22.08.2015 Views

िव दे ह िवदेह Videha িবেদহ िवदेह

Videha_15_05_2009_Tirhuta

Videha_15_05_2009_Tirhuta

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्'<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वष र् २ मास १७ अंक३४)<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> Vi deha <strong>িবেদহ</strong> ht t p:// wwwvi . deha. co. i n <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका Vi dehaIst Mai t hi l i For t ni ght l y e Magazi ne <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका नव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेलप ृ सभकेँ िरश कए <strong>दे</strong>ख ू। Al ways r ef r esh t he pages f orVI DEHA. Read i n yourownvi ewi ng new i ssue ofscr i pt Roman( Eng)Guj ar at i Bangl a Or i y a Gur mukhi Tel ugu Tami l Kannada Mal ayal am Hi ndiएि<strong>ह</strong> अंकमे अिछ:-१. संपादकीय सं<strong>दे</strong>श२. ग२.१. <strong>ह</strong>ास ्यव ्य ंग ्य साट ोफेसर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा मश ंकर िसं<strong>ह</strong>२.२. कथा- सुभाषच यादव-नदी1


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.३. ावतर्न - चािरम खेप- कुसुम ठाकुर२.४ कािमनी कामायनी -कथा- चुा लेमे की चुी◌़२.५ डा. कना िम-माभाषा२.६. कथा-मया र्दाक <strong>ह</strong>नन- कुमार मज कप२.७.भाषा आ ौोिगकी (संगणक,छाया ंकन,कुँ जी पटल/ ट ंकणक तकनीक) , अजा र्लपरमैिथलीआ <strong>िव</strong>ापी अजा र्लपर लेखन आ ई-काशन- गजे ठाकुर२.८.बत-िबगड़◌ैत-सुभाषच यादवक कथा सं<strong>ह</strong>क समीक्षा - गजे ठाकुर३. प३.१. कािमनी कामायनी: आतंकी गाम2


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.२. <strong>िव</strong>वेकानंद झा-तीन टा प३.३. सतीश च झा-सोनाक िपजरा३.४. अओता<strong>ह</strong> मन भावन- सुबोध ठाकुर३.५.मिणका िम “मिनष”- िमिथला वना३.६. ोित-<strong>ह</strong>म एक बालक म वके४. ग-प भारती -नागपंचमीम ूल को ंकणी कथा : नागपंचमलेखक: ी वसंत भगव ंत साव ंत3


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ि<strong>ह</strong>ी अवाद : नागपंचमीअवादक: ी सेबी फनानडीसर्,मैिथली पारण :डा. श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>५. बालाना ं कृते-१. <strong>दे</strong>वा ंशु वक मैिथली िच-ृ ंखला (कािम); आ२.म-<strong>दे</strong>श याा आ <strong>दे</strong>वीजी- ोित झा चौधरी६. VI DEHA FOR NON RESI DENT MAI THI LS ( Fest i val s of Mithila datelist)4


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्THE COMET- Engl i sh t r ansl at i on ofGaj endr a Thakur ' s MaithiliNov el Sahasr abadhani t r ansl at ed by Jyot i .<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ( ल, ितर<strong>ह</strong> ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी मे ) पी.डी.एफ. डाउनलोडक लेल नीचा ँक िलंकपरउपल अिछ। Al l t he ol d i ssues of Vi deha e j our nal ( i n Br ai l l e,Ti r hut a andDevanagar i ver si ons ) ar e avai l abl e f or pdf downl oad at t he f ol l owi ng l i nk.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक सभटा पुरान अंक ल, ितर<strong>ह</strong>ुता आ <strong>दे</strong>वनागरी पमेVi deha e j our nal ' s al l ol d i ssues i n Br ai l l e Ti r hut a and Devanagar i ver si ons<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड।"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई-पिका ई-पसँ ा क।अपन िमकेँ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>षयमे स ू िचत क।↑ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> आर.एस.एस.फीड एनीमेटरकेँ अपन साइट/ ब्लॉगपर लगाऊ।ब्लॉग "लेआउट" पर "एड गाडजेट" मे "फीड" सेले कए "फीड य.आर.एल."ूमेht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ i ndex. xml टाइप केलासँ से<strong>ह</strong>ो <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> फीड ा कए सकैत छी।१. संपादकीय5


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ जे समाज बदलत तँ सामािजक म ू सनातन र<strong>ह</strong>त? गितशीलसाि<strong>ह</strong>मे अभवक पुनिन र्मा र्ण करब, पिरवतर्नशील समाज लेल। जाि<strong>ह</strong>सँाकृितक आ सामािजक यथाथ र्क बीच समायोजन <strong>ह</strong>ोअए। आिक एि<strong>ह</strong>पिरवतर्नशील समयकेँ ािय <strong>दे</strong>बा लेल परराक ायी आ म ूल तपरआधािरत कथाक आवकता अिछ। ि-ि<strong>ह</strong>त आ समाज-ि<strong>ह</strong>तमे ैध अिछआ द ुन ू परर <strong>िव</strong>रोधी अिछ। एि<strong>ह</strong>मे संयोजन आवक। <strong>िव</strong> दृ िआवक। कथा मा <strong>िव</strong>चारक उि नि<strong>ह</strong> अिछ जे रोशनाइसँ कागतपरजेना-तेना उतािर <strong>दे</strong>िलयैक। ई सामािजक-ऐित<strong>ह</strong>ािसक दशासँ िनिदिशतर्<strong>ह</strong>ोइत अिछ।राम<strong>दे</strong>व झा जलधर झाक “<strong>िव</strong>लक्षण दा”(मैिथल ि<strong>ह</strong>त साधन, जयपुर,१९०६ई.) केँ मैिथलीक आधिनक ु कथाक ार मानलि । पुलिकत िमक“मोि<strong>ह</strong>नी मो<strong>ह</strong>न” (१९०७-०८), जनसीदनक “ताराक वैध” (िमिथला िमि<strong>ह</strong>र,१९१७ ई.), ीकृ ठाकुरक चभा, तुलापित िसं<strong>ह</strong>क मदनराज चिरत, कालीकुमार दासक अदलाक बदला आ कािमनीक जीवन, ामान झाक अिकन,ी बभ झाक <strong>िव</strong>लािसता, <strong>ह</strong>िरनन ठाकुर “सरोज”क ईरीय रक्षा,शारदान ठाकुर “<strong>िव</strong>नय”क तारा आ ाम सुर झा “मध ुप”क ितज्ञा-प, वैनाथ िम “<strong>िव</strong>ािसु”क ग-सक खिर<strong>ह</strong>ान आ बोध नारायणिसं<strong>ह</strong>क बीछल फूल आएल। <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक कथा आ याीक उपािसका,राजकमल चौधरी, लिलत, राम<strong>दे</strong>व झा, बलराम, भास कुमार चौधरी,ध ूमकेतु, राजमो<strong>ह</strong>न झा, साकेतान, <strong>िव</strong>भूित आन, सुर झा “शास्ी”,धीरे, राजे िकशोर, रेवती रमण लाल, राजे <strong>िव</strong>मल, रामभ,अशोक, िशवश ंकर ीिनवास, दीप िब<strong>ह</strong>ारी, रमेश, मार मज, ामदिर<strong>ह</strong>रे, कुमार पवन, अनमोल झा, िमिथलेश कुमार झा, <strong>ह</strong>िर झा,उपााय भूषण, रामभरोस कापिड“मर”, भुवर पाथेय, बदरी नारायणबमा, र् अयोानाथ चौधरी, रा.ना.सुधाकर, जीते जीत, सुरे लाभ,जयनारायण झा “िजज्ञासु”, ाम सुर “शिश”, रमेश रन, धीरे मिष,र्परमेर कापड़ि◌, तारान <strong>िव</strong>योगी, नागे कुमर, अमरनाथ, <strong>दे</strong>वश ंकरनवीन, अनलका,ीधरम, नीता झा, <strong>िव</strong>भा रानी, उषािकरण खान, सुितापाठक, शेफािलका वमा, र् ोना चम, लालपरी <strong>दे</strong>वी एि<strong>ह</strong> यााकेँ आगा ँबढ़◌ेलि। मैिथलीमे नीक कथा नि<strong>ह</strong>, नीक नाटक नि<strong>ह</strong>? मैिथलीमे ाकरण6


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नि<strong>ह</strong>? पिनसो<strong>ह</strong> आ पिनगर एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>ेषण कतए अिछ मैिथलीाकरण मे वै<strong>ह</strong> अनल, पावक सभ अिछ ! मुदा दीनबु झाक धातु पपोथीमे जे १०२५ टा एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क खा ँटी प अिछ, रमानथ झाकिमिथलाभाषाकाशमे जे खा ँटी मैिथली ाकरण अिछ, ई द ुन ू िरसोस र् ब ुकलए मानकीकरण आ ाकरणक िनमा र्ण सव र्था संभव अिछ। मुदा भऽ र<strong>ह</strong>लअिछ ई जे पानीपतक पि<strong>ह</strong>ल युक <strong>िव</strong>ेषणमे ई िलखी जे पानीपत आबाबरक बीचमे यु भेल। रामभकें धीरे सव र् मैिथली कथाकारकपमे विण र्त कए छिथ मुदा एखन धिर <strong>ह</strong>ुनकर कएक टा कथाक <strong>िव</strong>ेषणकएल गेल अिछ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 (<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> वष र्2: मास:13 :अंक:25) छिप कए आिब गेलिमिथलाक्षर आ <strong>दे</strong>वनागरी द ुन ू वस र्नमे- <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल 25 अंककचुनल रचनाक संग। <strong>िव</strong>शेष जानकारी िंट फॉम र्क ॉनसर काशकसाइट ht t p:// wwwshr . ut i -publ i cat i on. com/ पर उपल अिछ। संगि<strong>ह</strong>आका र्इवमे <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 केर द ुन ू वस र्न डाउनलोड लेल उपलअिछ। ल प से<strong>ह</strong>ो (पचीस अंकक आ बादक सभ अंकक से<strong>ह</strong>ो)<strong>दे</strong>वनागरी आ िमिथलाक्षर वस र्नक संग आका र्इवमे डाउनलोड लेल उपलअिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:2 जनबरी 2010 मे ई-पिकाक 26-50 अंकक चुनलरचनाक संग िंट फॉम र्मे छपत।संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केँ एखन धिर (१ जनवरी २००८ सँ १३ मई २००९) ७९ <strong>दे</strong>शक ७९६ ठामसँ २१,८१७ गोटे ारा<strong>िव</strong>िभआइ.एस.पी.सँ १,७४,१६६ बेर <strong>दे</strong>खल गेल अिछ (ग ूगल एलेिट डाटा)- धवाद पाठकगण।अपक रचना आ ितियाक तीक्षामे।7


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गजे ठाकुरनई िदी। फोन-09911382078ggaj endr a@ vi deha. co.i nggaj endr a@ yahoo. co.i n11सुरेश चौपाल sai d...eke t a shabd achhi pr ashansa me , bahRepl y05/ 15/ 2009 at 11:28 PM2DrPal an J ha sai d...34m ank bahut ni k sankal anak sang,sadhuvadRepl y05/ 15/ 2009 at 08:47 PM२. ग२.१. <strong>ह</strong>ास ्यव ्य ंग ्य साट ोफेसर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा मश ंकर िसं<strong>ह</strong>8


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्२.२. कथा- सुभाषच यादव-नदी२.३. ावतर्न - चािरम खेप- कुसुम ठाकुर२.४ कािमनी कामायनी -कथा- चुा लेमे की चुी◌़२.५ डा. कना िम-माभाषा२.६. कथा-मया र्दाक <strong>ह</strong>नन- कुमार मज कप२.७.भाषा आ ौोिगकी (संगणक,छाया ंकन,कुँ जी पटल/ ट ंकणक तकनीक) , अजा र्लपरमैिथलीआ <strong>िव</strong>ापी अजा र्लपर लेखन आ ई-काशन- गजे ठाकुर२.८.बत-िबगड़◌ैत-सुभाषच यादवक कथा सं<strong>ह</strong>क समीक्षा - गजे ठाकुर9


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्डा. मश ंकर िसं<strong>ह</strong> (१९४२- ) ाम+पो- जोिगयारा, थाना- जाले, िजला- दरभंगा। 24ऋचायन, राधारानी िसा रोड, भागलपुर-812001(िब<strong>ह</strong>ार)। मैिथलीक विर स ृजनशील, मननशील आऽअयनशील ितभाक धनी साि<strong>ह</strong>-िचक, िदशा-बोधक, समालोचक, नाटक ओ र ंगम ंचक िनातगवेषक,मैिथली गकेँ नव-प <strong>दे</strong>िन<strong>ह</strong>ार, कुशल अवादक, वीण सादक, मैिथली, ि<strong>ह</strong>ी, संृतसाि<strong>ह</strong>क खर <strong>िव</strong>ान ् तथा बाङला एव ं अंजी साि<strong>ह</strong>क अयन-अेषणमे िनरत ोफेसर डा. मश ंकरिसं<strong>ह</strong> ( २० जनवरी १९४२ )क <strong>िव</strong>लक्षण लेखनीसँ एकपर एक अक्षय कृित भेल अिछ िनःस ृत। ि<strong>ह</strong>नकब<strong>ह</strong>ुम ू गवेषणाक, मौिलक, अन ू िदत आऽ सािदत कृित र<strong>ह</strong>ल अिछ अ<strong>िव</strong>रल चिच र्त-अिच र्त। ओऽअद उा<strong>ह</strong>, धैय, र् लगन आऽ संघष र् कऽ तयताक संग मैिथलीक ब<strong>ह</strong>ुम ू धरोरािदक अेषण कऽ <strong>दे</strong>लिनपुकाकार प। ि<strong>ह</strong>नक अेषण प ूण र्संृितक आऽ परराक िथक धरो<strong>ह</strong>र। ि<strong>ह</strong>नक स ृजनशीलतासँ आऽ बकार आलेखािद ापक, िचन, मनन, मैिथलअािणत भऽ चेतना सिमित, पटनािमिथला <strong>िव</strong>भूित सान (ता-प) एव ं िमिथला-दप र्ण,मुई विर लेखक सानसँ कयलक अिछ अलंकृत।सम्ित चािर दशक धिर भागलपुर <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक ोफेसर एव ं मैिथली <strong>िव</strong>भागाक्षक गिरमाप ूण र् पदसँअवकाशोपरा अनवरत मैिथली <strong>िव</strong>भागाक्षक गिरमाप ूण र् पदसँ अवकाशोपरा अनवरत मैिथली साि<strong>ह</strong>कभारकेँ अिभविर्त करबाक िदशामे संल छिथ,त सारत-साधनामे।कृित-मौिलक मैिथली: १.मैिथली नाटक ओ र ंगम ंच,मैिथली अकादमी, पटना, १९७८ २.मैिथली नाटकपिरचय, मैिथली अकादमी, पटना, १९८१ ३.पुषाथ र् ओ <strong>िव</strong>ापित, ऋचा काशन, भागलपुर, १९८६४.िमिथलाक <strong>िव</strong>भूित जीवन झा, मैिथली अकादमी, पटना, १९८७५.नाााचय, शेखर काशन, पटना २००२६.आधिनक ु मैिथली साि<strong>ह</strong>मे <strong>ह</strong>ा-ं, मैिथली अकादमी, पटना, २००४ ७.पािणका, कण र्गोी, कोलकाता२००५, ८.ईक्षण, ऋचा काशन भागलपुर २००८ ९.युगसंिधक ितमान, ऋचा काशन, भागलपुर २००८१०.चेतना सिमित ओ नाम ंच, चेतना सिमित, पटना २००८मौिलक ि<strong>ह</strong>ी: १.<strong>िव</strong>ापित अशीलन और म ूा ंकन, थमख, िब<strong>ह</strong>ार ि<strong>ह</strong>ी अकादमी, पटना १९७१२.<strong>िव</strong>ापित अशीलन और म ूा ंकन, ितीय ख, िब<strong>ह</strong>ार ि<strong>ह</strong>ी अकादमी, पटना १९७२, ३.ि<strong>ह</strong>ी नाटककोश, शनल पिब्लकेशन <strong>ह</strong>ाउस, िदी १९७६.10


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अवाद: ि<strong>ह</strong>ी एव ं मैिथली- १.ीपादकृ कोटकर, साि<strong>ह</strong> अकादमी, नई िदी १९८८, २.अरफिसल, साि<strong>ह</strong> अका<strong>दे</strong>मी, नई िदी २००१ ३.पागल द ु िनया, साि<strong>ह</strong> अका<strong>दे</strong>मी, नई िदी२००१, ४.गो<strong>िव</strong>दास, साि<strong>ह</strong> अका<strong>दे</strong>मी, नई िदी २००७ ५.रानल, ऋचा काशन, भागलपुर २००८.िलारण-१. अीयानाट, मज काशन, भागलपुर, १९६७। सादन-गवरी, म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९६६, २. नव एका ंकी, म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९६७, ३.प-पु, म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९७०, ४.पदलितका,म<strong>ह</strong>ेश काशन, भागलपुर, १९८७, ५. अनिमलआखर, कण र्गोी, कोलकाता, २००० ६.मिणकण, कण र्गोी, कोलकाता २००३, ७.<strong>ह</strong>ुनकासँ भेट भेलछल,कण र्गोी, कोलकाता २००४, ८. मैिथली लोकगाथाक इित<strong>ह</strong>ास, कण र्गोी, कोलकाता २००३, ९. भारतीकिबलाड़ि◌, कण र्गोी, कोलकाता २००३, १०.िचा-<strong>िव</strong>िचा, कण र्गोी, कोलकाता २००३, ११. साि<strong>ह</strong>कारकिदन, िमिथला सा ंृितक पिरषद, कोलकाता, २००७. १२. व ुआड़ि◌भितरिणी, ऋचा काशन,भागलपुर२००८, १३.मैिथली लोकोि कोश, भारतीय भाषा संान, मैस ूर, २००८, १४.पा सोना<strong>ह</strong>ीरा, कण र्गोी, कोलकाता, २००८।पिका सादन- भूिमजा २००२<strong>ह</strong>ास ्यव ्य ंग ्य साट ोफेसर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाआधिनक ु जीवन िनश ्चये <strong>िव</strong>िभन ्न कारक <strong>िव</strong>संगित एव ं <strong>िव</strong>षमता ारा खंिडत भेल जार<strong>ह</strong>ल अिछ। ए<strong>ह</strong>न िितमे अिभव ्यिमे ितक् तता आयब अस ्वाभा<strong>िव</strong>क नि<strong>ह</strong>। गंभीरपेँ आ<strong>ह</strong>त भेल मष ्य जखन बाजत तखन ओ व ्य ंग ्ये बाजत, जखन ओ िकछु करततखन <strong>ह</strong>ारे करत। इऐ<strong>ह</strong> कारण अिछ जे जखन रचनाकार आन ्तिरक एव ं बा पेँअपनाकेँ आ<strong>ह</strong>त अभव करैत छिथ तखनओ व ्य ंग ्यकार बिन जाइत छिथ।व ्य ंग ्यकारक उरदाियत् व भ’ जाइत छिन जे समसामियक युगक समस ्त <strong>िव</strong>संगितकआलोचना स ्तुत करिथ। वस ्तुत: व ्य ंग ्य एक ए<strong>ह</strong>न साि<strong>ह</strong>िक अिभव ्यि अिछ जाि<strong>ह</strong>मेव ्यि तथा समाजक द ुब र्लता, करनी-कथनीक अन ्तरक समीक्षा वा िनन ्दाकेँ वऋभिगमादए वाण र्त: स ्पष ्ट शब ्दक माध ्यमे <strong>ह</strong>ार कयल जाइत अिछ। व ्य ंग ्य ण र्त: अगंभीररि<strong>ह</strong>त<strong>ह</strong>ु ँ गंभीर भ’ सकैछ, िनद र्य रि<strong>ह</strong>त<strong>ह</strong>ु ँ दयालु भ’ सकैछ, <strong>ह</strong>ारात् मक <strong>ह</strong>ोइत<strong>ह</strong>ु ँतटस ्थ लािग सकैछ, मखौल लिगत<strong>ह</strong>ु ँ वौिक भ’ सकैछ, अितश-योि एव ं अितर ंजनाकआभास <strong>दे</strong>वाक बदला प ूण र्त: सत् य भ’ सकैछ। व ्य ंग ्यमे आमणक मुा तँ अिनवाय र्अिछ। ाय व ्यग ्यकेँ उप<strong>ह</strong>ास, उपालभ्म, पिर<strong>ह</strong>ास, <strong>ह</strong>सन, वाकू-वैदग ्ध ्य एव ं वऋ<strong>िव</strong>तआिदसँ प ृथक क’ <strong>दे</strong>खबाक चलन नि<strong>ह</strong> अिछ, िकन ्तु <strong>ह</strong>ास ्य एव ं व ्य ंग ्यम िकछु <strong>िव</strong>पनताअिछ। <strong>ह</strong>ास ्य िनप ्योजन मुक् त एव ं बा धरातलक वस ्तु <strong>ह</strong>ोइछ तेँ ओ <strong>िव</strong>िशष ्ट11


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नि<strong>ह</strong> भ’सकैछ, परन ्तु व ्य ंग ्म कि<strong>ह</strong>यो िनप ्योजन नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइछ। व ्य ंग ्यक योजनवस ्तुत: गुढ◌़ एव ं माितर्क अिछ।<strong>ह</strong>ास ्य मनकेँ सतेज एव ं ाणकेँ सजीव करैत अिछ। ाकृत-<strong>ह</strong>ास ्य मानव स ्वभावकउज ्जवल गुण थीक। एि<strong>ह</strong>मे घ ृणा वा <strong>िव</strong>रिक लेशो नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैत छैक। िसान ्त,व ्यव<strong>ह</strong>ार, धारणा एव ं वस ्तु स ्वपक बीचक असंगित <strong>ह</strong>मरा <strong>ह</strong>ँसवाक <strong>ह</strong>ेतु बाध ्य करैछ।ाकृत-<strong>ह</strong>ास ्य कटुताक बोध नि<strong>ह</strong> करबैत अिछ, त् सुत असीम सामान ्यता एव ं असंगितवा अन ्त<strong>िव</strong>रोध ‘<strong>ह</strong>ास ्य-कर’ <strong>ह</strong>ोइछ। गंभीर स ्तर पर तँ ओ द:ख, ु पीड◌़◌ा, वेदनाउत् पन ्न करैछ।ाकृत-<strong>ह</strong>ास ्यमे एि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतु एक कारक व ृ<strong>ह</strong>त् अभितक आशा र<strong>ह</strong>ैत अिछ आ सामान ्यअनिभज्ञता वा उपलि से<strong>ह</strong>ो। उच् चतम <strong>ह</strong>ास ्यसँ कोमलता एव ं कणाचाक अभद संब ंधर<strong>ह</strong>ैत अिछ। <strong>ह</strong>ास ्यसँ <strong>ह</strong>मर अिभाय ओि<strong>ह</strong> त् येक मन: ि ितसँ अिछ जकरा <strong>ह</strong>ास ्यव ्य ंग ्य, <strong>ह</strong>ँसी-ठा कौतुक, <strong>िव</strong>द-रिसकता आिद शब ्दसेँ साि<strong>ह</strong>त् यमे व ्यक् त कयलजाइत अिछ। अंैजीमे <strong>ह</strong>् युमर शब ्दमे आअँरँिन, रौटाइअँ, फन, जोक् स,प ्लेजि जेस ्ट, <strong>िव</strong>ट, फारस, पैरिड, िरड्-इक् य ूल, आिद ारा व ्य क् त सम ्प ूण र् मन:िित को को पसँ िमित अिछ। अतएब अंजीक<strong>ह</strong>ू युमर धारणसँअवा र्चीन साि<strong>ह</strong>त् य अत् यिधक भा<strong>िव</strong>त अिछ।रसमयी रचनाक िस<strong>ह</strong>स ्त ण र् <strong>ह</strong>ास ्यरसावतार ोफेसर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा आधिनक ु मैिथलीकयलिन अपन अितीय ितभाक पिरचय <strong>दे</strong>लिन अिछ। एकरे फलस ्वप ओ एतेकलोकियता अिजत कय लिन। एि<strong>ह</strong>सँ िस भ’ गेल अिछ जे िमिथलाक पावन भूिम एि<strong>ह</strong>तमे <strong>िव</strong>ापितक जन ्म द’ सकैछ। ि<strong>ह</strong>नक उपलब ्ध रचनामे गक धानता अिछि<strong>ह</strong>क दृ ि कथा-साि<strong>ह</strong>त् य िदस <strong>िव</strong>शेष र<strong>ह</strong>ल। ि<strong>ह</strong>नक प ूव र्वतीर् कथाकार कथामे गकउत् पन ्न क’ अन ्तमे पातक <strong>ह</strong>त् या क’ दैत छला<strong>ह</strong>। अवसाद एव ं िनराशाक वातावरणसँसंप ूण र् मैिथली कथा साि<strong>ह</strong>त् य ितिमराच् छन ्न भ’ र<strong>ह</strong>ल छल। मैिथली साि<strong>ह</strong>त् यमे ई यो. <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाकेँ छिन जे सव र्थम एि<strong>ह</strong> विकेँ ृ िचन ्<strong>ह</strong>लिनआ आ एि<strong>ह</strong>सँ प ृथकभ’<strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यक नव विक ृ अवलम ्बन कयलिन। मैिथलीक पाठककेँ अवसादमयवातावरणसँ फराक क’ <strong>ह</strong>ास ्य व ्य ंग ्यक एक नवीन मागेक रि दान कयलिन।मौिथलीमे ि<strong>ह</strong>न<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यसं यु रचनाम कन ्यादान, िरागमत, णम ्य <strong>दे</strong>वता,र ंगशाला, खर ककाक तर ंग, चच र्री, एव ं एकादशी, पुस ्तकाकार कािशत अिछ। एि<strong>ह</strong>सँ12


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अितिरक् तो िकछु कथा तथा स ्फुट क<strong>िव</strong>ता समय-समय पर पितकािदमे यत-ततकािशत अिछ जाि<strong>ह</strong>मे <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्घक अजस ् धारा ब<strong>ह</strong>ाओल गेल अिछ। जीवनकत् यक्ष <strong>दे</strong>खल अभवगम ्य पकेँ <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यक माध ्यमे िचितत करब ि<strong>ह</strong>नकवैिशष ् अिछ। समकालीन मैिथल समाजक कुिचप ूण र् एव ं सामािजक <strong>िव</strong>कृित परकुठाराघात करैत-करैत ई अितरजनाक आय से<strong>ह</strong>ो लेलिन अिछ। जीबनमेअत<strong>िव</strong>रोध, असंगित, क्षु व◌़ि, म ूख र्ताप ूण र् संघष, र् बाबा वाक् य माणम ूक <strong>ह</strong>ठधिम र्ता,दम ्भ, पाखण ्ड, ढोंग, िमथ ्या बड◌़प ्पन, स ्वाथ र्-परता आिद ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यकमुख आलम ्बन र<strong>ह</strong>ल अिछ। ि<strong>ह</strong>नक रचनामे आचार, अष ्ठान एव ं धािम र्क वााडम ्बरकित ती आोश भेटैत अिछ। ई अपन रचनामे मानव मनक मोद, मो<strong>ह</strong>, शोक,वेदनाकेँ एक मवैज्ञािनक जका ँ पय र्वेक्षण कयलिन अिछ। वस ्तुत: ाम ्य पिरवेशकयथाथ र्क अवतारणामे ई िस<strong>ह</strong>स ्त छिथ।’कन ्यादान’ एव ं ‘िरागमन’ ि<strong>ह</strong>नक ब<strong>ह</strong>ुचिच र्त उपन ्यास थीक। मैिथलीउपन ्यासमे‘कन ्यादान’ क <strong>िव</strong>शेष म<strong>ह</strong>त् व अिछ। एि<strong>ह</strong>मे अनमेल <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क समस ्याकेँउठाओल गेल अिछ। पित-प त् नीक ई बेमेल ओकर अवस ्था वा पक कार नि<strong>ह</strong>,त् युत िशक्षा दीक्षाकेँ ल’ कय अिछ। एक एम.ए. पास युवकक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> ए.बी.सी. पय र्न ्तनि<strong>ह</strong> जनिन<strong>ह</strong>ािर किनयाक संग <strong>ह</strong>ोइत छैक। एि<strong>ह</strong> कारक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>केँ उपन ्यासकार नाटकका<strong>ह</strong>ेक भत्र्सना करैत छिथ। अतएव स ्ी-िशक्षा ‘कन ्यादान’ क मुख स ्वर थीक।एतय उपन ्यासकार मैिथल समाजमे चिलत वैवाि<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>पमताकेँ अपन <strong>ह</strong>ास ्य प ृष ्ठभूिमबलिन।एकर नायक सी.बी. िम अत् याधिनक ु पाश ्चात् य सभ्यताक तीक िथका<strong>ह</strong> जे ामीणपिरवेशसँ अनिभज र<strong>ह</strong>लाक कारँ अपन आभाषा पय र्न ्तसँ अपिरिचत भ’ जाइतछिथ। नाियका ब ुच् ची दाइ ाचीन मैिथल संस ्कृितक तीक िथकी<strong>ह</strong> जिनका परपाश ्चात् य सभ्यताक को छाप नि<strong>ह</strong> छिन। नायक-नाियका संधष र्मय पिरिितक िचणकय उपन ्यासकार <strong>ह</strong>ास ्य-ध ्य ंग ्यसेँ ओत-ोत वातावरएणक िनमा र्ण पाठकक <strong>ह</strong>ेतु कय लिनअिछ। कन ्यादानक अवसर पर जखन नायकस नाम पुछल जाइत छिन तखन ओ उरदँत छिथ—‘<strong>ह</strong>मर नाम छय सी. सी. िमा।‘ 1 ए<strong>ह</strong>न उर सुिन िमिथलाक अिशिक्षतमि<strong>ह</strong>लाव ृन ्दक अ<strong>ह</strong>ाससँ सम ्प ूण र् वातावरण गुंिजत भ’ जाइत अिछ। एि<strong>ह</strong> पर एकतणी जे अपनाकेँ सबसेँ कुिधयािर ब ुझैत छ<strong>िव</strong> ओ छिथ ओ िटप ्पणी करैत छिथन—‘नखन तँ बोतल िमसर ि<strong>ह</strong>ंनक बापे <strong>ह</strong>ोइिथन। वस ्तुत: एि<strong>ह</strong> कारक कथोपकथन13


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्उपन ्यासमे अक स ्थल पर आयल अिछ, जतय उपन ्यासकार <strong>ह</strong>ास ्य-रससँ युक् तवातावरणक िनमा र्ण करबामे सफल भेला<strong>ह</strong>् भेला<strong>ह</strong>् अिछ, ओतिड अिशिक्षत मैिथलानी परव ्य ंग ्य से<strong>ह</strong>ो कयलिन अिछ।एकर िकछु चिरतकँ व ्यग ्य ंकार एि<strong>ह</strong> कारेँ स ्तुत कयलिन अिछ जे पाठक पर अपनअिम ट छाप छोड◌़◌ैत छिथ। ‘कन ्यादान’ क घटकराज टुन ्नी झाक स ्वप, बजबाकश ैली एव ं उच् चारण िऋयासँ लोक चीि जाइत अिछ जे घटकैती करबामे प ूण र्अभवी भ’ गेला पर कथा तीन कारेँ िर करैत छिथ ‘’एकटा खनखआ जाि<strong>ह</strong>मेकन ्यागत खनखनाके टाका <strong>ह</strong>ँसोिथ लैत छिथ। दोसर मािन िलय टनटआ जाि<strong>ह</strong>मे बरपक्ष टनटनाक’ <strong>ह</strong>जार पा ँच श ैक तोरा गनबैत छिथ। तेसर मािन िलय ठनठआजाि<strong>ह</strong>मे वर कन ्यागत द ु<strong>ह</strong> ठनठन गोपाल भए काज करैत छिथ। ि<strong>ह</strong>नक खनखआ,टन-टआ, ठनठआ बलाघटकैतीक व ृान ्त सुिनति<strong>ह</strong> पाठक <strong>ह</strong>ँसैत-<strong>ह</strong>ँसैत लोट-पोटभ’ जाइत अिछ। घटक-राज अपन वाक्-पटुतासे से<strong>ह</strong>ो मर ंजन करैत छिथ।घटकराजकेँ घटकैतीक ित ई वैज्ञािनक दृ िकोण <strong>दे</strong>खाय उपन ्यासकार <strong>ह</strong>नका अप ूव र्क्षमता दान कयलिन अिछ। जत एि<strong>ह</strong>सै सफल चिरख कन ्या-दानमे आर को नि<strong>ह</strong>अिछ तकर कारण जे टुन ्नी झा जका ँ अपन पक्षक ितपादन ब ुते नि<strong>ह</strong> भेलिन। ओसामाजिक दोप ितलक-थाक स ्तम ्भ स ्वप िथका<strong>ह</strong>। एकरे फलस ्वप मैिथलसमाज िदन ितिदन जजेिरत भैल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ।’कन ्यादान’ एव ं िरागमन अ<strong>िव</strong>स ्मरणीय चिरख झारखण ्डीनाथक िया-कलाप, बाजब-भुकब, चलब-िफरब, खायब-पीयब सभमे <strong>ह</strong>ल ्लुक <strong>ह</strong>ास ्य भेटैत अिछ। झारखण ्डीकेँवास ्तवसे एतबा ज्ञान नि<strong>ह</strong> छिन जे लाल काकीक तारक <strong>िव</strong>पयमे ककरो आग ूमे चचा र्नि<strong>ह</strong> करबाक ितज्ञा क’ एकर पालन करी। डाक् टरक संग <strong>ह</strong>ुनक कथोपकथनक एकअंश थवणीय अिछ ‘’<strong>ह</strong>मरा आङनमे क<strong>िव</strong>्जयत बिझ ू पाता <strong>ह</strong>ै। रामजीक परतापसँकि<strong>ह</strong>यो-कि<strong>ह</strong>यो पेटो फूिल जाता <strong>ह</strong>ै और लोक बेद नीके र<strong>ह</strong>ता <strong>ह</strong>ै।‘’ जतेकबेर‘कन ्यादान’ पाठक ारा बयम पुछला पर <strong>ह</strong>ुनक उर तँ सुन ू—‘’ सरकार ! <strong>ह</strong>मरालोक सभ द ुलारसँ ‘खर’ क<strong>ह</strong>ता <strong>ह</strong>ै, लेिकन असल नाम झारखण ्डी माय-बाप रािखिदया। और उिमरमे सरकार सब भाईसँ छोट <strong>ह</strong>ै।‘’ ‘िरागमन’ मे झारखण ्डीनाथलाल ककाक ओतय ब ुच् ची दाइक िशिक्षका मेम सा<strong>ह</strong>ेबक स ्वागत करबाक <strong>ह</strong>ेतु स ्तुत<strong>ह</strong>ोइत छिथ। मेम सा<strong>ह</strong>ेब <strong>ह</strong>ुनकासँ िजज्ञासा करैत छिथन—‘’ बाथ एि<strong>ह</strong> ठामसँ ब<strong>ह</strong>ुतद ूर <strong>ह</strong>ै। कोस छबेक-सातेकसँ कम नि<strong>ह</strong> पड◌़◌ेगा। बाथ (गाम) मे आपका के र<strong>ह</strong>ता<strong>ह</strong>ै ? ‘614


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ब<strong>ह</strong>वािड ँ उर तथा अपिरिचत भाषाक नकलसँ एि<strong>ह</strong>ठाम <strong>ह</strong>ँसी लगैत अिछ। उपन ्यासकार<strong>ह</strong>ास ्य उत् पन ्न करबाक <strong>ह</strong>ेतु कितपय चिरत केँ अवलम ्ब बलिन अिछ। पुरोि<strong>ह</strong>त,जिनका लेल शु उच् चारण करब गुण नि<strong>ह</strong>, त् युत आवश ्यक छिन ; तोतराइत छिथ।ए<strong>ह</strong>न पुरोि<strong>ह</strong>तक संगमे उपन ्यासकार क<strong>ह</strong>ैत छिथ—‘’ पंिडत नवोनाथ झा तोताराइत-तोतराइत कं ठपी बोरासँ उभड◌़-खाभड◌़ म ंतक रोड◌़◌ा गड◌़गड◌़◌ा कए उिझलयलगला<strong>ह</strong>।‘’; मो<strong>ह</strong>िरर जे िलखाइ-पढ◌़◌ाइ करैत-करैत ब ूढ◌़ भ’ गेल छिथ, िकन ्तुतारक ‘क’ अक्षर पढ◌़बाक पिरममे पिरममे असफल भ’ जाइत छिथ। बड◌़कागामवाली एव ं बटुक जी ाचीन पर ंपरागत िढ◌़क झंडमे ु रि<strong>ह</strong>त<strong>ह</strong>ु ं शु ओि<strong>ह</strong> पक्षकपक्षपाती नि<strong>ह</strong> छिथ। ि<strong>ह</strong>नका सभक चिरमे साधारण बि ु उपन ्यासक अन ्य पाकअपेँ अिधक माामे छिन। बटुक जी म ूख र् रि<strong>ह</strong>त<strong>ह</strong>ु ँ अदिषत ू बिक ु छिथ। ि<strong>ह</strong>नकवाता र्लय पाठकक मर ंजन करैत अिछ। एि<strong>ह</strong> दृ िसँ सी. सी. िमक संग ि<strong>ह</strong>नककथ ्य <strong>िव</strong>लेक्षण अिछ —‘’ <strong>ह</strong>मरा लेखेँ त कुछ न छथ। ‘श ंशकीिरत’ मे <strong>ह</strong>मरा साथ नबोल सकँ छथ। एगी कनी गो ‘जोितश’के बाम प ूछ <strong>दे</strong>िलएन ता <strong>ह</strong>ीमे ढोकार <strong>ह</strong>ोगेलन। शीश ूबोध के एगो इशलोक प ूछिलऐन त चूड◌़◌ा अमौट द ुन ्न ू खसे लगलैन।कुछ न छथ। मङनीमे म<strong>ह</strong>ग छथ’’ ामीण पिरवेशमे रि<strong>ह</strong>त<strong>ह</strong>ु ँ बड◌़का गामबालीपाश ्चात् य सभ्यताक तीक िथकी<strong>ह</strong> जे सी. सी. िमकेँ अपन <strong>ह</strong>ाथक कठपुतरी बनालैत छिथ। ि<strong>ह</strong>नकेमे सी. सी. िम अपन भावी पत् नीक मध ुर कल ्पना करय लगैतछिथ जकर वास ्त<strong>िव</strong>कताक र<strong>ह</strong>स ्योदघाटन चतुथीर्क राित भ’जाइत अिछ। उपयु र्निर उपन ्यासमे ‘कौिमक वातावरण उत् पन ्न करबामे स<strong>ह</strong>ायक भेल अिछ। भेलअिछ। ए<strong>ह</strong>न-ए<strong>ह</strong>न पाक व ृान ्त पिढ◌़ क’ <strong>ह</strong>ँसी तँ लगबे करैछ, संगि<strong>ह</strong> इ<strong>ह</strong>ी अभव<strong>ह</strong>ोइछ जे समाजक त् येक अंगमे सुधारक योजन अिछ।‘णम ्य-<strong>दे</strong>वता काटाक्ष-प ूण र् रेखा-िच अिछ जे धानत: सामािजक आलोचना स ्तुतकरैत अिछ। एि<strong>ह</strong>मे ओ ाचीन कथा-पितकेँ <strong>ह</strong>ण क’ गंभीर सँ-गंभीर <strong>िव</strong>षयकेँसरस-सुस ्वाद ु बना क’ जनमन-र ंजनक संग िढ◌़-स ्त जीण र्-शीण, <strong>िव</strong>चारधारापरआधात कय नवीन गितक रणा दैत छिथ। ि<strong>ह</strong>नका तँ ाचीन अन ्ध-<strong>िव</strong>श ्वासक ित िनष ्ठा छिन आ नवीनताक ित आसि। एि<strong>ह</strong>मे <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यक सबसँउपयुक् त स ्थल तखन अवैत अिछ जखन ओ भोजन अथवा धमा र्चरणक संगकेँ ल’ कयकथाक पुिभूिम बनबैत छिथ। जेना ‘<strong>िव</strong>कट-पा<strong>ह</strong>ुन’ क िचणमे भोजन-ियता एव ंअव ्यव<strong>ह</strong>ार-कुशलताक कारँ ि<strong>ह</strong>नका सभकेँ दोसराक असौकय र्क को ध ्यान नि<strong>ह</strong>र<strong>ह</strong>ैत छिन। पा<strong>ह</strong>ुनलोकिन अपन पिरचय ोफेसर सा<strong>ह</strong>ेवक लग कोना दैत छिथ से15


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>दे</strong>खू—‘’<strong>ह</strong>ें-<strong>ह</strong>ें-<strong>ह</strong>ें-<strong>ह</strong>ें अप जे िक से <strong>ह</strong>मरा िचन ्<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ैब1 चीन ्<strong>ह</strong>बकोना ? कि<strong>ह</strong>यो <strong>दे</strong>ख र<strong>ह</strong>ी तखन ! <strong>ह</strong>म अपक मिसयौतक जे िक से-साढ◌़◌ू क िपिसऔत भाय <strong>ह</strong>ोयबैन ्<strong>ह</strong>।‘’ एि<strong>ह</strong> कारक पिरचये वास ्तवमे <strong>ह</strong>ास ्यास ्पदभ’ जाइत अिछ। अपक् क कट<strong>ह</strong>र, एक <strong>ह</strong>त् था पाकल केरा, एक बोतल ध ृत,माल ्टेड िमल ्क, एक पसेरी दालमोट एव ं एक धिरका अमोटसँ गजेन ्र नाथ, जेन ्नाथ, भीमेन ् नाथ एव ं िदसम ्बर नाथक पनिरआइ <strong>ह</strong>ोइत छिन। आब भोजनक स ूचीिदस दृकूपात क— ‘’िकन ्तु <strong>ह</strong>मर सरबेटा िदगम ्बर नाथ—<strong>ह</strong>ें-<strong>ह</strong>ें-<strong>ह</strong>ें िब सोजभात कोना खैता<strong>ह</strong> ? ि<strong>ह</strong>नका लेल छआ सो<strong>ह</strong>ारी, अन तरकारी बना <strong>दे</strong>ब ँन ्<strong>ह</strong>।मध ुरक संग खा लेता<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>मरालोकिन तँ- <strong>ह</strong>ेँ-<strong>ह</strong>ेँ-<strong>ह</strong>ेँ-<strong>ह</strong>ेँ धरे िथक। भोजनमे जेिक से भात, दािल, तरकारी, ध ृत, द<strong>ह</strong>ी, चीनी, सब, आर की। <strong>ह</strong>मरा संगमे एकटाजमीरी बो अिछ से दिर ू भेल जाइत अिछ। तेँ थोड◌़◌ँ क मोछो म ंगालेब।‘’ मैिथलक भोजनियताक एलबम एि<strong>ह</strong>मे भेिट जाइत अिछ जे <strong>ह</strong>ास ्यउत् पन ्न करबामे स<strong>ह</strong>ायक िस <strong>ह</strong>ोइछ।’णम ्य-<strong>दे</strong>वता’ मे धािम र्क आचरणक उल ्लेख ‘धम र्शास ्चाय’ र् एव ं ‘ज ्योितषाचाय र् मे<strong>िव</strong>शेष पेँ भेल अिछ। धम र्शास ्चाय र् म<strong>ह</strong>ाम<strong>ह</strong>ोपाध ्याय ध ुरन ्धर शास ्ी अपन धािम र्कएव ं आडम ्बर ततेक पसारैत छिथ जे पि<strong>ह</strong> ओ गामक लोक पर <strong>ह</strong>ँसैत छला<strong>ह</strong>;िकन ्तु बााडम ्बरक <strong>िव</strong>रोध भेला पर आब <strong>ह</strong>ुनके पर संप ूण र् गाम <strong>ह</strong>ँसय लगैतअिछ।‘ज ्योितपाचाय र् ‘क अन ्तत ज ्योितप जिनत आडम ्बर पर व ्य ंग ्य कयल गेलअिछ। एि<strong>ह</strong> दोपप ूण र् कारँ आिदस ्यनाथ एव ं मार्ण ्डनाथक बीच टीका- िटकोअिल से<strong>ह</strong>ोभ’ जाइत छिन।एि<strong>ह</strong>मे सामािजक समस ्याक अितिरक् त पािरवािरक समस ्या पर से<strong>ह</strong>ो व ्य ंग ्य कयल गेलअिछ। ‘साझी आम’ मे जे िच स ्तुत कयल गेल अिछ ओि<strong>ह</strong> आधार पर पिरवारसुख-साधनक बदला द:खक ु अपार सागर बिन गेल अिछ। वस ्तुत: साझी आयक जेद ुद र्शा <strong>ह</strong>ोइत छैक तकर एलबम भगीरथ झाक पिरवारमे भेटैत अिछ। 11व ्यग ्यकार अत् याधिनक ु युगमे फैशनक बढ◌़◌ैत स ्वप पर दृ िगम करैत छिथ तँ<strong>ह</strong>ुनक लेखनी अत् यिधक खर भ’ जाइत छिन। एि<strong>ह</strong>, कारक फैशनक अत् यिधकभाव समकालीन नवयुवक समुदाय पर पड◌़ल अिछ। अत् यिधक बन द ुघ र्टनाभ’ जैबाक संभावना र<strong>ह</strong>ैत छैक। आइ काल ्<strong>ह</strong>ुक अप-टुडेट लेडी’ क तीकिथकी<strong>ह</strong>ु ‘म ंज ुला <strong>दे</strong>वी।‘’ 12 ‘नकली लेडी’ कोना स<strong>ह</strong>जि<strong>ह</strong> गमा जाइत छिथ से ‘णम ्य16


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>दे</strong>वता’ क ‘अंगरेिजया बाब ू’क पत् नी ‘चमेली दाइ छिथ। 13<strong>ह</strong>ुनक नकली स ्वप तँ<strong>दे</strong>खू—‘’ <strong>ह</strong>े भगवान ! ई की !ीमती जी सबटा चौपट कैलैि। नाकपर ‘स ्’ लागल। कनपटटी पर ‘पाउडर’पोतल ! गालपर ‘िलिपिक’ ढेउरल ! ठोर पर ‘ल पािलशलेभरल ! <strong>ह</strong>ाय ! <strong>ह</strong>ाय !ब<strong>ह</strong>ुिपयाक वेश बना लेलि ।‘’ जे ‘ि<strong>ह</strong>न ्द ुस ्तानीसा<strong>ह</strong>ेब’ अंजक ‘ियतम सम ्बन ्धी बनय चा<strong>ह</strong>ैत छिथ तिनक झलक मध ुकान ्त चारमेभेटैत अिछ।’र ंगशाला’ क त् येक कथा ओना तँ <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्सँ ओत-ोत अिछ, िकन ्तु एकरा ि<strong>ह</strong>नकअन ्यान ्य रचना सदृश लो कियता नि<strong>ह</strong> भेटलैक। एि<strong>ह</strong> संगमे ओ िलखैत छिथ—‘’ईते<strong>ह</strong>न मकूल नि<strong>ह</strong> भेल आ ततबा लोकियो नि<strong>ह</strong> भ’ सकल। तथािप एकरा ाराएक ढरा र् कायम भ’ गेलँक और गोटा नव-नव पर कथा-क<strong>ह</strong>ानी िलखयलगला<strong>ह</strong>।‘’ 15 एकर त् येक कथा एक व <strong>िव</strong>शेषक ितिनिधत् व करैछ। <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंगकमाध ्यमे कथाकार सामािजक द ुनीर्ितसँ समाजकेँ पथक करबाक यास कयलिन अिछ।पाक चयनमे कथाकारकेँ बीआय नि<strong>ह</strong> पड◌़लिन कथाकार स ्वय ं एि<strong>ह</strong> तथ ्यकेँ स ्वीकारकरैत छिथ—‘’ <strong>ह</strong>ँिस, <strong>ह</strong>ँिस कऽ आनन ्द िकयेक लेल जाय ? क्षिणके <strong>िव</strong>द स<strong>ह</strong>ी,रसक िछटका तँ भेटत। कोन ठेकान, कदािचत एतबे मा सत् य <strong>ह</strong>ोइक।‘’ 16<strong>ह</strong>ास ्य व ्य ंग ्यक अत् यन ्त सजीव ‘खर तर ंग’ मे उपलब ्ध <strong>ह</strong>ोइछ। एकर कधा नायकखर कका प ूण र्त <strong>िव</strong>दी कृितक व ्यि छिथ। ि<strong>ह</strong>नक त् येक बात <strong>िव</strong>दप ूण र्<strong>ह</strong>ोइत छिन। ई अपन त् युत् पन ्नमितत् वक कारँ सिदखन काव ्य-शास ्:<strong>िव</strong>दकधारा वाि<strong>ह</strong>त करैत् छिथ। ि<strong>ह</strong>नक <strong>िव</strong>दप ूण र् वाता र्मे व ्य ंगयकार व ्यि, समाज धम,र्दश र्न आिदक कटू आलोचना करैत छिथ। थैकरे जकरा ‘राउण ्ड एबाउटपेपस’ र् क<strong>ह</strong>लिन तकरा व ्य ंग ्यकार खर ककाक समक्ष परम ्पर-के केन ् <strong>िव</strong>न ्द ुबनबैत छिथ। ओकर चा भाग नवीन <strong>िव</strong>चार-धारा स ्तुत करैत छिथ। आधिनकुपिरक्ष् यमे ाचीन मान ्यता को अथ र् नि<strong>ह</strong> रखैत अिछ। ‘खर ककाक तर ंग’ मेविणत <strong>िव</strong>षय <strong>िव</strong>चारात् मक, सरस एव ं मर ंजक अिछ। ि<strong>ह</strong>नक वात लुती सन <strong>ह</strong>ोइतछिन। ई <strong>दे</strong>शक म ूख र्ताक य पंिडतकेँ दैत छिथ। एि<strong>ह</strong> कमये ई असली एव ं नकलीपंिडतक सम ्पक् <strong>िव</strong>श ्लेषण कयलिन अिछ—‘’ असली पंिडत <strong>िव</strong>ाक अन ्वेषणमे र<strong>ह</strong>ैतछिथ, नकली पंिडत <strong>िव</strong>दाइक अन ्वेषणमे। असली ज्ञानक <strong>िव</strong>स ्तार करैत छिथ, नकलीपंिडत धोिधक <strong>िव</strong>स ्तार असली पं िडत स ूख र्ताक सं<strong>ह</strong>ार करैत छिथ, नकली पंिडत केवल17


