aaruni stopped crying. The misfortune had knocked other’s door that time. However, one of thedead persons had been his class mate for last eighteen months and they were going to schooltogether daily. He was ringing door bell every morning and that boy was coming downstairs toaccompany him to the school. He recalled that he as usual rang the call bell yesterday too andhis sister who was wearing spectacles and was very high tempered informed Aaruni that herbrother was coming and she also complained that he was pushing the bell for very long timeand repeatedly.He recalled that he as usual rang the call bell yesterday too and his sister who was wearingspectacles and was very high tempered informed Aaruni that her brother was coming and shealso complained that he was pushing the bell for very long time and repeatedly. Aaruni waitedfor him yesterday but he clarified the fact that he would not ring the bell from the next day soif the boy wanted his company then he had to come before he left. Since, he hadn’t come onthat day so he went to school without ringing the bell. It was the first time in past eighteenmonths when Aaruni had not rang the bell and he missed the school. Aaruni was frightened ifthat boy had told his family about his idea of not ringing the bell from the next time at the timeof going to school. Then he thought that the boy might have some other work. After all he wasgoing with in father and younger brother. In that way Aaruni was not sad but worried. To hidehis thoughts he was standing calm with a mask of grief on his face. He only had the idea ofnot going to school with that boy from the next day. Let him go alone. But he had proven thathe wouldn’t go school alone. The eyes of mother of Aaruni were filled up with tears but Aaruniwas happy as his fear of father’s death was falsified.As soon as they got new rental house both brothers shifted their house and brought theirmother from the village. Aaruni joined his job.140


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“No, there is nothing like that, we have to do this as a part of our duty.”“But, don’t you think you all have turned very rude this time?”“There is no question of being rude. We take action on the basis of some reliable information.”“Suppose I have enmity with someone and he uses your help to fulfil his personal enmity andselfishness.”“Do you suspect any particular person?”“No, I was just giving an example.”“No, we don’t take action on the basis of any information. First we investigate that informationthen we get permission to search.”“Will I ever be resuming my respect even if you will certify me faultless after this incident?”“Will I ever be resuming my respect even if you will certify me faultless after this incident?”“We will have to sit idle in this way. Well, your statement is also logical. If someone has donethis out of envy then we will do needful work against him too.”“What action will you take against him? Action is already taken on me. All byres are broken.We are so old in this business. We have been working in this business for last threegenerations. If possible then prefer clandestine removal. Who will believe that you didn’t get anything after raiding all sheds?”He was not wrong. That businessman of plywood was known for his class one work, but theinformation Aaruni got was just opposite. Anyways, that raid was in vain. Teams from factory,house, and dealers’ offices – all returned barehanded. The company was famous. Officers werescared and they had opted Aaruni for this job considering his personal reputation. Phone callsfrom the headquarter started coming to Aaruni one after one. Morning arrived while finishingraids. He had to submit report till 10 am. The owner of the factory had also expressed hisanger to Aaruni. The company named Swarnaply had approach to Delhi too. Being tired of suchsituations Aaruni reached home in the morning. He switched off the mobile phone and tried tosleep after setting the alarm clock for 9 o’clock. The raid had been going on from yesterday.How can this happen? Why couldn’t any thing for clandestine removal found anywhere? Wasthat plan leaked before action? But that case was only known to the director of vigilance apartfrom Aaruni. He was thinking those things on the bed. He couldn’t sleep but alarm rang.It seemed that everyone was waiting for him. Many people told him that intelligence informationof such cases had been received by them too but they never tried to do that job as provingclandestine removal case was very tough in such situations. Gossips started that he was tryingto be hero and finally would come out with a transfer order from the director’s room.Aaruni entered the director’s room and asked for more time straight away. He diverted the topicand didn’t disclose his plan. He didn’t want to take any chance that time.Aaruni started working away from the factory of Swarnaply and its dealers. He read alldocuments very carefully. He also noted something on paper. Then according to his plan hestarted from Kolkata to Patna and then from Patna to Arariya.141


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्He didn’t chew beetle leaves and he liked to have tea only at home.He didn’t chew beetle leaves and he liked to have tea only at home. But if he had to collectinformation from people then it was impossible to success without going to tea and paan shop.So he started chewing paan and sipping tea. And the pan with gulkand of Babul dada’s shopwas tasty too. In return Babul dada had given him list of all plywood factories in that area. Butthe wrecked condition of roads was dependent on God’s grace. Aaruni managed to go throughthe path filled with dust and dirt to one factory that was supplying materials to the Swarnaply.The security guard at the gate said that the owner visited other factory. In that way Aaruniknew that there were two factories.Aaruni reached another factory after a tiring journey where one Marwari guy was manager.“Where are you coming from?”“I am coming from Patna but don’t know how I will return.”“Oh yes, one person assassinated a leader by firing gun. However, the leader was in jail buthe came out of Purniya Jail to have a tour against the law. What can the jailor do? A jailorhadn’t allowed a prisoner to go out for a walk last month then the jailor was shot to death inthe Bhatta bazaar. And this time the new jailer who gave permission to the prisoner to go outis suspended from his job. Curfew is announced in the town after that death. Stay with me. Iam living in my guest house. My family is in Silliguri. I am not married yet. I have to go toCalcutta in the morning next day. I will go to Silliguri by my own vehicle so I will change myroot while going there to drop you at Purniya bus stop.Aaruni liked the fact that the youth was a chatty person. He had long chatting with him in thenight at the guesthouse. The subduing workers of the leader were collecting subscriptionforcibly.“There will be loss without applying clandestine in such situation. Yes, it is unavoidable. Suchleaders are responsible for this. What can businessmen do? “Then the Marwari guy named Naval had looked at Aaruni cunningly. Aaruni thought where thatguy had some suspicion on him.Aaruni thought that guy had some suspicion on him.“No we have the principle of not going for clandestine. Some adjustments are needed to bedone for this.”Aaruni remembered how the owner of the Swarnaply said that he would like to go forclandestine removal.Then how do they work? However that factory in Arariya was doing factory work of Swarnaplyand all federal duties of that factory were handled by the Swarnaply. Even if he consideredclandestine that was not useful as tax was paid by the Swarnaply.142


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Meanwhile, phone rang. Since ring sounded long so there was no doubt that it was an STDcall. Suddenly that boy became silent by looking at Aaruni after receiving the call.The cook who was addressed as Jha by Naval announced that food was ready. Aaruni andNaval had formal conversation. Both slept afterwards. As per he agreed that boy dropped Aaruniat Purniya bus stop in the morning. Aaruni asked Naval before getting off, “There is an officeof Swarnaply in Calcutta. Are you going there?”He laughed.“You are in vigilance. The STD call I received yesterday was from Calcutta office. Someonefrom your department had revealed them about your Arariya trip. Look, I told you that I only doadjustment. What benefit do I get from that? I am not a tax payee. Yes, I get job because ofthat. And some provisions for petty expenses, leaders, departments etc are fulfilled from it.That’s all.”The boy left after saying that.When Aaruni reached Patna office everyone knew that Aaruni toured that factory at the cost ofgovernment for which tax was exempted by the government.Aaruni returned to Calcutta after meeting the director in Patna. He kept on searching policestations to find whether any recorded case was present against the Swarnaply or any of itsemployees. But the Swarnaply had very well established goodwill there from the beginning. NowSankarshan was inafixed. The company was hiding its tax liability worth crores of rupees bymanipulating input output ratio but there was no proof.Aaruni left his phone number at those police stations and instructed them to inform him if anycase against the Swarnaply or its employe was found. He denied to submit closure report to hislocal director and said that he was still watching in case some information was fetched.He denied to submit closure report to his local director and said that he was still watching incase some information would be fetched.Six months later:There was STD ring in the morning.143


