Medikal Teknik Haziran 2021

Publisher
H. Ferruh IŞIK
on behalf of
İstmag Magazin Gazetecilik
İç ve Diş Tic. Ltd. Şti.
Managing Editor
(Responsible)
Mehmet SÖZTUTAN
mehmet.soztutan@img.com.tr
Advertising Coordinator
Recep ARSLANTAŞ
recep.arslantas@img.com.tr
+90 537 441 97 68
Editors
Duygu SAZAN
duygu.sazan@img.com.tr
Recep ARSLANTAŞ
recep.arslantas@img.com.tr
Foreign Relations Manager
Ayça SARIOGLU
ayca.sarioglu@img.com.tr
Accounting Manager
Cuma KARAMAN
cuma.karaman@img.com.tr
Finance Manager
Yusuf DEMİRKAZIK
yusuf.demirkazik@img.com.tr
Digital Assets Manager
Emre YENER
emre.yener@img.com.tr
Web Designer
Amine Nur Yılmaz
amine.yilmaz@img.com.tr
Graphic & Design
Sami Aktaş
sami.aktas@img.com.tr
Subscription
İsmail Özçelik
ismail.ozcelik@img.com.tr
Bursa Represantation
Ömer Faruk GÖRÜN
omer.gorun@img.com.tr
Buttim Plaza D Blok Kat: 4 No:1267 BURSA
Tel:+90 224 211 44 50 / Fax: 224 211 4481
Printing
CTP • BASKI
İHLAS GAZETECİLİK A.Ş.
Merkez Mah. 29 Ekim Cad.
İhlas Plaza No: 11 A/41
Yenibosna - Bahçelievler / İSTANBUL
+90.212 454 30 00
Head Office
İstanbul Magazin Grubu
İHLAS MEDIA CENTER
Merkez Mahallesi 29 Ekim Caddesi
No:11 Medya Blok Kat:1
34197 Yenibosna / İstanbul / Turkey
Tel: 0212 454 22 22
Faks: 0212 454 22 93
www.medikalteknik.com.tr
e-mail: info@medikalteknik.com.tr
İMG - Medikal Teknik dergisinde
yer alan makalelerdeki fikirler
yazarlarına aittir.
Yayınlanan ilanların sorumluluğu
reklam verene aittir.
İMG - Medikal Teknik dergisinin
bütün yayın hakları İstmag Magazin Gazetecilik İç
Ve Dış Tic. Ltd. Şti.’ne aittir.
Yazılar kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
medikalteknik
Recep Arslantaş
Duygu Sazan
1
0
1
8
2
6
3
4
4
6
5
0
The Rate of Allergic Diseases
Increased from 3 Percent to 15 in the
Last 20 Years
Alerjik Hastalıkların Oranı Son 20 Yılda
Yüzde 3’ten 15’e Çıktı
Medical Directorate of Abdi İbrahim
Warns: ‘Pulmonary Arterial
Hypertension’ is a Life-Threatening
Disease
Abdi İbrahim Medikal Direktörlüğü
Uyarıyor: ‘Akciğer Yüksek Tansiyonu’ Hayatı
Tehdit Eden Bir Hastalıktır
Eight Myths about Heart Health
Kalp Sağlığıyla İlgili Doğru Gibi Kabul
Edilen 8 Şehir Efsanesi
Have “Emergency Health”!
“Acil Sağlık”lı Olun!
Sanofi and GSK COVID-19 Vaccine
Candidate Demonstrates Strong
Immune Responses Across All Adult
Age Groups in Phase 2 Trial
Sanofi ve GSK’nın COVID-19 Aşı Adayının
Faz 2 Sonuçları Açıklandı
A New Step in Combating Multiple
Medication Use and Drug Side Effects in
the Elderly
Yaşlılarda Çoklu İlaç Kullanımı ve İlaç Yan
Etkileri ile Mücadelede Yeni Bir Adım

NEW SEASON, NEW NORMAL, NEW LIFE
Now, our sectors, our people, and we are all used to living with the effect of the pandemic.
At first, the wounds that were made or the crises that were turned into opportunities left
their place to normalization in the sector. Of course, there will be tides, we will not be
able to proceed with a fixed line, but we left behind the days of being caught unprepared
for negative situations.
The acceleration of vaccination studies has become a new hope for us. Of course, we do
not get vaccinated today and expect everything to return to normal tomorrow. However,
it is comforting to know that our life will decrease with the pandemic.
Our health system has also developed in change. I visited several hospitals during this
month. The whole order continues as if there was no epidemic. People comply with
masks, distance, hygiene rules and can now go to hospitals with peace of mind to have
their regular checks or treatment. Observing this made me very pleased to be honest.
As life is on its way, our industry fairs also adapt to this way of life. Our industry meetings
will start with the Expomed Eurasia Istanbul Fair. Being able to come together with our
friends at this fair again made both my team and me really happy. Right after, Arab
Healtcare Dubai Fair has already taken its place in our plans and calendar.
We are starting a new life again in a new season, with our new issue, accompanied by
new normals. Our direction in change continues its course in development ...
Stay healthy until we see you in our next issue, with good developments and good
meetings!
YENİ MEVSİM, YENİ NORMAL, YENİ HAYAT
DUYGU SAZAN
Editor
Artık sektörlerimiz, insanlarımız, hepimiz pandemi etkisiyle yaşamaya alıştık. İlk
başlarda alınan yaralar ya da fırsata çevrilen krizler sektörde yerini normalleşmeye
bıraktı. Elbette ki gel gitler olacak, sabit bir çizgi ile ilerleyemeyeceğiz ama olumsuz
durumlara da hazırlıksız yakalanma günlerini geride bıraktık.
Aşılama çalışmalarının hızlanması bizler için yeni bir umut oldu. Tabi ki bugün aşı olup,
yarın her şeyin bir anda normale dönmesini beklemiyoruz. Ancak pandemi ile birlikte
yaşama süremizin azalacağını bilmek içimizi rahatlatıyor.
Sağlık sistemimiz de değişim içerisinde gelişim göstermiş durumda. Bu ay süresince
birkaç hastane gezdim. Tüm düzen sanki salgın yokmuşçasına devam ediyor. İnsanlar,
maske, mesafe, hijyen kurallarına uyum sağlıyor ve düzenli kontrollerini yaptırmak ya da
tedavi olmak için gönül rahatlığıyla artık hastanelere gidebiliyorlar. Bunu gözlemlemek
beni de oldukça memnun etti açıkçası.
Hayat yoluna giriyorken, sektör fuarlarımız da hayatın bu yoluna uyum sağlıyor. Sektör
buluşmalarımız, Expomed Eurasia İstanbul Fuarı ile başlayacak. Dostlarımızla bu
fuarda tekrar bir araya gelebiliyor olmak hem ekibimi hem de beni gerçekten sevindirdi.
Hemen sonrasında, Arab Healtcare Dubai Fuarı, planlarımız ve takvimimizdeki yerini
çoktan aldı.
Yeni bir mevsimde, yeni sayımızla, yeni normaller eşliğinde adeta yeni bir hayata
başlıyoruz tekrardan. Değişim içerisindeki yönümüz, gelişimde seyrini sürdürüyor…
Güzel gelişmeler ile, güzel buluşmalar ile, bir sonraki sayımızda görüşünceye dek
sağlıkla kalın!

6
New Variants Infect Cells Faster
Yeni Oluşan Hücreleri Daha Hızlı Enfekte Ediyor
Tüm dünyayı bir yılı aşkın süredir etkisi altına
alınan Covid-19 pandemisinde virüsün varyantları
en çok konuşulan konular arasında yer alıyor. Yeni
oluşan varyantların tehlikeli özelliklerini daha
da etkili hale getirdiklerini belirten uzmanlar, bu
nedenle hücreleri daha hızlı enfekte ettiklerine
dikkat çekiyor. Uzmanlar, yapılan çalışmaların tüm
varyantların orijinal SARS-CoV-2’den türediğini
ve haliyle ortak bölgelerinin bulunma ihtimalinin
yüksek olduğunu vurguluyor. Uzmanlara
göre etkisi azalan varyantlar da oluşuyor. Bu
varyantların çoğalması, aşılama çalışmalarının
hız kazanması ve insanların daha dikkatli olarak
virüsü konak hücresiz bırakması ile bu virüsten
kurtulmamızın mümkün olabileceğini kaydediyor.
Lecturer Prof. Dr. Korkut Ulucan, Molecular Biology and Genetics,
Faculty of Engineering and Natural Sciences, Üsküdar University
Variants of the virus are among the most talked
about topics in the Covid-19 pandemic, which has
been under the influence of the whole world for
more than a year. Stating that the newly formed
variants make their dangerous properties even
more effective, experts point out that they infect
cells faster. Experts emphasize that all variants of
the studies are derived from the original SARS-
CoV-2 and naturally, common regions are likely
to be found. According to experts, there are also
variants with decreasing effect. He notes that
it may be possible to get rid of this virus by the
proliferation of these variants, the acceleration
of vaccination studies and the more careful
people leaving the virus without a host cell.
Lecturer Prof. Dr. Korkut Ulucan, Molecular Biology and
Genetics, Faculty of Engineering and Natural Sciences,
Üsküdar University, made evaluations on the variants of the
coronavirus that have affected the whole world for more
than a year.
Stating that the pandemic of the century, which started in
Wuhan, China as of the end of 2019, affected the whole
world in a short time, Prof. Dr. Korkut Ulucan said, “The
pandemic has completely changed the rules of the world.
Pandemic is still on our agenda with news of new variants
and suddenly increasing deaths. The questions of What are
these variants and how are they so dangerous? are not off
the agenda.”
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri
Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Öğretim Görevlisi
Prof. Dr. Korkut Ulucan, bir yıldan fazla bir süredir tüm
dünyayı etkisi altına alan koronavirüsün varyantlarına ilişkin
değerlendirmelerde bulundu.
2019 yılı sonu itibarıyla Çin’in Wuhan kentinde başlayan
yüzyılın pandemisinin kısa sürede tüm dünyayı etkisi
altına aldığını belirten Prof. Dr. Korkut Ulucan, “Pandemi
dünyanın kurallarını tamamen değiştirdi. Pandemi yeni
varyant haberleri ve bir anda artan ölüm sayıları ile yine
gündemimizden düşmüyor. Nedir bu varyantlar ve nasıl bu
kadar tehlikeli oluyorlar soruları gündemden düşmüyor.”
dedi.
Genetik çalışmalarla virüs analiz edildi
Hastalığın sebebinin virüs olduğu belirlendikten sonra
moleküler biyoloji alanındaki bilgiler ve gelinen noktanın bir
sonucu olarak günler içinde virüsün genetik yapısını bilim
insanlarının analiz etmeyi başardığını kaydeden Prof. Dr.
Korkut Ulucan, “Böylece virüsün genetik yapısı hakkında
birçok bilgiye sahip olduk. Hangi bölgelerinde hangi bilgiler
saklı, hücreye girişte ve hücre içindeki metabolizması ve bu
metabolizmaları yöneten genetik yapının içeriği hakkında
çok önemli bilgilere sahip olduk. Bu bilgiler aslında
bilim insanlarına hem hastalığın tedavisi için hem de aşı
çalışmaları için çok önemli bilgiler sundu. Bu sayede de
aşı çalışmaları hız kazandı.” diyerek bilimsel gelişmelerin
öneminden bahsetti.
Virüsler konak hücrede kendilerini çoğaltıyor
Prof. Dr. Korkut Ulucan, virüsün çok fazla varyant
oluşturması ile ilgili olarak şu değerlendirmelerde
bulundu: “Virüsler zorunlu hücre içi paraziti olarak da
Haziran - June 2021

7
Virus analyzed with genetic studies
Noting that after the virus was determined to be the
cause of the disease, scientists managed to analyze the
genetic structure of the virus within days as a result of
the information in the field of molecular biology and the
point reached, Prof. Dr. Korkut Ulucan said, “Thus, we
learned a lot about the genetic structure of the virus.
What information is hidden in which regions, we have very
important information about the metabolism inside and
inside the cell, and the content of the genetic structure
that governs these metabolisms. This information actually
provided very important information to scientists both for
the treatment of the disease and for vaccine studies. In this
way, vaccination studies have accelerated.” He talked about
the importance of scientific developments.
Viruses reproduce themselves in the host cell
Prof. Dr. Korkut Ulucan made the following evaluations
regarding the virus generating too many variants, “Viruses
are also considered as obligate intracellular parasites.
That is, they activate themselves only in another cell. Once
inside the host cell, they either integrate their own genome
into the host cell genome, or they tend to infect other cells
by rapidly replicating themselves and killing the host cell.
The newly formed variants are more effective
Sometimes they make mistakes while synthesizing their
genomes during rapid reproduction. These errors either
give viruses a new feature or increase the effect of an
existing feature or cause the loss of the effect of an
existing feature. Here, the newly formed variants make
their properties even more effective when they pose a
danger to us, they infect cells faster.”
Noting that these variants proliferate very rapidly due
nitelendirilmektedirler. Yani kendilerini ancak başka bir
hücre içinde aktive ederler. Konak hücreye girdikten sonra
ya kendi genomlarını konak hücre genomunun içine entegre
ederler veya kendilerini hızla çoğaltarak konak hücreyi
öldürerek diğer hücreleri enfekte etme eğilimindedirler.
Yeni oluşan varyantlar daha etkili oluyorlar
Hızlı çoğalma sırasında da genomlarını sentez ederken
bazen hatalar yaparlar. Bu hatalar da virüslere ya yeni bir
özellik kazandırır ya olan bir özelliğin etkisini artırır veya
olan bir özeliğin etkisinin kaybolmasına neden olurlar. İşte
yeni oluşan varyantlar bizim için tehlike oluşturduklarında
olan özelliklerini daha da etkili hale getiriyorlar, hücreleri
daha hızlı enfekte ediyorlar.”
Bu varyantların bu özelliklerinden dolayı çok hızlı
çoğaldığına dikkat çeken Prof. Dr. Korkut Ulucan, “Belirli
zaman içinde de belirli bir bölgede baskın varyant oluyorlar
ve enfeksiyon hızını ve riskini de artırıyorlar. Bu yüzden
oluşan varyantların karakterizasyonu çok önemli. Virüsler
ne kadar çok konak hücreye girerse o kadar değişime açık
olurlar ve bizler için o kadar tehlikeli boyutlara ulaşırlar”
diyerek varyantların tehlikesine dikkat çekti.
Ölüm sayılarının artması oluşan varyantlar ile
orantılı
Prof. Dr. Korkut Ulucan, ölüm sayılarının artması ile ilgili
olarak da şunları söyledi: “Virüsler ne kadar kolay hücrelere
girerse o kadar sayısal çoğunluğa ulaşırlar ve özellikle
hassas bireylerde istenmeyen sonuçlara neden olabilirler.
Yani bir virüsün hücre içine kolay girebilmesi, oluşan yeni
varyantlar ile daha çok bireyi enfekte etmesi ve dolayısıyla
virüse karşı direnç gösteremeyen bireylerde daha ciddi
zarar vermesi anlamına da gelebilmektedir. O yüzden
yeni varyantların enfeksiyon riskinin yüksek ama ölüm
Haziran - June 2021

8
to these features, Prof. Dr. Korkut Ulucan said, “They
become a dominant variant in a certain region over time
and increase the speed and risk of infection. Therefore,
characterization of the variants formed is very important.
“The more viruses enter the host cell, the more they are
open to change and the more dangerous they reach for us,”
he drew attention to the danger of variants.
The increase in the number of deaths is
proportional to the variants that occur
Regarding the increase in the number of deaths, Prof.
Dr. Korkut Ulucan said, “The more easily viruses enter the
cells, the more numerical they reach, and they can cause
undesirable results, especially in sensitive individuals. In
other words, the easy entry of a virus into the cell can also
mean that it infects more individuals with the new variants
and therefore causes more serious damage to individuals
who cannot resist the virus. Therefore, the hypothesis
that new variants have a high risk of infection but a low
mortality rate is not always correct. Here, the genetic
makeup of the infected individuals and the strength of
their immune systems are also important. In other words,
the resistance of the host cell and infected individuals
against the virus, and the biological and genetic structure
underlying this resistance are very important.”
Prof. Dr. Korkut Ulucan noted that the mortality rates are
not only dependent on the virus, but are linked to the
genetic and biological structure of the individual.
There is also the possibility that newly formed
and potential variants are fusions
Stating that the more the virus infects, the more it is wide
open to change, Prof. Dr. Korkut Ulucan concluded his
words as follows, “The errors that can occur while copying
the genome of the virus we currently predict, and the
variations that result from these errors either acquiring new
features or strengthening a feature. At first, we compared
it with influenza, and we thought whether the different
variants we observed in influenza could combine in one
cell and form a new and dangerous variant. Our current
information is not in this direction, but for now. However,
the fact that the previous variants have common points
in the Indian virus, which scares us nowadays, has made
us think this way. However, we already have information
that all variants are derived from the original SARS-CoV-2
and naturally their common regions are likely to be found.
But over time, we will be able to understand more clearly
whether different variants infect a cell and generate new
combinations of genes within the cell. It is too early to claim
this. However, it should not be forgotten that just as new
variants show more severe features in the virus, variants
that lose their characteristic are also formed, and perhaps
we will be able to get rid of this virus with the proliferation
of these variants, the acceleration of vaccination studies
and we more carefully leave the virus without a host cell.
So until there is zero incidents, attention should be paid to
the quadruple of social distancing, mask, ventilation and
hygiene.”
oranlarının düşük olması hipotezi her zaman doğru değildir.
Burada enfekte olan bireylerin genetik yapıları ve immün
sistemlerinin güçleri de önemlidir. Yani konak hücrenin ve
enfekte olan bireylerin virüse karşı gösterdikleri direnç,
bu direncin altında yatan biyolojik ve genetik yapı çok
önemlidir.”
Prof. Dr. Korkut Ulucan, ölüm oranlarının sadece virüse
bağlı olmadığını, bireyin genetik ve biyolojik yapısı ile
bağlantılı olduğunu da kaydetti.
Yeni oluşan ve oluşabilecek varyantların füzyon
olma ihtimali de var
Virüsün ne kadar çok enfekte ederse o kadar değişime
davetiye çıkardığını belirten Prof. Dr. Korkut Ulucan,
sözlerini şöyle tamamladı: “Bizim şu anda tahmin
ettiğimiz virüsün kendi genomunu kopyalarken ortaya
çıkabilen hatalar ve bu hatalardan oluşan ya yeni özellik
kazanma veya bir özelliği güçlendiren varyasyonlar. Biz ilk
başlarda influenza ile karşılaştırdık, özellikle influenzada
gözlemlediğimiz farklı varyantların bir hücrede birleşip
yeni ve tehlikeli bir varyant oluşturabilir mi diye düşündük.
Şuan ki bilgilerimiz bu yönde değil ama şimdilik. Ancak
örneğin şimdilerde bizleri korkutan Hindistan virüsünde
önceki varyantların ortak noktalarının olması, bizleri böyle
düşünmeye itti. Ancak zaten eldeki bilgilerimiz, orijinal
SARS-CoV-2’den tüm varyantların türediği ve haliyle ortak
bölgelerinin bulunma ihtimalinin yüksek olduğu. Ama
zaman içinde acaba farklı varyantlar bir hücreyi enfekte
edip hücre içinde yeni gen kombinasyonları oluşturuyor
mu diye daha net anlayabileceğiz. Bunu iddia etmek için
henüz erken. Ancak unutulmamalıdır ki nasıl yeni varyantlar
virüste daha şiddetli özellikler gösteriyorsa olan özelliği
kaybeden varyantlar da oluşuyor ve belki de bu varyantların
çoğalması, aşılama çalışmalarının hız kazanması ve bizlerin
daha dikkatli olarak virüsü konak hücresiz bırakması ile
belki de bu virüsten kurtulabileceğiz. Bu yüzden sıfır vaka
olana dek elden geldiğinde mesafe, maske, havalandırma
ve hijyen dörtlüsüne dikkat etmeye devam edilmelidir.”
Haziran - June 2021