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मध ुरक।‘’ ि<strong>ह</strong>नका असारे वै<strong>ह</strong> वासतवमे पािडत् य ाप ्त कय छाथे जे अपनबिक ु योग िनत-न ूतन आ<strong>िव</strong>ष ्कार <strong>ह</strong>ेतु करैत छिथ। कवेद-पुराण, कमेका ंड-धम र्शास ् गीता-वेदान ्त, रामाण-म<strong>ह</strong>ाभारत, ज ्योितष-आयुवे र्द,तं-म ं, <strong>दे</strong>वी-<strong>दे</strong>वता स ्व-नरक, पुनजर्न ्म-मोक्ष, पाप-पण ्य सभकेँ ई कोना लैतछिथ से <strong>दे</strong>खबाक एव ं <strong>ह</strong>ँसबाक अवसर ए<strong>ह</strong>ीमे भेट ँत अिछ। एकर मम र्स ्पशी व ्य ंग ्यअन ्तस ्तलमे प<strong>ह</strong>ु ँिच सुरसुरी लगा दैत अिछ। ओ अन ्ध-<strong>िव</strong>श ्वास, धािम र्क पाखण ्ड दोंग,िढ◌़ आिदक ित व ्य ंग ्यक माध ्यमे भयानक <strong>िव</strong>ो<strong>ह</strong> करैत छिथ। एि<strong>ह</strong> कारकमतक खण ्डनमे ि<strong>ह</strong>नका ततवा रस भेट ँत छिन जे सामािजक िढ◌़ वा अन ्ध<strong>िव</strong>श ्वासपर <strong>ह</strong>ार करबाक <strong>ह</strong>ेतु ई संिदखन भंगघोटना ले तत् पर र<strong>ह</strong>ैत छिथ। जा धिरपाश ्चात् य-ाच् य सभ्यता एव ं संस ्कृितक समन ्वय नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ैत ताधिर जीवनक को म ूल ्यनि<strong>ह</strong>। अतएव ए<strong>ह</strong>न समन ्वय कोन कारेँ <strong>ह</strong>ोमक चा<strong>ह</strong>ी ? युगक असारेँ समन ्वयअिनवाय र् तीत <strong>ह</strong>ोइत अिछ। एि<strong>ह</strong> सगमे खरककाक दावा छिन जे ओ गोन ू एव ंगंगेश द ुन ूक व ंशज िथका<strong>ह</strong> तखन पाश ्चात् य सभ्यताक तीक ब ूझब म थीक। <strong>ह</strong>ुनककथन छिन जे ‘’<strong>ह</strong>ी इयै<strong>ह</strong> बात तँ ब ुझबामे नि<strong>ह</strong> अबैत अिछ। कोन कारेँ सम ्न ्वथकरै क<strong>ह</strong>ैत छ<strong>ह</strong> ? आबसँ िशवजीक माथ पर ‘सोडा वाटर’ ढािरिदऐन ्<strong>ह</strong> ? भगव तीकेँ औचरक बदला ‘गाउन’ ओढ◌़◌ा िदऐन ्<strong>ह</strong>? कुल <strong>दे</strong>वताकेँिलिपिक लगा िदऐन ्<strong>ह</strong> ? ामे ‘केक’ ल’ कए िपंड दी? ाण भोजन कराक’ ‘िबल’ द’ िदएन ्<strong>ह</strong> ? जनउ धोबक <strong>ह</strong>ेतु ‘लोण ्ी’ मे द’ िदऐक ? ताराकाकीकेँ अंजीमे समदाउन गाबय कि<strong>ह</strong>ऐन ्<strong>ह</strong>।‘ 18एि<strong>ह</strong> कारेँ परम ्परावािदताक जालमे ओझरयल समाज एव ं व ्यि पर ओ जे व ्य ंस ्यकयलिन अिछ ताि<strong>ह</strong>मे शाश ्क् तक माध ुर् एव ं कुनक ितताक ाचुय र् अिछ। <strong>ह</strong>ुनककथन छिन ‘’<strong>ह</strong>मर बात् <strong>ह</strong>ोइत अिछ ओलक टो ंटी कतेक गोटाकेँ भक द’ लगतँन ्<strong>ह</strong>।कतेक गोटाकेँ अमा ँशय उखिड◌़ जेतँन ्<strong>ह</strong>।‘’ 19 ि<strong>ह</strong>नक <strong>िव</strong>दप ूण र् <strong>िव</strong>चार-पाठक <strong>िव</strong>शेषपसेँ मर ंजन करबे करैत अिछ संगि<strong>ह</strong> स ्थल-स ्थल पर व ्य ंग ्य प ते<strong>ह</strong>न झँिसगरभऽ गेल अिछ जे औिख-नाकसँ पािन से<strong>ह</strong>ो ब<strong>ह</strong>य लगैत । एि<strong>ह</strong>सँ स ्पष ्ट जाइछजे ि<strong>ह</strong>नक व ्य ंयक अत् एंत स ्पष ्ट प एि<strong>ह</strong>मे उपलब ्ध <strong>ह</strong>ोइछ।चच र्री ि<strong>ह</strong>नक <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ध पक रचना सं<strong>ह</strong> थीक। एि<strong>ह</strong>मे कथा-िप<strong>ह</strong>ानी, एका ंकी-<strong>ह</strong>सन,गप ्प-सप ्प िकछु संगृ<strong>ह</strong>ीत ओछ जाि<strong>ह</strong>मे ाचीनता एव ं आधिनकता ु पर समान पेँव ्य ंग ्य कयल गेल अिछ। परम ्परावा एव ं अन ्ध<strong>िव</strong>श ्वासी मैिथल संस ्कृितक तीक िथका<strong>ह</strong>18


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भोल बाबा, जे अपन वाक् चातुर्सँ <strong>ह</strong>ास ्य एव ं व ्य ंग ्यक धारा ब<strong>ह</strong>ौलिन अिछ। ओपुरातनताक प ृष ्ठभूिममे अवा र्चीनताक जन ्म मात छिथ। उपयु र्क् त पिरक्ष् पमेि<strong>ह</strong>नक‘दलान परक गप ्प’, ‘चौपािड◌़ परक’, ‘ध ूर तरक गप ्प’ एव ं ‘पोखिर परकगप ्प’ <strong>िव</strong>शेष उल ्लेखनीय अिछ। ि<strong>ह</strong>नक मान ्यता छिन जे ाचीन म<strong>ह</strong>ापुष लोकिनकआदश र्मय जीवन छलिन। ओ स ्वािभमान, मया र्दा एव ं मनिताक सुरक्षाथ र् सतत तत् परर<strong>ह</strong>ैत छला<strong>ह</strong>। भोल बाबाक असारेँ आधिनक ु सभ्यता ाचीन प ृष ्ठभूिममे को अथ र्नि<strong>ह</strong> रखैछ। ई ाचीनकेँ आदश र्-मािन आधिनकता ु पर व ्य ंग ्य करैत क<strong>ह</strong>ैत छिथ जेआधिनक ु समयमे सब ाचीन वस ्तु समाप ्त भेल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ—‘’<strong>ह</strong>ाथीकेँ मोटरखयलक, धोड◌़◌ाकेँ साइिकल खयलक, रामलीलाकेँ िसमा खयलक, भोज केँ पाटीर्खयलक, भा ँगकेँ चा<strong>ह</strong> खयलक तथा संस ्कृितकेँ अंजी खयलक। ‘’20’’<strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यक माध ्यमे नारी जागरणक श ंखनाद कयलिन। चच र्रीकअक कथाक माध ्यमे ओ िमिथलाक तारीमे द ुगा र्क प ितिन करय चा<strong>ह</strong>ैत छला<strong>ह</strong>।ज ुएट पुतो<strong>ह</strong> ु’ 21 मेमे जात नारीक ित समाजमे उत् पन ्न ित िकयासँ पिरचयकरबैत छिथ। ‘ ाम से<strong>िव</strong>का’ 22 मे ओ जात नारीक म ंज ुल म ंगलमयी मितर्केँूितित करैत छिथ। नारी जागरणक फलस ्वप ओ<strong>ह</strong>ो सब आब काटरक <strong>िव</strong>रोधमेनारा लगबैत छिथ। ‘एि<strong>ह</strong> बाटे आबै छिथ सुरसिर धार’ 23 मे िमिथलाक नारी अनमेल<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> एव ं ितलक द<strong>ह</strong>ेजक <strong>िव</strong>रोधमे आवाज उठौलिन। ओ सब क<strong>ह</strong>ैत छिथजे ‘’ िबकी बला वर जाथ ु अपन घर। जे म ँगता<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>जार से र<strong>ह</strong>ता<strong>ह</strong> कुमार। जेगनता<strong>ह</strong> ओ कनता<strong>ह</strong>। घटक पिजयार <strong>ह</strong>ोठ <strong>ह</strong>ोिशयार आब चलत ई रोजगार।‘ 24िकछुए िदनक पश ्चात् नारीक एतेक बेशी जागरण भेल जे ओ सब आदश र्-<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क<strong>ह</strong>ेतु आन ्दोलन ार ंभ कयलिन। समाजक ए<strong>ह</strong>न काित ं <strong>दे</strong>िख व ्य ंग ्यकार क<strong>ह</strong>ैतछिथ ‘’ <strong>ह</strong>रब ितलक तँ र<strong>ह</strong>ब कुमािर। जे नि<strong>ह</strong> करता<strong>ह</strong> व ्यक मा ँग, सै<strong>ह</strong> भरताकन ्याक मा ँग। ितलक क द ूर तखन िदअ िसन ्द ूर।‘’ 25ए<strong>ह</strong>न पिरवितर्त पिरिितमेनारी पुषक संग चलब ार ंभ कयलिन तकरा <strong>दे</strong>िख भोल बाबा िचित भऽ जाइतछिथ। ओ क<strong>ह</strong>ैत छ िथ जे नारी जागरणक फलस ्वप ‘’पुषक संग बैिसक’ दौड◌़◌ैत अिछ, कुदैत अिछ, फत अिछ, <strong>ह</strong>ेलैत अिछ, नचैत अिछ।‘’ 26ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ास ्य व ्य ंग ्यक ितभाक वास ्तितवक स ्फुटन ि<strong>ह</strong>नक काव ्यमे भेल अिछ।ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ास ्य व ्य ंग ्यक प अिधक स ्पष ्ट तखन <strong>ह</strong>ोइत अिछ जखन ओ समकालीनसमाजमे चिलत अवस ्थाक कारँ अनमेल <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क समस ्या पर <strong>ह</strong>ार करैत छिथ।19


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िमिथलाक सामािजक जीवनमे ई मान ्यता चिलत र<strong>ह</strong>ल अिछ जे पुष कतबो <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>िकऐक करथ, ु िकन ्तुनारी एक ि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क अिधकािरणी छिथ। एकरे फलस ्वप व ृव ्यि अपन कुलीनताक आधार पर अक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> करैत छिथ। व ्य ंग ्य- क<strong>िव</strong> एि<strong>ह</strong> प ृष ्ठभूिमक व ्य ंग ्यात् मक शब ्द िच अपन िस क<strong>िव</strong>ता ^ढालाझा’ 27 मे सतुत कयलिनअिछ। ढाला झाक स ्वपक िचण करैत क<strong>ह</strong>ैत छिथ जे <strong>ह</strong>ुनक माथ पर फाटल पुरानपाग तथा कान ्<strong>ह</strong> पर गोबर सन अंगपोछा, माथ खल ्वाट, िपुण ्डछक तीन ठोपतथा पैध ाथ टीकमे बान ्<strong>ह</strong>ल छिन। इऐ<strong>ह</strong> िथका<strong>ह</strong> ढाला झा, लुी झाक ,नर<strong>ह</strong>ा पौिज, ककड◌़◌ौड◌़क वासी एव ं बेलौ ंचेक व ंशज। ि<strong>ह</strong>नक यथाथ र् स ्वप काटूनर्सदृश अिछ जकरा <strong>दे</strong>खति<strong>ह</strong> पाठकक <strong>ह</strong>ास ्यक को अन ्त नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैछ। औ ब<strong>ह</strong>ु<strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>मे<strong>िव</strong>श ्वास रखिन<strong>ह</strong>ार ओि<strong>ह</strong> ाचीन परम ्पराक अमो दक तथा कुलीन थाक तीक िथका<strong>ह</strong>जे सासुरकेँ आिथ र्क आयक अजस ् स्ोत मात छिथ। समय-समय पर ओ ओतयओि<strong>ह</strong>ना स ्तुत <strong>ह</strong>ोइत छिथ जेना म<strong>ह</strong>ाजन ल<strong>ह</strong>ना-तगादाक <strong>ह</strong>ेतु खद ुकाक ओतयजाइछ। ओ अपन श ्वसुरक संगमे िजज्ञासा करैत छिथ—क<strong>ह</strong>ा ँ गेला<strong>ह</strong> फल ्ला ँ झा कन ्यादानी श ्वशुर <strong>ह</strong>ुमर<strong>ह</strong>ुनकासँ जरी खानगीमे गप ्प करबाक अिछ 22कुलीनताक कारँ ढाला झा अपन श ्वसुरक ित ए<strong>ह</strong>न संबोधत दैत छिथ। मैिथलसमाज <strong>िव</strong>िभन ्न कारक पािज ँ एव ं जाितक नाम पर <strong>िव</strong>भािजत अिछ। ओ श ्वशुरसँभरना छोड◌़◌ैबाक <strong>ह</strong>ेतु टाकाक मा ंग करैत छ िथ, िकन ्तु <strong>ह</strong>ुनक अस ्वीकारात् मक उरपािब बमिक उठैत छिथ—सासुरक अिछ कोन कमी, जाइत छी दोसर ठामजे नि<strong>ह</strong> पेया <strong>दे</strong>त, भोगत भिर जन ्म फलबेटी <strong>ह</strong>कन ्न र<strong>ह</strong>तइ कत ओकर जीवन भिर<strong>ह</strong>मरा की ? जेम ्<strong>ह</strong>रे जैब, सार को भेिटए जैत।ई कि<strong>ह</strong> फराठी लैत, लग ्गा सन डेग दैतमैल िक फाटल पुरान पाग माथ पर20


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्लैत अङपोछा कान ्<strong>ह</strong>, कु कठको ंकािड◌़ ँ जका ँ<strong>िव</strong>दा भेला<strong>ह</strong> ढाला झा िपे थर-थर कपैत 29एतय <strong>ह</strong>ास ्यमे सिि<strong>ह</strong>त व ्यग ्य ारा ओ सामािजक दोष िदस सव र्साधारणक दृ िकेँआकृष ्ट करैत छिथ।िमिथला मध ्य एि<strong>ह</strong> कारक वैवाि<strong>ह</strong>क चलन मुख ्यत: जाित-पाित ँ पर अवलंिबत अिछ।मैिथलके गव र् छिन जे ओ ीकान ्त झा, म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व झा, यज ुआड◌़◌ै एव ं बेलौचेक व ंशजिथका<strong>ह</strong>। वस ्तुत: म ूल आर गो पर समाज ततेक <strong>िव</strong>श ्वास करैत अिछ जे ओि<strong>ह</strong><strong>िव</strong>तण ्डावादक फलस ्वप ओकर अध: पतन श-श भेल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। एि<strong>ह</strong>कारक पर ंपरावादीद वैवाि<strong>ह</strong>क कुरीितसँ जजर्िरत समाजक पािज’ ँ पािट, िसान ्तपतड◌़◌ा, <strong>ह</strong>िरिसं<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>वी व ्यवस ्थाओ कम र्काण ्ड पर व ्य ंग ्य क<strong>िव</strong> क<strong>ह</strong>ैत छिथ जे आधिनकुपिरक्ष् यमे ओ सब ‘आिग’ मे ध ू-ध ू क’ जिर र<strong>ह</strong>ल अिछ—राितमे <strong>ह</strong>म स ्वप ्न <strong>दे</strong>खल, आिग लागल घर जरैये।चार सभ पुरना धधिक कय जोर सँ ध ू-ध ू करैये।। 31जि<strong>ह</strong>ना जि<strong>ह</strong>ना आधिनकताक ु अि अत् यिधक ज ्विलत भेल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ ति<strong>ह</strong>नापुरातन-ताक धज ्जी-धज ्जी उिड◌़ र<strong>ह</strong>ल अिछ। एतय ओ अन ्ध<strong>िव</strong>श ्वास, असमथ र्ता,आडम ्बर, धम र्-नीित एव ं संस ्कृित पर िनम र्मता व र्क व ्य ंग ्य कयलिन अिछ जतय फोंकापय र्न ्त ब<strong>ह</strong>रा जाइत अिछ।अथा र्भावक कारँ समकालीन मैिथल समाजमे कन ्या-<strong>िव</strong>कयक था से<strong>ह</strong>ो चिलतअिछ। कन ्या-<strong>िव</strong>कयक कारँ अनमेल <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>केँ ोत् सा<strong>ह</strong>न भेटल अिछ। एकरेपिरणाम थीक जे कोमल कलीकेँ कोकनल ढेंगक संग <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> र् करय पडैत छिन।व ्य ंग ्यकार‘कन ्याक नीलामी डाक’ 32 मे अध: पितत कुलीन था एव ं समाज परकुठारधात करैत छिथ। वर पक्ष एव ं कन ्या पक्षक घटक उपित भ’ कोना परस ्परवता र्लाप करैत छिथ, कथा िर करैत छिथ, तकर प तँ <strong>दे</strong>खू—वर पक्षक घटक—िसं<strong>ह</strong> लग ्न मे जन ्म भेल छि, वयस तीिनये ीस।21


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्टीपिन अप िमला िलय, संवत उस सै तीस।कलम चािर बीधा अपन छि, <strong>ह</strong>र बड◌़द द ुइ जोड◌़।डेढ◌़ पाइ मासो िकनलि अिछ, टका छैि नि<strong>ह</strong> थोड◌़।बेस िकमितगर छिथ पिनगर ि<strong>ह</strong>नका सन भेटत आन।(कानमे क<strong>ह</strong>ैत छिथ)तीस टका अपन<strong>ह</strong>ु के भेटत, खैब सुपारी पाम।द ुन ू पक्षक घटकक पारस ्पिरक वाता र्लापक कममे <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> िर भ’ जाइछ, कारणकन ्याक िपता कन ्या िबकी <strong>ह</strong>ेतु उता<strong>ह</strong>ुल छिथ। व ्य ंग ्यकार ए<strong>ह</strong>न कन ्याक िपता परव ्य ंग ्य करैत छिथ—करब कथा पि<strong>ह</strong> जौ ँ <strong>ह</strong>म ्मर सभटा कजर् सधावीचािर सौ जे गिन िदय’ व ्यवस ्था झट िसान ्त िलखाबी 31एि<strong>ह</strong> पर वरक उर छिन—तावत ितन सै आनल, बा ँकी <strong>दे</strong>ब सधाय 35एि<strong>ह</strong> पर कन ्याक िपता उर दैत छिथ—‘<strong>ह</strong>ैण ्ड ट िलिख <strong>दे</strong>ल जाय, अपकेँ कयल जमाय’ 36जा<strong>ह</strong>ेना को वस ्तुक िबकीक <strong>ह</strong>ेतु बजारमे त् व ंचा<strong>ह</strong>ंच <strong>ह</strong>ोइछ ति<strong>ह</strong>ना वर एव ंकन ्यापक्षक घटक बीच से<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>ोइछ। आश ्चय र् तँ तखन <strong>ह</strong>ोइछ जखन कन ्याक िपतािनल र् ज ्जताप ूव र्क घोषणा करैत छिथ जे जै<strong>ह</strong> कजर् सधा सकता<strong>ह</strong> सै<strong>ह</strong> कन ्याकअिधकारी <strong>ह</strong>ेता<strong>ह</strong>। समाजक आिथ र्क दशा सुद ृढ◌़ नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>लाक कारँ िमिथलामे एि<strong>ह</strong>कारक अनमेल <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> चिलत अिछ। एतय <strong>ह</strong>ास ्य एव ं व ्य ंग ्य द ुन ूक प अत् यन ्तती अिछ।22


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मैिथल लोकिनक भोजनियता जग तिस अिछ। ए<strong>ह</strong>न भोजलन-<strong>िव</strong>न ्यास पर ो. झािनित पेँ व ्य ंग ्य कयलिन अिछ। िमिथलामे जमायक स ्वागताथ र् कतेक <strong>िव</strong>न ्यासकयल आइद तकर स ्पष ्ट िच ‘ढाला झा’ मे भेटैछ :—राितमे सचार लागल ढाला झाक आगा र्मेबाटी अठार<strong>ह</strong> टा <strong>ह</strong>ुनका आगा ँ लगाओल गेलबड◌़ बड◌़◌ी भटबड◌़ कदीमा ितलकोड◌़ औरपापड◌़ ितलौरी ओ दरी आदौरी भा ँटाएक बा छिगर द<strong>ह</strong>ी एक बा खोआ गाढ◌़चीनी पया र्प ्त, मालभोग केरा पाकल ख ूबडेढ◌़ सेर मे<strong>ह</strong>ी भात, जाित ँ कऽ छलैि परसलध ृतसँ कँ ल िचक् कन तथा बाटीमे रा<strong>ह</strong>िड◌़ दािलआिमल <strong>दे</strong>ल, ऊपर ख ूब घ ृत छ<strong>ह</strong> छ<strong>ह</strong> करैतएि<strong>ह</strong> कारक भोजन-<strong>िव</strong>न ्यासक वण र्न सुिनति<strong>ह</strong>ँ िनश ्चये क्षुधाि भऽ जाइछ। एतयव ्य ंग ्यकार चिलत पर ंपरा पर <strong>ह</strong>ार क’ <strong>ह</strong>ास ्ये नि<strong>ह</strong>, व ्य ंग ्यक पया र्प ्त सामीपाठककेँ <strong>दे</strong>बाक यास कयलिन अिछ।समाजक अन ्यान ्य अपेक्षा ढोंगी-पोंगा-पथी पंिडत लोकिन ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यक सबसँबेशी िशकार भेला<strong>ह</strong>। तन ्-मन ्, शास ्-पुराणक <strong>िव</strong>तण ्डवादक कारँ सामािजकजीवन िदन-ित-िदन <strong>िव</strong>षम भेल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। ए<strong>ह</strong>ना िितमे व ्य ंग ्यकार कोनाचुप ्प बैिस सकैत छिथ ? धम र्क नाम पर <strong>िव</strong>षम भेल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। ए<strong>ह</strong>नाअपनाकेँ अद ूत ब ुझिन<strong>ह</strong>ार पाखंडी ‘पंिडत लोकिन’ पर व ्य ंग ्य कय व ्य ंग ्यकार <strong>ह</strong>ुनकभंडा फौड◌़लिन अिछ। यथाथ र्त: ओ लोकिन अपन ज्ञानक द ुउपयोग िनष ्योजनशास ्ाथ र्क चकमे समाप ्त क’ दैत छिथ। आधिनक ु संदभर्मे पंिडतलोकिनक िकया-कलाप ठप पिड◌़ गेल, िकएक तँ युग पिरचितत भ’ गेल अिछ। पिरवितपिरिितकेँ <strong>दे</strong>िख पंिडतलोकिनमे आोशक भावना स ्वाभा<strong>िव</strong>क अिछ। ए<strong>ह</strong>ना <strong>ह</strong>ुनका23


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सभक <strong>िव</strong>लापक अितिरक् त आन को उपाय नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> जाइछ1 ‘पंिडत’ मे पाठकेँचूर सामी भेट ँत छिन—जमाना बदिल गेलैक, उनउलै बात सब पुरना।उठै अिछ िप तँ ब<strong>ह</strong>ुतो क की व ृ अथबल छीज<strong>ह</strong>ा ँ बाक ध ृत पड◌़◌ै छल भोजमे आगा ँत<strong>ह</strong>ा ँ आब डालडासँ दािल छौ ंकल <strong>दे</strong>िख छी 35‘ब ुचकुन बाबा’ केँ आधिनक ु नारीक पि<strong>ह</strong>रब-ओढ◌़ब, चलब-िफरब, िलखन-पढ◌़ब एव ंउन ्मुक् त जीवन फुटलो नि<strong>ह</strong> सो<strong>ह</strong>ाइत छिन। <strong>ह</strong>ुनका असार नारी सतत दासताकबेड◌़◌ीमे जकड◌़ल र<strong>ह</strong>िथ, सँ<strong>ह</strong> उम। <strong>ह</strong>ुनकर कथन छिन जे लोक केचुआकेँ फूँिक-फूँ िक सा ँपक सजर्न र<strong>ह</strong>ल छिथ। ए<strong>ह</strong>न पिरिितमे ओ <strong>ह</strong>फीम खा क’ अपन ाणान ्तकरय चा<strong>ह</strong>ैत छिथ। व ्य ंग ्यकार वस ्तुत: ए<strong>ह</strong>न पितक अन ्ते चा<strong>ह</strong>ैत छिथ।पाश ्चात् य सभ्यता एव ं संस ्कृितक रगमे सँगाक’ नारी ामीण पिरवेशमे अत् यन ्तउप<strong>ह</strong>ासात् मक बिन जाइछ। एकर स ्पष ्ट िचण व ्य ंग ्यकार 'अँङरेिजया लड◌़कीकसमदाउन’ मेकयलिन अिछ—आङनक बा<strong>ह</strong>र घ ुमय ना<strong>ह</strong> जयबैकभैसुर जैता<strong>ह</strong> पड◌़◌ाय<strong>दे</strong>ब िपतर िकनको नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ँसबैन ्<strong>ह</strong>सभ जँता<strong>ह</strong> तमसायओि<strong>ह</strong>ठाम जा अण ्डा नि<strong>ह</strong> मङबैकतकर छैक उपायजो मन <strong>ह</strong>ो क<strong>ह</strong>बैन ्<strong>ह</strong> चुपचाता<strong>ह</strong>ेआिन <strong>दे</strong>ता<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मर जमाय 3924


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पाश ्चात् य सभ्यतामे लािलत-पािलत कन ्याकेँ चेतावनी दैत छिथ; िकन ्तु <strong>ह</strong>ुनकव ्यव<strong>ह</strong>ार पर व ्य ंग ्यकारक आप एकदम स ्पष ्ट अिछ।आधिनक ु सभ्यातामे ो. झा केँ जे दोष पिरलिक्षत <strong>ह</strong>ोइत छिन तकरी ई व ्य ंग ्यकमाध ्यम बनबैत छिथ। ि<strong>ह</strong>नक िस क<strong>िव</strong>ता ‘टी-पाटीर् <strong>िव</strong>शुा <strong>ह</strong>ास ्य-रसक रचना थीक।टी-पाटीर् आधिनक ु सभ्यता एव ं संस ्कृितक तीक थीक। एि<strong>ह</strong> क<strong>िव</strong>तामे कृिमताकअभाव ् अिछ व ्य ंग ्यकार को अलंकरणक चेष ्टा नि<strong>ह</strong> कयलिन अिछ। एकर भाषामेअभुत वा<strong>ह</strong> अिछ। <strong>ह</strong>ास ्य-रसक पुिक <strong>ह</strong>ेतु जे<strong>ह</strong>न भाषा आवश ्यक अिछ ताि<strong>ह</strong>पक भाषाक योग एि<strong>ह</strong>मे कयल गेल अिछ। ‘टी-पाटीर्’ क बाडम ्बरक ित क<strong>िव</strong>उप<strong>ह</strong>ास करैत छिथ—द ूरे सँ <strong>दे</strong>खँत छी जे अप ूव र् अिछ समारो<strong>ह</strong>कुसीर् ओ टेब ुल कतार सँ सजाओल अिछउज ्जर दपादप श ्वेत चादर ओछाओल औरनाना कारक फुलदान अिछ शोभायमान 40पाटीर्क साज-सज्जा तथा अल ्प भोजनकेँ <strong>दे</strong>िख क<strong>िव</strong> व ्य ंग ्य करैत छिथ—एकटा िस<strong>ह</strong>ारा और एक फक् का दालमोटएक रसगुल ्ला और ब ु िनया एक चौठी मातोला भिर सेबइ समतोला द ुइ फा ँकएक चुटकी िकशिमश तथा सो<strong>ह</strong>ल केरा टा 41पाटीर्क पश ्चात् व ्य ंग ्यकारक मनमे आधिनक ु सभ्यताक ित जे भावना जागत भेलओ िनश ्चये उप<strong>ह</strong>ासात् मक थीक।बस पाटीर्क नाम िलयसोझे जाड भानसमे पजा गऽ आ ँच शी25


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्खीचिड◌़ और साना बनाउ जतेक जल ्दी <strong>ह</strong>ोआर ई काडर् लऽ कऽ चूिमे झोंिक िदअ 42ोफेसर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक उपयु र्क् त रचना सम ू<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>श ्लेषणसँ एतबा एतब। िनितपेँ क<strong>ह</strong>ल जा सकैछ जे ई मैिथली <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्य-साि<strong>ह</strong>त् यक उज ्जवल भ<strong>िव</strong>ष ्यकस ूचक भेला<strong>ह</strong>। ि<strong>ह</strong>नक <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्य रचनाक भाव मैिथली समाज पर तीन पेँपड◌़लँक। थम तँ ई मैिथलीमे पाठक वक िनमा र्ण कयलिन। ितीय, िमिथलाककन ्यालोकिनक व ्यिगत जीवन भा<strong>िव</strong>त भेल जकर फलस ्वप <strong>ह</strong>जारक <strong>ह</strong>जारिशिक्षत भ’ र<strong>ह</strong>िल छिथ। तेसर भाव मैिथलीक परवतीर् साि<strong>ह</strong>त् यकारलोकिन परपड◌़लिन ये एि<strong>ह</strong> मे उन ्मुख भेला<strong>ह</strong> जि<strong>ह</strong>ना सुस ्वाद, ु चवर् य ् चोष ्य, ले, पेयभोजनकेँ ाप ्त कयला पर <strong>ह</strong>ौइत छिन ति<strong>ह</strong>ना <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्यमे अिभिच रखिन<strong>ह</strong>ारपाठककेँ ि<strong>ह</strong>नक रचनाक पारायर ि<strong>ह</strong>नक रचनाक लोकियताक अमान तँ ए<strong>ह</strong>ी सँलगाओल जा सकैछ जे उपन ्यास ‘चन ्कान ्ता संतित’ केँ पढ◌़बाक <strong>ह</strong>ेतु अकअि<strong>ह</strong>न ्दी भाषी पाठक ोफेसर <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक िचाकष र्क <strong>ह</strong>ास ्य-व ्य ंग ्य-रचनाकरसास ्वादनक लेल ि<strong>ह</strong>नक <strong>िव</strong>िभन ्न रचना समय-समय पर <strong>िव</strong>िभन ्न भार तीय एव ं मािसकिपकािदमे अनिदत ू भ’ कािशत <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ल अिछ। य ि<strong>ह</strong>नके छिन सवािधकर्रचना <strong>िव</strong>िभन ्न भाषामे से<strong>ह</strong>ो अनिदतूसंग-िन<strong>दे</strong>र्श1. कन ्यादान, प ृष ्ठ 182. तैव, प ृष ्ठ- 193. तैव, प ृष ्ठ— 214. तैव, प ृष ्ठ— 375. तवै, प ृष ्ठ — 386. िरागमन, प ृष ्ठ— 15826


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्7. कन ्यादान, प ृष ्ठ— 1048. तैव, प ृष ्ठ — 599. णम ्य <strong>दे</strong>वता, प ृष ्ठ—310. तँव, प ृ — 1211. त र्व, प ृष ्ठ— 5312. तैव, प ृष ्ठ —232-24513. तँव, प ृष ्ठ—27014. तँव, प ृष ्ठ—27415. थम अिखल भारतीय मैिथली लेखक सम ्मेलन, कथा <strong>िव</strong>भागीय सभापितक भाषण,वै<strong>दे</strong><strong>ह</strong>ी सिमित, लाल बाग, दरभंगा-1853प ृष ्ठ-316. र ंगशाला एक-झलक, प ृष ्ठ—‘ख’17. खर ककाक तर ंग प ृष ्ठ- 29318. तँव भूिमका, प ृष ्ठ-छ19. तँव — प ृष ्ठ-ग20. चच र्री, प ृष ्ठ-22021. तैव, प ृष ्ठ-122. तैब प ृष ्ठ -2423. तव, प ृष ्ठ-18924. तै व, प ृष ्ठ-18925. तै व, प ृष ्ठ-12927


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्26. तै व, प ृष ्ठ- 24827. मािसक स ्व<strong>दे</strong>श, वष र्-1 अंक 4 <strong>िव</strong>कास संवत् 2005 चै, प ृष ्ठ-28. तैव, प ृष ्ठ-15329. तैव, प ृष ्ठ-15330. वै<strong>दे</strong><strong>ह</strong>ी, अक् तूबर 1253, प ृष ्ठ-15531. तै व32. िमिथला, वष र्-1 अंक-4 जेठ, सन ् 1336 प ृष ्ठ- 99.33. तै व34. तै व35. तै व36. तै व37. मािसक स ्व<strong>दे</strong>श, प ृष ्ठ-154.38. िमिथला-दश र्न माच र् प ृष ्ठ- 1260, प ृष ्ठ-239. वै<strong>दे</strong><strong>ह</strong>ी <strong>िव</strong>शेषा ंक-सन ् प ृष ्ठ 1350 प ृष ्ठ 9.40. मािसक स ्व<strong>दे</strong>श, वष र्-1 अंक 4, -वैशाख, <strong>िव</strong>कम 2005स र्वत् प ृष ्ठ- 39141. तै व प ृष ्ठ- 22042. तै व, प ृष ्ठ- 222(<strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा अिभनन ्दन न ्थ 1983)।128


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Kundan Jha sai d...मश ंकर िस ं<strong>ह</strong> जीक <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाजीपर लेख ब<strong>ह</strong>ुत रास ककेँ <strong>दे</strong>खार कएलक।Repl y05/ 15/ 2009 at 08:35 PM2pr eet isai d...pr emshankarsi ngh j i k aal ek bad ni kRepl y05/ 05/ 2009 at 02:05 PMकथा-नदीसुभाषच यादव-िच ी सुभाषच यादव छायाकार: ी साकेतानसुभाष च यादव, कथाकार, समीक्षक एव ं अवादक, ज ०५ माच र् १९४८, माक दीवानगंज,सुपौलमे। पैक ान: बलबा-मेना<strong>ह</strong>ी, सुपौल। आरिक िशक्षा दीवानगंज एव ं सुपौलमे। पटनाकालेज, पटनासँ बी.ए.। जवा<strong>ह</strong>रलाल <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय, नई िदीसँ ि<strong>ह</strong>ीमे एम.ए. तथा पी.ए<strong>ह</strong>.डी.।१९८२ सँ अापन। सम्ित: अक्ष, ातकोर ि<strong>ह</strong>ी <strong>िव</strong>भाग, भूपे नारायण म ंडल <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय,पिमी पिरसर, स<strong>ह</strong>रसा, िब<strong>ह</strong>ार। मैिथली, ि<strong>ह</strong>ी, ब ंगला, संृत, उद, ूर् अंजी, ेिनश एव ं ंच भाषाकज्ञान।29


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्काशन: घर<strong>दे</strong>िखया (मैिथली कथा-सं<strong>ह</strong>), मैिथली अकादमी, पटना, १९८३, <strong>ह</strong>ाली (अंजीसँमैिथलीअवाद), साि<strong>ह</strong> अकादमी, नई िदी, १९८८, बीछल कथा (<strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक कथाक चयन एव ं भूिमका),साि<strong>ह</strong> अकादमी, नई िदी, १९९९, िब<strong>ह</strong>ािडआउ (ब ंगला सँ मैिथली अवाद), िकसुन संक लोक, सुपौल,१९९५, भारत-<strong>िव</strong>भाजन और ि<strong>ह</strong>ी उपास (ि<strong>ह</strong>ी आलोचना), िब<strong>ह</strong>ार राष्भाषा पिरषद, ् पटना, २००१,राजकमल चौधरी का सफर (ि<strong>ह</strong>ी जीवनी) सारा ंश काशन, नई िदी, २००१, मैिथलीमे करीब सिर टाकथा, तीस टा समीक्षा आ ि<strong>ह</strong>ी, ब ंगला तथा अंजी मे अक अवाद कािशत।भूतप ूव र् सद: साि<strong>ह</strong> अकादमी परामश र् म ंडल, मैिथली अकादमी काय र्-सिमित, िब<strong>ह</strong>ार सरकारक सा ंृितकनीित-िनधारण र् सिमित।नदीिब<strong>ह</strong>ारी परस ू आयल र<strong>ह</strong>य । एि<strong>ह</strong> श<strong>ह</strong>रमे गगन<strong>दे</strong>व केँ छोिडओकर अओरो पिरिचत नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैक। तेँ ओ ताल गगन<strong>दे</strong>व लग िटक गेल छल ।एि<strong>ह</strong> श<strong>ह</strong>रमे ओकरा एक साल र<strong>ह</strong>य पडतैक। एतेक िदन धिर गगन<strong>दे</strong>वलग िटकनाय ाव<strong>ह</strong>ािरक दृ ि सँ ठीक नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ै तेँ एतय अिबते िब<strong>ह</strong>ारी केँिकराया पर एकटा कोठली तकबाक िचा लािग गेलै आ अिगले िदन ओतलाशमे िनकिल पडल । श<strong>ह</strong>रसँ अपिरिचत र<strong>ह</strong>बाक कार ओ गगन<strong>दे</strong>वोकेँ संग कऽ लेलक । द ुन ू कािए सँ भटिक र<strong>ह</strong>ल छल आ अखनधिरको ढँगगर कोठली नि<strong>ह</strong> भेटल छलैक । पैदले एर सँ ओरभटकैत र<strong>ह</strong>लाक कार ओ द ुन ू थािक गेल छल आ मनमे िनराशा पसरलर<strong>ह</strong>ैक । कक काल सुयबाक लेल ओ द ुन ू चा<strong>ह</strong>क दोकान िदस बिढ गेल।ओ इलाका ऊँ च आ गाछ – िबिरछसँ भरल र<strong>ह</strong>ैक । एक घ ंटा पि<strong>ह</strong> भेलबरखामे <strong>ह</strong>रेक चीज धोआ – पोछा कऽ साफ आ चमकदार भऽ गेल र<strong>ह</strong>ैआ प ूरा कृित आकष र्क आभामे दमकैत र<strong>ह</strong>य। पीपरक <strong>िव</strong>शाल गाछकनीचा सडकक द ुन ू कात <strong>दे</strong><strong>ह</strong>ाती जनानी सभ ढिकया-पिथयामे सामान लऽकऽ बैसल छलै आ लोक सभ दैिनक वुजात बेसा<strong>ह</strong>यमे लागल छल ।30


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओ द ुन ू दोकान पर बैसल चा<strong>ह</strong> पीिब र<strong>ह</strong>ल छल । तख -दस सालकएकटा लडकी गगन<strong>दे</strong>वक बगलसँ गुजरलै । द ुन ूक आ ँ िख िमललै आ सरलिजज्ञासा मे एक-दोसर पर िर भऽ गेलै । फेर ओ लडकी आग ू बिढगेलै । गगन<strong>दे</strong>व चा<strong>ह</strong> िपबैत-िपबैत ओि<strong>ह</strong> लडकीकेँ िबसिर गेल।िब<strong>ह</strong>ारी िचित आ उदास ब ुझाइत र<strong>ह</strong>य । चा<strong>ह</strong> पीलाक बादो ओ द ुन ू ककाल धिर दोकान पर बैसल थकनी मेटबैत र<strong>ह</strong>ल । फेर उिठ कऽपानक दोकान पर चिल गेल ।पानक दोकान पर आिब कऽ गगन<strong>दे</strong>वकेँ परम आय र् भेलै । ओ लडकीओि<strong>ह</strong> ठाढ छलै । लडिकयो गगन<strong>दे</strong>वकेँ <strong>दे</strong>खलकै । दोकान पर भीडर<strong>ह</strong>ै । नि<strong>ह</strong> जािन ओि<strong>ह</strong> लडकी कें की लेबाक छलै । ओ द ुर-पातरछलै आ अमुर्खी लािग र<strong>ह</strong>ल छलै । ओकर कोमल चे<strong>ह</strong>रा पर बाल-सुलभ िनलता आ स<strong>ह</strong>जता र<strong>ह</strong>ै । ओ गगन<strong>दे</strong>वकेँ एकटक तकैत चलजाइत र<strong>ह</strong>ै । गगन<strong>दे</strong>वक नजिर कत<strong>ह</strong>ु आओर छलैक लेिकन एि<strong>ह</strong> बातकित ओ सचेत छल जे लडकी ओकरा एकटक <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छैक ।गगन<strong>दे</strong>व बिझ ू नि<strong>ह</strong> पािब र<strong>ह</strong>ल छल जे लडकी िकयैक ओकरा <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>लछैक आ ओकरामे ऐ<strong>ह</strong>न की छैक जे ओ तािक र<strong>ह</strong>ल छैक । ओकरतीण दृिसँ गगन<strong>दे</strong>व आ<strong>ह</strong>त आ बेचैन छल । ओ बडी मुिश्कल सँलडकी िदस ताकलक । लडकी अख ओकरा पर नजिर िटकौ ठाढर<strong>ह</strong>ैक । ओकर दृ िक र<strong>ह</strong> ब ूझब गगन<strong>दे</strong>वकेँ असंभव ब ुझा र<strong>ह</strong>ल छलै। भिरसक ओकर प ूरा व ्यित् व लडकी लेल ृ<strong>ह</strong>णीय भऽ उठल <strong>ह</strong>ोइ’।गगन<strong>दे</strong>व ओकर गाल छुलकै । लडकी <strong>िव</strong>डु ँ सलै आ लाजेँ म ूडी गोंितलेलकै ।ओि<strong>ह</strong>ठाम सँ <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइते गगन<strong>दे</strong>व केँ ब ुझयलै आब ओकरा सँ फेरकि<strong>ह</strong>यो भेंट नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतैक । लेिकन एि<strong>ह</strong> बातक लेल ओकरा द ुख नि<strong>ह</strong>भेलै । ओ उास आ मक अभूित सँ भिर गेल र<strong>ह</strong>य ।131


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Anand Pr i yadar shi sai d...ओि<strong>ह</strong>ठाम सँ <strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोइते गगन<strong>दे</strong>व केँ ब ुझयलै आब ओकरा सँ फेर कि<strong>ह</strong>यो भेंट नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतैक । लेिकन एि<strong>ह</strong> बातक लेलओकरा द ुख नि<strong>ह</strong> भेलै । ओ उास आ मक अभूित सँ भिर गेल र<strong>ह</strong>य |bah ki kahal aa ki ham buj hal , muskur ahat ni kal i gelRepl y05/ 15/ 2009 at 08:55 PM2DrPal an J ha sai d...chhot a kat ha, l agal hamar e var nan kat hakar kay del anhi .Repl y05/ 15/ 2009 at 08:48 PMउपास-कुसुम ठाकुरावतर्न - (चािरम खेप)१०<strong>ह</strong>म मा ँ के सँग आय अणाचल जा र<strong>ह</strong>ल छी। मा ँ आयल तs र<strong>ह</strong>िथ <strong>ह</strong>मरिरागमन करबाक लेल मुदा <strong>ह</strong>मर सास ससुर नि<strong>ह</strong> मानलिथ। काका के32


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बदली रा ँची सs कि<strong>ह</strong>यो भs सकैत छलै। इ सोिच ि<strong>ह</strong>नकर इा आजोर छलै जे िरागमन भs जायत तs <strong>ह</strong>मरो नाम मुजफ्फरपुर मेिलखवा िदतिथ आ <strong>ह</strong>म ओि<strong>ह</strong> ठाम पिढत<strong>ह</strong>ु ं। मा ँ सब के से<strong>ह</strong>ो िचंता नि<strong>ह</strong>रि<strong>ह</strong>ितयै आ ि<strong>ह</strong>नको नीक रि<strong>ह</strong>ितयै। बाब ुजी के िची िलिख कsएि<strong>ह</strong>लेल इ मना ले र<strong>ह</strong>िथ। जि<strong>ह</strong>या सs <strong>ह</strong>मर मोन ख◌़राब भेल छलति<strong>ह</strong>या सs इ लगभग सब मास एक बेर रा ँची आिब जायत छला<strong>ह</strong>। मुदा<strong>ह</strong>मर सास एक<strong>ह</strong>ी बेर कि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>लिथन "आय धिर <strong>ह</strong>मरा सब ओि<strong>ह</strong>ठाम पि<strong>ह</strong>लसाल मे िरागमन नि<strong>ह</strong> भेल अिछ, आ नि<strong>ह</strong> धारित अिछ"। अंत मेजखै <strong>ह</strong>मर सास ससुर तैयार नि<strong>ह</strong> भेलिथ तs मा ँ <strong>ह</strong>मरा क<strong>ह</strong>लिथ "चलुअ<strong>ह</strong>ा ँ अणाचल गेलो नि<strong>ह</strong> छी, घिम ू कs चिल आयब। जओं एि<strong>ह</strong> बीच मेकाका के बदली भs गेलै तs फेर सोचल जायत जे की कायलजाय"। <strong>ह</strong>मर कालेज गरमी के छुी लेल ब ंद छलैक।द ू िदन पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मर <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क पि<strong>ह</strong>ल वष र्गा ँठ छलs आ आय <strong>ह</strong>म अणाचलजा र<strong>ह</strong>ल छी। <strong>ह</strong>मर मोन इ सोिच कs उदास छलs िक ओतेक द ूर जार<strong>ह</strong>ल छी। फेर कतेक िदन पर ि<strong>ह</strong>नका सs भेंट <strong>ह</strong>ोयत से नि<strong>ह</strong>जािन। <strong>ह</strong>मरा एको री मा ँ के सँग जयबाक ख ुशी नि<strong>ह</strong> छलs। <strong>ह</strong>मरचे<strong>ह</strong>रा <strong>दे</strong>िख कs िकयो कि<strong>ह</strong> सकैत छलिथ जे <strong>ह</strong>मर मोन ब<strong>ह</strong>ुत द ुखीअिछ। ि<strong>ह</strong>नको मोन उदास छलै आ चुप चाप <strong>ह</strong>मरे लग ठाढ◌़ छलिथ।<strong>ह</strong>म ि<strong>ह</strong>नक मोनक ग से<strong>ह</strong>ो बिझ ु र<strong>ह</strong>ल छिलयै मुदा की करी से नि<strong>ह</strong>ब ुझय मे आिब र<strong>ह</strong>ल छलs। <strong>ह</strong>म सब वेिट ंग म मे नक तीक्षा मेछल<strong>ह</strong>ु ँ जाि<strong>ह</strong> केर अयबा मे अखै ब<strong>ह</strong>ुत <strong>दे</strong>री छलैक। <strong>ह</strong>म बेर बेर<strong>दे</strong>खाबय चाि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल छिलयैक जे <strong>ह</strong>मर आिख ं मे िकछु पिर गेल अिछ आ<strong>ह</strong>म अपन माल सs िनकालय के यास कs र<strong>ह</strong>ल छी, मुदा सता िकछुआओर छलैक। इ <strong>ह</strong>मर मोनक ग बिझ ु गेला<strong>ह</strong> आ मा ँ के क<strong>ह</strong>लिथ"अखै तs न आबय मे <strong>दे</strong>री छैक <strong>ह</strong>म सब चा<strong>ह</strong> पीिब कs थोरेककाल मे अबैत छी"। इ कि<strong>ह</strong> आ बौआ के ब ुझा <strong>ह</strong>मरा चलय लेलक<strong>ह</strong>लिथ। जि<strong>ह</strong>ना <strong>ह</strong>म सब िबदा भेल<strong>ह</strong>ु ँ िक ि<strong>ह</strong>नकर िम धश जी, चिल33


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आबैत छला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>ुनका <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>म सब िक गेल<strong>ह</strong>ु ँ। जखै ओ मा ँकs गोर लािग लेलिथ तs <strong>ह</strong>ुनको सँग लs आग ू बिढ गेल<strong>ह</strong>ु ँ।मा ँ के लेल चाय इ वेिट ंग म मे पठा <strong>दे</strong>लिथ। <strong>ह</strong>म द ु गोटे आधश जी रेलवे केर जलपानगृ<strong>ह</strong> मे बैिस कs चाय िपबय लगल<strong>ह</strong>ु ं।धश जी ि<strong>ह</strong>नकर अिभ िम छलिथ आ द ु गोटे एकि<strong>ह</strong> कालेज मेसे<strong>ह</strong>ो पढैत छला<strong>ह</strong>। <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क बाद ओ पि<strong>ह</strong>ल बेर <strong>ह</strong>मरा सs भेंट करयके लेल आयल छला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म ओि<strong>ह</strong>ना बेसी नि<strong>ह</strong> बजैत छल<strong>ह</strong>ु ँ दोसर आय<strong>ह</strong>ोयत छल जे बाजब तs पता नि<strong>ह</strong> कना नि<strong>ह</strong> जाय। इ <strong>ह</strong>मर मोनकग बिझ ु गेला<strong>ह</strong> आ <strong>ह</strong>ुनक बेसी क जवाब दs र<strong>ह</strong>ल छलिथ। िकछुिकछु तs ओि<strong>ह</strong> मे <strong>ह</strong>मरा <strong>ह</strong>ंसेबाक लेल आ ान दोसर िदस करबाक लेलसे<strong>ह</strong>ो छलैक।धश जी आ इ ग कs र<strong>ह</strong>ल छलिथ, <strong>ह</strong>म बीच बीच मे माथ तs डोलार<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ु ँ मुदा <strong>ह</strong>मर ान कत<strong>ह</strong>ु आओर छल। <strong>ह</strong>मर मोन एकदम बेचैनलािग र<strong>ह</strong>ल छल आ बेर बेर <strong>ह</strong>म घड◌़◌ी <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ु ँ। रा ँची मेर<strong>ह</strong>ैत छल<strong>ह</strong>ु ँ तs कम सs कम मास मे एक बेर इ आिब जायत छला<strong>ह</strong>।िची से सब िदन अबैत छलs । अणाचल जा तs र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ु ँ इ सोिचकs जे घिम ू कs चिल आयब मुदा काका के बदली लs कs िचंता <strong>ह</strong>ोयतछलs । रा ँची मे र<strong>ह</strong>ी तs जखै मोन <strong>ह</strong>ोयत छलै आिब जायतछला<strong>ह</strong> अणाचल एक तs द ूर छलैक दोसर ओि<strong>ह</strong> ठाम जेबाक लेल परिमटबनाबय परैत छैक। <strong>ह</strong>मर की िकत अिछ नि<strong>ह</strong> जािन जि<strong>ह</strong>या <strong>ह</strong>मरा मा ँसँग र<strong>ह</strong>बाक मोन <strong>ह</strong>ोयत छलs, <strong>ह</strong>म मा ँ सs अलग र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ु ं। आब ि<strong>ह</strong>नकासँग र<strong>ह</strong>बा मे नीक लागैत छलs आ र<strong>ह</strong>बाक मोन <strong>ह</strong>ोयत छलs तs आबि<strong>ह</strong>नको सs एतेक द ूर जा र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ु ँ , इ सोिच कs <strong>ह</strong>मर मोन द ुखीछलs । तथािप धश जी सोझा मे छलिथ तs मुँ<strong>ह</strong> पर <strong>ह</strong>ँसी अनबाकयास करैत छल<strong>ह</strong>ु ँ। अचानक ि<strong>ह</strong>नकर बोली कान मे आयल "आब समयभs गेल छैक चलु मा ँ के िचंता <strong>ह</strong>ोयत <strong>ह</strong>ेतै", इ सुनति<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>म सब उिठकs चिल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ं।34


