Стрессийг зохицуулах

МОДУЛЬ 7: СЭДЭВ 5
НӨӨЦ ХЭРЭГЛЭГДЭХҮҮН 5.3
СТРЕССИЙГ ЗОХИЦУУЛАХ АРГЫН ТУХАЙ МЭДЭЭЛЛИЙН ХУУДАС 1:
Амьдралаа өөрөө хянах
Өөрөө шийдвэр гаргах
Насанд хүрсэн хүмүүс нь заримдаа хүүхдээ өөрийн хүслээр байлгахыг хүсдэг. Хүүхэд нь эцэг
эхдээ таалагдах зүйлийг мэдэж байгаа. Энэ зүйлийг хийх юмуу эцэг эхийнхээ хүсэн хүлээж
байгаа зүйлийг биелүүлэхийг хичээх нь их байдаг. Амьдралд тохиолдож байгаа том хэмжээний
сонголтыг хийхдээ анхаарал халамж тавьж байгаа насанд хүрсэн хүний заавар зөвлөгөө
авах нь чухал ач холбогдолтой. Өөрөөсөө илүү туршлагатай хүний үгийг сонсон, түүнээс аль
болох их зүйлийг сурч авахыг хичээх ёстой. Гэхдээ өөрт холбогдолтой чухал шийдвэрийг
өөрөө л гаргах ёстой. Учир нь тэр шийдвэрийн дагуу амьдрах хүн нь та өөрөө шүү дээ.
Өөрийн амьдралтай холбоотой шийдвэрийг өөрөө гаргаж эхлэхийн тулд дараах зүйлийг хийх
ёстой. Үүнд:
1. Өөрийн амьдралтай холбоотой чухал шийдвэрийг өөрөө гаргах ёстой гэдэгтээ итгэлтэй
болох.
2. Юуг үнэлж, итгэж, хүсч явдаг тухай бодох.
3. Ирээдүйдээ алхам алхмаар ойртохын тулд хожим ямар хүн болох талаар өөрийн
төсөөллийг гаргах.
4. Хэн нэгэн хүн чиний өмнөөс томоохон шийдвэр гаргах гэж байгаа тохиолдолд ямар нэг
арга хэмжээ авах боломжтой тохиолдлыг таньж мэдэх.
5. Шаардлагатай бол өөртөө итгэлтэй, өөрийгөө сайшаан дэмжсэн байдлаар өөрийн үнэт
зүйл болон өөрийн шийдвэрийг бусад хүнд хэлж зөвлөх.
Өөрийгөө дэмжин сайшаах
Өөртөө итгэлтэй байж, өөрийгөө дэмжин сайшаах нь стрессийг бууруулах нэг арга юм.
Өөрийгөө сайшаан дэмжих чадвартай болохын тулд юуны өмнө би хүнийхээ хувьд ямар эрхтэй
билээ гэдгийг мэдэх нь чухал.
1. Бусдын тавьж байгаа шаардлагад та “үгүй” гэж хэлэх эрхтэй.
2. Таныг хилсдүүлж байгаа юмуу, дарамталж байгаа хүмүүсийн эсрэг тэмцэх эрхтэй.
3. Өөртөө төрж байгаа уур уцаар, итгэл алдарсан, эргэлзсэн, айсан болон хайрлах сэтгэл,
баясал бахдал зэрэг мэдрэмжээ бусдад ил гарган, хуваалцах эрхтэй.
4. Таны эрх зөрчигдсөн үед хариу үйлдэл хийх эрхтэй.
5. Та өөрийнхөөрөө байж, бусад хүнээс ялгаатай байх эрхтэй.
Өөртөө итгэлтэй, өөрийгөө сайшаан дэмжсэн арга хэмжээг авахын тулд хийж болох алхмыг
доор тоймлон дурдлаа. Үүнд:
1. Нөгөө хүнтэйгээ ямар нэг асуудлыг хөндөн ярилцахад тохиромжтой цагийг олно.
2. “Би” гэсэн томъёоллыг ашиглан өөрийн мэдрэмжийг илэрхийлнэ.
3. Та юу хүсч, танд юу шаардлагатай байгаагаа илэрхийлнэ. Т
4. Шаардлагаа тавьж байхдаа тэднээс хариу хэлэхийг хүснэ.
5. Ирээдүйд иймэрхүү нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд хэрхэн биеэ авч явах талаар хоёр
тал харилцан зөвшөөрсөн тохиролцоог боловсруулна.