10
The Rate of Allergic Diseases Increased from
3 Percent to 15 in the Last 20 Years
Alerjik Hastalıkların Oranı Son 20 Yılda Yüzde 3’ten 15’e Çıktı
Yapılan çalışmaların 2050 yılında her iki kişiden
birinin alerjik yapıya sahip olacağını gösteriyor.
Çocuk Alerji ve İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr. Hülya
Ercan Sarıçoban, 20 yıl öncesinde %3-5 oranında
görülen alerji hastalıklarının günümüzde 2-3 kat
artış göstererek %10-15 gibi bir orana çıktığını
işaret etti.
Pediatric Allergy and Immunology Specialist
Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban
Studies show that by 2050, one out of every two
people will have an allergic nature. Pediatric
Allergy and Immunology Specialist Prof. Dr. Hülya
Ercan Sarıçoban pointed out that allergy diseases,
which were seen at a rate of 3-5% 20 years ago,
have increased to a rate of 10-15%, showing 2-3
times more increase today.
With the arrival of spring, the importance of allergies, one
of the most frequently discussed topics, is increasing day
by day. Research shows that almost all allergic diseases
have increased significantly in recent years. Reminding
that environmental factors and industrialization are of
great importance at this point, Pediatric Allergy and
Immunology Specialist Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban,
Kozyatağı Hospital, Yeditepe University said, “We know that
it has a very serious effect especially on the occurrence
of respiratory allergies. Allergic responses are increasing
with many chemicals and their inhalation especially with
the use of increasing detergents in the current period, as
well as exhaust smoke, increased air pollution, processed,
packaged foods, microplastics, nanoparticles.”
Global warming extended pollen season
Noting that allergic rhinitis, known as hay fever in the
society and associated with pollen, is seen in the spring
months when plants leave their pollen, Prof. Dr. Hülya
Baharın gelmesiyle birlikte en sık konuşulan konulardan
biri olan alerjilerin her geçen gün de önemi giderek artıyor.
Zira araştırmalar alerjik hastalıkların hemen tamamında
son yıllarda ciddi artış görüldüğünü gösteriyor. Bu noktada
çevresel faktörler ve endüstrileşmenin çok büyük önemi
bulunduğunu hatırlatan Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı
Hastanesi Çocuk Alerji ve İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr.
Hülya Ercan Sarıçoban, “Özellikle solunum alerjilerinin
ortaya çıkmasında çok ciddi etkisinin olduğunu biliyoruz.
Egzoz dumanı, hava kirliliğinin artması, işlenmiş, paketli
gıdalar, mikroplastikler, nanopartiküllerin yanı sıra
özellikle içinde bulunduğumuz dönemde kullanımı artan
deterjanların kullanılması ile birçok kimyasal ve bunların
solunmasıyla birlikte alerjik tepkiler artıyor.” diye konuştu.
Küresel ısınma polen mevsimini uzattı
Toplumda saman nezlesi olarak bilinen ve polenlerle
ilişkili olan alerjik rinitin, bitkilerin polenlerini bıraktığı
bahar aylarında görüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Hülya
Ercan Sarıçoban, sözlerine şöyle devam etti: “Havaların,
küresel ısınma ile birlikte daha erken ısınmaya başlaması,
mevsim sezonun daha uzun sürmesi polenlere karşı
maruziyeti arttırdı. Normalde Nisan ortasında başlamasını
beklediğimiz bir polenizasyon Mart ortasında başlıyor
ve normalden uzun sürüyor. Bu nedenle daha fazla aynı
alerjenle, polenle karşılaşıyoruz.”
Evde geçirilen zaman artıkça solunum alerjieri
artıyor
Ev içinde geçirilen zamanın artmasıyla birlikte solunum
yolu alerjilerinin tetiklendiğine dikkat çeken Prof. Dr.
Hülya Ercan Sarıçoban, sözlerine şöyle devam etti: “2
yaş öncesi daha çok besin alerjileri görülürken solunum
yolu alerjileri 2 yaşından sonra görülüyor. Hava yolu ile
alerji yapabilen maddeler içinde ev tozu akarları, küf,
hayvan cilt döküntüleri, salgı ve tüyleri, yabani ot, çimen
ve ağaç polenleri sayılabilir. Uzun süre evde kalmak da ev
içi alerjenleri, ev tozu akarları, küf mantarları ve hayvan
tüylerine olan maruziyetin artmasına neden oluyor.
Haziran - June 2021

11
Ercan Sarıçoban said, “The fact that the weather started
to get warmer earlier with global warming and the season
lasting longer increased the exposure to pollen. Pollination,
which we normally expect to start in mid-April, starts in
mid-March and takes longer than usual. That’s why we
encounter more of the same allergen, pollen.”
Respiratory allergies increase as time spent at
home increases
Expressing that respiratory allergies are triggered with
the increase of time spent at home, Prof. Dr. Hülya Ercan
Sarıçoban said, “Before 2 years of age, more food allergies
are seen, but respiratory allergies are seen after 2 years of
age. House dust mites, mold, animal skin rashes, secretions
and feathers, weeds, grass and tree pollen are among
the substances that can cause allergies by air. Staying at
home for a long time also increases exposure to household
allergens, house dust mites, mold fungi and animal dander.
For this reason, it is important to take the necessary
precautions, especially when staying at home. In addition,
household cleaning and dishwashing, detergents used
in washing machines, perfumes used in the house-room
fragrances and cigarette smoke also contribute to the
appearance of respiratory allergies.”
Not all allergies have the same symptoms
Since different organs and systems are affected to
different degrees in an allergic reaction, the symptoms
of allergic diseases can occur in many different ways.
Emphasizing that respiratory allergies reduce the quality of
life of the child, Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban said, “With
allergic colds, nasal itching, sneezing that occurs 10-15
times in a row, runny nose, then nasal congestion, difficult
breathing, sleeping with open mouth, sleeping with open
mouth and increased snoring at night, itching in eyes,
Watering, rash, shortness of breath, unresolved cough and
wheezing are among the complaints we often encounter.
If it is not treated well, we encounter conditions that
disrupt the quality of life such as recurrent ear infections
and hearing loss for young children, recurrence of sinusitis
for older children and adults, and recurrent antibiotic use
needs.”
Bu nedenle özellikle evde kalınan zamanlarda gerekli
önlemleri almak önem taşıyor. Ayrıca ev temizliği ve
bulaşık, çamaşır makinesinde kullanılan deterjanlar, ev
içinde kullanılan parfümler-oda kokuları sigara dumanı da
solunum alerjilerin gözükmesinde katkı sağlıyor.”
Tüm alerjilerde aynı belirtiler görülmüyor
Alerjik reaksiyonda, değişik organ ve sistemler farklı
derecelerde etkilendiğinden, alerjik hastalıkların belirtileri
çok farklı şekillerde ortaya çıkabiliyor. Solunum yolu
alerjilerinin çocuğun yaşam kalitesini düşürdüğünü önemle
vurgulayan Prof. Dr. Hülya Ercan Sarıçoban, “Alerjik nezle
de burun kaşıntısı, arka arkaya 10-15 defa oluşan hapşırık,
burun akıntısı, daha sonra burnun tıkanması, zor nefes
almak, ağzı açık uyumak, ağzı açık uyumak ve burnun
tıkanmasıyla birlikte gece horlamalarının artması, gözlerde
kaşıntı, sulanma, kızarıklık, nefes darlığı, düzelmeyen
öksürük ve hırıltılı solunum sıklıkla karşılaştığımız
şikayetler arasında yer alıyor. Eğer iyi tedavi edilmezse
küçük çocuklar için tekrar eden kulak iltihaplanmaları
ve işitme kayıpları, büyük çocuklar ve erişkinler için
de sinüzitin tekrar etmesi gibi hayat kalitesini bozan
durumlar ve tekrar eden antibiyotik kullanım ihtiyaçlarıyla
karşılaşıyoruz” diye konuştu.
Alerjide alınabilecek önlemler
“Alerjinin neye karşı olduğunu bilmek, alerji zamanı
gelmeden önlemlerini almak, gerekiyorsa alerji koruyucu
ilaçları kullanmak gerekiyor” diye konuşan Prof. Dr.
Hülya Ercan Sarıçoban şunları da ekliyor; “gereksiz
antibiyotik kullanımının önüne geçilmesi ve çocukların
fast-food yerine sebze, meyve ağırlıklı beslenmesi önemli.
İşlenmiş, paketli, boyalı, kıvam artırıcı içeren besinlerden
uzak durulmalı. Çocukların, alerjen ve enfeksiyonlarla
daha kolay karşılaşabilecekleri kreş, alışveriş merkezi
gibi ortamlara mümkünse erken yaşlarda sokulmaması
gerekiyor. Kullanılan vitaminler, bitkisel ilaçlar bağışıklığı
zayıf olan çocuğu koruyamıyor. Su ve sabunla el yıkamak
Measures that can be taken in allergies
“It is necessary to know what the allergy is against, to take
precautions before the allergy time comes, and to use
allergy preventive drugs if necessary,” said Prof. Dr. Hülya
Ercan Sarıçoban also adds, “It is important to avoid the
use of unnecessary antibiotics and to eat vegetables and
fruits instead of fast-food. Avoid processed, packaged,
dyed foods that contain thickeners. If possible, children
should not be allowed into environments such as nurseries
and shopping malls at an early age, where they may
encounter allergens and infections more easily. The
vitamins and herbal medicines used cannot protect the
immunocompromised child. Washing hands with soap
and water is enough, not using hand disinfectants, even
Haziran - June 2021

12
if used, rinsing later and removing the disinfectant is also
important for allergic children. In household cleaning, it is
very important to avoid the use of strong chemical solvents,
washing and dishwasher detergents as much as possible or
to use the least amount of low power ones and to remove
the detergents as much as possible by doing additional
rinsing. Cigarette smoke and air pollution also increase
respiratory allergens. Even smoking on the balcony affects
the lungs of the children in the house. The penetration of
microplastics into the body also increases allergic diseases,
therefore food containing microplastics, plastic cooking
and storage bags should be avoided. In short, it should be
remembered again what our grandmothers did at home
before 1960, what they ate, drank, and how they cleaned.
It is important in reducing the amount of allergens in the
home. If there is a house dust mite-mite allergy, not to use
wool, feather bedding, duvets, pillows, not to use wool
carpets, thick curtains, to wash the duvet covers once a
week at 60 °C and above. It is beneficial to keep the indoor
humidity between 30-50% and not to feed furry animals.
For pollen, not opening the windows from morning until
noon, wearing a visor hat and glasses when going out.
Taking a shower when entering the house. Not going to the
pollen-rich picnic areas during the pollen season will reduce
the complaints.”
yeterli, el dezenfaktanları kullanmamak, kullanılsa bile
daha sonra durulayıp dezanfaktanı uzaklaştırmak da alerjik
çocuklar için önem taşıyor. Ev temizliğinde güçlü kimyasal
çozücüler, çamaşır ve bulaşık makinası deterjanlarının
kullanılmasından mümkün olduğunca kaçınmak veya en az
miktarda düşük güçtekileri kullanıp, ek durulama yaparak
deterjanları olabildiğince uzaklaştırmak çok önemlidir.
Sigara dumanı ve hava kirliliği de solunum alerjenlerini
çok arttırmaktadır. Sigara balkonda dahi içilse ev içindeki
çocukların akciğerlerini etkilemektedir. Mikroplastiklerin
vücuda girmesi de alerjik hastalıkları artırmaktadır, bu
sebeple mikroplastik içeren besinler, plastik pişirme,
saklama poşetlerinden uzak durulmalıdır. Kısaca 1960‘dan
önce büyükannelerimizin ev içinde neler yaptıkları, ne yiyip,
içtikleri, nasıl temizlik yaptıkları tekrar hatırlanmalıdır.
Ev içi alerjen miktarını azaltmakta önemli. Ev tozu akarımite
alerjisi var ise yün, kuş tüyü yatak, yorgan, yastık
kullanmamak, yün halı, kalın perdeler kullanmamak,
nevresim kılıflarını 60 °C ve üstünde haftada bir yıkamak.
Ev içi nem oranını %30-50 arasında tutmak, tüylü hayvan
beslememek fayda sağlar. Polenler için ise sabahtan
öğlen saatlerine kadarki sürede camları açmamak, dışarı
çıkarken siperli şapka, gözlük kullanmak. Eve girildiğinde
duş almak. Polen mevsiminde polenin yoğun olduğu piknik
alanlarına gitmemek şikâyetleri azaltacaktır.”
Haziran - June 2021

14
Questions which Blood Pressure Patients are Worried About
Tansiyon Hastalarının Merak Ettiği Sorular
Tansiyon hastalığı dünyada her gün 50 bin
kişinin hayatını kaybetmesine sebebiyet veriyor.
Ülkemizde de 40 yaş üzerindekilerin yarısı
hipertansiyon hastası. Yıllarca hiçbir belirti
vermeden ilerleyen ve teşhis edilip kontrol
altına alınmadığı sürece kalp ve damar sistemine,
beyine, gözlere ve böbreklere kalıcı hasar veren
bu hastalığın tek tanısı kan basıncının 140/90
üzerinde seyrediyor olması. Bu nedenle uzmanlar
hiçbir şikayetimiz olmasa bile en azından 6 ayda
bir kez tansiyonumuzu ölçmemiz gerektiğini
söylüyor.
Cardiologist Assoc. Dr. Muhammed Keskin
Blood pressure disease causes 50 thousand
people to die every day in the world. Half of those
over the age of 40 in our country also suffer from
hypertension. The only diagnosis of this disease,
which progresses without any symptoms for years
and causes permanent damage to the heart and
vascular system, brain, eyes and kidneys unless it
is diagnosed and controlled, is the blood pressure
watching over 140/90. For this reason, experts
say that even if we have no complaints, we should
measure our blood pressure at least once every 6
months.
Stating that patients diagnosed with hypertension should
definitely comply with drug treatments and recommended
lifestyle changes, Cardiologist Assoc. Dr. Muhammed Keskin
answers questions such as how and how much drugs should
be used, which hypertension patients are curious about on
World Hypertension Day ...
Is heart the cause of blood pressure?
“Blood pressure is not a heart disease, it is a vascular
disease and the hardening of the vessels causes
hypertension,” said Assoc. Dr. Muhammed Keskin, “The
most common causes of arteriosclerosis are age, obesity,
smoking, diabetes, stress and inactivity. Blood pressure
disease occurs as a result of these risk factors and affects
our heart. Our heart is not an organ that causes blood
pressure, but an organ affected by blood pressure disease.
In someone whose blood pressure treatment is regulated
and blood pressure is controlled, the risk of affecting the
heart is minimized.”
Hipertansiyon tanısı konmuş hastaların da hekim tarafından
düzenlenmiş ilaç tedavilerine ve önerilen yaşam tarzı
değişikliklerine mutlaka uymaları gerektiğini söyleyen
Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Muhammed Keskin, Dünya
Hipertansiyon Günü’nde hipertansiyon hastalarının merak
ettiği ilaçların nasıl ve ne kadar kullanılması gerekir gibi
soruları yanıtlıyor…
Tansiyonun sebebi kalp midir?
“Tansiyon bir kalp değil damar hastalığıdır ve damarların
sertleşmesi hipertansiyon hastalığına sebep olur.” diyen
Doç. Dr. Muhammed Keskin, “Damar sertleşmesinin
de en sık nedenleri yaş, obezite, sigara, diyabet, stres ve
hareketsizliktir. Tansiyon hastalığı bu risk faktörlerinin
sonucunda ortaya çıkar ve kalbimizi etkiler. Kalbimiz
tansiyona neden olan bir organ değil, tansiyon hastalığından
etkilenen bir organdır. Tansiyon tedavisi düzenlenmiş
ve kan basınçları kontrol altına alınmış birinde kalbin
etkilenme riski minimuma inmiş olur.” diyor.
Tansiyon ilaçları bağımlılık yapar mı?
Doç. Dr. Muhammed Keskin, “Tansiyon tedavisinin
başlanması için bazı kriterler vardır ve bunlardan en
önemlisi ortalama kan basıncımızın 140/90 mmHg’nin
üzerinde olmasıdır.” diyor ve ekliyor, “Diyet ve yaşam tarzı
değişikliğine rağmen kan basıncı yüksek olan bireylerin
ilaç tedavisine başlaması gerekir. Tansiyon dinamik
bir hastalıktır ve zaman içerisinde tedavide değişiklik
yapılması gerekebilir. Bu ilaçların belirli bir sıralaması
vardır. Hekimler kan basıncı değerinize göre ilaç tedavinize
eklemeler yapabilir veya bazı ilaçlarınızı kesebilir. Sürekli
ilaç kullanılması ihtiyacı olan bireyler bunu bir bağımlılık
gibi algılasa da bu aslında bir tedavidir. Hiçbir tansiyon
ilacı bağımlılık yapmaz ve tedavi zaman içerisinde
değiştirilebilir.”
Haziran - June 2021

15
Are blood pressure medications addictive?
Assoc. Dr. Muhammed Keskin said, “There are some criteria
for starting blood pressure treatment and the most
important of these is that our average blood pressure is
above 140/90 mmHg,” and he added further, “Individuals
with high blood pressure despite diet and lifestyle changes
need to start drug therapy. Blood pressure is a dynamic
disease and treatment may need to be changed over time.
These drugs have a certain order. Physicians may make
additions to your medication treatment or discontinue
some of your medications according to your blood
pressure value. Although individuals who need continuous
medication perceive it as an addiction, this is actually a
treatment. No blood pressure medication is addictive and
treatment can be changed over time.”
Do blood pressure medications harm the kidneys?
Declaring that the most common cause of renal failure
requiring dialysis in our country is hypertension and that
the absolute treatment of hypertension is performed
with medication, Assoc. Dr. Muhammed Keskin said, “The
reason for kidney failure in individuals with hypertension
is not the drugs given, but the inadequate treatment
or discontinuation of the drugs by the patient. A drug
treatment with an appropriate dose and blood pressure
control is the strongest weapon we have against kidney
failure. Contrary to popular belief, the side effects of
drugs on the kidneys are very rare and in such a case, your
doctor will control the situation by making changes in the
treatment.”
At what time of day should the medication be
taken?
“Blood pressure treatment is personalized and not
everyone needs to take the same medication at the same
time,” Assoc. Dr. Muhammed Keskin said, “We, physicians,
plan the treatment in the morning or evening according
to the blood pressure balance of the person. Sometimes,
we can apply a combination of two drugs or give them
separately. We determine the time intervals and start the
most appropriate treatment for the patient’s condition. In
other words, a person’s blood pressure treatment is not
suitable for other individuals.”
Tansiyon ilaçları böbreklere zarar verir mi?
Ülkemizde diyaliz gerektiren böbrek yetersizliğinin en
sık nedeninin hipertansiyon olduğunu ve hipertansiyonun
mutlak tedavisinin ilaç ile yapıldığını önemle belirten Doç.
Dr. Muhammed Keskin, “Hipertansiyonu olan bireylerdeki
böbrek yetersizliğinin nedeni verilen ilaçlar değil,
tedavinin yetersiz kalması veya hasta tarafından ilaçların
bırakılmasıdır. Uygun dozda ve kan basıncı kontrolünün
sağlandığı bir ilaç tedavisi böbrek yetersizliğine karşı
elimizdeki en güçlü silahtır. İlaçların böbrekler üzerindeki
yan etkisi sanıldığının aksine çok nadir olur ve böyle bir
durumda doktorunuz tedavide değişiklikler yaparak durumu
kontrol altına alacaktır.” diyor.
İlaçlar günün hangi saatinde alınmalı?
“Tansiyon tedavisi kişiye özeldir ve herkesin aynı ilacı
aynı saatte alması gerekmez.” diyen Doç. Dr. Muhammed
Keskin, “Biz hekimler kişinin tansiyon dengesine göre
tedaviyi sabah veya akşama planlıyoruz. Bazen iki ilacın
kombinasyonu veya ayrı ayrı verilmesi şeklinde de tedavi
uygulayabiliriz. Saat aralıklarını da belirleyip hastanın
durumuna en uygun tedaviye başlıyoruz. Yani bir kişinin
tansiyon tedavisi diğer bireyler için uygun olmuyor.” diyerek
uyarıda bulunuyor.
Hiçbir şikayetim yok ama tansiyonum yüksek. İlaç
kullanmalı mıyım?
Doç. Dr. Muhammed Keskin, “Tansiyon hastalığının
tanı yöntemi tansiyon aleti ile kan basıncının ölçülmesi
ve ortalama değerin 140/90’nın üzerinde olmasıdır.”
diyor ve ekliyor, “Tansiyon hastalığında en sık semptom
semptomsuzluktur. Yani genellikle tansiyon bir şikayete
sebep olmaz. Fakat herhangi bir semptom olmasa bile
tansiyonun yüksek olması kalp damar hastalığı açısından
oldukça riskli bir durumdur ve tedavi edilmelidir. Tansiyon
hastalığının tedavi edilmesi için herhangi bir şikayetinizin
olması gerekmez. Tansiyonun gizli ve riskli bir hastalık
olması nedeniyle 30 yaş üstü bireylerde rutin olarak senede
2 kez tansiyon ölçümü yapılmasını ve ölçüm değerleri
140/90’nın üzerindeyse kardiyoloji muayenesi olmalarını
öneriyorum.”
I have no complaints but my blood pressure is
high. Should I use medication?
Assoc. Dr. Muhammed Keskin said, “The diagnosis method
of blood pressure disease is to measure blood pressure
with a blood pressure device and the average value is over
140/90,” and he added more, “The most common symptom
of tension disease is asymptomatic. In other words, blood
pressure usually does not cause a complaint. However,
even if there are no symptoms, high blood pressure is a
very risky condition in terms of cardiovascular disease and
should be treated. You do not have to have any complaints
to treat blood pressure disease. Since blood pressure is
a hidden and risky disease, I recommend routine blood
pressure measurements for individuals over the age
of 30 twice a year, and a cardiology examination if the
measurement values are above 140/90.”
Haziran - June 2021