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“I am calling from the Calcutta Salt Lake police station. Some has filed a case that hewas robbed of his suitcase containing some cash and cheques by the auto rickshaw driverwhen he was returning from the Swarnaply office after receiving the payment.”“How much cash and what value of cheques?”“1 lakh and 79 thousands of Cash and cheques worth 1 lakh and 83 thousands ofRupees. Perhaps he has some insurance for cash so he filed F.I.R. Cheques can be stopped.”Aaruni with his team made a raid on that person’s house whose money was stolen bythe auto driver. He received a diary during the raid. He called the Patna office next andrequested for the newest returns of removal of factory in Arariya to be availed to him. Theperson on whose house raid was made brought to his office. He came to know on the waythat the person was brother-in-law of Naval. Apart from being the accountant of factory ofArariya he was a liaison officer of the Swarnaply Company and the factory in Arariya.Now all facts were crystal clear. The diary retrieved had columns of cash and cheques.Details were present with dates. The cheque total was reconciled with clearance of the factoryof Arariya and it was also proved that almost half payment of all transactions of the Swarnaplywas paid in cash details of which were neither present in the books of the Swarnaply nor werethose recorded in the books of the factory at Arariya. Swarnaply was paying tax for only chequepayments which was around half of the real transaction. Sankarshan had submitted that reportto the local director.The crime of the accountant was bail-able so the court released him on bail.“Tell me about Naval. He is a good person. But he didn’t tell me anything.”“He died in a road accident occurred or might me created intentionally while he wasgoing to Silliguri from Arariya. I with my son-in-law will go directly to him after finishing here.”One person who had come to receive the accountant informed excitedly. The son-in-law said,“You must agree that you got this opportunity only because of my foolishness. If I would havenot been greedy for retrieving cash through insurance claim then this couldn’t happen.The director ordered for action against the Swarnaply. The show-cause notice was also removedfrom the scandal of tax theft of crores of rupees by the Swarnaply. Aaruni was worried.144


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“Naval was right. He was only doing adjustment. The real theft was done by someone else. Hewas only a mediator. Even I feel to be a medium for Aaruni’s death.”With the success in profession Aaruni’s success in job was also starts. Whether he would be acause other’s problem or not he would never be defeated like his father. He recalled his pasttime to time.“I say, do you listen to me. Our daughter is growing up. You have not done anything for yoursons. Our house is also not possessed. Where will we live after retirement?”“I say, do you listen to me. Our daughter is growing up. You have not done anything for yoursons. Our house is also not possessed. Where will we live after retirement?”“Don’t bother about daughter. Groom’s family will approach us. They are getting more facilitiesthan what we got. Now putting effort in studies is up to them. We will live in the village afterretirement. We won’t come to town in our next seven births.”“If any relatives come we won’t have enough arrangement to welcome them.”“Why do we need special arrangement? Just add some more rice in boiling water.”Aaruni brought up by hearing such conversation. Once, one relative visited the hospital to seefather. He was also talking in the same manner.“What you did with your body? You didn’t even feel emotion for these kids. Where do theystudy? You didn’t have any facility nor did you have any responsibility. You have spoiled yourlife as well as theirs.Meanwhile, they were interrupted. His wife informed him that there is a phone call for him onhold.“Aaruni, a big politics is going on in the office. Conspiracy is being plotted against you. It’s myjob to alarm you. But you don’t show any reaction.”“What happened? Should I be scared like my father? To be a saint after being frustrated of afew defeats or to abolish the culprits- what would you have opted out of these two options.“Don’t bother”, Aaruni said this with a chuckle and hanged up the phone. One lobby of officewas following Aaruni. Aaruni was under pressure after transfer. Some people had complainedbaselessly against him. One office named Shashak was master mind behind that. His favoured145


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्staffs were not posted according to his suggestions so he was intended to stop Aaruni’spromotion. Aaruni’s phone connection was dead for some days during that period. Afterwardssome calls to Abu Dhabi and Dubai were made from that phone. However, to make an ISD callfrom a government connection one had to take permission. One of the Administrative persons inAaruni’s office had availed that facility to Aaruni’s connection by applying in writing withoutinforming Aaruni. He said to the vigilance investigators that since Aaruni was senior to him hehad to obey his verbal orders many times. So he had applied for ISD facility to Aaruni followinghis verbal order.The mafia has induced him and that Administrative officer also got himself trapped into it.A fax came on Monday and Aaruni was transferred.“Represent against this order”, the same familiar voice of Manindra.“Why are you involved in these matters? Everything will be fine”, Aaruni said.A party was held in Shashank’s house.“Mr. Aaruni didn’t even represent for this. He left being relieved. It was like he hadsurrendered.”“Promotion will be stopped for next ten year. Seniority will be lost. His name was defamed inaddition. He was caught for talking to the smugglers of Dubai.”Aaruni recalled his father’s transfer, struggle for honesty, failure in struggle and involving himselfin tantra and worship afterwards; then he lost interest in home, office and all worldlypossessions. The lines of worries are drawn on the face of Aaruni. But that couldn’t stay longer.He had changed his defeat into his victory many times whether it was job or business.“Hey! Manindra! No phone calls for a long time! You people have forgotten me after mytransfer out of state.”“Why me only, every one had forgotten you here.”“What do you think? I forgot everything. Do you remember? When I have opted Arts subjectagainst father’s will. I threw all books of science into the pond at 11 o’clock in the night. I hadnot even left any residue for those books. And when I got first division marks in Arts then Ivisited village. Before that I missed many marriages, deaths and births. But I didn’t go there.”“Hey! Brother! You remember everything. I thought you were also turned like uncle. Thesepeople don’t deserve pity. Just teach them lesson. Now I have faith that something willhappen.”“Again the same thing! If you have not changed then how can I. I had left you free for somedays. Now listen. Do what I tell you to do. Don’t speak a lot. You know very well that myphone was dead for the period when ISD calls were made from the phone. A complaint wasalso made to the telephone department for that from home. But that was made on phone. Noevidence of written document or receipt is available. Just find out whether the telephone146


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्department has records of such complaints or not.”Manidra informed that the telephone department restarted giving complaint number from oneafter one month. So that didn’t work.“Well, then try to find out what numbers and who were called from my number. And what arethe phone numbers where call had been made from that foreigner’s number.”“Yes, I just missed this fact.”Now when Manindra brought list of telephone numbers, all were numbers of the telephonebooths. No call was made to Aaruni’s phone.At the time of hearing of vigilance when Aaruni explained those facts then Shashank wasshocked. It was good for him as Shashank’s men were in touch with those booth ownersotherwise all of them as well as Shanshank would be trapped. So Aaruni was released from theenquiry.“Buddy, this is Manindra. Nothing happened to them.”“I am transferred to Delhi. I will see. Just relax.”“I became relaxed when you recalled past that day. You had to take revenge of insult of Kaka(uncle). Faces are changed. Situation is the same.”Aaruni was posted to the information technology department of vigilance in Delhi. Thedepartment was known as Shunting posting department. Even being released from the enquiryof vigilance, Aaruni opted for that department. That showed that he was tired. He will be sittingat the corner for next five years. Shashank’s group was very happy.On the other hand, Aaruni restarted his science that he had left in college. He was engagedwith computer and its specialists for whole day. They had also seen such staff after a long timewho was engaged in work so dedicatedly. Other people were merely completing their terms.However, that department was very sensitive. Now, Aaruni was very friendly with his colleagues.All applications were being forwarded in time. New equipments were installed in the office.Earlier, officers were intended to pass the office hours and rush out of office. They were noteven fulfilling the necessary necessities of the office.One phone was installed in the office to practice anti-corruption. It had facility to recordtelephone calls of smugglers.Time passed like that for some days.“Manindra! No phone calls from you”.“I am relaxed now”.“Yes, it is time now. Do one thing. Publish the news of relation between Shashank and thesmugglers in the news paper. Everything is ready for next.”No sooner the news was published, the public relation officer of the Minister, who had work ofinforming the minister about news by submitting the clippings of the news had submitted theclipping of that news to the Minister. Time was not good so there were many charges on thearea Minister; session of the parliament was going on those days so the Minister didn’t take147