НӨӨЦ ХЭРЭГЛЭГДЭХҮҮН 5.4
СТРЕССИЙГ ЗОХИЦУУЛАХ УРТ ХУГАЦААНЫ АРГА
СТРЕССИЙГ ЗОХИЦУУЛАХ АРГЫН ТУХАЙ МЭДЭЭЛЛИЙН ХУУДАС: 2
Өөртөө сайхан хандах
Бодол санаандаа анхаарал тавих нь
Хүн заримдаа өөртөө хамгийн хүчтэй дайсан болдог. Өөрийн найзад ханддаг шиг өөртөө
эелдэг бөгөөд сайн хандаж сурах нь юу юунаас илүү чухал. Хүн болгонд өөрийн хайр, халамж
хэрэгтэй байдаг. Өөртөө сайн сайхан хандахын тулд хийж болох зарим зүйлд дараах алхам
орно. Үүнд:
--
Хэрвээ та аливаа зүйлийг хамгийн төгс хэлбэрээр хийх хандлагатай бол өөртөө тавьж
байгаа хатуу шаардлагыг утга учиртай, бодит амьдралд байж болохоор хэмжээнд хүртэл
бууруул. Бүх зүйл дээр хамгийн сайн нь байх албагүй.
--
Ямар нэг дэвшил гаргасан юмуу, чадах зүйлээ биелүүлсэн бол өөрийгөө шагнаж урамшуул.
Өөртөө урам зориг өгч, баясаж цэнгэх боломж олго.
--
Амьдралд юмуу өөртөө хэтэрхий хахир хандах хэрэггүй. Амьдралд заримдаа нухацтай
хандах шаардлага гардаг ч гэсэн зарим хүн үүнийг хэтрүүлэх нь байдаг. Амьдрал гэдэг
чинь бас зугаа цэнгэл, инээж хөхрөхөөс бүрдэж, түүнийг хүсч байдгийг битгий март.
Жижиг алдаа, саад бэрхшээл бол жижиг л зүйл шүү дээ.
Эерэг хандлагатай байх
Аливаа зүйлийг эерэг талаас харж сурах нь стрессийг бууруулах, түүнээс урьдчилан сэргийлэх
нөлөөтэй байдаг. Энэ нь хэдийгээр энгийн зүйл мэт сонсогдож байгаа ч хүмүүс заримдаа
сөрөг хандлагад дассан тул үүнээсээ салж чаддаггүй. Аливаа зүйлд эерэг хандлага баримтлах
сонголт хий, тэгвэл сэтгэл санаа арай өөдрөг байна гэсэн үг. Дараах зүйлийг хийх нь танд тус
болно.
--
Аливаа зүйлийн эерэг талыг нь харж сонголт хий. “Энэ аяга дүүрэн биш байна” гэж бодож
байгаа ч үүний оронд тэр аяга нь бас хоосон биш байгааг сана.
--
Та сайхан ааш зантай байгаа үедээ амьдралд тохиолдсон баярлаж бахархаж явдаг бүх
зүйлийнхээ жагсаалтыг гаргаж үзээрэй. Ажил үйлс чинь доройтоод байна гэж бодохын
цагт тэр жагсаалтаа гарган ирж, дахин нэг уншаад, өөрийгөө болон өөрийн амьдралын
үнэ цэнийг мэдрээрэй.
--
“Дотор хүн”-тэйгээ ярьж эерэг уур амьсгал оруулах аргыг ашиглаарай. Тархин дотор
өрнөж байгаа “яриаг” сонсож байгаад, өөрийгөө буруутгасан, сөрөг уур амьсгалтай
бодлоо “зогсоо”. Сөрөг уур амьсгалтай зүйлийг бодож байгаа үед өөртөө хэлж болох
эерэг өгүүлбэрийг зохио.
Хошин шогийн мэдрэмжтэй байх
Бүх зүйл муугаар эргэж, инээхээс өөр юу ч хийх аргагүй болсон мэт санагдах үе таны амьдралд
тааралдаж байсан уу? Инээд гэдэг нь байгалийн нэгэн “эм” билээ. Та аливаа нөхцөл байдлын
саруул тунгалаг, инээдтэй талыг нь олж харж сонгох хэрэгтэй. Бүх л зүйл ээдрээтэй, хүндрэлтэй
болоод ирэхийн цагт хэтийн төлөвөө алдалгүй харж байхад хошин шогийн мэдрэмж тус болно.
Инээх хөхрөх чадвараа алдахгүйн тулд дараах зүйлийг хийж болно. Үүнд:
--
Нийлж байх шогч хүмүүсийг ол. Таныг инээлгэж байдаг хүмүүс нь танд сайн нөлөө үзүүлнэ.
--
Инээдмийн кино, хошин шогийн тоглолт, нэвтрүүлэг үзэж байгаарай.
--
Инээдмийн ном болон комикс уншиж байгаарай.
--
Шинэ онигоо цээжилж, бусад хүнд ярьж өгөөрэй.
--
Инээж хөхрөх дасгал хийж, аль болох их инээж байхыг хичээгээрэй.
60 61