18
Medical Directorate of Abdi İbrahim Warns: ‘Pulmonary
Arterial Hypertension’ is a Life-Threatening Disease
Abdi İbrahim Medikal Direktörlüğü Uyarıyor:
‘Akciğer Yüksek Tansiyonu’ Hayatı Tehdit Eden Bir Hastalıktır
Medical Directorate of Abdi İbrahim warns
that pulmonary arterial hypertension (PAH)
is a progressive disorder in which endothelial
dysfunction and vascular remodeling obstruct
small pulmonary arteries, resulting in increased
pulmonary vascular resistance and pulmonary
pressures. This leads to reduced cardiac output,
right heart failure, and ultimately death. In the
statement by Medical Directorate of Abdi İbrahim
on May 5, World Pulmonary Hypertension Day in
order to raise awareness about the disease known
as pulmonary hypertension, PAH is a rare disease
that prevents blood and oxygen flow to the heart,
which can lead to progressive heart failure and
can be life-threatening.
In the statement by Medical Directorate of Abdi İbrahim,
it was stated that the basis of pulmonary arterial
hypertension disorder was the high pressure caused by the
Abdi İbrahim Medikal Direktörlüğü, küçük arterler
ve arteriollerin daralması ve damarlardaki
direncin artması sonucu oluşan pulmoner
hipertansiyonun (PAH) tedavi edilmediği sürece
kalp yetmezliğine ve ölüme neden olabileceği
uyarısında bulunuyor. Akciğer yüksek tansiyonu
olarak da bilinen hastalıkla ilgili farkındalık
oluşturmak adına, 5 Mayıs Dünya Pulmoner
Hipertansiyon Günü’nde Abdi İbrahim Medikal
Direktörlüğü tarafından yapılan açıklamada,
PAH’ın kalbe kan ve oksijen akışını engelleyen,
ilerleyici, kalp yetmezliğine neden olabilecek,
hayatı tehdit edebilen nadir bir hastalık olduğu
vurgulanıyor.
ABDİ İbrahim Medikal Direktörlüğü’nden yapılan
açıklamada, pulmoner hipertansiyon hastalığının temelinde,
kalpten akciğere temizlenmek üzere gönderilen kanın
yer aldığı damardaki bozulmalar nedeniyle oluşan basınç
Haziran - June 2021

19
disruptions in the vein in which the blood sent from the
heart to the lung to be cleansed. In the statement, it was
noted that although the data on the incidence rates from
country to country and even from region to region vary
widely, the disease has a new case rate of 15-25 per million
and a death rate of 15 percent. It was also pointed out that
the disease is seen 4 times more frequently in women than
in men.
Pulmonary arterial hypertension, which can progress
in the early period without any signs or symptoms, is a
non-contagious, life-threatening disease with certain
inherited aspects. The awareness of both patients and their
relatives in this disorder, which makes daily life difficult as
it progresses and needs to be followed closely, is of great
importance in the process of coping with the disease.
The most common symptom (seen in 86%) in patients
is shortness of breath. Prolonged fatigue and fatigue,
chest pain, edema (swelling), dizziness or fainting,
and palpitations are other common symptoms of the
disease. It was pointed out that the patients could
receive different diagnoses and treatments because the
findings were non-specific complaints such as shortness
of breath, palpitations and fatigue, and the disease could
be at a more advanced stage when the final diagnosis of
pulmonary hypertension was made. In the statement, it
was stated that pulmonary hypertension can affect many
organs.
“Promising development with disease; use of
specific drugs”
The following information about the diagnosis
yüksekliğinin olduğu belirtildi. Açıklamada, ülkeden ülkeye,
hatta bölgeden bölgeye görülme oranları ile ilgili verilerin
çok değişkenlik göstermesine karşın, hastalığın milyonda
15-25 arası bir yeni vaka görülme oranına ve yüzde 15
gibi bir ölüm hızına sahip olduğu kaydedildi. Hastalığın
kadınlarda erkeklerden 4 kat daha sık görüldüğüne de
işaret edildi.
Erken dönemde hiçbir bulgu ve belirti göstermeden
ilerleyebilen pulmoner hipertansiyon, bulaşıcı olmayan,
belli ölçüde kalıtsal yönleri olan, hayatı tehdit eden bir
hastalıktır. İlerledikçe gündelik hayatı zorlaştıran, yakından
takip edilmesi gereken bu hastalıkta hem hastaların hem
de hasta yakınlarının bilinçlenmesi, hastalıkla başa çıkma
sürecinde büyük öneme sahiptir.
Hastalarda en sık ortaya çıkan belirti (%86’sında görülür)
nefes darlığıdır. Bitkinlik ve yorgunluğun uzun sürmesi,
göğüs ağrısı, ödem (şişlik), baş dönmesi ya da bayılmalar
ve çarpıntı hastalığın diğer sık görülen belirtileridir.
Bulgularının nefes darlığı, çarpıntı ve çabuk yorulma gibi
spesifik olmayan şikayetler olması nedeniyle hastaların,
değişik tanı ve tedaviler alabildiği, nihai pulmoner
hipertansiyon tanısı konulduğunda da hastalığın daha ileri
evrede olabileceğine işaret edildi. Açıklamada, pulmoner
hipertansiyonun birçok organı da etkileyebildiği belirtildi.
”Hastalıkla umut veren gelişme; spesifik ilaçların
kullanımı”
Açıklamada hastalığın tanı ve tedavisi ile ilgili şu bilgilere
de yer verildi: “Sistemik hipertansiyonda tansiyon aleti ile
ölçülen tansiyon yüksekliği söz konusu iken, PAH ancak
ekokardiyografi veya sağ kalp anjiyosu yapılarak tespit
Haziran - June 2021

20
and treatment of the disease was also included
in the statement: “PAH can only be detected by
echocardiography or right heart angiography, while
high blood pressure measured with a blood pressure
monitor is in question in systemic hypertension. With
this measurement, if the pressure in the vein between
the heart and lungs is detected higher than 25mmHg
during rest, a diagnosis of pulmonary hypertension is
made. Pulmonary arterial hypertension treatment is a
disease that requires advanced expertise and a multidisciplinary
approach. There are drugs effective to stop
the progression of PAH, which is a serious disease. In
addition, clinical studies are carried out on the course
and prevention of this disease. The severity, course
and progression of each patient’s disease is different.
Early diagnosis and treatment is important to limit the
progression of pulmonary hypertension. In the field of
treatment, there have been positive developments in
the last 20 years. While there was only treatment for
symptoms before, nowadays, as the underlying causes of
the disease are understood, molecules for this have been
found and with these new molecules, treatment results
that increase the exercise capacity of the patients and
reduce the hospitalization and mortality rates have been
obtained. In the absence of specific drugs in this area, the
average life expectancy of patients after diagnosis was 2.8
years, while the average life expectancy after diagnosis
has extended to 9 years with innovative treatments in this
area in the last 20 years.”
Pulmonary Arterial Hypertension disease and its
types
Pulmonary Arterial Hypertension disease; Pulmonary
arterial hypertension is classified under 5 main groups
within the framework of its pathophysiological
mechanisms, histopathological features, clinical findings
and treatments. These;
I. Group: Pulmonary arterial hypertension (PAH),
II. Group: (PH) due to left heart diseases,
III. Group: (PH) due to chronic lung disease and /
or hypoxia
IV. Group: Chronic thromboembolic (PH),
V. Group: (PH) caused by uncertain mechanisms
or by many factors.
Pulmonary arterial hypertension (PAH) is a
subgroup of pulmonary hypertension that
reduces blood flow and increases pressure
in the arteries between the heart and
lungs without underlying lung or
left heart disease. A small number
of patients may develop PAH
without an underlying condition,
called idiopathic PAH. Besides; There
are types of PAH associated with
diseases (congenital heart diseases,
connective tissue diseases, HIV
infection, portal hypertension,
schistosomiasis), and inherited types
of PAH associated with drug-drug use.
edilebilmektedir. Bu ölçüm ile dinlenme sırasında kalp ile
akciğer arasında damardaki basınç 25mmHg’den yüksek
tespit edilirse pulmoner hipertansiyon tanısı konmaktadır.
Pulmoner hipertansiyon tedavisi, ileri uzmanlık ve multi
disipliner yaklaşım gerektiren bir hastalıktır. Ciddi bir
hastalık olan PAH’ta ilerlemeyi durdurmak üzerine
etkili ilaçlar mevcuttur. Ayrıca bu hastalığın gidişatı ve
durdurulması üzerine klinik araştırmalar yapılmaktadır.
Her hastanın hastalığının şiddeti, gidişatı ve ilerlemesi
farklıdır. Erken tanı ve tedavi pulmoner hipertansiyonun
ilerlemesini sınırlamak için önemlidir. Tedavi alanında
son 20 yılda yüz güldürücü gelişmeler yaşanmaktadır.
Öncesinde sadece semptomlara yönelik tedavi mevcutken,
günümüzde hastalığın altında yatan sebepler anlaşıldıkça
buna yönelik moleküller bulunmuş ve bu yeni moleküller
ile hastaların egzersiz kapasitelerini artıran, hastaneye
yatış durumu ve ölüm oranlarını düşüren tedavi sonuçları
elde edilmiştir. Bu alanda spesifik ilaçlar olmadığında,
hastaların tanıdan sonraki ortalama yaşam süresi 2,8 yıl
iken, son 20 yılda bu alandaki yenilikçi tedaviler ile tanıdan
sonra ortalama yaşam süresi 9 yıla uzamıştır.”
Pulmoner Hipertansiyon hastalığı ve türleri
Pulmoner Hipertansiyon hastalığı; pulmoner hipertansiyon,
fizyopatolojik mekanizmaları, histopatolojik özellikleri,
klinik bulguları ve tedavileri çerçevesinde 5 ana grup altında
sınıflandırılmıştır. Bunlar;
I.Grup: Pulmoner arteryel hipertansiyon (PAH),
II.Grup: Sol kalp hastalıklarına bağlı PH,
III.Grup: Akciğer hastalıklarına ve/veya hipoksiye bağlı PH
IV.Grup: Kronik tromboembolik PH,
V.Grup: Mekanizmaları belirsiz ya da çok faktörün neden
olduğu PH.
Pulmoner arteriyel hipertansiyon (PAH) ise altta yatan
akciğer ya da sol kalp hastalığı
olmaksızın kalp ile akciğer
arasındaki atar damarlardaki
kan akışını azaltan ve
basıncı artıran, pulmoner
hipertansiyonun alt
grubudur. Az sayıda
hastada, altta yatan
bir durum olmaksızın
PAH gelişebilir,
buna idiyopatik
PAH denir. Bunun
yanında; hastalıklarla
ilişkili (doğuştan gelen
kalp hastalıkları, bağ
dokusu hastalıkları,
HIV enfeksiyonu,
portal hipertansiyon,
şistozomiyaz) PAH
türleri, ilaç uyuşturucu
kullanımı ile ilişkili ve de
kalıtsal geçen PAH türleri
bulunmaktadır.
Haziran - June 2021

22
Treatment Processes of Cancer Patients
During Periods of Covid-19
Covid-19 Döneminde Kanser Hastalarının Tedavi Süreçleri
Kanser vücudumuzdaki normal hücrelerin
kontrolsüz ve anormal bir şekilde büyümesi
sonucunda oluşmaktadır. Kanser hücrelerinin
sağlıklı hücrelerin yerini alması sonucunda bu
durumdan etkilenen organlar artık düzgün
çalışamaz hale gelir. Günümüzde artık tedavi
edilebilir hastalıklar arasında yer alan kanser
hastalıklarında erken tanı ile başarı oranı yüksek
tedavi sonuçları elde edilmektedir.
Cancer occurs as a result of the uncontrolled and
abnormal growth of normal cells in our body. As
a result of cancer cells replacing healthy cells,
organs affected by this condition can no longer
function properly. Nowadays, cancer diseases,
which are among the treatable diseases, achieve
high success rate treatment results with early
diagnosis.
Covid-19 is still effective in our country, where it is all over
the world. Cancer patients are perhaps among the patient
groups most affected by this difficult process. Cancer
patients’ immunity is more sensitive due to the treatment
protocols they take and the drugs they use.
Covid-19 infection has caused a serious increase in deaths
in cancer patients. The diagnosis of Covid-19 most often
gives symptoms such as fatigue, fever, dry, cough, loss of
appetite, muscle aches, shortness of breath and inability
to smell in cancer patients. Most of these symptoms are
also seen in side effects related to chemotherapy, and this
makes differential diagnosis mandatory in complaints.
Assoc. Dr. Didem Taştekin, Gaziosmanpaşa
Hospital Oncology Department, Yeni Yüzyıl
University, informed about “What cancer patients
Covid-19 tüm dünyada olduğu ülkemizde de hala etkisini
devam ettirmektedir. Bu zorlu süreçten belki de en
çok etkilenen hasta grupları arasında kanser hastaları
gelmektedir. Kanser hastalarının gerek almış oldukları
tedavi protokolleri, gerekse kullandıkları ilaçlar nedeniyle
bağışıklıkları daha hassas.
Covid-19 enfeksiyonu kanser hastalarında ciddi ölüm
artışına sebep olmuştur. Covid-19 tanısı kanserli hastalarda
en sık yorgunluk, ateş, kuru, öksürük, iştahsızlık, kas
ağrıları, nefes darlığı ve koku alamama gibi belirti verir.
Bu belirtilerin çoğu aynı zaman da kemoterapiye bağlı
yan etkilerde de görülür ve buda şikayetlerde ayırıcı tanıyı
zorunlu hale getirir.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi
Onkoloji bölümünden Doç. Dr. Didem Taştekin
‘Covid-19 döneminde kanser hastalarının dikkat
etmesi gerekenleri ve tedavi süreçlerinin
ilerleyişi’ hakkında bilgiler verdi.
2018’de kanserden 1 yıl içinde 9.6 milyon kişi öldü ve her
yıl yeni tanı sayısı 18 milyon olarak kaydedildi. Covid-19
diğer mevsimsel gripler gibi olmadığını çok acı bir tabloyla
tüm dünya da gördük ve onkoloji hastalarını ciddi şekilde
etkiledi. Hastalığa yakalanmanın dışın da bu hastalara
verilen sağlık hizmetleri de sekteye uğradı.
Onkologlar olarak viral, bakteriyal ve mantar
enfeksiyonlarını çok iyi biliyoruz ve bunlar her zaman için
kanser tedavisinin bir parçası olmuştur. Covid-19’ dan
bugün itibari ile ölüm…3.3 milyon olarak haberlere düştü.
Peki Covid-19’a yakalanan kanser hastalarında ölüm
oranı nedir? Kanserli hastalarda ölüm oranı yüzde 25-30
oranında artış oluğu belirtildi. Yapılan bazı çalışmalar da
ise Covid-19’dan ölen hastaların 5 de 1 inin kanser hastası
olduğu tespit edildi. Peki bu artışın sebebi neydi? En
önemli sebep kanser hastalarının çoğunluğunun ileri yaşta
Haziran - June 2021

23
should pay attention to in the period of Covid-19
and the progress of treatment processes.”
9.6 million people died of cancer in one year in 2018, and
the number of new diagnoses was recorded as 18 million
each year. We have seen that Covid-19 is not like other
seasonal flus all over the world with a very painful picture
and it seriously affected oncology patients. Apart from
getting the disease, the health services provided to these
patients were also interrupted.
As oncologists, we know very well about viral, bacterial and
fungal infections and they have always been part of cancer
treatment. Death from Covid-19 as of today… It has fallen
into the news as 3.3 million.
So what is the mortality rate in cancer patients caught with
Covid 19? It was stated that the mortality rate in cancer
patients increased by 25-30 percent. In some studies, it
was determined that 1 in 5 of the patients who died from
Covid-19 were cancer patients. So what was the reason for
this increase? The most important reason is the advanced
age of the majority of cancer patients, additional diseases
(Diabetes, Hypertension, Obesity) and low immune system
due to chemotherapy.
Double-wave death due to Covid-19 can occur in cancer
patients. It can become the second wave due to death
or cancellation of treatments due to Covid-19 due to the
immunocompromised patient caught in Covid 19. Stopping
or delaying cancer treatments due to the pandemic also
increases this risk.
Most of those who had to go to bed due to Covid-19
were cardiovascular diseases or cancer patients. As life
expectancy has increased in the world, it has become a
general risk factor for cancer. In 2018 alone, the number
of patients over the age of 70 who were newly diagnosed
with cancer is a considerable number. The fact that the
majority of deaths from Covid-19 are also in elderly
patients reveals the seriousness of the work. In addition to
the advanced age, if there are hematological cancers and
additional diseases such as lung cancer, obesity, diabetes,
Covid 19-related deaths increase and increase.
olması, ek hastalıkları (Diyabet, Hipertansiyon, Obezite) ve
kemoterapiye bağlı bağışıklık sistemi düşüklüğü.
Kanser hastalarında Covid-19’a bağlı çift dalgalı ölüm
olabiliyor. Bağışıklığı baskılanmış hastanın Covid-19’a
yakalanması nedeniyle ölüm veya Covid-19 nedeniyle
tedavilerin geciktirilmesi iptali nedeniyle ikinci dalga
olabiliyor. Kanser tedavilerinin pandemiden dolayı
durdurulması, geciktirilmesi de bu riski artırıyor.
Covid-19 nedeniyle yatmak zorunda kalanların çoğu
kardiovasküler hastalıklar veya kanser hastalarıydı. Dünya
da yaşam süresi arttıkça, kanser için genel bir risk faktörü
haline gelmiştir. Sadece 2018 de 6,6 milyon 70 yaş üstü
yeni kanser tanısı alan hasta sayısı azımsanmayacak bir
sayı. Covid-19’dan ölümlerin de büyük oran da ileri yaş
hastalarda olması işin ciddiyetini gözler önüne seriyor. İleri
yaşın yanında, hematolojik kanserler ve akciğer kanseri,
obezite, diyabet gibi ek hastalıklar da varsa Covid-19 ilişkili
ölümler katmerlenerek artıyor.
Kanser hastalarının Covid-19 sürecinde dikkat
etmesi gerekenler;
-Kanser hastasıysanız sakın kemoterapiye ara vermeyin
-Beslenmenize, uykunuza, temizliğinize ve kişisel
bakımınıza daha fazla önem gösterin.
-Eğer kanserin erken belirtisini fark ettiyseniz en kısa
sürede doktorunuza başvurun, erken tanı şansınızı
kaçırmayın.
-Kanser ameliyatlarını, radyoterapiyi ve kemoterapilerinizi
aksatmadan devam edin. Bunları yaparken bağışıklığınızı
kuvvetlendirecek yüksek doz C vitamini, D vitamini ve ozon
tedavisi almayı unutmayın.
-Uykuya dalmakta zorluk çekiyorsanız bağışıklığınızı
artıracak ve sizi uykuya hazır hale getirecek melatonin
hormonunu da unutmayın.
What cancer patients should pay attention to
during the Covid-19 process;
-If you have cancer, do not stop chemotherapy.
-Pay more attention to your diet, sleep, cleanliness and
personal care.
-If you have noticed the early signs of cancer, contact your
doctor as soon as possible, do not miss your chance of early
diagnosis.
-Continue cancer surgeries, radiotherapy and
chemotherapy without interruption. While doing these,
do not forget to take high-dose vitamin C, vitamin D and
ozone therapy to strengthen your immunity.
-If you have trouble falling asleep, don’t forget the
melatonin hormone, which will boost your immunity and
make you ready for sleep.
Haziran - June 2021

26
Eight Myths about
Heart Health
Kalp Sağlığıyla İlgili
Doğru Gibi Kabul Edilen
8 Şehir Efsanesi
Now, think of the things you know about heart
health. Which of those that you know are facts?
Interventional Cardiologist Prof. Dr. Ali Metin
Esen, explains 8 myths about heart health and
how following these outdated ideas can be
detrimental to your heart.
Approximately 400 thousand people die every year due to
cardiovascular causes in Turkey. Heart disease ranks 1st for
men and 2nd in women as a cause of death. Currently, 3.5
million patients are suffering from heart disease in Turkey,
and the number is predicted to reach 5.4 million by 2035.
Also, our country has the highest number of deaths due to
heart attack in people under age 50 years across European
countries. To put it in perspective, 1 person out of every 5
people who have a heart attack is age under 50 years old.
Interventional Cardiologist Prof. Dr. Ali Metin Esen states
that “We have gathered a lot of information on what causes
heart disease and how we can prevent it. However if you
don’t follow medical developments from reliable sources,
you have a very high chance of having misinformation on
heart disease and the risk factors that cause heart disease.”
And he debunks the 8 widely known myths about heart
disease.
Tıbbi haberleri doğru kaynaklardan takip
etmediğiniz sürece kalp hastalığı veya kalp
hastalığının risk faktörleri hakkında yanlış
kanılara sahip olma ihtimaliniz yüksek” diyen
Girişimsel Kardiyolog Prof. Dr. Ali Metin Esen,
yaygın olarak kabul edilen 8 şehir efsanesi
hakkında gerçekleri açıkladı.
Türkiye’de yılda yaklaşık 400 bin kişi, kalp ve damar
hastalıklarından yaşamını yitirmektedir. Halihazırda 3,5
milyon insanın kalp ve damar hastası olduğu bilinen
ülkemizde 2035 yılında bu sayının 5,4 milyona yükseleceği
öngörülmektedir. 50 yaş altında kalp krizinden ölüm
sıklığıyla ülkemiz, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında
1. sırada yer almaktadır. Kalp krizi geçirme oranlarına
bakıldığında ise kalp krizi geçiren her 5 kişiden 1’nin 50 yaş
altında olduğu saptanmıştır.
Ülkemizde kalp ve damar hastalıkları tüm ölüm nedenleri
arasında ilk sırada yer alsa da ne yazık ki kalp sağlığı
konusunda yeterince bilgiye sahip değiliz. Girişimsel
Kardiyolog Prof. Dr. Ali Metin Esen, Covid-19’un kalp
hastalıklarını tetiklediğini belirtirken, gıda takviyelerini
kullanmaktan ziyade doğaldan yana olunmasının altını
çiziyor.
Haziran - June 2021