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्any chance. He ordered for the enquiry on the issue.The case came to the vigilance department. There was an interim meeting for that in which thedepartment of information technicians were also invited.Date of appointment was fixed. Aaruni attended the meeting as a member of vigilancecommittee. In most of the cases the department usually gives no objection certificate.“No charge on Shashank is proved. Aaruni, your department was availed with Telephone Tapingequipment. But in our office, even a fax machine is installed after six months of purchase. Thenthis machine must be kept uninstalled or any conversation is recorded.”“Sir, this machine was brought on the 1st of this month and its use was started on the samedate. The name of the smugglers involved in this case calls of whom were permitted to berecorded by me is given to you. Shashank had first conversation with some of them for anegligible length of time- two conversations each for only half a minute. The second dialoguewas at 9 p.m. and the call goes to our staff after that conversation for only half a minute.”“What is date of this?”“Fifth”“There was a raid on the sixth and nothing was found on that day. Give me details of thesephone calls, Aaruni.”“Shashank says on first conversation to come to his house at eight o’clock and meet him. Itwas important talk. In the second call he is angry and says that it is night o’clock and he hasnot yet come. There is a reply from the smuggler in this call that he is on the gate ofShashank’s house.”“What is the third conversation?”“The third call is made by the smuggler to the office staff. He orders to come to the office andhe is also coming there. There is nothing more. No evidence could be found for this so if youallow me I can give no objection certificate.”“Aaruni! What are you saying? Your department had not done anything so useful until today.You have discovered all links. Shashank says to meet him. The smuggler says that he is at thegate. Why does the employee go to the office so late? Shashank leaked the plan of raid andthe employee removed all evidences. My staff returned empty handed when they made raid nextmorning. Now make one more call. Shashank’s number was not taped so according to law thesound in tape should match with his sample voice. When he picks the phone up just say wrongnumber and hang up.”“As you wish.”The procedure was rendered immediately.“This is open and shut case.” The chief of the vigilance committee informed the fact to thedirector. The director called Shashank and gave him two options,“Shashank! After these evidences you have only two options. You have to take compulsoryretirement or the enquiry will be carried on.”148


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Shashank went for compulsory retirement. He left the department.“Brother Manindra! No phone calls from you.”“Brother I am relaxed from that day when I found that you remember everything of yourchildhood. There is no difference between you and Kaka. Only your ways are different. To makeyou to go for this way of victory I had prompted you many times. Do you remember that? Butwhen you started telling me everything of your childhood I became relaxed from then only.”“The progress graph of his study was fluctuating with his father. But he retreated to getsuccess. Such incident happened even when he was in job. An accident occurred after agovernment tour. He stood on his feet after staying 15 days in ventilator and one year onsupport. He defeated the death. But when he returned office after one and half a year then noone believed. He had same familiar smile on his face. People said that the accident was not bychance but it was planned. Because it happened just after the accident of Naval.VIDEHA MAITHILI SANSKRIT TUTOR- XXIIIसंकृत िशक्षा च मैिथली िशक्षा च- २३(मैिथली भाषा जगजननी सीतायाः भाषा आसीत् - <strong>ह</strong>नुमतः उक्तवान- मानुषीिम<strong>ह</strong> संकृताम्)-गजे ठुरः(आगाँ)ENGLISH संकृतम् मैिथलीHave youfinishedyourhouseholdchores?गृ<strong>ह</strong>कायर्ं समातंिकम्?घरक काजखतम कऽलेल<strong>ह</strong>ुँ?Yes, almostfinished.आम्,समातायम्।<strong>ह</strong>ँ, ायःखतमे अिछ।Where were गतािन िािण अ<strong>ह</strong>ाँ दू-तीन149


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्you for lasttwo threedays?िदनािन कुआसीत् भवती?िदनसँ कऽछल<strong>ह</strong>ुँ?I had goneto mymother’splace.अ<strong>ह</strong>ं मातृगृ<strong>ह</strong>ंगतवती।<strong>ह</strong>म अपननै<strong>ह</strong>र गेलर<strong>ह</strong>ी।Did youmeetShyamalarecently?एषु िदनेषुयामलयािमिलतवतीिकम्?यामलासँअ<strong>ह</strong>ाँक भेट<strong>ह</strong>ाल-िफल<strong>ह</strong>ालमेअिछ?I’ve had alot of worksincemorning.मम ातःआरय ब<strong>ह</strong>ुकायिण।<strong>ह</strong>मरा भोरेसँब<strong>ह</strong>ुत कायर्र<strong>ह</strong>ै-ए।Again todaythe maidservantdidn’t come.कमर्करी अपुनः नआगतवती।काजकरएबाली आइफेर नैआएल।Guests willcometomorrow.अितथयः ःआगिमयित।पा<strong>ह</strong>ुन सभकाि आिबर<strong>ह</strong>ल छिथ।Shall we goto theअ शाक<strong>िव</strong>पिणंगच्छामः िकम्?आइ तरकारीबजार चली150


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्vegetableकी?markettoday?I don’t havetime todaylet’s gotomorrow.अ मम समयःनाित भोः ःगिमयामः।<strong>ह</strong>मरा आइसमय नि<strong>ह</strong>अिछ, <strong>ह</strong>मरासभ कािचलब।Next monthwe will buya washingmachine.अिम-मासे वयंवक्षालनयंेयामः।अिगला मास<strong>ह</strong>म सभएकटा वािशंगमशीन कीनब।A newdepartmentalstore hasopenednearby.समीपे एकःनूतनः सवर्वतु-आपणःउािटतःअित।एकटा नविडपाटर्मेटलटोर बगलेमेखुजल अिछ।I heard thatRama’sdaughter’smarriage isfixed.रमायाः पुयाः<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>ः िनितःइित ुतवती।<strong>ह</strong>मरा सुबामेआएल अिछजे रमाकबेटीक िबया<strong>ह</strong>ठीक भऽगेलै।From todaythere is aअ आरयतिमन् आपणेआइसँ ओि<strong>ह</strong>दोकानमे151


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्sale ofglass waresin thatshop.काचपााणांयूनमूयेन<strong>िव</strong>यणम्अित।शीसाकसमानक िबीशुरू छै।Would youlend mesomesugar?िकिचत् शकर्रांददाित िकम्?कनी िची<strong>दे</strong>ब?Would youtell me it’srecipe?एतय पाककृितंमां वदित िकम्?<strong>ह</strong>मरा एकराबनेबाक ढ़ंगबताएब?Come, let’sgo to thetemple.आगच्छतु,<strong>दे</strong>वालयःगच्छामः।आऊ, <strong>ह</strong>म सभमिदर चली।यो<strong>िव</strong>ंशिततमः पाठःभीमः दुयधनय अपेक्षया बलवान्।राकेशय अपेक्षया नवीनः बलवान्।अनीतायाः अपेक्षया तेजवनी उता।पािकथानय अपेक्षया भारतम् <strong>िव</strong>शालम्।कावेयः अपेक्षया गा दीघ।शख्याः अपेक्षया लया सुदरी।सीताया अपेक्षया मालती सुदरी।उतागुणी152


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्चतुरःयेःसुदरीस<strong>ह</strong>नशीलाअलसःवीरःदीघ<strong>िव</strong>शालम्वयम् पूवर्तन् पाठे अपेक्षया इयंशम् ज्ञातवतः। इदानीम् अिमन् <strong>िव</strong>षये एव पुनः िकंिचत् अयासं कुमर्ः। इदानीम् भवतः अपेक्षयाउपयुय वाक्यािन वदतु। वदित वा ?अ<strong>ह</strong>म् इदानीम् िकमिप ावयािम। भवतः ुणवतु।गीतम् मधुरम् अित खलु।रघुवंशम् उमम् कायम् खलु।कािलदासः ेः क<strong>िव</strong>ः खलु।आम् कािलदास े खलु।रामायणम् आिद कायम् खलु।पुपम् सुदरम् अित खलु।भवतः खलु योजियवा वदतु।अ शैयम् अिधकम् अित खलु।भोजन उमम् अित खलु।परीक्षा सिि<strong>ह</strong>ता खलु।माता कुशिलनी खलु।153


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िपता <strong>िव</strong>कोषे कायर्म् करोित खलु।अनुजः <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शम् गतवान् खलु।-अ एव गणयम् कुमर्ः। भवयः एकम् वाक्यम् वदतु। भवतः खलु योजियवा तदैव वाक्यम् पुनः उच्चारयतु। अनतरम् भवतःएकम् वाक्यम् वदतु-भवयः खलु योजियवा पुनः उच्चारयतु। आरभः कुमर्ः।भवान् आगिमयित खलु।कुुरः भौ भौ भौ इित भषित।कुुरः िकम् करोित।कुुरः गृ<strong>ह</strong>य रक्षणम् करोित।याः वने भवित।या गजर्यित।याः मृगम् मारयित।गजः थूलः अित।गजः वतु नयित।गजः िभित?माजलः यॲ वदित।माजलः िकम् िपबित।माजलः दुग्धम् िपबित।माजलः मूषकम् खादित।धेनुः अबा वदित।धेनुः िकम् ददाित।धेनुः दुग्धम् ददाित।धेनुः िकम् खादित।154


