Wat weten we over vroeg Engels op de basisschool?

vvto wordt namelijk de totale hoeveelheid input sterker
beïnvloed door buitenschoolse blootstelling aan de
vreemde taal dan in immersieprogramma’s. In Nederland
krijgen sommige leerlingen veel meer Engelse input buiten
de basisschool dan in de klas, via games, films, muziek,
reizen of persoonlijke contacten. In veel landen is er
maar één manier om de hoeveelheid input te verhogen
in het onderwijscurriculum: eerder beginnen met de
vreemde taal, vanaf de eerste jaren van het basisonderwijs.
In Nederland zijn er nog geen systematische resultaten
beschikbaar over bijvoorbeeld het effect van beginnen in
groep 1 ten opzichte van beginnen in groep 7. Het lopende
FLiPP project zal eind 2012 een aantal gegevens leveren.
4) Welk effect heeft de verdeling van de lessen over de
tijd (periodisering) op het niveau in de vreemde
taal van de leerlingen?
Er zijn weinig studies die zich op periodisering richten,
waarschijnlijk omdat het niet eenvoudig is scholen
te vinden die aan de voorwaarden voor de gewenste
onderzoeksopzet voldoen. Om de effecten van input
en startleeftijd te controleren, moeten leerlingen in
het regulier vvto die de lessen meer geconcentreerd
aangeboden krijgen, hetzelfde aantal lesuren krijgen als
kinderen die de lessen minder geconcentreerd aangeboden
krijgen. Anders is het onduidelijk of eventuele verschillen
in prestaties door de extra lesuren of door een intensief
curriculum komen. Alle leerlingen moeten bovendien
een aantal jaren worden gevolgd en ze moeten allemaal
aan het eind van de basisschool worden getest, als ze even
oud zijn. Een andere optie is het nemen van één leerjaar,
waarin alle leerlingen hetzelfde aantal lesuren krijgen.
Eén deel krijgt alleen in de tweede helft van het jaar, meer
geconcentreerd onderwijs in de vreemde taal, de andere
groep krijgt het hele jaar les. Dit gebeurt in sommige
Canadese intensieve taalprogramma’s.
Uit de enige longitudinale studie naar periodisering
in regulier vvto, over Engels in Zweden, blijkt dat de
verdeling van lessen over tijd geen effect heeft op de
prestaties. De conclusies van het onderzoek naar Canadese
intensieve taalprogramma’s zijn niet eenduidig. Sommige
studies vinden geen effect, andere studies vinden dat
leerlingen in meer intensieve programma’s meer leren,
maar deze conclusie kan niet worden gegeneraliseerd,
omdat de studies problemen bevatten, of met te weinig
leerlingen zijn uitgevoerd. Er zijn geen consistente
bewijzen dat periodisering effect heeft.
5) Welk effect heeft de leeftijd waarop er met
onderwijs in de vreemde taal wordt begonnen op
het niveau in de vreemde taal van de leerlingen?
Deze vraag is uitgebreid onderzocht. Zowel uit onderzoek
naar immersie-onderwijs als naar regulier vvto is bekend
dat bij dezelfde hoeveelheid aan input leerlingen die later
starten vrijwel in alle aspecten van taalvaardigheid beter
presteren dan kinderen die vroeg starten. Late starters leren
sneller, omdat ze verder zijn in hun cognitieve ontwikkeling
en ook omdat ze gebruik kunnen maken van vaardigheden
die ze in de eerste taal hebben ontwikkeld. Kinderen die
eerder starten presteren alleen net zo goed als (en soms
beter dan) leerlingen die later starten als ze substantieel
meer input hebben gehad – en zelfs dan ook niet altijd.
Dit is in tegenspraak met wat bekend is uit onderzoek over
tweetaligheid en het leren van een tweede taal buiten een
schoolcontext: daar wordt de hypothese “jong is beter” wel
bevestigd. Maar deze resultaten moeten niet zonder meer
worden toegepast op het leren van een vreemde taal in een
formele onderwijssituatie, waarin de hoeveelheid en de
variëteit van de input door het curriculum worden bepaald.
Vroege starters krijgen in de meeste onderwijssituaties
meer input dan late starters, omdat ze eerder beginnen,
maar die extra input lijkt niet voldoende te zijn om de late
starters voor te blijven. Maar zijn er bepaalde aspecten van
taalcompetentie die meer dan andere vooruit gaan door
vreemdetaallessen op jonge leeftijd – en die misschien
een permanent voordeel zouden kunnen opleveren voor
vroege starters? Uit onderzoek komen aanwijzingen dat
vroege starters aan het eind van het voortgezet onderwijs
9