27
Myth 1: If you have heart disease, you should live
a quiet life.
Fact: Physical inactivity is a bad idea for most patients with
heart disease. Immobility causes blood clots in leg veins
and decreases the general physical conditioning of the
body. Physical activity helps to increase the contractile
strength of heart muscles and improves blood flow to the
brain and internal organs and maintains general wellbeing.
What can you do? Ask your doctor about the kind and the
intensity of exercises you can do. Many people can walk
comfortably and walking at least 30 minutes 5 days of the
week is beneficial for your heart.
Myth 2: Cholesterol-lowering drugs don’t have
any benefit and besides have serious side effects.
Fact: Regular long-term use of cholesterol-lowering
agents slow down and eventually decrease the amount
of fat build-up (plaque formation) in heart vessels. There
has been extensive research and proof on how they
prevent heart disease and death. It is acknowledged that
cholesterol-lowering drugs may have side effects but
they are mostly minor like muscle aches. They are dosedependent
and can be reversed by discontinuation of the
drug. The frequency of the most feared action on the liver
is between 0.5-2%. These cases rarely necessitate stopping
the medication.
Myth 3: It is normal to have high blood pressure
as you age.
Fact: Blood pressure indeed tends to increase with age.
However, it does not mean that it is normal and can be left
untreated. On the contrary untreated high blood pressure
causes heart attack, stroke, and heart failure. You should
regularly check your blood pressure. If you discover that
your blood pressure readings are 140/90 mmHg and over,
you should seek help from your doctor.
Myth 4: Taking vitamins and supplements can
decrease your risk of heart disease.
Fact: The clinical studies done on the use of antioxidants,
vitamin E, C, D, and beta carotene supplements have failed
to show any benefit in neither prevention nor slowing
down the progress of heart disease. The American Heart
Association concluded that there is no scientific proof to
use these supplements to prevent or treat heart disease.
What can you do? Our body absorbs the ‘essential’ (because
they are not produced in the body) vitamins and minerals
from our food sources, so if you keep a well-balanced
healthy diet the body gets what it requires. Ideally, you
should be able to obtain these vitamins and minerals from
natural sources, not from commercially available tablets. So
please remember to stop fighting mother nature.
Myth 5: If you have smoked for long years, you
cannot prevent heart disease after you quit
smoking.
Fact: The benefits of quitting smoking start as soon as
you put it to action regardless of the time and amount of
cigarettes you have smoked. Your risk of having a heart
attack decreases by 50% after 1 year of quitting cigarettes,
Efsane 1: Kalp hastalığınız varsa sakin olmalısınız
Gerçek: Kalp hastalığı olan insanların büyük çoğunluğu için
hareketsiz kalmak doğru olmayan bir fikirdir. Hareketsizlik,
bacaklarda kan pıhtılaşmasına ve genel fiziksel durumda
düşüşe neden olabilir. Fiziksel aktivite, kalp kasını
güçlendirmeye yardımcı olur, beyne ve iç organlara
kan akışını ve genel sağlığı iyileştirir. Ne yapabilirsiniz?
Doktorunuza sizin için ne tür bir egzersizin doğru olacağını
ve ne kadar yapmanız gerektiğini sorun. Çoğu insan
yürüyebilir ve herhangi bir süre ve tempoda yürümek
kalbiniz için iyidir.
Efsane 2: Kolesterol ilacı kullanmanın hiçbir
faydası olmadığı gibi ciddi yan etkiler vardır
Gerçek: Kolesterol düşürücü ilaçların bilinen birtakım yan
etkileri olduğu muhakkaktır. Ancak bu yan etkiler doza
bağımlı ve tamamı ilacı kesince ortadan kaybolmaktadırlar.
En fazla korkulan karaciğeri etkileme sıklıkları yüzde
0,5 ile 2 arasındadır. Kaldı ki bu etki ilacı bırakmayı çoğu
zaman gerektirecek düzeyde olmamaktadır. Aksine
kolesterol düşürücü ilaçların düzenli kullanılmaları halinde
kalp damarlarında yağlanmayı önleyerek kalp damar
hastalıklarına karşı koruyucu olduğunu gösteren yüzlerce
bilimsel kanıt mevcuttur.
Efsane 3: Artan yaşla birlikte daha yüksek
tansiyona sahip olmak doğaldır
Gerçek: Kan basıncı yaşla birlikte yükselme eğilimindedir.
Ancak bu eğilim yüksek kan basıncı düzeylerinin tedavisiz
bırakılabileceği anlamı taşımamaktadır. Yüksek kan basıncı
ileri yaşlarda da daha genç yaşlardaki gibi tedavi edilmek
zorundadır. Aksi takdirde kalp krizi, felç ve kalp yetersizliği
riski söz konusu olmaktadır. Hangi yaşta olursanız olun kan
basıncınızı kontrol ettirin. Kan basıncınız 140/90 milimetre
civanın üzerindeyse doktorunuza onu düşürmek için ne
yapabileceğinizi sorun.
Efsane 4: Vitaminler ve takviyelerle kalp hastalığı
riskinizi azaltabilirsiniz
Gerçek: Antioksidanlar, vitamin E, C, D ve beta karoten
içeren gıda takviyeleri ile yapılan klinik deneyler bu
ürünlerin kalp hastalığından koruduğu veya kalp
hastası olanlarda olumlu katkılar yaptığına dair etkileri
doğrulayamamıştır. Amerikan Kalp Derneği, bu vitaminlerin
kardiyovasküler hastalıkları önlemek veya tedavi etmek
için kullanılmasını haklı gösterecek hiçbir bilimsel kanıt
olmadığını belirtmiştir. Ne yapabilirsiniz? Vücut, vitaminleri
ve mineralleri en iyi besinlerle elde ettiğinde hemen
emer ve kullanır. İhtiyacınız olan vitamin ve mineralleri
mağazadan satın alınan takviyeleri kullanarak değil, doğada
bulunan besinlerden sağlayın. Doğalla savaşmayı bırakın.
Efsane 5: Yıllarca sigara içtiyseniz kalp hastalığı
riskinizi bırakarak azaltamazsınız
Gerçek: Sigarayı bırakmanın faydaları, yaşınız, ne kadar
süredir sigara içtiğiniz veya günde kaç tane sigara
içtiğinizden bağımsız olarak bıraktığınız anda başlar.
Sigarayı bıraktıktan sadece 1 yıl sonra kalp krizi riskiniz
yüzde 50 azalır, 10 yıl içinde ise hiç sigara içmemiş gibi
olursunuz.
Haziran - June 2021

28
and by the 10th year, you have the same risk as a person
who has never smoked.
Myth 6: Drinking alcohol is good for your heart
vessels.
Fact: The American and European Heart societies do not
advise any form or amount of alcohol for prevention
and treatment of heart disease. Alcohol is not medicinal
and there is no satisfactory scientific proof of benefit on
heart health.
Myth 7: Stenting for coronary artery disease is
a temporary treatment whereas bypass surgery
is a permanent solution.
Fact: Groundbreaking improvements in drug-eluting
stent technology like the use of highly tissue compatible
metals, ultrathin-strut stents, and the advancements in
stent polymer technology have changed the course for
stent therapy. Moreover, sophisticated state-of-the-art
intravascular imaging techniques enable optimal stent
deployment. Recently, with the introduction of drugeluting
balloons for the treatment of occluded stents,
stent therapy has become one of the ‘permanent’
treatment options for coronary artery disease. The
popular idea that argues that bypass surgery is a
permanent cure for heart disease does not correlate
with scientific data. The ‘saphenous’ vein graft vessels
used in by-pass surgery may be occluded as early as
the first year and by the 10th year 50% will have been
occluded. Moreover to treat occluded vessels stents are
used.
Myth 8: It is OK to stop using medications after
bypass surgery because all your vessels are
‘regenerated’.
Fact: This opinion is wrong. To ensure the patency of
by-passed vessels, you should use cholesterol-lowering
drugs and blood thinners and if necessary blood
pressure medications regularly and continuously.
Efsane 6: Alkol kalp damarları için koruyucudur
Gerçek: Amerikan ve Avrupa kalp cemiyetleri, alkolün hiçbir
türünü ve miktarını kalp damar hastalıklarından korunmada
ve tedavisinde önermemektedir. Alkol ilaç değildir ve kalp
sağlığı için olumlu ispatlanmış tatminkar bilimsel kanıtlar
yoktur.
Efsane 7: Kalp-damar hastalıklarının tedavisinde
stent geçici, baypas cerrahisi kalıcı çözüm sağlar
Gerçek: İlaç kaplı stent teknolojisindeki çığır açan
gelişmeler ve bu teknolojinin her 4 yılda bir yenilenmesi,
doku uyumu yüksek metallerin kullanımı, çok ince sarmallı
stent platformları, kullanılan stent polimer teknolojisindeki
gelişmeler bu durumu tamamen değiştirmiştir. Üstelik
stent takılırken kullanılan yüksek damar içi görüntüleme
teknikleri stentlerin optimal şekilde yerleştirilmesine olanak
sağlamaktadır.
Son yıllarda tıkanan stentlerin ilaç kaplı balonlar ile açma
tekniklerinde devreye girmesi kalp damarlarında stent
uygulamalarının kalp damar tıkanıklıklarının tedavisinde
kalıcı tedavi seçeneği haline getirmiştir. Bypass cerrahisi
yapıldıktan sonra artık tüm sorunun kalıcı olarak çözüldüğü
iddiası da bilimsel verilerle bağdaşmamaktadır.
1’inci yıldan itibaren yapılan baypas damarları tıkanmaya
başlamakta ve 10’uncu yıla gelindiğinde özellikle “safen” adı
verilen bacak toplar damarları kullanılarak yapılan baypas
damarlarının en az yarısında tam veya ciddi tıkanmalar
gelişmektedir. Üstelik tıkanan bypass damarlarını açmak
içinde stentler kullanılmaktadır.
Efsane 8: Bir kez baypas olduktan veya stent
takıldıktan sonra “Damarlar nasıl olsa yenilendi”
diyerek ilaçlar bırakılabilir
Gerçek: Bu düşünce son derece yanlıştır. Yapılan baypas
damarlarının veya takılan stentlerin açık kalmasını
sağlamak için kolesterol ilaçlarını, kan sulandırıcıları
ve uygun görülmüşse şayet tansiyon ilaçlarını büyük bir
dikkatle kullanmak gerekmektedir.
Haziran - June 2021

29
IF THE SHOWCASE LIGHTS GO OUT
VİTRİNLERİN IŞIKLARI SÖNERSE
Despite many negativities, good news continues to come
from the Turkish medical sector. Although some of our
partners in the sector seem to be in despair, we observe
that they do not break away from the race. Isn’t that what
matters? Of course, there are periods when visibility is
almost completely lost in foggy and hazy weather. It is
always said from time to time; “We can’t see ahead of
us.” The clearest development that summarizes this
situation must be the pandemic process. Which sector
has not been adversely affected by Covid-19! Despite this,
we see that those who know geography well, continue
on their way step by step without getting damaged, with
the logic of “one is greater than zero” even when visibility
drops to zero in foggy and hazy weather.
Expomed Eurasia Fair, which is the meeting point of
the medical sector where business contacts have been
established for years, new customers are found and
existing customers are also hosted, will open its
doors for the 28th time and Arab Healthcare
Dubai will be opening its doors after a short
while. Are these and other brand fairs not our
important venues, showcases, where products
are exhibited and presented to the buyer on
behalf of the Turkish medical sector? We are
confident that the Turkish medical sector will
continue to rise as long as the lights of
the showcases continue to light.
As Medikal Teknik magazine team,
we will be at Arab Healthcare Dubai
Fair after our Expomed Eurasia
Istanbul fair. We would like to
welcome you to our stand numbered
H7 D37 at the fair where we have been
a press sponsor for years. We remind
you that the only Turkish publication
from the Turkish press sector that
participates with a stand is Medikal
Teknik Magazine, and we wish success to
our industry stakeholders at the fair.
Stay healthy until we see you in our
new issue.
Birçok olumsuzluğa rağmen Türk medikal sektöründen
güzel haberler gelmeye devam ediyor. Bazı sektör
paydaşlarımız ümitsizliğe kapılıyor gibi olsalar da yarıştan
kopmadıklarını gözlemliyoruz. Önemli olan da bu değil
mi? Sisli ve puslu havalarda görüş mesafesinin nerdeyse
tamamen kaybolduğu dönemler oluyor elbette. Dönem
dönem hep söylenir ya; “Önümüzü göremiyoruz.” Bu
durumu özetleyen en net gelişme pandemi süreci olsa
gerek. Covid-19’dan hangi sektör olumsuz etkilenmedi ki!
Buna rağmen coğrafyayı iyi bilenlerin, sisli ve puslu havada
görüş mesafesinin sıfıra düştüğü anlarda bile “bir sıfırdan
büyüktür” mantığıyla adım adım hasar görmeden yoluna
devam etiklerini görüyoruz.
Yıllardır iş bağlantılarının kurulduğu, yeni müşterilerin
bulunduğu, mevcut müşterilerin de misafir edildiği adeta
medikal sektörünün buluşma noktası olan fuarlarımızdan
Expomed Eurasia Fuarı 28. defa kapılarını açarken, kısa bir
süre sonra da Arab Healthcare Dubai fuarı kapılarını
açıyor olacak. Bu ve diğer marka fuarlar Türk
medikal sektörü adına ürünlerin sergilenip
alıcıya sunulduğu önemli mekanlarımız,
vitrinlerimiz değiller mi? Vitrinlerin ışıkları
yanmaya devam ettiği müddetçe, Türk
medikal sektörünün yükselişine devam
edeceğine inancımız tamdır.
Medikal Teknik dergisi ekibi olarak
Expomed Eurasia İstanbul
fuarımızdan sonra, Arab
Healthcare Dubai Fuarı’nda
olacağız. Yıllardır basın
sponsoru olduğumuz fuarda
H7 D37 no’lu standımıza
bekleriz. Türk basın
sektöründen stantlı
katılım gösteren tek Türk
yayınının Medikal Teknik
Dergisi olduğunu hatırlatır,
fuarda sektörümüz
paydaşlarına başarılar
dileriz.
Yeni sayımızda görüşünceye
kadar esen kalın.
Recep ARSLANTAŞ
Coordinator
Haziran - June 2021

30
Coronavirus does not Affect the Baby in the Womb!
Koronavirüs Anne Karnındaki Bebeği Etkilemiyor!
The coronavirus process has
greatly affected pregnant women
as well as everyone. While
many misinformation is around,
Gynecology and Obstetrics
Specialist Salih Yılmaz, Acıbadem
Altunizade Hospital answered all
the curious questions. Reminding
that births occur very comfortably
with the precautions taken during
the pandemic process, Specialist
Salih Yılmaz underlined that
within the information obtained
so far, the coronavirus does not
affect the baby in the womb.
Gynecology and Obstetrics Specialist
Salih Yılmaz, Acıbadem Altunizade
Hospital answered all questions about
coronavirus and pregnancy.
Stating that with the pandemic, the concerns whether
everything that was done while pregnant was affecting
the baby increased thoroughly, Specialist Salih Yılmaz said,
“Covid positivity when pregnant shakes the expectant
mother psychologically. However, being infected with
this virus while pregnant is mostly passed on with mild
symptoms. Colds, muscle aches or flu-like symptoms are
experienced.” Yılmaz also said that in the coronavirus
process, the biggest known mistakes about pregnancy
is that the virus has passed to the baby in the mother’s
womb and that the pregnant woman cannot give birth
and breastfeed normally. Specialist Salih Yılmaz said that
such false information is not correct and that only expert
doctors’ statements should be heard.
“If the coronavirus is infected, the general condition of the
mother is very important here,” said Specialist Salih Yılmaz,
“If the mother is in intensive care or her general condition
is bad, cesarean delivery can be applied immediately, but if
her general condition is good, there is no need for cesarean
delivery, normal birth can be done.”
Pregnancy does not increase the risk of getting
coronavirus
Declaring that pregnant women with coronavirus can give
normal birth like pregnant women with covid-negative,
Gynecology and Obstetrics Specialist Salih Yılmaz said,
“During the birth of these pregnant women, only the team
should wear protective equipment to protect themselves.
We deliver pregnant women with Covid disease in an
isolated room. Apart from that, there is no different
Gynecology and Obstetrics Specialist
Salih Yılmaz, Acıbadem Altunizade Hospital
Koronavirüs süreci herkesi olduğu
kadar hamileleri de fazlasıyla
etkilemiş durumda. Birçok
yanlış bilgi etrafta dolaşırken,
Acıbadem Altunizade Hastanesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum
Uzmanı Op. Dr. Salih Yılmaz bütün
merak edilen sorulara cevap
verdi. Pandemi sürecinde dikkat
edilen önlemlerle birlikte çok
rahat bir şekilde doğumların
gerçekleştiğini hatırlatan Op.
Dr. Salih Yılmaz, şimdiye kadar
elde edilen bilgiler dahilinde
koronavirüsün anne karnındaki
bebeği etkilemediğinin altını
çizdi.
Acıbadem Altunizade Hastanesi Kadın
Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Salih Yılmaz,
koronavirüs ve hamileliğe yönelik merak edilen bütün
sorulara cevap verdi.
Pandemiyle birlikte hamileyken yapılan her şeyin bebeği
etkileyip etkilemediği kaygılarının iyice arttığını söyleyen Op.
Dr. Salih Yılmaz, “Gebeyken covid pozitifliği anne adayını
psikolojik olarak çok sarsıyor. Ancak hamileyken bu virüsle
enfekte olmak çoğunlukla hafif semptomlarla geçiriliyor.
Soğuk algınlığı, kas ağrıları veya grip benzeri semptomlar
yaşanıyor.” açıklamasında bulundu. Yılmaz ayrıca
koronavirüs sürecinde hamilelikle ilgili bilinen en büyük
yanlışların; anne karnındaki bebeğe virüsün geçtiği, gebenin
normal doğum yapamayacağı ve emziremeyeceği olduğunu
belirtti. Op. Dr. Salih Yılmaz, bu tür yanlış bilgilerin doğru
olmadığını ve bu konuda sadece uzman doktorların
açıklamalarının dinlenmesi gerektiğini söyledi.
“Eğer koronavirüsle enfekte olunduysa burada annenin
genel durumu çok önemlidir.” diye konuşan Op. Dr. Salih
Yılmaz, “Anne yoğun bakımdaysa veya genel durumu
kötüyse acilen sezaryen doğum uygulanabilir fakat genel
durumu iyiyse sezaryen doğum uygulanmasına gerek yok,
normal doğum yapılabilir.” şeklinde konuştu.
Gebelik koronavirüse yakalanma riskini
arttırmıyor
Koronavirüs hastası gebelerin covid negatif olan gebeler
gibi normal doğum yapabileceğini ifade eden Kadın
Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Salih Yılmaz,
“Bu gebelerin doğumu esnasında sadece ekibin kendini
koruması için koruyucu ekipman giymesi gerekiyor.
Covid hastası gebelerin doğumunu izole bir odada
Haziran - June 2021

31
process than other pregnant women.” On the other hand,
stating that the follow-up of pregnant women caught in
coronavirus varies according to the week of pregnancy,
Salih Yılmaz pointed out that pregnancy does not increase
the risk of getting coronavirus. Yılmaz also stated that
within the information we have obtained so far, the virus
does not affect the baby in the womb.
Specialist Salih Yılmaz answered whether the antibodies
of the mother who had coronavirus passed to the baby as
follows: These antibodies are protective antibodies that
are formed after suffering the disease. Likewise, IgG type
antibodies are formed after vaccination and can be passed
to the baby. IgM type antibodies formed during the active
period of the disease cannot pass through the placenta to
the baby.”
Expectant mothers should definitely take vitamin
and mineral supplements during the coronavirus
process.
Underlining that expectant mothers should definitely take
vitamin and mineral supplements during the coronavirus
process, Gynecology and Obstetrics Specialist Salih Yılmaz
said, “The expectant mother should pay close attention
to the diet and sleep patterns of this period. It is very
important to take vitamins C and D especially to keep the
immune system strong.”
Recording that expectant mothers who have coronavirus
can have radiological imaging when necessary, Specialist
Salih Yılmaz said, “We should not forget that mother’s
health is always more important. If the mother’s clinical
condition deteriorates and these tests are deemed
necessary, radiological imaging can be obtained by
protecting the baby.”
gerçekleştiriyoruz. Onun dışında diğer gebelerden farklı
bir süreç yaşanmıyor.” dedi. Öte yandan koronavirüse
yakalanan gebelerin takibinin gebeliğin hangi haftasında
olduğuna göre değiştiğini ifade eden Op. Dr. Salih Yılmaz,
gebeliğin koronavirüse yakalanma riskini arttırmadığına
dikkat çekti. Yılmaz, şimdiye kadar elde ettiğimiz bilgiler
dahilinde virüsün anne karnındaki bebeği etkilemediğini de
ifade etti.
Op. Dr. Salih Yılmaz, koronavirüs geçiren annenin
antikorlarının bebeğe geçip geçmemesini ise şöyle
cevapladı: “Annede olan antikorlardan immünglobulin G
(IgG) dediğimiz antikorlar plasentadan bebeğe geçebilir.
Bu antikorlar hastalığı geçirdikten sonra oluşan koruyucu
antikorlardır. Yine aynı şekilde aşı sonrasında da IgG tipinde
antikorlar oluşur ve bebeğe geçebilir. Hastalığın aktif
döneminde oluşan IgM tipindeki antikorlar ise plasentadan
bebeğe geçemez.”
Anne adayları koronavirüs sürecinde kesinlikle
vitamin ve mineral takviyesi almalı
Anne adaylarının koronavirüs sürecinde vitamin ve mineral
takviyesini kesinlikle alması gerektiğinin altını çizen Kadın
Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Salih Yılmaz, “Anne
adayının bu dönemdeki beslenme ve uyku düzenine çok
dikkat etmesi gerekiyor. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak
için özellikle C ve D vitamini alması çok önemli.” dedi.
Koronavirüse yakalanan anne adaylarına gerekli olduğunda
radyolojik görüntüleme yapılabileceğini söyleyen Op. Dr.
Salih Yılmaz, “Şunu unutmamalıyız ki annenin sağlığı her
zaman daha önemlidir. Eğer annenin klinik durumunda
kötüleşme varsa ve bu testler gerekli görülürse bebeği
koruyarak radyolojik görüntüleme alınabilir.” açıklamasında
bulundu.
Haziran - June 2021