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्धेनुः तृणम् खादित।अः धावित।अः कथम् धावित।अः शीम् धावित।अः <strong>ह</strong>ेसते?इदानीम् केशािचत् पिक्षणाम् नाम् अिप जानीमः।काकः रटित। काकः कथम् रटित। काकः का का का इित रटित।शुकः सुदरः अित- खलु।शुकय वणर्ः कः। शुकय वणर्ः <strong>ह</strong>िरतः।<strong>ह</strong>ंसः जले संचरित। <strong>ह</strong>ंसः जले संचरित।चटकः िचलित।िसं<strong>ह</strong>ः गजर्ित।याः गजर्ित।<strong>ह</strong>ंसः जले संचरित।गजः ि<strong>ह</strong>ित।वृषभः नदर्ित।अः <strong>ह</strong>ेसते।माजलः वदित।कुुरः भषित।काकः रटित।चटकः िचलित।155


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्काकः रटित का काधेनुः वदित अबा<strong>िव</strong>डालः वदित कथम् यांचटकः वदित कथम् िचं िचकुुरः भषित कथम् भॱ भॱबे (भे)गः करित कथम् बै बैअजः वदित कथम् मैं मैंसपर्ः करित कथम् भुस् मुस्िपकः कूजित कथम् पो पेसुभािषतम्सुलभाः पुरुषाः लोके सततं ियवािदनः।अिययय च पयर्य वक्ता ोता च दुलर्भः॥इदानीम् यत् सुभािषतम् ुतवतः तय तापयर्म् एवम् अित।लोके िय वाक्यािन वक्तुम् सव उस<strong>ह</strong>तु एव। तथैव ोतुम् अिप ब<strong>ह</strong>ुजनाः सजाः भवित। अियम् िकतु ि<strong>ह</strong>तकरम् तादृशवचनािन केचनेव वदित। तथैव तािन वचनािन ोतुम् केचन् एव उस<strong>ह</strong>सतु। अतः एव लोके अियय पयय वचनय ोतावक्ता ौ अपुइ दुलर्भम्।कथा156


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्म<strong>ह</strong>ाराजय <strong>िव</strong>मािदयय औदायर्म् िसमेव। <strong>िव</strong>मािदयः परम् उदारः जारंजकः च आसीत्। सः जानाम् क पिर<strong>ह</strong>ाराथर्म्सवर् सदा सचारम् करोित म।एकदा अारो<strong>ह</strong>ी <strong>िव</strong>मािदयः अरयमाग एकाकी एव गच्छन् आसीत्। संयाकालः सि<strong>ह</strong>तः इित शीम् वनात् बि<strong>ह</strong>ः गच्छािम-इितिचतयन् आसीत्। तावता एव दूरे कयाित् गो<strong>ह</strong>ोर आदनम् ुतम्। ताम् िदशाम् अनुिय एव <strong>िव</strong>मािदयः त गतवान्। तदावषकालः आसीत्। अतः नदीषु वा<strong>ह</strong>ः आसीत्। भूिमः सवर्था पंिकला आसीत्। सव गतः अिप जलेन् पूणः आसन्। एतादृशेकिमंित् मिलन् गत कािचत् गॱ पितवा आदित म।एतद् दृवा म<strong>ह</strong>ाराजः गौः रक्षनाथर्म् वयमेव पंकम् अवतीणर्वान्। िकतुवोिप पंके िनमग्नः इव अभवत्। रािः इयत् एकाकी एव धेनुम् रिक्षतुम् स<strong>ह</strong> न शक्तवान्। धेनुः अिप ाण भीया उच्चैःआदित म। तत् ुवा कन् िसं<strong>ह</strong>ः त आगतः। सः गाम् खािदतुम् इवान् च। तदा त <strong>िव</strong>मानः अः िसं<strong>ह</strong>म् दृवापलायनम् कृतवान्। इदानीम् एकाकी म<strong>ह</strong>ाराजः गाम् रिक्षतुम् इच्छित, िकतु िसं<strong>ह</strong>ः गाम् खािदतुम् इच्छित। अतः म<strong>ह</strong>ाराजः िसं<strong>ह</strong>यभय जननाथर्म् वय कोषात् खगम् वीकृतवान्। यदा यदा िसं<strong>ह</strong>ः गाम् खािदतुम् आगच्छित तदा तदा एषः म<strong>ह</strong>ाराजः खगम्दशर्यन् तम् िसं<strong>ह</strong>म् भाययित म। गतर्य समीपे एकः वटः वृक्षः आसीत्। ततिथतः कन् शुकः एत सवर्म् पयन् आसीत्। सःम<strong>ह</strong>ाराजम् उक्तवान्- भोः राजन्। अयाः गोः मरणम् सिि<strong>ह</strong>तम् अित। भवान् एताम् िसं<strong>ह</strong>ात् रक्षित चेत् अिप िकमिप योजनम्नाित। यतः पंके पितता धेनुः ातःकालात् पूवर्मेव िनमजयित। वृथा भवतः ाणम् यागम् करोित। अतः भवान् यथर्म् कायर्म्यजतु। इदानीम् िसं<strong>ह</strong>ः एकः एव अित। घटायतरे िसं<strong>ह</strong>ी अिप अ आगच्छित। िकंिचत् कालानतरम् अय ूर जतवः अिपआगच्छित। अतः यथर्कायर्म् पिरयजतु। भवतः ाण रक्षणाथर्म् अय वृक्षय उपिर उप<strong>िव</strong>शतु। इित। शुकय वचनम् ुवाम<strong>ह</strong>ाराजः उक्तवान्- भो शुका। मद् <strong>िव</strong>षये तव ीितम् ज्ञावा संतुः अ<strong>ह</strong>म्। िकतु अनीित मागर्म् भवान् न उपिदशतु। यतः वयाण रक्षणाथर्म् ीिम कीटादयः अिप यतते। िकतु यः अयेषाम् रक्षणाथर्म् जीवित सः एव धयः। मम् येन् लाभः भवित वा नवा अ<strong>ह</strong>म् न जानािम। िकतु गोः रक्षणम् मम् कतर्यम् – मम् ाणान् पिरकृयवा अ<strong>ह</strong>म् एताम् धेनुम् रक्षािम एव। इित उक्तवान्।ततःराजा ातःकाल पयर्तम् अिप गोः रक्षणम् कृतवान्। ातः काले िसं<strong>ह</strong>रूपेण िथतः <strong>दे</strong>वेः वय रूपम् ाकयत्। गोरूपेण िथताभू<strong>दे</strong>वी शुकरूपेण िथतः धमर्ः चािप व वरूपम् कटितवतः। ते सविप <strong>िव</strong>मय याग शौयर्म् च लािघवा तम्अिभनिदतवतः। एवम् <strong>िव</strong>मय औदायर्म् लोकोरम् आसीत्।१.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ेल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी रूपमे <strong>Videha</strong> e journal's all old issues in BrailleTirhuta and Devanagari versions२.मैिथली पोथी डाउनलोड Maithili Books Download,३.मैिथली ऑिडयो संकलन Maithili Audio Downloads,४.मैिथली वीिडयोक संकलन Maithili Videos५.िमिथला िचकला/ आधुिनक िचकला आ िच Mithila Painting/ Modern Art and Photos"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"क एि<strong>ह</strong> सभ स<strong>ह</strong>योगी िलंकपर से<strong>ह</strong>ो एक बेर जाऊ।157


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्६.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैिथली िक्वज :http://videhaquiz.blogspot.com/७.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैिथली जालवृ एीगेटर :http://videha-aggregator.blogspot.com/८.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> मैिथली साि<strong>ह</strong>य अंेजीमे अनूिदत :http://madhubani-art.blogspot.com/९.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क पूवर्-रूप "भालसिरक गाछ" :http://gajendrathakur.blogspot.com/१०.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> इंडेक्स :http://videha123.blogspot.com/११.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> फाइल :158