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>म सब जखै प<strong>ह</strong>ु ँल<strong>ह</strong>ु ं तs मा ँ के ठीके <strong>ह</strong>मरा सब कs आबे मे <strong>दे</strong>री<strong>दे</strong>िख िचंता <strong>ह</strong>ोयत छलै। <strong>दे</strong>खैत <strong>दे</strong>री बजली<strong>ह</strong> "अखै तक कुली सबनि<strong>ह</strong> आयल अिछ, आब न आबय वाला छैक"। एतबा मा ँ कि<strong>ह</strong>ते छिल<strong>ह</strong>की द ु कुली आिब गेलैक।<strong>ह</strong>म सब न मे बैिस गेल<strong>ह</strong>ु ँ , सामान सब जग<strong>ह</strong> पर रखवेलाक बाद इ<strong>ह</strong>ो<strong>ह</strong>मरा सब लग बैिस गेला<strong>ह</strong>। सोनी िबी द ु गोटे एक एक टा िखड◌़कीवाला सीट लs कs बैिस गेली<strong>ह</strong>, बेचारी अू आ छोटू के कात मे बैसा<strong>दे</strong> र<strong>ह</strong>िथ। मा ँ आ बौआ अपना ि<strong>ह</strong>साबे सामान सब ठीक करबा मे लागलछलिथ। इ एक टक <strong>ह</strong>मरे िदस <strong>दे</strong>खैत छला<strong>ह</strong>। बिझ ु परैत छ्लैजेना आब क<strong>ह</strong>ता<strong>ह</strong> अ<strong>ह</strong>ा ँ नि<strong>ह</strong> जाऊ। <strong>ह</strong>म अ<strong>ह</strong>ा ँक िबना नि<strong>ह</strong> रि<strong>ह</strong> सकैतछी। <strong>ह</strong>म लाचार दृ ि सs <strong>ह</strong>ुनका िदस <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>ल छल<strong>ह</strong>ु ँ आ मो मोनभs र<strong>ह</strong>ल छलsिकयो <strong>ह</strong>मरा कि<strong>ह</strong> िदतैथ अ<strong>ह</strong>ा ँ के आब नि<strong>ह</strong> जयबाकअिछ। मुदा से नि<strong>ह</strong> भेलैक आ अचानक धश जी िखड◌़की लग आिबकs क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "यौ आब नीचा आिब जाऊ गाड◌़◌ी के िसल भs गेलछैक"। एतबा सुनति<strong>ह</strong> इ <strong>ह</strong>रबरा क उिठ गेला<strong>ह</strong> आ क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "प<strong>ह</strong>ु ँचैत<strong>दे</strong>री िची अव िलिख <strong>दे</strong>ब।" इ क<strong>ह</strong>ी मा ँ के गोर लािग उतिरगेला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म घ ुसिक कs िबी लग बैिस गेल<strong>ह</strong>ु ँ आ फेर ि<strong>ह</strong>नका िदस लाचारभs <strong>दे</strong>खय लागिलयै। अचानक ब ुझायल जेना <strong>ह</strong>मर िकछु एि<strong>ह</strong> ठाम छुिटर<strong>ह</strong>ल अिछ ।न धीरे धीरे ेशन सs आग ू बिढ र<strong>ह</strong>ल छलैक, मुदा <strong>ह</strong>मर द ु गोटेके नजिर एक दोसर पर छलs । <strong>ह</strong>म सब एक दोसराके <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>लछल<strong>ह</strong>ु ँ। धीरे धीरे द ूरी बढ◌़ल जा र<strong>ह</strong>ल छलs, जखै आिख ँ सs ओझलभs गेला<strong>ह</strong> तs <strong>ह</strong>म फेर अपन जग<strong>ह</strong> पर आिब कs बैिस गेल<strong>ह</strong>ु ँ।बौआ, सोनी िबी अू आ छोटू सब ख ुश छलिथ। मा ँ अपन खाना वाला35


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पेटार खोिल सब के ओि<strong>ह</strong> मे सs िनकािल कs खेबाक वु सब के <strong>दे</strong>बयलागली<strong>ह</strong>।गाड◌़◌ी िसिलगुरी प<strong>ह</strong>ु ँिच गेल तs मा ँ <strong>ह</strong>मरा आ बौआ के ेशन िदस <strong>दे</strong>खाकs क<strong>ह</strong>िल<strong>ह</strong> "अ<strong>ह</strong>ा ँ सब के तs याद नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोयत, एि<strong>ह</strong> ठाम तक <strong>ह</strong>म सबन सs आिब, ओकर बाद गाड◌़◌ी सs िसिम जायत छल<strong>ह</strong>ु ँ"। बाब ुजीिसिम मे से<strong>ह</strong>ो तीन बरख र<strong>ह</strong>ल छलिथ।करीब चौबीस घ ंटा सs <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क न ू बोगाई गा ँव ेशन सs आग ूआिब,एकटा छोट सन ेशन पर िक गेलैक। एतेक छोट ेशन कीएि<strong>ह</strong> ठाम िकछु खेबा िपबाक से<strong>ह</strong>ो नि<strong>ह</strong> भेटैत छलैक। आग ू कोनक द ुघ र्टना भs गेल छलैक जाि<strong>ह</strong> चलते सब न एि<strong>ह</strong> ठाम आिबकs कल र<strong>ह</strong>ैक। ओि<strong>ह</strong> ठाम ते<strong>ह</strong>ेन िित भs गेलैक जे बाद मे ेशनपर पािन से<strong>ह</strong>ो खतम भs गेलैक। मा ँ के आदित छलै द ूरक यााकरबाक आ ओ अपना सँग खेबा िपबाक ततेक नि<strong>ह</strong> सामन रख र<strong>ह</strong>िथ जे<strong>ह</strong>मरा सब के ओि<strong>ह</strong> मे क नि<strong>ह</strong> भेल, मुदा सब गोटे परेशानभs गेल<strong>ह</strong>ु ँ। एक तs एि<strong>ह</strong>ना अणाचल जेबा मे तीन िदन लागैतछलैक, ताि<strong>ह</strong> पर चौबीस घ ंटा एक ठाम कलाक चलते आओर सब परेशानभs जाय गेलौ।न चारार जि<strong>ह</strong>ना प<strong>ह</strong>ुचलैक <strong>ह</strong>मरा सब केर जान मे जान आयल।बाब ुजी ेशन पर ठाढ◌़ छलिथ। करीब तीस घ ंटा <strong>दे</strong>री सs <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>कन प<strong>ह</strong>ु ँचल छलैक। ेशन सsसीधा <strong>ह</strong>म सब गे <strong>ह</strong>ाउस प<strong>ह</strong>ु ँचगेल<strong>ह</strong>ु ँ , ओि<strong>ह</strong> ठाम <strong>ह</strong>मरा सब के राित भिर र<strong>ह</strong>बाक छल।36


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>म सब तैयार भs आ जलखई करला कs बाद बोमिडला (अणाचल) केलेल सरकारी जीप सs िबदा भs गेल<strong>ह</strong>ु ँ। बाब ुजी <strong>ह</strong>मरा बतेला<strong>ह</strong> अणाचलमे भारत केर १/३ सेना र<strong>ह</strong>ैत छैक। ब◌ॉडर्र पर परिमट <strong>दे</strong>खाबयपरलैक आ परिमट <strong>दे</strong>खेलाक बाद बाब ुजी क<strong>ह</strong>लिथ "अ<strong>ह</strong>ा ँ पि<strong>ह</strong>ल बेर आयलछी, बौआ तs एक बेर आयल छलिथ। अ<strong>ह</strong>ा ँ जीप मे <strong>ह</strong>मरा सँग आग ूबैिस जाऊ, <strong>दे</strong>खय मे बड नीक लागत। <strong>ह</strong>म बाब ुजी सँग आग ू बैिसगेल<strong>ह</strong>ु ँ।ओना तs आसाम से<strong>ह</strong>ो नीक लागल, मुदा अणाचल मे वेशक सँग ब ुझायलजेना कृित एकरे क<strong>ह</strong>ैत छैक। कीर तs <strong>ह</strong>म न<strong>ह</strong>ी <strong>दे</strong>ख छिलयैकजाि<strong>ह</strong> केर तुलना लोग सs करैत छैक।अणाचल मे वेश करैतघािटक घ ुमावदार सडक आ चढाई आर भs गेलैक। सडक सब नीकमुदा पातर <strong>दे</strong>खय मे आयल। क<strong>ह</strong>ुना द ू गाडी जएबाक जग<strong>ह</strong> छलैक।बाब ुजी बतेला<strong>ह</strong> जे सब सडक सेना के छलैक।जीप जि<strong>ह</strong>ना जि<strong>ह</strong>ना आग ू बढैत गेलैक,चढाई ति<strong>ह</strong>ना ति<strong>ह</strong>ना बढ◌़ल जार<strong>ह</strong>ल छलैक। सोनी िबी सब तs ओि<strong>ह</strong> ठाम मा ँ बाब ुजी लग र<strong>ह</strong>ैत छलिथआ कैयेक बेर आयल गेल र<strong>ह</strong>ैथ सब गोटे ग मे छिल<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>मरान मा ाकृितक सुरता <strong>दे</strong>खय मे छल। प<strong>ह</strong>ाडी नदी के <strong>िव</strong>षय मेसुन आ क<strong>िव</strong>ता मे पढ◌़ र<strong>ह</strong>ी। मुदा आय साक्षात <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>लछल<strong>ह</strong>ु ँ।जतेक सुन र<strong>ह</strong>ी ता<strong>ह</strong>ू सs सुंदर छल इ प<strong>ह</strong>ाडी नदी। झरना<strong>दे</strong>खय लेल द ूर द ूर जायत छल<strong>ह</strong>ु ँ , आ अि<strong>ह</strong> ठाम तs राा मे कैयेक टाझरना भेट र<strong>ह</strong>ल छलs।बाब ुजी <strong>ह</strong>मरा सब ठामक नाम आ ओि<strong>ह</strong> जग<strong>ह</strong>क म<strong>ह</strong> बताबैत जा र<strong>ह</strong>लछला<strong>ह</strong>। बाब ुजी क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "आब इ जग<strong>ह</strong> ठीक सs <strong>दे</strong>ख, ू इ छैक तवा ंगवैली (Tawang Val l ey)। चीन सँग सन ६२ केर लड़◌ाई मे एकर बड37


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्म<strong>ह</strong> छैक"। एि<strong>ह</strong> ठाम सsबोमिडला बड लग छैक। ६२ मे सबसs बेसी लड़◌ाई बोमिडला मे भेल छलैक। बाम िदस जओं <strong>ह</strong>मर नजिरगेल तs नीचा मे नदी ब<strong>ह</strong>ैत छलैक, ओ <strong>दे</strong>खा कs क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> " इ नदी<strong>दे</strong>खैत छी, प<strong>ह</strong>ाडी नदी रि<strong>ह</strong>तो लड़◌ाई समय मे इ प ूरा ख ून सs लालभs जाइत छलैक। एि<strong>ह</strong> ठामक लोग सब क<strong>ह</strong>ैत छैक जे लड़◌ाई केरबाद इ नदी सs कतेको लाश िनकलल छलैक।बाब ुजी जि<strong>ह</strong>ना क<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>िथ बोमिडला लग छैक ति<strong>ह</strong>ना िकछुयैक द ूरीगेलाक बाद घर सब नजिर आबय लागल। एकटा झरना आयल आ बाब ुजीक<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> िलय बोमिडला प<strong>ह</strong>ु ँिच गेल<strong>ह</strong>ु ँ। जीप झरना सs िकछुए आग ू आिबकs िक गेलैक।बोमिडला प<strong>ह</strong>ु ँचल<strong>ह</strong>ु ं त सा ँझ भs गेल छलैक। जीप सs उतिर कs मा ँ<strong>ह</strong>मरा सब के लsआग ू बिढ गेिल<strong>ह</strong> आ बाब ुजी सामान सब उतरवाबयलगला<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म जि<strong>ह</strong>ना सीढी पर चिढ ऊपर अयल<strong>ह</strong>ु ं, लकडी के घर सब<strong>दे</strong>खाई परय लागल। बा<strong>ह</strong>र सs सब घर <strong>दे</strong>खय मे एकि<strong>ह</strong> जेना बिझुपरैत छलैक। सब घरक छत <strong>ह</strong>िरयर, मुदा द ू घर सs बेसी एक समतलजमीन पर नजिर नि<strong>ह</strong> आयल। ऊपर आ नीचा सब ठाम जएबाक लेलसीढी बनल र<strong>ह</strong>ैक।ऊपर नीचा करैत <strong>ह</strong>म सब अपन घर प<strong>ह</strong>ु ँिच गेल<strong>ह</strong>ु ँ।<strong>ह</strong>म सब ततेक थाकल र<strong>ह</strong>ी जे चाय आ जलखई केलाक बाद कखै नींदआिब गेल,<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> ब ुझिलयैक। मा ँ के बोली पर <strong>ह</strong>मर नींद ख ुजल। मा ँकि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल छलिथ " उठ ु नय भोजन केलाक बाद फेर सुित र<strong>ह</strong>ब"।उठल<strong>ह</strong>ु ँ तs, मुदा जारक चलते <strong>ह</strong>मरा भोज करबाक मोन नि<strong>ह</strong>38


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भs र<strong>ह</strong>ल छलs।मा ँ <strong>ह</strong>मरा िबछोना सs उतरय लेल मना कs <strong>दे</strong>लिथ आ<strong>ह</strong>मर भोजन िबछाओन लग म ँगा <strong>दे</strong>िल<strong>ह</strong>। भोजनक बाद <strong>ह</strong>म को<strong>ह</strong>ुना उिठकs <strong>ह</strong>ाथ धोए लेल िबछाओन सs उतर कs गेल<strong>ह</strong>ु ँ।<strong>ह</strong>मर आिख ँ ख ुजल तs मा ँ बाब ुजी आ एक आओर ि के अपना सोझामे <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>रबरा कs उठय लगल<strong>ह</strong>ु ँ। मा ँ क<strong>ह</strong>िल<strong>ह</strong> "िकछु नि<strong>ह</strong> भेल अिछपरल र<strong>ह</strong>ू। असल मे अ<strong>ह</strong>ा ँ <strong>ह</strong>ाथ धोअय लेल गेल<strong>ह</strong>ु ँ तs ओि<strong>ह</strong> ठाम बे<strong>ह</strong>ोशभs खिस परल र<strong>ह</strong>ी। की भेल छलs?डार सा<strong>ह</strong>ेब क<strong>ह</strong>ैत छिथ ऊं चाईके चलते भेलैक अिछ। एके बेर ओतेक नीचा सs ८ <strong>ह</strong>जार फीट परप<strong>ह</strong>ु ँिच गेल<strong>ह</strong>ु ँ ताि<strong>ह</strong> केर असर छैक आओर िकछु नि<strong>ह</strong>"। तखै <strong>ह</strong>मरा यादआयल जे <strong>ह</strong>मरा चर जेना ब ुझायल छलs आओर िकछु याद नि<strong>ह</strong> छलs।डार इ कि<strong>ह</strong> चिल गेला<strong>ह</strong> जे आराम क भोर तक एकदम ठीकभs जायत।बेर बेर उिठ मुदा ब ुझाइत छल एखै भोर नि<strong>ह</strong> भेलैक आ फेर सुितजाइत छल<strong>ह</strong>ु ँ। मोन मे आयल जे घड◌़◌ी <strong>दे</strong>िख लेत छी। जओंघड◌़◌ी िदस नजिर गेल तs आठ बाजैत छलs, <strong>ह</strong>रबरा कs उठल<strong>ह</strong>ु ँ आबा<strong>ह</strong>र िदस िनकिल गेल<strong>ह</strong>ु ँ। राित मे एक तs ठंडा आ ताि<strong>ह</strong> पर ततेकथाकल र<strong>ह</strong>ी जे घर मे घ ुसलाक बाद बा<strong>ह</strong>र िनकलबाक ि<strong>ह</strong>त नि<strong>ह</strong> भेल।बा<strong>ह</strong>र आिबति<strong>ह</strong> बिझ ु गेल<strong>ह</strong>ु ँ जे <strong>ह</strong>मरा िकयाक <strong>ह</strong>ोयत छलs जे भोर नि<strong>ह</strong>भेलैक अिछ। ध ंध ु ते<strong>ह</strong>ेन छलैक जे अपन घर छोिर कs साम वालाघर से<strong>ह</strong>ो नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खाइत छलs। िकछुए कालक बाद बौआ से<strong>ह</strong>ो बा<strong>ह</strong>रप<strong>ह</strong>ु ँिच गेला<strong>ह</strong>। ध ंध ु बेसी काल नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>लैक आ <strong>ह</strong>टैत के सँग ाकृितकप साफ साफ <strong>दे</strong>खाई परय लगलैक।िकछु काल तक ठाढ◌़ भs <strong>ह</strong>मकृितक ओि<strong>ह</strong> प के <strong>दे</strong>खैत रि<strong>ह</strong> गेल<strong>ह</strong>ु ँ। जतय तक नजिर गेल, सबघरक सोंझा मे सुंदर सुंदर फूल नजिर आयल जे <strong>दे</strong>िख मोन सभs गेल। <strong>ह</strong>म ठाढ◌़ भs<strong>दे</strong>खैत छल<strong>ह</strong>ु ँ िक अचानक एक झंड ु लड़◌ाकू<strong>िव</strong>मान (mi g) ब ुझायल जेना <strong>ह</strong>मर घरक ठीक पाछू सs िनकलल अिछ आ39


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आसमान मे एर सs ओर करय लागल। ओ कखन<strong>ह</strong>ु ब ुझाइत छलs आबखिस परतैक मुदा फेर तुंरत ऊपर आिब जायत छलs। ओि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>मानकझंड ु <strong>दे</strong>खैत <strong>दे</strong>री <strong>ह</strong>म द ु भाई बि<strong>ह</strong>न अपन बरामदा सs उतिर जओं पाछूगेल<strong>ह</strong>ु ँ तs प<strong>ह</strong>ाड◌़ के सुरता <strong>दे</strong>िख िकछु काल ओि<strong>ह</strong> ठाम ठाढ◌़ रि<strong>ह</strong>गेल<strong>ह</strong>ु ँ। ब ुझाइत छल जेना प<strong>ह</strong>ाड◌़ घरक ठीक पाछू मे अिछ। <strong>ह</strong>म आबौआ घरक चा कात घिम ु घिम ु कsसब वु <strong>दे</strong>खय लगल<strong>ह</strong>ु ँ। एक सs एकसुंदर फूल घरक साम आ कात वाला फुलवारी मे लागल छलैक।फूलकर ंग आ आकर <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>म आय र् चिकत र<strong>ह</strong>ी गेल<strong>ह</strong>ु ँ।बाब ुजी ऑिफस जएबाक लेल बा<strong>ह</strong>र अयला<strong>ह</strong> त <strong>ह</strong>म द ु भाई बि<strong>ह</strong>न बा<strong>ह</strong>रछल<strong>ह</strong>ु ँ। ओ बतेला<strong>ह</strong> जे बोमिडला मे ब<strong>ह</strong>ुत सैिनक छैक, मुदा ओ सबनजिर नि<strong>ह</strong> आयत िकयाक तs सब ब ंकर(bunkar ) मे र<strong>ह</strong>ैत छैक। अि<strong>ह</strong>ठाम भारतीय सेनाक जेट,( jet)िमग(mi g) आ सब तर<strong>ह</strong>क लडाकू <strong>िव</strong>मान<strong>दे</strong>खय भेटत। सैिनक सब बराबिर अपन अास करैत र<strong>ह</strong>ैत छैक।भारत चीनक बोडर्र से<strong>ह</strong>ो बोमिडला सs लग १४ <strong>ह</strong>जार फीटक ऊं चाई परएकटा जग<strong>ह</strong> छैक सेलापास ताि<strong>ह</strong> ठाम छैक। ओतय तs आओर बेसी ठंढार<strong>ह</strong>ैत छैक।ज ुलाई, अग मास मे एतेक जाड◌़ <strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>ख रि<strong>ह</strong>यैक। एकतs अि<strong>ह</strong> ठाम <strong>ह</strong>मरा आ बौआ द ु गोटे के मोन नि<strong>ह</strong> लागैत छलs ताि<strong>ह</strong>पर जाड। <strong>ह</strong>म आ बौआ सब िदन सोचैत छल<strong>ह</strong>ु ँ घ ुमय लेल जायब मुदाजाड◌़क चलते नि<strong>ह</strong> जायत छल<strong>ह</strong>ु ँ। बाबिजक ु ऑिफस घर सs ब<strong>ह</strong>ुत नीचार<strong>ह</strong>ै आ सीढी सs उतरय आ चढय परैत छलै जे १०० सs बेसीछलैक। एक िदन <strong>ह</strong>म आ बौआ िबचािर कs ेटर पि<strong>ह</strong>िर घ ुमैत घ ुमैतबाब ुजी के ऑिफस <strong>दे</strong>खय लेल गेल<strong>ह</strong>ु ँ। जाइत काल मे उतरय केछलैक, ओ तs बड नीक लागल आ द ु गोटे सीढी पर कूदैत कूदैतउतिर गेल<strong>ह</strong>ु ँ। चढ़◌ैत काल द ु गोटे के <strong>ह</strong>ालत ख◌ऱाब भs गेल।40


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आपस अयलाक बाद बौआ क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "ठाकुर जी अओता<strong>ह</strong> तs <strong>ह</strong>म <strong>ह</strong>ुनकाअव बाब ुजी के ऑिफस लs जयबै"।अू आ छोटू तs ब<strong>ह</strong>ुत छोट छलिथ, सोनी आ िबी िदन मे ूल चलजाइत छिल<strong>ह</strong>, बौआ आ <strong>ह</strong>म द ु गोटे बेसी घर मे र<strong>ह</strong>ैत छल<strong>ह</strong>ु ँ। सा ँझमे बाब ुजी अयला<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>म सब बैिस कs बोखारी लग चा<strong>ह</strong> िपबित रि<strong>ह</strong> आग स <strong>ह</strong>ोयत छलैक। ग के बीच मे मा ँ बाब ुजी सs क<strong>ह</strong>िल<strong>ह</strong>"मुी बौआ के कत<strong>ह</strong>ु कत<strong>ह</strong>ु घ ुमा िदयौक नञ। इ सब कत<strong>ह</strong>ु नि<strong>ह</strong>जायत छिथ भिर िदन घर मे र<strong>ह</strong>ैत छिथ। द ु गोटे के मोन नि<strong>ह</strong>लािग र<strong>ह</strong>ल छै"। इ सुनति<strong>ह</strong> बाब ुजी क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong>"ब ुझाइत अिछ आब <strong>ह</strong>मरबदली जिये भsजायत। आज ु <strong>ह</strong>म ठाकुर जी के लेल परिमट बनवाकs पठा <strong>दे</strong>िलयै आ जिये आबय लेल िलिख <strong>दे</strong> िछयै। <strong>ह</strong>ुनकोआिब जाय िदयौ तs तीन ू गोटे एकि<strong>ह</strong> संग घिम ू लेता<strong>ह</strong>। बाद मेतs एि<strong>ह</strong> ठाम आबय मे थोरेक झंझट छैक"। इ सुनी <strong>ह</strong>मरा नीकलागल, सच मे <strong>ह</strong>मरा मोन नि<strong>ह</strong> लािग र<strong>ह</strong>ल छल।जि<strong>ह</strong>या सs बाब ुजी क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> ओ ि<strong>ह</strong>नका लेल परिमट पठा <strong>दे</strong> र<strong>ह</strong>िथ ताि<strong>ह</strong>िदन सs <strong>ह</strong>म आ बौआ सब िदन ि<strong>ह</strong>नक बाट <strong>दे</strong>खैत छिलयै। बौआ सबिदन बैिस कs <strong>ह</strong>मरा सsग करैथ जे ि<strong>ह</strong>नका अयला पर <strong>ह</strong>म सब कतयकतय घ ुमय लेल जायब। ओ सब पता कs कs राख र<strong>ह</strong>िथ जे कोनकोन ठाम घ ुमय वाला छैक।बोमिडला बड छोट जग<strong>ह</strong> छलैक आ ओि<strong>ह</strong> ठाम बाब ुजी केऑिफस(CPWD) केर लोक सब के छोिर िकछु शानक लोक आ कें ीय<strong>िव</strong>ालय के िकछु िशक्षक सब से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>ैत छलिथ। मा ँ सब के िकछु लोकके घर एनाई गेनाइ छलै <strong>ह</strong>मरा अयला सs सा ंझ मे बराबिर िकयो नि<strong>ह</strong>41


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िकयो भेंट करय के लेल आबैत छलिथ या नि<strong>ह</strong> तs <strong>ह</strong>मरा सब केलs कs मा, ँ बाब ुजी भेंट कराबय लेल जायत छलिथ।बोमिडलाक मोसमक एकटा <strong>िव</strong>शेषता <strong>दे</strong>खय के लेल भेंटल। ओि<strong>ह</strong> ठामजोर सs पानी नि<strong>ह</strong> परैत छलs मुदा भिर िदन िझसी <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ैत छलैकआ बीच बीच मे थोरे थोरे समय के लेल रोउद िनकलैत र<strong>ह</strong>ैतछलैक। बाब ुजी के ऑिफस केर एक गोटे भेंट करय लेल आयल छलिथआ <strong>ह</strong>ुनका सब के पािन के चलते जेबा मे <strong>दे</strong>री भs गेल छलै।<strong>ह</strong>ुनका सब के गेलाक बाद मा ँ जी जी सतमन(कर) सs खेनाई केवा करवाबय मे लािग गेिल<strong>ह</strong>। प ूरा बोमिडला के लोक के पनिबजली(hydr oel ect r i ci t y)ारा िबजली भेटित छलैक आ राित के १२ बजे केबाद सs बी नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ैक। मा ँ के यास र<strong>ह</strong>ैत छलै जे १० बजेतक रतुका भोजन भs जाय, मुदा आज ु िकछु <strong>दे</strong>री भs गेल छलैक।मा ँ भोजनक वा मे लागल छिल<strong>ह</strong>। <strong>ह</strong>म आ बौआ िबछाओन मे घिसुकs अपन ग करैत छल<strong>ह</strong>ु ँ , बाकी चा भाई बि<strong>ह</strong>न सब खेलाइत र<strong>ह</strong>िथआ ख ूब <strong>ह</strong>ा करैत छलिथ। बाब ुजी अपन ऑिफसक काज करैत छला<strong>ह</strong>।अचानक ब ुझायल जेना िकयो केबार खट खटा र<strong>ह</strong>ल छिथ। सोनी िबीबा<strong>ह</strong>र वाला घर मे खेलाइत छिल<strong>ह</strong> केबारक आवाज सुनी द ु गोटेकेबार खोलय लेल दौड◌़ गेिल<strong>ह</strong>। केबार खोलैत के सँग ओि<strong>ह</strong> ठामसs ठाकुर जी ठाकुर जी करैत भािग कs भीतर आिब गेिल<strong>ह</strong>। ि<strong>ह</strong>नकनाम सुत <strong>दे</strong>री मा ँ बाब ुजी सब बा<strong>ह</strong>र वाला घर िदस आिब जाय गेलिथ।ि<strong>ह</strong>नका अयला सs मा ँ आ सतमन के आओर काज बिढ गेलैक। ओ सबजी जी आओर िकछु िकछु खेनाई मे बनाबय लगलिथ। चा<strong>ह</strong> िपलाकबाद मा ँ ि<strong>ह</strong>नका क<strong>ह</strong>लिथन "इ जी स तैयार भs जाओथ थाकल<strong>ह</strong>ेता<strong>ह</strong>, भोजनक बाद ग किर<strong>ह</strong>ैथ"। को<strong>ह</strong>ुना भोजन िबजली जायसs पि<strong>ह</strong> भs गेलैक आ सब िकयो सुतय लेल चिल गेलिथ।42


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>ँथम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बौआ <strong>ह</strong>म आ इ बैिस कs ग करैत छल<strong>ह</strong>ु ँ। इ अपन यााक वण र्नकरैत क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "आइ तs <strong>ह</strong>म बिच गेल<strong>ह</strong>ु ँ। चारार प<strong>ह</strong>ु ँिच पता केल<strong>ह</strong>ुतs लोक सब सs पता चलल आब बोमिडला के लेल एकि<strong>ह</strong> टा बस छैकजे बेसी राित मे प<strong>ह</strong>ु ँचायत। िदन वाला बस के लेल चारार मे राितभिर र<strong>ह</strong>य परत इ सोिच चिल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ं। ए<strong>ह</strong>ेन खतरनाक आ भयाव<strong>ह</strong>सडक पर बस ाईवर तेनाक चला कs आनलक अिछ जे <strong>ह</strong>मर तs ाणउपरे छल। बोमिडला आिब कs से<strong>ह</strong>ो नीचा मे द ुकान लग छोिर<strong>दे</strong>लक। ओि<strong>ह</strong> ठाम एकटा लोक नजिर नि<strong>ह</strong> आबैत छल। संयोग सs एकगोटे भेंट गेला<strong>ह</strong> जे बाब ुजी के ऑिफस के छला<strong>ह</strong>। ओ <strong>ह</strong>मरा झरनालग प<strong>ह</strong>ु ँचा कs गेला<strong>ह</strong>। झरना के बाद ऊपर चिढ प<strong>ह</strong>ु ँच तsगेल<strong>ह</strong>ु ँ घरतक, मुदा <strong>ह</strong>ोयत छल एि<strong>ह</strong> राित मे ग◌़लत घरक केबार नि<strong>ह</strong> खट खटािदयैक। पि<strong>ह</strong> घर लग आिब िकछु काल ठाढ◌़ भs कs भीतरक गसुनबाक यास कयल<strong>ह</strong>ु ँ। <strong>ह</strong>ा सs बिझ ु गेल<strong>ह</strong>ु ँ यै<strong>ह</strong> घर <strong>ह</strong>ेबाक चा<strong>ह</strong>ी ं मुदामोन आगु पाछु <strong>ह</strong>ोयत छल केबार खट खटाबी िक नि<strong>ह</strong> िक अचानक मैिथिलमे बाजय के आबाज आयल आ तुंरत <strong>ह</strong>म केबार खट खटा <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ं"।ि<strong>ह</strong>नकर ग सुिन बौआ ख ूब <strong>ह</strong>ँसला<strong>ह</strong> आ क<strong>ह</strong>ला<strong>ह</strong> "िबना खबिर के अ<strong>ह</strong>ा ँबोमिडला आयब तs अि<strong>ह</strong>ना <strong>ह</strong>ोयत नञ"। राित बड भs गेल छलैक <strong>ह</strong>मसब उिठ सुतय लेल आिब गेल<strong>ह</strong>ु ँ।<strong>ह</strong>म ि<strong>ह</strong>नका सs क<strong>ह</strong>िलयै अ<strong>ह</strong>ा ँ तs कािलदास भs गेल<strong>ह</strong>ु ँ। इ <strong>ह</strong>मरा िदस<strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>ँसैत बजला<strong>ह</strong> "िक किरतौ ं<strong>ह</strong> अचानक अ<strong>ह</strong>ा ँ सs भेंट करबाक मोनभs गेल आ िबना िकछु सोचनि<strong>ह</strong> चिल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ं। राित मे मोन भेल आभोरे तैयार भs <strong>ह</strong>म िनकिल गेल<strong>ह</strong>ु ँ। <strong>ह</strong>म ेशन के लेल िनकलित र<strong>ह</strong>ीओि<strong>ह</strong> समय मे <strong>ह</strong>मरा बाब ुजी के िची भेंटल जाि<strong>ह</strong> मे परिमट भेजर<strong>ह</strong>िथ। परिमट के एतेक म<strong>ह</strong> छैक <strong>ह</strong>मरा से नि<strong>ह</strong> ब ुझल छलs। ओतs संजोगे सs <strong>ह</strong>मरा परिमट भेंट गेल नि<strong>ह</strong> तs बड िदत <strong>ह</strong>ोइत।िटकट से, ेशन पर आिब कs लेल<strong>ह</strong>ु ँ ओ<strong>ह</strong>ो संयोगे सs भेंटल"।43


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(अिगला अंकमे)1Anand Pr i yadar shi sai d...char i m khep khoob ni k,<strong>ह</strong>म ि<strong>ह</strong>नका सs क<strong>ह</strong>िलयै अ<strong>ह</strong>ा ँ तs कािलदास भsगेल<strong>ह</strong>ु ँ।Repl y 05/15/2009 at 08:56 PMजनिल र् छिथ।कािमनी कामायनी: मैिथली अंजी आ ि<strong>ह</strong>ीक ीला ंसकथा-चुा लेमे की चुी◌़।गुडगाव क’ बडका भतम मालमे एक गोट बड सुिर जेना कुारकचाक प◌ बड म स◌ गढल को भ ितमा सन स्ी केपरी पि<strong>ह</strong>रद ू तीन गोटे संग खरीदारी करैत छल◌़ आ’44


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्फरा र्टेदार अंगरेजीक म एक गोट ए<strong>ह</strong>ेन आखर बाजल छल िक िाचौिकक’ ं ओकरा िदस तकलक ‘िदस टू<strong>ह</strong>टू<strong>ह</strong> रेड बकलेल कलर◌़ ।’‘अवे ई मैिथल अछ◌़ि◌।’ िा अपन बेटी स◌ बाजल छल। ओकरािदस तकैत◌़◌़ओकर गोर गोर <strong>ह</strong>ाथ पर कलाइ लग करीब एक इ ंचक’ कारी चे“<strong>ह</strong>मर एक गोट संगी छल गुलाब◌़ तेकरो <strong>ह</strong>ाथ पर ए<strong>ह</strong> चे छलैटैटू के ओि<strong>ह</strong> जमानामे गोदना क<strong>ह</strong>ल जाइ छलै◌़। द ून ू गोटे गुलाबलगा क’<strong>ह</strong>ाथ पर गोदना गोदबे रि<strong>ह</strong>ए◌़ <strong>ह</strong>मर त’ िलखा गेल मुदा ओ दद र्स◌ िचकरए लगलै◌़ आ’ अपन <strong>ह</strong>ाथ छोिप लेलकै◌़, ए<strong>ह</strong>ेन लमगर चे भगेल र<strong>ह</strong>ै◌़।’ओ अपन बेटी स◌ गप ्प करैत छली<strong>ह</strong>◌़◌़ िक ओ <strong>ह</strong>ुनका घ ूरयलगलैि। किन अनसो<strong>ह</strong>ाित सन िा दोसर ाल िदस बढय लगली<strong>ह</strong>◌़िक ओ बड सुिर स्ी केपरी पि<strong>ह</strong>र पाछास◌ बड तेज चलैत एक <strong>ह</strong>ाथस◌ पस र् पकड आ’दोसर मे अपन ध ूपक चा◌़ एके ल’ग आिबक’ किन धखाित सन◌़ अनिचार सन टोन मे अटिक अटिक <strong>ह</strong>ुनकाटोकलक◌़ि◌- ‘गुलाब पुरनी पोखर◌़ि◌ के◌़ ।’‘<strong>ह</strong>◌ <strong>ह</strong>◌’ आ’ िा जेना िच<strong>ह</strong>ुिक क’ ओकर गरा लािग गेल र<strong>ह</strong>िथ ईके<strong>ह</strong>ेन चम् कार भ’ गेलए◌़।‘तू गुलाब।’ ‘<strong>ह</strong>◌ गुलाब ।’ िा के बेटी आ’ ओि<strong>ह</strong> सुिर स्ी के संगीसब म ू<strong>ह</strong> बौ ठाढ◌़ । ई की तमासा◌़ जेना कुंभक मेला मे िबछुडल द ूबि<strong>ह</strong>नी भेंटल <strong>ह</strong>ोय◌़।‘तू कोना िचलै’ ीित िा स◌ पुछलक ।45


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्‘तो<strong>ह</strong>िर <strong>ह</strong>ाथक करीया चे◌़ आ तू◌़’ अवाक िा किन <strong>िव</strong>लमैत बाजल◌़-‘तो<strong>ह</strong>र <strong>ह</strong>ाथ पर िलखल गुलाब आ’ आ’ परोडक फािक सनक आिख तोरािबसरलै कि<strong>ह</strong>या छिलयौ आ’ को बैिस क’बीतला<strong>ह</strong>ा िदन मोन पाड़◌ैत छी ।’आ’ सब गोटए चमचमाइत सीसा के दरवा वला <strong>ह</strong>ीराम मे एक टाकोन तािक क’ आिब बैसली◌़।ओतए भीड स◌ ठसाठस भरल रेस्ामे कुरसी पर बैसलबैसलजेना करीब तीस बरिख पाछाक’ समय फेर स◌ प ूरनी पोखिरक’ म<strong>ह</strong>ाडपर धमाचौकडीमचबए लागल छल । ‘तो<strong>ह</strong>र दिद<strong>ह</strong>रै छलौ ◌़’।‘आ’ तो<strong>ह</strong>र मम<strong>ह</strong>िर ।’ आ’ द ु भभा क’ <strong>ह</strong>◌सलक जेना द ु के <strong>ह</strong>ेरायलको बड िय खेलौना <strong>ह</strong>ाथ लािग गेल <strong>ह</strong>ोय ।बड िदनक बाद एनाबजनाए दय स◌ जेना सताक’फौारा छुटए लगलै ।म स◌ ऊबडूब <strong>ह</strong>ोइत द ून ू के म ू<strong>ह</strong> एक गोट अजीब चमक स◌ भिर गेल छल ।पाल तराई के एक गोट गाम टोल मे बड <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> म ूडनआ’ उपन छल ताि<strong>ह</strong> लेल द ूर द ूर स◌ लोक वेद सब ओतए आयलछल। अपन अपन सर संब ंधी के ओतए । सब<strong>ह</strong>क कुटुम स◌ सब दलानभरल। िधया पुा स◌ खिर<strong>ह</strong>ान गाछी चारो िदस जेना खचबिचया सबउछलम कूद किर र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ोय ।स्ीगण सब अपन अदौडी दरीपाड़◌ैत| <strong>ह</strong>◌ी ठठ्ठामे लागल चारो कात लाल िपयर र ंग स◌ र ंगल न ूआ◌़धोती सब टा ंगल बा ंसक डाला चंगेरा पुडि<strong>ह</strong>ल पाितल सब र ंगल टीपल।गीत नाद <strong>ह</strong>ोय। को बार<strong>ह</strong>मासा को सो<strong>ह</strong>िर। क◌़ो ‘शुभ के लगनमा46


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्शुभे <strong>ह</strong>ो शुभे’ को को स◌ समदौन आ ड<strong>ह</strong>कन से<strong>ह</strong>ो सुनाय पड़◌ैतछल।आ गामक प ूबािर टोलक पुरिन पोखिर क’ भीड पर जखन आठबरखक द ून ू संगी गुलाब लगौ छल तए प ूबिरया म<strong>ह</strong>ाड पर िशव मिदरमेंजाकए जल चढौ छल।‘<strong>ह</strong>े म<strong>ह</strong>ा<strong>दे</strong>व <strong>ह</strong>मर द ून ूक संग नि<strong>ह</strong> छूटै ।’ ओए पीपरक गाछ पर बैसलकार कौआ तख काव काव करैत उिडगेल छलै|ीितक दलान िाक दलान स◌ किन <strong>ह</strong>िट कए पछा◌ैित िदसछलै| बसबीीक पाछा◌़ आ’ टोलक सब िधया पुा ीितए के खिर<strong>ह</strong>ान मेखेलय ज ुटै◌़। फागुनक मास◌़◌़।ीित स◌ बड िबयापक। आलथी पालथी मािर क’ नीचा मेगोबर स◌ नीपल खिर<strong>ह</strong>ान मे बैिस र<strong>ह</strong>ै आ’ सब िधया पुा अपन अपनतर<strong>ह</strong>् थी ओकरा सोझामे रोप बैसल। ओ पंगबय ू लागै। मुदा जखसु <strong>ह</strong>ोय◌़ “अटकन मटकन◌़ दि<strong>ह</strong>या चटकन◌़”म ूनमा जोर जोर स◌ ि<strong>ह</strong>लएलागै। प ूनमी िठिठया दैक आ’ सो िबदिक क’ भािग जाए◌़। मो<strong>ह</strong>नजीओकरा पकिडक’ आनय आ फेर स◌ पुंगबए के म मे ीित पी स◌मा<strong>ह</strong>ुर <strong>ह</strong>ोइत कानए लागै◌़ “आब तोरा सब संगे कि<strong>ह</strong>यो नि<strong>ह</strong>खेलबौ।” तखन सब ओकरा मना तना क’ फेर स◌ खेला सुकरै “केरा कूस◌़ म<strong>ह</strong>ागर◌़ जागर प ूरनी पा ि<strong>ह</strong>लै डोलै माघ मासकरेला फूलै। ओय करेला नाम की आम ून गोटी जामुन गोटी तेतरीसो<strong>ह</strong>ाग गोटी◌़ बा ँस काटे ठा ँय ठा ँय नदी गुंगुएल जाए कमलक फूल द ून ूअलगल जाए बडी रानी छोटी रानी गेली न<strong>ह</strong>ाए” अि<strong>ह</strong> बीच भोलबा कुनमुनाए िकछु उकठ्ठी करै लेल िक शाित ं ओकरा आिख तरेर क’ दबाड़◌ेत’ ओ संच म ंच भ’ क’ बैसल रि<strong>ह</strong> जाए◌़।ीित सब<strong>ह</strong>क <strong>ह</strong>ाथ पर नजिर गड़◌ौ प ू ंगबैत र<strong>ह</strong>ै।47


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्“ग<strong>ह</strong>ना गुिरया ल’ गेलि चोर आब िक पि<strong>ह</strong>रती कौआ के ठोर कौआ केठोर त’ कारी आब की पि<strong>ह</strong>रती साऽऽऽऽऽऽडी चूा लेमे की चूी।”िा सिदखन चुे क<strong>ह</strong>ै◌़ आ’ ओकरा ओ ततैक जोर स◌ मौसमे ा<strong>ह</strong>गड़◌ा क’िबठ्ठूकाटै जे ओकर म ू<strong>ह</strong> लाल आ’ आिख स◌ भट भट र खसए लागै मुदातैयो ओ <strong>ह</strong>◌सैत◌़ एक मुठ्ठी काख तर आ’ एकटा माथ पर खेलक’ िनयमक’ मुतािबक शु <strong>ह</strong>ोमए लेल न<strong>ह</strong>ाए चिल जाए◌़ फुिसए◌़।“क स◌ न<strong>ह</strong>ा क’ एलै ं <strong>ह</strong>ैं ” कख डबरी क’ पािन स◌ कख ं खाके पािन स◌◌़ कख ं नाली के पािन स◌ आ’ जज क’ आसिन पर बैसलीित खौझात◌़ि◌ खौझात◌़ि◌ ताबैत धिर सबके घ ुरबैत र<strong>ह</strong>ै जाबे धिरओ सब गंगाजी के जल स◌ न<strong>ह</strong>ा क’ शु भ’क’ नि<strong>ह</strong> आबए ।द ून ू गुलाब गाछ पर चढै पोखिर मे कूदै इर लताम तोङै◌़ उरइमली तोड़◌ै इर उर ब ूलैत◌़ कख एक दोसर क’ आ ंगन मे जाकएभोजभात किर लैत छल ।गोटरस लुक् का िछपी डोला पाती◌़ दादीक<strong>ह</strong>ैथ ‘द ु छौडी बड ख ुरलुी लुक् खी जका फुदकैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ भिर िदनद ून ू के एके गाम मे <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> करबा <strong>दे</strong>बए सासुरोमे उधम मचेतै ।’काल◌़।’“तू कोना लतामक गाछ पर स◌ खसल छली<strong>ह</strong> डोला पाती खेलबा“<strong>ह</strong>◌ गै◌़ एख बथैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ ओ चोट◌़ ।” ओ के<strong>ह</strong>ेन दिनअपन म ू<strong>ह</strong> बनाक अपन बामा बाि<strong>ह</strong> छुबए लागल जेना ओ चोट टटका <strong>ह</strong>ोए।‘ओकरा जे मार छल<strong>ह</strong>ी◌़।’‘केकरा गै ’48


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्‘ठेठरा के नाित थेथ्थर लछमनमा के◌़’।‘<strong>ह</strong>◌ <strong>ह</strong>◌ बडका बडका आिख स◌ कोना गुरेर गुरेर क’ ताकए जखन <strong>ह</strong>मसब एक् कट द ूक् कट खेलाए◌़ । <strong>ह</strong>म सब जतए खेलाए◌़ ओि<strong>ह</strong> ठामघिरयाबए ु लागै ‘<strong>ह</strong>मरो खेलाउ न यै दाय सब◌़ ।’ कि<strong>ह</strong>यै जो कमलकक् का के बाडी स◌ लताम तोड आ◌़ त’ कोना खी◌़ खी किर क’ <strong>ह</strong>◌सयलागैत छल <strong>ह</strong>े<strong>ह</strong>रबा◌़।’‘मुदा ठेठरा के नाित आब एक<strong>दे</strong> बदिल गेलए◌़ <strong>दे</strong>ख भी त’ आिखचोरा जेतौ।’‘िक भ’ गेलै चािर टा <strong>ह</strong>ाथ आ’ चािर टा पएर भ’ गेलै की।’‘<strong>ह</strong>◌ गै आब ओ पुिलसक बडका औैिफसर बिन गेलए माए ओकर <strong>ह</strong>रे मेर<strong>ह</strong>ैत छल◌़ ओि<strong>ह</strong> गामक आधा स◌ बेसी जमीन आब लछमन परसाद खरीदक’ बैसल अिछ बडका बडका लोक आब ओकरा सलाम करैत छै। एक टापएर स◌ गाम नापै छै आ’ एक टा स◌ स<strong>ह</strong>िर सौ ंसे गामक लोक आबडेराए छै ओकरा स◌।’‘तोरा के क<strong>ह</strong>लकौ।’ीित अधीर भेल छल◌़ आिख मे अ<strong>िव</strong>ासक भाव से<strong>ह</strong>ो◌़। ‘मौसी क<strong>ह</strong>ैतछली<strong>ह</strong>◌़। बडका ता के बेटी स◌ <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> से<strong>ह</strong>ो किर लेलक । ओकरमाए से<strong>ह</strong>ो म<strong>ह</strong>रानी बिन गेल अछ◌़ि◌ गाड़ि◌ए पर घ ुमैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ आब◌़।’‘छोड लछमनमा के◌़ मुदा छौड़◌ा छलै बड पीम◌़ आ’ तेजगरसे<strong>ह</strong>ो। केक थकुच रि<strong>ह</strong>ए द ु िमलक’ चाटे चाट गाल प मार रि<strong>ह</strong>एमुदा एकोबेर केकरो नि<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>लकै । <strong>ह</strong>मरा त’ बड िदन धिर ाण डरैसुखाएल छल◌़। क<strong>ह</strong>ु बाबा के नि<strong>ह</strong> ओकर नाना उपराग दै◌़ ।’ ीित49


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िा के घ ुरैत बाजल। ‘आ ओ भूत वला िखा◌़ ।’ िा मोनपाडलकै ीित के एक गोट काकी के भूत लािग गेल र<strong>ह</strong>ै◌़ ‘तो<strong>ह</strong>िर एकगोट काकी के जे भूत लागल र<strong>ह</strong>ै लोक सब बाजै◌़ जे झलफल सा ंझमे बाडी मे जतए पीपरक गाछ छलैक◌़ चूीक’ छौड फें कए गेलछलथ◌़ि◌ िक बडका गाछक’ भूत धए लेलक◌़ि◌ िक क<strong>ह</strong>ा ं नि<strong>ह</strong> भेल र<strong>ह</strong>ै। कोन दन गाछ क’ टूी म◌गाओल गेल बड लोक वेद सब जिट ु गेलछल◌़। करीया कपड़◌ा पि<strong>ह</strong>र◌़ माथ पर से<strong>ह</strong>ो किरया वस् ब ।<strong>ह</strong>ाथ मे िकदन िकदन ◌़ लाल टरेस आिख वला को ओझा आिबक’ भूत भगौ र<strong>ह</strong>ै◌़ ।’‘भूत की <strong>ह</strong>ा◌ेइत छै कोना उनटा पएरे चलैत छै कोना निकयाक’ बजैत अछ◌़ि◌ ई सब िखा बड िदन धिर आ ंगन मे चलैत र<strong>ह</strong>लै◌़आ’ ना भुटका सब बडका टा के म ू<strong>ह</strong> बे बड िधयान स◌ ई सब गप ्पसुिन अपन ज्ञान बढा क’ दा◌ेसर िदन◌़ सं<strong>ह</strong>ितया सब के से<strong>ह</strong>ा◌े बतबैओ<strong>ह</strong>ा◌े सब कतेक रास ए<strong>ह</strong>ेन गाछ के चे लगो छल जाि<strong>ह</strong> पर लोकक<strong>ह</strong>ैक भूत र<strong>ह</strong>ै छै ।भूऽऽत कतेक ड’र लागै राित मे <strong>ह</strong>मत’ कतेक बेर नींद मे िचकरए लिगए◌़ ‘भूत◌़ भूऊत◌़<strong>ह</strong>मरा पकिडलेलकमा◌ेक जाइत अिछ घेंट◌़ ।’‘कए छै भूत ’मा <strong>ह</strong>मरा चुप ्प कराबित क<strong>ह</strong>ैथ◌़ ‘ सगरे िदन जािनक क िछिछयाबैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ कोन बाध कोन बोन◌़पएर धो क’ स ूतलछलै’ ं <strong>ह</strong>म डराित डराित कि<strong>ह</strong>यै ‘<strong>ह</strong>◌’। ‘बजर ंग बली के नाम ल’ क’ स ूत◌़भूत त िकछु िबगाड़◌ै छै◌़ ।’आ’ <strong>ह</strong>म जै <strong>ह</strong>न ूमान जी करैत फेरस◌ स ूइत रि<strong>ह</strong> ।’िा भिर पेट छोले बटोरे खाइत बािज र<strong>ह</strong>लछल।50