32
Babies should not be deprived of breast milk
Indicating that the coronavirus will not affect the mode of
delivery if the general condition of the mother is not bad,
Specialist Salih Yılmaz said, “There is no study showing that the
coronavirus has been passed on to the baby through breast
milk except for a few case reports. Mothers who give birth can
breastfeed their babies by wearing masks and paying attention
to hand hygiene.” On the other hand, the World Health
Organization underlined that babies should not be deprived of
breast milk.
Explaining the drug use of pregnant coronavirus patients,
Specialist Salih Yılmaz continued his words as follows, “In these
patients, we cannot use the active ingredient drug favipiravir
given when covid positivity is detected in our country. We
provide more supportive treatment. However, we can use
other antiviral drugs in expectant mothers whose general
condition worsens and who are taken into intensive care.
Apart from these, since pregnancy is a condition that increases
intravascular coagulation and covid positivity increases this
situation, all pregnant women with covid-positive should
receive blood thinners.”
It was observed that pregnant women with
coronavirus vaccine in the USA did not face any risks
in the short term.
Specialist Salih Yılmaz said that the first data about coronavirus
vaccination in pregnancy were published in the United States
and added further, “The data of 30,000 pregnant women with
coronavirus vaccine have been announced. It was observed
that the vaccinated pregnant women did not experience a
risk in the short term. You can be vaccinated after the first 3
months of pregnancy. Currently, coronavirus vaccine is applied
to pregnant women in many countries. The American Journal
of Obstetrics & Gynecology (AJOG) also states that pregnant
women should be vaccinated.”
Bebekler anne sütünden mahrum
bırakılmamalı
Annenin genel durumu kötü değilse koronavirüsün
doğum şeklini etkilemeyeceğini belirten Op. Dr.
Salih Yılmaz, “Koronavirüsün şimdiye kadar anne
sütüyle bebeğe geçtiğini birkaç vaka sunumu dışında
gösteren bir çalışma yok. Doğum yapan anneler maske
takarak ve el hijyenine özen göstererek bebeklerini
emzirebilirler.” diye konuştu. Öte yandan Dünya
Sağlık Örgütü bebeklerin anne sütünden mahrum
bırakılmaması gerektiğinin altını çizdi.
Hamile olan koronavirüs hastalarının ilaç kullanımını
anlatan Op. Dr. Salih Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu hastalarda, şu an ülkemizde covid pozitifliği
saptandığında verilen favipiravir etken maddeli ilacı
kullanamıyoruz. Daha çok destek tedavisi veriyoruz.
Fakat genel durumu kötüleşen, yoğun bakıma
alınan anne adaylarında başka antiviral ilaçları
kullanabiliyoruz. Bunların dışında gebelik, damar içi
pıhtılaşmayı arttıran bir durum olduğu ve covid pozitifliği
de bu durumu arttırdığı için covid pozitif olan tüm
gebelerin kan sulandırıcı tedavi alması gerekmektedir.”
Amerika’da koronavirüs aşısı olan gebelerin
kısa dönemde risk yaşamadığı gözlemlendi
Salih Yılmaz, Amerika’da gebelikte koronavirüs aşısı
olunmasıyla ilgili ilk verilerin yayımlandığını söyledi ve
sözlerini bu şekilde tamamladı: “Koronavirüs aşısı olan
30.000 gebenin verileri açıklandı. Aşı olan gebelerin kısa
dönemde bir risk yaşamadığı gözlemlendi. Gebeliğin ilk
3 ayından sonra aşı olunabilir. Şu anda birçok ülkede
gebelere koronavirüs aşısı uygulanıyor. Amerika Kadın
Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Derneği (AJOG) de
gebelerin aşılanması gerektiğini belirtiyor.”
Haziran - June 2021

34
Have “Emergency Health”!
“Acil Sağlık”lı Olun!
R. Başar Ezer, General Manager, Medline Emergency Health
Health is the most important source of life
for human beings. However, some misfortunes
encountered in daily life can threaten people
because of their health. This is why early and
correct response to health problems is of great
importance.
We made an interviewed R. Başar Ezer, General
Manager, Medline Emergency Health on Medline
health services and the developments in the
emergency health sector.
Could you inform us about Medline?
Medline, which is a brand with its service quality and
equipment by approaching the emergency health service
with an understanding of integrity, is the first private
mobile health service company in Turkey. Medline has
undertaken pre-hospital emergency health services since
its establishment in 1995, and since the second half of
2009, not only in the field of emergency health, but also in
the “mobile health” and “emergency” needs of the person
outside the hospital services, where the health services
İnsan için en önemli yaşam kaynağıdır sağlık.
Ancak, günlük yaşam içerisinde karşılaşılan bazı
talihsizlikler, insanı sağlığından olmakla tehdit
edebiliyor. Sağlık sorunlarına erken ve doğru
müdahale, işte bu yüzden büyük önem taşıyor.
Medline Acil Sağlık Genel Müdürü R. Başar Ezer
ile Medline sağlık hizmetlerini daha yakından
tanımak ve acil sağlık sektöründe yaşanan
gelişmeleri değerlendirmek adına bir röportaj
gerçekleştirdik.
Medline’ı tanıyabilir miyiz?
Acil sağlık hizmetine bütünlük anlayışı içinde yaklaşarak,
hizmet kalitesi ve donanımı ile marka olan Medline,
Türkiye’nin ilk özel mobil sağlık hizmeti veren firmasıdır.
Kurulduğu 1995 yılından itibaren hastane öncesi acil sağlık
hizmetlerini üstlenen Medline, 2009’un ikinci yarısından
itibaren sadece acil sağlık alanında değil, hastane
hizmetleri dışında kalan kişinin, evde ya da işyerinde
ihtiyacı olan sağlık hizmetlerinin yerinde sunulduğu “mobil
sağlık” ve “acil durum” ihtiyaçlarını da karşılamaya yönelik
Haziran - June 2021

35
needed at home or at work also renewed its structure
in order to provide various services to meet. Medline, a
company of Esas Holding, offers 24/7 Medical Consultancy
by Telephone, Land Ambulance with Doctor, Infirmary
and Fixed Point Health Services, Home Health Services
and Individual Service Packages (doctor to home, nurse
to home, examination, checkup, medical equipment at
home or workplace / medical device supply), Air Ambulance
Organization services.
What are your studies on healthcare services,
which are especially important during the
pandemic process?
As Medline, in the mobile health services section, which is
taken to the emergency health or the location requested
by the people during the pandemic process, in our
transportation services after discharge from the inpatient
institutions, providing the support of health personnel
such as doctor, nurse and caregiver to the home, workplace
or summer address of the people, mobile on-site imaging
services. and we observed significant increases in the
organization of on-site blood collection services. We can
say that there is a noticeable increase in the use of our
Medical Counseling by Phone service, especially in these
days when people are hesitant to go to health institutions.
As you know, our mobile application “Medline Emergency”
was based on directing the emergency ambulance and
emergency medical team to the location where the person
is located immediately, when a button is pressed in case
of emergency needs. We started to increase the number
of basic services in our smart application with our Tele
Medicine, that is, remote disease monitoring service.
Especially with the pandemic process, digitalization in
health and making such applications available to more
consumers, we have accelerated our efforts to transform
our “Medline Emergency” smart application into an
integrated structure that will meet the mobile health
needs of people and increase their quality of life. As the
first step, as we mentioned, we are implementing 24/7
online or visual medical consultancy services through our
mobile application in a very short time these days when
people are hesitant to go to health institutions. In addition,
our digital service, in which people enter their blood
pressure, glucose meters with their manual measurements,
with the support of new devices, automatically with the
support of new devices, the alarm center will be in front
of our doctors through our simultaneous application and
more detailed monitoring will be recorded in our database,
the user’s own doctors or the health we make it can show
to the establishment.
What are your expectations about the emergency
health sector by the end of 2021?
When it comes to the emergency health sector, the first
things that come to mind are emergency interventions
and health applications such as ambulance service, in
fact, these and similar services constitute a part of mobile
çeşitli hizmetleri vermek üzere yapısını yenilemiştir. Esas
Holding şirketi olan Medline, 365 gün 24 saat Telefon ile
Tıbbi Danışmanlık, Doktorlu Kara Ambulansı, Revir ve
Sabit Nokta Sağlık Hizmetleri, Evde Sağlık Hizmetleri ve
Bireysel Hizmet Paketleri (eve doktor, eve hemşire, evde
ya da işyerinde tetkik, checkup, medikal malzeme / tıbbi
cihaz tedarik edilmesi), Hava Ambulansı Organizasyonu
hizmetlerini vermektedir.
Özellikle pandemi sürecinde önemi artan sağlık
hizmetleri ile ilgili çalışmalarınız neler?
Pandemi sürecinde acil sağlık ya da kişilerin talep ettiği
lokasyona götürülen mobil sağlık hizmetleri kısmında
Medline olarak, yataklı kurumlardan taburcu sonrası taşıma
hizmetlerimizde, kişilerin ev, iş yeri ya da yazlık adreslerine
doktor, hemşire, hasta bakıcı gibi sağlık personeli desteği
sunulmasında, mobil yerinde görüntüleme hizmetleri ve
yerinde kan alımı hizmetlerinin organizasyonunda ciddi
artışlar olduğunu gözlemledik. Özellikle kişilerin sağlık
kuruluşlarına gitmeye çekindiği bu günlerde, Telefonla
Tıbbi Danışmanlık hizmetimizin kullanımında gözle
görülür bir artış olduğunu söyleyebiliriz. Bildiğiniz üzere
mobil uygulamamız ‘Medline Acil” kişinin acil durum
ihtiyaçlarında bir butona basıldığında derhal bulunduğu
lokasyona acil yardım ambulansı ve acil sağlık ekibimizin
yönlendirilmesi üzerine kuruluydu. Tele Tıp yani uzaktan
hastalık takibi hizmetimizle birlikte akıllı uygulamamızda
yer alan temel hizmetlerinin sayısını arttırmaya başlamıştık.
Özellikle pandemi süreci, sağlıkta dijitalleşmenin ve bu tür
uygulamaların daha çok tüketici tarafından kullanılabilir
hale gelmesiyle,”Medline Acil” akıllı uygulamamızın
kişilerin mobil sağlık ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, hayat
kalitelerini arttıracak bütünleşik bir yapıya dönüşmesi için
çalışmalarımıza hız verdik. İlk adım olarak, belirtiğimiz
gibi kişilerin sağlık kuruluşlarına gitmeye çekindiği bu
günlerde mobil uygulamamız üzerinden 7/24 online ya
da görüntülü tıbbi danışmanlık hizmetlerini çok kısa süre
içinde hayata geçiriyoruz. Ayrıca kişilerin kendi tansiyon,
şeker ölçüm cihazlarıyla manuel ölçümlerini girdiği dijital
hizmetimizi, yeni cihazların desteği ile otomatik olarak
ölçümün gerçekleştiği anda eş zamanlı uygulamamız
üzerinden alarm merkezi doktorlarımızın önüne düşeceği
ve daha detaylı takip edilerek veri tabanımıza kaydedileceği,
kullanıcının dilediği zaman kendi doktorlarına ya da istediği
sağlık kuruluşuna gösterebileceği hale getiriyoruz.
2021 yıl sonu acil sağlık sektörü ile ilgili
beklentileriniz nelerdir?
Acil sağlık sektörü denildiğinde ilk akla gelenler acil
durumda yapılan müdahaleler, ambulans hizmeti gibi sağlık
uygulamaları olmakta, aslında bu ve benzeri hizmetler
mobil sağlık hizmetlerinin bir parçasını oluşturmaktadır.
Pandemi öncesine kadar, mobil sağlık hizmetlerinin
Avrupa’daki sağlık hizmetlerinde %27’lik bir tasarruf
sağladığı hesaplanmıştır. Sağlık uzmanlarının, hastalarla
Haziran - June 2021

36
health services. Until before the pandemic, it has been
calculated that mobile health services have saved 27% in
healthcare services in Europe. Mobile technology, which
allows healthcare professionals to access remotely with
patients, has also provided cost savings of up to 35% in the
treatment of patients with chronic diseases.
We lived in the pandemic period and we saw that even
though we have to stay at home, it is vital to reach many
pre-hospital and post-hospital health services on a mobile,
complete and timely basis. With the rapid development
of technology, the transformation in the health sector
increases the importance of digital services day by day.
We think that different care and treatment models will
develop in the future and mobile technologies will form
the backbone of them. Thanks to advancing technologies,
in the near future millions of people will be able to provide
healthcare services at the same time. ECG with smart
phones, video doctor calls, Tele-Medicine applications,
adjusting drug doses thanks to smart blood glucose
measurement devices, instant processing and archiving of
all kinds of health data (analysis, imaging results, checkup
results, etc.) by the physician. New applications such
as scales that automatically send your information to the
dietician and receive your daily diet program via SMS will be
implemented.
uzaktan erişimine de olanak sağlayan mobil teknoloji,
ayrıca kronik rahatsızlıklara sahip hastaların tedavi
yollarında da yaklaşık %35’e varan maliyet tasarrufu
sağlamıştır.
Pandemi döneminde yaşadık ve gördük ki, evlerde kalmak
zorunda olsak da birçok hastane öncesi ve sonrası
sağlık hizmetlerine mobil olarak, eksiksiz ve zamanında
ulaşmak hayati önem taşımaktadır. Teknolojinin hızlı
gelişmesiyle birlikte sağlık sektöründe yaşanan dönüşüm,
dijital hizmetlerinin önemini de her geçen gün artırıyor.
Gelecekte de farklı bakım ve tedavi modellerinin gelişeceği,
bunların omurgasını da mobil teknolojilerin oluşturacağını
düşünüyoruz. İlerleyen teknolojiler sayesinde yakın
gelecekte milyonlarca insana aynı anda sağlık hizmeti
sunulabilir hale gelinecek. Akıllı telefonlar ile EKG çekmek,
görüntülü doktor görüşmesi, Tele-Tıp uygulamaları,
akıllı kan şekeri ölçüm cihazları sayesinde ilaç dozlarını
ayarlamak, her türlü sağlık verinizin (tahlil, görüntüleme
sonuçları, check-up sonuçları vb…) anlık olarak işlenmesi,
arşivlenmesi, hekim tarafından izlenmesi ve istediğiniz
yerden istediğiniz zaman ulaşabilme imkanı olması hatta
diyetisyene otomatik olarak bilgilerinizi gönderen tartılar
ile günlük diyet programınızı SMS ile almak gibi yepyeni
uygulamalar hayata geçirilecek.
Haziran - June 2021

38
Preventing Coronavirus Transmission
Reduces the Risk of Stroke
Virüs Bulaşmasını Engellemek İnme Riskini de Azaltıyor
Interventional Neurologist Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar,
Stroke Center Supervisor, Neurology Clinic, Samsun Training and
Research Hospital, Samsun University (SU)
Situations such as an intense stress situation,
sudden increase in blood pressure or high blood
sugar can trigger the development of stroke.
Stroke is a preventable disease by controlling
risk factors. Interventional Neurologist Assoc. Dr.
Çetin Kürşad Akpınar, Stroke Center Supervisor,
Neurology Clinic, Samsun Training and Research
Hospital, Samsun University (SU) shared
important information on the occasion of “10th
May, World Stroke Day” and made suggestions to
patients regarding the Covid-19 period.
Stroke is an abrupt interruption of constant blood flow
to the brain that causes loss of neurological function.
The interruption of blood flow can be caused by a
blockage, leading to the more common ischemic stroke,
or by bleeding in the brain, leading to the more deadly
hemorrhagic stroke. Ischemic stroke constitutes an
estimated one third of all stroke cases. Stroke often occurs
with little or no warning, and the results can be devastating.
Situations such as an intense stress situation, sudden
increase in blood pressure or high blood sugar can trigger
the development of stroke.
Pay attention to risk factors that cause stroke
Interventional Neurologist Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar,
Stroke Center Supervisor, Neurology Clinic, Samsun Training
Yoğun bir stres durumu, ani tansiyon yükselmesi
veya kan şekerinin yükselmesi gibi durumlar
inme gelişimini tetikleyebilmektedir. İnme
risk faktörlerinin kontrol altına alınmasıyla
önlenebilir bir hastalıktır. Samsun Üniversitesi
(SÜ) Samsun Eğitim Araştırma Hastanesi Nöroloji
Kliniği, İnme Merkezi Sorumlusu Girişimsel
Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Çetin Kürşad Akpınar
“10 Mayıs Dünya İnme Önleme Günü” vesilesiyle
önemli bilgiler paylaştı ve hastalara COVID-19
dönemine ilişkin önerilerde bulundu.
İnme, beyine giden kan akımının aniden kesilmesi veya
azalması durumudur. Kalp ile ilgili hastalıklar ve/veya ritim
bozukluğu, beyni besleyen ana damarlarda ciddi darlığa
neden olan kireçlenme veya damarın tamamen tıkanması
ve genetik nedenlerle beyni besleyen damarlar ya tıkanarak
ya da yırtılarak felç gelişimine neden olabilir. İnme sonrası
yapılan incelemelere rağmen damar tıkanması olan üç
hastanın birinde herhangi bir neden bulunamamaktadır.
Yoğun bir stres durumu, ani tansiyon yükselmesi veya
kan şekerinin yükselmesi gibi durumlar inme gelişimini
tetikleyebilmektedir.
İnmeye neden olan risk faktörlerine dikkat
Samsun Üniversitesi (SÜ) Samsun Eğitim Araştırma
Hastanesi Nöroloji Kliniği, İnme Merkezi Sorumlusu
Haziran - June 2021

39
and Research Hospital, Samsun University (SU) said, “In a
year, approximately 150 thousand people in our country
and 17 million people in the world suffer from a stroke.
In other words, one person per minute in the world has a
stroke. Among the stroke risk factors; diabetes (diabetes
mellitus), high blood pressure (hypertension), high blood
lipids (high triglycerides and LDL), smoking, alcohol,
substance abuse, irregular diet, not exercising, overweight
(obesity), advanced age, heart-related diseases (heart
failure, arrhythmia, by-pass…) and genetic causes that tend
to clot or bleed.
Thanks to regular electrical signals, the heart works in a
certain rhythm. Noting that these electrical signals are
faster and irregular than normal in the presence of atrial
fibrillation, Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar said that such
an irregularity in the heart that works synchronously can
initiate a process that can lead to the development of clots
in the heart and ultimately paralysis.
Stroke suffer serious consequences
Pointing out that stroke severity varies according to the
occluded vascular region and personal characteristics,
Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar said, “One third of the
patients with stroke become disabled and one third die.
Disabled patients, on the other hand, are either completely
bedridden or continue their lives although they can do
their jobs with help. The likelihood of mental and mental
problems increases in people who are disabled by stroke.
It becomes susceptible to infections due to the decrease in
body resistance.”
Girişimsel Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Çetin Kürşad Akpınar:
“Bir yılda ülkemizde yaklaşık 150 bin, dünyada ise yaklaşık
17 milyon kişi inme geçirmektedir. Yani dünya da dakika da
bir kişi inme geçirmektedir. İnme risk faktörleri arasında;
şeker hastalığı (diyabetes mellitus), tansiyon yüksekliği
(hipertansiyon), kan yağlarındaki yükseklik (trigliserid ve
LDL yüksekliği), sigara, alkol, madde bağımlılığı, düzensiz
beslenme, egzersiz yapmama, aşırı kilo (obezite), ileri yaş,
kalp ile ilgili hastalıklar (kalp yetmezliği, ritim bozukluğu,
by-pass…) ve pıhtılaşma ya da kanamaya eğilim yaratan
genetik nedenler sayılabilir.
Düzenli elektrik sinyalleri sayesinde kalp belirli bir ritimde
çalışmaktadır. Atrial fibrilasyon varlığında bu elektrik
sinyalleri normalden hızlı ve düzensizdir diyen Doç. Dr.
Çetin Kürşad Akpınar, senkronize bir şekilde çalışan
kalpte böyle bir düzensizlik olması kalp içerisinde pıhtı
gelişmesine ve sonuçta felce neden olabilecek bir süreci
başlatabileceğini söyledi.
İnme geçirenler ciddi sonuçlarla karşı karşıya
kalıyor
İnme ciddiyeti, tıkanan damar bölgesine ve kişisel
özelliklere göre farklılık göstermektedir vurgusu yapan
Doç. Dr. Çetin Kürşad Akpınar: “İnme geçiren olguların üçte
biri sakat kalmakta, üçte biri de hayatını kaybetmektedir.
Sakat kalan hastalar ise ya tamamen yatağa bağımlı
olur ya da yardımla işlerini yapabilir halde yaşamlarını
sürdürmektedir. İnmenin sakatlık bıraktığı kişilerde ruhsal
ve zihinsel sorunlar görülme ihtimali artmaktadır. Vücut
direncinin düşmesi nedeniyle enfeksiyonlara yatkın hale
gelmektedir” dedi.
Haziran - June 2021