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्http://videha123.wordpress.com/१२. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong> : पि<strong>ह</strong>ल ितर<strong>ह</strong>ुता (िमिथला़क्षर) जालवृ (लॉग)http://videha-sadeha.blogspot.com/१३. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:ेल: मैिथली ेलमे: पि<strong>ह</strong>ल बेर <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ाराhttp://videha-braille.blogspot.com/१४.V I D E H A " I S T M A I T H I L I F O R T N I G H T L YE J O U R N A L A R C H I V Ehttp://videha-archive.blogspot.com/१५. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का मै िथ ली पो थी क आ क इ वhttp://videha-pothi.blogspot.com/१६. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का ऑ िड यो आ क इ वhttp://videha-audio.blogspot.com/१७. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का वी िड यो आ क इ वhttp://videha-video.blogspot.com/१८. ' <strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> ' थ म मै िथ ली पा िक्ष क ई प ि का िम िथ ला िच क ला ,आ धु िन क क ला आ िच क लाhttp://videha-paintings-photos.blogspot.com/१९. मैिथल आर िमिथला (मैिथलीक सभसँ लोकिय जालवृ)159


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्http://maithilaurmithila.blogspot.com/२०.ुित काशनhttp://www.shruti-publication.com/२१.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>- सोशल नेटविकर्ंग साइटhttp://videha.ning.com/२२.http://groups.google.com/group/videha२३.http://groups.yahoo.com/group/VIDEHA/२४.गजे ठाकुर इ डेक्सhttp://gajendrathakur123.blogspot.com२५.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> रेिडयो:मैिथली कथा-क<strong>िव</strong>ता आिदक पि<strong>ह</strong>ल पोडकाट साइटhttp://videha123radio.wordpress.com/२६. नेना भुटकाhttp://mangan-khabas.blogspot.com/म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (१):म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना: ीमान् निचकेताजीक नाटक "नो एंी: मा <strong>िव</strong>श" केर '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' मे ई-कािशत रूप <strong>दे</strong>िखकए एकर िंट रूपमे काशनक लेल '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' केर समक्ष "ुित काशन" केर ताव आयल छल। ी निचकेता जी एकर िंटरूप करबाक वीकृित दए <strong>दे</strong>लि<strong>ह</strong>। िंट संकरणक <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> पृपर नीचाँमे।म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (२): '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधार पर १.मैिथली-अंेजी शद कोश २.अंेजी-मैिथली शद कोश ुितपिलकेशन ारा िट फॉमर्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> वीकार कए लेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंेजी शदकोश-खड-I-XVI. कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ: लेखक-गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झा, दाम- रु.५००/- ितखड । Combined ISBN No.978-81-907729-2-1 e-mail: shruti.publication@shrutipublication.comwebsite:http://www.shruti-publication.com160


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना:(३). पी-बध <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> डाटाबेस िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी पाडुिलिप िलयातरण- ुित पिलकेशन ारा िट फॉमर्मेकािशत करबाक आ<strong>ह</strong> वीकार कए लेल गेल अिछ। पुतक-ाितक <strong>िव</strong>िधक आ पोथीक मूयक सूचना एि<strong>ह</strong> पृ पर शी <strong>दे</strong>लजायत। पी-बध (शोध-सपादन, िडिजटल इमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण)- तीनू पोथीक शोध-संकलन-सपादन-िलयांतरण गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झा ारा Combined ISBN No.978-81-907729-6-9म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना:(४) '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा धारावाि<strong>ह</strong>क रूपे ई-कािशत कएल जा' र<strong>ह</strong>ल गजे ठाकुरक िनबध-बध-समीक्षा, उपयास(स<strong>ह</strong>बाढ़िन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ादीक चौपड़पर), कथा-गप (गप-गुच्छ), नाटक(संकषर्ण), म<strong>ह</strong>ाकाय (वचा<strong>ह</strong>च आ असाितमन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong>य <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे संपूणर् ई-काशनक बाद िंट फॉमर्मे।कुरुक्षेम्–अतमर्नक, खड-१ सँ ७ (लेखककिछिड़आयल प, उपयास, गप-कथा, नाटक-एकाी, बालानां कृते, म<strong>ह</strong>ाकाय, शोध-िनबध आिदक सम संकलन)-लेखक गजेठाकुर Combined ISBN No.978-81-907729-7-6<strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> पृपर नीचाँमे ।म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (५): "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संकरण <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनलरचना सिमिलत। <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> पृपर नीचाँमे।म<strong>ह</strong>वपूणर् सूचना (६):सूचना: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंेजी आ अंेजी मैिथली कोष (इंटरनेटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सचर्-िडक्शनरी) एम.एस.एस.क्यू.एल. सवर्र आधािरत -Based on ms-sql server Maithili-English and English-MaithiliDictionary. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क भाषापाक- रचनालेखन तंभमेनव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल पृ सभकेँ िरेश कए <strong>दे</strong>खू। Always refresh the pages for viewing new issue ofVIDEHA.कुरुक्षेम् अतमर्नक- गजे ठाकुर161


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गजे ठाकुरक िनबध-बध-समीक्षा, उपयास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ादीक चौपड़पर), कथा-गप (गप-गुच्छ),नाटक(संकषर्ण), म<strong>ह</strong>ाकाय (वचा<strong>ह</strong>च आ असाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong>य <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे संपूणर् ई-काशनक बाद िंट फॉमर्मे।कुरुक्षेम्–अतमर्नक, खड-१ सँ ७Ist edition 2009 of Gajendra Thakur’s KuruKshetram-Antarmanak (Vol. I to VII)- essay-papercriticism,novel, poems, story, play, epics and Children-grown-ups literature in single binding:Language:Maithili६९२ पृ : मूय भा. रु. 100/-(for individual buyers inside india)(add courier charges Rs.50/-per copy for Delhi/NCR and Rs.100/- per copy for outside Delhi)For Libraries and overseas buyers $40 US (including postage)The book is AVAILABLE FOR PDF DOWNLOAD AThttps://sites.google.com/a/videha.com/videha/http://videha123.wordpress.com/(send M.O./DD/Cheque in favour of AJAY ARTS payable at DELHI.)DISTRIBUTORS: AJAY ARTS, 4393/4A,Ist Floor,Ansari Road,DARYAGANJ.Delhi-110002 Ph.011-23288341, 09968170107e-mail:shruti.publication@shruti-publication.com162


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : <strong>दे</strong>वनागरी"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संकरण :<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनल रचना सिमिलत।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: थम मैिथली पािक्षक ई-पिका http://www.videha.co.in/<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: वषर्:2, मास:13, अंक:25 (<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1)सपादक: गजे ठाकुरगजे ठाकुर (1971- ) िछिड़आयल िनबध-बध-समीक्षा, उपयास (स<strong>ह</strong>बाढ़िन) ,प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ादीकचौपड़पर), कथा-गप (गप-गुच्छ), नाटक(संकषर्ण),म<strong>ह</strong>ाकाय (वचा<strong>ह</strong>च आ असाित मन) आ बाल-िकशोरसाि<strong>ह</strong>य कुरुक्षेम् अंतमर्नक (खड 1 सँ7 ) नामसँ। ि<strong>ह</strong>नकर कथा-सं<strong>ह</strong>(गप-गुच्छ) क अनुवाद संकृतमे आ उपयास(स<strong>ह</strong>बाढ़िन) क अनुवाद संकृत आ अंेजी(द कॉमेट नामसँ)मे कएल गेल अिछ। मैिथली-अंेजी आ अंेजी मैिथली शदकोश आपी-बधक सिमिलत रूपेँ लेखन-शोध-सपादन-आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण। अंतजललेल ितर<strong>ह</strong>ुता यूनीकोडक <strong>िव</strong>कासमेयोगदान आ मैिथलीभाषामे अंतजल आ संगणकक शदावलीक <strong>िव</strong>कास। ई-प संकेत- ggajendra@gmail.comस<strong>ह</strong>ायक सपादक: ीमती रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ाीमित रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ा (1962- ), िपता ी सुरे साद िस<strong>ह</strong>ा, पित ी दीपक कुमार। ीमित रिमरेखा िस<strong>ह</strong>ा इित<strong>ह</strong>ास आ राजनीितशामे नातकोर उपािधक संग नालदा आ बौधधमर्पर पी.एच.डी.ात कएने छिथ आलोकनायक जयकाश नारायण पर आलेख-बध से<strong>ह</strong>ो िलखने छिथ।सित “<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>” ई-पिका(http://www.videha.co.in/ ) कस<strong>ह</strong>ायक सपादक छिथ।163