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्‘आ’ भूत तक पोटरी म◌झली मा◌ैसी के बेटी जे राज <strong>िव</strong>राजमे र<strong>ह</strong>ैत छल◌़ पि<strong>ह</strong> त’ खेल सु करै िकछु आओर◌़ ‘डा ंग डू ं ग डा ंगडू ं ग ताले को आया◌े <strong>ह</strong>ामी <strong>ह</strong>‘के ना◌़ राजाको छोरो को <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> को फरसी लीन ू ।’मुदा खेल छोिडक’ क<strong>ह</strong>ए लागै अपन इसकुलक बडका गाछक िखा◌़जतए एक गोट निकयाित भूत ओकरा बरदान <strong>दे</strong>दो छलैए ।ई सबिखा तू केक िधयान स◌ सुन<strong>ह</strong>ी ीित जेना एको आखर छुटला कोादोख लािग जाए◌़ वा’ परीा मे प ूछए वला उर <strong>ह</strong>ा◌ेक◌़ ।’“गाम त’ बड पि<strong>ह</strong> छूिट गेल <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क पप ्पा स<strong>ह</strong>िर मेमकान बना लेलथ◌़ि◌ आ’ धीरे धीरे सब भाय बि<strong>ह</strong>नी के <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> दान<strong>ह</strong>ा◌ेइत माता िपता अपन आिखरी याा पर ििल गेला◌़ तखन ओस<strong>ह</strong>िरया◌े छुिट गेल◌़ ◌़सब भाए बि<strong>ह</strong>न एक दा◌ेसिर स◌ <strong>ह</strong>जारा◌े मीलद ूर◌़ ◌़एकटा प ृी के एक छोर पर त दा◌ेसरदा◌ेसर छोर प।’ीित सुना र<strong>ह</strong>ल अिछ ।“आय काि लोक सब बड ज्ञानी भ’ गेलए एक ठाम कोनार<strong>ह</strong>तैक◌़ चरैवैती चरेवैती ’अपन आिद मानव जका फेर <strong>िव</strong> केकोना कोना छािन र<strong>ह</strong>ल अिछ दिनया ु <strong>दे</strong>खय के उामलालसा◌़।’ आ’ जोर जोर स◌ ठ<strong>ह</strong>ाका मारैत ीित अपन चा के माथपर स’ उतािर आ ंगुर स◌ कटला<strong>ह</strong>ा केश सोझराबए लागल छल◌़ ।समय जेना म<strong>ह</strong>ानगर स◌ पड़◌ाऽऽ क’ ओि<strong>ह</strong> गाम मे न ूका गेल छलआ’ ओ द ु बि<strong>ह</strong>नपा ओकरा िख<strong>ह</strong>ारय िनकलल छली<strong>ह</strong>। ओि<strong>ह</strong>ना गाछी स◌ब<strong>ह</strong>ैत बसात पुआरक बडका बडका टाल दलान पर बैसल पुषआ’ आ ंगिन मे स्ीगणक51


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्राज◌़ आ’ द ु के आिख स◌ बचैत◌़ उ् पात मचबैत िधया पुा ।अि<strong>ह</strong> बेर ीित उछलल◌़ ‘ओि<strong>ह</strong> म<strong>ह</strong>फा लागल बैलगाडी के पाछा तू कोनाभागल छल<strong>ह</strong>ी◌़‘अिनया से मिनया दड़ि◌भंगा वाली किनया ’ क<strong>ह</strong>ैत गाडीके पीछा मे लटकल◌़ आ’ कोन एकटा फकड़◌ा पढै छल<strong>ह</strong>ी◌़<strong>दे</strong>ख ◌़एकदम िबसिर र<strong>ह</strong>ल छी◌़ िक छलै िक छलै’अपन िबचला आ ंगुर स◌माथ ठा◌ेकैत बाजल◌़‘<strong>ह</strong>◌◌़ लाल भैया ल’क’ एला◌़ लाले लाले किनया◌़िकछु ए<strong>ह</strong> सन छलै ◌़ ” ीित अपन <strong>िव</strong>लक्षण ृित के पिरचएदइत बाजल छल◌़ ओ बडप ्पन जे ना मे छलैआ’ अपना के कािबलब ूझए वला गप ्प से एखिन धिर छइए छलैक◌़।अचानक अपन घडी पर तकैत बाजल◌़ ‘गुलाब आब चली छा◌ै बािजगेलए◌़ रा◌ैतुका फ् लाइट स◌ <strong>ह</strong>मरा वािश ंगटन डी सी जेबा के अछ◌़ि◌बेटा अिछ ओतए घरवला से<strong>ह</strong>ा◌े ओि<strong>ह</strong> ठाम पा◌ेेड छिथ ’।<strong>ह</strong>डबड़◌ा क’ ओ अपन समान उठा◌ैलकफेर समान टेब ुल पर रािखपस र् खा◌ेिल <strong>िव</strong>िजिट ंग काडर् पर अपन क् ितगत मा◌ेबाइल नंबर िलिखकिा के <strong>दे</strong>लकै “मा◌ेन त’ करैत अिछ तोरा छोडए के मुदािजनगी छै आए तीस बरखक बाद तीत आ◌िखक सोझा ठाढभ’ गेल आब िबसिर<strong>ह</strong>ै ‘छोटी सी <strong>ह</strong>ै दिनया ु प<strong>ह</strong>चा राे <strong>ह</strong>ैतुम कभी तो िमलोगे◌़ क<strong>ह</strong>ी ं तो िमलोगे तो प ूछें गे <strong>ह</strong>ाल◌़’ गाबैतफेर किन <strong>ह</strong>डबड़◌ा क बाजल◌़ ‘अतीते मे <strong>ह</strong>म सब मण करैत रि<strong>ह</strong>गेलौ नबका िकछु प ूछलै िकछु क<strong>ह</strong>िलयौ मुदा आबफेर भेंट <strong>ह</strong>ा◌ेयत त’ खाली नबके गप ्प करब◌़ बेस◌़ ।’द ु िलफ् ट स◌ उतिर अपन अपन गाडी िदस चिल आएल छली◌़ ◌़ ◌़ीितके ाइवर गाडी लग आिन लेलकै ओ गला िमलैत बाए बाए करैत चिलगेल ।52


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िा ाइ<strong>िव</strong> ंग करए स◌ पि<strong>ह</strong> ओकर <strong>िव</strong>िजिट ंग काडर् अपन पस र् स◌िनकािल कए नि<strong>ह</strong> जािन की सोिच कए <strong>दे</strong>खए लागलै◌़।“ी शाि भूषण◌़ <strong>िव</strong><strong>दे</strong>श <strong>िव</strong>भाग भारत सरकार◌़’ ।ओकरकरेज जोर जोर स◌ लो<strong>ह</strong>रबा के भा◌ित जका ं धडकए लागल छल<strong>ह</strong>ाथ से<strong>ह</strong>ो थर थर का ंपय लगलै◌़ अपन पाप के छुपबए लेल◌़ ओकरपित पर बेबिनयाद ु आरा◌ेप लगा क’ सैंड करबए बला क् ित यए<strong>ह</strong> छलसी◌़ बी आई जाचक मा ंग के ठ ुकरा बए वला यए<strong>ह</strong> थीक अप ्पन लोकजे ओकर घर उजाडए के भिरसक यास के छल । <strong>िव</strong><strong>दे</strong>शे<strong>िव</strong>भाग मे उ पद ओकर पित यए<strong>ह</strong> नाम क<strong>ह</strong> छलै◌़ मुदा सरमनि<strong>ह</strong> िलखबा स◌ ई पता नि<strong>ह</strong> छल केकरा◌े की ओ कए के छिथ ।ीित जेना किस क’ ओकर <strong>ह</strong>ाथ पर ा<strong>ह</strong> गड़◌ा◌ै पुिछ र<strong>ह</strong>ल छल‘चुा लेमेकी चुी◌़’ ओकर मु<strong>ह</strong> लाल भ’ गेलै◌़ ।आिख स◌ पािनयो बि<strong>ह</strong> गेलय◌़।मुदा अि<strong>ह</strong> बेर ओ <strong>ह</strong>◌िस नि<strong>ह</strong> सकल । ओकरा भेलए जे फेर नि<strong>ह</strong>जािन केक अविध धिर डबरा◌़ नाला पोखिर तलाब खा ख ुी मेन<strong>ह</strong>ाित न<strong>ह</strong>ाित ीित के नजिर मे शु <strong>ह</strong>ोबए लेल गंगा के तलाश मेभटकैत र<strong>ह</strong>त◌़ । मुदा गंगा न<strong>ह</strong>ेलोपरा आब ओकरा नजिर मे प<strong>िव</strong>भ’सकत वा’ नि<strong>ह</strong> िकएक त’ द ु के दिनया ु बदिल गेल छल ।आिख स◌ ब<strong>ह</strong>ैत धार <strong>दे</strong>िख बेटी ब ुझलक संगी के याद मे मा ं <strong>िव</strong>वलभ’ गेल छिथ ।<strong>ह</strong>ुनका ाइ<strong>िव</strong> ंग सीट स◌ <strong>ह</strong>टा अप गाडी चलबएलागल छल।कािमनी कामायनी8।5।0953


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1ोित व sai d...gam ghar me bahi na sabh aab kat ay kar ai t het i h ena, aab t e sabh hi -f i dekhbai tchhat hi .Repl y05/ 15/ 2009 at 09:07 PM2DrPal an J ha sai d...kami ni j i k bahi napa bal a kat ha , pur an phakr a sabh khoob ni kRepl y05/ 15/ 2009 at 09:05 PM3vi vekanand j ha sai d...maj edaarkat ha!khoob neek l i khalRepl y05/ 15/ 2009 at 06: 15 PM54


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्डा. कना मिणका िम,िपता डा िशव कुमार झा,गामराटी,सासुर-गज<strong>ह</strong>ारा। <strong>िव</strong>गत ३०-३२ बरस सँ मुईवासी।मेिडकल िशक्षाजे.जे.<strong>ह</strong>ोीट्ल/ाट मेिडकल कालेज सँ स कए स्ी-रोग <strong>िव</strong>शेषज्ञपमे काय र्रत।माभाषामाभाषाक म,ब<strong>ह</strong>ुत िकछ पढल आ सुनल अिछ। अ<strong>ह</strong>ूँ सब सुन <strong>ह</strong>ोयबकतेक बेर मुदा यम अभव करबाक अवसर िकछुयेक लोक केभेटैत छि।<strong>ह</strong>म सब बई आएले र<strong>ह</strong>ी। ओना तँ एि<strong>ह</strong> गक एक युगसँ बेसी भए गेल मुदा िबसरबाक ि<strong>ह</strong>त नि<strong>ह</strong> किर सकैत छी। आरिकयैक िबस? म<strong>ह</strong>ानगरीक चकाचौमे <strong>ह</strong>रायल र<strong>ह</strong>ी,कतौउ भटिक नि<strong>ह</strong>जाइ से िचा र<strong>ह</strong>ए। १९८० दशक मे संजय गा ँधीक एकटा योजना आएलछल, बेरोजगार ाज ुएट लेल बै ंकसँ िकछु सु<strong>िव</strong>धा २०,००० पया <strong>दे</strong>बएलेल। <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ु ँ बेरोजगार डार र<strong>ह</strong>ी। आवेदन केल<strong>ह</strong>ु ँ तँ लोन तुरतेभेट गेल। मुदा आब ओि<strong>ह</strong> पैसाक <strong>ह</strong>म की क? अपन रोजगार जेनादवाईखाना,को छोटसन घर आिद भ<strong>िव</strong>मे अपन ीिनक खोिलसकी, जे िक ओि<strong>ह</strong> समयमे अित सुलभ आर सव छल, आब तँ सपना रि<strong>ह</strong>गेल। ओ<strong>ह</strong>ी पाइसँ िनवेश किर <strong>ह</strong>म अपन भ<strong>िव</strong> सुरिक्षत किर सकैतछ्ल<strong>ह</strong>ु ँ , ग<strong>ह</strong>ना-गुड़ि◌या बना अपन सोख-से<strong>ह</strong>नता प ूरा किर सकैत छल<strong>ह</strong>ु ँ वाभारत मण किर सकै छल<strong>ह</strong>ु ँ। मुदा नि<strong>ह</strong> ! <strong>ह</strong>मर पितक (डा. मिणका55


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िम) इा छ्लि जे मैिथली भाषाक पिका िनकाली। <strong>ह</strong>म द ु गोटेिमली क ’ <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ नामक मैिथली पिकाक शुआत केल<strong>ह</strong>ु ँ। पिका तँ छपएमुदा के कीनत आर के पढत ई बड पैघ समा छ्ल। कोना<strong>ह</strong>ु किरकए अपन घरक पँजी ू लगा कए २ बरख तँ पिका चलेल<strong>ह</strong>ु ँ। फ़◌ेर <strong>ह</strong>मरासभकेँ ब करए पडल िकएक तँ द ु गोटे डारी वसाय मे लागलर<strong>ह</strong>ी, घर-अताल-पािरवािरक झझट सारैत बड मुिश्कल छ्ल। बईमे नबे- नबे र<strong>ह</strong>ी।त<strong>ह</strong>ूमे एतेक द ुा<strong>ह</strong>स को साधारण आदमी नि<strong>ह</strong> किर सकैत अिछ िसफ र्आर िसफ र् डा मिणका िमा किर सकैत छ्ला<strong>ह</strong>। िकएक तँ मैिथलीकित <strong>ह</strong>ुनका ज ुन ूनी लगाव छ्लि। बईक आपाधापी भरल जीवन एवमाक उतार-चढाव िकछु <strong>ह</strong>ुनकर मैिथली मक उा<strong>ह</strong> केँ कम नि<strong>ह</strong> कएसकलि आर बीस-बाईस बरखक पात ओ अपन सबटा पँजी ू शरीर-समा ंगसमेत मैिथलीक िफ "आउ िपया <strong>ह</strong>मर नगरी"बलिन। िफ बड सुरबनलै, अ<strong>ह</strong>ा ँ सभ <strong>दे</strong>ख <strong>ह</strong>ोएब। यिद नि<strong>ह</strong> तँ एक बेर अव <strong>दे</strong>खी।िफ बनाबए मे जे क आर अभव भेल से <strong>ह</strong>म एखन वण र्न नि<strong>ह</strong> किरसकै छी। आर कख।।।।!मुदा एि<strong>ह</strong>सब करण मे मा ँ मैिथली अपन लायक पु सँ <strong>ह</strong>रदम लेलिबछुिड गेली। अिछ को माभाषा भ-पु जे अपन मा ँ-मैिथलीकदयक पीडाक अभुित किर <strong>ह</strong>ुनका लेल अपन सब िकछु समिप र्त किरिदअए।1wwwgoogl . e. comaccount / s/ o8/ i d? i d= AI t Oawnf dWWeKghW5vw2SndwaYt 0nMuZl Ee_-H0 sai d...56


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Di di ,Bahut neek l agal paedh ka ... ahaan neek Doct or aa di di chi se t a buj hal chal ai k...... Ati Uttamlikhal aich !!!Ahina likho !!!Bi nnyRepl y05/ 29/ 2009 at 06:24 AM2Dr . Di l eep Kumar sai d...Respect ed Mam,I know you because, I am f r om ' Pi l akhwar ' and I met you i n my villege when youwere in pilakhwar for making your film" Aau piya hamar nagar i ". Ver y ni ce f i l m,and mor e t han t hat , I j ust i nspi r ed by you n your husband ( Dr . Mani kantmi shr a) af f ect i on & l ove wi t h mi t hi l a cul t ur e n l anguage.I am r espect i ng you f r ommy i nner hear t f or doi ng al l such t hi ng t o pr omot e mi thila culture, tradition, &l anguage.Wi t h r egar d:Dr . Di l eep Kumar ( Sr ee Chi t r a I nst ., Tr i vandr um).dr . di l eep08@gmai l . com+ 91 9633463050.Repl y05/ 25/ 2009 at 03:00 PM3सुशा ंत झा sai d...िमिथला और मैिथलीके उान के लेल एख ं कतेको लोक लागल छिथ। लेिकन द ुभा र् के ग जे नवका पीढ◌़◌ीअपन भाषा सं किट र<strong>ह</strong>ल अिछ। आ ई मैिथिलए संगे नि<strong>ह</strong>..बि सब भाषा संगे भ र<strong>ह</strong>ल अिछ। <strong>ह</strong>मसब अंजी आ57


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ि<strong>ह</strong>ंी के भाषाई साावाद के िशकार भ र<strong>ह</strong>ल छी। एकर को राा नि<strong>ह</strong> सिझ ू र<strong>ह</strong>ल अिछ िसवाय अई बात के जेकम स कम अपन घर में त <strong>ह</strong>मरालोकिन अन भाषा बाजी। नि<strong>ह</strong> त एकटा िदन ए<strong>ह</strong>न आयत जे जेना जेनाश<strong>ह</strong>रीकरण बढ◌़ल जायत, <strong>ह</strong>मर भाषा खतम भेल जायत। अपन भाषा बजनाई <strong>ह</strong>ीनता नि<strong>ह</strong>, ािभमान के तीक िथक।Repl y05/ 22/ 2009 at 01:31 PM4vi vekanand j ha sai d...दाय<strong>ह</strong>म तऽ एतबे क<strong>ह</strong>ब जे म छलिआ ओ <strong>ह</strong>म सब एखन◌ॊ <strong>दे</strong>िख सकैत छीएि<strong>ह</strong>ना ब<strong>ह</strong>ुत◌ॊ ल◌ॊक छिथ जेमैिथली लेल मरैत-जीवैत छिथए<strong>ह</strong>न ल◌ॊकक संा ओना <strong>ह</strong>रदम कमे <strong>ह</strong>◌ॊइत छैकमक िनवा<strong>ह</strong> र् करऽ वला कम आ सतत ेय <strong>ह</strong>◌ॊइत छिथRepl y05/ 17/ 2009 at 04:12 PM5अंशुमाला िसं<strong>ह</strong> sai d...<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> अ<strong>ह</strong>ा ँ आ अ<strong>ह</strong>ा ँक पित शु कए र<strong>ह</strong>िथ से <strong>दे</strong>िख नीक लागल। एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे अ<strong>ह</strong>ा ँक संरण आ ई जािन जे आउिपया <strong>ह</strong>मर नगरी अ<strong>ह</strong>ा ँक पित ब छला<strong>ह</strong> से सुखद, कारण ई िफ <strong>ह</strong>म <strong>दे</strong>ख छी। अपन पितक फोटो से<strong>ह</strong>ो एि<strong>ह</strong>आलेखक संग दी आ <strong>ह</strong>ुनकर संग िबताओल अपन रण राखी से आ<strong>ह</strong>।Repl y05/ 15/ 2009 at 09:22 PM6ोित व sai d...58


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्vi deha 30 sal bad dekhi ahank pr asannat a ahak phot o aa aal ekh me dekhai par al ,ahan se sabh ank me r achna aabay aa ham sabh dekhi t ahi aasha sang.Repl y05/ 15/ 2009 at 09:19 PMकथा-मया र्दाक <strong>ह</strong>ननकुमार मज कपजन ्म मध ुबनी िजला ंतत सलेमपुर गाम मे। बा काले सँ लेखन मे आभिच। कैक गोट रचनाआकाशवानी सँ प ्◌्रासािरत आ <strong>िव</strong>िभ प-पिका मे प ्◌्राकािशत। स्◌्राित कें ीय सिचवालय मेअभाग आधकारी पद पर पदािपत।मया र्दाक<strong>ह</strong>ननमु-आभय ंता सन उ पद पर रि<strong>ह</strong>तो गंगाबाब ूक सादगी, िनलता आसेवा भावना उेखिनय र<strong>ह</strong>ल आछ । <strong>ह</strong>ुनका लोक <strong>दे</strong>वता ब ुझैत छिन।को लोक एि<strong>ह</strong> परोपा मे नि<strong>ह</strong>ं भेटत जे कि<strong>ह</strong> िदअय जे कोकाज पडल <strong>ह</strong>ोईक आ गंगाबाब ू मना कऽ <strong>दे</strong> <strong>ह</strong>ोिथ । एि<strong>ह</strong> परोपाकजतेक जे लोक िसंचाई <strong>िव</strong>भाग मे करी करैत आछ से सभगंगेबाब ूक रखायल । ककरो करी चाि<strong>ह</strong>यै तऽ सीधा सकर् करयगंगाबाब ू सँ । अपना ओि<strong>ह</strong> ठाम रखबो करिथन आ किरयो रखा <strong>दे</strong>िथन। गंगाबाब ू पाई तऽ नि<strong>ह</strong> कमैला मुदा यशक को कमी नि<strong>ह</strong>ं ।परोपाक लोक <strong>ह</strong>ुनकर गुणगान करय, मुदा <strong>ह</strong>ुनकर अप बेटा केछोिडकऽ।कोन माय-बापक ई ईक्षा नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैत छैक जे ओकर संतान सुस,सुिशिक्षत, सुसंृत बनय; उ पद पर जा माय-बाप, गाम-घर, <strong>दे</strong>श-59


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जयवारक पाग ऊँ च करय। गंगोबाब ू यै<strong>ह</strong> आका ंक्षा लय अपन एकमापु भास कें सभ साधन उपल करबैत र<strong>ह</strong>लिखन जे क<strong>ह</strong>ुना म बिनजाय । <strong>ह</strong>मरा सँ आग ू नि<strong>ह</strong>ं बढय, तऽ कम-स-कम सानजनक र धिरतऽ जरे प<strong>ह</strong>ु ँचय । मुदा कुसंगित मे पिडबेटा प सँ पढ़◌ाईकजग<strong>ह</strong> पान, सुसंसकारक जग<strong>ह</strong> शराब-िसगरेट आ भलमाषक जग<strong>ह</strong> भा ंगअपना लेलकैन । कोना-कोना कऽ िघचैत-िघचैत ओकरा बी०ए० के िडी<strong>दे</strong>याओल गेलैक । ए<strong>ह</strong>ना मे को नीक करीक तऽ आशा केनाईथे र् छलैक । आ एतेक पैघ आधकारीक संतान को छोट करीकरय तऽ िता कतऽ र<strong>ह</strong>तै ! अंततोगा बड सोिच-<strong>िव</strong>चािर कऽभास के गंगाबाब ू वसाये मे लगायब उिचत ब ुझलिन । मुदा भाओत<strong>ह</strong>ु पाछा ँ का<strong>ह</strong>ा ँ छोडलकिन ओ<strong>ह</strong>ो डुिब गेलिन ।भास के एक िदन ओि<strong>ह</strong>ना बौआईत <strong>दे</strong>िख <strong>ह</strong>म पुिछ <strong>दे</strong>िलयै, 'आ<strong>ह</strong>ा ँ मेितभा के तऽ को कमी नि<strong>ह</strong>; एकर सद ुपयोग कऽ आ<strong>ह</strong>ा ँ िशखर तकप<strong>ह</strong>ु ँिच सकैत छी। मानल जे आब सरकारी करीक उ नि<strong>ह</strong>ं बा ँचल आछ; मुदा आज ुक युग मे तऽ ाईवेटे सेर सरकारी सँ आग ू जा र<strong>ह</strong>लआछ । आ<strong>ह</strong>ा ँ ओतऽ ाई कऽ सकैत छी । ' भास मुँ<strong>ह</strong> मे भरलगुटकाक पीक कें पी सँ फेकैत बाजल, 'का ! आ<strong>ह</strong>ा ँ कोन दिनया ु ँ मेछी? ाईवेट सेर के चाि<strong>ह</strong>यैक य ंग, इनरजेिटक, ािलफाईड, ोमीिसंग़़<strong>ह</strong>मरा सन भकलोल नि<strong>ह</strong>ं । ' गुटका के म<strong>ह</strong>ीन कऽ िचबबैत ओ फेरबाजल, 'स पुछू तऽ <strong>ह</strong>मर नाकामीक िजेवार <strong>ह</strong>मर बापे छिथ । जखनओ जत छला<strong>ह</strong> जे <strong>ह</strong>म भुसकौल छी, तखन सालक साल फाम र् भरबाकपास करेबाक बदला मे जौ ं कत<strong>ह</strong>ु करी रखा <strong>दे</strong> रि<strong>ह</strong>तैथ तऽ <strong>ह</strong>मरआई ई दशा नि<strong>ह</strong>ं र<strong>ह</strong>ैत। मुदा एि<strong>ह</strong> मे तऽ <strong>ह</strong>ुनकर झ ूठ मया र्दा आगूआिब गेलैन । आब आ<strong>ह</strong>ं क<strong>ह</strong>ू जे मया र्दाक <strong>ह</strong>नन कतऽ छै--पु केछोट करी करेबा मे वा दर-दर के ठोकर खाई लेल छोिड<strong>दे</strong>बामे?' <strong>ह</strong>म िनर बगल िदस ताकऽ लगल<strong>ह</strong>ु ँ। सोझा ँक ख़ि◌डकी सँ तािकर<strong>ह</strong>ल गंगाबाब ू अढ भऽ जेबाक कोिशश कऽ र<strong>ह</strong>ल छला<strong>ह</strong>।60


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)1http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्েমাহন sai d...l ok bachcha par anavashyak davab banbai ye,okar prat i bhake t ar e j ami n dekhi vi ksi t kar ooRepl y05 15 2009 at2/ / :09 30 PMअंशुमाला िसं<strong>ह</strong> sai d...नीक समा उठेल<strong>ह</strong>ु ँ मज जी। कथाक कसावट नीक।Repl y05 15 2009 at/ / :09 28 PMभाषा आ ौोिगकी (संगणक,छाया ंकन,कुँ जी पटल/ ट ंकणकतकनीक) ,अजा र्लपर मैिथली आ <strong>िव</strong>ापी अजा र्लपर लेखनआ ई-काशन- गजे ठाकुरग ूगल आ वडर्स ारा जालव ृ खोलबाक लेल ब<strong>ह</strong>ुत रास बनलबनाएल पिरकित नम ूना ल िनमा र्ण लेल उपल अिछ आ ओतए लेखन,सं<strong>दे</strong>श आ िटणीक लेल असीिमत दा ंशिनिध उपल अिछ जतए जालो<strong>ह</strong>नम ँगनीमे <strong>दे</strong>ल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। ई सभ जालव ृ िनमा र्ण ल उपभोाकेित अिछ आ एतए सरल लेखन-पितक वा से<strong>ह</strong>ो कएल गेल61


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अिछ मुदा जे अ<strong>ह</strong>ा ँ सं<strong>िव</strong>ि<strong>ह</strong>त प ृन भाषा (एस.ू.एल.) आधािरत जाललकिनमा र्ण आ बन करए चा<strong>ह</strong>ैत छी तँ ओि<strong>ह</strong> लेल ई िनब अ<strong>ह</strong>ा ँक लेलउपयोगी र<strong>ह</strong>त। पि<strong>ह</strong> िमिथलाक्षर आ <strong>दे</strong>वनागरीक य ूनीकोडमे िलखलजएबाक म दए र<strong>ह</strong>ल छी आ से अजा र्लपर पढल जा सकबा योकोना <strong>ह</strong>ोएत तकरो चरचा <strong>ह</strong>ोएत। तकर बाद जालल िनमा र्ण पितपर<strong>िव</strong>ृत चरचा <strong>ह</strong>ोएत।<strong>दे</strong>वनागरी िलिपकेँ रोमन टाइपराइटरपर कोन टाइप करी-पि<strong>ह</strong> wwwbhashai . ndi a. com पर जा कए ि<strong>ह</strong>ी IMEV5. अवारोिपत(डाउनलोड) क । एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>िध (ोाम) केँ अपना संगणक (कं ुटर) परितािपत (इ ंॉल) क । फेर िनयण पटल (कं ोल पैनल) मेीय आ भाषा (रेजनल आ लंेज) पर जा कए लंेज ावक (टैब)केँ दबाऊ । <strong>दे</strong>खू जे काम्े िस्प्ट/ राइट टू लेफ्ट लै ंगुएज पर स<strong>ह</strong>ीकेर िनशान लागल छैक आिक नि<strong>ह</strong> । नि<strong>ह</strong> छैक तँ क आ संगणक (कं ुटर) ताि<strong>ह</strong> लेल जे जे क<strong>ह</strong>ैत अिछ से क । एकरा बाद लंेजावक (टैबकेँ ) आ िडटे केँ दबाऊ । फेर ओतए ऐड िक कआ ओतए लंेज मे ि<strong>ह</strong>ी आ कीबोडर् मे HI NDI I NDI C I ME1V51 [ . . ] सेले कए अाइ दबाऊ । कं ुटरकेँ रीाट र् क । आबवडर् डोुमेंट खोल ू । वाम Al t + Shi f t केँ सििलत दबेलाउर H कुँजीपटल (कीबोडर्) आओत नि<strong>ह</strong> तँ नीचा ँ लंेजक़◌े◌ँ िक कआ ि<strong>ह</strong>ी चुिन िलअ । कुँजीपटलमे ि<strong>ह</strong>ी t r ansl i t er at i on आ आनतर<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>क जेना रेिम ंगटन/ इिप्ट कुँजीपटल उपल अिछ ।चुिन कए टाइप शु क ।आब t ransliteration कुँजीपटलपर राम टाइप करबा लए raama टाइपकरए पडत । क् (<strong>ह</strong>ल सि<strong>ह</strong>त) टाइप करबाक <strong>ह</strong>ेतु k दबाऊ आमाउसक लेफ्ट बटन िक क अथा ेस िपक आिक एंटरिपक दबेला पर <strong>ह</strong>लंत उिडजाएत ।62


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong>कीपीिडया पर मैिथली पर लेख तँ छल मुदा मैिथलीमे लेख नि<strong>ह</strong>छल,कारण मैिथलीक <strong>िव</strong>कीपीिडयाक ीकृित नि<strong>ह</strong> भेटल छल । <strong>ह</strong>म ब<strong>ह</strong>ुतिदनसँ एि<strong>ह</strong>मे लागल र<strong>ह</strong>ी आ ई सिचत ू करैत <strong>ह</strong>िष र्त छी जे २७.१०.२००८केँ मैिथली भाषामे <strong>िव</strong>की शु करबाक <strong>ह</strong>ेतु ीकृित भेटल छैक ।एतए संगणक श सभक ानीयकरणमे ब<strong>ह</strong>ुत रास अंजी शक अवाद<strong>ह</strong>म कए र<strong>ह</strong>ी आ ताि<strong>ह</strong>सँ ए<strong>ह</strong> यमे िच बढल आ मदित से<strong>ह</strong>ो भेटल।<strong>दे</strong>वनागरीमे टाइप करबाक <strong>ह</strong>ेतु एकटा आर ता ंश साधन (सॉफ्टवेअरटूल) उपल अिछ टूल अिछ जेht t p:// wwwbar . aha. comBar / ahaI MEht . m िलंक पर उपल अिछ । एकर<strong>िव</strong>शेषता अिछ एकर संृत कुी फलक जे आन को ता ंशमेउपल नि<strong>ह</strong> अिछ । एि<strong>ह</strong>मे उदा,अदा िरत आ िकछु आनसंृत अक्षर उपल अिछ मुदा एत<strong>ह</strong>ु ािक, ाङ, अी इािद उपलनि<strong>ह</strong> अिछ । स॑ , स॒ , स॓ , सऽ केँ स िलखलाक बाद िसफ्ट ३,२,४ आ ७दबेलासँ िलिख सकैत छी ।ितर<strong>ह</strong>ुता िलिप िलखबाक <strong>ह</strong>ेतु एि<strong>ह</strong> िलंक पर जाऊ।ht t pwwwt i r hut al i pi 4t com:// . . . /मुदा एकरा <strong>ह</strong>ेतु एि<strong>ह</strong> िलंक पर जे ीित फॉ◌ंट छैक तकरा से<strong>ह</strong>ोअवारोिपत कए ितकृित क आ द ुन ू केँ ुवव ृ चालक (<strong>ह</strong>ाडर्िडाइव) C/ wi ndows / f ont s मे लेपन क । एि<strong>ह</strong>मे जे फॉट अिछसे Asc i i मे अिछ । ुत<strong>दे</strong>व , शुशा ई सभ फॉ से<strong>ह</strong>ो एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>कअिछ, पि<strong>ह</strong> उपयोगी छल मुदा आब सच र् इिजनमे ं यिनकोड-ूय.टी.एफ.8 ू केर सच र् <strong>ह</strong>ोइत छैक आ Asc i i मे िलखल <strong>दे</strong>वनागरीक सच र्नि<strong>ह</strong> भए पबैत अिछ । <strong>िव</strong>डोजमे म ंगल वण र्मुख (फॉट) अबैत छैकसे य ूनीकोडमे छैक आ एि<strong>ह</strong>मे िलखल <strong>दे</strong>वनागरी सच र् भए जाइत अिछ63


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्। िमिथलाक्षरक य ूनीकोड पक आवेदन (अंशुमन पाेय ारा <strong>दे</strong>ल गेल)लंिबत अिछ जाि<strong>ह</strong>मे बकर्ले <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालयक ोफेसर डेबोरा<strong>ह</strong>एडरसन, Pr oj ect Leader , Scr i pt Encodi ng I ni t i at i ve, Dept . ofLi ngui st i cs,UC Ber k el ey क आ<strong>ह</strong>पर <strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ु ँ योगदान <strong>दे</strong> र<strong>ह</strong>ी ।आब िकछु बात य ूनीकोड आ जालल (वेबसाइट) केर संब ंधमे ।को फाइलकेँ पढबाक <strong>ह</strong>ेतु कं ुटरमे आवक फॉ◌ंट <strong>ह</strong>ोएब जरीअिछ, नि<strong>ह</strong> तँ सभसँ सरल उपाय अिछ, श-संसाधकमे बनल लेख (वडर्डोुमेंट) केँ पी.डी.एफ. फाइलमे पिरविर्त क । एि<strong>ह</strong>मे नफाकसान द ुन ू अिछ । नफा जे िबना को फा ंटक झंझिटकपी.डी.एफ.फाइल जाइ का ँटा/ वण र्मुख/ िलिपमे िलखल गेल अिछ, ताि<strong>ह</strong>मेपढल जा सकैत अिछ । एकर कसान जे जख फाइलमे जा कएसेव एज टेक् करब तँ अंजीतँ सेव भए जाएत मुदा <strong>दे</strong>वनागरीते<strong>ह</strong>न सेव <strong>ह</strong>ोएत जे पिढ नि<strong>ह</strong> सकी । दोसर य ूनीकोडक म ंगलमेटाइप कएल लेखकेँ एडोब अोबेटसँ पी.डी.एफ.मे पिरविर्त करबामेिदत <strong>ह</strong>ोए तँ संप ूण र् फाइलकेँ खोिल कए सभटा चयन क, य ूनीवस र्लय ूनीकोड एम.एस.फा ंट ॉप डाउन मेन ूसँ सेले क फेर िंटमे जा कएिंटर (मुक) एडोब एोबेट सेले क । आब ई फाइल पिरविर्तभए जाएत पी. डी. एफ.मे । माइोसॉफ्ट वडर्सँ pdf मे पिरवर्नकसोझ तरीका अिछ, फाइल, िंटमे जाऊ, आ फेर िंटरमे एोबेटिडीलर सेले कए िंट कमा ंड दए िदअ । मुदा एि<strong>ह</strong>मे कखकाल pdf डाुमेंट नि<strong>ह</strong> बत छैक । तखन िंटर एोबेट िडीलरसेले कए ोपटीर्ज मे जाऊ । ओतए अडोब pdf सेिट ंग सेले क। ओतए ऑपशन डू नॉट सेंड फॉट्स टू िडिलर मे िटक लगाएल<strong>ह</strong>ोएत । ओकरा अनचेक क । आ से कए बा<strong>ह</strong>र आऊ आ िंटकमा ंड िदअ । आब pdf डाुमेट बिन जाएत । एि<strong>ह</strong> फाइलमे कखकाल घ <strong>ह</strong>ल आ ज कख काल चतुभुर्ज पमे निञ पढबा योअबैत अिछ ।64


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पी.डी.एफ. िस्टर आ’ मजर्र सॉफ्टवेयर ( जेना ीवेयरसॉफ्टवेयर ‘पी.डी.एफ. <strong>ह</strong>ेर/ सैम) केर मदितसँ आसानीसँ पी.डी.एफ.फाइल जोिडआ तोिडसकैत छी।आब वेबसाइट बबाक प ूव र् िकछु मु बातकेँ <strong>दे</strong>िख िलअ । पा ँच तर<strong>ह</strong>कअरजाल गवेषक (इ ंटरट ाउजर) अिछ, शेष सभटा एकरा सभकेँआधार बना कए रिचत अिछ । तखन सभसँ पि<strong>ह</strong> ई चा अपनाकं ुटरमे ितािपत (इ ंॉल) क-१.ओपेरा , २.मोिजा , ३. माइोसॉफ्टक इ ंटरट एोरर (ई तँ <strong>ह</strong>ोएबेकरत) , ४. ग ूगल ोम आ ५. एपलक,अखन धिर ई मेिकनटोसक लेल छलआब <strong>िव</strong>डो लेल से<strong>ह</strong>ो अिछ, सफारी । आब जखन जाल प ृ (वेबपेज) उपारोिपत (अपलोड) क वा पि<strong>ह</strong>न<strong>ह</strong>ु ँ तँ एि<strong>ह</strong> सभपर खोिल कएअव <strong>दे</strong>िख िलअ ।<strong>दे</strong>वनागरी िलखबामे बरा<strong>ह</strong> आइ.एम.ई. केर योगदान <strong>िव</strong>िश अिछ ।एि<strong>ह</strong>मे संृतक उदा , अदा आ िरत केर संगे िबकारी, <strong>दे</strong>वनागरीअंक आ िकछु संगीतक रिलिप िलखबाक सु<strong>िव</strong>धा अिछ । <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क संगीतिशक्षा ंभ िबना एकर स<strong>ह</strong>योगक संभव नि<strong>ह</strong> छल । म ं सक, ती आकोमल रक टेशन एि<strong>ह</strong>मे अिछ । ऋ,ॠ आ ऌ,ॡ आ ऍ, ऎ अ,~ <strong>ह</strong>लक बाद जोडक सु<strong>िव</strong>धा एि<strong>ह</strong>मे सु<strong>िव</strong>धा छैक । अदा क॒ उदाक॑ आ िरत क॓ से<strong>ह</strong>ो उपल अिछ । ई <strong>िव</strong>ामे से<strong>ह</strong>ो काय र् करैतअिछ । आ य ूनीकोड फॉ◌ंटमे र<strong>ह</strong>बाक कारण इ ंटरट पर पठनीय अिछ।अ सँ <strong>ह</strong> तक वण र्माला अिछ । क्ष, ,ज्ञ ओनातँ संयुक् अक्षर अिछमुदा बेसँ <strong>ह</strong>मरा सभ अ सँ ज्ञ तक वण र्मालाक पमे पढ छी । 65


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्से<strong>ह</strong>ो क्ष, , ज्ञ जेका ँ संयु अक्षर अिछ । ज्ञ केर उारण ताि<strong>ह</strong> ारे<strong>ह</strong>मरा सभ ग आ य केर िमण ारा करैत छी से धिर गलत अिछ ।ई अिछ ज आ ञ केर संयु । ऋ केर उारण <strong>ह</strong>मर सभ करैतछी, री । ल ृ केर उारण करैत छी, ल, र आ ई केर संयुक् ।मुदा ऋ आ ल ृ य ं र अिछ, संयुाक्षर नि<strong>ह</strong> । <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क आका र्इवमेशु उारणक आवकताकेँ <strong>दे</strong>िख कए अ सँ ज्ञ तक सभ वण र्क उारण<strong>दे</strong>ल गेल अिछ । भारतीय अंकक अंतराष्ीय र् पक योगक<strong>दे</strong>वनागरीमे चलन भऽ गेल अिछ । भारतीय सं<strong>िव</strong>धानकअेद 343( 1) क<strong>ह</strong>ैत अिछ जे संघक राजकीय योजनक <strong>ह</strong>ेतु यु<strong>ह</strong>ोमए बला अंकक प, भारतीय अंकक अंतराष्ीय र् प <strong>ह</strong>ोएत। मुदाराष्पित अंकक <strong>दे</strong>वनागरी पकेँ से<strong>ह</strong>ो ािधकृत कऽ सकैत छिथ ।ht t p:// wwwbhashai . ndi a. com पर tbil converter सॉफ्टवेयर डाउनलोडक । म ंगल फॉ◌ंटमे आन फॉटसँ पिरवर्न करबाक अिछ तँ डाुमेट.doc चयन क इनपुट भाषामे ि<strong>ह</strong>ी आ asci i फॉटमे फॉट चयन क। आउटपुटमे भाषा ि<strong>ह</strong>ी आ फॉट Uni c ode mangal चयन क ।आब ाउज कऽ कए फाइल सेले क । अ<strong>ह</strong>ा ँक कम्ुटर मेऑिफस २००७ अिछ आ वडर् डाुमेट .docx एटे ंशन अिछ , तखनएटे ंशनकेँ िरम क .docआब ाउजमे डाुमेट आिब जाएत ।अ<strong>ह</strong>ा ँक कम्ुटर मे ऑिफस २००७ नि<strong>ह</strong> अिछ तखन िरम केलासँ कोफाएदा नि<strong>ह</strong> । आब कं वट र् िक क । न ूतन फाइल Uni c odeMangal फॉटमे बिन जाएत । अ<strong>ह</strong>ा ँक श संसाधक सिका )(वडर्डाुमेट फाइल) मे य ूनीलोड आasci i वण र्मुख (फॉट) िमललअिछ, तखन अंदाजीसँ asci i वा बेशी यु <strong>ह</strong>ोएबला asci i केर चयनक । कं वट र् िक क कट र् भऽ जाएत य ूनीकोड म ंगल वण र्मुखमे।66


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जालल िनमा र्णपि<strong>ह</strong> को ऑनलाइन ितित संासँ <strong>दे</strong>श नाम (डोमेन म) कीन ू। उदा<strong>ह</strong>रणप िरिडफ डाट काम पर जाऊ आ िरिडफ <strong>ह</strong>ोिंगपरिक क । ओतए ब ुक य ूअर डोमेन पर जा कए इित नाम िट्कतकए <strong>दे</strong>ख ू जे ओ उपल अिछ आिक नि<strong>ह</strong> । अ<strong>ह</strong>ा ँ अपन जाललक <strong>ह</strong>ेतुउपयु डोमेन म िडट काडर्सँ ऑनलाइन कीिन सकैत छी । ईसा छैक दश डालर ितवष र् एकर अिधकतम म ू छैक । तकराबाद जालो<strong>ह</strong>न सेवा (वेब <strong>ह</strong>ोिंग स<strong>िव</strong> र्स) केर िलंकपर जाऊ । ५ वादस साल लेल १०० एम.बी. ानक संग जालो<strong>ह</strong>न सेवा िलअ आ एकरा संगमाय एस.ू.एल. सेवा मु छैक मुदा ओि<strong>ह</strong>मे लाइनपर काज करए पडतजे कक किठना<strong>ह</strong>/ तकनीकी भए सकैत अिछ से माइोसॉफ्ट एस.ू.एल.सेवा िकछु आर पाइ लगा कए अ<strong>ह</strong>ा ँ कीिन सकैत छी । आब अ<strong>ह</strong>ा ँ लग२० एम. बी. केर एस.ू.एल. दिनिध (डाटाबेस) आ ८० एम.बी.केर साइटलेल जग<strong>ह</strong> बा ँचत (मा प ूरा १०० एम.बी.) आ से पया र् अिछ। आरेसक जोगार म ँगनीमे भए जाएत, तकर चरचा आगा ँ <strong>ह</strong>ोएत।माइोसॉफ्ट एस.ू.एल. सेवा लेबाक उपरा अ<strong>ह</strong>ा ँ अपन माइोसॉफ्ट एेलसिका ओतए चढ़◌ा सकैत छी आ तकर उपयोग अपन जाललपर एकटाम (इटरफेस) बना कए अ<strong>ह</strong>ा ँ कए सकैत छी ।आब जालल (वेबसाइट) बबाक <strong>िव</strong>िधपर <strong>िव</strong>चार करी।माइोसॉफ्ट टपेज ऑिफस ए.पी. क संग अबैत अिछ । ऑिफस२००३ मे से<strong>ह</strong>ो ई अलग सँ उपल अिछ ।टपेजमे बनल-बनाओल वेबसाइट <strong>िव</strong>जाडर् चलाऊ । मोटा-मोटी पा ँचप ृक जाल-ल बिन जाएत। एि<strong>ह</strong>मे वाम कात राइट िक कए प ृकसंा बढ़◌ा सकैत छी । ऊपरमे ित थीमसँ अपन इा मोतािबकबनल-बनाओल िडजाइन से<strong>ह</strong>ो लए सकैत छी । साइटक को प ृकेँअ<strong>ह</strong>ा ँ फोटो एलीमेट ारा फोटो गैलरीमे पिरवितर्त कए सकैत छी आ67


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३-४-६ मे फोटो सभ सजा सकैत छी । ओि<strong>ह</strong> प ृपर डबल िककए अपन संगणकसँ फोटोकेँ आन ू आ य ूनीकोड टाइपराइटर ारा वण र्नटिकत ं क । प ृ सुरिक्षत करबा काल िचक गुणवा जे.पी.जी.फोटोमे १ सँ १०० धिर चुनबाक <strong>िव</strong>क छैक । जतेक पैघ फाइल चुनबततेक बेशी जग<strong>ह</strong> छेकत ।वाम आ नीचा ँमे िलक लेल िचल्न सेिट ंग<strong>िव</strong>क चयन कएला उर जाललक सभ प ृक स ूचना ओतए आिब जाएत। बेशी प ृ भेला उर को प ृक भीतर प ृ सभक ृ ंखला दएसकैत छी । आब अ<strong>ह</strong>ा ँक संगणकमे अ<strong>ह</strong>ा ँक जालल माय डोुमेट्स/माय वेबमे सुरिक्षत अिछ ।अपन वेबसाइटक वा<strong>िव</strong>क प ीू <strong>िव</strong>क ारा ऊपर विण र्त ५कारक गवेषकमे <strong>दे</strong>ख ू । िकछु आवक पिरवतर्न टपेजपर कएलाउर एि<strong>ह</strong> साइटकेँ अपन सव र्रपर उपारोिपत कए िदयौक। एि<strong>ह</strong> लेलफाइलिजला डाट काम पर जाऊ जे मुफ्त तंा ंश उपल करबैत अिछ। एतए ाइट आ सव र्र मे सँ ाइट <strong>िव</strong>क चुन ू आ तंा ंश अपनकम्ूटरमे ितािपत क । एकरा बाद य ूजर म आ पासवडर् िदअआ एफ.टी.पी. डाट डोमेन म पर प ूण र् जालल <strong>िव</strong>तरक (सव र्र) केरम ूल फोल्डरमे पर उपारोिपत कए िदअ। अ<strong>ह</strong>ा ँक जालल अरजालपरिनयत जालल पतापर <strong>दे</strong>खाइ पड् लागत।अपन अपन दसङ्<strong>ह</strong> को ता ंश जेना ई.एम.एस. एस.ू.एल.मैजरकेर मामसँ अपन <strong>िव</strong>तरकपर चढ़◌ाऊ आ एि<strong>ह</strong> लेल अपन सेवा दातासँद ूरभाषपर गप कए िकछु <strong>िव</strong>शेष ओट र्क जानकारी िलअ। सभटा सामीचिढ गेलाक बाद अपन जाललक प ृपर बनाओल म प ृपर कोडमेय ूजर म आ पसवडर् <strong>दे</strong>नाइ नि<strong>ह</strong> िबस।को प ृपर प ृसँ संगीत अाक लेल कम्ूटरसँ ओि<strong>ह</strong> प ृपर संगीतकसिका आयात क मुदा आइ काि मा ओपेरा आ इटरटएोररपर टपेजसँ बनल जाललमे संगीत बजैत अिछ।आब िकछु गप प ृ श ैली (ाइल शीट) पर।68


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अ<strong>ह</strong>ा ँ सूण र् जाललक िडजाइन जे एे र ंगक राखए चा<strong>ह</strong>ी तँ एि<strong>ह</strong> लेलसभ प ृमे एकर <strong>िव</strong>िधलेख दए िदयौक आ एकटा फोल्डरमे िडजाइनरािख िदयौक। एि<strong>ह</strong>मे प ृभूिममे बाजए बला संगीत से<strong>ह</strong>ो रि<strong>ह</strong> सकैतअिछ । एि<strong>ह</strong>सँ ई फायदा अिछ जे सभ प ृ ख ुजबा काल फेरसँ तागितनि<strong>ह</strong> लगबए पडत मा एक बेर िडजाइन आ संगीत ख ुजबामे जे समयलागत सए<strong>ह</strong> टा। दोसर प ृपर जे िलिखत अंश वा फोटो आिद र<strong>ह</strong>तताि<strong>ह</strong>मे जतेक <strong>दे</strong>री लागत सए<strong>ह</strong> समय मा लागत। मा अ<strong>ह</strong>ा ँकजालल <strong>ह</strong>ुक भए जाएत आ जीसँ ख ुजत।आब आर.एस.एस.फीडक <strong>िव</strong>षयमे जानकारी ली।जालल तँ बिन गेल आब एकर चार सार से<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी।आर.एस.एस. फीड अिछ िरअल िसल िसिडकेशन फीड केर संिक्ष प।एकटा वा कैक टा . xml फाइल बना कए अ<strong>ह</strong>ा ँ अपन <strong>िव</strong>तरकपर चढ़◌ािदयौक। अ<strong>ह</strong>ा ँ . css िडजाइन तकर बाद ई एक तर<strong>ह</strong>ेँ जाललक नाबना दैत अिछ आ जख एि<strong>ह</strong>मे को पिरवतर्न अबैत छैक तँ फीड-रीडर/ एीगेटरकेँ जाललपर नव सामी अएबाक स ूचना भेिट जाइतछैक। एि<strong>ह</strong>मेमे मु घटनाक/ लेखक सारा ंश र<strong>ह</strong>ैत छैक जे िलंकसँज ुडल र<strong>ह</strong>ैत अिछ। ओि<strong>ह</strong> िलंककेँ िक केला उर अ<strong>ह</strong>ा ँ <strong>िव</strong>ृत जानकारीा कए सकैत छी। . xml यु प ृकेँ जालव ृ (ब्लॉग) पर ऐडगाडजेट/ फीड/ मे पताक पमे िलिख कए ५ सँ २० धिर न ूतनसामीक (मशः ग ूगल आ वडर्स ब्लॉगमे) अतन जानकारी लेलजालव ृ (ब्लॉग) पर राखल जा सकैत अिछ। एकर आर उपयोग छैकजेना फीडबन र्र केर मामसँ ई-प ारा सदकेँ स ूचना <strong>दे</strong>ब, <strong>ह</strong>ेडलाइनएनीमेटर जालल/ जालव ृपर लगाएब/ ई-प ारा इित सामीक िलंकसंगीकेँ पठाएब आ गवेषक वा फीड/ ूज रीडरक मामसँ पढब।तकर बाद अपन जालकेँ ग ूगल, या<strong>ह</strong>ूसच, र् लाइव सच र् आ आ डाटकामपर सबिमट युअर साइट केर अत दए िदयौक जाि<strong>ह</strong>सँ ई सभअेषण य अ<strong>ह</strong>ा ँक साइटकेँ तािक सकए। . xml फाइलबला <strong>िव</strong>ापी69