40
Timing is as important as treatment in stroke.
Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar said, “Strokes are of
two types. Treatment for an obstructive (ischemic) or
bleeding (hemorrhagic) stroke is different. In obstructive
strokes, if there is a small vessel occlusion, a vascular
opening drug from the vein can be given within the first
4.5 hours in eligible patients. If there is a large vessel
occlusion, the occluded brain vessel is opened in the first
6-8 hours by angiographic intervention from the artery.
Supportive therapies and preventive vascular occlusion
drugs (antiaggregants, anticoagulants) are initiated in
patients who are not suitable for these two treatments.
In a bleeding type stroke, if it has developed as a result of
the bleeding of a bubble in the cerebral vessel, sometimes
it is necessary to occlude the bleeding area with an urgent
angiography. In other types of bleeding into the brain
tissue, hospitalization is made to prevent too high blood
pressure.”
Stroke is a preventable disease
Emphasizing that stroke is a preventable disease by
controlling risk factors, Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar
continued his words as follows, “For example, the
fasting blood sugar of someone with diabetes should
be kept below 100 mg / dl and the postprandial blood
sugar below 200 mg / dl. If this is not achieved, the risk
of stroke increases. Again, if the blood pressure value is
above 140/90 mm / Hg, the risk increases. It is aimed to
bring abnormal blood values to normal values by using
İnmede tedavi olduğu kadar zamanlama da çok
önemli
Doç. Dr. Çetin Kürşad Akpınar: “İnmeler iki tiptir. Tıkayıcı
(iskemik) veya kanayıcı (hemorajik) inme de tedavi farklıdır.
Tıkayıcı inmeler de eğer küçük damar tıkanması varsa
toplardamardan damar açıcı ilaç, uygun hastalarda, ilk
4,5 saat içerisinde verilebilir. Büyük damar tıkanması
varsa ilk 6-8 saatte atardamardan anjiografik yöntemle
müdahale edilerek tıkalı olan beyin damarı açılmaktadır.
Bu iki tedavi için uygun olmayan hastalarda destekleyici
tedaviler ve inmenin tekrarlaması önlemek amaçlı damar
tıkanmasını önleyici ilaçlar (antiagreganlar, antikoagülan)
başlanmaktadır. Kanayıcı tip inme de ise beyin damarındaki
bir baloncuğun kanaması sonucu gelişmişse bazen acil
anjiografi ile kanayan yeri tıkama işlemi gerekmektedir.
Beyin dokusu içine olan diğer tip kanamalarda ise
hastane yatışı yapılarak tansiyonun çok yükselmesi
engellenmektedir” dedi.
İnme önlenebilir bir hastalıktır
İnme risk faktörlerinin kontrol altına alınmasıyla önlenebilir
hastalıktır vurgusu yapan Doç. Dr. Çetin Kürşad Akpınar
sözlerine şöyle devam etti: “Örneğin şeker hastalığı olan
birisinin açlık kan şekerinin 100, tokluk kan şekerinin 200
mg/dl altında tutulması gerekmektedir. Bu sağlanamaz ise
inme riski artmaktadır. Yine tansiyon değeri 140/90 mm/Hg
üzerinde ise risk artmaktadır. Risk faktörüne göre uygun
ilaçlar kullanılarak anormal olan kan değerleri, normal
değerlerine getirmek hedeflenmektedir.
Haziran - June 2021

41
appropriate drugs according to the risk factor. If he has a
sedentary life, he needs to make a change in his lifestyle
(like exercise). If there is an increase in blood fat, it is
necessary to pay attention to the diet, even in these
cases, Mediterranean type nutrition is recommended.
It is necessary to increase the consumption of plenty of
vegetables and fruits and reduce the consumption of red
meat. If there is more weight than normal, it should be
aimed to reach a normal weight with appropriate diet
and exercises. If there is cigarette, alcohol and substance
addiction, it is also very important to quit them. If this is
done, both the person’s paralysis can be prevented and a
person who has had a stroke can be prevented from being
paralyzed again.”
Recording that while the effectiveness of blood thinners
used in primary prevention could not be demonstrated,
secondary protection can prevent secondary stroke at
a high rate, Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar said, “Drugs
are expelled from the body at different times, so they
should be used in a certain dosage and regularly. If
these conditions are not met, the risk of developing
stroke increases because blood thinners cannot function
effectively.”
Preventing virus transmission also reduces the
risk of stroke
Assoc. Dr. Çetin Kürşad Akpınar said, “An increase in
cerebrovascular diseases has been observed during the
course of Covid-19. Because, with the effect of the virus
on the body, the tendency to clot in the vein or to tear in
the vein wall increases. By preventing the transmission
of the virus, we protect ourselves from the increased
risk of stroke. If we have been diagnosed with Covid-19,
especially if our blood values are also very high, the
recommended antiaggregant or anticoagulant drugs
should be used at the appropriate dose and time. Since
vaccination will reduce the risk of virus transmission, we
will also reduce the risk of stroke indirectly.”
Hareketsiz bir yaşamı varsa, yaşam tarzında değişiklik
(egzersiz gibi) yapması gerekmektedir. Kan yağlarında
yükseklik varsa diyete dikkat etmek gerekir, hatta bu
durumlarda Akdeniz tipi beslenme önerilmektedir. Bol
sebze ve meyve tüketiminin artırılıp, kırmızı et tüketimin
azaltılması gerekmektedir. Normalden fazla kilo varsa
uygun diyet ve egzersizlerle normal kiloya ulaşım
hedeflenmelidir. Sigara, alkol ve madde bağımlılığı varsa
bunların bırakılması da çok önemlidir. Böyle yapılması
durumunda hem kişinin felç geçirmesi engellenebilir hem
de inme geçiren bir kişide tekrar felç geçirmesinin önüne
geçilmiş olur”
Birincil koruma da kullanılan kan sulandırıcı ilaçların
etkinliği gösterilememişken, ikincil koruma yüksek oranda
ikinci inmeyi önleyebilmektedir açıklamasında bulunan Doç.
Dr. Çetin Kürşad Akpınar: “İlaçlar farklı sürelerde vücuttan
atılmaktadır bu nedenle belirli bir dozda ve düzenli bir
şekilde kullanım gerekir. Bu şartlar sağlanamaz ise kan
sulandırıcı ilaçlar etkin düzeyde işlev göremeyeceğinden
inme gelişim riski artmaktadır” dedi.
Virüs bulaşmasını engellemek inme riskini de
azaltıyor
Doç. Dr. Çetin Kürşad Akpınar: “COVID-19 seyrinde beyindamar
hastalıklarında artış gözlenmiştir. Çünkü virüsün
vücuda yapmış etkiyle damar içerisinde pıhtılaşmaya
veya damar duvarında yırtılmaya eğilim artmaktadır.
Virüsün bulaşmasını engelleyerek inme riski artışından da
kendimizi korumuş oluruz. Eğer COVID-19 tanısı almışsak
özellikle de kan değerlerimiz de enfeksiyon göstergeleri
çok yükselmişse önerilen antiagregan veya antikoagülan
ilaçlar uygun dozda ve sürede kullanılmalıdır. Aşı yaptırma
virüs bulaşma riskini azaltacağından inme riskini de dolaylı
yoldan azaltmış oluruz” dedi.
Haziran - June 2021

42
Hidden Lung Cancer Cases Appear in
Tomographs Taken Due to Coronavirus
Gizli Akciğer Kanseri Vakaları Koronavirüs
Nedeniyle Çekilen Tomografilerde Ortaya Çıkıyor
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Seha
Akduman, yeni tanı akciğer kanseri sayısının
geçen yılın ortalamasının 5 kat üzerinde olduğunu
belirtti. Akduman, “Özellikle tomografiye ikna
edemediğimiz sigara içen kişiler, koronavirüs
nedeniyle tomografi çektirmek zorunda kaldı.
Bu sayede akciğer kanserini erken evrede
yakalayabildik” dedi.
Akciğer kanseri tanısı oranı koronavirüsle daha da arttı.
Salgın nedeniyle çekilen kontrol tomografiler, erken evreyi
yakalama şansını doğurdu. Yeni tanı akciğer kanseri
sayısının geçen yılın ortalamasının 5 kat üzerinde olduğunu
belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Seha
Akduman, “Tomografiye ikna edemediğimiz sigara içen
kişiler, koronavirüs salgını nedeniyle tomografi çektirdi. Bu
sayede akciğer kanserini erken evrede yakaladık” dedi.
Chest Diseases Specialist Lecturer Dr. Seha Akduman
Chest Diseases Specialist Lecturer Dr. Seha
Akduman stated that the number of newly
diagnosed lung cancer is 5 times higher than last
year’s average. Akduman said, “Especially smokers
that we could not convince for tomography had
to have tomography due to coronavirus. In this
way, we were able to catch lung cancer at an early
stage.”
The rate of lung cancer diagnoses increased even more
with the coronavirus. Control tomographs taken due to the
epidemic gave rise to the chance to catch the early stage.
Stating that the number of newly diagnosed lung cancer
is 5 times higher than last year’s average, Chest Diseases
Specialist Lecturer Dr. Seha Akduman said, “Smokers, whom
we could not convince for tomography, had tomography
due to the coronavirus epidemic. In this way, we caught
lung cancer at an early stage.”
Lung cancer diagnosis rate increased during the
pandemic period
One of the important steps in diagnosing coronavirus at an
early stage is Computed Tomography (CT). This procedure,
which is important in detecting the lung involvement of the
virus, also provided the opportunity to detect lung cancer
at an early stage. Declaring that according to the Ministry
of Health data, the number of newly diagnosed lung cancer
Akciğer kanseri tanı oranı pandemi döneminde
arttı
Koronavirüsü erken evrede teşhis etmenin önemli
adımlarından biri de Bilgisayarlı Tomografi (BT). Virüsün
akciğer tutulumunu tespit etmede önem taşıyan bu işlem,
akciğer kanserini erken evrede yakalama fırsatını da
sağladı. Sağlık Bakanlığı verilerine göre yeni tanı akciğer
kanseri sayısının geçen yılın ortalamasının 5 kat üzerinde
olduğunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Seha
Akduman, önemli bilgiler paylaştı.
“Yeni tanı akciğer kanseri oranı geçen yılın 5 kat
üzerinde”
Dünya ve Türkiye’de her iki cinsiyet için en çok yaşam
kaybına neden olan kanser tipinin akciğer kanseri olduğuna
dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Seha Akduman, “Tüm dünyada
akciğer kanserinin en sık görüldüğü ülkeler arasında
Türkiye ilk 10’da yer alıyor. Hem artan yaş hem sigara
kullanımı bunun yanı sıra kontrolsüz hava kirliliği nedeniyle
akciğer kanseri görülüyor. Akciğer kanseri tanısı oranı
koronavirüsle arttı. Koronavirüs nedeniyle çekilen kontrol
tomografiler yeni tanı akciğer kanseri oranlarını artırdı.
Toraks tomografisi dediğimiz göğüs ve akciğer tomografisi
sayısı normalin çok üzerine çıktığından Sağlık Bakanlığı
verilerine göre erken evre ve yeni tanı akciğer kanseri sayısı
geçen yılın ortalamasının 5 kat üzerinde. Tüm dünyada da
rakamlar bu şekilde. Yeni tanı akciğer kanseri sayısı geçen
yıllara oranla şu dönemlerde alışılmış yükseğin üzerine
çıktı” değerlendirmesinde bulundu.
Haziran - June 2021

43
is 5 times higher than the average of last year, Lecturer Dr.
Seha Akduman, Chest Diseases Specialist, Department of
Chest Diseases, Faculty of Medicine, Yeditepe University
shared important information.
“Newly diagnosed lung cancer rate is 5 times
higher than last year”
Pointing out that lung cancer is the cancer type that causes
the most loss of life for both sexes in the world and in
Turkey, Lecturer Dr. Seha Akduman, said, “Turkey is among
the top 10 countries where lung cancer is most common in
the world. Lung cancer is seen due to both increasing age
and smoking as well as uncontrolled air pollution. The rate
of lung cancer diagnoses increased with the coronavirus.
Control tomographs taken due to coronavirus increased
the rates of newly diagnosed lung cancer. Since the number
of chest and lung tomography, which we call thoracic
tomography, is much higher than normal, according to
the Ministry of Health data, the number of early stage and
newly diagnosed lung cancer is 5 times higher than the
average of last year. These are the numbers all over the
world. The number of newly diagnosed lung cancer has
exceeded the usual high in these periods compared to the
previous years.”
“Coronavirus convinced smokers to tomography”
Declaring that with the use of tomography more because
“Sigara içen kişileri koronavirüs tomografiye ikna
etti”
Tomografinin tanı nedeniyle daha fazla kullanılmaya
başlanmasıyla birlikte hastalığın erken evreyi yakalama
gibi bir şansı artırdığını anlatan Dr. Öğr. Üyesi Akduman,
“Ülkemizde sigara kullanım oranı yaklaşık yüzde 45’lerde.
Akciğer kanserinin en önemli risk faktörü de sigara.
Daha önce tomografiye ikna edilemeyen sigara içicilerinin
koronavirüs nedeniyle zorunla olarak tomografi çekilmek
zorunda kalmaları, akciğer kanserini erken evrede
yakalama fırsatı doğurdu. Bu durum da tedavi şansını
artırdı” diye konuştu.
“Akciğer kanseri oldukça ileri evrede karşımıza
çıkıyor”
Akciğer kanserinin son yıllarda her iki cinsiyette yaygın
şekilde görüldüğüne dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Akduman,
“Önceki yıllarda akciğer kanserini erkeklerde görüyorduk.
Artık her iki cinsiyette de çok yaygın şekilde görüyoruz.
Maalesef hastalık oldukça ileri seviyede karşımıza çıkıyor.
Akciğer kanserli olguların 3’te 2’sini ameliyat edilemeyecek
dönemde yakalıyoruz. Kemoterapi ya da radyoterapi ile
tedavi etmeye çalışıyoruz. Ancak aslında akciğer kanserinde
en temel ve istenen tedavi yöntemi erken tanı ve cerrahidir”
ifadelerini kullandı.
“Riskli grupta akciğer grafisi yetersiz”
Sigarayı bırakmanın önemli olduğunu ancak riski
Haziran - June 2021

44
of diagnosis, the chance of catching the early stage of
the disease increases, Lecturer Dr. Seha Akduman said,
“The smoking rate in our country is around 45 percent.
Smoking is the most important risk factor for lung cancer.
The fact that smokers, who could not be persuaded to
have tomography before, had to have tomography due to
coronavirus, created the opportunity to catch lung cancer
at an early stage. This situation also increased the chance of
treatment.”
“Lung cancer is at a very advanced stage”
Drawing attention to the prevalence of lung cancer in
both genders in recent years, Lecturer Dr. Seha Akduman,
said, “In previous years, we used to see lung cancer in men.
We now see it very widely in both sexes. Unfortunately,
the disease is quite advanced. We catch two-thirds of the
patients with lung cancer in the non-operative period. We
try to treat it with chemotherapy or radiotherapy. However,
in fact, the most basic and desired treatment method in
lung cancer is early diagnosis and surgery.”
“Chest radiography is insufficient in the risky
group”
Stating that quitting smoking is important but does
not reset the risk, Lecturer Dr. Seha Akduman made
the following warnings, “If you have smoked a pack of
cigarettes a day for 20 years, your lung cancer risk is
always with you. Although it decreases over the years
after quitting smoking, the risk still continues compared to
the non-smoker population. We recommend a screening
test with low-dose lung tomography for our patients
over the age of 50 with a smoking history of 30-35 years.
However, chest radiography is insufficient in the risky
group. It must be a minimum of 1 centimeter for us to see
a lesion here. We can detect the lesion that we missed on
chest radiography by following the nodule in tomography.
However, it is necessary not to say ‘we smoked we already
took the risk’. The longer the cigarette is used the more the
risk increases exponentially. Whenever you give up then
you start to be lucky.”
sıfırlamadığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Akduman, şu
uyarılarda bulundu: “20 yıl boyunca günde 1 paket sigara
içtiyseniz akciğer kanseri riskiniz her zaman sizinle.
Sigarayı bıraktıktan sonra da yıllar içerisinde azalsa da hiç
sigara içmeyen popülasyona göre risk hala devam eder. 50
yaş üstü 30-35 yıl sigara içiciliği öyküsü olan hastalarımızda
mutlaka düşük doz akciğer tomografisiyle tarama testi
öneriyoruz. Ancak riskli grupta akciğer grafisi yetersiz.
Bizim burada bir lezyon görebilmemiz için minimum 1
santimetre olması gerekir. Akciğer grafisinde atladığımız
lezyonu tomografide nodül takibiyle tespit edebiliriz. Ancak,
‘biz içtik zaten riski aldık’ dememek gerekiyor. Sigara ne
kadar uzun yıllar kullanılırsa risk katlanarak artar. Ne
zaman bırakırsanız o zaman siz şanslı olmaya başlanır.”
Kanlı balgam, geçmeyen öksürüğe dikkat
Sigara içen kişilerde görülen kanlı balgamın ciddiye
alınması gereken bir kanser belirtisi olduğuna dikkat
çeken Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Seha
Akduman, “Bunun yanında ses kısıklığı hem tiroid hem
akciğer kanserinde çok kritik. Sırt ağrısı akciğer zarı ya
da sinir hücreleri tutulumu varsa riskli. Geçmeyen inatçı
öksürük, sık tekrarlayan zatürre ciddiye alınmalı. Mesela
bir hastanın sık tekrarlayan zatürresi aynı tarafta ve sürekli
dirençliyse nefes borusunun içerisinde tıkayıcı tümör
olabilir. Bronkoskopiyle kanlı balgam ve inatçı öksürüğü
görüntüleyebiliriz. Nefes borusunun içerisine kamerayla
görüntülenmesi önemli” uyarısında bulundu.
Watch out for bloody sputum and persistent
cough
Pointing out that bloody sputum seen in smokers is
a sign of cancer that should be taken seriously, Chest
Diseases Specialist Lecturer Dr. Seha Akduman warned,
“Besides, hoarseness is very critical in both thyroid and
lung cancer. Back pain is risky if there is pleural or nerve
cell involvement. Persistent cough that does not go
away, frequent pneumonia should be taken seriously. For
example, if a patient’s frequent pneumonia is on the same
side and is constantly resistant, there may be an obstructive
tumor in the trachea. We can visualize bloody sputum and
persistent cough with bronchoscopy. It is important to view
the inside of the trachea with a camera.”
Haziran - June 2021

46
Sanofi and GSK COVID-19 Vaccine Candidate Demonstrates Strong
Immune Responses Across All Adult Age Groups in Phase 2 Trial
Sanofi ve GSK’nın COVID-19 Aşı Adayının
Faz 2 Sonuçları Açıklandı
Adjuvanted recombinant COVID-19 vaccine
candidate triggered strong neutralizing antibody
responses in all adult age groups. High immune
response after a single dose in patients with prior
infection shows strong booster potential. Global
Phase 3 study expected to start in the coming
weeks.
The Sanofi and GSK adjuvanted recombinant COVID-19
vaccine candidate achieved strong rates of neutralizing
antibody responses, in line with those measured in people
who have recovered from COVID-19, in all adult age groups
in a Phase 2 study with 722 volunteers. A global pivotal
Phase 3 study is expected to start in the coming weeks.
The Phase 2 interim results showed 95% to 100%
seroconversion following a second injection in all age
groups (18 to 95 years old) and across all doses, with
acceptable tolerability and with no safety concerns. Overall,
722 gönüllünün katıldığı Faz 2 çalışmasında Sanofi
ve GSK’nın aşı adayı tüm yetişkin yaş gruplarında
güçlü bağışıklık yanıtları gösterdi.
Adjuvanlanlı rekombinant COVID-19 aşı adayı,
tüm yetişkin yaş gruplarında güçlü nötralize
edici antikor yanıtlarını tetikledi. Aşılanma
öncesi enfeksiyon geçmişi olanhastalarda tek bir
dozdan sonra görülen yüksek bağışıklık yanıtı,
aşı adayının güçlü bağışıklık arttırıcı pekiştirme
doz (booster) potansiyelini gösterdi. Küresel Faz
3 çalışmasının önümüzdeki haftalarda başlaması
bekleniyor.
Sanofi ve GSK’nın adjuvanlan rekombinant COVID-19 aşı
adayının Faz 2 sonuçları açıklandı. 722 gönüllünün katıldığı
Faz 2 çalışmasının sonuçlarına göre çalışmaya katılan tüm
Haziran - June 2021