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मुख्य पृ िडजाइन: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 योित झा चौधरीयोित (1978- ) जम थान -बेवार, मधुबनी ; आइ सी डबयू ए आइ (कॉट एकाउटेसी); िनवासथान- लदन, यू.के.; िपता- ी शुभंकर झा, ज़मशेदपुर; माता- ीमती सुधा झा, िशवीपी।योितकेँ www.poetry.comसँसंपादकक चॉयस अवाडर् (अंेजी पक <strong>ह</strong>ेतु) योितकेँ भेटल छि<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>ुनकर अंेजी प िकछु िदनधिर www.poetrysoup.com केर मुख्य पृ पर से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>ल अिछ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक साइटक िडजाइन मधूिलका चौधरी (बी.टेक, कयूटर साइंस), रिम िया (बी.टेक, कयूटर साइंस) आ ीितझा ठाकुर ारा।(<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका पािक्षक रूपेँ http://www.videha.co.in/ पर ई-कािशत <strong>ह</strong>ोइत अिछ आ एकर सभटा पुरान अंकिमिथलाक्षर, <strong>दे</strong>वनागरी आ ेल वसर्नमे साइटक आकइवमे डाउनलोड लेल उपलध र<strong>ह</strong>ैत अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 अंक ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल 25 अंकक चुनल रचनाक संग पुतकाकार कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:2 जनवरी 2010 मेआएत ई-पिकाक26 सँ 50म अंकक चुनल रचनाक संग।)Tirhuta : 244 pages (A4 big magazine size)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : मूय भा.रु.200/-Devanagari 244 pages (A4 big magazine size)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी : मूय भा. रु. 100/-(add courier charges Rs.20/-per copy for Delhi/NCR and Rs.30/- per copy for outside Delhi)BOTH VERSIONS ARE AVAILABLE FOR PDF DOWNLOAD AThttps://sites.google.com/a/videha.com/videha/http://videha123.wordpress.com/(send M.O./DD/Cheque in favour of AJAY ARTS payable at DELHI.)DISTRIBUTORS: AJAY ARTS, 4393/4A,Ist Floor,Ansari Road,DARYAGANJ.Delhi-110002 Ph.011-23288341, 09968170107164


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Website:http://www.shruti-publication.come-mail:shruti.publication@shruti-publication.com"िमिथला दशर्न"मैिथली िमािसक पिकाअपन ससिशन (भा.रु.288/- दू साल माने 12 अंक लेल भारतमे आ ONE YEAR-(6issues)-in Nepal INR 900/-, OVERSEAS- $25; TWO YEAR(12 issues)- in Nepal INR Rs.1800/-,Overseas- US $50) "िमिथला दशर्न"केँ <strong>दे</strong>य डी.डी. ारा Mithila Darshan, A - 132, Lake Gardens,Kolkata - 700 045 पतापर पठाऊ। डी.डी.क संग प पठाऊ जाि<strong>ह</strong>मे अपन पूणर् पता, टेलीफोन नं. आ ई-मेल संकेत अवयिलखू। धान सपादक- निचकेता। कायर्कारी सपादक- रामलोचन ठाकुर। िताता सपादक- ोफेसर बोध नारायण िसं<strong>ह</strong> आडॉ. अिणमा िसं<strong>ह</strong>। Coming Soon:http://www.mithiladarshan.com/(<strong>िव</strong>ज्ञापन)अंितका काशन की नवीनतम पुतकसिजदशी कायआलोचनामीिडया, समाज, राजनीित और इित<strong>ह</strong>ासिडज़ाटर : मीिडया एड पॉिलिटक्स: पुय सूनवाजपेयी 2008 मूय रु. 200.00इित<strong>ह</strong>ास : संयोग और साथर्कता : सुरेचौधरीसंपादक : उदयशंकर165


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्राजनीित मेरी जान : पुय सून वाजपेयी काशनवषर् 2008 मूय रु.300.00पालकालीन संकृित : मंजु कुमारी काशनवषर्2008 मूय रु. 225.00ी : संघषर् और सृजन : ीधरम काशनवषर्2008 मूय रु.200.00अथ िनषाद कथा : भव<strong>दे</strong>व पाडेय काशनवषर्2007 मूय रु.180.00उपयासि<strong>ह</strong>ंदी क<strong>ह</strong>ानी : रचना और पिरिथित :सुरे चौधरीसंपादक : उदयशंकरसाधारण की ितज्ञा : अंधेरे से साक्षाकार: सुरे चौधरीसंपादक : उदयशंकरबादल सरकार : जीवन और रंगमंच :अशोक भौिमकमोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमक काशनवषर् 2008 मूय रु. 200.00बालकृण भट्ट और आधुिनक ि<strong>ह</strong>ंदीआलोचना का आरंभ : अिभषेक रौशनक<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशन वषर् 2008मूयरु.125.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशन वषर् 2008मूयरु. 200.00को<strong>ह</strong>रे में कंदील : अवधेश ीत काशन वषर् 2008मूयरु. 200.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय़ा : काश कात काशनवषर् 2008 मूय रु. 200.00पीले कागज़ की उजली इबारत : कैलाश बनवासीकाशन वषर् 2008 मूय रु. 200.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशन वषर् 2008 मूयरु. 200.00आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशन वषर् 2008मूयरु. 180.00कुछ भी तो रूमानी न<strong>ह</strong>ॴ : मनीषा कुले काशनवषर् 2008 मूय रु. 200.00बडक़ू चाचा : सुनीता जैन काशन वषर् 2008 मूयरु. 195.00सामािजक िचंतनिकसान और िकसानी : अिनल चमिडय़ािशक्षक की डायरी : योगेउपयासमाइोकोप : राजे कुमार कनौिजयापृवीपु : लिलत अनुवाद : म<strong>ह</strong>ाकाशमोड़ पर : धूमकेतु अनुवाद : वणमोलारूज़ : िपयैर ला मूर अनुवाद : सुनीताजैनक<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>धूँधली या<strong>दे</strong>ं और िससकते ज़ख्म : िनसारअ<strong>ह</strong>मदजगधर की ेम कथा : <strong>ह</strong>िरओमअं ित का , मै िथ ली ै मा िस क , सपादक-166


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भेम का भेरू माँगता कुाड़ी ईमान : सयनारायण पटेलकाशन वषर् 2008 मूय रु. 200.00क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>अनलकांतअंितका काशन,सी-56/यूजीएफ-4,शालीमारगाडर्न,एकसटेंशन-II,गािजयाबाद-201005 (उ..),फोन : 0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797,9891245023,या : शैलेय काशन वषर् 2008 मूय रु. 160.00जीना चा<strong>ह</strong>ता <strong>ह</strong>ूँ : भोलानाथ कुशवा<strong>ह</strong>ा काशनवषर्2008 मूय रु. 300.00कब लौटेगा नदी के उस पार गया आदमी : भोलानाथकुशवा<strong>ह</strong>ा काशन वषर् 2007 मूय रु.225.00लाल िरबन का फुलबा : सुनीता जैन काशनवषर्2007 मूय रु.190.00लूओं के बे<strong>ह</strong>ाल िदनॲ में : सुनीता जैन काशनवषर्2008 मूय रु. 195.00फैंटेसी : सुनीता जैन काशन वषर् 2008 मूयरु.190.00दु:खमय अराकच : याम चैतय काशनवषर्2008 मूय रु. 190.00कुआर्न क<strong>िव</strong>ताएँ : मनोज कुमार ीवातव काशनवषर् 2008 मूय रु. 150.00पेपरबैक संकरणउपयासमोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमक काशनवषर् 2008 मूय रु.100.00क<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशन वषर् 2007मूयरु. 70.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशन वषर् 2008मूयआजीवन सदयता शुक भा.रु.2100/-चेक/ाट ारा “अंितका काशन” क नाम सँपठाऊ। िदलीक बा<strong>ह</strong>रक चेक मेभा.रु. 30/- अितिरक्त जोड़ू।बया, ि<strong>ह</strong> दी छमा<strong>ह</strong>ीपिका, सपादक- गौ री ना थसंपकर्- अंितका काशन,सी-56/यूजीएफ-4,शालीमारगाडर्न,एकसटेंशन-II,गािजयाबाद-201005 (उ..),फोन : 0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797,9891245023,आजीवन सदयता शुक रु.5000/- चेक/ाट/ मनीआडर्र ारा “ अंितकाकाशन” के नाम भेजें। िदली से बा<strong>ह</strong>रके चेक में 30 रुपया अितिरक्त जोड़ें।पुतक मंगवाने के िलए मनीआडर्र/ चेक/ाट अंितका काशन के नाम से भेजें।िदली से बा<strong>ह</strong>र के एट पार बैंिकंग (atpar banking) चेक के अलावा अयचेक एक <strong>ह</strong>जार से कम का न भेजें।रु.200/- से यादा की पुतकॲ पर डाकखचर् <strong>ह</strong>मारा व<strong>ह</strong>न करेंगे। रु.300/- सेरु.500/- तक की पुतकॲ पर 10% कीछूट, रु.500/- से ऊपर रु.1000/-तक 15%और उससे यादा की िकताबॲपर 20%की छूट यिक्तगत खरीद पर दी167