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अजा र्ल पता/ संकेत तकबामे एि<strong>ह</strong> य सभकेँ आर सु<strong>िव</strong>धा <strong>ह</strong>ोएतैकसे अ<strong>ह</strong>ा ँ साइटक मुफत चार <strong>ह</strong>ोएत। . xml फाइल . ht m केर ान लेतसे नि<strong>ह</strong> छैक मुदा एि<strong>ह</strong>सँ फीड एीगेटर/ अेषण य सभकेँ जाललपरनव सामी तकबामे सु<strong>िव</strong>धा <strong>ह</strong>ोइत छैक। जखन अ<strong>ह</strong>ा ँक जाललमेपिरवतर्न आबए तँ अपन म ूल . xml फाइलकेँ पिरवितर्त कए <strong>िव</strong>तरकपरचढ़◌ाऊ, शेष काय र् फीड एीगेटर/ अेषण य य ं कए लेत। अ<strong>ह</strong>ा ँकअजा र्ल गवेषक से<strong>ह</strong>ो साइटमे फीड र<strong>ह</strong>ला उर <strong>िव</strong>क चुनलाक बादजाललक प ृकेँ िरश कए लैत अिछ, कारण कख काल कऽ टेरोरीफाइल संगणकमे र<strong>ह</strong> पुरनके सामी इटरटपर <strong>दे</strong>खाएल जाइत र<strong>ह</strong>ैतअिछ। मुदा एि<strong>ह</strong> लेल सभ प ृमे एकटा कूटसंकेत <strong>दे</strong>मए पडत।आब िकछु चरचा ४०४ एरर प ृक। अ<strong>ह</strong>ा ँक जालपर को फोटो/ िलंकजे पि<strong>ह</strong> छल मुदा आब नि<strong>ह</strong> अिछ केँ टाइप कएला उर ४०४ एररसंकेत अजा र्ल गवेषक दैत अिछ। अपन सेवा दातासँ कुगरेशनसी जानकारी लऽ कए अपन जाललक ाइलसीटक ि<strong>ह</strong>साबसँ एरर प ृबनाऊ जतए िकछु िगत सं<strong>दे</strong>श जेना- अ<strong>ह</strong>ा ँ ारा ताकल सामी आबउपल नि<strong>ह</strong> अिछ केर संग जाललक दोसर िलंक सभ राख ू। मुदा एकरान राख ू जे एि<strong>ह</strong> प ृपर ए<strong>ह</strong>न कूटसंकेत र<strong>ह</strong>ए जाि<strong>ह</strong>सँ अेषण यओकरा सच र् नि<strong>ह</strong> करए।अपन जाललपर gi r gi t . chi t t haj agat . i n वा googl etranslate गाडजेट रािख सकैत छी जाि<strong>ह</strong>सँ मैिथलीक सामी दोसरिलिपसभमे एक िकमे पिरवितर्त भए जाए।साइटक चार अपन ब्लॉग/ ुप बना कए आ ऑनलाइन कमेट सबिमशनलेल सेवा दातासँ डाट ट सु<strong>िव</strong>धा लए-जाि<strong>ह</strong>सँ <strong>िव</strong>तरक कमेट अ<strong>ह</strong>ा ँकई-प संकेतपर पाठकक कमेट िषत कए सकए आ फीड एीगेटरमेअपन फीड पंजीकृत कराए पाठकक संा बढ़◌ाओल जा सकैत अिछ।कमेट सबिमशन टाइपपैड डाट काम (पेड ब्लॉगर सेवा दाता) सँसे<strong>ह</strong>ो ा कएल जा सकैत अिछ, ई ब्लॉग लेल तँ पाइ लैत अिछ मुदाोफाइल बनबए लेल नि<strong>ह</strong> आ ओि<strong>ह</strong> संगे ब्लॉग आ साइट लेल कमेंट70


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्फॉम र्क कोड आ सु<strong>िव</strong>धा द ुन ू उपल करबैत अिछ, एि<strong>ह</strong>मे अ<strong>ह</strong>ा ँ जाललपरकमेंटक एक प ृपर सँा, कमेंटपर आपसी वाता र्लाप, आ कमेंट मॉडेरेशन<strong>िव</strong>क चुिन सकैत छी।अपन जाललक आका र्इव लेल ग ूगल साइट आ वडर्स १० आ ३ जी.बी.मशः ान मुफ्त दैत अिछ। फाइल ओतए अपलोड क मुदा अपनसाइटपर ओकर िलंक दए िदयौक। एि<strong>ह</strong>सँ अ<strong>ह</strong>ा ँ अपन बजट ठीक कएसकैत छी।ब्लॉगक य.आर.एल. ू यिद नीक नि<strong>ह</strong> लागए तँ मोनमािफक य.आर.एल. ू सु<strong>िव</strong>धा१० डालर सालानापर उपल अिछ, मुदा ब्लॉगक सु<strong>िव</strong>धाक अितिर कोआर सु<strong>िव</strong>धा एि<strong>ह</strong>सँ नि<strong>ह</strong> भेटत। मुदा जे अ<strong>ह</strong>ा ँक बजट ब<strong>ह</strong>ुत कम अिछतँ एकर उपयोग क।अ<strong>ह</strong>ा ँ लग जे प ूण र् साइट अिछ तँ ओकर एकटा प ृ पर एफ.टी.पी.अपलोडसँ िडसकसन फोरम आिद अपन साइटक ऊपर रािख सकैत छी आब्लॉगकेँ अपन साइटमे सििलत कए सकैत छी। ब्लॉगरक भीतरकाशनक अत य.आर.एल. ू सु<strong>िव</strong>धा १० डालर सालानापर आ एफ.टी.पी.अपलोड ई द ुन ू सु<strong>िव</strong>धा उपल छैक।आब चरचा फेव आइकनक। अपन लोगो ाउजरक पताक संग <strong>दे</strong>बाकलेल ico . ापमे लोगोक िच बनाऊ आ अपलोड क, संगमेाइलसीटपर एकर <strong>िव</strong>वरण दए िदयौक।अपन ई-पमे िसगचर, माय ेस, फेसब ुक, ओरकुट, िटर,य ू ूब,िपकासा, या<strong>ह</strong>ूुप आ ग ूगलुप केर मामसँ, आर.एस.एस.फीड आ <strong>ह</strong>ेडलाइनएनीमेटर जे ई-प िसगचरमे से<strong>ह</strong>ो राखल जा सकैत अिछ केरमामसँ से<strong>ह</strong>ो एकर चार कए सकैत छी।ग ूगल एलेिट आ वेबमार टूलक से<strong>ह</strong>ो उपयोग क। एलेिटक ैकर कोड सभ प ृपर िदअ जाि<strong>ह</strong>सँ ितिदन कतएसँ के आ कोनाअ<strong>ह</strong>ा ँक जाललपर अएला<strong>ह</strong> तकर जानकारी भेिट सकवे आ वेबमारटूलसँ जालल वेरीफाइ क आ . xml फाइल सबिमट क।71


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्यिद को प ृपर को फोटो/ िलंककेँ दोसर टैब/ गवेषकमे खोलएचा<strong>ह</strong>ी तँ टारगेट म/ ू <strong>िव</strong>डो-ब्लै ंक चुन ू।सी-डैक पुक अओजार आ फाट से<strong>ह</strong>ो छैक मुदा ओि<strong>ह</strong>सँ <strong>िव</strong>शेष लाभपिरलिक्षत नि<strong>ह</strong> भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, उनटे ब<strong>ह</strong>ुत रास िदत जेना “द ् ध” आ“ग ् र” मशः आ केर बदलामे <strong>दे</strong>खबामे आओत।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका ht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ पर ऑनलाइन य ूनीकोडटाइपराइटर उपल अिछ। <strong>िव</strong>शेष िदत भेलापर/ वा एकर ऑफलाइनप <strong>ह</strong>मरासँ ggaj endr a@ vi deha. comपर ई-मेल कए म ँगबा सकैत छी/पिछ ू सकैत छी।पी.डी.एफ.सँ सव एज टेक् केलापर <strong>दे</strong>वनागरी प य ूनीकोडमे आकख काल आमे नि<strong>ह</strong> सेव <strong>ह</strong>ोइत छैक। य ूनीनगरीमे पी.डी.एफ.सँकापी कए पे केलासँ <strong>दे</strong>वनागरी प आिब जाइत छैक। आीकटरक र् स<strong>ह</strong>ायतासँ पी.डी.एफसँ य ूनीकोडमे बदलैत छैक मुदा ापणखतम भए जाइत छैक।फट कटरमे र् SI L कटर र् ए<strong>ह</strong>न टूल अिछ जाि<strong>ह</strong>मे ारोपण खतम नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोइत अिछ आ ई अिछयो ीता ंश।1िजते नागब ंशी sai d...bahut a r aas j ankar i , aa seho maithili me ,t echni cal nahi si mpl e aa pr act i cal aal ekhRepl y05/ 15/ 2009 at 09:36 PM72


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>ँथम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2েমাহন sai d...bahut r as nav j ankar i bhet al , hamr o san avsi khua aab i nt er net use kay sakai tachhiRepl y05/ 15/ 2009 at 09:34 PMबत-िबगड़◌ैत-सुभाषच यादवक कथा सं<strong>ह</strong>क समीक्षा - गजेठाकुरसुभाषच यादवजीक “बत िबगड़◌ैत” कथा-सं<strong>ह</strong>क सभ कथामे सँअिधका ंशमे ई भेटत जे कथा िखासँ बेशी एकटा थीम लए आगा ँ बढलअिछ आ अपन काज खतम किरति<strong>ह</strong> अ ा कए अिछ। दोसर<strong>िव</strong>शेषता अिछ एकर भाषा। बलचनमाक भाषा ओि<strong>ह</strong> उपासक मु पाकआकथाक भाषा अिछ मुदा एतए ई भाषा कथाकारक अपन छि आताि<strong>ह</strong> अथे र् ई एकटा <strong>िव</strong>िश प लैत अिछ। एक िदस कथाकउप<strong>दे</strong>शाक िखा-िप<strong>ह</strong>ानी प <strong>ह</strong>ण करबाक पिरपाटीक <strong>िव</strong>सुभाषजीक कथाकेँ एकटा सीिमत पिरिमितमे थीम लऽ कए चलबाक, भाषाकिश जे खा ँटी <strong>दे</strong>शी अिछ पर ान <strong>दे</strong>बाक आ एि<strong>ह</strong> सििलत कारणसँपाठकक एक वकेँ एि<strong>ह</strong> सं<strong>ह</strong>क कथा सभमे असीम आन भेटति तँसंगे-संग िखा-िप<strong>ह</strong>ानीसँ बा<strong>ह</strong>र नि<strong>ह</strong> आिब सकल पाठक वकेँ ई कथासं<strong>ह</strong> िनराश नि<strong>ह</strong> करत वरन <strong>ह</strong>ुनकर सभक िचक पिररण करत।िकछु भाषायी मानकीकरण संग- जेना ऐछ, अिछ, अ इ छ । जाि<strong>ह</strong>कालमे मानकीकरण भऽ र<strong>ह</strong>ल छल ओि<strong>ह</strong> समय एि<strong>ह</strong>पर ान <strong>दे</strong>बाकआवकता र<strong>ह</strong>ए। जेना “जाइत र<strong>ह</strong>ी” केँ “जाित र<strong>ह</strong>ी” िलखी आ फेरजाित (जा इ त) लेल ोनिएशनक िनअम बनाबी ते<strong>ह</strong> सन ऐछ संगेअिछ। मुदा आब <strong>दे</strong>री भऽ गेल अिछ से लेखको किनया ँ-पुतरामे एकरयोग कए िदशा <strong>दे</strong>खबैत छिथ मुदा दोसर कथा सभमे घिर ु जाइत73


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्छिथ। मुदा एि<strong>ह</strong>सँ ई आवकता तँ िस <strong>ह</strong>ोइते अिछ जे एकटा मानकप िर कएल जाए आ “छै” िलखबाक अिछ तँ से<strong>ह</strong>ो ठीक आ “छैक”िलखबाक अिछ तँ “अक ’क’ साइलेट अिछ” से ोनिएशनक िनअमबनए। मुदा से जी बनए आ सव र्ा <strong>ह</strong>ोअए तकर बेगरता <strong>ह</strong>मराब ुझाइत अिछ, आज ुक लोकके “य” िलखल जाए वा “ए” एि<strong>ह</strong>पर भिर िजनगीलडबाक समय नि<strong>ह</strong> छैक, जे िन िसा ंत क<strong>ह</strong>ैत अिछ से मान, ू आ नि<strong>ह</strong> तँोनिएशनक िनअम बनाऊ। “नि<strong>ह</strong>” लेल “निञ” िलखब तँ ब ुझबामे अबैतअिछ मुदा नइ ँ(अिका), नइ ं (एन.बी.टी.) आ नँइ (साकेतान - कालरािदाणा) मे सँ साकेतानजी बला योग िन-<strong>िव</strong>ज्ञान िसा ंतसँ बेशीसमीचीन िस <strong>ह</strong>ोइत अिछ आ से <strong>िव</strong>ास नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोअए तँ िन योगशालासभक मदित िलअ। एि<strong>ह</strong> पोथीक ई एकटा <strong>िव</strong>शेषता अिछ जे सुभाषचयादवजी अपन <strong>िव</strong>िश लेखन-श ैलीक योग कए छिथ जे ाक अिछआ मानकीकरण सादकेँ आगा ँ लए जएबामे सक्षम अिछ।कथाक याा- वैिदक आान, जातक कथा, ऐशप फेब, पंचतं आि<strong>ह</strong>तोप<strong>दे</strong>श आ संग-संग चलैत र<strong>ह</strong>ल लोकगाथा सभ। सभ ठाम अिभजावक कथाक संग लोकगाथा रि<strong>ह</strong>ते अिछ।कथामे असफलताक सावना उपा-म<strong>ह</strong>ाका-आान सँ बेशी <strong>ह</strong>ोइत अिछ,कारण उपास अिछ “सोप ओपेरा” जे मि<strong>ह</strong>नाक-मि<strong>ह</strong>ना आ सालक-साल धिरचलैत अिछ आ सभ एपीसोडक अमे एकटा िबुपर आिब खतम <strong>ह</strong>ोइतअिछ। मा सिर एपीसोडक उपासमे उिर एपीसोड धिर तँ आशाबिनते अिछ जे कथा एकटा मोड लेत आ अ धिर जे कथाक िदशानि<strong>ह</strong>ए बदलल तँ पुरनका सभटा एपीसोड ि<strong>ह</strong>ट आ मा अिम एपीसोडॉप। मुदा कथा एकर अमित नि<strong>ह</strong> दैत अिछ। ई एक एपीसोड बलारचना छी आ नीक तँ ख ूबे नीक आ नि<strong>ह</strong> तँ खरापे-खराप।कथा-गाथा सँ बिढ आग ू जाइ तँ आध ु िनक कथा-गक इित<strong>ह</strong>ास उैसमशताीक अमे भेल। एकरा लघ ुकथा, कथा आ गक प मानल74


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गेल। ओना एि<strong>ह</strong> तीन ूक बीचक भेद से<strong>ह</strong>ो अनावक पसँ ााियतकएल गेल। रवीनाथ ठाकुरसँ शु भेल ई याा भारतक एक कोनसँदोसर कोन धिर सुधारवाद पी आोलनक पिरणामप आगा ँ बढल।असिमयाक बेजबआ, उड़ि◌याक फकीर मो<strong>ह</strong>न सेनापित, तेलुगुक अाराव,ब ंगलाक केदारनाथ बनजीर् ई सभ गोटे कख नारीक ित समथ र्नमे तँकख समाजक स ूदखोरक <strong>िव</strong> अबैत गेला<strong>ह</strong>। पाली भाषामे “<strong>दे</strong>वीको बिल” स ूय र्का ज्ञवाली ारा दस<strong>ह</strong>राक पशुबिल थाक <strong>िव</strong> िलखलगेल। को कथा मक ब ंधनक म जाित-धनक सीमाक <strong>िव</strong> तँको दिलत समाजक ित आ धािम र्क अंध<strong>िव</strong>ासक <strong>िव</strong>षयमे िलखल गेल।आ ई सभ करैत सव र्दा कथाक अ सुखद <strong>ह</strong>ोइत छल से<strong>ह</strong>ो नि<strong>ह</strong>।वाद: साि<strong>ह</strong>: उर आध ु िनक, अ<strong>िव</strong>ादी, मानवतावादी, ई सभ <strong>िव</strong>चारधारादश र्नशास्क <strong>िव</strong>चारधारा िथक। पि<strong>ह</strong> दश र्नमे <strong>िव</strong>ज्ञान, इित<strong>ह</strong>ास, समाज-राजनीित, अथ र्शास्, कला-<strong>िव</strong>ज्ञान आ भाषा सििलत र<strong>ह</strong>ैत छल। मुदाजेना-जेना <strong>िव</strong>ज्ञान आ कलाक शाखा सभ <strong>िव</strong>िशता ा करैत गेल,<strong>िव</strong>शेष कए <strong>िव</strong>ज्ञान, तँ दश र्नमे गिणत-<strong>िव</strong>ज्ञान मैथेमेिटकल लॉिजक धिरसीिमत भए गेल। दाशिनक र् आगमन आ िनगमनक अयन णाली,<strong>िव</strong>ेषणाक णाली िदस बढल। मार् जे दिनया ु भिरक गरीबक लेलएकटा दैवीय <strong>ह</strong>पक समान छला<strong>ह</strong>, ाक णालीकेँ अपन ााकआधार बनओलि। तँ आइ-कािक “िडसकसन” जाि<strong>ह</strong>मे पक्ष-<strong>िव</strong>पक्ष, द ुन ूसििलत अिछ, दश र्नक (<strong>िव</strong>शेष कए षडदश र्नक- माधवाचाय र्क सव र्दश र्नसं<strong>ह</strong>-) खन-मन णालीमे पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong>सँ <strong>िव</strong>मान छल।से इित<strong>ह</strong>ासक अक घोषणा कएिन<strong>ह</strong>ार ािसस ं फुिकयामा -जे कुिनशासनक समािपर ई घोषणा कए छला<strong>ह</strong>- िकछु िदन पि<strong>ह</strong> एि<strong>ह</strong>सँ पलिटगेला<strong>ह</strong>। उर-आधिनकतावाद ु से<strong>ह</strong>ो अपन ारिक उा<strong>ह</strong>क बाद ठमिकगेल अिछ। अ<strong>िव</strong>ाद, मानवतावाद, गितवाद, रोमेिटिसज्म,समाजशास्ीय <strong>िव</strong>ेषण ई सभ संेषणाक समीक्षा णालीमे सििलत भएअपन अि बचे अिछ। साइको-एिलिसस वैज्ञािनकतापर आधािरतर<strong>ह</strong>बाक कारण ाक णाली जेका ँ अपन अि बचे र<strong>ह</strong>त।75


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आधिनक ु कथा अिछ की? ई के<strong>ह</strong>न <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी? एकर िकछु उे अिछआिक <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी? आ तकर िनधारण र् कोना कएल जाए।को कथाक आधार म<strong>िव</strong>ज्ञान से<strong>ह</strong>ो <strong>ह</strong>ोइत अिछ। कथाक उेसमाजक आवकताक असार आ कथा याामे पिरवतर्न समाजमे भेल आ<strong>ह</strong>ोइत पिरवतर्नक अपे <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी। मुदा संगमे ओि<strong>ह</strong> समाजकसंृितसँ ई कथा यमेव िनयित <strong>ह</strong>ोइत अिछ। आ एि<strong>ह</strong>मे ओि<strong>ह</strong>समाजक ऐित<strong>ह</strong>ािसक अि सोझा ँ अबैत अिछ।जे <strong>ह</strong>म वैिदक आानक गप करी तँ ओ राष्क संग मकेँ सोझा ँअत अिछ। आ समाजक संग िमिल कए र<strong>ह</strong>नाइ िसखबैत अिछ। जातककथा लोक-भाषाक सारक संग बै-धम र् सारक इा से<strong>ह</strong>ो रखैतअिछ। मुिम जगतक कथा जेना मीक “मसनवी” फारसी साि<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>िश अिछ जे ज्ञानक म<strong>ह</strong> आ राक उितक िशक्षा दैत अिछ।आज ुक कथा एि<strong>ह</strong> सभ वुकेँ समेटैत अिछ आ एकटा ब ु आमानवीय(!) समाजक िनमा र्णक िदस आगा ँ बढ़◌ैत अिछ। आ जे से नि<strong>ह</strong>अिछ तँ ई ओकर उेमे सििलत <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी। आ तख कथाक<strong>िव</strong>ेषण आ समालोचना पाठकीय <strong>िव</strong>वशता बिन सकत।कूिन शासनक समाि आ बिल र्नक <strong>दे</strong>बालक खसबाक बाद ािससंफुिकयामा घोिषत कएलि जे <strong>िव</strong>चारधाराक आपसी झगड़◌ासँ सिजतृइित<strong>ह</strong>ासक ई समाि अिछ आ आब मानवक ि<strong>ह</strong>तक <strong>िव</strong>चारधारा मा आगा ँबढत। मुदा िकछु िदन पि<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> ओ एि<strong>ह</strong> मतसँ आपस भऽ गेला<strong>ह</strong> आक<strong>ह</strong>लि जे समाजक भीतर आ राष्ीयताक म एख ब<strong>ह</strong>ुत रास िभ<strong>िव</strong>चारधारा बा ँचल अिछ। ति<strong>ह</strong>ना उर आधिनकतावादी ु <strong>िव</strong>चारक जै <strong>दे</strong>रीदाभाषाकेँ <strong>िव</strong>खित कए ई िस कएलि जे <strong>िव</strong>खित भाग ढेर रास<strong>िव</strong>िभ आधारपर आित अिछ आ िबना ओकरा ब ुझ भाषाक अथ र् <strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong>लगा सकैत छी। म<strong>िव</strong>ेषण आ ाक पित जेका ँ फुिकयामा आ<strong>दे</strong>रीदाक <strong>िव</strong>ेषण संेिषत भए समीक्षाक लेल ायी ितमान बनल र<strong>ह</strong>त।सुभाष च यादवक कथा-सं<strong>ह</strong> बत िबगड़◌ैत: तताक बादक पीढीककथाकार छिथ सुभाषजी। कथाक मामसँ जीवनकेँ प दैत छिथ।76


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िश आ क द ुन ूसँ कथाकेँ अलंकृत कए कथाकेँ साथ र्क बनबैत छिथ।अिक लेल सामा लोकक संघष र् तँ एि<strong>ह</strong> िितमे ि<strong>ह</strong>नकर कथा सभमेभेटब ाभा<strong>िव</strong>के। कएक दशक प ूव र् िलखल ि<strong>ह</strong>नक कथा “काठक बनललोक” क बदिरया साइते संयोग <strong>ह</strong>ंसैत र<strong>ह</strong>ए। ए<strong>ह</strong>ु कथा सं<strong>ह</strong>क सभ पाए<strong>ह</strong> सन <strong>िव</strong>शेषता ले अिछ। <strong>ह</strong>ॉीटलमे कत-कत सुतलाक बादउिठ कए को पा फेरसँ कानए लगैत छिथ तँ को पा ममेपडल छिथ। िकनकोमे िबजस से छि तँ <strong>ह</strong>िरव ंश सन पा से<strong>ह</strong>ोछिथ जे उपकारक बदला िसम फॉल्टक कारण अपकार कए जाइतछिथ। आब “बत िबगड़◌ैत” कथा सं<strong>ह</strong>क कथा सभपर गि<strong>ह</strong>ंकी नजिरदौगाबी।किनया ँ-पुतरा- एि<strong>ह</strong> कथामे रामे एकटा बिचया लेखकक पएर छािन फेरठे<strong>ह</strong>ुनपर माथ रािख िनि अिछ जेना माएक ठे<strong>ह</strong>ुनपर माथ रख <strong>ह</strong>ोए।बो सन को कडगर चीज लेखकसँ टकरेलि। ई लडकीक छातीिछऐ। लडकी िन<strong>िव</strong> र्कार र<strong>ह</strong>ए जेना बाप-दादा वा भाए बि<strong>ह</strong>न सऽ सटल<strong>ह</strong>ो। लेखक सोचैत छिथ, ई सीता बनत की ौपदी। राबन आद ुजो र्धनक आश ंका लेखककेँ घेर लैत छि।किनया ँ-पुतरा पढबाक बाद वै<strong>ह</strong> सडकक चौबिटया अिछ आ वै<strong>ह</strong> रेड-लाइटपर गाडी चलबैत-रोकैत काल बालक-बािलका <strong>दे</strong>खबामे अबैतछिथ। मुदा आब दृ िमे पिरवतर्न भऽ जाइत अिछ। कारक शीसापोिछ पाइ म ँगिन<strong>ह</strong>ार बालक-बािलकाकेँ पाइ-<strong>दे</strong> वा िबन <strong>दे</strong>, मुदा िबसोच आगा ँ बिढ जाएबला दृ िक पिरवतर्न। किनया ँ-पुतरा पढबाक बादकी <strong>ह</strong>ुनकर दृ िमे को पिरवतर्न नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोएति? बालक तँ पैघ भएचोिर करत वा को ग काटे र्लक सभसँ िनचुलका सीढी बनत मुदाबािलका। ओ सीता बनत आिक ौपदी आिक आपाली। जे सामािजकसंा, ूमन राइट्स ऑरगेनाइजेशन को मीक िबजलीक खापर चिढाण <strong>दे</strong>बाक धमकीपर नीचा ँ जाल पसािर कऽ टी.वी.कैमरापर अपन आअपन संाक नाम चािरत करैत छिथ ओ एि<strong>ह</strong> कथाकेँ पढलाक बाद ओि<strong>ह</strong>पुरातन दृ िसँ काज कए सकता<strong>ह</strong>? ओ सरकार जे को <strong>ह</strong>ॉीटलक नामबदिल कए जयकाश नारायणक नामपर करैत अिछ वा <strong>ह</strong>ािडर् ं ग पाकर्क नाम77


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्वीर कुँअर िसं<strong>ह</strong>क नामपर कए अपन कर्क इिती मािन लैत अिछ ओसमाक जिडधिर प<strong>ह</strong>ु ँिच नव पाकर् आ नव <strong>ह</strong>ॉीटल बना कए जयकाशनारायण आ वीर कुँअर िसं<strong>ह</strong>क नामपर करत आिक दोसरक कएल काजमे“मेड बाइ मी” केर ा लगाओत? ई संा सभ आइ धिर मे<strong>ह</strong>नितसँबचैत अएबाक आ सरल उपाय तकबाक विपर ृ रोक नि<strong>ह</strong> लगाओत?असुरिक्षत- नसँ उतरलाक बाद घरक २० िमनटक राक राित जतेकअसुरिक्षत भऽ गेल अिछ तकर सिच वण र्न ई कथा करैत अिछ।पि<strong>ह</strong> तँ ए<strong>ह</strong>न नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैक- ई अिछ लोकक मानिसक अवा। मुदा एि<strong>ह</strong>तर<strong>ह</strong>क समा िदस ककरो ान क<strong>ह</strong>ा ँ छैक। पैघ-पैघ समा, उदारीकरणआन कतेक <strong>िव</strong>षयपर मीिडआक ान छैक। चौक-चौरा<strong>ह</strong>ाक एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>कसमापर नव दृ ि अबैत अिछ, एि<strong>ह</strong>मे ेशनसँ घरक बीचक द ूरी राितकअारमे प<strong>ह</strong>ाड सन भऽ जाइत अिछ। <strong>दे</strong>शक तालीन कान ून-वापर ई एक तर<strong>ह</strong>क िटणी अिछ।एकाकी- एि<strong>ह</strong> कथामे कुसेसर <strong>ह</strong>ॉीटलमे छिथ। <strong>ह</strong>ॉीटलक सिच <strong>िव</strong>वरणभेल अिछ। ओतए एकटा स्ी पितक म ृुक बाद कत-कत ायःसुित गेिल आ फेर िन टुटलापर कानए लागिल। एना <strong>ह</strong>ोइतअिछ।मानव जीवनक एकटा सता िदस इशारा दैत आ <strong>ह</strong>ॉीटलक बात-वापर िटणी तेना भऽ कए नि<strong>ह</strong> वरण जीवता <strong>दे</strong>खा कए करैतछिथ।ओ लडकी- एि<strong>ह</strong> कथामे <strong>ह</strong>ॉलक लडका-लडकीक जीवनक बीच नवीन, एकटालडकीक <strong>ह</strong>ाथमे ऐंठ खाली कप, जे ओि<strong>ह</strong> लडकीक आ ओकर मीक अिछ,<strong>दे</strong>खैत अिछ। लडकी नवीनकेँ पुछैत छैक जे ओ केर जा र<strong>ह</strong>लअिछ। नवीनकेँ <strong>ह</strong>ोइत छैक जे ओ ओकरा अपनासँ दब बिझ ु कपफें कबाक लेल पुछलक। नवीन ओकरा मना कऽ दैत अिछ। <strong>िव</strong>चार सभओकर मोनमे घ ुरमैत र<strong>ह</strong>ैत छैक।ई कथा एकटा छोट घटनापर आधािरतअिछ...जे ओ <strong>ह</strong>मरा दब बिझ ू चा<strong>ह</strong>क कप फेकबाक लेल क<strong>ह</strong>लक? आ ईकि<strong>ह</strong> दृढतासँ नि<strong>ह</strong> कि<strong>ह</strong> आगा ँ बिढ जाइत अिछ। एकाकी जेका ँ ई कथासे<strong>ह</strong>ो मवैज्ञािनक <strong>िव</strong>ेषणपर आधािरत अिछ।78


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एकटा म कथा- पि<strong>ह</strong> जकरा घरमे फोन र<strong>ह</strong>ैत छल तकरा घरमेदोसराक फोन अबैत र<strong>ह</strong>ैत छल जे एकरा तँ ओकरा बजा िदअ।लेखकक घरमे फोन छलि आ ओ एकटा मीकाक फोन अएलापर ओकरमीकेँ बजबैत र<strong>ह</strong>ैत छिथ। मी मोबाइल कीिन लैत अिछ से फोनआएब ब भऽ जाइत अिछ। मुदा मी ारा नर बदिल लेलापरिमकाक फोन फेरसँ लेखकक घरपर अबैत अिछ। िमका, मीकमिमयौत बि<strong>ह</strong>नक सखी िरतु छिथ आ लेखक ओकर स<strong>ह</strong>ायताक लेल िचितभऽ जाइत छिथ। एि<strong>ह</strong> कथामे मी-िमका, मोबाइल आ फोन ई सभनवयुगक संग नव कथामे से<strong>ह</strong>ो ाभा<strong>िव</strong>क पेँ अबैत अिछ।टाइटल कथा अिछ बत-िबगड़◌ैत। तीन टा नािमत पा । माला, ओकरपित सो आ पोती मुिनया ँ ।गाम घरक जे सास-पुतो<strong>ह</strong>ुक गप छैक,से<strong>ह</strong>ा रि<strong>ह</strong> गेल जे कि<strong>ह</strong>यो न<strong>ह</strong>ेलाक बाद खाइ लेल पुिछतए, ए<strong>ह</strong>नसन। मुदा सै<strong>ह</strong> बेटा-पुतो<strong>ह</strong>ु जखन बा<strong>ह</strong>र चिल जाइत छिथ तँ वै<strong>ह</strong> सासुकार कौआक टाि<strong>ह</strong>पर िचित <strong>ह</strong>ोमए लगैत छिथ। माइशनक बादकगामक यथाथ र्केँ िचित करैत अिछ ई कथा। सोक संग कौआ से<strong>ह</strong>ोएक िदन िबला जाएत आ मुिनया ँ कौआ आ दादा द ुन ूकेँ तकैतर<strong>ह</strong>त।वासीक कथा, बेटा-पुतो<strong>ह</strong>ुक आ पोतीक कथा, सासु-पुतो<strong>ह</strong>ुकझगड़◌ा आ म!अपन-अपन द ुःख कथामे पी, अपन अव<strong>ह</strong>ेलनाक िितमे, धीया-पुताकेँसरापैत छिथ। राितमे धीया-पुताक खेनाइ खा लेबा उर भनसाघरकताला ब र<strong>ह</strong>बाक िितमे पीक भूखल र<strong>ह</strong>ब आ पिरणामप पितकफोंफक रसँ कुिपत <strong>ह</strong>ोएब ाभा<strong>िव</strong>क। सभक अपन संसार छैक। लोकब ुझैए जे ओकरे संसारक सुख आ द ुःख मा सूण र् छैक मुदा से नि<strong>ह</strong>अिछ। सभक अपन सुख-द ुःख छैक, अपन आशा आ आका ंक्षा छैक।कथाकार ओ<strong>ह</strong>न सकेँ उािटत करैत छिथ जे <strong>ह</strong>ुनकर अभवक अंततअबैत छि। आाभूित पिरवेश तं कोना भए सकत आ से सुभाषच यादवजीक सभ कथामे सोझा ँ अबैत अिछ।आतंक कथामे कथाकारकेँ पुरान संगी <strong>ह</strong>िरव ंशसँ काया र्लयमे भेँट <strong>ह</strong>ोइतछि। लेखकक दािखल-खािरज बला काज एि<strong>ह</strong> लऽ कऽ नि<strong>ह</strong> भेलि जे79


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>िरव ंशक ानारणक पात् ो <strong>ह</strong>ुनकासँ घ ूस लेलक आ ताि<strong>ह</strong> ारेकाजो नि<strong>ह</strong> केलक। <strong>ह</strong>िरव ंशक बगेबानी घ ूसक अर पाइक कारण छल सेदोसर िकएक अपन पाइ छोडत? लेखक आतंिकत छिथ। काया र्लयकपिरवेश, ाचार आ एक गोटेक ाना ंतरणसँ बदलैत सामािजक स ईसभ एतए भेल अिछ। आइ काि <strong>ह</strong>म आिक अ<strong>ह</strong>ा ँ ब्लॉकमे वासिचवालयमे को काज लेल जाइत छी तँ यै<strong>ह</strong> सुनए पड़◌ैत अिछजे पाइ जे मा ँगत से दए <strong>दे</strong>बैक आ तखन को िदत <strong>ह</strong>ोअए तँक<strong>ह</strong>ब ! आ पाइक बदला ककरो नाम वा पैरवी लए गेल<strong>ह</strong>ु ँ तँ कम र्चारी पाइये लेत आ नि<strong>ह</strong>ये अ<strong>ह</strong>ा ँक काज <strong>ह</strong>ोएत।एकटा अ कथामे ससुरक म ृुपर लेखकक साढ़◌ू केश कटे छिथ आलेखक नि<strong>ह</strong>, एि<strong>ह</strong>पर कैक तर<strong>ह</strong>क गप <strong>ह</strong>ोइत अिछ। साढ़◌ू केश कटा कऽिनि छिथ। ई जे सा ंृितक िसोिलज्म आएल अिछ, जे पकड़◌ा गेलसे चोर आ खराप काज केिन<strong>ह</strong>ार जे नि<strong>ह</strong> पकड़◌ाएल से आदश र्वादी।प ूरा-प ूरी तँ नि<strong>ह</strong> मुदा अ<strong>ह</strong>ू कथामे ए<strong>ह</strong> आा ज लैत अिछ आ टूिटजाइत अिछ। <strong>ह</strong>िरयाणामे बापो मरलापर लोक केश नि<strong>ह</strong> कटबैत अिछतँ की ओकर द ुःखमे को कमी र<strong>ह</strong>ैत छैक तेँ ? पंजाबक मि<strong>ह</strong>ला एकबरखक बाद िसन ूर लगबैत छिथ आ चूडी पि<strong>ह</strong>रैत छिथ मुदा पि<strong>ह</strong>लबरख का धिर चूडी भरल र<strong>ह</strong>ैत छि तँ की िबया<strong>ह</strong>क पि<strong>ह</strong>ल बरखक बाद<strong>ह</strong>ुनकर पित-ममे को घट ंती आिब जाइत छि?कबाछु कथा मे चीबलाक लेखक लग आएब, जा ँघपर <strong>ह</strong>ाथ राखब।अिभजा संारक लोकलग बैसल र<strong>ह</strong>बाक कारणसँ लेखक ारा ओकर <strong>ह</strong>ाथ<strong>ह</strong>टाएब । चीबला ारा ई गप बाजब जे छुअल <strong>दे</strong><strong>ह</strong>केँ छूलामे कोनसंकोच। जेना चीवला लेखककेँ ब ुझाइय र<strong>ह</strong>ि जे <strong>ह</strong>ुनका युवती बिझुर<strong>ह</strong>ल छलि। लेखककेँ लगैत छि जे ओ स्ी छिथ आ चीबला ओकरपुरान यार। ठाम-कुठाम आ समय-कुसमयक म<strong>ह</strong>ीन समझ चीवलाकेँ नि<strong>ह</strong>छइ, नि<strong>ह</strong> तँ लेखक ओतेक गरमीयोमे ची करा लैतए। चीवलाकदीनतापर अफसोच भेलि मुदा ओकर शी-इ-इ केँ मोन पाड़◌ैत80


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong>ा से<strong>ह</strong>ो। ायडक म<strong>िव</strong>ेषणक ब आलोचना भेल जे ओ सेकेँकेमे रािख गप करैत छिथ। मुदा अभवसँ ई गप सोझा ँ अबैतअिछ जे सेसँ जतेक द ूरी बनाएब, जतेक एकरा वाता र्लाप-कथा-साि<strong>ह</strong>सँद ूर राखब, ओकर आमण ततेक ती <strong>ह</strong>ोएत।कारबार मे लेखकक भेँट िमर वमा, र् िसा आ द ू टा आर गोटेसँ सँ<strong>ह</strong>ोइत अिछ। बार मे िसा दोी आ िबजसकेँ फराक क<strong>ह</strong>ैत द ू टािखा सुनबैत अिछ। सभ चीजक मोल अिछ, एि<strong>ह</strong>पर एकटा दोकवाइफ लेल टी.वी. िकनबाक बाद िजक िडमाड अएबाक गप बीचेमेखतम भऽ जाइत अिछ। दोसर िखामे एकटा स्ी पितक जान बचबएलेल डारक फीस <strong>दे</strong>बाक लेल प ूव र् मी लग जाइत अिछ। प ूव र् मीपाइ <strong>दे</strong>बाक बदलामे ओकरा संगे राित िबतबए लेल क<strong>ह</strong>ैत छैक। िसाकथामे ककरो गलती नि<strong>ह</strong> मात छिथ, डार िबना पाइ ले िकएकइलाज करत, प ूव र् मी म ँगनीमे पाइ िकएक <strong>दे</strong>त आ ओ स्ी जे प ूव र्मी संग राित नि<strong>ह</strong> िबताओत तँ ओकर पित मिर जएतैक।आब बारसँ लेखक िनकलैत छिथ तँ दरबानक सलाम मारलापर अ<strong>ह</strong>ूमेपैसाक टनक सुनाइ पडए लगैत छि।ाचीन म ू, दोी-यारी आ आदश र्क टूटबाक िित एकटा एकाकीपनकअभव करबैत अिछ।कुश्ती मे से<strong>ह</strong>ो ायड सोझा ँ अबैत छिथ, कथाक ार लुंगीपरकसुखाएल कडगर भेल दागसँ शु <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मुदा तुरे <strong>ह</strong>ोइतअिछ जे ओ से दाग नि<strong>ह</strong> अिछ वरन घावक दाग अिछ। फेर <strong>ह</strong>ाटककुश्तीमे गामक समाक िनपटारा , <strong>ह</strong>ेल्थ सेटरक ब र<strong>ह</strong>ब, ओतए ई ंटाकचोिरक चरचा अबैत अिछ। छोट भाइ को इलाजक ममेएलोपैथीसँ <strong>ह</strong>िट कए <strong>ह</strong>ोोपैथीपर <strong>िव</strong>ास करए लगैत छिथ, एि<strong>ह</strong> गपकचरचा आएल अिछ। लोक सभक घावक समाचार पुछबा लऽ अएनाइ आलेखक ारा सभकेँ <strong>िव</strong>ृत <strong>िव</strong>वरण कि<strong>ह</strong> सुनओनाइ मुदा उमिरमे कमवयसक कैक गोटेकेँ टािर <strong>दे</strong>नाइ, ई सभ म एकटा वातावरणक िनमा र्णकरैत अिछ।81


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कैनरी आइलैक लारेल कथामे सुभाष आ उिपया कथाक चिर छिथ।एतए एकटा िब अिछ- जेना िनण र्य कोसीक धसना जका ँ। मिमयौतभाइक िची, कटािर <strong>दे</strong> ना<strong>ह</strong>पर जएबाक, गेआ पािनक धारमे आएब,ना<strong>ह</strong>क छीटपर उतारब, छीटक बादो ब<strong>ह</strong>ुत द ूर धिर जा ँघ भिर पािनकर<strong>ह</strong>ब। धीपल बालुपर साइिकलकेँ ठेलैत <strong>दे</strong>िख ो क<strong>ह</strong>ैत छि-“ साइिकल ससुरािरमे <strong>दे</strong>लक-ए? क बडद जका ँ िटटकार िदयौक” ।दीदी पीसा अि<strong>ह</strong>ठाम एि<strong>ह</strong> गपक चरचा सुनलि जे कोटक खाितर <strong>ह</strong>ुनकरबेटीक <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> द ू िदन िक गेल छलि आ ई<strong>ह</strong>ो जे बेसी पढ लोकबता<strong>ह</strong> भऽ जाइत अिछ।सुभाष चाि<strong>ह</strong>यो कऽ द ू सए टाका नि<strong>ह</strong> मािगँपबैत छिथ, दीदीक व<strong>ह</strong>ार अ छि, सुभाष आ नि<strong>ह</strong> छिथ आ घिरुजाइत छिथ।ा कथामे लेखककेँ अिखलन भेटैत छि। ीलतासँ ओ अपन भेँटक<strong>िव</strong>वरण कि<strong>ह</strong> सुनबैत अिछ। पा ँचम िदन घ ुरलाक बाद नमे ओ नि<strong>ह</strong>भेटली<strong>ह</strong>। आब अिखलन की करत, <strong>िव</strong>शाखापनम आ <strong>िव</strong>जयवाड़◌ाक बीचकरामे चर काटत आिक ृितक संग िदन काटत।छोट-छोट भावनाक घटनाक <strong>िव</strong>ेषण अिछ कथा “ कैनरी आइलैकलारेल” आ “ ा” ।दाना कथामे मो<strong>ह</strong>न इटरू लेल गेल अिछ, ओतए सदय चपरासी स ू िचतकरैत छैक जे बा<strong>ह</strong>रीकेँ नि<strong>ह</strong> लैत छैक, पी.एच.डी. रि<strong>ह</strong>तए तँ को बातरि<strong>ह</strong>तए। मो<strong>ह</strong>नकेँ सभ चीज बीमार आ उदास लगैत र<strong>ह</strong>ए। फुी आमैना पावरोटीक टुकडीपर ची-ची करैत झपटैत र<strong>ह</strong>ए।ितयोगीपरीक्षाक साक्षाारमे बा<strong>ह</strong>री आ लोकल केर जे संकना आएल अिछतकर सेदनाक वण र्न भेल अिछ।दृ ि कथामे पढ़◌ाइ खतम भेलाक बाद करीक खोज , गाममेलोकसभक तीण कटाक्ष। फेर दिक्षण भारतीय पकारक रणासँकिनया ँक <strong>िव</strong>रोधक बावजूद गाममे लेखकक खेतीमे लागब। ई सभ गपएकटा सामा क र<strong>ह</strong>लाक बादो ठाम-ठाम सामािजक स उािटत करैतअिछ। एतए गामक लोकक कुटीचाली अिछ, जे काजक अभावमे खाली82


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्समय बेशी र<strong>ह</strong>लाक कारण अबैत अिछ। संगमे आइ-कािक स्ीकश<strong>ह</strong>री जीवन जीबाक आका ंक्षा से<strong>ह</strong>ो दिश र्त करैत अिछ।नदी कथामे क कथाक संगे चलैत अिछ आ खतम भए जाइत अिछ।गगन<strong>दे</strong>वक घरपर िब<strong>ह</strong>ारी आएल छैक। श<strong>ह</strong>रमे ओकरा एक साल र<strong>ह</strong>बाकछैक। गगन<strong>दे</strong>वकेँ ओकरा संग मकान खोजबाक ममे एकटा लडकीसँभेँट <strong>ह</strong>ोइत छैक। ओकरा छोिडआगा ँ बढल तँ ई ब ुझलाक बादो जेआब ओकरासँ फेर भेँट नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेतइ ओ उास आ मक अभूितसँ भिरगेल।परलय बािढक कथा िथक, कोसीक कथा क<strong>ह</strong>ल गेल अिछ एतए। बौकीब ुनछेकक इजारीमे अिछ। मुदा धारमे पािन बिढ र<strong>ह</strong>ल छैक।कोशीक बािढ बढल आिब र<strong>ह</strong>ल छैक आ एर माएक र-दसँ <strong>ह</strong>ाल-बे<strong>ह</strong>ाल छैक। माल-जाल भूखसँ िडकरैत र<strong>ह</strong>ै। रामचरनक घरमे अपािनबेशी छैक से ओ सभकेँ ना<strong>ह</strong>क इजाम लेल क<strong>ह</strong>ैत छैक। बौकूक घरसँकटिनया ँ द ूर र<strong>ह</strong>ै। म ृु आ <strong>िव</strong>नाश बौकूकेँ कठोर बना <strong>दे</strong>लकैक, मो<strong>ह</strong>तोिड<strong>दे</strong>लकैक। मुदा बरखा िक गेलैक। बौकू चीज सभकेँ िचबाकआ रण करबाक य करए लागल।बात कथामे से<strong>ह</strong>ो कथाकार अपन कथानककेँ बाट चिलते तािक लैत छिथआ िशसँ ओकरा आगा ँ बढबैत छिथ। बो दोकानपर बोवला आएकटा लोकक बीचमे ब<strong>ह</strong>स सुत लेखक बीचमे बीचमे कूिद पड़◌ैतछिथ। बोवलासँ एक गोटे अपन छा मािग ँ र<strong>ह</strong>ल अिछ जे ओ नीचा ँरख र<strong>ह</strong>ए।द ुखक गप, लेखकक असार, बेशी िदन धिर लोककेँ मोनर<strong>ह</strong>ैत छैक।र ंभा कथामे पुष-स्ीक बीचक बदलैत सक ती गितसँ वण र्न भेलअिछ। पुष यावत स्ीसँ द ूर र<strong>ह</strong>ैत अिछ तँ सभ ओकरा मेनका आ रा<strong>दे</strong>खाइ पड़◌ैत छैक। मुदा जे सादक ार <strong>ह</strong>ोइत अिछ तँ बादमेलेखक केँ लगैत छि जे ओ बेटीये छी।रामे एक स्ी अबैतअिछ। लेखक सोचैत छिथ जे ई के छी, रा, मेनका आिक...। ओकरासंग बेटा छैक, ओतेक सुर नि<strong>ह</strong>, कारण एकर वर सुर नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोएतैक।83


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओ गपशपमे कख लेखककेँ ससुर जका, ँ कख अपनाकेँ <strong>ह</strong>ुनकर बेटीतु क<strong>ह</strong>ैत अिछ। पि<strong>ह</strong> लेखककेँ खराप लगलि। मुदा बादमेलेखककेँ नीक लगलि। मुदा अमे ओकर पएर छूबए लेल झ ुकब मुदािबन छू सोझ भऽ जाएब नि<strong>ह</strong> बिझमे ु अएलि।<strong>ह</strong>मर गाम कथामे लेखकक गामक रा, कटिनया ँ सँ मेना<strong>ह</strong>ी गामक लोककिछड़ि◌आएब आ बाक बीचमे अ<strong>ह</strong>ुिरया काटैत लोकक वण र्न अिछ।कोिसकाक लोक- जानवरक समान, जानवरक <strong>ह</strong>ालतमे। कटिनया ँमेलेखकक घर किट गेलि से ओ नथिनया ु ँ एि<strong>ह</strong>ठाम िटकैत छिथ। मछबाि<strong>ह</strong>आ िचड़◌ै बझाबऽ लेल नथ ुनी जोगार करैत अिछ। जमीनक झगड़◌ाछि, एक ि<strong>ह</strong>ेदारक जमीन धारमे डूमल छैक से ओ लेखकक ग<strong>ह</strong>ूमवलाखेत <strong>ह</strong>डपए चा<strong>ह</strong>ैत अिछ। शन आ स्ीक (!) पाछू लोक बे<strong>ह</strong>ाल अिछ।स्ीक पाछू िबन कारण लेखक पिडगेल छिथ जेना <strong>िव</strong>ु शमा र् पंचतंमेकथा क<strong>ह</strong>ैत-क<strong>ह</strong>ैत श ू आ मि<strong>ह</strong>लाक पाछा ँ पिडजाइत छिथ। यावत सभकमलक घ ूर लग कपक अभावमे बेरा-बेरी चा<strong>ह</strong> िपबैत छिथ, फिसल किटकऽ िसबननक एतए चिल जाइ-ए। झौआ, कास, पटेरक जंगल जखनर<strong>ह</strong>ए, िचड़◌ै ब आबए, आब कम अबैत अिछ। खिढया, <strong>ह</strong>िरन, माछ, काछु,डोका सभ खतम भऽ र<strong>ह</strong>ल छैक- जीवनक साधन द ुल र्भ भऽ गेल अिछ।सा ँझमे जमीनक पंचैती <strong>ह</strong>ोइत अिछ।सोक बकडी मिर गेलैक, पुतो<strong>ह</strong>ुएकर कारण सासुक सरापब क<strong>ह</strong>ैत अिछ। सासु एकर कारण बिल गछलोपरपाठीसभकेँ बेचब क<strong>ह</strong>ैत छिथ। सोक बेटीक जौबनक उभारकेँ लेखकपुष सकर्क साक्षी क<strong>ह</strong>ैत छिथ आ सकारण फेरसँ मि<strong>ह</strong>लाक पाछा ँपिडजाइत छिथ,कारण ई धारणा लोकमे छैक। सोक बेटी एखन सासुरनि<strong>ह</strong> बसैत छैक। सुकन रामक एि<strong>ह</strong>ठाम खाइत काल लेखककेँ संकोचभेलि, जकरासँ उबरबाक लेल ओ बजला<strong>ह</strong>- आइ तोरा जाित बनालेिलअ<strong>ह</strong>। कोसी सभ भेदभावकेँ पािट <strong>दे</strong>लक, डोम, चमार, मुस<strong>ह</strong>र, द ुसाध,तेली, यादव सभ एके कलसँ पािन भरैत अिछ। एके पिटयापर बैसैतअिछ।ककरा लेल कथा िलखी? वा क<strong>ह</strong>ी? कथाक वाद: िजनका <strong>िव</strong>षयमे िलखबसे तँ पढता<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong>। कथा पिढ लोक ब ु भऽ जाएत? गीताक84