47
the vaccine candidate elicited strong neutralizing antibody
levels that were comparable to those generated by natural
infection, with higher levels observed in younger adults (18
to 59 years old). After a single injection, high neutralizing
antibody levels were generated in participants with
evidence of prior SARS-CoV-2 infection, suggesting strong
potential for development as a booster vaccine.
“Our Phase 2 data confirm the potential of this vaccine
to play a role in addressing this ongoing global public
health crisis, as we know multiple vaccines will be needed,
especially as variants continue to emerge and the need
for effective and booster vaccines, which can be stored at
normal temperatures, increases”, said Thomas Triomphe,
Executive Vice President and Global Head of Sanofi Pasteur.
“With these favorable results, we are set to progress
to a global Phase 3 efficacy study. We look forward to
generating additional data and working with our partners
around the world to make our vaccine available as quickly
as possible.”
Roger Connor, President of GSK Vaccines added: “These
positive data show the potential of this protein-based
adjuvanted vaccine candidate in the broader context of
the pandemic, including the need to address variants and
to provide for booster doses. We believe that this vaccine
candidate can make a significant contribution to the
ongoing fight against COVID-19 and will move to Phase 3
as soon as possible to meet our goal of making it available
before the end of the year.”
Based on these positive Phase 2 interim results, the
companies plan to initiate a global Phase 3, randomized,
double-blind study with the 10µg dose, in combination
with GSK’s pandemic adjuvant, in the coming weeks. This
Phase 3 trial is expected to enroll more than 35,000 adult
participants from a broad range of countries and will assess
the efficacy of two vaccine formulations including the
D614 (Wuhan) and B.1.351 (South African) variants.
In parallel, the companies intend to conduct booster
studies with various variant formulations in order to assess
the ability of a lower dose of the vaccine to generate a
strong booster response regardless of the initial vaccine
platform received.
Pending positive Phase 3 outcomes and regulatory reviews,
the vaccine is expected to be approved in the fourth
quarter of 2021.
More about the Phase 2 study
The Phase 2 study interim results show that the adjuvanted
recombinant vaccine candidate triggered strong immune
response amongst adults of all age groups with 95% to
100% seroconversion rates and neutralizing antibodies that
were comparable to those generated by natural infection.
The high titers observed in the non-naïve population after
one dose of the vaccine candidate also suggest it may have
strong potential for use as a booster vaccine. Full results
of the Phase 2 study will be published in a peer-reviewed
journal.
The randomized, double-blind, multi-center-dose-ranging
yetişkin yaş gruplarında aşı adayının COVID-19 hastalığını
atlatan kişilerde ölçülen oranlarda güçlü nötralize edici
antikor tepkileri gözlemlendi.
Faz 2 ara sonuçlarına göre, Sanofi ve GSK’nın COVID-19
aşı adayının ikinci dozunun enjeksiyonun ardından tüm
yaş gruplarında (18 ila 95 yaş) geçerli tolere edilebilirlik
seviyesinde ve güvenlilik endişelerini bertaraf edecek
şekilde %95 ile %100 serokonversiyon (aşının COVID-19
antikorlarını üretme oranı) gözlemlendi. Bu sonuçlar
paralelinde aşı adayının küresel Faz 3 çalışmasının
önümüzdeki haftalarda başlaması bekleniyor.
Sanofi Pasteur İcra Kurulu Başkan Yardımcısı ve Küresel
Başkanı Thomas Triomphe Faz 2 verilerine ilişkin olarak
yaptığı açıklamada şunları kaydetti; “Şunu çok net
görüyoruz ki, özellikle COVID-19’un yeni varyantları ortaya
çıkmaya devam ettikçe, pandemi ile mücadelede etkili ve
bağışıklık arttırıcı pekiştirme doz (booster) aşılara duyulan
ihtiyaç sürecek. Faz 2 sonuçları, normal ısı koşullarında
depolanabilecek aşı adayımızın, devam eden küresel halk
sağlığı krizinin yönetilmesinde önemli bir rol oynayacak
potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Elimizdeki
olumlu sonuçlarla, aşı adayımızın küresel Faz 3 etkililik
çalışmasına geçmeye hazırız. Aşımızın mümkün olan en
kısa sürede kullanıma sunulması adına dünya genelindeki
paydaşlarımız ile birlikte çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
GSK Aşıları Bölümü Başkanı Roger Connor da Faz 2
çalışmasının pozitif sonuçları ışığında protein bazlı adjuvanlı
aşı adayının COVID-19 varyantlarına verdiği olumlu tepkiler
ve bağışıklık arttırıcı pekiştirme dozlar (booster) da dahil
olmak üzere pandemi ile verilen mücadelede önemli
bir potansiyele işaret ettiğini belirtti. “Aşı adayımızın,
COVID-19 ile devam eden mücadeleye önemli bir katkı
sağlayabileceğine inanıyoruz ve yıl sonundan önce
kullanıma sunma hedefimizi gerçekleştirmek için mümkün
olan en kısa sürede Faz 3 çalışmalarına geçeceğiz” dedi.
Olumlu Faz 2 ara sonuçlarına dayanarak, iki şirket
önümüzdeki haftalarda aşı adaylarının 10µg dozu ile
GSK’nın pandemik adjuvanını kapsayacak global Faz
3 çalışmasını, randomize, çift kör çalışma yöntemi ile
başlatmayı planlıyor. Faz 3 çalışmasının, çeşitli ülkelerden
35.000’den fazla yetişkin katılımcı ile gerçekleşmesi
planlanıyor. Faz 3 çalışmalarında ayrıca COVID-19’un D614
(Wuhan) ve B.1.351 (Güney Afrika) varyantları dahil olmak
üzere iki aşı formülasyonunun etkinliği değerlendirilecek.
Buna paralel olarak şirketler, ilk aşı platformundan
bağımsız olarak daha düşük bir aşı dozunun güçlü bir
destek tepkisi oluşturma yeteneğini değerlendirmek
amacı ile çeşitli varyant formülasyonları destekleme
çalışmaları yürütmeyi hedefliyor. Önümüzdeki haftalarda
başlatılması planlanan Faz 3 çalışmaları sonuçları ve ruhsat
değerlendirilmesi doğrultusunda, aşının 2021’in dördüncü
çeyreğinde onaylanması bekleniyor.
Haziran - June 2021

48
study was conducted in healthy adults aged 18 years
of age and older, including those with high risk medical
conditions, to evaluate the safety, reactogenicity, and
immunogenicity of two injections given 21 days apart,
with 3 antigen dose levels of 5, 10 and 15 µg. Beginning
in February 2021, the study enrolled 722 volunteers in
the U.S. and Honduras. It included equivalent numbers of
adults 18 to 59 years and those 60 years and above.
This effort is supported by federal funds from the
Biomedical Advanced Research and Development
Authority, part of the office of the Assistant Secretary
for Preparedness and Response at the U.S. Department
of Health and Human Services in collaboration with the
U.S. Department of Defense Joint Program Executive
Office for Chemical, Biological, Radiological and Nuclear
Defense under Contract # W15QKN-16-9-1002.
Shots on goal in the fight against the COVID-19
pandemic
In addition to the adjuvanted recombinant protein-based
vaccine in collaboration with GSK, Sanofi is developing
a messenger RNA vaccine in partnership with Translate
Bio. In March 2021, Sanofi and Translate Bio initiated a
Phase 1/2 clinical trial of their mRNA COVID-19 vaccine
candidate, in order to assess safety, immune response
and reactogenicity, after preclinical data showed high
neutralizing antibody levels. First results are expected in
the third quarter of 2021.
Sanofi is also committed to providing manufacturing
support to other vaccine producers. The company
recently announced it will manufacture up to 200
million doses of Moderna’s COVID-19 vaccine for the
U.S., starting in September 2021. Earlier this year, Sanofi
also announced the company will provide support to
BioNTech for 125 million doses for the European Union.
In February, Sanofi said it would support Johnson &
Johnson for the production of its COVID-19 vaccine at a
rate of approximately 12 million doses per month.
In addition to developing its two COVID-19 vaccines,
Sanofi is the only company to leverage its manufacturing
capacity and expertise for three different COVID-19
vaccines to support the global vaccines supply and help
combat the pandemic.
COVID-19 salgınına karşı mücadelede gerçekleşen
çalışmalar
GSK ile iş birliği içinde adjuvanlı rekombinant protein
bazlı aşıya ek olarak Sanofi, Translate Bio ile ortaklaşa
bir haberci RNA aşısı geliştiriyor. Mart 2021’de Sanofi
ve Translate Bio, klinik öncesi verilerin yüksek nötralize
edici antikor seviyeleri göstermesinin ardından güvenliliği,
bağışıklık tepkisini ve reaktojeniteyi değerlendirmek için
mRNA COVID-19 aşı adayı için bir Faz 1-2 klinik çalışmasını
başlattı. Bu çalışmanın ilk sonuçlarının 2021’in üçüncü
çeyreğinde alınması bekleniyor.
Sanofi ayrıca diğer aşı üreticilerine üretim desteği
sağlıyor. Şirket geçtiğimiz günlerde, Eylül 2021’den itibaren
ABD için 200 milyon doza kadar Moderna’nın COVID-19
aşısını üreteceğini duyurdu. Sanofi ayrıca, Avrupa Birliği
için BioNTech firmasına 125 milyon doz üretim desteği
sağlayacağını da bu yılın başında duyurmuştu. Sanofi,
Johnson & Johnson’ın COVID-19 aşısının üretimi için şirketi
ayda yaklaşık 12 milyon doz üretim ile destekleyeceğini de
geçtiğimiz Şubat ayında duyurdu.
Sanofi, iki COVID-19 aşı adayını geliştirmenin yanı
sıra, küresel aşı tedarikini desteklemek ve pandemiyle
mücadeleye yardımcı olmak için üç farklı COVID-19 aşısı
için üretim kapasitesi ve uzmanlığından yararlanan tek
şirket konumunda.
Haziran - June 2021

50
A New Step in Combating Multiple Medication
Use and Drug Side Effects in the Elderly
Yaşlılarda Çoklu İlaç Kullanımı ve
İlaç Yan Etkileri ile Mücadelede Yeni Bir Adım
Prof. Dr. Gülistan Bahat Öztürk, Board Member of Turkish Academic Geriatrics Society, Faculty Member of Geriatrics, Faculty of Medicine, I.U.
A Powerful Assistant in the Treatment of Elderly
Patients: ‘Turkish Inappropriate Medication Use in
the Elderly (TIME) Criteria’
‘Turkish Inappropriate Medication Use in the
Elderly (TIME) Criteria’ were established under
the leadership of geriatricians in the Rational
Drug Use Working Group of the Turkish Academic
Geriatrics Society, with the participation of
academicians who are experts in their fields and
experienced in elderly patients.
Stating that the elderly generally use a large number
of drugs due to their many illnesses, Prof. Dr. Gülistan
Bahat Öztürk, Board Member of Turkish Academic
Geriatrics Society, Faculty Member of Geriatrics, Faculty
of Medicine, I.U. said, “Polypharmacy is most commonly
defined as the use of five or more medications daily by
an individual. Approximately one out of every two elderly
Yaşlı Hastaların Tedavisinde Güçlü Bir Yardımcı:
“Türkiye Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanım Kriterleri
(‘Turkish Inappropriate Medication Use in the
Elderly-TIME’ Kriterleri)”
Akademik Geriatri Derneği’nin Akılcı İlaç
Çalışma Grubundaki geriatri hekimlerinin
önderliğinde, Türkiye’de alanında uzman ve yaşlı
hasta konusunda deneyimli öğretim üyelerinin
katılımıyla “Türkiye Yaşlıda Uygunsuz İlaç
Kullanım Kriterleri” oluşturuldu.
Akademik Geriatri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve İ.Ü.
İstanbul Tıp Fakültesi Geriatri Bilim Dalı Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Gülistan Bahat Öztürk, yaşlıların mevcut çok
sayıda hastalıkları nedeniyle genellikle çok sayıda ilaç
kullandıklarını belirterek, “Sürekli olarak günde dört
veya beşten fazla ilaç kullanımı ‘polifarmasi’ olarak
adlandırılmaktadır. Toplumda yaşayan yaklaşık her iki
Haziran - June 2021

51
living in the community has polypharmacy. Polypharmacy
is more common in elderly people in nursing homes or
hospitals. In addition to using a large number of drugs in
elderly individuals, the use of ‘inappropriate’ drugs is also
common. Due to the changes that occur in the body with
aging, elderly individuals are more susceptible to drug
side effects. In addition to physiological changes such as
decrease in water ratio in the body, decrease in muscle
mass, increase in fat ratio, decrease in kidney functions,
falling, loss of balance, malnutrition, decrease in muscle
strength and mass, which we call sarcopenia, urinary
incontinence and forgetfulness, which are frequently seen
in advanced age makes elderly people more sensitive to
drug side effects.”
Side effects may be more harmful for older ages
Pointing out that some side effects, which are not seen in
young adults or are insignificant, may be harmful in elderly
individuals, Öztürk said, “While some drug groups such
as muscle relaxants, sleeping pills or allergy medications
do not cause significant side effects in young adults,
drowsiness, forgetfulness, It can result in significant
side effects such as dry mouth, loss of balance, falls and
resulting bone fractures. A drug side effect that occurs
in the patient is considered as a new disease in elderly
individuals and another drug is started to be used, this
time a side effect due to this drug occurs; this situation is
called ‘prescription cascade’. Elderly individuals may be less
likely to adhere to drug use due to some problems such as
forgetfulness and insufficient social support. Therefore,
using the least number of drugs as possible would be a
suitable approach for the elderly. In addition to the use of
inappropriate drugs in elderly people, we often see that
there are drugs that are not used although they are useful.
In other words, proper drug selection and regulation of
drug treatments is an important issue in elderly people.”
“TIME Criteria” was generated as a guide
Noting that there is a need for rational drug use guidelines
to guide healthcare professionals in our country due to all
these reasons, Öztürk said, “In 2020, under the leadership
of geriatricians in the Rational Drug Use Working Group of
the Turkish Academic Geriatrics Society, expert teaching
in the field and experienced in elderly patients in Turkey
Turkish Inappropriate Medication Use in the Elderly; TIME
criteria are a guideline and consist of two parts; Part 1:
There are criteria (‘TIME to STOP’) including drugs that
should not be used in elderly people or should be used
carefully. There are 112 criteria in this section. Part 2:
The drugs that are beneficial to use in elderly people
are included (‘TIME to START’). There are 41 criteria
in this section. Recently, a group of faculty members
from Germany, Israel, Spain, England, Italy, Belgium,
the Czech Republic and the Netherlands demonstrated
the international validity of the TIME criteria and was
presented to the entire scientific world in the medical
journal “Drugs and Aging”. (Bahat G, Ilhan B, Erdogan
yaşlıdan birinde polifarmasi mevcuttur. Bakımevi veya
hastanede bulunan yaşlılarda ise polifarmasiye daha sık
rastlanmaktadır. İleri yaştaki bireylerde çok sayıda ilaç
kullanmanın yanında ‘uygun olmayan’ ilaçların kullanımı
da sıktır. Yaşlanma ile birlikte vücutta ortaya çıkan
değişiklikler nedeniyle yaşlı bireyler ilaç yan etkilerine
karşı daha duyarlıdır. Vücuttaki su oranının azalması,
kas kütlesinin azalması, yağ oranının artması, böbrek
fonksiyonlarının azalması gibi fizyolojik değişikliklerin yanı
sıra ileri yaşta sıklıkla gördüğümüz düşme, denge kaybı,
beslenme yetersizliği, sarkopeni dediğimiz kas kuvvetinde
ve kütlesindeki azalma, idrar kaçırma ve unutkanlık gibi
‘geriatrik sendromların’ varlığı yaşlı bireyleri ilaç yan
etkileri hususunda daha hassas hale getirmektedir.” dedi.
Yan etkiler ileri yaşlar için daha zararlı olabilir
Genç erişkinlerde görülmeyen veya önemsiz olan birtakım
yan etkilerin ileri yaştaki bireylerde zararlı olabileceğine
dikkat çeken Öztürk, “Örneğin kas gevşetici ilaçlar, uyku
ilaçları veya alerji ilaçları gibi bazı ilaç grupları genç
erişkinlerde önemli yan etkilere sebep olmazken ileri
yaştaki bireylerde gün boyunca uyku hali, unutkanlık, ağız
kuruluğu, denge kayıpları, düşmeler ve bunun sonucunda
ortaya çıkan kemik kırıkları gibi önemli yan etkiler ile
sonuçlanabilmektedir. Hastada ortaya çıkan bir ilaç yan
etkisi yaşlı bireylerde yeni bir hastalık gibi düşünülerek
bir başka ilacın kullanımına başlanmakta, bu kez de bu
ilaca bağlı bir yan etki ortaya çıkmaktadır; bu duruma
‘reçete kaskadı’ denilmektedir. Yaşlı bireylerde unutkanlık,
sosyal desteğin azlığı gibi bir takım sorunlar sebebiyle ilaç
kullanımına uyum da daha az olabilmektedir. Bu nedenle
mümkün olan en az sayıda ilacın kullanılması yaşlı bireyler
için uygun bir yaklaşım olacaktır. Yaşlı bireylerde uygun
olmayan ilaç kullanımının yanı sıra, kullanılması faydalı
olduğu halde kullanılmayan ilaçlar olduğunu da sıklıkla
görmekteyiz. Yani yaşlı bireylerde uygun ilaç seçimi ve
ilaç tedavilerinin düzenlenmesi önemli bir konudur.” diye
belirtti.
Yol gösterici olarak “TIME Kriterleri” oluşturuldu
Tüm bu sebeplerden dolayı ülkemizde sağlık çalışanlarına
yol gösterecek akılcı ilaç kullanım rehberi ihtiyacı
doğduğunu söyleyen Öztürk, sözlerine şöyle devam etti:
“2020 yılında ülkemiz Akademik Geriatri Derneği’nin Akılcı
İlaç Çalışma grubundaki geriatri hekimlerinin önderliğinde
Türkiye’de alanında uzman ve yaşlı hasta konusunda
deneyimli öğretim üyelerinin geniş katılımı ile (12 ayrı ana
dal ve 5 ayrı iç hastalıkları yan dallarından toplamda 49
danışman öğretim üyesi ve 23 çalışma grubu öğretim üyesi)
Türkiye Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanım Kriterleri (Turkish
Inappropriate Medication Use in the Elderly; TIME Kriterleri)
oluşturulmuştur. TIME kriterleri bir rehber niteliğinde
olup iki kısımdan oluşmaktadır; 1. kısım: Yaşlı bireylerde
kullanılmaması veya dikkatli kullanılması gereken ilaçları
içeren (‘TIME to STOP’) kriterler yer almaktadır. Bu
bölümde 112 kriter mevcuttur. 2. kısım: Yaşlı bireylerde
kullanılmasının faydalı olduğu ilaçlara yer verilmektedir
Haziran - June 2021

52
T, Oren MM, Karan MA, Burkhardt H, Denkinger M,
Garfinkel D, Cutz-Jentoft AJ, Morissey Y, Onder G, Pazan
F, Tommelein E, Topinkova E, van der Velde N, Petrovic
M. International Validation of the Turkish Inappropriate
Medication Use in the Elderly (TIME) Criteria Set: A Delphi
Panel Study. Drugs Aging. 2021 Apr 13;1-9). It has also
been prepared as a mobile application for easy access.
This application can be downloaded free of charge to all
smartphones from Apple Store and Play Store. TIME criteria
have been completely prepared for the use of healthcare
professionals. The following point should not be forgotten,
the decision in the selection of drugs for treatment belongs
to the responsible physician, the physician informs the
patient and their relatives about the effect and side effects
of the drug he has chosen. This set of criteria has been
prepared to assist physicians and healthcare professionals.
Drugs are substances that are given externally for the
treatment of diseases and it is natural to have undesirable
effects. Knowing the effects and side effects of the drug,
patients should be followed up. It will be useful for elderly
patients and their relatives to review their medications with
their physicians using TIME criteria. It may be dangerous
to start or stop taking medication without the knowledge
of their physician, and our patients and their relatives
should be aware of this issue. As a result, TIME criteria
have been presented as a resource that physicians can
refer to. It has been prepared by considering the health
conditions and characteristics of the elderly individuals.
The unrecognized and frequently encountered side effects
of drugs, which are frequently encountered in the daily
life of elderly individuals whose treatment is regulated
or reviewed under the guidance of TIME criteria, will
decrease. Thus, the quality of life of elderly people will
increase, various side effects such as forgetfulness, falls,
fractures, urinary incontinence, constipation that may be
caused by inappropriate drug use will be reduced to the
lowest possible level, and possible hospital stays and health
expenses due to side effects will decrease.”
(‘TIME to START’). Bu bölümde 41 kriter mevcuttur.
Yakın zamanda Almanya, İsrail, İspanya, İngiltere, İtalya,
Belçika, Çek Cumhuriyeti ve Hollanda’dan bir öğretim
üyesi grubu TIME kriterlerinin uluslararası geçerliliğini
göstermiş ve “Drugs and Aging” isimli tıp dergisinde tüm
bilim dünyasına sunulmuştur (Bahat G, Ilhan B, Erdogan
T, Oren MM, Karan MA, Burkhardt H, Denkinger M,
Garfinkel D, Cutz-Jentoft AJ, Morissey Y, Onder G, Pazan
F, Tommelein E, Topinkova E, van der Velde N, Petrovic
M. International Validation of the Turkish Inappropriate
Medication Use in the Elderly (TIME) Criteria Set: A Delphi
Panel Study. Drugs Aging. 2021 Apr 13;1-9). Kolaylıkla
ulaşılabilmesi için bir mobil uygulama (aplikasyon) olarak
da hazırlanmıştır. Apple Store ve Play Store’dan tüm akıllı
telefonlara bu uygulama ücretsiz olarak indirilebilmektedir.
TIME kriterleri tamamı ile sağlık çalışanlarının kullanımı
için hazırlanmıştır. Şu nokta unutulmamalıdır, tedavi
için ilaç seçiminde karar sorumlu hekime aittir, hekim
seçtiği ilacın etkisi ve yan etkisi konusunda hasta ve
yakınlarını bilgilendirir. Bu kriter seti hekim ve sağlık
çalışanlarına yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır. İlaçlar
hastalıkların tedavisi amacıyla dışardan verilen maddelerdir
ve istenmeyen etkilerinin olması doğaldır. İlacın etki ve
yan etkilerini bilerek hastalar takip edilmelidir. Yaşlı
hasta ve yakınlarının kullandıkları ilaçları TIME kriterleri
yardımıyla hekimleriyle birlikte gözden geçirmeleri yararlı
olacaktır. Hekiminden habersiz olarak ilaç başlamak veya
kullandığı ilacı kesmek tehlikeli olabilir, hastalarımız ve
yakınları bu konunun bilincinde olmalıdır. Sonuç olarak,
TIME kriterleri hekimlerin başvurabilecekleri bir kaynak
olarak hizmetlerine sunulmuştur. Tamamen ileri yaştaki
bireylerin sağlık durumları ve özellikleri göz önünde
bulundurularak hazırlanmıştır. TIME kriterleri rehberliğinde
tedavisi düzenlenen veya gözden geçirilen ileri yaştaki
bireylerin günlük hayatta sıkça karşılaşmış oldukları ve
fark edilmeyen ilaç yan etkilerin azalacaktır. Böylelikle
yaşlı bireylerin hayat kaliteleri artacak, uygunsuz ilaç
kullanımının yol açmış olabileceği unutkanlık, düşmeler,
kırıklar, idrar kaçırma, kabızlık gibi çeşitli yan etkileri
mümkün olan en düşük seviyeye inecek, yan etkilere bağlı
muhtemel hastane yatışları ve sağlık giderleri azalacaktır.”
Haziran - June 2021