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रु. 100.00को<strong>ह</strong>रे में कंदील : अवधेश ीत काशन वषर् 2008मूयरु. 100.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय़ा : काश कात काशनवषर् 2008 मूय रु. 100.00पीले कागज़ की उजली इबारत : कैलाश बनवासीकाशन वषर् 2008 मूय रु. 100.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशन वषर् 2007 मूयरु. 100.00आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशन वषर् 2008मूयरु. 90.00कुछ भी तो रूमानी न<strong>ह</strong>ॴ : मनीषा कुले काशनवषर् 2008 मूय रु. 100.00भेम का भेरू माँगता कुाड़ी ईमान : सयनारायण पटेलकाशन वषर् 2007 मूय रु. 90.00मैिथली पोथीजाएगी ।एक साथ ि<strong>ह</strong>दी, मैिथली में सिय आपकाकाशनअंितका काशनसी-56/यूजीएफ-4, शालीमारगाडर्न,एकसटेंशन-IIगािजयाबाद-201005 (उ..)फोन : 0120-6475212मोबाइल नं.9868380797,9891245023ई-मेल: antika1999@yahoo.co.in,antika.prakashan@antikaprakashan.comhttp://www.antika-prakashan.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)<strong>िव</strong>कास ओ अथर्तं (<strong>िव</strong>चार) : नरे झा काशनवषर् 2008 मूय रु. 250.00संग समय के (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) : म<strong>ह</strong>ाकाश काशनवषर् 2007 मूय रु. 100.00एक टा <strong>ह</strong>ेरायल दुिनया (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) : कृणमो<strong>ह</strong>न झाकाशन वषर् 2008 मूय रु. 60.00दकचल <strong>दे</strong>बाल (कथा-सं<strong>ह</strong>) : बलराम काशनवषर्2000 मूय रु. 40.00सबध (कथा-सं<strong>ह</strong>) : मानेर मनुज काशनवषर्2007 मूय रु. 165.00168


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ुित काशनसँ१.पंच<strong>दे</strong>वोपासना-भूिम िमिथला- मौन२.मैिथली भाषा-साि<strong>ह</strong>य (२०म शतादी)- ेमशंकरिसं<strong>ह</strong>३.गुंजन जीक राधा (ग-प-जबुली िमित)- गंगेशगुंजन४.बनैत-िबगड़ैत (कथा-गप सं<strong>ह</strong>)-सुभाषच यादव५.कुरुक्षेम्–अतमर्नक, खड-१ आ २ (लेखककिछिड़आयल प, उपयास, गप-कथा, नाटक-एकाी,बालानां कृते, म<strong>ह</strong>ाकाय, शोध-िनबध आिदक सम संकलन)-गजे ठाकुर६.<strong>िव</strong>लिबत कइक युगमे िनब (प-सं<strong>ह</strong>)- पंकजपराशर७.<strong>ह</strong>म पुछैत छी (प-सं<strong>ह</strong>)- <strong>िव</strong>नीत उपल८. नो एी: मा <strong>िव</strong>श- डॉ. उदय नारायण िसं<strong>ह</strong>“निचकेता” िंट रूप <strong>ह</strong>ाडर्बाउड (ISBNNO.978-81-907729-0-7 मूय रु.१२५/- यू.एस. डॉलर४०) आ पेपरबैक (ISBN No.978-81-907729-1-4 मूय रु. ७५/- यूएस.डॉलर २५/-)९/१०/११ '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधारपर१.मैिथली-अंेजी शद कोश २.अंेजी-मैिथली शदकोश ुित पिलकेशन ारा िट फॉमर्मे कािशत करबाकआ<strong>ह</strong> वीकार कए लेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंेजीशदकोश-खड-I-XVI. लेखक-गजे ठाकुर, नागे कुमारझा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद झा, दाम- रु.५००/- ित खड। Combined ISBN No.978-81-907729-2-1 ३.पी-बध (िडिजटल इमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ<strong>दे</strong>वनागरी िलयांतरण)- संकलन-सपादन-िलयांतरण गजेठाकुरझा ारा ।, नागे कुमार झा एवं पीकार <strong>िव</strong>ानद१२.<strong>िव</strong>भारानीक दू टा नाटक: "भाग रौ" आ "बलचदा"१३. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:१: <strong>दे</strong>वनागरी आ िमिथला़क्षरस ंकरण:Tirhuta : 244 pages (A4 bigmagazine size)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1:ितर<strong>ह</strong>ुता : मूयभा.रु.200/-Devanagari 244 pages (A4 big magazinesize)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी : मूय भा. रु.100/-ुित काशन, DISTRIBUTORS: AJAI ARTS,4393/4A, Ist Floor,AnsariRoad,DARYAGANJ.Delhi-110002Ph.011-23288341,09968170107.Website: http://www.shrutipublication.come-mail: shruti.publication@shrutipublication.com169


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(<strong>िव</strong>ज्ञापन)२. सं<strong>दे</strong>श१.ी गो<strong>िव</strong>द झा- <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>केँ तरंगजालपर उतािर <strong>िव</strong>भिरमे मातृभाषा मैिथलीक ल<strong>ह</strong>िर जगाओल, खेद जे अपनेक एि<strong>ह</strong> म<strong>ह</strong>ािभयानमे <strong>ह</strong>मएखन धिर संग नि<strong>ह</strong> दए सकल<strong>ह</strong>ुँ। सुनैत छी अपनेकेँ सुझाओ आ रचनामक आलोचना िय लगैत अिछ तेँ िकछु िलखक मोनभेल। <strong>ह</strong>मर स<strong>ह</strong>ायता आ स<strong>ह</strong>योग अपनेकेँ सदा उपलध र<strong>ह</strong>त।२.ी रमानद रेणु- मैिथलीमे ई-पिका पािक्षक रूपेँ चला कऽ जे अपन मातृभाषाक चार कऽ र<strong>ह</strong>ल छी, से धयवाद । आगाँअपनेक समत मैिथलीक कायर्क <strong>ह</strong>ेतु <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ृदयसँ शुभकामना दऽ र<strong>ह</strong>ल छी।170