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सत खा कए झ ूठ बजिन<strong>ह</strong>ारक संा कम नि<strong>ह</strong>। तेँ की ए<strong>ह</strong>न कसौटीपररिचत कथाक म<strong>ह</strong> कम भए जाएत? सभ ब ु नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोएता<strong>ह</strong> तँ मर ंजन तँ ा कऽ सकता<strong>ह</strong>। आ जे एकोटा ि कथा पिढ ओि<strong>ह</strong>िदशामे सोचत तँ कथाक साथ र्कता िस <strong>ह</strong>ोएत। आ जकरा लेल रिचतअिछ ई कथा जे ओ नि<strong>ह</strong> तँ ओकर ओि<strong>ह</strong> पिरिितमे <strong>ह</strong>प करबामेसक्षम ि तँ पढता<strong>ह</strong>। आ जा ई र<strong>ह</strong>त ताधिर एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क कथारिचत कएल जाइत र<strong>ह</strong>त।आ जे समाज बदलत तँ सामािजक म ू सनातन र<strong>ह</strong>त? गितशीलकथामे अभवक पुनिन र्मा र्ण करब, पिरवतर्नशील समाज लेल। जाि<strong>ह</strong>सँाकृितक आ सामािजक यथाथ र्क बीच समायोजन <strong>ह</strong>ोअए। आिक एि<strong>ह</strong>पिरवतर्नशील समयकेँ ािय <strong>दे</strong>बा लेल परराक ायी आ म ूल तपरआधािरत कथाक आवकता अिछ। ि-ि<strong>ह</strong>त आ समाज-ि<strong>ह</strong>तमे ैध अिछआ द ुन ू परर <strong>िव</strong>रोधी अिछ। एि<strong>ह</strong>मे संयोजन आवक। <strong>िव</strong> दृ िआवक। कथा मा <strong>िव</strong>चारक उि नि<strong>ह</strong> अिछ जे रोशनाइसँ कागतपरजेना-तेना उतािर <strong>दे</strong>िलयैक। ई सामािजक-ऐित<strong>ह</strong>ािसक दशासँ िनिदिशतर्<strong>ह</strong>ोइत अिछ।तँ कथा आदश र्वादी <strong>ह</strong>ोअए, कृितवादी <strong>ह</strong>ोअए वा यथाथ र्वादी <strong>ह</strong>ोअए। आएि<strong>ह</strong>मे सँ मानवतावादी, सामािजकतावादी वा अभवकेँ म<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>मएबलाज्ञािय यथाथ र्वादी <strong>ह</strong>ोअए? आ नि<strong>ह</strong> तँ कथा योजनम ूलक <strong>ह</strong>ोअए।एि<strong>ह</strong>मे उपयोिगतावाद, योगवाद, व<strong>ह</strong>ारवाद, कारणवाद, अथियावाद र् आफलवाद सभ सििलत अिछ। ई सभसँ आधिनक ु दृ िकोण अिछ।अपनाकेँ अिभ कएनाइ मानवीय भाव अिछ। मुदा ओ सामािजकिनअममे सीिमत भऽ जाइत अिछ। पिरिितसँ भा<strong>िव</strong>त भऽ जाइतअिछ। तँ कथा अभवकेँ पुनरिचत र् कए गढल जाएत। आ िगतचेतना तखन सामािजक आ सामि<strong>ह</strong>क ू चेतना बिन आओत। शोषककेँ अपनविपर ृ अंकुश लगबए पडति। तँ शोिषतकेँ एकर <strong>िव</strong>रोध मुखरपमे करए पडति। तंता- सामािजक पिरवतर्न । कथा तखनसंिषत <strong>ह</strong>ोएत, संवादक माम बनत। कथा समाजक लेल शस् तखबिन सकत, शि तख बिन सकत। जे कथाकार उप<strong>दे</strong>श <strong>दे</strong>ता<strong>ह</strong> तँज्ञानक <strong>ह</strong>ा ंतरण करता<strong>ह</strong>, जकर आवकता आब नि<strong>ह</strong> छैक। जखन85


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कथाकार साद शु करता<strong>ह</strong> तख मुिक वातावरण बनत आ सादमेभाग लेिन<strong>ह</strong>ार पाठक जडतासँ ाण पओता<strong>ह</strong>।कथा मब <strong>ह</strong>ोअए आ सुा <strong>ह</strong>ोअए तख ई उे ा करत।बिपरक ु नि<strong>ह</strong> व<strong>ह</strong>ारपरक बनत। वैिदक साि<strong>ह</strong>क आानक उदारतासंवादकेँ ज दैत छल जे पौरािणक साि<strong>ह</strong>क िढवािदता खतम कए<strong>दे</strong>लक। आ संवादक पुना र्पना लेल कथाकारमे <strong>िव</strong>ास <strong>ह</strong>ोएबाक चा<strong>ह</strong>ी-तकर्-परक <strong>िव</strong>ास आ अभवपरक <strong>िव</strong>ास, जे सुभाषच यादवमे छि।क्षवादक <strong>िव</strong>ेषणाक दश र्न वुक नि<strong>ह</strong>, भािषक कथन आ अवधारणाक<strong>िव</strong>ेषण करैत अिछ से सुभाषजीक कथामे सव र् <strong>दे</strong>खबामे आओत।<strong>िव</strong>ेषणाक अथवा तािकर्क क्षवाद आ अ<strong>िव</strong>ादक ज <strong>िव</strong>ज्ञानक ितितियाक पमे भेल। एि<strong>ह</strong>सँ <strong>िव</strong>ज्ञानक िअथीर् <strong>िव</strong>चारकेँ कएलगेल।घटनाशास्मे चेतनाक दक द पमे अयन <strong>ह</strong>ोइत अिछ।अभूित <strong>िव</strong>िश मानिसक ियाक तक िनरीक्षण अिछ। वुकेँ िनरपेक्षआ <strong>िव</strong>शु पमे <strong>दे</strong>खबाक ई माम अिछ। अ<strong>िव</strong>ादमे म अि<strong>ह</strong> माम अिछ। ओ जे िकछु िनमा र्ण करैत अिछ ओि<strong>ह</strong>सँ प ृथक ओ िकछु नि<strong>ह</strong>अिछ, तं <strong>ह</strong>ोएबा लेल अिभश अिछ (सा र्)। <strong>ह</strong>ेगेलक डायलेिारा <strong>िव</strong>ेषण आ संेषणक अंत<strong>ह</strong>ीन अंतंब ंध ारा ियाक गुण िनण र्य आअि िनण र्य करबापर जोर <strong>दे</strong>लि। म ूलत जतेक ग<strong>ह</strong>ी ं र <strong>ह</strong>ोएतओतेक पसँ द ूर र<strong>ह</strong>त आ वा<strong>िव</strong>कतासँ लग। ाटम िसा आअनसरटेटी ििपल से<strong>ह</strong>ो आधिनक ु िचनकेँ भा<strong>िव</strong>त कए अिछ।<strong>दे</strong>खाइ पडएबला वा<strong>िव</strong>कता सँ द ूर भीतरक आ बा<strong>ह</strong>रक िया सभशि-ऊजा र्क छोट तत्क आदान-दानसँ सव <strong>ह</strong>ोइत अिछ।अिनितताक िसा ारा िित आ प अाजसँ िनित करए पड़◌ैतअिछ। तीनसँ बेशी डाइमेनक <strong>िव</strong>क पिरकना आ ीफन <strong>ह</strong>ॉिकक“ अ िफ ि<strong>ह</strong>स्ी ऑफ टाइम” सोझे-सोझी भगवानक अिकेँ खतम कएर<strong>ह</strong>ल अिछ कारण एि<strong>ह</strong>सँ भगवानक म ृुक अवधारणा से<strong>ह</strong>ो सोझा ँ आएल अिछ,से एखन <strong>िव</strong>क िनयाक अि खतरामे पडल अिछ। भगवानक म ृु आ86


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्इित<strong>ह</strong>ासक समािक पिरमे मैिथली कथा कि<strong>ह</strong>या धिर िखा क<strong>ह</strong>ैतर<strong>ह</strong>त। लघ ु , अित-लघ ु कथा, कथा, ग आिदक <strong>िव</strong>ेषणमे लागल र<strong>ह</strong>त?जेना वचु र्अल िरअिलटी वा<strong>िव</strong>कता केँ कृिम पेँ सोझा ँ आिन चेतनाकेँओकरा संग एकाकार करैत अिछ ति<strong>ह</strong>ना िबना तीनसँ बेशी बीमकपिरकनाक <strong>ह</strong>म काशक गितसँ जे िसुघाटी सतासँ चली तँ तइयोाक पार आइ धिर नि<strong>ह</strong> प<strong>ह</strong>ु ँिच सकब। ई स ूय र् अरब-खरब आनस ूय र्मेसँ एकटा मम कोिटक तरेगण- मेिडओकर ार- अिछ। ओि<strong>ह</strong>मेिडओकर ारक एकटा <strong>ह</strong> प ृी आ ओकर एकटा नगर-गाममे र<strong>ह</strong>िन<strong>ह</strong>ार<strong>ह</strong>म सभ अपन माथपर <strong>ह</strong>ाथ रािख िचित छी जे <strong>ह</strong>मर समासँ पैघ ककरसमा?<strong>ह</strong>ोिलिक आिक सूण र्ताक समय करए पडत ! ई दश र्न दाशिनक र् सँवा<strong>िव</strong>क तख बनत।पोस्रल मेथोडोलोजी भाषाक अथ, र् श, तकर अथ, र् ाकरणकिनअम सँ नि<strong>ह</strong> वरन ् अथ र् िनमा र्ण ियासँ लगबैत अिछ। सभ तर<strong>ह</strong>कि, सम ू<strong>ह</strong> लेल ई <strong>िव</strong>िभ अथ र् धारण करैत अिछ। भाषा आ <strong>िव</strong>मेको अिम स नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। श आ ओकर पाठ केर अिमअथ र् वा अपन <strong>िव</strong>िश अथ र् नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। आधिनक ु आ उर आधिनकुतकर्, वा<strong>िव</strong>कता, साद आ <strong>िव</strong>चारक आदान-दानसँ आधिनकताक ु ज भेलमुदा फेर नव-वामपंथी आोलन ा ंसमे आएल आ सव र्नाशवाद आअराजकतावाद आोलन सन <strong>िव</strong>चारधारा से<strong>ह</strong>ो आएल। ई सभ आधिनकु<strong>िव</strong>चार-िया णाली ओकर आा-अवधारणासँ ब<strong>ह</strong>ार भेल अ<strong>िव</strong>ासपरआधािरत छल। पाठमे काएल अथ र्क ान-काल संदभर्क पिरमेाा शु भेल आ भाषाकेँ खेलक माम बनाओल गेल- लंगुएज गेम।आ एि<strong>ह</strong> सभ साक आ वैधता आ ओकर रीकरणक आलोचनाक पमेआएल पोमॉडिन र्ज्म। कं ुटर आ स ूचना ाि जाि<strong>ह</strong>मे को तंा ंशकिनमा र्ता ओकर िनमा र्ण कए ओकरा <strong>िव</strong>ापी अजा र्लपर रािख दैत छिथ आओ तंा ंश अपन िनमा र्तासँ तं अपन काज करैत र<strong>ह</strong>ैत अिछ। िकछुओ<strong>ह</strong> काय र् जे एकर िनमा र्ता ओकरा लेल िनिम र्त नि<strong>ह</strong> कए छिथ। आिकछु <strong>ह</strong>प-तंा ंश जेना वायरस, एकरा मासँ <strong>ह</strong>टाबैत अिछ, <strong>िव</strong>ंसक87


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्बनबैत अिछ तँ एि<strong>ह</strong> वायरसक एंटी वायरस से<strong>ह</strong>ो एकटा तंा ंश अिछ जेओकरा ठीक करैत अिछ आ जे ओकरो सँ ठीक नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ तखनकम्ुटरक बैकप लए ओकरा फॉमे र्ट कए <strong>दे</strong>ल जाइत अिछ- ीन ेट!पँजीवादक ू जनम भेल औोिगक ािसँ आ आब पो इडिस्यलसमाजमे उादनक बदला स ूचना आ संचारक म<strong>ह</strong> बिढ गेल अिछ, संगणककभूिमका समाजमे बिढ गेल अिछ। मोबाइल, िडट-काडर् आ सभ ए<strong>ह</strong>नवु िच आधािरत अिछ। एि<strong>ह</strong> बेका कोसीक बािढमे अनलकाजीगाममे फा ँसल छला<strong>ह</strong>, भोजन लेल मािर पड़◌ैत र<strong>ह</strong>ए मुदा िडट काडर्सँए.सी.िटकट ब ुक भए गेलि। िमिथलाक समाजमे स ूचना आ संगणककभूिमकाक आर कोन दोसर उदा<strong>ह</strong>रण चा<strong>ह</strong>ी?डी कन आ री कन <strong>िव</strong>चार रचना ियाक पुनठन केँ<strong>दे</strong>खबैत अिछ जे उर औोिगक कालमे चेतनाक िनमा र्ण नव पमे भऽर<strong>ह</strong>ल अिछ। इित<strong>ह</strong>ास तँ नि<strong>ह</strong> मुदा पररागत इित<strong>ह</strong>ासक अ भऽ गेलअिछ। रा, व, राष्, दल, समाज, पिरवार, ितकता, <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong> सभ फेरसँपिरभािषत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। मारते रास पिरवतर्नक पिरणामसँ<strong>िव</strong>खंिडत भए सभर्<strong>ह</strong>ीन भऽ गेल अिछ कतेक संा।एि<strong>ह</strong> पिरमे मैिथली कथा गाथापर से<strong>ह</strong>ो एकटा गि<strong>ह</strong>ंकी नजिरदौगाबी।राम<strong>दे</strong>व झा जलधर झाक “ <strong>िव</strong>लक्षण दा” (मैिथल ि<strong>ह</strong>त साधन, जयपुर,१९०६ई.) केँ मैिथलीक आधिनक ु कथाक ार मानलि । पुलिकत िमक“ मोि<strong>ह</strong>नी मो<strong>ह</strong>न” (१९०७-०८), जनसीदनक “ ताराक वैध” (िमिथला िमि<strong>ह</strong>र,१९१७ ई.), ीकृ ठाकुरक चभा, तुलापित िसं<strong>ह</strong>क मदनराज चिरत, कालीकुमार दासक अदलाक बदला आ कािमनीक जीवन, ामान झाक अिकन,ी बभ झाक <strong>िव</strong>लािसता, <strong>ह</strong>िरनन ठाकुर “ सरोज” क ईरीय रक्षा,शारदान ठाकुर “ <strong>िव</strong>नय” क तारा आ ाम सुर झा “ मध ुप” क ितज्ञा-प, वैनाथ िम “ <strong>िव</strong>ािसु” क ग-सक खिर<strong>ह</strong>ान आ बोध नारायणिसं<strong>ह</strong>क बीछल फूल आएल। <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झाक कथा आ याीक उपािसका,88


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्राजकमल चौधरी, लिलत, राम<strong>दे</strong>व झा, बलराम, भास कुमार चौधरी,ध ूमकेतु, राजमो<strong>ह</strong>न झा, साकेतान, <strong>िव</strong>भूित आन, सुर झा “ शास्ी” ,धीरे, राजे िकशोर, रेवती रमण लाल, राजे <strong>िव</strong>मल, रामभ,अशोक, िशवश ंकर ीिनवास, दीप िब<strong>ह</strong>ारी, रमेश, मार मज, ामदिर<strong>ह</strong>रे, कुमार पवन, अनमोल झा, िमिथलेश कुमार झा, <strong>ह</strong>िर झा,उपााय भूषण, रामभरोस कापिड“ मर” , भुवर पाथेय, बदरी नारायणबमा, र् अयोानाथ चौधरी, रा.ना.सुधाकर, जीते जीत, सुरे लाभ,जयनारायण झा “ िजज्ञासु” , ाम सुर “ शिश” , रमेश रन, धीरेमिष, र् परमेर कापड़ि◌, तारान <strong>िव</strong>योगी, नागे कुमर, अमरनाथ,<strong>दे</strong>वश ंकर नवीन, अनलका,ीधरम, नीता झा, <strong>िव</strong>भा रानी, उषािकरण खान,सुिता पाठक, शेफािलका वमा, र् ोना चम, लालपरी <strong>दे</strong>वी एि<strong>ह</strong> यााकेँआगा ँ बढ़◌ेलि। मैिथलीमे नीक कथा नि<strong>ह</strong>, नीक नाटक नि<strong>ह</strong>? मैिथलीमेाकरण नि<strong>ह</strong>? पिनसो<strong>ह</strong> आ पिनगर एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क <strong>िव</strong>ेषण कतए अिछमैिथली ाकरण मे वै<strong>ह</strong> अनल, पावक सभ अिछ ! मुदा दीनबु झाकधातु प पोथीमे जे १०२५ टा एि<strong>ह</strong> तर<strong>ह</strong>क खा ँटी प अिछ, रमानथझाक िमिथलाभाषाकाशमे जे खा ँटी मैिथली ाकरण अिछ, ई द ुन ू िरसोस र्ब ुक लए मानकीकरण आ ाकरणक िनमा र्ण सव र्था संभव अिछ। मुदा भऽर<strong>ह</strong>ल अिछ ई जे पानीपतक पि<strong>ह</strong>ल युक <strong>िव</strong>ेषणमे ई िलखी जे पानीपतआ बाबरक बीचमे यु भेल। रामभकें धीरे सव र् मैिथलीकथाकारक पमे विण र्त कए छिथ मुदा एखन धिर <strong>ह</strong>ुनकर कएक टाकथाक <strong>िव</strong>ेषण कएल गेल अिछ। निचकेताक नाटक आ मैिथलीकसेिपअर म<strong>ह</strong>े मलंिगयाक काजक आ रामभ आ सुभाष च यादवककथा यााक सभर्मे ई गप क<strong>ह</strong>ब आवक छल।आ एतए ई<strong>ह</strong>ो सभर्मे सििलत अिछ जे सुभाषच यादवजीक ईसं<strong>ह</strong> धारावि<strong>ह</strong>क पमे अजा र्लपर ई-कािशत भए िंट फॉम र्मे आिबर<strong>ह</strong>ल अिछ, कथाक पुनः पाठ आ भाषाक पुनः पाठ लए।189


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रा<strong>ह</strong>ुल मधेसी sai d...subhash j ike est i mat e ni k kel ahu,gahi r adhyayan ker par i nam et ek ni k sami ksha,chhi chl a knowl edge se t e pani pat aa babar madhya yudh machat mat r aRepl y 05/15/ 2009 at 09:41 PM2िजते नागब ंशी sai d...bahut r as i deol i sm cl ear bhel ,subhash j i k sami ksha l elRepl y 05/ 15/ 2009 at 09:39 PMdhanyavad३. प३.१. कािमनी कामायनी: आतंकी गाम३.२. <strong>िव</strong>वेकानंद झा-तीन टा प90


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्३.३. सतीश च झा-सोनाक िपजरा३.४. अओता<strong>ह</strong> मन भावन- सुबोध ठाकुर३.५.मिणका िम “मिनष”- िमिथला वना३.६. ोित-<strong>ह</strong>म एक बालक म वकेकािमनी कामायनी: मैिथली अंजी आ ि<strong>ह</strong>ीक ीला ंस जनिल र् छिथ।आतंकी गाम ।<strong>ह</strong>ाथ पएर मोङओ स ूतल स ूतल सन गाम◌़जतए एख िकयो िकयो91


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गाबैत छल पराती◌़ झ ूमर◌़ि◌ आ’ नचारी◌़जतए एख र<strong>ह</strong>ैत छल <strong>िव</strong>भेदक बावज ुदसंग संग बाघ आ’ बकरी ।खिर<strong>ह</strong>ान में पसरल छल द ूर द ूर धान<strong>ह</strong>सैत िठिठयाित ला◌ेक क’ छलै भिर मुँ<strong>ह</strong> पान◌़नव न ूकुत मक <strong>ह</strong>ोइत छल चच र्◌़आ’ नीक बेजाए में ब ु ि <strong>ह</strong>ोए छल खच र्◌़जतए अख बा ँचल छलआ ंचिरक लाज◌़जी जाित जी जाित क’करैत छली<strong>ह</strong> अप ्पन काज ।जतए एख भोर स◌ सा ंझ धिरबत छल िकिसम िकिसमके भानसभोजन स◌ प ्त सुखासन प◌ बैिसज्ञानी जन पढै छला मानस◌़जतए एखसपना छलै भरत सन राजा केलछमन सन भाय आ’ रामक’ मया र्दा के◌़।92


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओि<strong>ह</strong> स ूतल स ूतल ओंघाएल सन गाम मेपैिस गेल छल एक िदन अजगुत अन िचार लोकर ंग ढंग स◌ <strong>िव</strong>िच <strong>ह</strong>ाथ मे कडगर<strong>ह</strong>िरयर ट◌़ आ’ ब ंद ूक◌़आयल छल खरीद शाि फैला क सब तिर ा◌़ि◌ ।खेत खिर<strong>ह</strong>ान में उगाबए लेल बाद आर डी एक् सओ सब िछटैत र<strong>ह</strong>ल पाए◌़ आ’ <strong>दे</strong>खैत <strong>दे</strong>खैतगामक पोखिर भ’ गेलए <strong>िव</strong>षाक् तब ंद भ’ गेलए परातीआ’ डेरा गेलए समाज◌़आ◌ेए आब कािबज छैभयानक अ<strong>ह</strong>ास करैतमु◌<strong>ह</strong> स◌ उगलैत आिग बलाआतंक क’ िघन राज ।कािमनी कामायनी9।5।0993


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)1http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्পীকাব িবদয্ানn ঝা sai d...kamayi ni j i ,ahank kavyapat h mai t hi l i bhoj pur i akademi aasahi t ya akademi ker t at vadhan me sunane r ahi ,et ay padhi nik lagalजतए एखसपना छलै भरत सन राजा केलछमन सन भाय आ’ रामक’ मया र्दा के़।Repl y05 15 2009 at2/ / :10 13 PMकृ यादव sai d...ब ंद भ’ गेलए परातीआ’ डेरा गेलए समाज़आ◌ेए आब कािबज छैभयानक अ<strong>ह</strong>ास करैतमुॅ<strong>ह</strong> सॅ उगलैत आिग बलाआतंक क’ िघन राज ।94


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)bahRepl y05 15 2009 at/ / :http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्10 11 PM<strong>िव</strong>वेकानंद झा,विर उप-संपादक छिथ नई द ु िनया मीिडयााइवेट िलिमटेडमे।तीन टा प१.राित मे िय !राित मेक<strong>िव</strong>ताक ि पाितक ँ मअ<strong>ह</strong>ा ँक िटकुली आिब<strong>ह</strong>मरा आ ँ िख मेगिर गेलआ गिरते चिल गेलभीतर धिरआ जे की <strong>ह</strong>रदम भेलै अय<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ु ं ओकर पछ◌ॊर धयघिसटाइत चिल गेल छल<strong>ह</strong>ु ँ95


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ब<strong>ह</strong>ुत ग<strong>ह</strong>ी ँ र धिरएकटा अुत ल◌ॊक <strong>दे</strong>खिलअय<strong>ह</strong>मर ई पि<strong>ह</strong>ल अभव नि<strong>ह</strong> िथकए<strong>ह</strong>न ल◌ॊक <strong>दे</strong>ख सकैत अिछएकटा बता<strong>ह</strong>ेआ एकटा बता<strong>ह</strong>ेककरेज मेसा ंस लऽ सकैत छैए<strong>ह</strong>न ल◌ॊकएतय सबिकछु छलैम<strong>ह</strong>ानगर छलैओकर ास छलैनगर छलैओकर घ ुटन छलैगाम◌ॊ छलै ओकर म<strong>ह</strong>क से<strong>ह</strong>◌ॊ छलै96


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओ धार से<strong>ह</strong>◌ॊ छलैजे अपन सूण र् वैभवक संगब<strong>ह</strong>ैत अिछ<strong>ह</strong>मरा ृित मेआ ताि<strong>ह</strong> पर एकटा झलफल पदा र् छलैअ<strong>ह</strong>ा ँक ललका ओढ◌ऩी सऽनआ जे की बाद मे ब ूझिलअयओ अ<strong>ह</strong>ी ँ छल<strong>ह</strong>ु ं<strong>ह</strong>मर सम ृित केँ झँपअपना ओढ◌ऩी सँऽ<strong>ह</strong>म आग ू बढ◌़ि◌ब<strong>ह</strong>ुत द ूर िनकिलआब अपना गामआिब दलान पर छल<strong>ह</strong>ु ं ठाढ◌़िक बसात िस<strong>ह</strong>कै छलैथलकमलक झमटगर गाछ परआ ओि<strong>ह</strong> पर लटकल र<strong>ह</strong>ैथ◌ॊकाक-थ◌ॊका फूल97


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ स◌ॊझा ँ प◌ॊखिर मेकास छलैएर बड◌़की टा बास छलैआ ओ सबिकछु छलैजे समियक झ◌ॊल सँअनवरत संघष र् कऽ र<strong>ह</strong>ल छैआ ओि<strong>ह</strong> पर पुनःएकटा लाल पदा र् छलैआ जे की बाद मे ब ुझिलअयओ अ<strong>ह</strong>ी ँ छल<strong>ह</strong>ु ँअ<strong>ह</strong>ी ँ क ओढ◌ऩी छलै ।<strong>ह</strong>म आग ूआिब अपन िपता लगछल<strong>ह</strong>ु ँ ठाढ◌़िजनक माथा पर समियक अुत िचकारी छलै<strong>ह</strong>म स◌ॊिचते र<strong>ह</strong>ीजे समय एकटाअुत िचकार अिछ98


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ की एकटा लाल पदा र् छलैजाि<strong>ह</strong> तऽर सँएक ज◌ॊड◌़◌ी पिनगर आस सँ भरल आ ँ िख<strong>ह</strong>मरा <strong>ह</strong>ेरैत छलआ ओि<strong>ह</strong> दया परओि<strong>ह</strong> कणा परएकटा लाल पदा र् छलैआ जे की बाद मे ब ुझिलअयओ अ<strong>ह</strong>ी ँ छल<strong>ह</strong>ु ँअ<strong>ह</strong>ी ँ क ओढ◌ऩी छलै ।ई आ ँ िख<strong>ह</strong>मर माइक िथकजे <strong>ह</strong>मर बाकालि<strong>ह</strong> सँऽ<strong>ह</strong>मरा लेल ए<strong>ह</strong> अिछिक <strong>ह</strong>मर माइसंभवतः ब ूझैत छिथजे एि<strong>ह</strong> छौड◌़◌ाक आा परपिछला जक ब◌ॊझ छै99


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पापकआ <strong>ह</strong>मरा अपन माइकएि<strong>ह</strong> आ ँ िख सँऽडर लगैत अिछ<strong>ह</strong>म पसेना सँऽ भिर उठैत छीआ राितय◌ॊ ओि<strong>ह</strong>ना भेल<strong>ह</strong>म जािग उठल<strong>ह</strong>ु ंपसेना-पसेना भऽजे सबसे पि<strong>ह</strong> िकछु मन पड◌़लओ लाल ओढ◌ऩी छलआ जे की बाद मे ब ुझिलअयओ अ<strong>ह</strong>ी ँ छल<strong>ह</strong>ु ँअ<strong>ह</strong>ी ँ क ओढ◌ऩी छलै ।एर एखन <strong>ह</strong>मआग ू बढ◌़ि◌ आयल छीपाछू रि<strong>ह</strong> गेल अिछभ◌ॊर कि<strong>ह</strong>एिक <strong>ह</strong>म िदी मे छी100


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जतऽ एकटा म◌ॊ<strong>ह</strong>ा छैएकटा ितनमिजला ं छैब ुढ◌़ि◌या मकान मिलकािनक झौ<strong>ह</strong>ैर छैआ द◌ॊसरे क्षण मक ओकर अिभनय छैपुनः एकटा <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय छैओकर सड◌़ल-गललअंगा ंग छै िभनकैतमाछी ज◌ॊका ँ <strong>ह</strong>म सभ िछअयआ एकटा झलफल पदा र् छैआ जे <strong>ह</strong>म बाद मे ब ूझैत िछअयओकर रङ लाल छैउखड◌़◌ैत ल◌ॊग-बसैत ल◌ॊगपड◌़◌ाइत ल◌ॊग-<strong>ह</strong>ेराइत ल◌ॊगठमकल-ठि<strong>ह</strong>आयल ल◌ॊगमुदा िफराक ओकर आ ँ िखक अतल मेकी मौका भेटओआ ओ छप <strong>दे</strong>101


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ककर◌ॊ गरदिन कािट लेअयएि<strong>ह</strong> ट<strong>ह</strong>ाट<strong>ह</strong>ी द ुप<strong>ह</strong>िरया मेओ सभटा वु-जात छैजे साल दिर साल<strong>ह</strong>मरा भािङ र<strong>ह</strong>ल अिछघिणत ृ राजनीित छैआ छै <strong>ह</strong>रेक दृ ि सँऽ पि<strong>ह</strong>सुिनित ई श घ ृणासव र् छैआ सङि<strong>ह</strong>एकटा नवका पीढ◌़◌ी छैजकरा पुरान पीढ◌़◌ी क◌ॊन मेलऽ जा कऽकान मे िकछुब ुझा र<strong>ह</strong>ल छैआ एकटा झलफल पदा र् छैआ जे की बाद मे ब ुझित िछअय102


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ओकर रङ लाल छै ।एर <strong>िव</strong>गत िकछु वष र् सँ<strong>ह</strong>म अपन सभटासर◌ॊकार सामिजकभ◌ॊिग र<strong>ह</strong>ल छीएकटा फा ँस मेजे क<strong>ह</strong>ु<strong>ह</strong>मरा दय मेएकटा फा ँक ब ु िन र<strong>ह</strong>ल अिछएरि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>मर आ ँ िखकमज◌ॊर भेल अिछकत-कतएना भऽ जाइत छैक<strong>ह</strong> छली <strong>ह</strong>मर मै ंया ँ<strong>ह</strong>म नपिन मेबड◌़ कत रि<strong>ह</strong>एय ।103


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आबसौ ँसे द ु िनयाआ द ु िनयाक सौ ँसे फरेबआ बाद मे जा कऽओकर सौ ँसे क<strong>ह</strong>मरा लाल ब ुझना जाइत अिछिनं<strong>दे</strong><strong>ह</strong><strong>ह</strong>मर आ ँ िखकमज◌ॊर भऽ गेल अिछआब<strong>ह</strong>म िदन<strong>ह</strong>ु ं मे स ू ित र<strong>ह</strong>ैत छीएि<strong>ह</strong> ारे नि<strong>ह</strong>जे काज नि<strong>ह</strong> अिछ<strong>ह</strong>मरा लऽगआब <strong>ह</strong>मरा राित मेबेसी सुझाइत अिछतेँ काि राित मे104


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पि<strong>ह</strong>ल बेर अ<strong>ह</strong>ा ँक िटकुली<strong>ह</strong>मरा आ ँ िख मेनि<strong>ह</strong> गरल छल िय !पि<strong>ह</strong>न<strong>ह</strong>ु ँब<strong>ह</strong>ुत िदन सँऽ<strong>ह</strong>मरा सबिकछु लाल ब ुझाइत र<strong>ह</strong>यमुदा राितजे ेक दृ ि परएकटा लाल पदा र् छलैपि<strong>ह</strong>ल बेर ब ुझिलअयओ अ<strong>ह</strong>ी ँ छल<strong>ह</strong>ु ंअ<strong>ह</strong>ी ँ क ओढ◌ऩी छलै०००२.अ<strong>ह</strong>ा ँ नि<strong>ह</strong> जायब नारायणपी गामअ<strong>ह</strong>ा ँ केँ बड◌़ नीक लागल नारायणपी गाम ?सबकेँ नीक लगैत छैनारायणपी गाम !बशतेर् जे105


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>दे</strong>खऽ जयबाक <strong>ह</strong>◌ॊ गामअ<strong>ह</strong>ा ँ कि<strong>ह</strong>य◌ॊ भ◌ॊग छी गाम ?पै ंचक इज◌ॊत मेइतराइत चान नि<strong>ह</strong> िथकनारायणपी गाम !श<strong>ह</strong>रक सौभा लेलअपन ठे<strong>ह</strong>ुन परजरैत टेमी िमझबैत-िमरबैतअि<strong>ह</strong>बाती िथक गाम !अ<strong>ह</strong>ा ँ आब कि<strong>ह</strong>य◌ॊ नि<strong>ह</strong> जायबनारायणपी गामिकएक तऽ<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ेराय चा<strong>ह</strong>ैत छीअपन एकटा आर अनम◌ॊल वुजेना <strong>ह</strong>ेरा गेल <strong>ह</strong>मर अिता106


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जेना <strong>ह</strong>ेरा गेल <strong>ह</strong>मर ओि<strong>ह</strong> नारायणपी गाम मेआ नि<strong>ह</strong> ब ूझलकतेक ल◌ॊक कतेक नारायणपी गाम मे<strong>ह</strong>ेरा ले <strong>ह</strong>◌ॊयता<strong>ह</strong> य ं कएँ <strong>ह</strong>मरा ज◌ॊका ँ३.<strong>दे</strong>बै िचनगी ?औनाइत मऽन जखनतकैत छै ठौरतखनदयक िरताअार आ कुंिठत मऽन संगब<strong>ह</strong>ार करैत छैमनक-मन क◌ॊयलाअपन अथा<strong>ह</strong> पेट सँएकटा आस लऽ कऽ माजे भिर जब<strong>ह</strong>ार कएल क◌ॊयला सँकम-सँ-कम107


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एकटा <strong>ह</strong>ीरा तऽिनकलतै अबेिकु नि<strong>ह</strong>य◌ॊ िनकलओ<strong>ह</strong>ीराक◌ॊयलाक आिग तऽउा <strong>दे</strong>बे करतअ<strong>ह</strong>ा ं सभ केँआ जँऽ काज पड◌़लै तऽद<strong>ह</strong>कब◌ॊ करतै ओआ अनल वु-जातजािर पएबै अ<strong>ह</strong>ा ंबसएकटा िचनगी मा<strong>दे</strong>बै अ<strong>ह</strong>ा ं ?1सुरेश चौपाल sai d...108


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ee si t e aa vi vekanand j ha doo t a khoj r ahal i nt er ne par hamarRepl y05/ 15/ 2009 at 11:29 PM2उमेश कुमार म<strong>ह</strong>तो sai d...bah bhai yaghumaba l e bhog ba l el nahigamak ki hal bhel yauपै ंचक इज◌ॊत मेइतराइत चान नि<strong>ह</strong> िथकनारायणपी गाम !पुनः एकटा <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय छैओकर सड◌़ल-गललअंगा ंग छै िभनकैतमाछी ज◌ॊका ँ <strong>ह</strong>म सभ िछअयआ एकटा झलफल पदा र् छैआ जे <strong>ह</strong>म बाद मे ब ूझैत िछअयओकर रङ लाल छैउखड◌़◌ैत ल◌ॊग-बसैत ल◌ॊगपड◌़◌ाइत ल◌ॊग-<strong>ह</strong>ेराइत ल◌ॊगठमकल-ठि<strong>ह</strong>आयल ल◌ॊगमुदा िफराक ओकर आ ँ िखक अतल मेकी मौका भेटओआ ओ छप <strong>दे</strong>109


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ककर◌ॊ गरदिन कािट लेअयRepl y05/ 15/ 2009 at 10:22 PM3পীকাব িবদয্ানn ঝা sai d...राित मे िय !ए<strong>ह</strong>न ल◌ॊक <strong>दे</strong>ख सकैत अिछएकटा बता<strong>ह</strong>ेआ एकटा बता<strong>ह</strong>ेककरेज मेसा ंस लऽ सकैत छैए<strong>ह</strong>न ल◌ॊकअ<strong>ह</strong>ा ँ नि<strong>ह</strong> जायब नारायणपी गाम-जरैत टेमी िमझबैत-िमरबैतअि<strong>ह</strong>बाती िथक गाम !<strong>दे</strong>बै िचनगीजे भिर जब<strong>ह</strong>ार कएल क◌ॊयला सँकम-सँ-कमएकटा <strong>ह</strong>ीरा तऽbah bhai vi vekanand j i .Repl y05/ 15/ 2009 at 10:19 PM4110


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्DrPal an J ha sai d...ee kavi t e vi l akshana chhat hi , kat ay nukayal chhal ah,sabh ank me hi nkarRepl y05/ 15/ 2009 at 09:04 PMr achna chahiसतीश च झा,राम जानकी नगर,मध ुबनी,एम0 ए0 दश र्न शास्समित िमिथला जनता इटर कालेन मे ााता पद पर 10 वष र् सँ काय र्रत, संगे 15 साल सं अन एकटासोनाक िपजराएन0जी0ओ0 क से<strong>ह</strong>ो संचालन।सोनाक िपजराखौ ंइछा मे ल’ क’ द ू िभ धान।पेटी, पेटार, पौती, समान।जा र<strong>ह</strong>ल आइ छी सासुर <strong>ह</strong>मअिछ कोना अपन लेए बेकल ाण।111


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>मरा िब माय कोना र<strong>ह</strong>तै।बाब ू केर सेवा के करतै।नीपत िचनबार कोना भोरेजाड◌़क कनकी सँ मरतै ं।अिछ के<strong>ह</strong>न <strong>दे</strong>वता के िबधान।ल’ कोना जाइत अिछ संग आन।एख उतरल छल सा ँझ पि<strong>ह</strong>लभ’ कोना गेल एख <strong>िव</strong><strong>ह</strong>ान।छल के<strong>ह</strong>न अबोधक नीक खेल।किनया ँ पुतरा मे म भेल।आमक िटकुला लय दौड◌़ि◌ गेल<strong>ह</strong>ु ँअर िब<strong>ह</strong>ािर मे सु भेल।कख फूलक बिन र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ार।ल’ एल<strong>ह</strong>ु ँ बीिछ क’ िसंगर<strong>ह</strong>ार।झ ूठक प ूजा, मािटक सादभिर गाम टोल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ँ <strong>ह</strong>कार।112


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जे भेल मोन मे केल<strong>ह</strong>ु ँ बात।के रोकत जख भेल ात।भिर खौिछ ं तोड◌़ि◌ क’ भािग एल<strong>ह</strong>ु ँककरो खेतक िकछु साग पात।ई समय कोना क’ बढ◌़ल गेल।र<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ु ँ <strong>ह</strong>म स ूतल िन भेल।नि<strong>ह</strong> भान भेल कि<strong>ह</strong>या अपजीवन ओिरया क’ ससिर गेल।बाब ू सँ मा िकछु केलक बात।िनश इशारा उठा <strong>ह</strong>ाथ।ल’ अनलिथ जा क’ िपया <strong>ह</strong>मरललका िसुर पड◌़ि◌ गेल माथ।<strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ु ँ पा<strong>ह</strong>ुन छिथ अनिचार।िनिशभाग राित सगरो अार।भेटल िकछु नव श्पश र् पि<strong>ह</strong>लमन ब<strong>ह</strong>िक गेल उतरल ृ ंगार।113


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्िकछु स भेल मोनक सपना।भेटल मुँ<strong>ह</strong> बजना मे ग<strong>ह</strong>ना।<strong>ह</strong>म<strong>ह</strong>ूँ <strong>दे</strong>िलयि सव र् दानई मोन दय जे छल अपना।अिछ के<strong>ह</strong>न <strong>िव</strong>वा<strong>ह</strong>क ई ब ंधन।े<strong>ह</strong>क संब ंध बनल ितक्षण।अपिरिचत द ू टा चलल संग<strong>िव</strong>ासक बाल डोर के<strong>ह</strong>न।संगी साथी सभटा छूटल।की िबसिर सकब जीवन बीतल।ओ घर ािर आ ँगन दलानसभ सँ छल े<strong>ह</strong> कोना टूटल।किनते किनते औिरयौन भेल।पा<strong>ह</strong>ुन संग <strong>ह</strong>मर चुमौन भेल।भगबती घ’ र सँ िबदा <strong>ह</strong>ोइतद ू टा क<strong>ह</strong>ुना समदौन भेल।114


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्दृग जल सँ गंगा उतिर गेल।ममता <strong>िव</strong>धान सँ <strong>ह</strong>ािर गेल।बाब ू दलान पर र<strong>ह</strong>िथ ठाढ◌़मा ओलती मे िनष्ाण भेल।खोंता मे पक्षी िस<strong>ह</strong>िर गेल।दाना अ<strong>ह</strong>ार छल िबसिर गेल। भेल छल गाछ पातपछबा बसात छल <strong>िव</strong>त भेल।भारक समान िकछु छल राखल।भिर गा ँव टोल सौसे कानल।गामक सीमान धिर बि<strong>ह</strong>ना सभदौड◌़ल बता<strong>ह</strong> भ’ छल कानल।<strong>ह</strong>म ात प<strong>ह</strong>ु ँचल<strong>ह</strong>ु ँ <strong>ह</strong>ुनक गाम।जे अिछ नारी केर धाम।नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल एतय पि<strong>ह</strong>लुक पिरचयभेटल <strong>ह</strong>ुनके सँ अपन नाम।115


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कोबर मे बैसल छी अनाथ।राखिथ जे ब ु िझ क’ ाण नाथ।क’ <strong>दे</strong>लक िबदा जख पिरजनद ुख केर क<strong>ह</strong>बै िकछु कोना बात।बाल चैकिठ सँ आब र<strong>ह</strong>ब।द ुख सुख क<strong>ह</strong>ुना अप भोगब।<strong>ह</strong>िर सासुर केर मान लेलकतर्क सभ िनव र्<strong>ह</strong>न करब।अिछ उजड◌़ि◌ गेल ओ पि<strong>ह</strong>ल वास।भेटल अिछ सोना कें िनवास।टुिट गेल पािख, ं अिछ भरल आिखँिपजरा सँ की <strong>दे</strong>खू अकाश।1sat i sh sai d i n r epl y t o कृ यादव...kavi t a l el apnek del comment shamesa dekhai t chhi .. dhanyabad.Repl y05 21 2009 at/ / :09 32 AM116


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)2http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्sat i sh sai d i n r epl y t o Anshumal a Si ngh...bahut bahut dhanyabad j e hamar kavi t a padhal ahuRepl y05 20 2009 at3/ / :11 45 AMSubodh t hakursai d...Apnek kavi t a hr i dyay ke shpar sh kar ai t achi sangahishabdak vi nyas seho ut t amRepl y05 18 2009 at4/ / :03 25 PMRajni Pallavi said...Kavi t a padhl aun. Bahut ni k l agal . Apan vi vah yaad aabigel . Lagal hamar har f eel i ngs ke aahan ehi kavi t a me kai dka dene chhi .Repl y05 16 2009 at5/ / :09 12 PM117


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Pr eet i sai d...कख फूलक बिन र<strong>ह</strong>ल <strong>ह</strong>ार।ल’ एल<strong>ह</strong>ु ँ बीिछ क’ िसंगर<strong>ह</strong>ार।झ ूठक प ूजा, मािटक सादभिर गाम टोल <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ँ <strong>ह</strong>कार।muda pherअिछ उजड़ि◌ गेल ओ पि<strong>ह</strong>ल वास।भेटल अिछ सोना कें िनवास।टुिट गेल पािख, ं अिछ भरल आिखँिपजरा सँ की <strong>दे</strong>खू अकाश।Repl y05 15 2009 at6/ / :10 27 PMउमेश कुमार म<strong>ह</strong>तो sai d...aah nar i j i van,muda aab nahiRepl y05 15 2009 at7/ / :10 26 PMPr aveen KumarJha sai d...118


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Kavi t a Bahooooooooot Ni k Lagal ........Kat ek di n bad ekt a hr i day ke spar sh kar ay wal a kavi t apadhl awn...........Repl y05 14 2009 at/ / :11 45 AMएकाउटेट ैिशनर छिथ।अओता<strong>ह</strong> मन भावनसुबोध ठाकुर, गाम-<strong>ह</strong>ैंठी बाली, िजला-मध ुबनीक म ूल िनवासी छिथ आ चाट र्डर् सलोना आिखमे ँ लेधनी ब<strong>ह</strong>ािर र<strong>ह</strong>ल छिल आ ँगन।सोिच-सोिच कए मन <strong>ह</strong>िष र्त छलआइ सँझमे अओता<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मर पर<strong>दे</strong>शी मनभावन।छल बरखक आस मोनमे दबलमोन कतेक पीड़◌ासँ छल गुजरलकािन कए काटल राित अिरयाआर रससँ भरल मि<strong>ह</strong>ना साओन, सलोना आिखमे ँ लेधनी ब<strong>ह</strong>ािर र<strong>ह</strong>ल छिल आ ँगन।ओ पिछला िमलन राितकमोन भीजल र<strong>ह</strong>ए िमठगर-िमठगर बातसँ119


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्रोम-रोम पुलिकत र<strong>ह</strong>ए,<strong>ह</strong>ुनक आिलंगन छल कतेक पावन, सलोना आिखमे ँ लेधनी ब<strong>ह</strong>ािर र<strong>ह</strong>ल छिल आ ँगन।नबका साडी आइ पि<strong>ह</strong>रबएचुरल र ंग बला िलिपिक लगेबएगजरासँ <strong>ह</strong>म केश सजेबए<strong>दे</strong>िखते सोचमे पिडजएता साजन, सलोना आिखमे ँ लेधनी ब<strong>ह</strong>ािर र<strong>ह</strong>ल छिल आ ँगन।एतबामे फोनक घंटी बाजलधनी जेना िनासँ जागल,फोनपर आएल आबाज<strong>ह</strong>म नि<strong>ह</strong> आएब एि<strong>ह</strong> मि<strong>ह</strong>ना आबसुिन धनी झ ूर-झमान भए खसलीजेना खसए रोगी दद र्क कारण, सलोना आिखमे ँ लेधनी ब<strong>ह</strong>ािर र<strong>ह</strong>ल छिल आ ँगन।क<strong>ह</strong>ए सुबोध धनी जिन ु कान ूबात क<strong>िव</strong> केर मान,ूअिगला मि<strong>ह</strong>ना िनय अओता<strong>ह</strong>,अ<strong>ह</strong>ा ंक सुर मनभावन। सलोना आिखमे ँ लेधनी ब<strong>ह</strong>ािर र<strong>ह</strong>ल छिल आ ँगन।120


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1subodh sai d i n r epl y t o Aum...mahan et i hasi k kavi koki l ke sang hamr a r akhi ahan apanvar appan dekhel aun se dhanyabad,muda hunka anga t e hamarswar oop bahut chot achiRepl y05 18 2009 at2/ / :03 12 PMsubodhkumar t hakur@ r edi f f mai l . com sai d i n r epl y t oPr eet i ...Dhanyabad apnek ut sah var dhak pr ot shahan ke l elRepl y05 18 2009 at3/ / :03 09 PMvi vekanand j ha sai d...wah khoob neek l i khal .Repl y05 18 2009 at4/ / :10 32 AM121


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Aum sai d...क<strong>ह</strong>ए सुबोध धनी जिन ु कान ूबात क<strong>िव</strong> केर मान,ूvi dyapat iaaj ukRepl y05 15 2009 at5/ / :10 30 PMPr eet i sai d...ni k pr avasigeetRepl y05 15 2009 at/ / :10 29 PMमिणका िम “मिनष”गाम-बेलौचा, ख-लखर, िजला मध ुबनी।िमिथला वना<strong>दे</strong>ख ू <strong>दे</strong>ख ू <strong>ह</strong>मर आ ंगनक भागएपिम मे बाजैत कौआ आ !प ूरब मे एला स ूरज भगवानए<strong>दे</strong>ख ू <strong>दे</strong>ख ू <strong>ह</strong>मर आ ंगनक भाग !!दीदी गा<strong>िव</strong> र<strong>ह</strong>ल छिथ गीतए122


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मा ँ बना र<strong>ह</strong>ल छिथ तआ !आई एता <strong>ह</strong>मर म ू ं<strong>ह</strong> लग ूआएआिबते करबैन <strong>ह</strong>ोम णाममनीष िथक <strong>ह</strong>मर नाम !!दीदी ा<strong>ह</strong> कऽ भऽ गेल सालए<strong>ह</strong>मरा अंगना मे पसरल य कोजेगराक समान !एता पा<strong>ह</strong>ूनक बाब ू लऽ जेता ई दोकानए<strong>ह</strong>मरा आ ंगन मे एला स ूरज भगवान !!<strong>दे</strong>ख ू <strong>दे</strong>ख ू <strong>ह</strong>मर िमथला कानएकोजेगरा मे बटैय पान आ मखानओ िमिथला र<strong>ह</strong>त सबखन म<strong>ह</strong>ान !मन आ <strong>िव</strong>ापितक <strong>ह</strong>ोईत र<strong>ह</strong>ै य जतै गुणगानएओ जानकी धाम म<strong>ह</strong>ान !!राम बनलिथ पा<strong>ह</strong>ूनए लवकूश सन भिगनवानजा<strong>ह</strong>ी ठाम गंगा <strong>दे</strong>यिथ पुक ज्ञान !ओई िमिथला क सत् सत् णाम सत् सत् णाम !!मिणका िथका िमिथलाक संतान....।1123


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्মধূিলকা েচৗধবী sai d...<strong>दे</strong>ख ू <strong>दे</strong>ख ू <strong>ह</strong>मर िमथला कानएकोजेगरा मे बटैय पान आ मखानओ िमिथला र<strong>ह</strong>त सबखन म<strong>ह</strong>ान !मन आ <strong>िव</strong>ापितक <strong>ह</strong>ोईत र<strong>ह</strong>ै य जतै गुणगानएओ जानकी धाम म<strong>ह</strong>ान !!ni kRepl y05/ 15/ 2009 at 10:34 PM2Aum sai d...jay maोित<strong>ह</strong>म एक बालक म वके<strong>ह</strong>म एक बालक म वकेपन <strong>दे</strong>ख छी बस उितके124


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अपना संग ख ुश राखक सबकेआस <strong>ह</strong>मरापर प ूरा पिरवारकेमाय बापक उठाबक भार<strong>ह</strong>म बनल छी वण कुमारबाब ू सारता अपन खेत पथार<strong>ह</strong>म तऽ करब कमाइकर् जोगारपढ़◌ाइर ् प ूरा करक ब <strong>ह</strong>रबड़◌ीचैन सऽ सा ँस लै लेल ठ<strong>ह</strong>रीजॅ◌ं भेटै एक बढ़ि◌या करीसु<strong>िव</strong>धा पाबी सबटा श<strong>ह</strong>रीसब कतेक ान अिछ रखमुदा पढै़ लेल क अिछ धेरोज पुकक का ँवर उठे<strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोयछी एक पदयाामेभ<strong>िव</strong> बढ़ि◌या बनाबक इ ंतज़◌ामिनतिदन करै छी गुके णाम<strong>ह</strong>मरा लेल तीथ र् सन <strong>ह</strong>र गाम<strong>िव</strong>ालय बनल <strong>ह</strong>मर बाबाधाम1বি িpযা sai d...<strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोयछी एक पदयाामेभ<strong>िव</strong> बढ़ि◌या बनाबक इ ंतज़◌ामिनतिदन करै छी गुके णाम125


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>मरा लेल तीथ र् सन <strong>ह</strong>र गाम<strong>िव</strong>ालय बनल <strong>ह</strong>मर बाबाधामsundarmaithilik balsahitya lel jyotijik kaj bad nikRepl y 05/15/2009 at 10:39 PM2মধূিলকা েচৗধবী sai d...<strong>ह</strong>म एक बालक म वकेपन <strong>दे</strong>ख छी बस उितकेअपना संग ख ुश राखक सबकेआस <strong>ह</strong>मरापर प ूरा पिरवारकेमाय बापक उठाबक भार<strong>ह</strong>म बनल छी वण कुमारबाब ू सारता अपन खेत पथार<strong>ह</strong>म तऽ करब कमाइकर् जोगारपढ़◌ाइर ् प ूरा करक ब <strong>ह</strong>रबड़◌ीचैन सऽ सा ँस लै लेल ठ<strong>ह</strong>रीजॅ◌ं भेटै एक बढ़ि◌या करीसु<strong>िव</strong>धा पाबी सबटा श<strong>ह</strong>रीसब कतेक ान अिछ रखमुदा पढै़ लेल क अिछ धेरोज पुकक का ँवर उठे<strong>िव</strong>दा <strong>ह</strong>ोयछी एक पदयाामेभ<strong>िव</strong> बढ़ि◌या बनाबक इ ंतज़◌ामिनतिदन करै छी गुके णाम<strong>ह</strong>मरा लेल तीथ र् सन <strong>ह</strong>र गाम<strong>िव</strong>ालय बनल <strong>ह</strong>मर बाबाधाम126