54
Which Eye Diseases Does Diabetes Cause?
Diyabet Hangi Göz Hastalıklarına Yol Açar?
Diyabetin göz sorunlarına yol açtığı hemen hemen
herkes tarafından biliniyor. Bu sorunların erken
tespit edilmesi durumunda tedavi başarısının
daha yüksek olduğunu vurgulayan Anadolu
Sağlık Merkezi Göz Hastalıkları Uzmanı Op.
Dr. Yusuf Avni Yılmaz, “Diyabet hastalarının
şikayetleri olmasa da düzenli göz muayenesi çok
önemli. Koşullar aynı olmak şartıyla 10 yıldan
beri diyabet olanın göz ve diğer dokulardaki
komplikasyon riski 5 yıl diyabet olanlara göre
daha yüksektir. Diyabetik hastalarda sık görülen
göz problemleri glokom, katarakt ve retinopati
olarak sıralanabilir” açıklamasında bulundu.
Eye Diseases Specialist Op. Dr.
Yusuf Avni Yılmaz, Anadolu Medical Center
It is known by almost everyone that diabetes
causes eye problems. Emphasizing that if these
problems are detected early, the success of the
treatment is higher, Eye Diseases Specialist Op.
Dr. Yusuf Avni Yılmaz, Anadolu Medical Center
said, “Even though diabetes patients do not
have complaints, regular eye examination is very
important. Provided that the conditions are the
same, the risk of complications in the eyes and
other tissues of those who have diabetes for 10
years is higher than those who have diabetes
for 5 years. Common eye problems in diabetic
patients can be listed as glaucoma, cataract and
retinopathy.”
Diabetes is a disease that requires lifelong control. Eye
Diseases Specialist Op. Dr. Yusuf Avni Yılmaz, Anadolu
Medical Center said, “There are people who have diabetes
and have not experienced any eye problems for years, as
well as people who have serious eye and vision problems
due to the effects of diabetes. At the beginning, patients
may not feel any complaints, although eye problems due to
diabetes begin.”
Even if there is no complaint, it should be checked
twice a year.
Emphasizing that the damage in the eye is significantly
Diyabet, yaşam boyu kontrol gerektiren bir hastalıktır.
Diyabetin bütün vücudu etkileyebildiği gibi gözü de
etkilediğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi Göz Hastalıkları
Uzmanı Op. Dr. Yusuf Avni Yılmaz, “Diyabet olup yıllarca
hiçbir göz problemi yaşamayan insanlar olduğu gibi
diyabetin etkilerine bağlı ciddi göz ve görme problemleri
yaşayan kişiler de mevcut. Başlangıçta diyabete bağlı göz
problemleri başlamasına rağmen hastalar hiçbir şikayet
hissetmeyebilirler” dedi.
Bir şikâyet olmasa dahi yılda 2 kez kontrole
gidilmeli
Hastaların diyabetin komplikasyonlarına bağlı belirtti
hissettiklerinde genelde gözdeki hasarın önemli oranda
ilerlemiş durumda olduğunu vurgulayan Op. Dr. Yusuf
Avni Yılmaz, “Bu problemler başlangıç aşamasında iyi
takip edilip gerekli durumlarda uygun tedaviler yapılırsa
kalıcı görme hasarları önemli oranda önlenebilir. Bunu
yapabilmenin tek yolu diyabet teşhisi konmuş hastaların
düzenli göz muayenesinden geçer. Diyabet olan her kişinin
görsel bir şikâyeti olmasa bile senede en az 2 kere düzenli
göz muayenesi yaptırması gerekir. Muayenelerde bir sorun
tespit edilirse ona göre yol haritası çizilmeli” uyarısında
bulundu.
Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Yusuf Avni Yılmaz, diyabetik
hastalardaki sık görülen göz problemleri glokom, katarakt
ve retinopati hastalıkları ve tedavilerine ilişkin önemli
bilgiler paylaştı:
Glokom göz tansiyonu olarak bilinir. Diyabetik hastalarda
glokom diyabetik olmayanlara göre yaklaşık iki kat daha
sık görülür. Glokomun erken tanınması ve tedavisine
başlanması kalıcı görme hasarını önlemede en önemli
faktördür. Glokom için ilaç tedavisi, lazer tedavileri ve
Haziran - June 2021

55
advanced when patients feel that the complications of
diabetes are related to the complications, Op. Dr. Yusuf
Avni Yılmaz said, “Permanent vision damage can be
prevented to a great extent if these problems are followed
closely at the initial stage and appropriate treatments are
applied when necessary. The only way to do this is through
regular eye exams of patients diagnosed with diabetes.
Every person with diabetes should have regular eye exams
at least twice a year, even if they do not have a visual
complaint. If a problem is detected in the examinations, a
road map should be drawn accordingly.”
Eye Diseases Specialist Op. Dr. Yusuf Avni Yılmaz shared
important information about common eye problems in
diabetic patients, glaucoma, cataract and retinopathy
diseases and their treatments:
Glaucoma is known as eye pressure. Glaucoma is seen
about twice as often in diabetic patients than in nondiabetic
patients. Early diagnosis and treatment of
glaucoma is the most important factor in preventing
permanent vision damage. Various treatment options
are available for glaucoma depending on the patient’s
condition, including medication, laser treatments, and
surgery.
Cataract is an eye disease that causes clouding
characterized by the dullness of the lens located just
behind the pupil, known as the pupil. Although its
cerrahi olmak üzere hastanın durumuna göre çeşitli tedavi
seçenekleri mevcuttur.
Katarakt ise göz bebeği olarak bilinen pupillanın hemen
arkasında bulunan lensin matlaşmasıyla karakterize
bulanıklaşmaya neden olan bir göz hastalığıdır. Yaşla
beraber sıklığı artsa da diyabetik hastalarda da diyabetik
olmayanlara göre daha sık görülen bir durumdur. Tedavisi
ise cerrahidir.
Diyabetik retinopati adından anlaşılacağı üzere gözün
retina tabakasında diyabete bağlı olarak gelişen birtakım
bozukluklardır. Diyabetik retinopatiyi 3 kategoride
incelemek gerekir.
1) Proliferatif olmayan (non proliferatif) retinopati diyabete
bağlı retinopatinin başlangıç evresidir. Burada göz
arkasında kanamalar başlamıştır ancak çok major bir
sorun henüz oluşturmamaktadır. Bu evredeki hastaları
yakın takip ederek gerekli durumlarda tedavilerini yaparak
görme kayıplarının önlenmesi en önemli durumlardan
biridir. Bu dönemde hastaların görsel şikayetleri olmadığı
için genellikle rutin göz muayenesi sırasında hekimler
tarafından tanınırlar.
2) Maküler ödem ise retina merkezinde görme reseptör
hücrelerinin yoğun olduğu bölgede sıvı birikmesi nedeniyle
görmeyi oldukça düşüren bir durumdur. Ödem artmasına
paralel olarak görme düşer, ödem azalınca görmede
iyileşme olur. Ancak ödemin çok uzun süre devam etmesi
Haziran - June 2021

56
frequency increases with age, it is more common in diabetic
patients compared to non-diabetic patients. Its treatment
is surgery.
As the name suggests, diabetic retinopathy is a number of
disorders that develop in the retina layer of the eye due
to diabetes. Diabetic retinopathy should be examined in 3
categories.
1) Non-proliferative retinopathy is the initial stage of
diabetic retinopathy. Here, bleeding has started behind the
eyes, but it does not pose a major problem yet. Prevention
of vision loss is one of the most important situations by
following the patients at this stage closely and applying
their treatments when necessary. Since patients do not
have visual complaints during this period, they are usually
recognized by physicians during a routine eye examination.
2) Macular edema, on the other hand, is a condition that
considerably reduces vision due to the accumulation of fluid
in the area where visual receptor cells are concentrated in
the retina center. In parallel with the increase in edema,
vision decreases, and when the edema decreases, vision
improves. However, if the edema continues for a long
time, the vision may not improve at the same rate even if
the edema is reduced with treatment. Therefore, if this
condition is detected, treatment should be applied quickly.
3) Proliferative diabetic retinopathy is one of the most
serious eye problems of diabetes. New vessels are formed
on the retina due to circulatory disorders in the retinal
layer. These veins are not as healthy as the true veins of
the retina. They are fragile and prone to bleeding. If these
retinal hemorrhages fill the eye, vision may disappear
completely and highly critical surgeries may be required.
In addition, these circulatory disorders and bleeding in the
retina can cause highly problematic and difficult to control
glaucoma types. This can cause not only vision problems,
but also pain in the eyes that are difficult to control.
Treatments related to the effects of diabetes on
retinopathy can be divided into 3 groups as laser
treatments, intraocular injections and vitrectomy surgeries.
durumunda tedavi ile ödem azaltılsa da görme aynı oranda
düzelmeyebilir. Bu nedenle bu durum tespit edilmesi
durumunda hızlıca tedavi uygulanmalıdır.
3) Proliferatif diyabetik retinopati ise diyabetin en ağır göz
problemlerinden biridir. Retina tabakasındaki dolaşım
bozukluğuna bağlı retina üzerinde yeni damarlar oluşur.
Bu damarlar retinanın gerçek damarları gibi sağlıklı
değildir. Kırılgandır ve kanamaya meyillidirler. Bu retina
kanamaları göz içerisini doldurursa görme tamamen
gidebilir ve oldukça kritik ameliyatlara ihtiyaç duyulabilir.
Ayrıca retinadaki bu dolaşım bozukluğu ve kanamalar
oldukça sorunlu ve kontrolü zor olan glokom türlerine
sebep olabilir. Bu durum da sadece görme problemine değil
gözlerde kontrolü zor olan ağrılara da neden olabilir.
Diyabetin retinopati üzerindeki etkilerine ilişkin tedaviler
lazer tedavileri, göz içi enjeksiyonlar ve vitrektomi
ameliyatları olmak üzere 3 gruba ayrılabilir.
Haziran - June 2021

58
Gene2info Ranked as One of the
6 Most Innovative Health Initiatives in Turkey
Gene2info Türkiye’deki En Yenilikçi
6 Sağlık Girişiminden Biri Seçildi
Nadir hastalıklara yönelik genetik kökenleri
inceleyen global biyoinformatik sektörünün Türk
oyuncusu Gene2info, Türkiye’de sağlık alanında
yenilikçi çözümler geliştirmek ve sunmak
için çalışan Sanofi’nin girişimcilik programı
PharmUp 2021’e seçildi. Endeavor iş birliğinde
gerçekleştirilen programda Gene2info, 64 şirket
arasından ilk 6’da yer aldı.
Bahadır Onay, Founding Partner and CEO of Gene2info
Gene2info, a Turkish player in the global
bioinformatics industry that examines the genetic
origins of rare diseases, has been selected
for PharmUp 2021, Sanofi’s entrepreneurship
program that works to develop and offer
innovative solutions in the field of health in
Turkey. Gene2info was one of the top 6 companies
among 64 companies in the program held in
cooperation with Endeavor.
Genetik hastalıkların tanı sürecini, hastalığa özel tanı
kitleri ve yapay zekâ destekli algoritmalarla hızlandıran
Gene2info, Türkiye’de en yenilikçi 6 sağlık girişimden biri
seçildi. Gene2info, Sanofi’nin hayata geçirdiği ve Endeavour
Türkiye iş birliği ile yürütülen sağlık alanında fark yaratacak
fikir ve proje sahiplerine yönelik PharmUp Girişimcilik
Programı’na katılmaya hak kazandı. Programa başvuran 64
firma arasından ilk 6’ya giren Gene2info,2021 yılı PharmUp
kapsamında çalışmalar gerçekleştirecek.
Uygulanan teknolojiyle Türkiye’de bir ilk
Genetik tanı alanında, nadir hastalıklarla ilgili çalışan tüm
hekimlere uçtan uca bir çözüm sunduklarını söyleyen
Gene2info Kurucu Ortağı Bahadır Onay, “Nadir hastalıkların
genetik tanısında uyguladığımız teknoloji ve iş modeliyle
Accelerating the diagnostic process of genetic diseases
with disease-specific diagnostic kits and artificial
intelligence-supported algorithms, Gene2info was selected
as one of the 6 most innovative health initiatives in Turkey.
Gene2info has been awarded the right to participate in the
PharmUp Entrepreneurship Program, which is implemented
by Sanofi and carried out in cooperation with Endeavor
Turkey, for ideas and projects that will make a difference
in the field of health. Gene2info, which entered the top 6
among 64 companies that applied to the program, will carry
out studies within the scope of PharmUp in 2021.
A first in Turkey with the technology applied
Declaring that they offer an end-to-end solution to all
physicians working on rare diseases in the field of genetic
diagnosis, Bahadır Onay, Founding Partner and CEO of
Gene2info said, “We are breaking new ground in Turkey
Haziran - June 2021

60
and our region with the technology and business model
we apply in the genetic diagnosis of rare diseases. We
accelerate the diagnosis process with our standardized
products, software and services. We offer a cloud-based
genetic diagnosis solution where the whole process from
taking biological sample from the patient, analyzing the
digitized genetic data with artificial intelligence, detecting
variants and sending the genetic analysis report to the
doctor is carried out on an online platform. There are still
many goals and a long way to go. In this sense, we are very
excited to be one of the 6 innovative health initiatives
selected for Sanofi’s PharmUp 2021 Entrepreneurship
Program. We had the opportunity to benefit from Sanofi’s
health innovation experience, to enrich our solutions with
the innovative perspective of Endeavor Turkey mentors, to
research cooperation opportunities and to be together with
similar initiatives in health technologies. We believe that this
experience will make a great contribution to us.”
The participants of the 2021 PharmUp program were
selected from innovative initiatives in the healthcare
field that work in the fields of Smart Health Devices and
Diagnostic Solutions, Medical Education and Communication
Tools, Healthy Living Solutions, Digital Health and
Telemedicine, Data Management and Analytics, Corporate
Digital Transformation. The program, which includes
mentoring support and trainings, will last for 3 months.
Türkiye’de ve bölgemizde bir ilki gerçekleştiriyoruz.
Standardize edilmiş ürün, yazılım ve servislerimizle
tanı sürecini hızlandırıyoruz. Hastadan biyolojik örneğin
alınması, dijitize edilmiş genetik verinin yapay zekâ
ile analizi, varyantların saptanması ve genetik analiz
raporunun doktora iletilmesine kadar tüm sürecin
çevrimiçi bir platformdan yürütüldüğü bulut tabanlı bir
genetik tanı çözümü sunuyoruz. Daha önümüzde pek çok
hedef ve uzun bir yol var. Bu anlamda Sanofi’nin PharmUp
2021 yılı Girişimcilik Programına seçilen 6 yenilikçi
sağlık girişiminden biri olduğumuz için çok heyecanlıyız.
Sanofi’nin sağlıkta inovasyon tecrübesinden faydalanmak,
Endeavor Türkiye mentorlerinin yenilikçi bakış açısıyla
çözümlerimizi zenginleştirmek, iş birliği olanaklarını
araştırmak ve sağlık teknolojilerindeki benzer girişimlerle
bir arada olmak fırsatını elde ettik. Bu deneyimin bize çok
büyük katkılar sunacağına inanıyoruz” dedi.
2021 yılı PharmUp programı katılımcıları Akıllı Sağlık
Cihazları ve Diagnostik Çözümler, Medikal Eğitim ve
İletişim Araçları, Sağlıklı Yaşam Çözümleri, Dijital Sağlık
ve Teletıp, Veri Yönetimi ve Analitiği, Kurumsal Dijital
Dönüşüm alanında çalışmaları bulunan sağlık alanındaki
yenilikçi girişimlerden seçildi. Mentörlük desteği ve
eğitimler içeren program 3 ay sürecek.
Haziran - June 2021

62
Good News that will Delight Calcification Patients
Kireçlenme Hastalarını Sevindirecek Güzel Haber
Intra-articular Injection Therapy, the Latest
Product of the Rapidly Advancing Technology, Has
Been a Light of Hope for the Patients Who Cannot
Be Operated and Who Do Not Want to Be Treated.
Known as the Number 1 Product of Intra-Joint
Injection in the World, CINGAL is now in Turkey.
Burak Aşkın, Managing Partner, Turkey distributor
of the product, HerAda Group Health Technologies,
Pharmaceuticals and Cosmetics Ltd. Co. made statements
about Cingal Injection. Osteoarthritis, or arthritis as it
is popularly known, is the common health problem of
millions. Health studies show that the number of patients
with only knee calcification in Turkey is 11,600,000.
Calcification is unfortunately not only in the knee, but also
in the shoulders, hips, wrists, neck and even jaw joints.
The answer to the question of what makes Cingal
so special is hidden in technology
Cingal, which is the first and only approved combination
viscosupplement that combines the proven benefits of a
proprietary hyaluronic acid with a well-established steroid
to provide fast acting and long lasting pain relief from
osteoarthritis, makes calcification patients smile. The
effect of an injection lasts for at least a year, and patients
do not need any other treatment during this time. Since
the corticosteroid in Cingal is a molecule suitable for use
even in children, it is used safely in the first and repeat
applications.
The quality of the injection product used is
decisive for the success of intra-articular injection
High quality products, produced at world standards and
with millions of global applications, have no side effects
and treatment success lasts more than a year. On the other
hand, severe side effects can be seen in applications whose
origin cannot be traced, and this causes negative opinions
about intra-articular injection among the public. Today, it is
possible to easily reach Orthovisc, which is accepted as the
gold standard for intra-articular injection in Turkey all over
the world. There were no adverse effects in Orthovisc’s
more than 25 million global transactions. It is also possible
to find Monovisc in Turkey, which is a breakthrough in
intra-articular injection treatment in the world and has
more than 10 million applications. Patients also have a role
in the treatment of intra-articular injection. Awareness and
consciousness are very important. Research is needed to
get the best treatment.
Hızla ilerleyen teknolojinin son ürünü olan
eklem içi enjeksiyon tedavisi, ameliyat
olamayan, olmak istemeyen hastalar için umut
ışığı oldu. Dünyada eklem içi enjeksiyonun
1 numaralı ürünü olarak bilinen Cingal artık
Türkiye’de.
Türkiye distribütörü HerAda Grup ve Yönetici ortağı Burak
Aşkın Cingal Enjeksiyon hakkında açıklamalarda bulundu.
Osteoartrit ya da halk arasında bilinen adı ile kireçlenme
milyonların ortak sağlık sorunu olarak karşımıza
çıkıyor. Türkiye’de sadece dizinde kireçlenmesi olan
hasta sayısının 11.600.000 kişi olduğunu yapılan sağlık
çalışmaları gösteriyor. Kireçlenme ne yazık ki sadece
dizde değil, omuz, kalça, el bileği, boyun ve hatta çene
eklemlerinde de kireçlenme görülüyor.
Nedir Cingal’i bu kadar özel kılan sorusunun
cevabı ise teknolojide saklı
Hızlı ağrı kesici etkisi ile bilinen güçlü bir kortikosteroid
ve FDA onaylı, patentli Hyalüronik asit kombinasyonun
bir araya geldiği Cingal tedavisi kireçlenme hastalarının
yüzünü güldürüyor. Bir enjeksiyonun etkisi en az bir yıl
sürüyor ve bu süre içinde hastaların başka bir tedaviye
ihtiyaçları kalmıyor. Cingal’deki kortikosteroid, çocuklarda
dahi kullanımı uygun olan bir molekül olduğu için ilk ve
tekrar uygulamalarda güvenle kullanılıyor.
Eklem içi enjeksiyon uygulamasının başarılı
olabilmesi için, kullanılan enjeksiyon ürününün
kalitesi belirleyici
Dünya standartlarında üretilen, milyonlarca global
uygulaması olan yüksek kalitedeki ürünlerin yan etkisi
görülmüyor ve tedavi başarısı bir yıldan uzun sürüyor.
Diğer yandan, menşei takip edilemeyen uygulamalarda
şiddetli yan etkiler görülebiliyor ve bu da halk arasında
eklem içi enjeksiyona dair olumsuz fikirlerin dolaşmasına
neden oluyor. Bugün, Türkiye’de eklem içi enjeksiyonda
tüm Dünya’da altın standart olarak kabul edilen
Orthovisc’e kolayca ulaşmam mümkün. Orthovisc’in
25 milyondan fazla global işlem uygulamasında hiç yan
etki görülmemiş. Yine Dünya’da eklem içi enjeksiyon
tedavisinde çığır açan ve 10 milyondan fazla uygulaması
bulunan Monovisc’i de Türkiye’de bulmak mümkün.
Eklem içi enjeksiyon tedavisinde, hastalara da görev
düşüyor. Bilinçlenme ve bilinç çok önemli. En iyi tedaviyi
alabilmek için araştırma yapmak gerekiyor.
Haziran - June 2021