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.ी <strong>िव</strong>ानाथ झा "<strong>िव</strong>िदत"- संचार आ ौोिगकीक एि<strong>ह</strong> ितपध ग्लोबल युगमे अपन मि<strong>ह</strong>मामय "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"केँ अपना <strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे कट<strong>दे</strong>िख जतबा सता आ संतोष भेल, तकरा कोनो उपलध "मीटर"सँ नि<strong>ह</strong> नापल जा सकैछ? ..एकर ऐित<strong>ह</strong>ािसक मूयांकन आसांकृितक ितफलन एि<strong>ह</strong> शतादीक अंत धिर लोकक नजिरमे आयर्जनक रूपसँ कट <strong>ह</strong>ैत।४. ो. उदय नारायण िसं<strong>ह</strong> "निचकेता"- जे काज अ<strong>ह</strong>ाँ कए र<strong>ह</strong>ल छी तकर चरचा एक िदन मैिथली भाषाक इित<strong>ह</strong>ासमे <strong>ह</strong>ोएत।आनद भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, ई जािन कए जे एतेक गोट मैिथल "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई जनर्लकेँ पिढ़ र<strong>ह</strong>ल छिथ।५. डॉ. गंगेश गुंजन- एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-कमर्मे लािग र<strong>ह</strong>ल अ<strong>ह</strong>ाँक सवेदनशील मन, मैिथलीक ित समिपर्त मे<strong>ह</strong>नितक अमृत रंग, इित<strong>ह</strong>ासमे एक टा <strong>िव</strong>िश फराक अयाय आरंभ करत, <strong>ह</strong>मरा <strong>िव</strong>ास अिछ। अशेष शुभकामना आ बधाइक स, सने<strong>ह</strong>|६. ी रामाय झा "रामरंग"(आब वगय)- "अपना" िमिथलासँ संबंिधत...<strong>िव</strong>षय वतुसँ अवगत भेल<strong>ह</strong>ुँ।...शेष सभ कुशल अिछ।७. ी जे िपाठी- साि<strong>ह</strong>य अकादमी- इंटरनेट पर थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर लेल बधाई आ शुभकामनावीकार करू।८. ी फुलकुमार िसं<strong>ह</strong> "मौन"- थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क काशनक समाचार जािन कनेक चिकत मुदा बेसीआािदत भेल<strong>ह</strong>ुँ। कालचकेँ पकिड़ जाि<strong>ह</strong> दूरदृिक पिरचय <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ुँ, ओि<strong>ह</strong> लेल <strong>ह</strong>मर मंगलकामना।९.डॉ. िशवसाद यादव- ई जािन अपार <strong>ह</strong>षर् भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, जे नव सूचना-ाितक क्षेमे मैिथली पकािरताकेँ वेश िदअएबाकसा<strong>ह</strong>िसक कदम उठाओल अिछ। पकािरतामे एि<strong>ह</strong> कारक नव योगक <strong>ह</strong>म वागत करैत छी, संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"क सफलताकशुभकामना।१०. ी आाचरण झा- कोनो प-पिकाक काशन- ता<strong>ह</strong>ूमे मैिथली पिकाक काशनमे के कतेक स<strong>ह</strong>योग करता<strong>ह</strong>- ई तऽ भ<strong>िव</strong>यक<strong>ह</strong>त। ई <strong>ह</strong>मर ८८ वषर्मे ७५ वषर्क अनुभव र<strong>ह</strong>ल। एतेक पैघ म<strong>ह</strong>ान यज्ञमे <strong>ह</strong>मर ापूणर् आ<strong>ह</strong>ुित ात <strong>ह</strong>ोयत- यावत ठीक-ठाकछी/ र<strong>ह</strong>ब।171


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्११. ी <strong>िव</strong>जय ठाकुर- िमिशगन <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" पिकाक अंक <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ, सपूणर् टीम बधाईक पा अिछ। पिकाक मंगलभ<strong>िव</strong>य <strong>ह</strong>ेतु <strong>ह</strong>मर शुभकामना वीकार कएल जाओ।१२. ी सुभाषच यादव- ई-पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क बारेमे जािन सता भेल। ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ िनरतर पल<strong>िव</strong>त-पुिपत <strong>ह</strong>ो आ चतुिदर्क अपनसुगंध पसारय से कामना अिछ।१३. ी मैिथलीपु दीप- ई-पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर सफलताक भगवतीसँ कामना। <strong>ह</strong>मर पूणर् स<strong>ह</strong>योग र<strong>ह</strong>त।१४. डॉ. ी भीमनाथ झा- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" इटरनेट पर अिछ तेँ "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" नाम उिचत आर कतेक रूपेँ एकर <strong>िव</strong>वरण भए सकैत अिछ।आइ-काि मोनमे उेग र<strong>ह</strong>ैत अिछ, मुदा शी पूणर् स<strong>ह</strong>योग <strong>दे</strong>ब।१५. ी रामभरोस कापिड़ "मर"- जनकपुरधाम- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ऑनलाइन <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छी। मैिथलीकेँ अतरीय जगतमे प<strong>ह</strong>ुँचेल<strong>ह</strong>ुँतकरा लेल <strong>ह</strong>ािदर्क बधाई। िमिथला र सभक संकलन अपूवर्। नेपालोक स<strong>ह</strong>योग भेटत, से <strong>िव</strong>ास करी।१६. ी राजनदन लालदास- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई-पिकाक मायमसँ बड़ नीक काज कए र<strong>ह</strong>ल छी, नाितक एि<strong>ह</strong>ठाम <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ुँ। एकर वािषर्कअ ंक जखन ि ट िनकालब तँ <strong>ह</strong>मरा पठायब। कलकामे ब<strong>ह</strong>ुत गोटेकेँ <strong>ह</strong>म साइटक पता िलखाए <strong>दे</strong>ने िछयि<strong>ह</strong>। मोन तँ <strong>ह</strong>ोइत अिछजे िदली आिब कए आशीवद दैत<strong>ह</strong>ुँ, मुदा उमर आब बेशी भए गेल। शुभकामना <strong>दे</strong>श-<strong>िव</strong><strong>दे</strong>शक मैिथलकेँ जोड़बाक लेल।१७. डॉ. ेमशंकर िसं<strong>ह</strong>- अ<strong>ह</strong>ाँ मैिथलीमे इंटरनेटपर पि<strong>ह</strong>ल पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" कािशत कए अपन अुत मातृभाषानुरागक पिरचय <strong>दे</strong>लअिछ, अ<strong>ह</strong>ाँक िनःवाथर् मातृभाषानुरागसँ ेिरत छी, एकर िनिम जे <strong>ह</strong>मर सेवाक योजन <strong>ह</strong>ो, तँ सूिचत करी। इंटरनेटपर आोपांतपिका <strong>दे</strong>खल, मन फुिलत भऽ गेल।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>172


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ईपिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३८ म अंक १५ जुलाइ २००९ (वषर् २ मास १९ अंक ३८)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मैिथली साि<strong>ह</strong>य आदोलन(c)२००८-०९. सविधकार लेखकाधीन आ जतय लेखकक नाम नि<strong>ह</strong> अिछ ततय संपादकाधीन। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> (पािक्षक) संपादक- गजेठाकुर। स<strong>ह</strong>ायक सपादक: ीमती रिम रेखा िस<strong>ह</strong>ा। एतय कािशत रचना सभक कॉपीराइट लेखक लोकिनक लगमे र<strong>ह</strong>ति<strong>ह</strong>,मा एकर थम काशनक/ आकइवक/ अंेजी-संकृत अनुवादक ई-काशन/ आकइवक अिधकार एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ छैक।रचनाकार अपन मौिलक आ अकािशत रचना (जकर मौिलकताक संपूणर् उरदाियव लेखक गणक मय छि<strong>ह</strong>)ggajendra@yahoo.co.in आिक ggajendra@videha.com केँ मेल अटैचमेटक रूपमेँ .doc, .docx, .rtf वा .txtफॉमटमे पठा सकैत छिथ। रचनाक संग रचनाकार अपन संिक्षत पिरचय आ अपन कैन कएल गेल फोटो पठेता<strong>ह</strong>, से आशाकरैत छी। रचनाक अंतमे टाइप र<strong>ह</strong>य, जे ई रचना मौिलक अिछ, आ पि<strong>ह</strong>ल काशनक <strong>ह</strong>ेतु <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> (पािक्षक) ई पिकाकेँ <strong>दे</strong>ल जार<strong>ह</strong>ल अिछ। मेल ात <strong>ह</strong>ोयबाक बाद यथासंभव शी ( सात िदनक भीतर) एकर काशनक अंकक सूचना <strong>दे</strong>ल जायत। एि<strong>ह</strong> ईपिकाकेँ ीमित लमी ठाकुर ारा मासक 1 आ 15 ितिथकेँ ई कािशत कएल जाइत अिछ।(c) 2008-09 सविधकार सुरिक्षत। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे कािशत सभटा रचना आ आकइवक सविधकार रचनाकार आ' सं<strong>ह</strong>कक लगमेछि<strong>ह</strong>। रचनाक अनुवाद आ पुनः काशन िकंवा आकइवक उपयोगक अिधकार िकनबाक <strong>ह</strong>ेतु ggajendra@videha.com परसंपकर् करू। एि<strong>ह</strong> साइटकेँ ीित झा ठाकुर, मधूिलका चौधरी आ रिम िया ारा िडजाइन कएल गेल।िसिरतु173

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!