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्bah bahRepl y 05/15/2009 at 10:37 PMनागपंचमीम ूल को ंकणी कथा : नागपंचमलेखक: ी वसंत भगव ंत साव ंति<strong>ह</strong>ी अवाद : नागपंचमीअवादक: ी सेबी फनानडीसर्मैिथली अवाद :127


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्डा.श ंभु कुमार िसं<strong>ह</strong>ज : 18 अील 1965 स<strong>ह</strong>रसा िजलाक मि<strong>ह</strong>षी खंडक ल<strong>ह</strong> ुआर गाममे। आरिभक ं िशक्षा, गामि<strong>ह</strong>सँ,आइ.ए., बी.ए. (मैिथली सान) एम.ए. मैिथली (ण र्पदक ा) ितलका मा ँझी भागलपुर <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय,भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। BET [िब<strong>ह</strong>ार पाता परीक्षा (NET क समतु) ााता <strong>ह</strong>ेतु उीण, र् 1995]“मैिथली नाटकक सामािजक <strong>िव</strong>वर्न” <strong>िव</strong>षय पर पी-एच.डी. वष र् 2008, ितलका मा. ँ भा.<strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय,भागलपुर, िब<strong>ह</strong>ार सँ। मैिथलीक कतोक ितित प-पिका सभमे क<strong>िव</strong>ता, कथा, िनब ंध आिद समय-समय पर कािशत। वतर्मानमे शिक्षक ै सला<strong>ह</strong>कार (मैिथली) राष्ीय अवाद िमशन, केीय भारतीयभाषा संान, मैस ूर-6 मे काय र्रत।नागपंचमीअेशा नक्षि<strong>ह</strong> सँ बरखा झमाझम <strong>ह</strong>ोमए लागलैक। गत सातिदनसँ बरखा <strong>ह</strong>ोइत छलैक। साओन मे तँ बरखा ब भ’ जएबाक चा<strong>ह</strong>ी,मुदा ओ तँ ब <strong>ह</strong>ेबाक नामि<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> ल’ र<strong>ह</strong>ल छलैक। बोलक ं र् केर ीपपािनसँ द<strong>ह</strong>ाबो<strong>ह</strong> भ’ गेलैक। गामक खेतक फाटक सि<strong>ह</strong>त द<strong>ह</strong>ोिदस पािनमे डूिब गेलैक। मिकाजू र्न मिदरक ं द ूइ सीढ◌़◌ी धिर बरखाक पािन छूिबलेलकैक, मुदा ठे<strong>ह</strong> पर र<strong>ह</strong> बलाक लेल को असौकय र् नि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ैक।मजूरी आ रोजीमे वधान <strong>ह</strong>ेबाक कारँ लोक सभ <strong>ह</strong>कोबको भ’ गेलछल। सा ँच त’ ई िथक जे खेती-बारीक काज साओन धिर भ’ गेलाकपात् लोक गोबरछाक ध ंधामे लािग जाइत छल। ब<strong>ह</strong>ुतो ं जंगलक खाकछानलाक पात् लोक गोबरछा जमा कए लगीच वला साकोें नामक128


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गाममे बेिच दैत छल। ओ<strong>ह</strong>ुना ओ सभ ककड◌़◌ी ओ गैता फोंडाकबजारमे बेचैत छल। जँ पैघ-सन माछ <strong>ह</strong>ाथ आिब गेलिन तँ ओकरा<strong>दे</strong>साई पिरवारमे बेिच 10-20 टका कमा लैत छल। मुदा एि<strong>ह</strong> बेरबरखा बेसी <strong>ह</strong>ेबाक कारँ भिर साल रोजगार बािधत भ’ गेलैक। ना<strong>ह</strong>चलाब’ वला मला<strong>ह</strong> सभ तँ कख अपन-अपन ना<strong>ह</strong>केँ उपर आिन रािख<strong>दे</strong> छल। ओकरा नीक जका ँ लकड◌़◌ीक गुटखासँ अटका <strong>दे</strong>ल गेलछलैक। ओकरा उपर नािरयरक पातक छतरी से<strong>ह</strong>ो बनाओल गेल छलैकजकर सुरक्षाक लेल ओकरा नािरयरक गाछसँ बाि <strong>दे</strong>ल गेल छलैक।<strong>ह</strong>िर भगत अपन बरामे एकटा सोंगरक स<strong>ह</strong>ारे अपन पीठ अटकाकए बैसल छल, बेर-बेर नदीमे आयल बाढ◌़ि◌ के <strong>दे</strong>खैत छल।घनघोर बरखाक कारँ ओ नदीक दोसर िदसक गाम साकोडेर् ं केँ से<strong>ह</strong>ोनि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>ख सकैत छल। ओि<strong>ह</strong> क्षण ओ सपनि<strong>ह</strong>मे अपन भ<strong>िव</strong>क सोच केँम ूतर् प <strong>दे</strong>मए लागल। आड◌़ि◌क बाटे जेबाक बजाए ओ िबस ू भजीकगाछी बाटे रासँ िनकिल गेल। वेगसँ ब<strong>ह</strong>ैत नलीकेँ पार क’ कए पनशीप<strong>ह</strong>ु ँच गेल आ गाड◌़◌ीक तीक्षा करए लागल। बरखाक कारँ गाड◌़◌ीकआवाजा<strong>ह</strong>ी ब<strong>ह</strong>ुत कम भ’ गेल छलैक। मोलें सँ एकटा टे ंप ू आबैतर<strong>ह</strong>ैक। मोलें साकोडेर् ं सँ लोक ससत दाम पर गोबरछा कीनए गेलछलैक आ आब ओकरा मडगा ंवक बजारमे बेचबाक लेल जाइत र<strong>ह</strong>ैक।<strong>ह</strong>िर ओि<strong>ह</strong> टे ंप ू सँ िलफ्ट ल’ कए ितस्ार आिब गेल। डार सँ िमिलकएबेमार नाक लेल औषिध लेलक आ द ूधक सोसोइटीमे सभ िदन द ूधलेबाक लेल आबय वला टे ंप ू पर बैिस ओ सा ंकोडेर् ं आिब गेल। नदीककछेर आिबति<strong>ह</strong> ओकर पयर का ँप’ लागलैक। नदी पािनसँ लबालब र<strong>ह</strong>ैक आद ुन ू िदस बस पािनए पािन <strong>दे</strong>ख’मे आिब र<strong>ह</strong>ल छलैक। ओकर प वीरभ(रौ) जका ँ ब ुझाइत र<strong>ह</strong>ैक। ओि<strong>ह</strong> काल ओकरा नजिरक समक्ष ओकरबेमार नाक स ूरित आिब गेलैक। जािन ओकरा <strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे तखन कतएसँ उजा र् आिब गेलैक, ओ आव <strong>दे</strong>खलक ताव झटसँ ओि<strong>ह</strong> भयानक नदीमेकूिद गेल। ओकरा समक्ष केवल म ृुये <strong>दे</strong>खार दैत छलैक, मुदा ओको<strong>ह</strong>ुना <strong>ह</strong>ेलैत नदी पार क’ गेल। ओकर सौ ंसे <strong>दे</strong><strong>ह</strong> पािनमे भीज गेल129


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्र<strong>ह</strong>ैक। ओ अपन सौ ंसे <strong>दे</strong><strong>ह</strong>केँ टटोललक त’ <strong>दे</strong>खलक जे ओकर सभटापीब’ वला औषिध आ गोटी भीज गेल छलैक।* * *खाइक लगा दी.....खाएब ?पीक टोकलाक पात् ओ <strong>ह</strong>ोशमे आयल। सपनासँ जागल लोक जका ँ ओएम<strong>ह</strong>र-ओम<strong>ह</strong>र <strong>दे</strong>खलक। का पर राखल गमछासँ ओ अपन मुँ<strong>ह</strong> पोछलकआ िकछु कालक लेल आिख ँ मुिन एकटा नम<strong>ह</strong>र सा ँस लेलक।खाइक लगा िदऔक, <strong>ह</strong>िर बाजल।पी खाइक लगा <strong>दे</strong>लकैक।ानघर जा कए ओ <strong>ह</strong>ाथ-पयर धोलक।िचलका कखन सुतल?एखनि<strong>ह</strong> सुतल छैक.....पी न<strong>ह</strong>ुएँ बाजली<strong>ह</strong>।बोखार उतरलैक?“........”ओकरा गोटी खोआ <strong>दे</strong>िलयैक?<strong>ह</strong>ँ जे बा ँचल छलैक ओ द’ <strong>दे</strong>िलऐक।आब कोन दबाइ िदयैक िकछु ब ुझनामे नि<strong>ह</strong> आिब र<strong>ह</strong>ल अिछ। ब ुझाइतअिछ जेना ई अपन जि<strong>ह</strong>सँ मुँ<strong>ह</strong>मे दबाइक चच ल’ कए आएल अिछ।<strong>दे</strong>िखयौक काि नागपंचमी िछयैक <strong>ह</strong>म ब ूट फूलबा लेल द’ <strong>दे</strong> िछऐक,भगवती करैथ िचलकाक बोखार क कम भ’ जाइक।130


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>ह</strong>ँ , सा ँचे काि तँ नागपंचमी छैक। ई तेसर खेप िछयैक...... ओ एकटागि<strong>ह</strong>रगर सा ँस लेलक। ब ुझाइत अिछ ए<strong>ह</strong>ु साल <strong>ह</strong>मरा सभक लेलअपशकु अिछ, ओ ब<strong>ह</strong>ुत आतर् रमे बाजल।भगवतीक ईा.......। ई कि<strong>ह</strong> ओकर पी ओकरा मुँ<strong>ह</strong> पर अपन <strong>ह</strong>ाथरािख <strong>दे</strong>लकैक आ ओकरा आिखसँ ँ द<strong>ह</strong>ो-ब<strong>ह</strong>ो र ब<strong>ह</strong>य लागलैक। तकरबाद द ुन ूक म ँ<strong>ह</strong>मे ू एोटा दाना नि<strong>ह</strong> गेलैक।गामक सभटा ना-ब ूढ◌़ राण ू भगत (<strong>ह</strong>िरक बाब ूजी) केँ ाचारी भगतकेर नामसँ िचढ◌़बैत छलैक। राण ू भगत सम ूचा गाममे धािम र्क ओ आनअान करबैत छल। गामक गरीब लोककेँ भगवानक नाम पर फँसयबामेओ ततेक माि<strong>ह</strong>र छल जे तकर को सीमा नि<strong>ह</strong>। खेती-बारी सि<strong>ह</strong>तआन सभटा िजेदारी ओ <strong>ह</strong>िरक का पर लािद <strong>दे</strong> छल आ य ं आरामकब ंसी बजबैत छल।<strong>ह</strong>िरकेँ अपन बाब ूजी एोटा आदित पिस नि<strong>ह</strong> छलैक, मुदा राण ूभगत कि<strong>ह</strong>यो <strong>ह</strong>िरक बात नि<strong>ह</strong> ब ुझलकैक।ओति<strong>ह</strong> राण ू सदित <strong>ह</strong>िर आ ओकर पी केँ अधला<strong>ह</strong>े बात क<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ैक।<strong>ह</strong>िरक िबया<strong>ह</strong>क तीन मास भ’ गेल र<strong>ह</strong>ैक आ ओि<strong>ह</strong> काल एकिदन राण ू नपनजका ँ मजाक करबाक लेल नािरयरक गाछ पर चढ◌़ि◌ गेलैक आ ओतए सँजे िगरलैक तँ अपन डा ँड◌़ तोड◌़ि◌ खाट पकड◌़ि◌ लेलक। राण ूकखाट पकड◌़ि◌ लेलासँ <strong>ह</strong>िरक िजेदारी द ुग ूना भ’ गलैक।“एि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>राशिखनीक ं कारँ <strong>ह</strong>मरा घरक सभटा ख ुशी पािन भ’ गेलअिछ” राण ू सदैव <strong>ह</strong>िरक पीकेँ क<strong>ह</strong>ैत र<strong>ह</strong>ैक। एतेक सुनलाक पातो<strong>ह</strong>िरक पी ओकर <strong>दे</strong>खभालमे को कसिर नि<strong>ह</strong> छोड◌़◌ैक। िदन परिदन बीतल गेलैक, राण ू चढ◌़ि◌ते अखाढ◌़ परलोक िसधािर गेला<strong>ह</strong> आ एि<strong>ह</strong>131


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कारँ <strong>ह</strong>िरक पीकेँ तीन मासक लेल घर छोड◌़ए पड◌़लैक। बाब ूजीकम ृुक कारँ ओ ओि<strong>ह</strong> बरख नागपंचमी नि<strong>ह</strong> मना सकल। दोसरि<strong>ह</strong> बरख<strong>ह</strong>िरक पी एकटा नाकेँ ज <strong>दे</strong>लकैक आ सोइरी <strong>ह</strong>ेबाक कारँ ओओ<strong>ह</strong>ू बरख नाग <strong>दे</strong>वताक प ूजा नि<strong>ह</strong> क’ सकल। एि<strong>ह</strong> बेर एक बरखकिचलका बोखारसँ जूझैत र<strong>ह</strong>ैक.....। जेना-जेना समय बीतैत छलैक,िचलकाक <strong>ह</strong>ालित आर िबगड◌़ले जाइत छलैक। आयुवेिदक र् औषिधक से<strong>ह</strong>ोको असिर नि<strong>ह</strong> भ’ र<strong>ह</strong>ल छलैक। दोसर िदस नदीक पािन बढ◌़ि◌तेजाइत छलैक आ िचलकाकेँ ल’ कए नदी पार करब संभव नि<strong>ह</strong> छलैक।<strong>ह</strong>िर अपन गाछीक मोड◌़ पर ठाढ◌़ छल। जँ <strong>ह</strong>मर िचलका नीकभ’ जाएत तँ <strong>ह</strong>म एि<strong>ह</strong> बेर भगवान, कुल<strong>दे</strong>वता, ाम<strong>दे</strong>वता आिदकेँ छागरबिल <strong>दे</strong>बैक। ओकर मन सुिन कए ओकर पी अबाके रि<strong>ह</strong> गेली<strong>ह</strong>।जाधिर ओ ओकरा <strong>दे</strong>खैत ताधिर ओ नदी पार क’कए <strong>ह</strong>ाथमे प ूजाक समानल’ कए मिदर ं प<strong>ह</strong>ु ँिच गेल।* * *अ<strong>ह</strong>ा ँ ि<strong>ह</strong>ित नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ारब बाउ! बोखार उतिर जेतैक, एकटापड◌़◌ोसनी ओकरा सा ंना <strong>दे</strong>लकैक। तखनि<strong>ह</strong> मिदरक ं घ ंटा बािज उठलैकआ द ुन ू गोटे <strong>ह</strong>ाथ जोड◌़ि◌ लेलक। ई <strong>ह</strong>म एकदम सा ँच कि<strong>ह</strong> र<strong>ह</strong>ल छी,ई कि<strong>ह</strong> ओ िचलकाक माथ पर <strong>ह</strong>ाथ रािख <strong>दे</strong>लक। <strong>दे</strong>िखयौक बोखार उतिरर<strong>ह</strong>ल छैक। पसेना चिल र<strong>ह</strong>ल छैक।<strong>ह</strong>िर मिदरसँ ं आनल भेभूत िचलकाक माथ पर लगा <strong>दे</strong>लकैक। ओकरपी बड◌़ भि-भावसँ ओ भेभूत िचलकाक सौ ंसे <strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे मिल<strong>दे</strong>लकैक। िचलकाक बोखार उतरैत <strong>दे</strong>िख ओ द ुन ू परानी बेस ख ुशभेल। <strong>ह</strong>िरक पी भीजल ब ूटकेँ <strong>दे</strong>खबाक लेल गेलैक आ <strong>ह</strong>िर जंगल सँआनल मािटसँ <strong>दे</strong>बाल पर नागक आकृित बनब’ लागलैक। ओि<strong>ह</strong> पर कुंकुम132


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्सँ ओकर रेखा ंकन कएलक आ कोयलासँ ओकरा पर “ओउम” बना <strong>दे</strong>लकैक।<strong>ह</strong>ाथ धोलाक पात् <strong>ह</strong>िर फेर दरबा पर आिब ठाढ◌़ भ’ गेलैक आनदीक ब<strong>ह</strong>ैत पािन िदस <strong>दे</strong>ख’ लागल। खेतमे एकन<strong>ह</strong>ु ँ पािन भरले र<strong>ह</strong>ैक,मुदा बीच-बीचमे छोट-छोट गाछ सभ लखा दैत छलैक।<strong>ह</strong>िर घ ुमबाक लेल नकिल गेल आ ताि<strong>ह</strong> समय िचलकाक कानब-कु<strong>ह</strong>रबसुर<strong>ह</strong> भ’गेलैक। <strong>ह</strong>िरक पी ओकरा छातीसँ सटा द ूध िपयौलकैक।िचलका एक िमनटक लेल तँ चुप भेलैक मुदा चोि<strong>ह</strong>ं जोर-जोरसँ कानएलागल। िचलका एकबेर ओछरलक आ सभटा द ूध बा<strong>ह</strong>र आिब गेलैक।िचलकाकेँ अचानक एकटा चर लागलैक आ ओ काठ जका ँ कठोरभ’ गेलैक। <strong>ह</strong>िर केँ ई समाद को आन नाक मामे भेटलैक।<strong>ह</strong>िरक <strong>ह</strong>ाथमे द ू टा नािरयर छलैक, ओ ओकरा ओि<strong>ह</strong> फेकलक आ <strong>ह</strong>कासलघर िदस भागल। घरमे पड◌़◌ोिसयाक भीड◌़ लागल र<strong>ह</strong>ैक। ओकर पीजोर-जोरसँ कात र<strong>ह</strong>ैक आ ओकरा द ू टा पड◌़◌ोिसया सभ सारबाकयासमे लागल र<strong>ह</strong>ैक।िचलकाक आिख ँ ब क’ र<strong>ह</strong>ल छलैक। एकटा पड◌़◌ोिसन िकछु औषिधयपातक चूण र् बना क’ ओकरा नाक लग रािख <strong>दे</strong>लकैक। िचलकाक केवलसा ँसे टा चलैत र<strong>ह</strong>ैक।<strong>ह</strong>िरक लेल ओतए िबलमब मोसिकल भ’ गेलैक, ओबा<strong>ह</strong>र आिब बरा पर अपन द ुन ू <strong>ह</strong>ाथेँ माथ पकड◌़ि◌ बैिसर<strong>ह</strong>ल। किरया मेघमे िछपल स ूज,पिछम िदस डूबि<strong>ह</strong> बला छल। आब<strong>ह</strong>िरक िजनगीमे एकटा आर आफत आबि<strong>ह</strong> बला छल आ नागपंचमीक पाबिनओि<strong>ह</strong> आफतमे शरीक <strong>ह</strong>ोम’ बला र<strong>ह</strong>ैक। सभटा मती आ ाथ र्नाबाढ◌़ि◌क पािनमे भािस गेलैक। िचलका एखन धिर आिख ँ नि<strong>ह</strong> खोलछलैक।लो<strong>ह</strong>ारक भी जका ँ <strong>ह</strong>िरक छाती धड◌़कैत र<strong>ह</strong>ैक। िचलकाकेँ<strong>दे</strong>खबाक लेल आएल लोक सभ अपन-अपन घर आपस जा र<strong>ह</strong>ल छल।133


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पड◌़◌ोसी सभक श <strong>ह</strong>िरक दयमे तीर जका ँ लागैत र<strong>ह</strong>ैक ओ घवा<strong>ह</strong>भ’ र<strong>ह</strong>ल छल।शाबा! िचलका आइ राित नि<strong>ह</strong> कािट सकतैक, एकटा स्ी बाजल।<strong>ह</strong>मरा तँ बेचारा <strong>ह</strong>िर पर दया आिब र<strong>ह</strong>ल अिछ, दोसर बाजल।भगवा जानिथ ई कोन बेमारी चलल छैक, तेसर बाजल।एक-एक किर कए ब<strong>ह</strong>ुत भयानक बेमारी पसिर गेलैक अिछ। िकछुिदन पि<strong>ह</strong>लुके बात िथक, माल ूक पोता, जे मा डेढ◌़ बरखक र<strong>ह</strong>ैक,ओकरो ए<strong>ह</strong> चर ऐलैक आ छओ घंटाक भीतरे मिर गेलैक। ई गामककरो लेल शुभ नि<strong>ह</strong> अिछ। चा िदस पािनए पािन। ए<strong>ह</strong>नामे डारो-बैद केँ िक ो आसानीसँ बजा आिन सकैत अिछ?सा ँच प ूछू तँ <strong>ह</strong>म एकटा बात क<strong>ह</strong>ी, <strong>ह</strong>िरक भिमे िनये को--को खोट <strong>ह</strong>ेतैक यै<strong>ह</strong> कारण छैक जे ओ आइ तेसर बेर नागपंचमीनि<strong>ह</strong> मना सकत।<strong>ह</strong>ँ से ..... काि तँ नागपंचमी छैक? मािटकेँ तँ <strong>ह</strong>ाथो नि<strong>ह</strong> लगा सकैतछी, आ ए<strong>ह</strong>नामे जँ िचलका मिर गेलैक तँ ओकरा गाड◌़तैक कोना?<strong>ह</strong>िरकेँ िकछुओ नि<strong>ह</strong> सुझैक। काि नागपंचमी छैक आ मािटकेँ घवा<strong>ह</strong>नि<strong>ह</strong> करबाक चा<strong>ह</strong>ी। जँ िचलका भोरि<strong>ह</strong> मिर गेल तँ शव अंितम संारकिबना भिर िदन आर भिर राित घरि<strong>ह</strong>मे पड◌़ल र<strong>ह</strong>त.....आर......ओ आर िकछु नि<strong>ह</strong> सोिच सकल...... उठल आ घरक कोनमे पड◌़ल कोदािरआ गै ंता ल’क’ घरक बा<strong>ह</strong>र िनकिल गेल अारेमे।ओ खािध ख ुनब सुर<strong>ह</strong> क’ <strong>दे</strong>लक.....काि मर’ वला िचलकाकेँ गाड◌़बाक लेल.......!134


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1सुरेश चौपाल sai d...ehi si t e par aynai aab di nchar ya me shami l bhay gel achhi ,वसंत भगव ंत साव ंत/ ी सेबी फनानडीस/डा.श र् ंभु कुमार िस ं<strong>ह</strong> t eenoo got e ke<strong>ह</strong>िर भगत kerj i vanak hr i dayvi dar ak ghat nak kat hak pr ast ut i l el shabdak abhav bhay gel achhi .Repl y 05/15/2009 at 11:26 PM2रघ ुबीर म ंडल sai d...bah, badhi aa dabai ki ni kgar kat ha,kosi mon par i gel i hRepl y 05/15/2009 at 11:17 PM3केशव म<strong>ह</strong>तो sai d...hr i day vi dar ak kat ha,dhanyavad savant j iRepl y 05/15/2009 at 11:11 PM4िय ंका झा sai d...135


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ee col umn si dha kar ai t achhi j e sause bhar at ek achhiRepl y 05/15/2009 at 10:56 PM5Khat t ar sai d...1. नदीमे आयल बाढ◌़ि◌ के <strong>दे</strong>खैत छल2.<strong>ह</strong>िर मिदरसँ ं आनल भेभूत िचलकाक माथ पर लगा <strong>दे</strong>लकैक।konkan pr adesh me seho sabht a apane sabh di s j eka chhai k,bhabhoot t e hamr o sabh ke bokhar me l agaol j aai t chhalRepl y 05/15/2009 at 10:51 PM6नीिलमा चौधरी sai d...<strong>ह</strong>िरकेँ िकछुओ नि<strong>ह</strong> सुझैक। काि नागपंचमी छैक आ मािटकेँ घवा<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> करबाक चा<strong>ह</strong>ी। जँ िचलका भोरि<strong>ह</strong> मिर गेल तँशव अंितम संारक िबना भिर िदन आर भिर राित घरि<strong>ह</strong>मे पड◌़ल र<strong>ह</strong>त.....आर......ओ आर िकछु नि<strong>ह</strong> सोिच सकल...... उठल आ घरक कोनमे पड◌़ल कोदािर आ गै ंता ल’ क’ घरक बा<strong>ह</strong>र िनकिल गेलअारेमे।ओ खािध ख ुनब सुर<strong>ह</strong> क’ <strong>दे</strong>लक.....काि मर’ वला िचलकाकेँ गाड◌़बाक लेल.......!anuvad et ek ni k t e or i gi nalbahkat ek ni k hoyatRepl y 05/15/2009 at 10:47 PMबालाना ं कृते-136


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1.<strong>दे</strong>वा ंशु वक मैिथली िच-ृ ंखला (कािम); आ 2. म-<strong>दे</strong>शयाा आ <strong>दे</strong>वीजी- ोित झा चौधरी1.<strong>दे</strong>वा ंशु वक मैिथली िच-ृ ंखला (कािम)<strong>दे</strong>वा ंशु व, ज- तुलापी, सुपौल। मास कुिनकेशनमे एम.ए., ि<strong>ह</strong>ी, अंजी आ मैिथलीक <strong>िव</strong>िभप-पिर्कामे कथा, लघ ुकथा, <strong>िव</strong>ज्ञान-कथा, िच-कथा, काटून, र् िच-<strong>ह</strong>ेिलका इािदक काशन।<strong>िव</strong>शेष: गुजरात रा शाला पा-पुक म ंडल ारा आठम कक्षाक लेल <strong>िव</strong>ज्ञान कथा “जंग” कािशत(2004 ई.)नताशा: मैिथलीक पि<strong>ह</strong>ल-िच-ृ ंखला (कािम)नीचा ँक द ुन ू काटूनकेँ र् िक क आ पढ़◌ू)नताशा पा ँच137


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्नताशा छ<strong>ह</strong>138


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्139


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्140


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्1िय ंका झा sai d...sause shor achhi nat ashakRepl y05/ 15/ 2009 at 10:55 PM2Khat t ar sai d...nat asha mohi l el a,devi j iseho.r oj namacha j yot ij i k ni k l agalRepl y05/ 15/ 2009 at 10:55 PM3Jyot isai d...Sabsa neek achi Nat asha ke car t oon chi t r akaar i . Bad neek shur uaat achhiRepl y05/ 07/ 2009 at 02:11 PM4মধূিলকা েচৗধবী sai d...141


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्nat aasha apan st han banaotmaithilik nena bhut ka sahi t ya meRepl y05/ 07/ 2009 at 02:06 PM5AUM s ai d...nat asha at isundarRepl y05/ 05/ 2009 at 06:03 PM6Umesh Maht o sai d...nat asha mon mohi lelak, jyotijik devijik katha aa chitra dunu nik,madhdyapr adesh yat r a seho ut t amRepl y05/ 05/ 2009 at 02:12 PM7Umesh sai d...onl i ne di ct i onar y bad ni k, bahut r as sci ence comput er ker navi n shabd.Repl y05/ 05/ 2009 at 02:09 PM8Pr eet isai d...142


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Devanshu Vats Ker cartoon aa Jyotijik Madhyapr adesh Yat r a aa Devi j i Dunu bad ni kl agal .Repl y05/ 05/ 2009 at 12:14 PM9Kr i shna Yadav sai d...Devanshu Vat sa Ker car t oon bad ni k l agal .Repl y05/ 05/ 2009 at 12:13 PMSi gn i n or si gn up f or a f r ee account ( opt i onal ).2.म <strong>दे</strong>श याा- ोितदशम िदन1 जनवरी 1992प ्लेटफाम र्मे नववष र् मनाबैके <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क ई पि<strong>ह</strong>ल अवसरछल।<strong>ह</strong>मसब नक तीक्षा करै छल<strong>ह</strong>ु ँ।न तऽ लेट छल लेिकन नवसाल 1992 ठीक बीच राित बार<strong>ह</strong> बजे आिब गेल। <strong>ह</strong>म सब घड◌़◌ी परनजिर रख र<strong>ह</strong>ी। 12 बिजते <strong>दे</strong>री सब जोर सऽ <strong>ह</strong>ा केल<strong>ह</strong>ु ँ ‘<strong>ह</strong>ैपी ूईयर’।गाड◌़◌ी डेढ◌़ बजे मे ेशन प<strong>ह</strong>ु ँचल।<strong>ह</strong>मसब प ूवारिक्षकर्ब◌ॉगीमे अपन राित कटल<strong>ह</strong>ु ँ।भोरे भोजनके समय तक <strong>ह</strong>मसब उैन143


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्प<strong>ह</strong>ु ँिच गेल<strong>ह</strong>ु ँ।ओतय एक ए<strong>ह</strong>ेन <strong>ह</strong>ोटलमे कल<strong>ह</strong>ु ँ◌ं जाि<strong>ह</strong>मे वेशकनज◌़दीक बीचोबीच ीराम◌़ ी लण आर माता सीताक म ूीर् छल।अि<strong>ह</strong>द ुआरे ई एक धम र्शाला जका ँ लागैत छल।<strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क अिभभावक सबकेई जािन ब<strong>ह</strong>ुत ख ुशी <strong>ह</strong>ेतैन जे <strong>ह</strong>मसब वष र्क पि<strong>ह</strong>ल िदन म<strong>ह</strong>ाक<strong>िव</strong>कािलदासक जलीमे िबतेल<strong>ह</strong>ु ँ।अतक याा <strong>ह</strong>मरा सबके एक नया अभव<strong>दे</strong>बै वला छल कारण <strong>ह</strong>मसब ता ंगा पर मण करै वला छल<strong>ह</strong>ु ँ। मुदाआि<strong>ह</strong> नि<strong>ह</strong> काि।आि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>मरा सबके नववष र्क उपलमे िकछु र ंगार ंगकाय र्म ुत करैके छल।<strong>ह</strong>मसब तैयारीमे जिट ु गेल<strong>ह</strong>ु ँ।<strong>ह</strong>ोटलकेमिर्मे ू रोज सा ंझकऽआरती <strong>ह</strong>ोयत छल से <strong>ह</strong>मरा सबके नि<strong>ह</strong>ं ब ुझलछल।ठीक आरती बेर मे <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क तैयारी चलै छल। प ूजाबेरमेिफीगाना ब<strong>ह</strong>ुत गलत लगलै सबके आ ताि<strong>ह</strong> ारे <strong>ह</strong>मरा सबके किनकउपेक्षाक भागी से<strong>ह</strong>ो बनऽ पड◌़ल। बेस◌़ <strong>ह</strong>मर सब<strong>ह</strong>क सा ंृितककाय र्म कािलेल िगत भऽ गेल।<strong>दे</strong>वीजी : ोित<strong>दे</strong>वीजीः सौय र् ऊजा र्144


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्गमीर् सऽ सब परेशान छल।ताि<strong>ह</strong> पर सऽ िबजली चली गेल।सबजग<strong>ह</strong> सि<strong>ह</strong>त <strong>िव</strong>ालय मे से<strong>ह</strong>ो खलबली मिच गेल।आब तऽ सब ला<strong>ह</strong>बा<strong>ह</strong> छल। <strong>दे</strong>वीजी अपन बा सब<strong>ह</strong>क परेशानी <strong>दे</strong>ख <strong>िव</strong>चिलत भऽगेली।तुर धानाापक लग जेरेटर लगाबैके िनवेदन लऽ कऽगेली। धानाापक क<strong>ह</strong>लिखन जे तत् काल तऽ ओ जेरेटरक वाकऽ <strong>दे</strong>िथन मुदा ई ब<strong>ह</strong>ुत खचीर्ला छै तै ं बेसी <strong>दे</strong>र लेल नि<strong>ह</strong>ं कैल जासकैत छै। बेस कम सऽ कम किनक <strong>दे</strong>र लेल तऽ सबके आरामभेटलै।फेर किनये काल मे िबजली आिबयो गेल। सबलेल तऽ ईबड स<strong>ह</strong>ज घटना छल मुदा <strong>दे</strong>वीजीके संता◌ेष नि<strong>ह</strong>ं भेटलैन।अिगला िदन ओ सौय र् ऊजा र्क प ूरा जानकारी लऽ कऽ एली।तकरबाद <strong>िव</strong>शेष सेलन भेल। धानाचाय र् के <strong>िव</strong>ालय एवम ् गाम मे सौय र्ऊजा र्क योगके उिचत वा करैके ाव ब<strong>ह</strong>ुत नीकलगलैन।<strong>िव</strong>ालयमे िकछु <strong>िव</strong>शेष च<strong>ह</strong>ल प<strong>ह</strong>ल के भनक तऽ बा सबकेलािगये गेल छल।फेर गमीर् छुीक शुभकामनाक संग बा सबके ई काज<strong>दे</strong>ल गेल जे गाम भिरक लोक सबके जमा क एक िदन जि<strong>ह</strong>या <strong>ह</strong>ुनकासबके सौय र् ऊजा र्क जानकारी <strong>दे</strong>ल जायत आ फेर सऽ िपछला सालककल साक्षरता अिभयान शु कैल जायत।िशक्षकक आज्ञासार सब <strong>िव</strong>ालयमे सा ंझकऽ जमा भेल।तखन<strong>दे</strong>वीजी सबके जानकारी <strong>दे</strong>लिखन जे स ूय र्क गमीर् जाि<strong>ह</strong> सऽ <strong>ह</strong>म सब कतेकपरेशान र<strong>ह</strong>ै छी ताि<strong>ह</strong> सऽ िबजली बनायल जा सकैत छै।सौय र् उजा र् सऽचलै वला कार◌़ ब◌़ कूकर इत् यािद तऽ काफी चिलत भऽ चुकलछै।परु <strong>ह</strong>म सब गाममे पैघ पैमाना पर सा◌ैय र् ऊजा र्क सद ुपयोग करचा<strong>ह</strong>ै छी।<strong>ह</strong>म सब सौय र् ऊजा र् सऽ िबजली बनाबक बात कऽ र<strong>ह</strong>ल अिछ।ए<strong>ह</strong>ेन उपकरण सब लगाओल जायत जाि<strong>ह</strong> सऽ स ूय र्क गमीर् सऽ िबजलीउत् पादन <strong>ह</strong>ोयत आर ओि<strong>ह</strong> िबजलीक उपयोग <strong>िव</strong>ालय मे◌़ सड◌़कक कातके बमे तथा अ साव र्जिनक ान पर लोकके सु<strong>िव</strong>धा दान करैलेलकैल जायत। अि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong>कासकाय र् मे सफलताक बाद अिगला काय र् <strong>ह</strong>ोयतलोकक घरमे सौय र् उजा र् सऽ िनिम र्त िबजलीक वा केनाई।145


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्धानाचाय र् आासन <strong>दे</strong>लिखन जे <strong>ह</strong>ुा प ूरा <strong>िव</strong>ास छैन जे सरकारसऽ आिथ र्क एव ं तकनीिक स<strong>ह</strong>ायता भेटतैन आ ओ यथाशी अपन आवेदनलऽ कऽ के <strong>िव</strong>कास म ंी लग जेता। सबके लेल ई खबिरिचलिमलाइत गमीर्मे एक शीतल अम ृतवि ृ सऽ कम नि<strong>ह</strong>ं छल।गामक<strong>िव</strong>कासक एक आर डेग <strong>दे</strong>वीजीक स<strong>ह</strong>ायता सऽ आगा ँ बढल।बा लोकिन ारा रणीय ोक१.ातः काल मु<strong>ह</strong>ूर् (स ूयो र्दयक एक घ ंटा पि<strong>ह</strong>) सव र्थम अपन द ुन ू <strong>ह</strong>ाथ <strong>दे</strong>खबाक चा<strong>ह</strong>ी, आ’ई ोक बजबाक चा<strong>ह</strong>ी।करा वसते लीः करमे सरती।करम ूले ितो ा भाते करदश र्नम ्॥करक आगा ँ ली बसैत छिथ, करक ममे सरती, करक म ूलमे ा ित छिथ।भोरमे ताि<strong>ह</strong> ारे करक दश र्न करबाक थीक।२.संा काल दीप लेसबाक काल-दीपम ूले ितो ा दीपमे जनाद र्नः।दीपा शरः ोक्ः साोितन र्मोऽुते॥दीपक म ूल भागमे ा, दीपक मभागमे जनाद र्न (<strong>िव</strong>ु) आऽ दीपक अ भागमेशर ित छिथ। <strong>ह</strong>े संाोित! अ<strong>ह</strong>ा ँकेँ नमार।३.सुतबाक काल-राम ं ं <strong>ह</strong>न ूमं वैनतेय ं व ृकोदरम ्।शय यः रेिं द ुः नित॥जे सभ िदन सुतबासँ पि<strong>ह</strong> राम, कुमारामी, <strong>ह</strong>न ूमान ् , गड आऽ भीमक रण करैतछिथ, <strong>ह</strong>ुनकर द ुः न भऽ जाइत छि।146


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्४. न<strong>ह</strong>ेबाक समय-गे च यमु चैव गोदाविर सरित।नम र्<strong>दे</strong> िसु कावेिर जलेऽिन ् सििध ं कु॥<strong>ह</strong>े गंगा, यमुना, गोदावरी, सरती, नम र्दा, िसु आऽ कावेरीअपन साि िदअ।धार। एि<strong>ह</strong> जलमे५.उर ं यमु ि<strong>ह</strong>माेैव दिक्षणम ्।वष ं र् तत् भारतं नाम भारती य सितः॥समुक उरमे आऽ ि<strong>ह</strong>मालयक दिक्षणमे भारत अिछ आऽ ओतुका सित भारतीक<strong>ह</strong>बैत छिथ।६.अ<strong>ह</strong>ा ौपदी सीता तारा मोदरी तथा।पकं ना रेिं म<strong>ह</strong>ापातकनाशकम ्॥जे सभ िदन अ<strong>ह</strong>ा, ौपदी, सीता, तारा आऽ मदोदरी, एि<strong>ह</strong> पा ँच साी-स्ीक रणकरैत छिथ, <strong>ह</strong>ुनकर सभ पाप न भऽ जाइत छि।७.अामा बिला र्सो <strong>ह</strong>न ूमा ं <strong>िव</strong>भीषणः।कृपः परशुराम सैते िचरी<strong>िव</strong>नः॥अामा, बिल, ास, <strong>ह</strong>न ूमान, ् <strong>िव</strong>भीषण, कृपाचाय र् आऽ परशुराम- ई सात टा िचरीवीक<strong>ह</strong>बैत छिथ।८.साते भवतु सुीता <strong>दे</strong>वी िशखर वािसनीउन तपसा लो यया पशुपितः पितः।िसिः साे सतामु सादा ध ूजर्टेःजावीफेनलेखेव यूिध शिशनः कला॥९. बालोऽ<strong>ह</strong>ं जगदान न मे बाला सरती।147


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्अप ू र् पंचमे वषे र् वण र्यािम जगत्यम ् ॥१०. द ूवा र्क्षत म ं(शु यज ुवे र्द अाय २२, म ं २२)आ ि जापितर ्ॠिषः। िलंभोक्ा <strong>दे</strong>वताः। राडुृितः। षड्जःरः॥आ ◌॑न ् ा◌॒ ◌॑वच र्◌॒सी जा◌॑यता◌॒मा रा◌॒ष् रा◌॑ज◌॒ःशुरे◌॑ऽइषो◌॒ऽिता◌॒धी म◌॑<strong>ह</strong>ार◌॒थो जा◌॑यता ं◌॒ दोग्ीं धे◌॒वो र्ढा◌॑न◌॒ड्वाना◌॒शुः सिः◌॒पुर◌॑ि◌॒यो र्वा◌॑ िज◌॒ू र◌॑थे◌॒ाः स◌॒भेयो◌॒ युवा यज◌॑मान वी◌॒रो जा◌॒यता ंिनका◌॒मे-िन◌॑कामे नः प◌॒जर्ों वष र्तु◌॒ फल◌॑वो न◌॒ऽओष◌॑धयः पा ं योगेक्ष◌॒मोनः◌॑ कताम ्॥२२॥माथा र्ः िसयः सु प ूणा र्ः सु मरथाः। शूणा ं ब ु िनाशोऽु िमाणामुदयव।ॐ दीघा र्युभर्व। ॐ सौभावती भव।<strong>ह</strong>े भगवान ्। अपन <strong>दे</strong>शमे सुयो आ’ सव र्ज्ञ <strong>िव</strong>ाथीर् उ <strong>ह</strong>ोिथ, आ’ शुुकेँ नाशकएिन<strong>ह</strong>ार सैिनक उ <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शक गाय ख ूब द ूध दय बाली, बरद भार व<strong>ह</strong>नकरएमे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ घोड़◌ा िरत पेँ दौगय बला <strong>ह</strong>ोए। स्ीगण नगरक करबामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ आ’ युवक सभामे ओजप ूण र् भाषण <strong>दे</strong>बयबला आ’ <strong>दे</strong>बामे सक्षम <strong>ह</strong>ोिथ। अपन <strong>दे</strong>शमे जखन आवक <strong>ह</strong>ोय वषा र् <strong>ह</strong>ोए आ’ औषिधक-ब ूटीसव र्दा पिरप <strong>ह</strong>ोइत र<strong>ह</strong>ए। एव ं मे सभ तर<strong>ह</strong>ेँ <strong>ह</strong>मरा सभक काण <strong>ह</strong>ोए। शुकबिक ु नाश <strong>ह</strong>ोए आ’ िमक उदय <strong>ह</strong>ोए॥मकें कोन वुक इा करबाक चा<strong>ह</strong>ी तकर वण र्न एि<strong>ह</strong> म ंमे कएल गेल अिछ।एि<strong>ह</strong>मे वाचकलुोपमालड़◌्कार अिछ।अय-◌॑न ् - <strong>िव</strong>ा आिद गुणसँ पिरप ूण र् रा◌॒ष् - <strong>दे</strong>शमे◌॑वच र्◌॒सी- <strong>िव</strong>ाक तेजसँ युक्148


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आ जा◌॑यता ं◌॒- उ <strong>ह</strong>ोएरा◌॑ज◌॒ः-राजाशुरे◌॑ऽ–िबना डर बलाइषो◌॒- बाण चलेबामे िनपुणऽिता◌॒धी-शुकेँ तारण दय बलाम◌॑<strong>ह</strong>ार◌॒थो-पैघ रथ बला वीरदोग्ीं-कामना(द ूध प ूण र् करए बाली)धे◌॒वो र्ढा◌॑न◌॒ड्वाना◌॒शुः धे◌॒-गौ वा वाणी वो र्ढा◌॑न◌॒ड्वा- पैघ बरद ना◌॒शुः-आशुः-िरतसिः◌॒-घोड़◌ापुर◌॑ि◌॒यो र्वा◌॑- पुर◌॑ि◌॒- व<strong>ह</strong>ारकेँ धारण करए बाली यो र्वा◌॑-स्ीिज◌॒ू-शुकेँ जीतए बलार◌॑थे◌॒ाः-रथ पर िरस◌॒भेयो◌॒-उम सभामेयुवा-युवा जे<strong>ह</strong>नयज◌॑मान-राजाक रामेवी◌॒रो-शुकेँ परािजत करएबलािनका◌॒मे-िन◌॑कामे-िनययुक् काय र्मेनः-<strong>ह</strong>मर सभक149


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्प◌॒जर्ों-मेघवष र्तु◌॒-वषा र् <strong>ह</strong>ोएफल◌॑वो-उम फल बलाओष◌॑धयः-औषिधःपा ं- पाकएयोगेक्ष◌॒मो-अल ल करेबाक <strong>ह</strong>ेतु कएल गेल योगक रक्षानः◌॑-<strong>ह</strong>मरा सभक <strong>ह</strong>ेतुकताम ्-समथ र् <strong>ह</strong>ोएििफथक अवाद- <strong>ह</strong>े ण, <strong>ह</strong>मर रामे ाण नीक धािम र्क <strong>िव</strong>ा बला, राज-वीर,तीर ंदाज, द ूध दए बाली गाय, दौगय बला जु, उमी नारी <strong>ह</strong>ोिथ। पाजर्आवकता पडला पर वषा र् <strong>दे</strong>िथ, फल <strong>दे</strong>य बला गाछ पाकए, <strong>ह</strong>म सभ संपिअिजर्त/संरिक्षत करी।इिश-मैिथली ंकोष/ मैिथली-इिश ं कोष ोजेकेँ आग ू बढ़◌ाऊ, अपन सुझाव आ योगदान ई-मेलारा ggaj endr a@ vi deha. com पर पठाऊ।I nput : (कोकमे <strong>दे</strong>वनागरी, िमिथलाक्षर िकं वा फोिटक-रोमनमे टाइप क। I nputDevanagar i , Mi thilakshara or Phonet i c-Roman.)i nLanguage: (पिरणाम <strong>दे</strong>वनागरी, िमिथलाक्षर आ फोिटक-रोमन/ रोमनमे। ResultDevanagar i , Mi t hi l akshar a and Phonet i c-Roman/ Roman.)in<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथली कोष (इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल बेर सच र्-िडनरी) एम.एस.एस.ू.एल. सव र्र आधािरत -Based on ms-sql ser ver Maithili-Engl i sh andEnglish-Maithili Dictionary.150


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्केशव म<strong>ह</strong>तो sai d...shabd sabhak moder n sankal an bej orRepl y05/ 15/ 2009 at 11:10 PM2मज.सदाय sai d...onl i ne di ct i onar y at isundarRepl y05/ 15/ 2009 at 11:08 PMभारत आ पालक मैिथली भाषा-वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानकश ैलीमैिथलीक मानक लेखन-श ैली1. पालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उारण आ लेखन श ैलीआऽ 2.मैिथली अकादमी, पटना ारा िनधािरत र् मैिथली लेखन-श ैली1.पालक मैिथली भाषा वैज्ञािनक लोकिन ारा बनाओल मानक उारण आ लेखन श ैलीमैिथलीमे उारण तथा लेखन१.पमाक्षर आ अार: पमाक्षरात ङ, ञ, ण, न एव ं म अबैत अिछ। संृतभाषाक असार शक अमे जाि<strong>ह</strong> वक अक्षर र<strong>ह</strong>ैत अिछ ओ<strong>ह</strong>ी वक पमाक्षरअबैत अिछ। जेना-अ (क वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे ङ् आएल अिछ।)प (च वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे ञ् आएल अिछ।)ख (ट वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे ण ् आएल अिछ।)सि (त वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे न ् आएल अिछ।)ख (प वक र<strong>ह</strong>बाक कार अमे म ् आएल अिछ।)उपयु र् बात मैिथलीमे कम <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। पमाक्षरक बदलामे अिधका ंश151


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जग<strong>ह</strong>पर अारक योग <strong>दे</strong>खल जाइछ। जेना- अंक, पंच, खंड, संिध, खंभआिद। ाकरण<strong>िव</strong>द पित गो<strong>िव</strong> झाक क<strong>ह</strong>ब छिन जे कव, चव आ टवसँ प ूव र्अार िलखल जाए तथा तव आ पवसँ प ूव र् पमाक्षरे िलखल जाए। जेना-अंक, चंचल, अंडा, अ तथा कन। मुदा ि<strong>ह</strong>ीक िनकट र<strong>ह</strong>ल आधिनक ु लेखक एि<strong>ह</strong>बातकेँ नि<strong>ह</strong> मात छिथ। ओलोकिन अ आ कनक जग<strong>ह</strong>पर से<strong>ह</strong>ो अंत आ कं पनिलखैत <strong>दे</strong>खल जाइत छिथ।नवीन पित िकछु सु<strong>िव</strong>धाजनक अव छैक। िकएक तँ एि<strong>ह</strong>मे समय आ ानक बचत<strong>ह</strong>ोइत छैक। मुदा कतोकबेर <strong>ह</strong>लेखन वा मुणमे अारक छोटसन िबु नि<strong>ह</strong> भेलासँ अथ र्क अनथ र् <strong>ह</strong>ोइत से<strong>ह</strong>ो <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। अारक योगमेउारण-दोषक सावना से<strong>ह</strong>ो ततबए <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। एतदथ र् कसँ लऽकऽपवधिर पमाक्षरेक योग करब उिचत अिछ। यसँ लऽकऽ ज्ञधिरक अक्षरक सअारक योग करबामे कत<strong>ह</strong>ु को <strong>िव</strong>वाद नि<strong>ह</strong> <strong>दे</strong>खल जाइछ।२.ढ आ ढ : ढक उारण “र ् <strong>ह</strong>”जका ँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ। अतः जतऽ “र ् <strong>ह</strong>”क उारण<strong>ह</strong>ो ओतऽ मा ढ िलखल जाए। आनठाम खािल ढ िलखल जएबाक चा<strong>ह</strong>ी। जेना-ढ = ढाकी, ढेकी, ढीठ, ढेउआ, ढ, ढेरी, ढाकिन, ढाठ आिद।ढ = पढ़◌ाइ, बढब, गढब, मढब, ब ुढबा, सा ँढ, गाढ, रीढ, चा ँढ, सीढी, पीढी आिद।उपयु र् शसभकेँ <strong>दे</strong>खलासँ ई <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे साधारणतया शक शुमे ढ आम तथा अमे ढ अबैत अिछ। इए<strong>ह</strong> िनयम ड आ डक सभर् से<strong>ह</strong>ो लाग ू <strong>ह</strong>ोइतअिछ।३.व आ ब : मैिथलीमे “व”क उारण ब कएल जाइत अिछ, मुदा ओकरा ब पमेनि<strong>ह</strong> िलखल जएबाक चा<strong>ह</strong>ी। जेना- उारण : बैनाथ, िबा, नब, <strong>दे</strong>बता, िबु, ब ंश,बना आिद। एि<strong>ह</strong>सभक ानपर मशः वैनाथ, <strong>िव</strong>ा, नव, <strong>दे</strong>वता, <strong>िव</strong>ु, व ंश,वना िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। सामातया व उारणक लेल ओ योग कएल जाइत अिछ।जेना- ओकील, ओज<strong>ह</strong> आिद।४.य आ ज : कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु “य”क उारण “ज”जका ँ करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ, मुदाओकरा ज नि<strong>ह</strong> िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी। उारणमे यज्ञ, जिद, जमुना, ज ुग, जाबत, जोगी,जद, ु जम आिद क<strong>ह</strong>ल जाएवला शसभकेँ मशः यज्ञ, यिद, यमुना, युग, याबत,योगी, यद, ु यम िलखबाक चा<strong>ह</strong>ी।५.ए आ य : मैिथलीक वतर्नीमे ए आ य द ुन ू िलखल जाइत अिछ।ाचीन वतर्नी- कएल, जाए, <strong>ह</strong>ोएत, माए, भाए, गाए आिद।नवीन वतर्नी- कयल, जाय, <strong>ह</strong>ोयत, माय, भाय, गाय आिद।सामातया शक शुमे ए मा अबैत अिछ। जेना एि<strong>ह</strong>, एना, एकर, ए<strong>ह</strong>न आिद।152


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्एि<strong>ह</strong> शसभक ानपर यि<strong>ह</strong>, यना, यकर, य<strong>ह</strong>न आिदक योग नि<strong>ह</strong> करबाक चा<strong>ह</strong>ी।यिप मैिथलीभाषी थासि<strong>ह</strong>त िकछु जाितमे शक आरोमे “ए”केँ य कि<strong>ह</strong> उारणकएल जाइत अिछ।ए आ “य”क योगक योगक सभर्मे ाची पितक असरण करब उपयु मािनएि<strong>ह</strong> पुकमे ओकरे योग कएल गेल अिछ। िकएक तँ द ुन ूक लेखनमे कोस<strong>ह</strong>जता आ द ु<strong>ह</strong>ताक बात नि<strong>ह</strong> अिछ। आ मैिथलीक सव र्साधारणक उारण-श ैली यकअपेक्षा एसँ बेसी िनकट छैक। खास कऽ कएल, <strong>ह</strong>एब आिद कितपय शकेँ कैल, <strong>ह</strong>ैबआिद पमे कत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु िलखल जाएब से<strong>ह</strong>ो “ए”क योगकेँ बेसी समीचीन मािणतकरैत अिछ।६.ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु तथा एकार, ओकार : मैिथलीक ाचीन लेखन-पररामे को बातपर बलदैत काल शक पाछा ँ ि<strong>ह</strong>, <strong>ह</strong>ु लगाओल जाइत छैक। जेना- <strong>ह</strong>ुनकि<strong>ह</strong>, अपन<strong>ह</strong>ु, ओकर<strong>ह</strong>ु,तालि<strong>ह</strong>, चोि<strong>ह</strong>, आन<strong>ह</strong>ु आिद। मुदा आधिनक ु लेखनमे ि<strong>ह</strong>क ानपर एकार एव ं <strong>ह</strong>ुकानपर ओकारक योग करैत <strong>दे</strong>खल जाइत अिछ। जेना- <strong>ह</strong>ुनके, अप, ताले,चोे, आ आिद।७.ष तथा ख : मैिथली भाषामे अिधका ंशतः षक उारण ख <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना-ष (खडय), षोडशी (खोडशी), षट्कोण (खटकोण), व ृषेश (व ृखेश), सोष(सोख) आिद।८.िन-लोप : िनिलिखत अवामे शसँ िन-लोप भऽ जाइत अिछ:(क)ियायी य अयमे य वा ए लु भऽ जाइत अिछ। ओि<strong>ह</strong>मेसँ पि<strong>ह</strong> अकउारण दीघ र् भऽ जाइत अिछ। ओकर आगा ँ लोप-स ूचक िच वा <strong>िव</strong>कारी (’ / ऽ)लगाओल जाइछ। जेना-प ूण र् प : पढए (पढय) गेला<strong>ह</strong>, कए (कय) लेल, उठए (उठय) पडतौक।अप ूण र् प : पढ’ गेला<strong>ह</strong>, क’ लेल, उठ’ पडतौक।पढऽ गेला<strong>ह</strong>, कऽ लेल, उठऽ पडतौक।(ख)प ूव र्कािलक कृत आय (आए) यमे य (ए) लु भऽ जाइछ, मुदा लोप-स ूचक<strong>िव</strong>कारी नि<strong>ह</strong> लगाओल जाइछ। जेना-प ूण र् प : खाए (य) गेल, पठाय (ए) <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ाए (य) अएला<strong>ह</strong>।अप ूण र् प : खा गेल, पठा <strong>दे</strong>ब, न<strong>ह</strong>ा अएला<strong>ह</strong>।(ग)स्ी य इक उारण ियापद, संज्ञा, ओ <strong>िव</strong>शेषण तीन ूमे लु भऽ जाइतअिछ। जेना-प ूण र् प : दोसिर मािलिन चिल गेिल।अप ूण र् प : दोसर मािलन चिल गेल।(घ)वतर्मान कृदक अिम त लु भऽ जाइत अिछ। जेना-153


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्प ूण र् प : पढ़◌ैत अिछ, बजैत अिछ, गबैत अिछ।अप ूण र् प : पढ़◌ै अिछ, बजै अिछ, गबै अिछ।(ङ)ियापदक अवसान इक, उक, ऐक तथा <strong>ह</strong>ीकमे लु भऽ जाइत अिछ। जेना-प ूण र् प: िछयौक, िछयैक, छ<strong>ह</strong>ीक, छौक, छैक, अिबतैक, <strong>ह</strong>ोइक।अप ूण र् प : िछयौ, िछयै, छ<strong>ह</strong>ी, छौ, छै, अिबतै, <strong>ह</strong>ोइ।(च)ियापदीय य , <strong>ह</strong>ु तथा <strong>ह</strong>कारक लोप भऽ जाइछ। जेना-प ूण र् प : छि, क<strong>ह</strong>लि, क<strong>ह</strong>ल<strong>ह</strong>ँ, ु गेल<strong>ह</strong>, नि<strong>ह</strong>।अप ूण र् प : छिन, क<strong>ह</strong>लिन, क<strong>ह</strong>लौ, ँ गेलऽ, नइ, निञ, ।९.िन ानारण : को-को र-िन अपना जग<strong>ह</strong>सँ <strong>ह</strong>िटकऽ दोसरठाम चिलजाइत अिछ। खास कऽ इ आ उक समे ई बात लाग ू <strong>ह</strong>ोइत अिछ।मैिथलीकरण भऽ गेल शक म वा अमे जँ इ वा उ आबए तँ ओकर िनानािरत भऽ एक अक्षर आगा ँ आिब जाइत अिछ। जेना- शिन (शइन), पािन(पाइन), दािल ( दाइल), मािट (माइट), काछु (काउछ), मासु(माउस) आिद। मुदातम शसभमे ई िनयम लाग ू नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। जेना- रिकेँ रइ आ सुधा ंशुकेँसुधाउं स नि<strong>ह</strong> क<strong>ह</strong>ल जा सकैत अिछ।१०.<strong>ह</strong>ल(◌्)क योग : मैिथली भाषामे सामातया <strong>ह</strong>ल (◌्)क आवकता नि<strong>ह</strong><strong>ह</strong>ोइत अिछ। कारण जे शक अमे अ उारण नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइत अिछ। मुदा संृतभाषासँ जि<strong>ह</strong>नाक ति<strong>ह</strong>ना मैिथलीमे आएल (तम) शसभमे <strong>ह</strong>ल योग कएल जाइतअिछ। एि<strong>ह</strong> पोथीमे सामातया सूण र् शकेँ मैिथली भाषासी िनयमअसार<strong>ह</strong>ल<strong>िव</strong><strong>ह</strong>ीन राखल गेल अिछ। मुदा ाकरणसी योजनक लेल अावक ानपरकत<strong>ह</strong>ु-कत<strong>ह</strong>ु <strong>ह</strong>ल <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। ुत पोथीमे मिथली लेखनक ाचीन आ नवीनद ुन ू श ैलीक सरल आ समीचीन पक्षसभकेँ समेिटकऽ वण र्-<strong>िव</strong>ास कएल गेल अिछ। ानआ समयमे बचतक सि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>-लेखन तथा तकिनकी दृ िसँ से<strong>ह</strong>ो सरल <strong>ह</strong>ोबऽवलाि<strong>ह</strong>साबसँ वण र्-<strong>िव</strong>ास िमलाओल गेल अिछ। वतर्मान समयमे मैिथली माभाषीपय र्केँआन भाषाक मामसँ मैिथलीक ज्ञान लेबऽ पड़ि◌र<strong>ह</strong>ल पिरमे लेखनमे स<strong>ह</strong>जतातथा एकपतापर ान <strong>दे</strong>ल गेल अिछ। तखन मैिथली भाषाक म ूल <strong>िव</strong>शेषतासभकुित नि<strong>ह</strong> <strong>ह</strong>ोइक, ता<strong>ह</strong>ूिदस लेखक-मल सचेत अिछ। िस भाषाशास्ी डा.रामावतार यादवक क<strong>ह</strong>ब छिन जे सरलताक असानमे ए<strong>ह</strong>न अवा िक<strong>ह</strong>ु आबऽ<strong>दे</strong>बाक चा<strong>ह</strong>ी जे भाषाक <strong>िव</strong>शेषता छा ँ<strong>ह</strong>मे पिड जाए। <strong>ह</strong>मसभ <strong>ह</strong>ुनक धारणाकेँ प ूण र्पसँ स लऽ चलबाक यास कएल<strong>ह</strong>ँ ु अिछ।पोथीक वण<strong>िव</strong>ास र् कक्षा ९ क पोथीसँ िकछु माामे िभ अिछ। िनरर अयन,असान आ <strong>िव</strong>ेषणक कार ई सुधाराक िभता आएल अिछ। भ<strong>िव</strong>मे आन<strong>ह</strong>ुपोथीकेँ पिरमािजर्त करैत मैिथली पापुकक वण<strong>िव</strong>ासमे र् प ूण र्पेण एकपताअनबाक <strong>ह</strong>मरासभक य र<strong>ह</strong>त।154


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्कक्षा १० मैिथली लेखन तथा पिरमाजर्न म<strong>ह</strong>े मलंिगया/ धीरे मिष र् संयोजन-गशसाद भराईकाशक िशक्षा तथा खेलकूद मालय, पाम <strong>िव</strong>कास के,सािठमी, भपुरसवािधकार र् पाम <strong>िव</strong>कास के एव ं जनक िशक्षा सामी के, सािठमी, भपुर।पि<strong>ह</strong>ल संरण २०५८ बैशाख (२००२ ई.)योगदान: िशवसाद साल, जगाथ अवा, गोरखब<strong>ह</strong>ाद ुर िसं<strong>ह</strong>, गशसाद भराई, डा.रामावतार यादव, डा. राजे <strong>िव</strong>मल, डा. रामदयाल राकेश, धमे र् <strong>िव</strong>ल, पा धी,नीरज कण, र् रमेश रनभाषा सादन- नीरज कण, र् पा झा2. मैिथली अकादमी, पटना ारा िनधािरत र् मैिथली लेखन-श ैली1. जे श मैिथली-साि<strong>ह</strong>क ाचीन कालसँ आइ धिर जाि<strong>ह</strong> वर्नीमे चिलत अिछ, सेसामातः ताि<strong>ह</strong> वर्नीमे िलखल जाय- उदा<strong>ह</strong>रणाथ र्-ाएखनठामजकर,तकरतिनकरअिछअाअखन,अखिन,एखेन,अखनीिठमा,िठना,ठमाजेकर, तेकरितनकर।(वैकिक पेँ ा)ऐछ, अि<strong>ह</strong>, ए।2. िनिलिखत तीन कारक प वैिपकतया अपनाओल जाय:भ गेल, भय गेल वा155


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्भए गेल। जा र<strong>ह</strong>ल अिछ, जाय र<strong>ह</strong>ल अिछ, जाए र<strong>ह</strong>ल अिछ। कर’ गेला<strong>ह</strong>, वाकरय गेला<strong>ह</strong> वा करए गेला<strong>ह</strong>।3. ाचीन मैिथलीक ‘’ िनक ानमे ‘न’ िलखल जाय सकैत अिछ यथा क<strong>ह</strong>लिन वाक<strong>ह</strong>लि।4. ‘ऐ’ तथा ‘औ’ ततय िलखल जाय जत’ तः ‘अइ’ तथा ‘अउ’ सदृश उारणइ <strong>ह</strong>ो। यथा- <strong>दे</strong>खैत, छलैक, बौआ, छौक इािद।5. मैिथलीक िनिलिखत श एि<strong>ह</strong> पे यु <strong>ह</strong>ोयत:जै<strong>ह</strong>,सै<strong>ह</strong>,इए<strong>ह</strong>,ओऐ<strong>ह</strong>,लै<strong>ह</strong> तथादै<strong>ह</strong>।6. <strong>ह</strong>्र् इकारा ंत शमे ‘इ’ के लु करब सामातः अा िथक। यथा- ा<strong>दे</strong>िख आब<strong>ह</strong>, मािलिन गेिल (म मामे)।7. तं ‘ए’ वा ‘य’ ाचीन मैिथलीक उरण आिदमे तँ यथावत राखल जाय,िकं तु आधिनक ु योगमे वैकिक पेँ ‘ए’ वा ‘य’ िलखल जाय। यथा:- कयल वाकएल, अयला<strong>ह</strong> वा अएला<strong>ह</strong>, जाय वा जाए इािद।8. उारणमे द ू रक बीच जे ‘य’ िन तः आिब जाइत अिछ तकरा लेखमे ानवैकिक पेँ <strong>दे</strong>ल जाय। यथा- धीआ, अढ़◌ैआ, <strong>िव</strong>आ<strong>ह</strong>, वा धीया, अढ़◌ैया, िबया<strong>ह</strong>।9. सानािसक तं रक ान यथासंभव ‘ञ’ िलखल जाय वा सानािसक र। यथा:-मैञा, किनञा, िकरतिनञा वा मैआ, ँ किनआ, ँ िकरतिनआ ँ।10. कारकक <strong>िव</strong>भिक्क िनिलिखत प ा:-<strong>ह</strong>ाथकेँ , <strong>ह</strong>ाथसँ, <strong>ह</strong>ाथेँ, <strong>ह</strong>ाथक, <strong>ह</strong>ाथमे।’मे’ मे अार सव र्था ा िथक। ‘क’ क वैकिक प ‘केर’ राखल जा सकैतअिछ।11. प ूव र्कािलक ियापदक बाद ‘कय’ वा ‘कए’ अय वैकिक पेँ लगाओल जासकैत अिछ। यथा:- <strong>दे</strong>िख कय वा <strong>दे</strong>िख कए।156


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्12. मा ँग, भा ँग आिदक ानमे माङ, भाङ इािद िलखल जाय।13. अर् ‘न’ ओ अर् ‘म’ क बदला असार नि<strong>ह</strong> िलखल जाय, िकं तु छापाक सु<strong>िव</strong>धाथ र्अर् ‘ङ’ , ‘ञ’, तथा ‘ण’ क बदला अारो िलखल जा सकैत अिछ। यथा:- अ,वा अंक, अल वा अंचल, क वा कं ठ।14. <strong>ह</strong>लंत िच िनयमतः लगाओल जाय, िकं तु <strong>िव</strong>भिक संग अकारा ंत योग कएलजाय। यथा:- ीमान, ् िकं तु ीमानक।15. सभ एकल कारक िच शमे सटा क’ िलखल जाय, <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>, संयु <strong>िव</strong>भिक<strong>ह</strong>ेतु फराक िलखल जाय, यथा घर परक।16. अनािसककेँ चिबु ारा कयल जाय। पर ंतु मुणक सु<strong>िव</strong>धाथ र् ि<strong>ह</strong> समानजिटल माा पर अारक योग चिबुक बदला कयल जा सकैत अिछ। यथा-ि<strong>ह</strong>ँ केर बदला ि<strong>ह</strong>ं।17. प ूण र् <strong>िव</strong>राम पासीसँ ( । ) स ू िचत कयल जाय।18. सम पद सटा क’ िलखल जाय, वा <strong>ह</strong>ाइफेनसँ जोिडक’ , <strong>ह</strong>टा क’ नि<strong>ह</strong>।19. िलअ तथा िदअ शमे िबकारी (ऽ) नि<strong>ह</strong> लगाओल जाय।20. अंक <strong>दे</strong>वनागरी पमे राखल जाय।21.िकछु िनक लेल नवीन िच बनबाओल जाय। जा' ई नि<strong>ह</strong> बनल अिछ ताबत एि<strong>ह</strong>द ुन ू िनक बदला प ूव र्वत् अय/ आय/ अए/ आए/ आओ/ अओ िलखल जाय। आिक ऎ वाऒ सँ कएल जाय।<strong>ह</strong>./- गो<strong>िव</strong> झा ११/८/७६ ीका ठाकुर ११/८/७६ सुरे झा "सुमन" ११/०८/७६Repl y05/ 15/ 2009 at 11:01 PM157


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2Engl i sh Tr ansl at i on of Gaj endr a Thakur ' s Maithili NovelSahasr abadhani t r ansl at ed i nt o Engl i sh by Smt . Jyot i JhaChaudhar y Gaj endr a Thakur ( b. 1971) i s the editor of Maithiliej our nal “<strong>Videha</strong>” t hat can be vi ewed atht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ . Hi spoem, st or y, novel , r esear ch ar t i cl es, epi c – all in Maithili language are lyingscattered and is in print in single volume by the title“KurukShetram.” He c an ber eached athi s emai l : ggaj endr a@ ai r t el mai l . i nJyot i Jha Chaudhar y, Dat e of Bi r t h: December 30 1978, Pl ace of Bi r t h-Bel hvar ( Madhubani Di st r i ct ), Educat i on:Swami Vi vekananda Mi ddl eSchool , Ti sco Sakchi Gi r l s Hi gh School , Mrs KMPM I nt er Col l ege, I GNOU ,ICWAI ( COST ACCOUNTANCY ); Resi dence- LONDON , UK ; Fat her - Sh.Shubhankar Jha, Jamshedpur ; Mot her - Smt . Sudha Jha- Shivipatti. Jyot ir ecei ved edi t or ' s choi ce awar d f r omwer e f eat ur ed i n f r ontpage of www poewww. poet r y . c omand her poems. t r ysoup. com for someper i od. She l ear nt Mi t hi l a Pai nt i ng under Ms . Shvet a Jha,Baser aI nst i t ut e, Jamshedpur and Fi ne Ar t s f r om Tool i ka, Sakchi , Jamshedpur( I ndi a). Her Mi t hi l a Pai nt i ngs have been di spl ayed by Eal i ng Ar tGr oup at Eal i ng Br oadway, London.The Comet158


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Engl i sh Tr ansl at i on of Gaj endr a Thakur ' s Maithili NovelSahasr abadhani t r ansl at ed i nt o Engl i sh by Smt . Jyot i Jha Chaudhar yThese unanswer ed quest i ons r est ar t ed t r oubl i ng hi m i n hi sdr eams.Somet i mes he f el t t hat he was i n t he open edge r oofand st ar t ed movi ng t owar ds t he edge wi t hout boundar y.Amyst er i ous gr avi t y was pul l i ng hi m unt i l he was f al l en down.Was t hat a di r ect i on l i f e was movi ng i n or a si gn of f ut ur edanger s. Aar uni coul dn’t find the time when he went to sleep and later on heconcluded that dream and sleep were two mysteries of human life which couldn’t beanswered.Aar uni gr ew up.He ent er ed i nt o hi s st udent l i f e by l ear ni ngt he shl ok t hat was act ual l y a pr ayer t o t he Goddess Sar aswat i– a Goddess of knowledge and learning following the second shlok which was a prayer toShiva and Parvati.Whi l e r eci t i ng t he second shl ok Aar uni used t o l augh l oudl y.Fat her t hought t hat Aar uni woul d not t ake st udy as apuni shment and woul d not get habbi t of hol di ng hi s head whi l esi t t i ng on t he chai r f or st udyi ng i f he woul d st ar t st udyi ngat t he young age. He l ear nt one t o hundr ed i n one si t t i ng.Hef ound i t ver y easy t o l ear n number s f r om t went y one at i t hadsome ki nd of rhyming.159


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्He was i r r i t at ed wi t h one habi t of hi s mot her . Hi s mot her usedt o negl ect hi m when someone el se was at home. Hi s mot her ’s friendhad come to his house one day. His mother was so much busy with her that she ignoredhim. Aaruni was holding a bunch of keys and he war ned hi s mot her t hati f he was not l i st ened t o t hen he woul d t hr ow t hat bunch i nt ot he di t ch i n f r om of t he house. Hi s mot her t hought t hat i fshe woul d gi ve val ue now t hen he coul d be more violent.So shei gnor ed hi m. The r esul t was same f or ei t her si t uat i on.The keysar e st i l l mi ssi ng and st i l l al l al mi r ahs have dupl i cat e keys.These chi l dhood memor i es br ought a smi l e i n Aaruni ’s face.The f at her was of t en bei ng t r oubl ed because of hi s pr i nci pl esso he was ver y eager t o see Aar uni gr own up.He got pr omot i onfrom third class to fifth class.It was compul sor y t o go t ovi l l age i n ever y Hol i and Dur ga Puj a.Fat her r et ur ned byl eavi ng ever yt hi ng.But hi s sal ar y was st opped f or a whi l e soa l et t er came f r om vi l l age t hat t hey woul d have t o st ay i nvillage. Mot her st ar t ed cr yi ng but Aar uni was ver y happy.( cont i nued)1सुरेश चौपाल sai d...These unanswer ed quest i ons r est ar t ed t r oubl i ng hi m i n hi s dr eams.Somet i mes hef el t t hat he was i n t he open edge r oof and st ar t ed movi ng t owar ds t he edgewi t hout boundar y. Amysterious gravity was pulling himuntil he was fallen down.Was t hat a di r ect i on l i f e was movi ng i n or a si gn of f ut ur e danger s.Aar unicoul dn’t find the time when he went to sleep and later on he concluded that dream and sleep were two mysteriesof human l i f e whi ch coul dn’t be answered.best engl i sh t r ansl at i on of a mai t hi l i novel i have ever seen.Repl y05/ 15/ 2009 at 11:22 PM160


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्2रघ ुबीर म ंडल sai d...t he t r ansl at i on i s of t op qual i t y,aar uni ' s l i f e cur ve i s t aki ng t ur n.Repl y05/ 15/ 2009 at 11: 17 PMम<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (१):म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना: ीमान ् निचकेताजीक नाटक " एंी: मा <strong>िव</strong>श" केर '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>'मे ई-कािशत प <strong>दे</strong>िख कए एकर िंट पमे काशनक लेल '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' केर समक्ष "ुित काशन"केर ाव आयल छल। ी निचकेता जी एकर िंट प करबाक ीकृित दए <strong>दे</strong>लि। िंटसंरणक <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> प ृपर नीचा ँमे।म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (२): '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधार पर १.मैिथली-अंजी शकोश २.अंजी-मैिथली श कोश ुित पिब्लकेशन ारा िट फ◌ॉम र्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> ीकारकए लेल गेल अिछ। संित मैिथली-अंजी शकोश-ख-I -XVI . कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ:लेखक-गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एव ं पीकार <strong>िव</strong>ान झा, दाम- .५००/-ित ख । Combi ned I SBN No . 978-81-907729-2-1 e-mai l : shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publicationcom . websi t e:ht t p:// wwwshr . ut i -publ i cat i on.comम<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना:(३). पी-ब <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> डाटाबेस िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी पाुिलिप िलारण- ुितपिब्लकेशन ारा िट फ◌ॉम र्मे कािशत करबाक आ<strong>ह</strong> ीकार कए लेल गेल अिछ। पुक-ािक<strong>िव</strong>िधक आ पोथीक म ूक स ूचना एि<strong>ह</strong> प ृ पर शी <strong>दे</strong>ल जायत। पी-ब (शोध-सादन,िडिजटल इमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िला ंतरण)- तीन ू पोथीक शोध-संकलन-सादन-िला ंतरण गजे ठाकुर, नागे कुमार झा एव ं पीकार <strong>िव</strong>ानझा ारा Combi ned I SBN No . 978-81-907729-6-9161


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना:(४) '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा धारावाि<strong>ह</strong>क पे ई-कािशत कएल जा' र<strong>ह</strong>ल गजेठाकुरक िनब-ब-समीक्षा, उपास (स<strong>ह</strong>बाढिन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ाीक चौपडपर), कथा-ग(ग-िग), नाटक(संकष र्ण), म<strong>ह</strong>ाका (ा<strong>ह</strong> आ असाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मेसंप ूण र् ई-काशनक बाद िंट फ◌ॉम र्मे।कुम ्–अम र्नक, ख-१ सँ ७ (लेखकक िछड़ि◌आयल प,उपास, ग-कथा, नाटक-एकाी, बालाना ं कृते, म<strong>ह</strong>ाका, शोध-िनब आिदक सम संकलन)-लेखक गजे ठाकुर Combi ned I SBN No . 978-81-907729-7-6म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (५): "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संरण <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाकपि<strong>ह</strong>ल २५ अंकक चुनल रचना सििलत। <strong>िव</strong>वरण एि<strong>ह</strong> प ृपर नीचा ँमे।म<strong>ह</strong>त्प ूण र् स ूचना (६):स ूचना: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथली कोष (इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल बेरसच र्-िडनरी) एम.एस. एस.ू.एल. सव र्र आधािरत -Based on ms-sql ser ver Maithili-Engl i sh and Engl i sh-Mai t hi l i Di ct i onar y. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>क भाषापाक- रचनालेखनंभमे।नव अंक <strong>दे</strong>खबाक लेल प ृ सभकेँ िरश कए <strong>दे</strong>ख ू। Al ways r ef r esht he pages f or vi ewi ng new i ssue of VI DEHA.<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : <strong>दे</strong>वनागरी"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" क २५म अंक १ जनवरी २००९, िंट संरण :<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल २५अंकक चुनल रचना सििलत।162


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: थम मैिथली पािक्षक ई-पिका ht t p<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: वष:2, र् मास:13, अंक:25 (<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1)wwwvi deha co i n:// . . . /सादक: गजे ठाकुरगजे ठाकुर (1971- ) िछड़ि◌आयल िनब-ब-समीक्षा,उपास (स<strong>ह</strong>बाढिन) , प-सं<strong>ह</strong> (स<strong>ह</strong>ाीक चौपडपर), कथा-ग(ग-िग), नाटक(संकष र्ण), म<strong>ह</strong>ाका (ा<strong>ह</strong> आ असाित मन) आ बाल-िकशोर साि<strong>ह</strong> कुम ् अंतम र्नक (ख 1 सँ 7 ) नामसँ। ि<strong>ह</strong>नकरकथा-सं<strong>ह</strong>(ग-गु) क अवाद संृतमे आ उपास (स<strong>ह</strong>बाढिन) कअवाद संृत आ अंजी(द कामेट नामसँ)मे कएल गेल अिछ। मैिथली-अंजी आ अंजी मैिथली शकोश आ पी-बक सििलत पेँलेखन-शोध-सादन-आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरी िला ंतरण। अंतजा र्ललेलितर<strong>ह</strong>ुता य ूनीकोडक <strong>िव</strong>कासमे योगदान आ मैिथलीभाषामे अंतजा र्ल आसंगणकक शावलीक <strong>िव</strong>कास। ई-प संकेत- ggaj endr a@ gmai l . comस<strong>ह</strong>ायक सादक: ीमती रि रेखा िसाीमित रि रेखािसा (1962- ), िपता ी सुरे साद िसा, पित ी दीपक कुमार।ीमित रि रेखा िसा इित<strong>ह</strong>ास आ राजनीितशास्मे ातकोर उपािधकसंग नाला आ बौधधम र्पर पी.एच.डी.ा कए छिथ आ लोकनायक163


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्जयकाश नारायण पर आलेख-ब से<strong>ह</strong>ो िलख छिथ।सम्ित “<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>”ई-पिका(ht t p:// wwwvi . deha. co. i n/ ) क स<strong>ह</strong>ायक सादक छिथ।मु प ृ िडजाइन: <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 ोित झा चौधरीोित (1978- ) ज ान -बेवार, मध ुबनी ; आइ सी डबूए आइ (का एकाउेी); िनवास ान- लन, य.के.; ू िपता- ी शुभंकरझा, ज◌़मशेदपुर; माता- ीमती सुधा झा, िशवीपी।ोितकेँwwwpoet . r y. comसँ संपादकक च◌ॉयस अवाडर् (अंजी पक <strong>ह</strong>ेतु) ोितकेँभेटल छि। <strong>ह</strong>ुनकर अंजी प िकछु िदनधिर wwwpoet . r ysoup. com केर मु प ृ पर से<strong>ह</strong>ो र<strong>ह</strong>ल अिछ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिकाक साइटक िडजाइन मधिलका ू चौधरी (बी.टेक, कम्ूटरसाइ ंस), रि िया (बी.टेक, कम्ूटर साइ ंस) आ ीित झा ठाकुर ारा।(<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका पािक्षक पेँ http:// wwwvidehacoin. . . / पर ई-कािशत <strong>ह</strong>ोइत अिछ आ एकर सभटा पुरान अंक िमिथलाक्षर, <strong>दे</strong>वनागरीआ ल वस र्नमे साइटक आका र्इवमे डाउनलोड लेल उपल र<strong>ह</strong>ैत अिछ।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> ई-पिका स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:1 अंक ई-पिकाक पि<strong>ह</strong>ल 25 अंकक चुनल रचनाकसंग पुकाकार कािशत कएल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:2 जनवरी2010 मे आएत ई-पिकाक 26 सँ 50म अंकक चुनल रचनाक संग।)Ti r hut a: 244 pages ( A4 bi g magazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: ितर<strong>ह</strong>ुता : म ू भा..200/-164


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्Devanagar i 244 pages ( A4 bi g magazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी : म ू भा. . 100/-( add cour i er char ges Rs . 20/-per copy f or Del hi NCR and Rs 30per copy f or out si de Del hi )BOTH VERSI ONS ARE AVAI LABLE FOR PDF DOWNLOAD ATht t psht t psi t es googl e coma vi deha comvi deha:// . . / / . / /vi deha123 wor dpr ess com:// . . // . /-( send MO . ./ DD / Cheque i n f avour of AJAY ARTS payabl e at DELHI .)SOLE DI STRI BUTORS : AJ AY ARTS , 4393/ 4A,I st Fl oor , Ansar i Road , DARYAGANJ .Del hi -110002 Ph. 011-23288341,09968170107Websi t e: ht t p:// wwwshr . ut i -publ i cat i on.come-mai l : shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publ i cat i on.com"िमिथला दश र्न"165


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्मैिथली िमािसक पिकाअपन सब्सिप्शन (भा..288/- द ू साल मा 12 अंक लेल) "िमिथलाGar dens,अपन प ूण र्निचकेता।दश र्न"केँ <strong>दे</strong>य डी.डी. ारा Mi thila Darshan, A - 132,LakeKol kat a - 700 045 पतापर पठाऊ। डी.डी.क संग प पठाऊ जाि<strong>ह</strong>मेपता, टेलीफोन नं. आ ई-मेल संकेत अव िलख ू। धान सादक-काय र्कारी सादक- रामलोचन ठाकुर। ितातासादक- ोफेसर बोध नारायण िसं<strong>ह</strong> आ डा. अिणमा िसं<strong>ह</strong>। ComingSoon:http:// wwwmithiladarshancom. . /अंितका काशन की नवीनतमपुकसिजमीिडया, समाज, राजनीित और इित<strong>ह</strong>ासिडज◌़◌ार : मीिडया ए प◌ॉिलिट: पुस ून वाजपेयी 2008 म ू . 200.00राजनीित मेरी जान : पु स ून वाजपेयीकाशन वष र् 2008 म ू .300.00पालकालीन संृित : म ंज ु कुमारी काशनपेपरबैक संरणउपासमोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोकभौिमक काशन वष र् 2008 म ू.100.00क<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशन166


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्वष र्2008 म ू . 225.00स्ी : संघष र् और स ृजन : ीधरम काशनवष र्2008 म ू .200.00अथ िनषाद कथा : भव<strong>दे</strong>व पाेय काशनवष र्2007 म ू .180.00उपासमोनालीसा <strong>ह</strong>ँस र<strong>ह</strong>ी थी : अशोक भौिमककाशन वष र् 2008 म ू . 200.00क<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>रेल की बात : <strong>ह</strong>िरमो<strong>ह</strong>न झा काशनवष र् 2008म ू .125.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारे काशनवष र् 2008म ू . 200.00को<strong>ह</strong>रे में कं दील : अवधेश ीत काशनवष र् 2008म ू . 200.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय◌़◌ा : काश काकाशन वष र् 2008 म ू . 200.00पीले कागज◌़ की उजली इबारत : कैलाशबनवासी काशन वष र् 2008 म ू. 200.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशनवष र् 2008 म ू . 200.00आइस-पाइस : अशोक भौिमक काशनवष र् 2008म ू . 180.00कुछ भी तो मानी न<strong>ह</strong>ी ं : मनीषा कुलकाशन वष र् 2008 म ू . 200.00बडक◌़◌ू चाचा : सुनीता जैन काशनवष र् 2008 म ू . 195.00भेम का भे मा ँगता कुाड◌़◌ी ईमान :सनारायण पटेल काशन वष र् 2008 म ू. 200.00वष र्2007 म ू . 70.00छिछया भर छाछ : म<strong>ह</strong>ेश कटारेकाशन वष र् 2008 म ू . 100.00को<strong>ह</strong>रे में कं दील : अवधेश ीतकाशन वष र् 2008 म ू . 100.00श<strong>ह</strong>र की आिखरी िचिडय◌़◌ा : काशका काशन वष र् 2008 म ू. 100.00पीले कागज◌़ की उजली इबारत :कैलाश बनवासी काशनवष र् 2008 म ू .100.00नाच के बा<strong>ह</strong>र : गौरीनाथ काशनवष र्2007 म ू . 100.00आइस-पाइस : अशोक भौिमककाशन वष र् 2008 म ू . 90.00कुछ भी तो मानी न<strong>ह</strong>ी ं : मनीषाकुल काशन वष र् 2008 म ू.100.00भेम का भे मा ँगता कुाड◌़◌ीईमान : सनारायण पटेल काशनवष र् 2007म ू . 90.00शी काआलोचनाइित<strong>ह</strong>ास : संयोग और साथ र्कता :सुरे चौधरीसंपादक : उदयश ंकरि<strong>ह</strong>ंदी क<strong>ह</strong>ानी : रचना और पिरिित :सुरे चौधरीसंपादक : उदयश ंकर167


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>साधारण की ितज्ञा : अंधेरे सेसाक्षाार : सुरे चौधरीसंपादक : उदयश ंकरया : श ैलेय काशन वष र् 2008 म ू. 160.00जीना चा<strong>ह</strong>ता <strong>ह</strong>ूँ : भोलानाथ कुशवा<strong>ह</strong>ा काशनवष र्2008 म ू . 300.00कब लौटेगा नदी के उस पार गया आदमी :भोलानाथ कुशवा<strong>ह</strong>ा काशन वष र् 2007 म ू.225.00लाल िरन का फुलबा : सुनीता जैन काशनवष र्2007 म ू .190.00ल ूओं के बे<strong>ह</strong>ाल िद ं में : सुनीता जैनकाशन वष र्2008 म ू . 195.00फैंटेसी : सुनीता जैन काशनवष र् 2008 म ू .190.00द:खमय ु अराकच : ाम चैत काशनवष र्2008 म ू . 190.00कुआर्न क<strong>िव</strong>ताएँ : मज कुमार ीवावकाशन वष र् 2008 म ू . 150.00मैिथली पोथी<strong>िव</strong>कास ओ अथ र्तं (<strong>िव</strong>चार) : नरे झाकाशन वष र् 2008 म ू . 250.00संग समय के (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) : म<strong>ह</strong>ाकाशकाशन वष र् 2007 म ू . 100.00एक टा <strong>ह</strong>ेरायल दिनया ु (क<strong>िव</strong>ता-सं<strong>ह</strong>) :कृमो<strong>ह</strong>न झा काशन वष र् 2008 म ू. 60.00दकचल <strong>दे</strong>बाल (कथा-सं<strong>ह</strong>) : बलराम काशनवष र्2000 म ू . 40.00स (कथा-सं<strong>ह</strong>) : मार मज काशनवष र्2007 म ू . 165.00बादल सरकार : जीवन और र ंगम ंच :अशोक भौिमकबालकृ भट्ïट और आधिनक ु ि<strong>ह</strong>ंदीआलोचना का आर ंभ : अिभषेक रौशनसामािजक िचंतनिकसान और िकसानी : अिनल चमिडय◌़◌ािशक्षक की डायरी : योगेउपासमाइोोप : राजे कुमारकिजयाप ृीपु : लिलत अवाद : म<strong>ह</strong>ाकाशमोड◌़ पर : ध ूमकेतु अवाद : णा र्मोलाज◌़ : िपयैर ला म ूर अवाद :सुनीता जैनक<strong>ह</strong>ानी-सं<strong>ह</strong>धँधली ू या<strong>दे</strong>ं और िससकते ज◌़ख्म :िनसार अ<strong>ह</strong>मदजगधर की म कथा : <strong>ह</strong>िरओमएक साथ ि<strong>ह</strong>ी, मैिथली में सियआपका काशन168


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्पुक म ंगवा के िलए मनीआडर्र/ चेक/ाफ्ट अंितका काशन के नाम से भेजें ।िदी से बा<strong>ह</strong>र के एट पार बैिकं ं ग (atpar banki ng) चेक के अलावा अ चेकएक <strong>ह</strong>जार से कम का न भेजें ।.200/-से ादा की पुको ं पर डाकखच र् <strong>ह</strong>मारा व<strong>ह</strong>न करेंगे। .300/- से.500/- तक की पुको ं पर 10%कीछूट, .500/- से ऊपर .1000/-तक 15% और उससे ादा की िकताबोंपर 20% की छूट िगत खरीद पर दीजाएगी ।अंित का , मैिथली ै मा िस क , सादक-अनलकांतअंितका काशन,सी-56/य ूजीएफ-4, शालीमारगाडर्न,एकसटे ंशन-I I,गािजयाबाद-201005 (उ..),फोन :0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797, 9891245023,अंितका काशनसी-56/य ूजीएफ-4, शालीमारगाडर्न,एकसटे ंशन-I Iगािजयाबाद-201005 (उ..)फोन : 0120-6475212मोबाइल नं.9868380797,9891245023ई-मेल: ant i ka1999@ yahoo. co. i n,ant i ka. pr akashan@ ant i ka-pr akashan.comht t p:// wwwant . i ka-pr akashan.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)आजीवन सदता शु भा..2100/- चेक/ाफ्ट ारा “अंितका काशन” क नाम सँपठाऊ। िदीक बा<strong>ह</strong>रक चेक मेभा.. 30/- अितिर जोड◌़◌ू।बया, ि<strong>ह</strong> ी छमा<strong>ह</strong>ी पिका, सादक-गौरीनाथसंपकर्- अंितका काशन,सी-56/य ूजीएफ-4,शालीमारगाडर्न, एकसटे ंशन-I I,गािजयाबाद-201005 (उ..),फोन : 0120-6475212,मोबाइलनं.9868380797, 9891245023,169


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्आजीवन सदता शु .5000/- चेक/ाफ्ट/ मनीआडर्र ारा “ अंितकाकाशन ” के नाम भेजें । िदी से बा<strong>ह</strong>रके चेक में 30 पया अितिरजोड◌़◌े◌ं।ुित काशनसँ१.पंच<strong>दे</strong>वोपासना-भूिम िमिथला-मौन२.मैिथली भाषा-साि<strong>ह</strong> (२०मशताी)- मश ंकर िसं<strong>ह</strong>३.गुंजन जीक राधा (ग-प-जब ुली िमित)- गंगेशगुंजन४.बत-िबगड़◌ैत (कथा-गसं<strong>ह</strong>)-सुभाषच यादव५.कुम ्–अम र्नक, ख-१ आ२ (लेखकक िछड़ि◌आयल प,उपास, ग-कथा, नाटक-एकाी,बालाना ं कृते, म<strong>ह</strong>ाका, शोध-िनबआिदक सम संकलन)- गजेठाकुर६.<strong>िव</strong>लित कइक युगमे िनब८. एी: मा <strong>िव</strong>श- डा. उदयनारायण िसं<strong>ह</strong> “निचकेता”िंट प<strong>ह</strong>ाडर्बाउड (I SBN NO978 . -81-907729-0-7 म ू .१२५/- य.एस. ू डालर ४०) आपेपरबैक ( I SBN No . 978-81-907729-1-4 म ू . ७५/- य ूएस.डालर २५/-)९/१०/११ '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ारा कएल गेल शोधक आधारपर१.मैिथली-अंजी श कोश २.अंजी-मैिथलीश कोश ुित पिब्लकेशन ारा िट फ◌ॉम र्मेकािशत करबाक आ<strong>ह</strong> ीकार कए लेल गेलअिछ। संित मैिथली-अंजी शकोश-ख-I -XVI . लेखक-गजे ठाकुर, नागेकुमार झा एव ं पीकार <strong>िव</strong>ानझा, दाम- .५००/- ित ख। Combi ned I SBN No . 978-81-907729-2-1 ३.पी-ब (िडिजटलइमेिजंग आ िमिथलाक्षरसँ <strong>दे</strong>वनागरीिला ंतरण)- संकलन-सादन-िला ंतरण गजे ठाकुर ,नागे कुमार झा एव ं पीकार<strong>िव</strong>ान झा ारा ।१२.<strong>िव</strong>भारानीक द ू टा नाटक: "भाग170


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(प-सं<strong>ह</strong>)- पंकज पराशर७.<strong>ह</strong>म पुछैत छी (प-सं<strong>ह</strong>)-<strong>िव</strong>नीत उलरौ" आ "बलचा"१३. <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>:१: <strong>दे</strong>वनागरी आिमिथला◌़क्षर स ंरण:Ti r hut a : 244pages ( A4 bi g magazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>:स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1:ितर<strong>ह</strong>ुता : म ू भा..200/-Devanagar i 244 pages ( A4 bi gmagazi ne si ze)<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>: स<strong>दे</strong><strong>ह</strong>: 1: : <strong>दे</strong>वनागरी: म ू भा. .100/-ुित काशन, DI STRI BUTORS:AJ AIARTS, 4393/4A,I stFl oor , Ansar i Road, DARYAGANJ .Del hi -110002 Ph.011-23288341,09968170107.Websi t e: http://www. s hr ut i -publ i cat i on.come-mai l : shr ut i . publ i cat i on@ shr ut i -publ i cat i on.com(<strong>िव</strong>ज्ञापन)VI DEHA GAJ ENDRA THAKUR sai d...मैिथली आ िमिथलासँ संबिधत ं को स ूचना एतए <strong>दे</strong>बाक लेल ggaj endr a@vi dehacom. िकं वाggaj endr a@ yahoo. co. i n केँ ई मेलसँ सिचत ू करी।Repl y05/ 12/ 2009 at 01:37 AMसं<strong>दे</strong>श171


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्१.ी ो. उदय नारायण िसं<strong>ह</strong> "निचकेता"- जे काज अ<strong>ह</strong>ा ँ कए र<strong>ह</strong>ल छीतकर चरचा एक िदन मैिथली भाषाक इित<strong>ह</strong>ासमे <strong>ह</strong>ोएत। आन भएर<strong>ह</strong>ल अिछ, ई जािन कए जे एतेक गोट मैिथल "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ई जन र्लकेँपिढ र<strong>ह</strong>ल छिथ।२.ी डा. गंगेश गुंजन- एि<strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>-कम र्मे लािग र<strong>ह</strong>ल अ<strong>ह</strong>ा ँक सेदनशीलमन, मैिथलीक ित समिप र्त मे<strong>ह</strong>नितक अम ृत र ंग, इित<strong>ह</strong>ास मे एक टा<strong>िव</strong>िश फराक अाय आर ंभ करत, <strong>ह</strong>मरा <strong>िव</strong>ास अिछ। अशेष शुभकामनाआ बधाइक स, से<strong>ह</strong>|३.ी रामाय झा "रामर ंग"(आब गीर्य)- "अपना" िमिथलासँ संब िधत...<strong>िव</strong>षय ंवुसँ अवगत भेल<strong>ह</strong>ु ँ।...शेष सभ कुशल अिछ।४.ी जे िपाठी, साि<strong>ह</strong> अकादमी- इ ंटरट पर थम मैिथली पािक्षकपिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" केर लेल बाधाई आ शुभकामना ीकार क।५.ी फुकुमार िसं<strong>ह</strong> "मौन"- थम मैिथली पािक्षक पिका "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ककाशनक समाचार जािन कक चिकत मुदा बेसी आािदत भेल<strong>ह</strong>ु ँ।कालचकेँ पकिडजाि<strong>ह</strong> द ूरदृिक पिरचय <strong>दे</strong>ल<strong>ह</strong>ु ँ , ओि<strong>ह</strong> लेल <strong>ह</strong>मरम ंगलकामना।६.ी डा. िशवसाद यादव- ई जािन अपार <strong>ह</strong>ष र् भए र<strong>ह</strong>ल अिछ, जे नवस ूचना-ािक मे मैिथली पकािरताकेँ वेश िदअएबाक सा<strong>ह</strong>िसककदम उठाओल अिछ। पकािरतामे एि<strong>ह</strong> कारक नव योगक <strong>ह</strong>म ागतकरैत छी, संगि<strong>ह</strong> "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>"क सफलताक शुभकामना।७.ी आाचरण झा- को प-पिकाक काशन- ता<strong>ह</strong>ूमे मैिथलीपिकाक काशनमे के कतेक स<strong>ह</strong>योग करता<strong>ह</strong>- ई तऽ भ<strong>िव</strong> क<strong>ह</strong>त।172


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्ई <strong>ह</strong>मर ८८ वष र्मे ७५ वष र्क अभव र<strong>ह</strong>ल। एतेक पैघ म<strong>ह</strong>ान यज्ञमे<strong>ह</strong>मर ाप ूण र् आ<strong>ह</strong>ुित ा <strong>ह</strong>ोयत- यावत ठीक-ठाक छी/ र<strong>ह</strong>ब।८.ी <strong>िव</strong>जय ठाकुर, िमिशगन <strong>िव</strong><strong>िव</strong>ालय- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" पिकाक अंक <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ु ँ ,सूण र् टीम बधाईक पा अिछ। पिकाक म ंगल भ<strong>िव</strong> <strong>ह</strong>ेतु <strong>ह</strong>मरशुभकामना ीकार कएल जाओ।९. ी सुभाषच यादव- ई-पिका ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ क बारेमे जािन सताभेल। ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ िनरर प<strong>िव</strong>त-पुित <strong>ह</strong>ो आ चतुिद र्क अपन सुगंधपसारय से कामना अिछ।१०.ी मैिथलीपु दीप- ई-पिका ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ केर सफलताक भगवतीसँकामना। <strong>ह</strong>मर प ूण र् स<strong>ह</strong>योग र<strong>ह</strong>त।११.डा. ी भीमनाथ झा- ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ इटरट पर अिछ तेँ ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ नामउिचत आर कतेक पेँ एकर <strong>िव</strong>वरण भए सकैत अिछ। आइ-कािमोनमे उेग र<strong>ह</strong>ैत अिछ, मुदा शी प ूण र् स<strong>ह</strong>योग <strong>दे</strong>ब।१२.ी रामभरोस कापिडमर, जनकपुरधाम- "<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" ऑनलाइन <strong>दे</strong>िख र<strong>ह</strong>लछी। मैिथलीकेँ अराष्ीय र् जगतमे प<strong>ह</strong>ु ँचेल<strong>ह</strong>ु ँ तकरा लेल <strong>ह</strong>ािद र्कबधाई। िमिथला र सभक संकलन अप ूव र्। पालोक स<strong>ह</strong>योग भेटत से<strong>िव</strong>ास करी।१३. ी राजनन लालदास- ’<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>’ ई-पिकाक मामसँ बड नीक काजकए र<strong>ह</strong>ल छी, नाितक एि<strong>ह</strong>ठाम <strong>दे</strong>खल<strong>ह</strong>ु ँ। एकर वािष र्क अ ंक जखन ि टिनकालब तँ <strong>ह</strong>मरा पठायब। कलकामे ब<strong>ह</strong>ुत गोटेकेँ <strong>ह</strong>म साइटक पतािलखाए <strong>दे</strong> िछयि। मोन तँ <strong>ह</strong>ोइत अिछ जे िदी आिब कए आशीवा र्ददैत<strong>ह</strong>ु ँ , मुदा उमर आब बेशी भए गेल। शुभकामना <strong>दे</strong>श-<strong>िव</strong><strong>दे</strong>शकमैिथलकेँ जोडबाक लेल।173


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्१४. डा. ी मश ंकर िसं<strong>ह</strong>- अ<strong>ह</strong>ा ँ मैिथलीमे इ ंटरटपर पि<strong>ह</strong>ल पिका"<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>" कािशत कए अपन अुत माभाषारागक पिरचय <strong>दे</strong>ल अिछ,अ<strong>ह</strong>ा ँक िनःाथ र् माभाषारागसँ िरत छी, एकर िनिम जे <strong>ह</strong>मर सेवाकयोजन <strong>ह</strong>ो, तँ सिचत ू करी। इ ंटरटपर आोपा ंत पिका <strong>दे</strong>खल, मनफुित भ' गेल।<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मैिथली साि<strong>ह</strong> आोलन(c)२००८-०९. सवािधकार र् लेखकाधीन आ जतय लेखकक नाम नि<strong>ह</strong> अिछ ततयसंपादकाधीन। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> (पािक्षक) संपादक- गजे ठाकुर। स<strong>ह</strong>ायक सादक: ीमतीरि रेखा िसा। एतय कािशत रचना सभक कापीराइट लेखक लोकिनक लगमेर<strong>ह</strong>ति, मा एकर थम काशनक/ आका र्इवक/ अंजी-संृत अवादक ई-काशन/आका र्इवक अिधकार एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ छैक। रचनाकार अपन मौिलक आ अकािशतरचना (जकर मौिलकताक संप ूण र् उरदािय लेखक गणक म छि)ggaj endr a@ yahoo. co. i n आिक ggaj endr a@ vi deha. com केँ मेलअटैचमेक पमेँ . doc, . docx, . r t f वा . txt फ◌ॉमे र्टमे पठा सकैत छिथ।रचनाक संग रचनाकार अपन संिक्ष पिरचय आ अपन ैन कएल गेल फोटो पठेता<strong>ह</strong>,से आशा करैत छी। रचनाक अंतमे टाइप र<strong>ह</strong>य, जे ई रचना मौिलक अिछ, आपि<strong>ह</strong>ल काशनक <strong>ह</strong>ेतु <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> (पािक्षक) ई पिकाकेँ <strong>दे</strong>ल जा र<strong>ह</strong>ल अिछ। मेल ा<strong>ह</strong>ोयबाक बाद यथासंभव शी ( सात िदनक भीतर) एकर काशनक अंकक स ूचना <strong>दे</strong>लजायत। एि<strong>ह</strong> ई पिकाकेँ ीमित ली ठाकुर ारा मासक 1 आ 15 ितिथकेँ ईकािशत कएल जाइत अिछ।174


<strong>िव</strong> <strong>दे</strong> <strong>ह</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> <strong>Videha</strong> <strong>িবেদহ</strong> <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong> थम मैिथली पािक्षक ई पिका <strong>Videha</strong> Ist Maithili Fortnightly e Magazine <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>थम मैिथली पािक्षक ई पिका '<strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>' ३४ म अंक १५ मई २००९ (वषर् २ मास १७ अंक ३४)http://www.videha.co.in/ मानुषीिम<strong>ह</strong> संस्कृ ताम्(c) 2008-09 सवािधकार र् सुरिक्षत। <strong>िव</strong><strong>दे</strong><strong>ह</strong>मे कािशत सभटा रचना आ आका र्इवकसवािधकार र् रचनाकार आ' सं<strong>ह</strong>का र्क लगमे छि। रचनाक अवाद आ पुनः काशनिकं वा आका र्इवक उपयोगक अिधकार िकनबाक <strong>ह</strong>ेतु ggaj endr a@ vi deha. com परसंपकर् क। एि<strong>ह</strong> साइटकेँ ीित झा ठाकुर, मध ू िलका चौधरी आ रि िया ारािडजाइन कएल गेल।िसिरु175

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!